Zbigniew Cendrowski

LEKSYKON MEDYCYNY NIEKONWENCJONALNEJ

Wydawca: Spółdzielcza Agencja Wydawnicza "SPAR"

WSTĘP

Leksykon ten jest pierwszą próbą zebrania w jednym tomiku podstawowych

pojęć dotyczących tak wysoce umownego pojęcia, jakim jest MEDYCYNA
NIEKONWENCJONALNA. Owa umowność polega na tym, że to co wg jednych jest

codzienną praktyką, dla innych może zakrawać na kontakt z szatanem. W
zestawie znalazły się więc liczne hasła dotyczące takich różnych i

pozornie odległych od siebie działów jak magia, psychoterapia, aktywność
fizyczna, fizyka, itp. Wciąż toczą się spory merytoryczne i ambicjonalne

nie tylko pomiędzy "klasykami" a "uzdrowicielami", ale także między
zwolennikami różnych szkół w obrębie samej psychotroniki i medycyny

niekonwencjonalnej. Nie opowiadam się po żadnej stronie, korzystając
jedynie z obfitej literatury, publikacji prasowych i wielu innych

źródeł, wybrałem taki zestaw haseł, który odzwierciedla, jak mi się
wydaje, stan wiedzy, poglądów i zainteresowań tą tematyką. Redagując

poszczególne hasła, starałem się maksymalnie je uprościć, możliwie
wiernie oddając intencje i poglądy twórców czy wyznawców różnych teorii,

koncepcji, metod i technik. W dwu wszelako sprawach chciałbym wyrazić
swoje zdanie. Bardzo mi odpowiada podejście do wszystkich problemów

parapsychologicznych A. Dubrowa i W. Puszkina zaprezentowane w ich
doskonałej i niedocenionej książce pt. "Parapsychologia i współczesne

przyrodoznawstwo". Jest to moim zdaniem podejście wzorcowe. Jak to
napisałem w jednym z haseł - to właśnie fizyka, biologia i inne nauki są

prawdziwą nadzieją parapsychologii, psychotroniki i medycyny
niekonwencjonalnej, a nie okultyzm i magia, choć te bez przerwy

dostarczają pasjonujących pytań i tematów do badań. W moich licznych
rozmowach i kontaktach związanych z opracowywaniem leksykonu spotkałem

się z bardzo negatywnymi opiniami na temat niektórych uzdrowicieli.
Niektórzy z nich w związku z popełnionymi nadużyciami trafiają na salę

sądową. Myślę, że w tej jednej sprawie należy się wypowiedzieć bardzo
kategorycznie. Mimo że przypadki zwykłej szarlatanerii i oszustwa nie są

tak rzadkie w naszyn życiu, to wtedy kiedy dotyczą one tak subtelnej
materii jak życie i zdrowie człowieka, każdy kto chce na tym zbić

interes, musi być potępiony, przede wszystkim przez samo środowisko
bioenergoterapeutów, których olbrzymia większość całą swą wiedzę i

umiejętności poświęca miłości do innego człowieka i działa z chęci
pomocy mu, co niewyklucza oczywiście, że bioterapia te może być źródłem

utrzymania. Sądzę że sami bioenergoterapeuci powinni wypracować swój
kodeks moralny, oparty na zasadach deontologii lekarskiej i znaleźć

prawno-organizacyjne możliwości egzekwowania jego zasad. Leksykon ten
jest jeszcze dalece niepełny i pewno każdy specjalista znajdzie w nim

różne luki. Będę wdzięczny za wszystkie krytyczne uwagi i propozycje,
które można będzie uwzględnić w ewentualnych kolejnych wydaniach. Wielu

osobom jestem winien wdzięczność za pomoc przy opracowaniu tego
leksykonu, szczególnie zaś dr Krzysztofowi Zuchorze, który pomógł mi

najwięcej.
Zbigniew Cendrowski

ABRAKADABRA

Średniowieczne zaklęcie, któremu przypisywano magiczną moc. Współcześnie

używane dla określenia czegoś bezsensownego i zagmatwanego. Słowo często
umieszczane na -> AMULETACH.

ABRAMOWSKI STEFAN

Bioenergoterapeuta. Ur. 1937 r w Warszawie, ukończył AWF, pracował w
Marynarce Wojennej. W latach 1978 - 79 zainteresował się -> HIPNOZĄ, a

następnie -> BIOENERGOTERAPIĄ. Ma w swojej praktyce wiele udanych
przypadków wyleczenia z choroby nowotworowej. Jest autorem interesującej

książki pt. "Dotknięcie - droga do biomasażu".

ABULIA
Niemożność podejmowania decyzji i realizacji planów i zamierzeń wskutek

chorobliwego braku woli.

ADAPTACJA
Przystosowanie do zmieniających się warunków środowiska.

ADRENALINA

Hormon produkowany przez gruczoły nadnercza i zakończenia niektórych
nerwów współczulnych, wpływa m.in. na zwiększenie przepływu krwi,

usprawnia przemianę materii i zwiększa efektywność procesów
energetycznych. Obserwuje się wzmożone wydzielanie adrenaliny w

sytuacjach stresujących i zagrożenia wymagających szybkiego
przygotowania organizmu do zwiększonego wysiłku.

AEROBIC

System wszechstronnej aktywności fizycznej opracowany i rozpowszechniony
w latach 60 - 70-tych przez dr -> COOPERA zakładający, że intensywna

wymiana tlenu jest podstawą i głównym mechanizmem podnoszenia wydolności
fizycznej organizmu. W systemie ćwiczeń aerobic preferuje się ćwiczenia

doskonalące i rozwijające wytrzymałość jako zdolność całego organizmu do
wykonywania długotrwałych wysiłków. Ćwiczenia aerobowe mają szczególnie

korzystny wpływ na hartowanie organizmu, zwiększanie jego odporności,
regulację przemiany materii, a w szczególności są jednym ze skutecznych

środków zapobiegania chorobom układu krążenia. Formy aerobiku mogą być
różne np. marszobieg (jogging), pływanie, jazda na rowerze, narciarstwo,

taniec, a także dość intensywna długotrwała praca fizyczna.

AEROPUNKTURA
->AKUPRESURA wykonywana silnym strumieniem powietrza.

AGARTA

Mityczna podziemna kraina lokalizowana na ogół w okolicach Himalajów i
Tybetu, zamieszkiwana przez mędrców, wyznawców religii przedbuddyjskich.

Ich moc panowania nad materią jest wielokrotnie większa niż kogokolwiek
na Ziemi. W Agarcie, zwanej też SZAMBALLĄ należy szukać źródeł dziwnych

i niewyjaśnionych zjawisk i znaków, jakie ludzie spotykają na Ziemi.
Stąd też pochodzą wszystkie zjawiska UFO. O Agarcie pisał m.in. A. F.

Ossendowski ("Przez kraj ludzi, zwierząt i Bogów").

AGNIHOTRA
Wywodzące się z tradycji Inków palenie ognia w specjalnie

skonstruowanych piramidach miedzianych, co ma wpływać stymulująco i
wzmacniająco na człowieka.

AGONIA

Konanie, umieranie.

AGRESJA

Trudne do opanowania, wrogie zachowanie się skierowane przeciwko innym
osobom lub przedmiotom. Może się wyrażać w słowach lub czynnym ataku na

obiekt będący przedmiotem agresji. Każdy żywy organizm w sytuacji
zagrożenia podejmuje próbę jej rozwiązania. Wskutek złożonych reakcji, w

znacznej mierze instynktownych, organizm przygotowując się do wykonania
akcji podnosi poziom swej sprawności biochemicznej i neurohormonalnej

m.in. przez gwałtowne wydzielanie do krwi i płynów ustrojowych hormonów,
enzymów i innych substancji podnoszących ogólną wydolność. W świecie

zwierząt w sytuacjach najwyższego zagrożenia, osobnik wybiera, z reguły
instynktownie, jedną z dwu możliwości: ucieczkę lub agresję i w

zależności od tego ginie lub uchodzi cało. We wszystkich tych sytuacjach
organizm zagrożonego osobnika zużywa nagromadzone substancje

stymulujące, przez co następuje rozładowanie i powrót do stanu
normalnego. W cywilizowanym świecie najczęściej taki wybór nie jest

możliwy. Człowiek bombardowany strumieniem informacji wchodzi w kolizje
z innymi ludźmi, musi podejmować różne decyzje. Wszystkie te sytuacje

wywołują, oczywiście zależnie od siły bodźca, podobnie jak w każdym
żywym organizmie stan podwyższonego nasycenia organizmu substancjami

stymulującymi. Tyle że w przypadku człowieka sytuacja jest zgoła inna,
najczęściej nie może on wybrać żadnego z dwu typowych rozwiązań: agresja

- ucieczka. Przeważnie nie następuje żadna akcja, nie ma więc możliwości
rozładowania nagromadzonej energii. Nie pozostaje to bez wpływu na stan

zdrowia. Nagromadzone w organizmie substancje pozostają nie zużyte przez
czas dłuższy i zakłócają -> HOMEOSTAZĘ organizmu. Stale powtarzające

się, dostatecznie silne bodźce negatywne wywołują długotrwały ->
DYSTRES, bywają przyczyną wielu przewlekłych schorzeń, w szczególności

chorób układów krążenia, nerwowego i pokarmowego. Skutecznym środkiem
przeciwko tym niekorzystnym zjawiskom jest unikanie i ograniczanie

źródeł zagrożeń, krzewienie atmosfery powszechnej życzliwości
międzyludzkiej, prowadzenie -> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA, stosowanie różnych

technik -> RELAKSU, uprawianie filozofii optymizmu.

AGRILLOTERAPIA
Leczenie ziemią, ściślej - bardzo miałką glinką pochodzącą z głębokich

złóż. Glinka występuje w kilku kolorach: białym, żółtym, zielonym i
czerwonym. Czy jakaś konkretna glinka nadaje się do użycia wewnętrznego,

musi orzec ktoś, kto się na tym zna. Ponadto taka glinka musi być
najpierw wyprażona w temperaturze powyżej 100 stopni C. Do zewnętrznych

okładów i kataplazm można bez większego ryzyka używać każdej glinki i
taką praktykę spotyka się dość często w wielu regionach. W nieżytach i

chorobie wrzodowej żołądka i jelit używa się glinki wyprażonej,
wysuszonej i przesianej, z której sporządza się rzadką papkę zażywaną

doustnie po 1/2 łyżki przed posiłkiem. Kurację stosuje się przez
miesiąc, a po tygodniowej przerwie można do niej powrócić. Podobno

skutkuje także przy stwardnieniu rozsianym. Okłady zimne stosuje się w
stanach zapalnych skóry, stłuczeniach i biegunce. Okłady gorące

przykłada się przy chorobach wątroby, nerek, pęcherza, układu
kostnostawowego. Papka z glinki jest także doskonałym środkiem

kosmetycznym używanym do maseczek.

AIDS
Choroba wywołana przez wirus HIV, który niszczy odporność immunologiczną

organizmu, w wyniku czego wszelkie błache nawet zagrożenia stają się dla
człowieka wysoce niebezpieczne. Jak dotąd AIDS jest chorobą

nieuleczalną, ale wiadomo już, że większość nosicieli HIV nigdy na AIDS

nie zachoruje, mimo że może ze skutkiem śmiertelnym przekazywać chorobę
dalej. Nie ma wprawdzie pełnego potwierdzenia, że -> ZDROWY STYL ŻYCIA

jest jednym z warunków niezapadalności na AIDS, ale jest to hipoteza
wysoce prawdopodobna. Mało znane są też informacje, że stosowanie ->

AKUPUNKTURY może zwiększyć znacznie szanse nosicieli HIV na to, że nie
zapadną oni na AIDS.

AIKIDO

Jedna z trudniejszych orientalnych sztuk walki, wymagająca wielkiej
dyscypliny i długotrwałego treningu. Istotą aikido jest maksymalne

wykorzystanie podczas walki siły przeciwnika przy minimalnym zużyciu sił
własnych. Aikido jest uwspółcześnionym mitem Dawida i Goliata, kiedy

teoretycznie słabszy, ale lepiej przygotowany fizycznie, intelektualnie
i emocjonalnie wygrywa z większym i silniejszym. Tak jak w wielu innych

technikach, wprowadzenie w świat aikido odbywa się pod kierunkiem
mistrza i jest jednocześnie edukacją filozoficzną, etyczną i

fizyczno-techniczną.

