2.10.2016

Organy bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego | dzieje.pl - Historia Polski

http://dzieje.pl/aktualnosci/organy-bezpieczenstwa-wobec-kosciola-katolickiego

1/2

Organy bezpiecze stwa wobec Ko cioła katolickiego

Prymas Stefan Wyszy ski. Fot. PAP/CAF

Od samego początku istnienia "Polski Ludowej" jednym z najważniejszych zada komunistycznych organ w bezpiecze stwa, powielających wzorce
sowieckie, było zwalczanie Ko cioła katolickiego. W latach 1945-1953 Ko ciołem zajmował się Wydział V, kt ry działał w Departamencie V Ministerstwa
Bezpiecze stwa Publicznego. Jego pracami kierowała Julia Brystygierowa, stawiająca sobie za cel rozbicie Ko cioła i jego likwidację.

Największe nasilenie walki z Ko ciołem miało miejsce w latach 1953-1956, kiedy to m.in. aresztowany został prymas Polski kardynał Stefan Wyszy ski. W wczas to

zastąpiono dotychczasowe struktury zajmujące się duchowie stwem w MBP osobnym Departamentem XI. W 1954 r., po likwidacji MBP, przekształcono go w

Departament VI Komitetu do spraw Bezpiecze stwa Publicznego.

Największe nasilenie walki z Ko ciołem miało miejsce w latach 1953-1956, kiedy to m.in. aresztowany został prymas Polski kardynał Stefan Wyszy ski.

W wczas to zastąpiono dotychczasowe struktury zajmujące się duchowie stwem w MBP osobnym Departamentem XI. W 1954 r., po likwidacji MBP,

przekształcono go w Departament VI Komitetu do spraw Bezpiecze stwa Publicznego.

W wyniku kolejnej przebudowy struktur Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (powołanego w 1954 r. w miejsce MBP) oraz Służby Bezpiecze stwa 15 czerwca 1962 r.

powołany został Departament IV MSW. Jego jedynym zadaniem była inwigilacja Ko cioła oraz jego zwalczanie w kraju i za granicą. W czerwcu 1973 r. kierownictwo

MSW dokonało reorganizacji IV Departamentu. Powołana w wczas struktura przetrwała do 1989 r.

Zgodnie z nowym regulaminem do najważniejszych zada Departamentu IV należało „zapobieganie, rozpracowywanie, wykrywanie i zwalczanie wrogiej politycznie,

ideologicznie i społecznie działalno ci Ko cioła rzymskokatolickiego, zakon w oraz wieckich stowarzysze katolickich”. Jego struktura wyglądała następująco:

Wydział I: kler rzymskokatolicki (centralne kom rki Ko cioła, urząd prymasowski, Episkopat, biskupi i urzędy diecezjalne). Wydział II: stowarzyszenia katolickie.

Wydział III: Ko cioły i związki wyznaniowe nierzymskokatolickie. Wydział IV: analiza i informacja. Wydział V: zakony. Dodatkowo powołano grupę operacyjną

Departamentu IV, mającą wykonywa zadania specjalne dezintegracyjne i dezinformacyjne.

W r d metod walki z Ko ciołem na pierwszym miejscu funkcjonariusze Służby Bezpiecze stwa Departamentu IV stawiali tzw. osobowe r dła informacji, nazywane

o icjalnie tajnymi wsp łpracownikami, kt re były werbowane w r d duchowie stwa i wieckich działaczy katolickich. Ponadto wykorzystywano techniczne rodki

operacyjne, takie jak podsłuchy, podglądy i kontrole korespondencji.

Kolejnym r dłem informacji były tzw. kontakty obywatelskie, dzięki kt rym funkcjonariusze SB uzyskiwali wiadomo ci na temat Ko cioła od przedstawicieli r żnego

rodzaju instytucji.

Departament IV prowadził r wnież własne prace analityczne nad formami i metodami działa prowadzonych przez Ko ci ł katolicki. W realizacji swoich zada

Departament IV, liczący ponad 1 000 pracownik w i około 5 000 agent w i informator w, wspierany był przez pozostałe piony MSW, m.in. Departament I (wywiad),

Departament II (kontrwywiad), Departament III (walka z opozycją) oraz Departament Techniki Operacyjnej. W latach 80. pomimo o icjalnych deklaracji ze strony władz

komunistycznych dotyczących woli dialogu i porozumienia z Ko ciołem katolickim, nadal był on rozpracowywany przez Departament IV.

Prof. Henryk Dominiczak w książce „Organy bezpiecze stwa PRL w walce z Ko ciołem katolickim” zwracał uwagę, że ze względu na trudną dla władz sytuację

społeczno-polityczną w kraju działania przeciw Ko ciołowi podejmowane były w wczas w jeszcze szerszym zakresie.

W ci le tajnym zarządzeniu wydanym przez ministra spraw wewnętrznych gen. Czesława Kiszczaka 30 wrze nia 1984 r. jednym z zada stawianych Departamentowi

IV było: „Podejmowanie ofensywnych działa i przedsięwzię operacyjnych mających na celu osłabienie możliwo ci oddziaływania Ko cioła na społecze stwo,

zwłaszcza w sferze politycznej, społecznej i ideologicznej; kształtowanie lojalnych wobec pa stwa postaw duchowie stwa i przeciwstawienie go reakcyjnej polityce

hierarchii Ko cioła rzymskokatolickiego”.

Prof. Dominiczak odnosząc się do zacytowanego dokumentu stwierdzał: „Warto doda , że zarządzenie w sprawie działa Departamentu IV wydane zostało w 40 dni po

zamordowaniu ks. J. Popiełuszki. Bił z niego nakaz +ofensywno ci działa +, przeciwdziałanie, rozpracowywanie, zwalczanie Ko cioła i jego struktur oraz prowadzenie

w nim dezinformacji i dezintegracji”.

