1

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Musisz pamiętać, że masz do czynienia z niezwykłą i bardzo starą historią. Mity,
zanim je spisano, długo istniały w formie ustnie przekazywanych opowieści. Krążyły
wśród ludzi i często zmieniały swoją postać. To trochę tak, jak z plotką. Dlatego
możesz spotkać się z różnymi wersjami mitu i żadna z nich nie jest mniej czy bar-
dziej prawdziwa od innych. Ale jedne są bardziej popularne, a inne mniej. Jeśli
chodzi o naszego Edypa, to istnieje na przykład wersja, według której po narodzi-
nach rodzice zamknęli go w skrzyni i wrzucili do morza, a wychowywał się nie w Ko-
ryncie, a w Sykionie. Ale w zupełności wystarczy, jeśli będziesz pamiętał najpopu-
larniejszą wersję mitu, o której poniżej.

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Edyp to jedna z najważniejszych postaci kultury. Symbolizuje odwieczne pragnienie
czlowieka ucieczki przed własnym losem. Jest także przykładem tragizmu tegoż
losu, którego nie można uniknąć. Postać ta zawsze frapowała badaczy i odnajdywali
oni w niej różne archetypiczne cechy – np. od imienia tego bohatera pochodzi nazwa
kompleksu Edypa, czyli nieświadomego pociągu seksualnego wobec własnej matki,
cechującego większość chłopców i młodych mężczyzn.

CV – Biografia

CV – Biografia

CV – Biografia

CV – Biografia

CV – Biografia

Gdyby Edyp żył w dzisiejszych czasach i został postawiony w stan oskarżenia, za popeł-
nione ojcobójstwo i kazirodztwo dostałby na pewno wysoki wyrok. Bardzo jednak byłoby
dla niego krzywdzące, gdyby sąd nie uwzględnił tak istotnych w jego przypadku okolicz-
ności łagodzących. Ale zacznijmy może od początku. Kim był nasz oskarżony?

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

Edyp urodził się jako potomek królewskiego rodu Labdakidów, ale jego życie nie miało
nic wspólnego z bajką o królewiczu. Jego rodzice, aby uniemożliwić spełnienie się prze-
powiedni, okaleczyli go (przekłuli mu pięty żelaznymi kolcami), związali i porzucili
w górach. Co mogło być przyczyną takiego okrucieństwa wobec własnego dziecka? Czyż-
by Lajos i Jokasta byli potworami? Jak wiadomo, w tamtych czasach bardzo liczono się
z wróżbami i przepowiedniami. Ojcu Edypa, Lajosowi, wyrocznia przepowiedziała, że
zginie z ręki syna, który potem ożeni się z własną matką. Całe to okrucieństwo wobec
małego synka było próbą uratowania własnej skóry i zapobiegnięcia zbrodniom. Co
dalej się stało z Edypem? Niemowlę nie umarło w górach, znaleźli je dobrzy pasterze
i zanieśli do Koryntu. Władcy Koryntu nie mieli dzieci i zajęli się nim jak własnym
synem. To oni właśnie nazwali go Edypem. Chłopiec nie znał swoich prawdziwych lo-
sów, ale nie czuł się szczęśliwy, ponieważ rówieśnicy nazywali go podrzutkiem.

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

W końcu udał się do wyroczni delfickiej, aby poznać tę tajemnicę, której nikt nie
chciał mu wyjawić. Tam poznał straszliwą przepowiednię: dowiedział się, że zabije
ojca i ożeni się z własną matką. Gdyby jednak wyrocznia była odrobinę mniej tajem-
nicza, może udałoby się uniknąć późniejszej lawiny nieszczęśliwych wypadków. Nie-
stety, nie uświadomiła Edypa, kim są jego prawdziwi rodzice. Edyp, wówczas już
nastolatek, był dobrym synem i kochał swoich, jak mniemał, rodziców: króla Koryn-
tu Polybosa i królową Merope. Z bólem serca postanowił od nich odejść, aby nie
dopuścić do zbrodni ojcobójstwa i kazirodztwa. W drodze spotkał w wąskim wąwozie
górskim orszak dworski. Nikt nie chciał ustąpić z drogi, wywiązała się bójka i Edyp zabił