AKADEMIA ŻYCIA
->WINNICKA LUCYNA

AKCELERACJA

Przyśpieszenie. W fizjologii pojęcie to oznacza przyśpieszenie rozwoju
fizycznego dzieci. Zjawisko to następuje nieprzerwanie w ciągu ostatnich

dziesiątków lat, a wyraża się stałym przyrostem ciężaru i długości ciała
kolejnych pokoleń dzieci i młodzieży. Ogólnie ocenia się, że akceleracja

jest skutkiem postępującego dobrobytu, nie jest to jednak wyjaśnienie w
pełni udowodnione. Nie potrafimy też odpowiedzieć, czy proces

akceleracji odpowiada perspektywicznym interesom gatunkowym człowieka.
Czy człowiek wyższy i cięższy (dorodniejszy jak mówią niektórzy) będzie

lepiej i skuteczniej poruszał się we współczesnym i przyszłym świecie?
Czy nie mamy tu przypadkiem do czynienia z podobnym procesem zmian

gatunkowych, jaki obserwujemy u wielu roślin i zwierząt hodowanych w
specjalnych (cieplarnianych) warunkach, kiedy wszystko nastawione jest

na ekspozycję tylko pewnych cech, niekoniecznie użytecznych dla
właściciela organizmu? Równocześnie bowiem z postępem akceleracji

obserwuje się inne niebezpieczne zjawisko radykalnych zmian w stylu
życia, współczesny człowiek coraz bardziej degeneruje się fizycznie,

jest mniej odporny na różne choroby, coraz łatwiej przełamujące jego
słabszą barierę immunologiczną.

AKLIMATYZACJA

Przystosowanie się do zmienionych warunków związanych ze zmianą rytmu
dobowego, temperatury, ciśnienia, wilgotności i innych mniej uchwytnych

czynników klimatycznych.

AKUPRESURA
Metoda bezpośredniego masażu wywodząca się podobnie jak ->AKUPUNKTURA z

tradycyjnej chińskiej medycyny, polegająca na stosowaniu silnych
pionowych ucisków dłońmi i palcami określonych punktów ciała ->

AKUPUNKTÓW. Ucisk jest z reguły bardzo silny i głęboki (z wyjątkiem
punktów zlokalizowanych na szyi i brzuchu). Masażysta powinien mieć w

związku z tym odpowiednio silne i wygimnastykowane dłonie. W Japonii np.
wykonujący ten zabieg lekarze są w stanie wykonywać tzw. pompki na

samych tylko kciukach. Czasem stosuje się uciski specjalnym pręcikiem.
Zgodnie z zasadami medycyny chińskiej zabiegi akupresury mogą być

wykonywane nie tylko przez specjalistów, ale także przez amatorów. Można

też wykonywać zabiegi na samym sobie. W Chinach często pacjenci sami
wykonują zabiegi wg wskazówek lekarza uciskając naklejone plasterki na

określone -> AKUPUNKTY, pod plasterkami zaś umieszczone są kulki
metalowe lub twarde nasiona roślin leczniczych. Polscy lekarze stosujący

akupresurę zalecają, by wszelkie zabiegi były wykonywane wyłącznie przez
specjalistów lub pod ich nadzorem. U tego samego pacjenta często stosuje

się akupresurę równocześnie z akupunkturą lub wymiennie. Szczególne
znaczenie praktyczne może mieć akupresura ucha -> AURIKULOTERAPIA ze

względu na szeroki zakres uzyskiwanych efektów, zwłaszcza w uśmierzaniu
bólu. Wydaje się, że akupresury powinien nauczyć się każdy i stosować ją

wraz z innymi technikami masażu, dotyku itp. metod samoleczenia.
Pogłębianie wiedzy na temat własnego ciała, umiejętności panowania nad

jego czynnościami, korygowanie błędów i usuwanie różnych dolegliwości,
to wszystko leży w zasięgu możliwości człowieka. Niezbędna jest do tego

oczywiście wiedza, zaczerpnięta zarówno z fachowej literatury jak i od
innych doświadczonych osób.

AKUPUNKTURA

Metoda leczenia wywodząca swój rodowód z Chin, polegająca na wkłuwaniu
specjalnych igieł, złotych, srebrnych lub ze stali nierdzewnej, w

określone punkty ciała -> AKUPUNKTY. Przez organizm wg twierdzeń
medycyny chińskiej przebiega 12 podstawowych i 8 cudownych kanałów,

którymi krąży energia bioelektryczna Qi. Kanały, zwane też ->
MERIDIANAMI przypominają obwód elektryczny. Choroby są spowodowane

zakłóceniami w obiegu energii, a organy i narządy ciała objęte
zakłóceniami przestają funkcjonować normalnie. Nakłucia akupunktury

przywracając sprawność obiegu energii likwidują przyczynę choroby i samą
chorobę. Skuteczność nakłuć zależy nie tylko od umiejętności postawienia

właściwej diagnozy, jaki narząd jest objęty zakłóceniami, lecz także od
precyzyjnego ustalenia miejsca (miejsc) wkłucia igieł - czasem potrzebna

jest dokładność rzędu dziesiątych części milimetra - czasu pozostawiania
igieł w punkcie, rodzaju użytych igieł, techniki wkłuwania itp. Ważna

jest też pora dnia. Wkłucie powinno nastąpić w momencie, kiedy przez
akupunkt przepływa najwyższa fala energii. Zabiegi akupunktury są często

połączone z innymi metodami leczenia jak -> AKUPRESURA, -> MASAŻ, ->
PRZYŻEGANIE. Uważa się, że zabiegi są skuteczniejsze, jeżeli pomiędzy

pacjentem a lekarzem wytwarza się atmosfera wzajemnej życzliwości i
zaufania. Leczenie akupunkturą i środkami zbliżonymi np. akupresurą

stosuje się przy chorobach obwodowego układu nerwowego, zaburzeniach
czucia i ruchu, neurasteniach, nerwicach, powikłaniach okresu

pokwitania, chorobach wrzodowych żołądka i jelit, chorobach
reumatycznych, miopatiach i niewłaściwej przemianie materii. Stosunkowo

szerokie zastosowanie zyskuje akupunktura przy uśmierzaniu bólu i ->
ANALGEZJI. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała akupunkturę za

jedną z form leczenia podstawowego.

AKUPUNKTY
Zwane inaczej BAP (Biologicznie Aktywne Punkty). Są to miejsca na ciele,

które poddane nakłuciom, uciskom, masażowi lub innemu oddziaływaniu,
przenoszą bodźce specjalnymi kanałami -> MERIDIANAMI do określonych

organów ciała powodując w nich korzystne zmiany. Na akupunkty można
działać uciskiem -> AKUPRESURĄ, igłami -> AKUPUNKTURĄ, ciepłem ->

TERMOPUNKTURĄ-PRZYŻEGANIEM, wodą -> HYDROPUNKTURĄ, strumieniem
laserowym, elektrycznością -> ELEKTROPUNKTURĄ, promieniowaniem i

ultradźwiękami, uzyskując podobne efekty. W wielu publikacjach można też
spotkać informacje, że znajomość sieci kanałów energetycznych i

akupunktów jest przydatna także w zabiegach wykonywanych przez ->

BIOENERGOTERAPEUTÓW. Uważają oni, że działanie na te punkty -> BIOPOLEM
wydatnie wzmacnia efekty leczenia.

ALCHEMIA

Zapoczątkowane w kulturze arabskiej w VII w. n.e. poszukiwania na drodze
spekulacji teoretycznych i doświadczeń praktycznych -> KAMIENIA

FILOZOFICZNEGO, który miał być uniwersalnym środkiem przeciwko wszelkim
chorobom, a także miał umożliwiać transmutację czyli przemianę dowolnej

materii w złoto. Alchemia szczególnie rozkwitła w średniowieczu
przyczyniając się do rozwoju wielu dziedzin nauki, w tym także medycyny.

ALEKSANDROWICZ JULIAN

(1908 - 1986) Prof. medycyny. Wieloletni kierownik Kliniki
Hematologicznej AM w Krakowie. Współtwórca Nieformalnego Instytutu

Ekologii Profilaktyki. Jeden z najgorętszych zwolenników i propagatorów
medycyny naturalnej i holistycznej koncepcji człowieka. Zajmował się

m.in. problemami ochrony środowiska, zdrowej żywności, biopierwiastkami,
monitoringiem komórkowym i geografią chorób nowotworowych. Miał wielu

zwolenników i uczniów. Jego wieloletnia walka o uzupełnienie dolomitem
niedoborów magnezu w organizmie zakończyła się powodzeniem. Autor wielu

pasjonujących książek: "Nie ma nieuleczalnie chorych", "Sumienie
ekologiczne", "Wszechstronna nadzieja" oraz ostatniej, jaką napisał

wspólnie z G. Dudą - "U progu medycyny jutra".

ALERGIA
Uczulenie organizmu na działanie związków chemicznych zwanych alergenami

zawartych w pożywieniu, wydzielinach roślin i zwierząt oraz w wielu
produktach przemysłowych. Szerzenie się alergii wiąże się z postępującym

procesem osłabiania bariery immunologicznej, a skuteczność zwalczania
alergii z umacnianiem systemu odpornościowego człowieka.

ALGI

Wodorosty morskie. Zawierają bogaty zestaw mikroelementów, witamin i
minerałów. Obniżają poziom cukru we krwi, zapobiegają otyłości,

zmniejszają poziom cholesterolu. W sprzedaży w postaci pastylek.

ALLOPATIA
Termin wprowadzony przez twórcę -> HOMEOPATII, S. F. Hahnemanna, na

określenie systemów leczenia przeciwnych homeopatii, a więc całej
medycyny klasycznej.

ALOES

Obok dotychczas znanych właściwości leczniczych polegających na
przeczyszczającym i żółciopędnym działaniu aloes coraz częściej w

różnych doniesieniach podaje się, że wpływa on stymulująco na ważne
procesy życiowe w komórkach. Wysoki kaktus mocno podlać i zamknąć na

tydzień w ciemnicy. Po tym czasie część nadziemną ściąć, zemleć,
wycisnąć sok, zmieszać pół na pół z winem, albo po 1/3 z miodem i winem,

zlać do ciemnej butelki, odstawić na trzy dni. Pić po pół łyżki stołowej
dziennie przed posiłkami.

ALTRUIZM

Postawa polegająca na udzielaniu bezinteresownej pomocy innym i
zainteresowaniu się ich sprawami. Postawa przeciwna -> EGOIZMOWI.

AMBROZJA

Pokarm specjalnie przyrządzany dla bogów, mający zapewnić im wieczną

młodość i piękno.

AMULET
Przedmiot przynoszący szczęście i mający moc chronienia jego posiadacza.

Wiara w siłę amuletu przetrwała do dziś w różnej formie, choćby w
powszechnie kultywowanej funkcji różnego rodzaju maskotek. Sprawcze

działanie różnego rodzaju amuletów i -> TALIZMANÓW tłumaczy się zawartą
w nich siłą tajemną będącą na usługach posiadacza. Inne wyjaśnienia

kładą nacisk na wspomaganie sił energetycznych organizmu właściciela
amuletu przez siły emanowane z materiału, z którego zbudowany jest

amulet. Najsensowniejsze wydają się wyjaśnienia przypisujące sprawcze
działanie różnego rodzaju amuletów i maskotek siłom -> SUGESTII i ->

AUTOSUGESTII. Człowiek, który wierzy, że jego amulet przynosi mu
szczęście i chroni go, działa pewniej i śmielej, odważniej podejmuje

decyzje, sam więc współtworzy swe powodzenie i swym postępowaniem je
umacnia, pomaga - jak to się czasem mówi - losowi. Nie lekceważmy więc

ani nie wyśmiewajmy się z wiary w amulety i maskotki. W Polsce wielu
przedstawicieli niekonwencjonalnych technik leczenia i wspomagania

człowieka zaleca amulety na różne dolegliwości, niektórzy zaś sami, jak
-> BUŁŁYSZKO Krzysztof, produkują amulety dobierając do ich sporządzenia

różne wymyślne materiały (metale, kamienie szlachetne) oraz skrupulatnie
opracowują ich kształt i kolorystykę. Patrz też -> ENERGETYZATORY.