Lista przestępczych działa funkcjonariuszy Departamentu IV jest długa. Na jej czele znajduje się morderstwo, jakiego dokonali 19 pa dziernika 1984 r. na legendarnym

kapelanie Solidarno ci księdzu Jerzym Popiełuszce, Grzegorz Piotrowski, naczelnik jednego z wydział w, oraz dwaj funkcjonariusze departamentu: Leszek Pękala i

Waldemar Chmielewski.

Oddział warszawski IPN prowadzi ledztwo w sprawie działania w MSW związku przestępczego mającego na celu m.in. dokonywanie zab jstw działaczy opozycji

demokratycznej i duchowie stwa.

W r d wątk w ledczych, w kt rych zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstw przez funkcjonariuszy pa stwa komunistycznego, znajdują się następujące



30.05.2010

aktualizacja 13.07.2016

2.10.2016

Organy bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego | dzieje.pl - Historia Polski

http://dzieje.pl/aktualnosci/organy-bezpieczenstwa-wobec-kosciola-katolickiego

2/2

KARDYNAŁ STEFAN WYSZY SKI (/TAG/KARDYNAL-STEFAN-WYSZYNSKI)

KO CI Ł KATOLICKI (/TAG/KOSCIOL-KATOLICKI)

PRYMAS WYSZY SKI (/TAG/PRYMAS-WYSZYNSKI)

UB (/TAG/UB)

W r d wątk w ledczych, w kt rych zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstw przez funkcjonariuszy pa stwa komunistycznego, znajdują się następujące

dotyczące represji wobec duchownych Ko cioła katolickiego:

- pozbawienia wolno ci i zab jstwa dokonanego z 19 na 20 pa dziernika 1984 r. ks. Jerzego Popiełuszki.

- tworzenia fałszywych dowod w przeciwko ks. Jerzemu Popiełuszce poprzez włamanie w grudniu 1983 r. dokonane przez funkcjonariuszy SB MSW i podrzucenie

amunicji, materiał w wybuchowych, ulotek w celu skierowania przeciwko wymienionemu postępowania karnego.

- w sprawie przestępczych działa podejmowanych w latach 1978-1983 r. w stosunku do pątnik w pielgrzymujących na Jasną G rę poprzez kradzieże plecak w,

rozrzucanie wydawnictw pornogra icznych i inne działania poniżające pątnik w i osoby udzielające im schronienia, w celu zmuszenia do zaprzestania tej formy kultu

religijnego.

- usiłowania sprowadzenia pożaru ko cioła w nocy z 6/7 stycznia 1983 r. w Zbroszy Dużej.

- usiłowania zab jstwa w kwietniu 1975 r. w Warszawie ks. Zdzisława Kr la.

- spowodowania wypadku drogowego samochodu należącego do ks H. Jankowskiego w następstwie kt rego mier ponie li w dniu 27 stycznia 1983 r., Zbigniew

Kuchta i Teresa Kuchta i usiłowania zab jstwa ks. H. Jankowskiego.

- zab jstwa ks. Leona Błaszczaka w nocy z 26 na 27 grudnia 1982 r. w Cielętnikach.

- w sprawie zmuszania księży rzymskokatolickich do powstrzymania się od udziału w obrzędach religijnych w okresie od lipca 1981 r. do lipca 1988 r., w Warszawie i

innych miastach w Polsce.

- zab jstwa księdza Sylwestra Zycha z 10 na 11 lipca 1989 r. w Krynicy Morskiej oraz rozboju dokonanego na jego osobie w marcu 1989 r., w Warszawie.

- zab jstwa z 29 na 30 stycznia 1989 r. w Białymstoku księdza Stanisława Suchowolca.

- spowodowania mierci księdza Romana Kotlarza w sierpniu 1976 r. w Radomiu oraz pobi wymienionego we wcze niejszym okresie w czerwcu i sierpniu 1976 r., w

Pelagowie i Radomiu.

- zab jstwa księdza Stefana Niedzielaka w nocy z 20 na 21 stycznia 1989 r. w Warszawie.

- planowania zab jstwa księdza Adolfa Chojnackiego w 1986 r. przez funkcjonariuszy RUSW w Suchej Beskidzkiej.

- mierci księdza Stanisława Kowalczyka w dniu 17.04.1985 r. w Wydartowie w wyniku wypadku drogowego.

- mierci księdza Stanisława Palimąki w dniu 27 lutego 1985 r. w Klimontowie znalezionego przygniecionego przez samoch d przy drzwiach garażowych;

- mierci księdza Antoniego Kija w dniu 12.08.1984 r. w Gda sku, u kt rego stwierdzono rozległe obrażenia wewnętrzne;

- mierci księdza Piotra Popławskiego w dniu 21 czerwca 1985 r., znalezionego powieszonego w lesie w pobliżu wsi Ko liki;

- napad w rabunkowych na księży Zenona Ziomka i Eugeniusza Ko ci łko w 1984 r.

Mariusz Jarosi ski (PAP)

mjs/ ls/

Podziel się

(h tps://www.facebook.com/sharer/sharer.php?

u=h tp%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Faktualnosci%2Forgany-

bezpieczenstwa-

wobec-kosciola-

katolickiego)



Tweetnij

(h tps://twi ter.com/intent/tweet?

url=h tp%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Fnode%2F6224&text=Organy+bezpiecze%C5%84stwa+wobec+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+katolickiego+)



Udostępnij

(h tps://plus.google.com/share?

url=h tp%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Faktualnosci%2Forgany-

bezpieczenstwa-

wobec-kosciola-

katolickiego)