Ważne słowa Edypa
– z tragedii Sofoklesa

Biada, już jawne to, czegom pożądał,
O słońce, niechbym już cię nie oglądał!
Życie mam, skąd nie przystoi, i żyłem,
Z kim nie przystało – a swoich zabiłem.

Któż by mnie witał, kto kochał w tym mieście,
Cóż by słuchowi ochłodę dawało?
O przyjaciele! Co prędzej unieście
Precz mnie, bom ziemi zakałą –
I ściągnąłem do mych progów
Gniew i klątwę bogów.

O utworze źródłowym

Gdzie przeczytasz o historii Edypa?

•

Mitologia Jana Parandowskiego

•

Mity greckie Tadeusza Kubiaka

•

Tragedie Sofoklesa: Edyp i Edyp
w Kolonie.

•

Dalsze dzieje rodu Labdakidów
w Antygonie Sofoklesa

Edyp,

bohater mitu

2

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

pana razem z jego dworzanami. Czy zdziwi Cię, jeśli się dowiesz, że owym panem był
jego biologiczny ojciec – Lajos? Oczywiście, Edyp nie miał pojęcia, co właśnie zrobił
i powędrował dalej. Teraz ważną rolę w tej historii odegra Sfinks. Nękał on strasznie
Teby i ich nowy władca, Kreon, obiecał królestwo i rękę Jokasty temu, kto uwolni miasto
od potwora. Kiedy Edyp rozwiązał zagadkę Sfinksa, ten rzucił się w przepaść.

Zagadka Sfinksa: Co to za zwierzę, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czwo-

rakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech? A oto odpowiedź Edypa:
Człowiek chodzi rano, to jest w dzieciństwie na czworakach; gdy urośnie, staje się zwie-
rzęciem dwunożnym; a w starości, która jest życia wieczorem, podpiera się laską, jakby
mu trzecia noga przybyła.

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

Dzięki tej zagadce mogła wypełnić się druga część przepowiedni: Edyp otrzymał rękę
własnej matki i władzę w Tebach. Co było dalej? Czy to już może koniec tragedii rodu
Labdakidów? Edyp i Jokasta byli nawet szczęśliwi, urodziły im się dzieci. Ale nad ich
domem i nad całym królestwem wisiała klątwa bogów. Kraj nawiedzały klęski, ziemia
nie dawała plonów, zwierzęta się nie rozmnażały, a dzieci przychodziły na świat nieży-
we. Wtedy postanowiono wyjaśnić tę dziwną sprawę i wezwano wieszcza – Tejrezjasza.

KRWAWY FINAŁ

KRWAWY FINAŁ

KRWAWY FINAŁ

KRWAWY FINAŁ

KRWAWY FINAŁ

I teraz właśnie zbliżamy się do kulminacyjnego punktu tej historii. Kiedy cała prawda
wyszła na jaw, Jokasta powiesiła się, a Edyp wykłuł sobie oczy i w żebraczych łachma-
nach odszedł z rodzinnego miasta. Wkrótce umarł na wygnaniu w Kolonie.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

•

Wyrocznia ostrzega rodziców Edypa, kim będzie ich syn – rodzice porzucają go po

urodzeniu

•

Przepowiednia w Delfach uświadamia mu, jaki ma być jego los – Edyp nie wraca do

Koryntu, spotyka na drodze własnego ojca i zabija go.

•

Odgadnięcie zagadki Sfinksa otwiera mu drogę do tebańskiego tronu i małżeństwa

z matką.

•

Wyjawienie straszliwej prawdy przez wieszcza Tejrezjasza