ANABIOZA

Zdolność powrotu do życia po pozornej śmierci.

ANABOLIZM
-> PRZEMIANA MATERII

ANALGEZJA

Zniesienie odczuwania bólu polegające na przerwaniu dopływu bodźców
bólowych do kory mózgowej, spowodowane najczęściej podaniem odpowiednich

leków, zabiegami -> AKUPUNKTURY i przez zastosowanie -> SUGESTII
HIPNOGENNEJ. W wielu przypadkach stan ten może być osiągany w wyniku

działania silnych bodźców stresowych.

ANALIZA TRANSAKCYJNA
Metoda psychoterapeutyczna opracowana przez Erica Berne i popularyzowana

przez Thomasa Harrisa. Jej procedura polega na uświadomieniu sobie i
szczegółowym przeanalizowaniu występowania we własnej -> ONTOGENEZIE

następujących konstatacji:
Ja nie jestem ok - Wy (Ty) jesteście ok

Ja nie jestem ok - Wy (Ty) nie jesteście ok
Ja jestem ok - Wy (Ty) nie jesteście ok

Ja jestem ok - Wy (Ty) jesteście ok
Pierwsze nastawienie jest typowe dla wieku dziecięcego. Jeżeli jednak

proces wychowania nie przebiega prawidłowo i postawa taka dominuje w
późniejszym życiu, to jest ona źródłem wielu -> FRUSTRACJI i

niepowodzeń. Proces terapeutyczny powinien prowadzić do uzyskania
ostatniego najkorzystniejszego nastawienia.

ANIMIZM

Pogląd uznający wszechobecność duszy we wszystkich przedmiotach. Sposób
traktowania zwierząt, roślin oraz przedmiotów martwych jako istot

czujących, myślących i obdarzonych wolą, charakterystyczny dla małych
dzieci.

ANOPSOLOGIA
Pogląd dotyczący zasad odżywiania się, głoszący, że człowiek powinien

jeść tylko to, co mu smakuje, unikać zaś tego, na co nie ma ochoty.
Szczegółowe zasady anopsologii podają, że możliwie największą ilość

produktów należy spożywać w stanie surowym, w tym także mięso, jaja,
drób, ryby. Należy też oddzielnie zjadać poszczególne składniki, aby

umożliwić naszym instynktom odróżnienie potraw dobrych od złych. Autor
tej koncepcji, Francuz dr Schaefer obiecuje, że tym systemem można

wyleczyć prawie wszystkie choroby. Obszerniej anopsologię opisała p.
Żywia Pląskowska w nr 2246 "Przekroju".

ANOPSOTERAPIA

Leczenie -> DIETĄ opracowaną wg zasad -> ANOPSOLOGII. Wg autora tej
terapii dr Valneta (Francja), każda z chorób jest szczególnie wrażliwa

na określone warzywa i owoce. Np. alergie można leczyć rzodkiewkami,
anginę - selerem, rzepą i czerwoną porzeczką, migrenę - koprem, kapustą

i cytryną itd.

ANTROPICZNA ZASADA
Świat jest taki, jakim go widzimy, gdyby był inny, to my byśmy nie

istnieli. Zasada ta została sformułowana przez angielskiego fizyka,
laureata nagrody Nobla - S.W. Hawkinga.

ANTROPIZM

Pogląd i dowodzenie, że człowiek potencjalnie jest nieśmiertelny, z tym
że jest to raczej nieśmiertelność jego "programu", "wzorca", "projektu".

Wzór ten istnieje zawsze a po śmierci nie ginie i nie rozpada się, lecz
jako element wszechświata trwa w oczekiwaniu na odtworzenie. W nieco

podobny sposób w filozofii hinduizmu rozwijana jest koncepcja ->
REINKARNACJI.

ANTROPOLOGIA

Nauka o człowieku, jego rozwoju gatunkowym, cechach i właściwościach
fizycznych i psychicznych, rasach i kulturze. W szczególności

antropologia zajmuje się zmiennością form organizmu człowieka jako
przedstawiciela szerszej rodziny (Hominidae) na tle rozwoju świata istot

żywych. Czasem dokonuje się podziałów na antropologię kulturową i
antropologię fizyczną, a dalej na antropologię szczegółową,

morfologiczną, fizjologiczną, psychologiczną, patologiczną, zoologiczną,
społeczną i inne.

ANTROPOZOFIA

Doktryna opracowana przez Rudolfa Steinera pod wpływem bergsonowskiej
koncepcji ‚lan vital (pędu życia). Wg antropozofii świat to złudzenie,

człowiek to ciało astralne, a życie polega na dążeniu do wyzwolenia
tkwiącego w człowieku bóstwa. Poza tymi mistycznymi elementami

antropozofia wniosła do dorobku medycyny wiele pożytecznych tez, jak np.
zasadę pełnej jedności psychosomatycznej, racjonalnego odżywiania się i

wegetarianizm.

ANTYBIOTYKI
Substancje wytwarzane przez mikroorganizmy, głównie różne rodzaje

grzybów. Dla potrzeb medycyny produkowane syntetycznie. Stosowane w
chorobach wywołanych przez bakterie, wirusy, grzyby. Obserwowane jest

zjawisko uodporniania się kolejnych pokoleń bakterii na istniejące
antybiotyki, w związku z czym proces tworzenia nowych, kolejnych

generacji antybiotyków wciąż trwa. Obserwowane jest też niebezpieczne

zjawisko nadużycia antybiotyków przy wielu chorobach, które mogą być
wyleczone innymi metodami. Patrz -> LEKOMANIA.

ANTYGENY

Czynniki ożywione (bakterie, wirusy) i nieożywione (jady, toksyny),
które wprowadzone do ustroju wywołują reakcję odpornościową m.in. przez

wytwarzanie -> PRZECIWCIAŁ. Sprawność wykrywania i eliminowania
szkodliwego wpływu antygenu na organizm należy do właściwości i zadań

systemu immunologicznego (odpornościowego) organizmu.

ANTYSTRES
Zespół działań zmierzających do ograniczenia i eliminowania przyczyn i

ujemnych skutków długotrwałego oddziaływania -> DYSTRESU. W każdym
indywidualnym przypadku, zależnie od sytuacji stosuje się odpowiednio

dobrany program działań. Składa się nań przede wszystkim tzw. zespół RDR
(Ruch + Dieta + Relaks), który dopełniają niekiedy różne środki

psychoterapeutyczne.

APAGE SATANA
Precz Szatanie. Popularne zaklęcie mające moc odganiania złych duchów,

używane także podczas egzorcyzmów.

APATIA
Otępienie, brak wrażliwości, zniechęcenie, obojętność, brak

zainteresowania. Może być skutkiem choroby psychicznej, długotrwałej
bezczynności, nielubianej pracy, przewlekłego -> DYSTRESU.

APITOKSYNOTERAPIA

Leczenie przy pomocy -> JADU PSZCZELEGO

APITOTERAPIA
Leczenie produktami pszczelimi, do których zalicza się -> MIÓD, ->

PYŁEK, -> PIERZGA, -> KIT PSZCZELI (Propolis), -> MLECZKO PSZCZELE, ->
JAD PSZCZELI. Produkty te, poza jadem pszczelim, są powszechnie

dostępne na rynku w formie naturalnej, jak miód albo przetworzonej, pod
postacią różnych leków i preparatów, które jak apivit, propolan i wiele

innych znajdują się w sprzedaży w aptekach lub sklepach pszczelarskich.
Wciąż wprowadzane są nowe preparaty. Pszczelarze mogą oczywiście

korzystać bezpośrednio ze wszystkich produktów w ich naturalnej,
nieprzetworzonej formie i takie też mają największą wartość.

Zaobserwowano też lecznicze właściwości mikroklimatu ula, który
szczególnie w przypadku astmy działa antyalergicznie.

APOKALIPSA

Pojęcie wieloznaczne, najczęściej używane dla określenia zjawisk
groźnych. Mityczni czterej jeźdźcy apokalipsy to przecież: zaraza, głód,

wojna i śmierć.

APORT
Używany czasem w języku -> MAGII czy -> PARAPSYCHOLOGII termin

określający przenoszenie przedmiotów z zamkniętych lub oddalonych miejsc
za pomocą sił nadnaturalnych.

APOTEOZA

Uznanie osoby za bóstwo.

APOTROPAIZM

Odstraszanie złych duchów i mocy różnymi zabiegami rytualnymi jak
zaklęcia, bicie w bębny, okrzyki itp.

ARETE

Suma pozytywnych cech określających w starożytnej Grecji doskonałą
osobowość: męstwo, sprawność, dzielność.

ARKADIA

Kraina w starożytnej Grecji uchodząca za szczęśliwą, m.in. za przyczyną
poezji.

AROGANCJA

Lekceważenie innych, nie liczenie się z ich zdaniem, zarozumiałość.
Niestety cecha wyłącznie ludzka. Przyczyna -> FRUSTRACJI -> DYSTRESU u

ludzi, których arogancja dotyka.

AROMATOTERAPIA
Jeden z działów -> ZIOŁOLECZNICTWA polegający na wykorzystaniu w

leczeniu zapachów kwiatów i kwiatowych olejków eterycznych.
Aromatoterapia ma także powszechne zastosowanie w dietetyce w formie

przypraw ziołowych. Inne zastosowania to inhalacje oraz techniki masażu
połączone z użyciem olejków i psychoterapii.

ARTETERAPIA

Leczenie przy pomocy sztuki. Arteterapia może mieć miejsce podczas ->
KONTEMPLACJI dzieł sztuki jak też przez bezpośrednią twórczość. Patrz ->

TERAPIA PRZEZ SZTUKĘ.

ASANY
Główne ćwiczenia -> JOGI. Postawy, nieruchome pozy, trwające przez

pewien czas - od kilku sekund do kilkunastu minut, prowadzą do
koncentracji psychicznej, zwolnienia oddechu, zmniejszenia tętna.

Systematycznie ćwiczone asany przyczyniają się do wzmocnienia dyscypliny
wewnętrznej, siły woli, panowania nad ciałem i psychiką.

ASCEZA

Wstrzemięźliwy tryb życia, wyrzekanie się przyjemności, umartwianie się
mające m.in. prowadzić do doskonalenia wewnętrznego i cnót.

ASTROLOGIA

Nauka tajemna badająca wpływ położenia w określonym czasie planet i
gwiazd na losy ludzi, miast i państw. Także sztuka układania ->

HOROSKOPÓW. Mnogość horoskopów codziennych, tygodniowych, miesięcznych,
rocznych układanych z wykorzystaniem tradycji wielu kultur świadczy o

ogromnej popularności tego sposobu interpretowania zjawisk i sugeruje,
że sztuka ich układania jest prosta. Tymczasem tak nie jest. Aby układać

prawdziwe horoskopy, trzeba posiąść wielką wiedzę. Prawdziwą moc mają
także w zasadzie tylko te horoskopy, które są układane dla konkretnych

osób. Do opracowania prawdziwego horoskopu potrzebne są m.in. tzw.
efemerydy - mapy oznaczające położenie planet na każdy dzień, znajomość

znaków -> ZODIAKU i umiejętność interpretowania tzw. domów horoskopów,
powstałych z podziału ekliptyki na dwanaście części wynikającego z

dobowego ruchu Ziemi wokół jej osi. Spotyka się twierdzenia, że
astrologia jest praktyczną próbą odczytywania zapisu losu, który

przeznaczenie powierzyło człowiekowi do zrealizowania.

ATARAKSJA

Postawa filozoficzna pozwalająca na zachowanie spokoju i równowagi ducha
wobec przeciwności losu i nieprzychylnych zdarzeń. Atmosfera powszechnej

ataraksji jest niedoścignionym marzeniem władców, szczególnie tych,
którzy zmuszeni są nakładać na poddanych różne ograniczenia. Postawa

ataraksji może być ważnym elementem, czasem decydującym o przetrwaniu w
trudnych warunkach. Patrz: -> SURVIVAL -> ZDROWY STYL ŻYCIA.

ATAWIZM

Ujawnianie się cech, które kiedyś występowały u przodków, a następnie w
wyniku rozwoju ewolucyjnego zanikły. Zazwyczaj pojęcie atawizmu kojarzy

się z jakimiś cechami zewnętrznymi, anatomicznymi, tymczasem znacznie
bardziej interesujące jest obserwowanie tego typu zjawisk w psychice

człowieka. Wiele zresztą wyjaśnień odnoszących się do niezrozumiałych
czasem zachowań człowieka ujawniającego jakieś nadzwyczajne umiejętności

wiąże się z pojęciem atawizmu.

ATROFIA
Zanik.

AURA

Promieniowanie emanujące z człowieka i tworzące wokół niego swoistą
otoczkę zwaną również -> EMANACJĄ, -> BIOPOLEM lub aureolą. Najsilniej

występuje w okolicach głowy. Niektórzy ludzie posiadają zdolność
widzenia aury, a nieliczni potrafią z jej kształtów, kolorów i natężenia

wnioskować o stanie zdrowia obserwowanego człowieka. Takie zdolności
posiadał w Polsce -> OSSOWIECKI, który kilkakrotnie m.in. przepowiedział

śmierć różnych osób obserwując pojawienie się wokół nich białej aury.
Występowanie aury zostało potwierdzone m.in. doświadczeniem zwanym

efektem -> KIRLIANA.

AURASKOPIA
Interesująca hipoteza wysunięta przez dr Hannerole Auras-Blank z RFN, wg

której wyschnięte rozmazy krwi, sfotografowane i znacznie powiększone
tworzą mapę ciała ludzkiego, na której zaznaczają się różne choroby i

uszkodzenia ciała. Autorka tej hipotezy twierdzi, że za pomocą
auroskopii jest w stanie wykryć nie tylko dawne i obecne choroby, ale

także ocenić predyspozycje i skłonności do poszczególnych chorób, co
mogłoby okazać się niezwykle cenne np. przy wykrywaniu wczesnych stadiów

choroby nowotworowej.

AURIKULOTERAPIA
-> AKUPRESURA ucha.

AURIKULOELEKTROPUNKTURA

-> ELEKTROPUNKTURA wykonywana na małżowinie usznej.

AUROGRAFIA
Dział wiedzy zajmującej się metodami i technikami pomiaru energii ->

BIOPOLA i -> AURY człowieka.

AUROGRAMY
Zapisy energodynamiki przyskórnej (biopole, aura). Techniki rejestracji

i sporządzania aurogramu są różne, ale wszystkie one dowodzą, że
przestrzeń wokół człowieka jest nasycona różnymi ładunkami i liniami

tworzącymi otoczkę -> BIOPOLE lub -> AURĘ. Z różnych informacji wynika,
że pole to ma charakter dynamiczny, a strumienie energii (ładunków)

przemieszczają się wzdłuż kanałów energetycznych (meridian). Ma tu

miejsce wzajemne oddziaływanie pomiędzy energią zewnętrznną (kosmiczną)
i własną bioenergią emitowaną przez człowieka.

AUROSKOPIA

Zdolność dostrzegania promieniowania wydzielanego przez człowieka ->
AURY i wnioskowania na podstawie kształtu, barwy i natężenia tego

promieniowania o stanie zdrowia obserwowanego osobnika. Zdolność tę w
wysokim stopniu posiadał -> OSSOWIECKI, stwierdza ją także u siebie

większość -> BIOENERGOTERAPEUTÓW.

AUTOHIPNOZA
Umiejętność wywoływania stanów hipnotycznych własną wolą bez udziału

hipnotyzera. Z opisu wypadków zapadania w letarg, rzekomych śmierci,
stanów ekstazy, mistycznego uniesienia itp. zjawisk wynika, że wiele z

nich powstaje w wyniku -> AUTOSUGESTII czy -> AUTOSUGESTII HIPNOGENNEJ.
W medycynie orientalnej, w której wielką wagę przykłada się do

dokładnego poznania własnego ciała i wyrobienia zdolności operowania
nim, wykształciło się wiele technik, metod, systemów, za pomocą których

możliwe staje się przyśpieszenie lub zwolnienie pracy serca, pobudzenie
innych wewnętrznych narządów, a w skrajnych przypadkach doprowadzenie do

tak znacznego spowolnienia procesów życiowych, że przypomina to stan
śmierci klinicznej.

AUTOKREACJA

Proces samorozwoju sterowanego w sposób świadomy przez zainteresowanego.
Proces autokreacji wspiera się na trzech zasadniczych filarach: wiedzy o

samym sobie; znajomości praw rozwoju i własnych potrzeb oraz silnej woli
do realizacji zakładanych celów. Jak wykazują doświadczenia, najtrudniej

zdobywa się umiejętność w zakresie kształtowania silnej woli.

AUTOLIZA
W klasycznej medycynie oznacza proces trawienia obcych i własnych

obumierających tkanek. W medycynie niekonwencjonalnej pojęcia tego używa
się dla opisu techniki -> GŁODÓWKI całkowitej.

AUTOMASAŻ

-> MASAŻ wykonywany na samym sobie. Twierdzi się, że automasaż powinien
być powszechną metodą -> AUTOTERAPII. W szczególności takie techniki,

jak -> REFLEKSOTERAPIA, -> AKUPRESURA, czy zbliżone do masażu -> MUDRY,
-> REIKI, -> BSM i inne, mogą i powinny być z powodzeniem stosowane

przez każdego. Podobnie liczne korzyści przynosić może stosowanie na
sobie różnych technik masażu klasycznego.

AUTOMATYCZNE PISMO

Zdolność samoczynnego, nieuświadomionego pisania, która pojawia się
czasem w stanie -> HIPNOZY i przypomina rozszczepienie osobowości. Osoba

poddana hipnozie jest w stanie wykonywać różne czynności, np. rozmawiać
z hipnotyzerem, a jednocześnie, zupełnie sobie tego faktu nie

uświadamiając, pisać jakieś wypracowanie na inny temat. W -> SPIRYTYZMIE
uważa się zjawisko automatycznego pisma za ingerencję -> DUCHA.

AUTOPREPARATY

Preparaty pobrane z organizmu odpowiednio przechowane, czasem
przetworzone lub spreparowane, które w celach leczniczych czy

regeneracyjnych zostają użyte w tym samym organizmie, z którego zostały
wcześniej pobrane. Patrz: -> AUTOSZCZEPIONKA, -> HEMOTERAPIA.

AUTOPSYCHOTERAPEUTYCZNE RADY FILOZOFÓW
Prof. Stanisław Siek w interesującej książce: "Autopsychoterapia"

sporządził, na podstawie obszernej literatury filozoficznej i
psychologicznej, listę zasad-haseł-wytycznych-rad, jakie wybitni

filozofowie różnych epok kierują do ludzkiej społeczności. A oto owe
rady:

- Przygotować się zawczasu na znoszenie ciosów życia, urazów i
niepowodzeń.

- Nie ulegać tyranii ludzkiej opinii.
- Budować optymistyczne nastawienie do życia i ludzi.

- Rozwijać w sobie nastawienie tolerancyjne.
- Nie tracić z oczu wartości i godności człowieka jako człowieka.

- Zachować pewien dystans wobec siebie, ludzi, świata i biegu wydarzeń.
- Trzeba być krytycznym wobec własnych sądów o sobie, a także w ocenie

ludzi i zdarzeń.
- Korzystnie jest dia psychicznego rozwoju ograniczać własne potrzeby,

uprościć życie, stosować różne formy psychicznej i fizycznej ascezy.
- Umieć obnażać pozorne wartości i deprecjonować to, co zbytnio ceni

większość ludzi: bogactwo, znaczenie, władzę, poklask.
- Rezygnacja, godzenie się z nieuniknionym.

- Żyć teraźniejszością.
- Iść za biegiem wydarzeń.

- Izolować się od tłumu, pospolitości, nieładu.
- Szukać zadowolenia wewnątrz siebie, a nie w posiadaniu dóbr zależnych

od innych.
- Ćwiczyć się ciągle w panowaniu nad uczuciami i wyobraźnią.

- Rozmawiać ze sobą, prowadzić wewnętrzny dialog.

AUTOPSYCHOTERAPIA
Dział -> PSYCHOTERAPII obejmujący te metody psychoterapeutyczne, które

zakładają, że leczący i leczony to ta sama osoba. Posługuje się ona
technikami, sprzętem, tekstami, muzyką opracowanymi przez innych, ale

akceptuje je, uzupełnia własnymi pomysłami, na pierwszy plan wysuwa
własną osobę. Jako podstawowe zjawiska terapeutyczne występuje tu ->

AUTOSUGESTIA.

AUTORELAKS
-> SCHULTZA TRENING AUTOGENNY

AUTOSKOPIA

Oglądanie własnego ciała podczas -> BILOKACJI.

AUTOSUGESTIA
-> SUGESTIA wobec samego siebie.

AUTOSZCZEPIONKA

Szczepionka sporządzona na bazie preparatu pobranego z organizmu
zaszczepionego ustroju.

AUTOTERAPIA

Termin często stosowany, ale niezbyt precyzyjnie zdefiniowany.
Najogólniej chodzi o różne procesy samoleczenia, w których należy

położyć nacisk na świadomość potrzeb psychicznych i fizycznych,
umiejętność samodiagnozy, trafne ustalenie metod postępowania

leczniczego i wytrwałości w leczeniu. Z różnych ocen i badań wynika, że
większość chorych chętnie oddaje swój los w ręce lekarzy lub innych osób

(księdza, mistrza, guru), aby oni decydowali za nich i niejako wyręczali

ich w podejmowaniu kroków, które mają przynieść poprawę zdrowia, zamiast
odwołać się do samych siebie. Okazuje się, że człowiekowi łatwiej jest

mieć pretensję do kogoś innego za swój stan zdrowia niż do siebie
samego. Patrz: -> CZYNNIKI RYZYKA, -> ZDROWY STYL ŻYCIA.

AUTOTRENING

Samodzielnie zaplanowany, ze świadomością celów i metod realizowany,
analizowany i korygowany -> TRENING (fizyczny, psychiczny,

intelektualny).

AUTYZM
Zamknięcie się w sobie, oderwanie od rzeczywistości. W stanach ciężkich

autyzm stanowi składową różnych schorzeń psychicznych.

AWATAR
Sans. - zstąpienie. Wcielenie się bóstwa Wisznu w doczesny kształt

ludzki lub zwierzęcy.

BALNEOTERAPIA
Wykorzystanie w medycynie leczniczych właściwości wód mineralnych ze

względu na ich skład chemiczny i temperaturę do kąpieli, kuracji
pitnych, płukań, inhalacji itp. oraz stosowanie zabiegów z

wykorzystaniem naturalnych peloidów (borowin, mułów, błot) do kąpieli,
okładów, kataplazm.

BALSAM

Sok ze zranionego niemetalowym narzędziem rododendronu. Leczy się nim
różne rany, wrzody i choroby skóry. Także nazwa różnych maści i kremów o

właściwościach leczniczych, rozgrzewających i uśmierzających ból.

BANK GENETYCZNY
Umowna, nieoficjalna nazwa całego wyposażenia genetycznego człowieka

jako gatunku. Pojęciem banku genetycznego posługują się zazwyczaj
publicyści w dyskusjach dotyczących stanu zdrowia i kondycji

biologicznej narodu. W tym sensie np. alarmuje się, że bank genetyczny
człowieka ulega systematycznej degradacji wskutek zatrucia środowiska,

chemizacji, promieniowania, nadużywania leków, niezdrowego stylu życia
oraz bezpośredniej i pośredniej interwencji medycyny w struktury

genetyczne człowieka.

BAŃKI
Kiedyś bardzo popularna metoda leczenia, stosowana przede wszystkim przy

różnego rodzaju zaziębieniach, nieżytach dróg oddechowych, a nawet przy
zapaleniu płuc i nerwobólach. Oficjalna medycyna metody tej nie

potępiała, ale też z niej rzadko korzystała. Umiejętność stawiania
baniek, szczególnie na wsiach, była dość powszechna i ceniona jest do

dziś. Zabieg polega na wysysaniu, wskutek powstałego w bańce
podciśnienia, z małych naczyń krwionośnych pewnej ilości białych i

czerwonych ciałek krwi. W momencie kiedy znajdą się one poza naczyniem
krwionośnym, stają się dla organizmu ciałem obcym, dla zwalczania

którego następuje lokalna a czasem i ogólna mobilizacja sił
odpornościowych organizmu, które m.in. pomagają w zwalczaniu choroby.

Tak więc efekt leczniczy stawiania baniek nie polega wcale na tym, jak
się powszechnie sądzi, że bańki "wyciągają złą krew" ale na efekcie

bardziej przypominającym zastosowanie specyficznej -> AUTOSZCZEPIONKI.
Kuracja bańkowa bywa czasem bardziej skuteczna niż antybiotyk,

szczególnie wobec coraz częściej występujących uczuleń i zwiększania się

odporności na leki. Bańki stawia się jednorazowo w liczbie 20 - 30 sztuk
na plecy lub boki oraz klatkę piersiową. Stawianie baniek odbywa się

następująco: wybraną okolicę ciała należy lekko przemasować, a u osób
szczupłych trochę natłuścić kremem lub wazeliną. Bańki powinny być

dobrze umyte, osuszone i ogrzane do temperatury 35 - 40 stopni C, aby w
zetknięciu z ciałem nie dawały uczucia zimna lub gorąca. Należy

przygotować pręcik metalowy o długości około 15 cm z nawiniętym na jeden
koniec wacikiem, który maczamy w spirytusie. Stawiający bańki trzyma w

lewej dłoni 2 - 3 bańki, a w prawej pręcik z zapalonym wacikiem. Bańkę,
którą stawiamy, zbliżamy do ciała bokiem, a tuż przed jej postawieniem

szybkim zdecydowanym ruchem wkładamy na moment do bańki płonący wacik,
szybko go wycofujemy i natychmiast przykładamy bańkę otworem do ciała

tak, by się ona dość silnie przyssała. Po postawieniu baniek okrywamy
chorego kocem i pozostawiamy na około 20 minut. Bańki zdejmujemy

przechylającje w bok zjednoczesnym naciskiem palcami skóry przy brzegu
bańki. Po zdjęciu baniek chory powinien odpocząć, najlepiej zasnąć, nie

należy kłaść się jednak na stronę poddaną zabiegowi, ponieważ powinna
ona być wolna od ucisku, by umożliwić swobodny dopływ krwi.

BAP

Biologicznie Aktywne Punkty wykorzystywane w -> AKUPUNKTURZE i ->
AKUPRESURZE.

BAZYLISZEK

Gad podobny do dużej jaszczurki, wg legend wywodzący się jeszcze ze
starożytności, miał wylęgać się z jaj 7-letniego koguta. Posiadał moc

zabijania wzrokiem i oddechem.

BEHAWIORALNA TERAPIA
Główna obok -> PSYCHOANALIZY metoda psychoterapeutyczna zakładająca, że

zaburzenia psychiczne (problemy psychiczne) wynikają z wyuczonych,
nabytych zachowań. Jeżeli tak, to mogą one być na tej samej drodze

eliminowane. Behawioralna terapia kładzie nacisk na techniki socjo- i
psychoterapeutyczne polegające na samoanalizie, autokreacji i edukacji.

BEZKRWAWE OPERACJE

-> PSYCHOCHIRURGIA

BIAŁA MAGIA
Czynności i manipulacje tajemne oparte głównie na zręczności i zdolności

do czynienia rzeczy, które w zasadzie powstają w zgodzie z prawami
natury lub co najwyżej odwołują się do sił nadnaturalnych, "dobrych".

Celem białej magii jest dobro i zwalczanie zła, a w powszechnym
kulturowym znaczeniu także niesienie rozrywki w postaci sztuki cyrkowej,

iluzji, gier towarzyskich. Biała magia wieloma swymi korzeniami łączy
się z religią, wprowadzając do swego rytuału i słownictwa różne treści

sakralne. Modlitwa religijna i zaklęcia białej magii mają często tę samą
treść i tych samych adresatów. W tym także sensie można wszystkich ->

UZDROWICIELI kierujących się nadrzędną zasadą pomocy bliźniemu nazwać
białymi magami. Wielu hierarchów kościoła obdarzano w przeszłości takim

tytułem, a i współcześnie kilkakrotnie określenia - biały mag - użyto
wobec papieża, Jana Pawła II.

BIAŁE TRUCIZNY

Tym mianem określa się -> CUKIER, -> SÓL i białą mąkę, które symbolizują
jedno z głównych niekorzystnych zjawisk we współczesnym żywieniu, jakim

jest wysokie technologiczne przetwarzanie naturalnych produktów, przez

co pozbawia się je najwartościowszych składników. Ocenia się, że
powszechnie występujące nadmierne spożycie białej trucizny jest jednym z

głównych -> CZYNNIKÓW RYZYKA w przypadku różnych -> CHORÓB
CYWILIZACYJNYCH, w szczególności chorób układu krążenia.

BIBLIA

Pismo Święte. Zbiór ksiąg uznanych za święte przez judaizm i
chrześcijaństwo. Na Biblię składają się Stary i Nowy Testament. W Biblii

znajdujemy szczególnie dużo informacji o cudownych uleczeniach, głównie
przez -> JEZUSA UZDROWICIELA, ale także przez inne znane postacie

historyczne. Wiele informacji zawartych w Biblii dotyczy różnych
proroctw i przepowiedni, a także wskazań i zaleceń odnoszących się do

zachowania higieny i leczenia chorób.

BIEG TO ZDROWIE
Popularne hasło, wylansowane przed laty przez znanego dziennikarza

Tomasza Hopfera, zachęcającego do biegania jako najprostszej formy ->
RUCHU. Patrz też -> JOGGING.

BIGMEETING

Forma zbiorowego leczenia niekonwencjonalnego stosowana przez wielu ->
BIOENERGOTERAPEUTÓW, w tym m.in. przez -> HARRISA, -> NARDELLEGO, ->

FELLMANA, -> KASZPIROWSKIEGO. Podczas bigmeetingu stosowane są różne
techniki zawierające przede wszystkim elementy -> SUGESTII i -> HIPNOZY.

Toczy się spór o skuteczność tego typu zabiegów i ich celowość.
Niektórzy sądzą, że jakiekolwiek oznaki poprawy zdrowia czy uzdrowienia

powstające w wyniku uczestnictwa w bigmeetingu są efektem
psychoterapeutycznym aktywizującym różne wewnętrzne siły organizmu.

Uważa się też, że siłą sprawczą uleczeń są bliżej nieokreślone prądy i
promieniowania emitowane z ciała bioenergoterapeuty. Podobnie rozbieżne

poglądy występują przy ocenie efektów leczniczych łańcuchów rąk
tworzonych przez uczestników bigmeetingu. Z pozycji nauki wskazuje się

też na aspekty psychologiczne i socjologiczne tego zjawiska posługując
się m.in. terminologią używaną w odniesieniu do fenomenu "psychologii

tłumu". Z okazji tych dyskusji szczególnie zaostrza się spór o to, czy
powstałe w ten sposób efekty lecznicze mają swoje źródło wyłącznie w

sferze psychicznej, czy też zachodzi faktycznie zjawisko przekazywania
energii pomiędzy bioenergoterapeutą a pacjentami. Interesującym aspektem

tych dyskusji jest także spór o to, czy efekty uleczenia zachodzą
wyłącznie w wypadkach korzystnego, akceptującego nastawienia pacjenta

wobec bigmeetingu czy też, jak twierdzi wielu uzdrowieieli, w tym m.in.
Kaszpirowski, że dzieje się tak niezależnie od postawy pacjenta. Nie

istnieją żadne naukowe dowody, które pozwoliłyby przyznać rację jednej
ze stron tego sporu. Najważniejsze w tym wszystkim jest jednak to, że

takie uzdrowienia podczas bigmeetingu w ogóle mają miejsce.

BILANS ENERGETYCZNY
Wyraża się różnicą pomiędzy ilością energii uzyskiwanej w drodze

przetwarzania spożytych pokarmów a ilością energii zużywanej przez
organizm w tym samym czasie. Organizm zużywa dostarczaną energię na

podstawową przemianę materii, utrzymywanie ciała w stanie -> HOMEOSTAZY
oraz na różne czynności życia codziennego. Jeżeli zużywamy mniej niż

spożyliśmy, mamy wówczas do czynienia z bilansem energetycznym dodatnim,
jeżeli zaś zużywamy więcej niż spożyliśmy, wtedy występuje zjawisko

bilansu energetycznego ujemnego. W pierwszym wypadku szczególnie wtedy,
kiedy występuje stałe zjawisko bilansu energetycznego dodatniego,

dochodzi do nadwagi i otyłości oraz różnych schorzeń metabolicznych.

Natomiast w przypadku bilansu energetycznego ujemnego następuje
chudnięcie, pojawiają się różnego rodzaju zaburzenia metaboliczne i

ostatecznie śmierć. Wiedza na temat bilansu energetycznego poprzez
analizę naszego -> STYLU ŻYCIA pozwala nam ocenić, czy zachowywana jest

tak pożądana równowaga i czy nie mamy do czynienia z powszechnie
niestety występującym zjawiskiem bilansu energetycznego dodatniego,

który, jeżeli zjawisko jest trwałe, nieuchronnie przysparza nam wielu
kłopotów. Większość -> DIET jest opracowywana właśnie pod kątem

utrzymania równowagi bilansu energetycznego, a niektóre techniki
stosowane w medycynie niekonwencjonalnej, jak -> GŁODÓWKI, oparte na

efekcie bilansu energetycznego ujemnego, mają za zadanie odciążyć
organizm i oczyścić go z nagromadzonych składników przemiany materii.

Doskonałym regulatorem bilansu energetycznego jest -> RUCH. Wszelka
aktywność fizyczna, jeżeli jest dostatecznie intensywna i długotrwała,

prowadząc do zużycia nadmiaru energii przyczynia się jednocześnie do
wystąpienia wielu korzystnych skutków zdrowotnych.

BILOKACJA

Wydzielenie z ciała konkretnej osoby sobowtóra (fantoma, dwójnika,
fluidala, istoty astralnej), który może posiadać wiele cech fizycznych,

czasem daje się fotografować, wykonywać pewne czynności mechaniczne, a
także wykazywać znaczą niezależność psychiczną i umysłową od swego

"bliźniaka". Szczegółowe objaśnienie zjawiska i opisy konkretnych
przypadków bilokacji zwanej też eksterioryzacją, można znaleźć w książce

Romana Bugaja "Eksterioryzacja - istnienie poza ciałem". Próby
wyjaśnienia zjawiska bilokacji patrz hasło -> PSI.

BIOASTRONOMIA

Dział nauki zajmujący się poszukiwaniem i badaniem zjawisk życia we
wszechświecie.

BIOAURA

-> AURA

BIO-BOOM
Tak nazywa się czasem niezwykle dynamiczny rozwój nauk biologicznych a w

szczególności różnych technik i technologii wykorzystujących energie
biologiczne na potrzeby techniki w ramach nowej nauki nazywanej

biotechnologią. Chodzi tu już nie tylko o przetwórstwo spożywcze, ale o
"myślące" maszyny, inżynierię genetyczną itp. Być może na tej właśnie

drodze nastąpi wyjaśnienie różnych zjawisk -> BIOENERGETYCZNYCH
wykorzystywanych m.in. w różnych technikach medycyny niekonwencjonalnej.

BIODIAGRAM

Wykres wskazujący korzystne i niekorzystne okresy w życiu człowieka,
opracowany na podstawie długości trzech podstawowych biocykli:

fizycznego (F), który ma rytm 23-dobowy, psychicznego (P) o rytmie
28-dniowym oraz intelektualnego (I) z rytmem 33-dniowym. Wszystkie

biorytmy biegną od dnia urodzenia. Pierwsza połowa biorytmu jest
korzystna, w drugiej następuje zniżka formy. Zbiegające się wierzchołki

trzech biorytmów oznaczają wszechstronne możliwości, natomiast takie
samo ich usytuowanie w dole wskazywałoby na ogólne obniżenie kondycji, w

tym także zmniejszenie odporności na choroby.

BIODYNAMICZNA UPRAWA
Metoda uprawy roślin wykorzystująca przede wszystkim czynniki naturalne

z pominięciem sztucznych środków chemicznych. Metoda ta polega m.in. na

naturalnej gospodarce rolnej, stosowaniu specjalnych preparatów
biodynamicznych, wykorzystywaniu naturalnych rytmów kosmicznych,

unikaniu skażenia środowiska środkami chemicznymi,wykorzystaniu wiedzy o
wzajemnym wpływie roślin na siebie oraz stosowaniu właściwej technologii

upraw. Uważa się, że biodynamiczna uprawa będzie stawała się coraz
popularniejsza, a z czasem stanie się główną formą uprawy podstawowych

warzyw i owoców. Rośliny wyprodukowane tą metodą stanowią surowiec dla
przygotowywania ->ZDROWEJ ŻYWNOŚCI.

BIOELEKTRONIKA

Niezwykle interesująca i niestety nie mniej skomplikowana koncepcja
próbująca objaśnić podstawowe problemy energii życia. Jej współtwórcą

jest -> SEDLAK Włodzimierz, który tak pisze: "Bioelektronika to
właściwie biologia submolekularna, czyli takie pojmowanie żywej materii,

w którym liczą się jedynie elektrony i protony, wtłoczone w molekularne
struktury związków organicznych". Prof. Włodzimierz Sedlak twierdzi

dalej, że: "nieodłącznym zjawiskiem przejawu życia jest produkcja pól
elektromagnetycznych czyli kwantowa emisja fotonów pozbawionych masy".

Jest to niesłychanie inspirujące twierdzenie dla wszystkich
poszukujących wyjaśnienia tajemnic -> BIOENERGII i -> BIOPOLA, które nie

dają się dokładnie zaobserwować ani zmierzyć metodami uznanymi za
naukowe. Dalszym inspirującym twierdzeniem prof. Włodzimierza Sedlaka

jest teza, że bioelektronika odkryła drugiego obok metabolizmu partnera
funkcjonalnego i że oprócz dobrze znanej i opisanej chemicznej przemiany

materii istnieje druga, trudniejsza do opisania, elektromagnetyczna
przemiana materii, uzupełniająca tamtą i ściśle z nią związana.

BIOEMANACJA

Wszelkie promieniowanie bioenergii z ciała na zewnątrz.

BIOENERGETYKA
W nauce klasycznej, dział wiedzy o molekularnych podstawach przemian

energetycznych w organizmach żywych. Zajmuje się m.in. procesami
fotosyntezy, fermentacji, oddychania, krążeniem materii w świecie żywym,

przepływem energii w komórce, zasadami termodynamiki, biosyntezą, budową
i funkcjonowaniem struktur genetycznych, procesami zachodzącymi podczas

skurczu mięśni itp. Ta obszerna wiedza objaśnia bardzo szczegółowo
tajemnice funkcjonowania organizmów żywych na możliwie najniższym -

dającym się badać metodami naukowymi - poziomie molekularnym. W takim
ujęciu bioenergetyka nie zajmuje się takimi rodzajami -> BIOENERGII, o

jakich jest mowa w -> PARAPSYCHOLOGII, często kwestionuje w ogóle ich
istnienie, dostarcza jednak, chcąc nie chcąc, wielu informacji, które są

częściowo adaptowane i wykorzystywane przy interpretacji zjawisk -> PSI.
Powstaje też wiele nowych idei i koncepcji, które usiłują na nowym

wspólnym polu godzić to, co poznane, z tym, co jeszcze nie poznane lub
poznane częściowo. Wielce inspirujące są tu koncepcje i idee ->

BIOELEKTRONIKI wysuwane przez -> SEDLAKA.

BIOENERGIA
Czym jest bioenergia w zjawiskach paranormalnych ? Wielu przedstawicieli

-> PSYCHOTRONIKI, twórców jej teoretycznych i praktycznych działów nie
daje na to pytanie konkretnych odpowiedzi. W bioenergii widzi się główną

siłę sprawczą wielu na poły wyjaśnionych lub zupełnie nie dających się
jeszcze wyjaśnić zjawisk, które - wg naszych pojęć - musiała spowodować

jakaś energia. Często terminów bioenergia - energia parapsychiczna -
używa się zamiennie dla podkreślenia, że chodzi tu o taki rodzaj

energii, która powstaje nie tylko na podłożu fizjologicznym, ale przede

wszystkim jej źródłem jest psychika człowieka. Mamy więc w tym przypadku
do czynienia ze złożonymi procesami neurofizjologicznymi. Nie czas więc

jeszcze na stworzenie pełnej, dostatecznie jasnej definicji bioenergii.
Analizując różne zjawiska i wykorzystując je m.in. w medycynie

niekonwencjonalnej można co najwyżej opisywać ich przebieg i
domniemywać, a w niektórych wypadkach sięgając do nauk klasycznych

stwierdzać, z jakim rodzajem energii mamy do czynienia. Najczęściej mówi
się, że bioenergia jest energią fal elektromagnetycznych, o których

wprawdzie wiemy bardzo wiele, ale na pewno nie wszystko. Rzut oka na
widmo fal elektromagnetycznych pokazuje ogromną złożoność tego zjawiska.

Nie wyjaśnia to jeszcze źródeł tego promieniowania w przypadku np. ->
TELEPATII. Otóż uważa się, że fale wysyłane podczas zjawisk

telepatycznych są zewnętrznym manifestowaniem się wewnętrznej, bliżej
nam jeszcze nie znanej energii bioplazmatycznej, biograwitacyjnej lub

tzw. energii X. Innym rodzajem energii emitującej fale elektryczne ma
być tkwiący w człowieku potencjał biomagnetyczny. Za pomocą efektu ->

KIRLIANA wykryto m.in. istnienie wokół człowieka wielu różnych pól
energetycznych, które określa się jako pola elektrostatyczne,

magnetyczne, świetlne, grawitacyjne itp. W niektórych publikacjach mówi
się, że nośnikiem energii są różne rodzaje prądów elektrycznych

powstających w mózgu (prądy specyficzne, czynnościowe, spazmatyczne).
Jako nośnik energii wymienia się też promienie kosmiczne. Reasumując

należy powiedzieć, że więcej jest w tej sprawie do odkrycia i
wyjaśnienia niż tego, co jest wiadome. Może to oczywiście zupełnie nie

interesować pacjentów, jaka siła spowodowała ich uzdrowienie, nawet
gdyby to miała sprawić siła, która nie istnieje, liczy się bowiem dla

nich nade wszystko to, że odczuwają oni faktyczną poprawę swego zdrowia.

BIOENERGOPOLE
-> AURA, -> BIOPOLE

BIOENERGOTERAPEUTA

-> UZDROWICIEL, osoba lecząca za pomocą -> BIOPOLA, -> BIOENERGII.

BIOENERGOTERAPIA
Leczenie bioenergią wyzwalaną podczas kontaktu -> BIOENERGOTERAPEUTY z

pacjentem. Dawniejsze nazwy bioenergoterapii to -> MESMERYZM, ->
MAGNETYZM, -> PRANOTERAPIA. Podstawową, nie udowodnioną jeszcze, ale

potwierdzaną wciąż w praktyce, kładącą podwaliny pod teorię
bioenergoterapii hipotezą jest stwierdzenie, że "człowiek w wyniku swej

niezwykłej aktywności psychicznej zdolny jest do czynnego oddziaływania
wzajemnego z czasem i przestrzenią" (A. Dubrow, W. Puszkin). Zasadniczym

problemem bioenergoterapii budzącym żywe dyskusje jest zagadnienie
energii. Wciąż aktualne są pytania: Jaką energią posługuje się

uzdrowiciel? W jaki sposób jest ona przekazywana i jak działa? Istnieje
wiele objaśnień tej kwestii, od czysto naukowych, w których fizyka sięga

do swoich już ustalonych praw lub tworzy nowe hipotezy, do zupełnie
mistycznych i okultystycznych. Najsłuszniejszy wydaje się być ten

kierunek myślenia, który poszukuje wyjaśnień na gruncie jakiejś
jednolitej koncepcji obejmującej wszystkie zjawiska paranormalne. Taką

najwszechstronniejszą próbę podejmują A. Dubrow i W. Puszkin. Patrz
hasło -> PSI. Istnieje już wiele bezpośrednich i pośrednich metod

naukowych, za pomocą których rejestruje się oddziaływania
bioenergetyczne. Dowodzą tego następujące przykłady:

-Próba dynamometru wykazuje wzrost siły u pacjenta po zabiegu
bioterpautycznym.

- Wykonany w czasie zabiegu elektroencefalogram (EEG) wykazuje istotne

zmiany w obrazie fal mózgowych.
- Zdjęcia wykonane metodą -> KIRLIANA wykazują istotne różnice

potencjału pomiędzy bioenergoterapeutą a pacjentem oraz osobami, które
nie posiadają takich zdolności.

- Podobne różnice wykazują badania z użyciem mikrowoltomierza.
Spór zaś o to, czy podstawą zabiegu bioenergoterapeutycznego jest

psychoterapia lub bioenergoterapia, najlepiej rozstrzygnąć
stwierdzeniem, że człowiek jest niepodzielną istotą, dlatego też każde

działanie, w tym również zabieg bioenergoterapeutyczny, ma
psychosomatyczny charakter. Istnieje też pogląd, że układ wegetatywny

człowieka i jego komórki somatyczne są pod stałym wpływem telepatycznych
oddziaływań zewnętrznych, które najczęściej nie są odbierane na poziomie

mózgowym, człowiek więc ich nie odczuwa ani nie zdaje sobie sprawy z ich
istnienia. Potwierdzałoby to niektóre przypuszczenia, że terapeutyczne

oddziaływanie uzdrowiciela po to, żeby było skuteczne, wcale nie musi
być uświadamiane i akceptowane przez pacjenta. Może odbywać się także

bez jego wiedzy.

BIOETYKA
Pojęcie stworzone przez J. Poltera i wg niego najogólniej oznacza naukę

o przetrwaniu ludzkości.

BIOFEDBACK
Ang. - biologiczne sprzężenie zwrotne. Termin wprowadził N. Wiener w

odniesieniu do cybernetyki, a J. Kamly w medycynie. Ogólnie oznacza
zdolność do wyczuwania organów ciała i wpływania na zmiany w ich

funkcjonowaniu (np. rytmu pracy serca). W wykrywaniu i wywoływaniu
zjawiska biofedbacku pomocne mogą być różne urządzenia i aparaty, jak

np. fondendoskopy, elektroencefalografy itp. Co do celów i spodziewanych
efektów biofedback jest bliski -> MEDYTACJI i -> ROLFINGOWI.

BIOGEOFIZYKA

Nauka o biologicznych zdolnościach zwierząt do odbierania sygnałów
zapowiadających nadejście różnych zmian w przyrodzie, kataklizmów

trzęsień ziemi, wybuchów wulkanów itp. Zdolności te nazywane czasem
szóstym zmysłem polegają najogólniej na tym, że u zwierząt zmuszonych do

codziennej walki o przetrwanie wykształciły się niezwykle czułe
mechanizmy i narządy służące do odbioru nieodczuwalnych przez człowieka,

niezwykle małych wahań temperatury, ciśnienia, fal magnetycznych i
innych sygnałów poprzedzających większe zmiany w przyrodzie. Człowiek,

powiadają niektórzy badacze tych zjawisk, wprawdzie zatracił te
umiejętności, ale ich całkiem ze swego ustroju nie wyrzucił. Są one

jakby głęboko utajone w aparacie genetycznym i w podświadomości a być
może także w innych strukturach człowieka. W szczególnych przypadkach

część z nich okresowo lub incydentalnie ujawnia się, tworząc możliwości
percepcyjne, jakie u ludzi normalnie nie występują. Daje to pewne szanse

na wyjaśnienie niektórych zjawisk -> PSI.

BIOGRAWITACJA
Hipotetyczna zdolność człowieka do wytwarzania na drodze specyficznej

aktywności psychicznej pola o naturze zbliżonej do grawitacji ziemskiej.
Hipotetyczne siły występujące w organizmach żywych stanowiące podstawę

ich różnorodnych funkcji psychoenergetycznych. Zjawisko biograwitacji
nie jest tożsame z ogólnie znanymi prawami grawitacji, formułowanymi na

podstawie kinetyki wielkich mas. Jak wyjaśniają A.Dubrow i W.Puszkin :
"W wyrazie - biograwitacja - człon - bio - oznacza, że ten rodzaj pola

powstaje tylko w wyniku aktywności żywego organizmu, natomiast człon -

grawitacja - odzwierciedla tylko okoliczność, że niektóre cechy zwykłej
grawitacji są obserwowane w przejawach tego specyficznego biologicznego

pola - stanu, a mianowicie zdolność do przenikania przez dowolne ekrany
fizyczne oraz oddziaływania wzajemne na dowolną odległość z każdym

ciałem materialnym, niezależnie od jego składu i jakośći...
Biograwitacja stanowi szczególny stan czasowo-przestrzenny powstający w

warunkach szczególnej aktywności psychicznej i myślowej każdego
człowieka, a osiągający najsilniej wyraz u czułych fenomenów

(ekstrasensów)". Patrz -> PSI.

BIOINFORMACJA
Odbieranie informacji pomiędzy organizmami żywymi na odległość. W jej

ramach może dochodzić do wzajemnego telepatycznego oddziaływania między
ludźmi i zdalnego widzenia obiektów. Zdolność do bioinformacji jest

realizowana poza znanymi narządami zmysłów, a jej objaśnienia można
m.in. szukać w mechanice kwantowej, która zakłada natychmiastowe

wzajemne oddziaływanie cząsteczek o identycznych strukturach falowach.
Taka możliwość została potwierdzona doświadczalnie. Jeżeli wiemy, że

także w mózgu zachodzą procesy falowe, można sobie wyobrazić taką
sytuację (oczywiście znacznie rzecz upraszczając), w której w dwu

mózgach powstają identyczne zjawiska falowe, wtedy zgodnie z teorią
mechaniki kwantowej, bez względu na odległość zachodzi zjawisko

błyskawicznej wymiany informacji. Może to stać się podstawą do
wyjaśnienia nie tylko procesów -> TELEPATII, ale także wielu innych

zjawisk z obszarów ->PSI.

BIOLOGICZNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE
Ogólna nazwa dla procesów wykorzystywanych w różnych metodach i

technikach terapii autogennej: -> AUTOSUGESTII, -> AUTOHIPNOZY, ->
RELAKSACJI itp., prowadzących m.in. do ->EUTONII. W realizacji procedur

BSZ wykorzystuje się m.in. muzykę, specjalne nagrania
dźwiękowe,elektroniczną aparaturę pomiarową i różnego rodzaju układy i

położenia rąk.Patrz też techniki -> BSM, -> MUDRY, -> REIKI i inne.

BIOLUMINESCENCJA
Nieinwazyjna metoda badania organizmów żywych przez zastosowanie różnych

nukleotydów w celu sprowokowania emisji fotonowej. Zjawisko, które
czasem wykorzystuje się przy badaniu problemów -> PSI.

BIOMASAŻ

Pojęcia biomasaż używa -> ABRAMOWSKI dla "przyłożenia ręki do ciała
drugiego człowieka, najczęściej chorego, w celu osiągnięcia określonych

skutków terapeutycznych". Patrz: -> DOTYK.

BIOMETRY
Odpowiednio wyskalowane płaszczyzny i linie służące do obliczania

wyników badań radiestezyjnych.

BIOPIERWIASTKI
Biometale. Metale życia. Mikroelementy. Wreszcie pierwiastki śladowe to

tyle samo, co właśnie biopierwiastki. Są to pierwiastki występujące w
organizmie w wewnętrznym i zewnętrznym środowisku komórek organizmu w

minimalnych, często śladowych milionowych, częściach grama, mimo to są
dla życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędne. Na tej

liście znajduje się około 30 pierwiastków. Wskazuje to m.in. na
znaczenie systemu odżywiania się, różnorodnego, urozmaiconego,

zapewniającego dostarczenie odpowiednich biopierwiastków do ustroju.

BIOPLAZMA

Nazwą bioplazma obdarza się wiele nieuchwytnych i trudnych do opisania
językiem nauki zjawisk związanych z różnymi stanami energetycznymi

materii i pojęciami -> BIOPOLA i -> BIOENERGII. Wg -> SEDLAKA,
faktycznego twórcy tego pojęcia, bioplazma jest stanem materii

ożywionej, uwarunkowanym chemicznymi reakcjami metabolizmu i procesami
eletronicznymi, dokonującymi się w białkowym środowisku. "Bioplazma jest

takim samym zbiorowym określeniem jak metabolizm dla reakcji chemicznych
w ustroju żywym". Wyjaśnienie więc, że bioplazma stanowi "uniwersalny

nośnik reakcji chemicznych, procesów elektronicznych, generacji fotonów
i elektrycznych drgań całości" może stać się uniwersalną podstawą

wyjaśnienia wielu zjawisk zachodzących w procesie terapii
bioenergetycznych.

BIOPOLE

Pole fizyczne istniejące wokół organizmów żywych o zróżnicowanej,
niejednorodnej naturze i strukturze. Istnienie biopola zostało

stwierdzone przy zastosowaniu wielu metod fizycznych, analitycznych i
hipotetycznych na podstawie bezpośredniej obserwacji i pomiarów samego

zjawiska lub przez analizę skutków przez nie wywołanych. Podstawą teorii
biopola jest założenie, że każdy organizm żywy, funkcjonujący w całej

swej psychosomatycznej złożoności, w której zasadnicze znaczenie
integrujące ma specyficzne zjawisko -> BIOGRAWITACJI, emanuje

promieniowanie będące w swej podstawowej strukturze -> POLEM
BIOELEKTROMAGNETYCZNYM przejawiającym się w wielu złożonych funkcjach

życiowych ustroju i w specyficzny sposób wiążącym go z otoczeniem.
Istnienie biopola stwierdzone było m.in. przez obserwację tzw. -> AURY,

efekt fotografii -> KIRLIANA i wskazania różnych i superczułych
urządzeń pomiarowych. Wykryte różnymi technikami biopola mają różny

charakter i są definiowane jako auralne, bioplazmatyczne, elektryczne,
bioelektretowe, biomagnetyczne i inne. Poszukiwanie jednolitej teorii

biopola., która mogłaby obejmować swym zakresem wszystkie zjawiska ->
PSI, doprowadziło do powstania tzw. teorii OTPR - Teorii Oddziaływania

Rezonansowo-Polowego. Organizm występuje tu jako jednorodna całość, a
OTPR jako uniwersalna zasada oddziaływania w całej przyrodzie.

Wprowadzenie elementu rezonansu i skojarzenie go z holograficzną wizją
świata eliminuje zarazem problem odległości pomiędzy oddziałującymi na

siebie obiektami.

BIORYTMY
Rytmy biologiczne. Cykliczne zmiany w procesach fizjologicznych: dobowe,

tygodniowe, miesięczne, sezonowe, roczne, wieloletnie, pływowe.
Znajomość biorytmów. pozwala wybierać najskuteczniejsze momenty dla

zastosowania różnych zabiegów. Patrz -> RYTMY KOSMICZNE, ->
CHRONOTERAPIA, -> KANAŁY ENERGETYCZNE.

BIOSTYMULATORY MAGNETYCZNE

-> MAGNETOTERAPIA

BIOSUBTERRANOBIOLOGIA
-> SUBTERRANOTERAPIA

BIOTECHNOLOGIA

Nauka o wykorzystaniu naturalnych procesów biologicznych w przemyśle
spożywczym, farmaceutycznym, rolnictwie, leśnictwie, ochronie

środowiska, mikroelektronice, inżynierii chemicznej itp. Uważa się, że

co najmniej trzy czynniki decydują o randze i znaczeniu biotechnologii.
Pierwszym jest stały postęp w zakresie inżynierii genetycznej, drugim -

nieuchronność wyczerpywania się tradycyjnych źródeł energii, trzecim -
konieczność rozwiązywania złożonych problemów ochrony środowiska.

BIOTELEKOMUNIKACJA

-> BIOINFORMACJA

BIOTERAPIA
-> BIOENERGOTERAPIA

BIOTRONIKA

-> RADIESTEZJA PARAMEDYCZNA

BŁĄD W SZTUCE LEKARSKIEJ
Wg Małej Enc. Medycyny: "Pojęcie prawno-lekarskie dotyczące

przekroczenia przez lekarza norm prawnych lub zawodowych: działanie lub
zaniechanie wbrew ogólnie przyjętym aktualnym zasadom i wymaganiom

wiedzy lekarskiej (...). Błąd lekarski pociąga za sobą odpowiedzialność
lekarza: karną, cywilną, zawodową, administracyjną". Definicja ta wydaje

się być niedostateczna dla tych wszystkich osób, które leczą metodami
niekonwencjonalnymi jak -> UZDROWICIELE, -> BIOENERGOTERAPEUCI, ->

ZIELARZE itp. Ustalenie, na czym polegałby w medycynie
niekonwencjonalnej błąd w sztuce lekarskiej, mogłoby przyczynić się do

wzbogacenia zasad -> DEONTOLOGII LEKARSKIEJ o wszystkie te sytuacje,
których ona dotąd nie obejmuje. A przecież postępowanie również tych

osób powinno podlegać ocenie moralnej i zawodowej.

BOMBARDOWANIE
Jedna z technik socjoterapeutycznych realizowanych w ramach szerszej

metody rozwijania ludzkich możliwości. Osoby uczestniczące w seansie
bombardowania są losowo poddawane wszechstronnej ocenie grupy co do ich

planów, możliwości, cech i ograniczeń. Z reguły grupa dostarcza
bombardowanemu sporo materiałów do przemyśleń na temat samooceny i

własnych niewykorzystanych możliwości. Staje się to często ważnym
bodźcem do działania i podejmowania decyzji.

BORAGOGLANDYNA 100

Preparat opracowany przez prof. -> BRZOSKO Witolda. Jest to wyciąg
oleisty z nasion -> OGÓRECZNIKA LEKARSKIEGO. Jego szczególnie cenne

właściwości wynikają z tego, że w leku tym jest obecny kwas tłuszczowy -
gamma-linolenowy (GLA). Lek nie wykazuje działań ubocznych, wpływa

natomiast skutecznie na zwalczanie wielu chorób, pomaga m.in. w
zaburzeniach przemiany materii, łuszczycy, astmie, zapaleniach jelit,

chorobie niedokrwiennej serca, miażdżycy, marskości wątroby,
reumatoidalnym zapaleniu stawów. GLA wzmacnia przede wszystkim układ

immunologiczny, obniża też poziom cholesterolu.

BORUTA
Najpopularniejszy polski diabeł. Spełniał różne funkcje. Był także

czasem życzliwy ludziom. Ot diabeł - polski patriota.

BOYM MICHAŁ
(1612 - 1670). Polak węgierskiego pochodzenia. Jako pierwszy Europejczyk

przeniósł na nasz grunt wiele tajemnic -> CHIŃSKIEJ MEDYCYNY. W Chinach
przebywał dwukrotnie jako misjonarz w latach 1644 - 1670. Pilnie

zgłębiał rozległą wiedzę medyczną ówczesnych Chin, która miała już za

sobą tysiące lat doświadczeń i stanowiła zwarty system, którego
podstawowe zręby są w pełni aktualne do dziś. Dorobek Boyma opublikowany

został w wielu dziełach, z których główne to "Poradnik chińskiej
medycyny" (1662) i "Klucz medycyny" (1686). Niestety do jego autorstwa

dopisało się paru niezasłużonych urzędników. Już wtedy, przed 300 laty,
w obu tych dziełach zamieszczony został obszerny opis chińskiej

diagnostyki i terapii oparty o jej zasadnicze działy: akupunkturę, leki
roślinne, zwierzęce i mineralne, badanie tętna. Boym pierwszy przeniósł

na grunt europejski teorię dwu czynników -> YIN -> YANG i pięciu
elementów (ogień, woda, powietrze, metal, drewno). Przez pewien czas w

nazewnictwie botanicznym figurowała nazwa jednej z roślin chińskich -
boymia. Roślinę tę (jej chińska nazwa u-yu) wykazującą rozległe wartości

terapeutyczne Boym spopularyzował w Europie.

BÓL
Wrażenie, które powstaje wskutek zewnętrznych lub wewnętrznych

podrażnień zakończeń specjalnych nerwów czuciowych. Odpowiednio silne
impulsy przebiegają skomplikowaną drogą aż do kory mózgowej, gdzie

wrażenie bólu jest uświadamiane. Ból sam w sobie nie jest ani chorobą,
ani bezpośrednim zagrożeniem, choć może generować dalsze choroby na

zasadzie długotrwałego -> DYSTRESU. Ból jest przede wszystkim sygnałem,
że choroba lub zagrożenie istnieje. Znoszenie lub ograniczanie poczucia

bólu jest przedmiotem działań wielu -> UZDROWICIELI posługujących się
różnymi technikami, głównie wywodzącymi się z -> HIPNOZY i -> SUGESTII.

Skuteczność takich zabiegów jest bezpośrednim dowodem na istnienie
ścisłego związku pomiędzy psychiką a ciałem człowieka i jest podstawą

większości technik terapeutycznych w medycynie niekonwencjonalnej. Ból
jest najpowszechniejszym cierpieniem, obniżającym jakość życia milionów

ludzi. Medycyna klasyczna koncentrując się na leczeniu przyczyn, często
pomijała potrzebę uśmierzania bólu, z tego też powodu m.in. uważana jest

za oschłą i nieczułą, nie budzi zaufania. Ostatnio jednak WHO i
środowiska lekarskie walkę z bólem uznały za jedno z równoległych i

równie ważnych zadań, jak sanmo leczenie przyczyn powstawania chorób. W
medycynie niekonwencjonalnej było niemal odwrotnie, w pierwszym rzędzie

terapeuta koncentrował się na człowieku, na jego cierpieniu i potrzebie
ulżenia mu w jego cierpieniu. Usunięcie bólu i cierpienia z reguły jest

pierwszoplanowym zadaniem bioenergoterapeuty. Czasem jednak tylko na tym
polega jego zabieg, leczy skutki, nie lecząc przyczyn.

BRAINSTORMING

Ang. - burza mózgów. Metoda zbiorowego rozwiązywania i opracowywania
trudnych zadań. Typowe dla procedury brainstormingu jest niczym nie

skrępowane zgłaszanie pomysłów sugerujących rozwiązanie określonego
zadania, bez poddawania tych propozycji natychmiastowej ocenie. Wysuwa

się czasem przypuszczenie, że znakomite niekiedy wyniki uzyskiwane
dzięki pracy tą metodą mogą być zarazem dowodem na to, że występuje w

tym przypadku szczególny rodzaj -> TELEPATII, która przyczynia się do
powstania swoistego zjawiska "połączonej pracy mózgów".

BRYZOMANCJA

Sztuka wróżenia ze snów. Patrz też -> ONEIROMANCJA.

BRZOSKO WITOLD
Prof. Prezes -> POLSKIEGO TOWARZYSTWA MEDYCYNY NATURALNEJ. Odkrywca ->

BORAGOGLANDYNY 100. Zajmuje się m.in. lecznictwem naturalnym i
problemami immunologii.

BSM
Bioemancyjne sprzężenie z mózgiem. Opracowana przez mgr Eugeniusza

Uchnasta technika samoleczenia zbliżona do metod -> MUDRY i -> REIKI.
Polega na trzymaniu na głowie rąk w odpowiednim miejscu i odpowiednim

ułożeniu przez pewien czas (około 10 - 15 min.). Wg tej koncepcji między
poszczególnymi ośrodkami kory mózgowej nadzorującymi konkretne organy i

narządy ciała a przykładanymi na głowę odpowiednio ułożonymi rękami
zachodzi w drodze bioemancyjnego sprzężenia zwrotnego wyrównanie ->

HOMEOSTAZY zakłóconej chorobą. Autor opisuje kilka różnych ułożeń rąk,
przypisując każdemu z nich właściwości wybiórczego oddziaływania

leczniczego na konkretne dolegliwości. Podczas zabiegu na rękach i we
włosach nie powinno być żadnych przedmiotów metalowych. W trakcie

zabiegu należy unikać trwałego dotyku innych osób lub zwierząt. Zabieg
powtarzamy w ciągu dnia co 3 - 4 godziny. W trakcie kuracji nie należy

stosować leków ziół ani żadnych zabiegów fizykalnych. Można natomiast
używać witamin i soli mineralnych. A oto podany na podstawie skryptu

opracowanego przez mgr Eugeniusza Uchnasta opis przykładowego ułożenia
rąk, którym leczy się m.in. stany zapalne narządów wewnętrznych gardła i

jamy brzusznej, anginę i stany ropne migdałków, chrypę, stany zapalne
wątroby, pęcherzyka żółciowego i nerek, zatrucia i niestrawności,

zaburzenia w przemianie materii, owrzodzenia jamy brzusznej, napadowe
bóle głowy (migrena): Obydwie ręce układamy nad małżowinami usznymi tak,

by podstawa dłoni nie zasłaniała części skroniowej przed uchem, a zwarte
palce stykały się na czubku głowy, lecz nie nakładały się na siebie,

przez co dłonie zostają ułożone lekko skośnie do tyłu i przeważnie (
przy dużych dłoniach) odchylają małżowiny uszne ku dołowi, same zaś

przylegają bezpośrednio do puszki mózgowej.

BUŁŁYSZKO KRZYSZTOF
Psychotronik. Twórca interesującej koncepcji-> ENERGETYZATORÓW

pobudzających m.in. -> CZAKRAMY. Produkuje na specjalne zamówienia->
TALIZMANY. Jego pasją jest odczytywanie przepowiedni -> NOSTRADAMUSA.

Uprawia też -> HIPNOZĘ. Autor wielu interesujących artykułów na temat
psychotroniki.

BURSZTYN

Lecznicze właściwości bursztynu znane były od dawna. Stosuje się przede
wszystkim nalewkę, którą można sporządzić samemu rozpuszczając 5 dag

drobnego bursztynu w 1/2 l spirytusu. Pozostawić na 10 dni. Przechowywać
w ciemnym miejscu. Nalewką leczy się bóle neurologiczne, zaziębienia,

nerwice serca, niekrwawiące rany. W tych wszystkich wypadkach nalewkę
stosuje się zewnętrznie przez nacieranie. W przypadku zapobiegania

zawałom i dla regulacji krwioobiegu pije się na czczo po 5-10 kropli na
pół szklanki wody. Bursztyn doskonale nadaje się do sporządzania ->

TALIZMANU.

CAGLIOSTRO
Allessandro Cagliostro (1743 - 1795), podróżnik, alchemik, znawca wiedzy

magicznej i przyrodniczej. Wizjoner i jasnowidz, ale też szarlatan i
oszust. Skazany za herezję.

CALANETICS

Opracowany i wylansowany przez amerykankę Callan Pinckney system ćwiczeń
wyszczuplających i poprawiających sylwetkę. Calanetics to 30 ćwiczeń,

które należy zrealizować w ciągu jednej godziny. Wg autorki wystarczą
dwa jednogodzinne seanse w tygodniu, aby uzyskae dostateczne efekty.

Ćwiczeń jest oczywiście więcej niż 30, a do każdej jednostki godzinnej

dobiera sie ich odpowiedni zestaw i komponuje się go w zależności od
potrzeb i możliwości ćwiczącego.

CEBULA

Jaka jest każdy wie. Ale nie każdy docenia jej wszechstronne właściwości
lecznicze, odżywcze i bakteriobójcze. Od dawna zauważono, że ci, którzy

stale jedzą surową cebulę znacznie rzadziej zaziębiają się, a epidemie
grypy ich omijają. Jeżeli zaś ktoś nie lubi ostrego smaku surowej

cebuli, wystarczy, że zmiesza ją z odrobiną cukru, soli i oleju, albo w
zależności od upodobań z innymi przyprawami. Dodawanie do cebuli różnych

przypraw ułatwiających trawienie pozwoli spożywać to cenne warzywo także
osobom mającym dolegliwości żołądkowe i wątrobowe. Zmiażdżona surowa

cebula jest doskonałym okładem leczącym i odkażającym rany.

CEREBROLOGIA
Nauka o budowie i funkcjonowaniu mózgu. Mówi się czasem, że jest to

nauka, która ma najwięcej do odkrycia.

CFS
CFS (Chronic Fatigue Syndrome) co można przetłumaczyć jako Zespół

Objawów Uporczywego Zmęczenia. Po AIDS, który był i jest poważnym
ostrzeżeniem, że bariery immunologiczne człowieka nie funkcjonują

sprawnie, pojawiło się nowe zagrożenie, sygnalizowane na razie przez
nieliczne doniesienia w prasie fachowej. Wg wstępnych doniesień główne

objawy CFS to spadek ogólnej aktywności, ubytek inteligencji,
ograniczenie pamięci, zdolności do kojarzenia i myślenia abstrakcyjnego,

bezsenność lub senność nadmierna, bóle mięśniowe, wypadanie włosów oraz
zanik linii papilarnych. W USA mówi się, że CFS jest dotknięte kilka

milionów ludzi. Wiele objawów wskazuje na to, że CFS występuje także w
innych wysoko uprzemysłowionych krajach świata (Japonia, Anglia,

Kanada). Przyczyną CFS jest przypuszczalnie wirus, podobny do tych,
które wywołują AIDS, ponieważ także i w tym przypadku atakowany bywa

system immunologiczny. Na tle niedomagań fizycznych, charakterystycznych
dla CFS rozwijają się liczne objawy stresu i frustracji, potęgujące złe

samopoczucie, wahania nastrojów i poczucie zagrożenia. Póki choroba nie
zostanie rozpoznana i nie będą odkryte drogi leczenia, należy jej

zapobiegać stosując środki powszechnie dostępne: właściwe odżywianie,
wysoką aktywność fizyczną, unikanie nałogów, -> ZDROWY STYL ŻYCIA.

CHANDRA

Poczucie beznadziejności, apatia, nuda, depresja. Rosyjski odpowiednik
angielskiego spleenu.

CHARAKTER

Zespół cech psychicznych określających odrębności widoczne w
usposobieniu i postępowaniu każdego człowieka.

CHEMILUMINESCENCJA

Jarzenie, zimne świecenie. Towarzyszy niektórym reakcjom chemicznym. Wg
niektórych opinii różne tajemnicze zjawiska, jak np. -> UFO mogą być

wytłumaczalne właśnie procesami chemiluminescencji.

CHEMOTERAPIA
Leczenie środkami chemicznymi.

CHIMERA

W starożytnej Grecji potwór z głową lwa i ogonem węża, ziejący ogniem.

Współcześnie oznacza zmienne usposobienie, kaprysy, dziwactwa.

CHIŃSKA MEDYCYNA
Współczesna medycyna chińska korzysta z najnowszych doświadczeń medycyny

zachodniej wplatając ją jednak harmonijnie w ukształtowany wielowiekową
tradycją i doświadczeniem system medycyny tradycyjnej opartej na kilku

zasadniczych filarach, takich jak filozofia życia, sposób odżywiania
się, stosowanie naturalnych leków i przebogatej gamy środków

refleksoterapeutycznych (akupunktura, akupresura). Filary te nie są
oddzielnymi dziedzinami, lecz ściśle ze sobą zespolone tworzą jeden

zwarty system zapobiegania chorobom (wykrywanie i eliminowanie źródeł
ich powstawania a nie tylko usuwanie skutków) oraz dążenia do pełnej

harmonii w życiu. Pogodne usposobienie, postawa optymistyczna,
umiejętność korzystania z najlepszych przyjemności, wzajemna życzliwość,

psychiczny i fizyczny kontakt z otaczającą człowieka naturą to
podstawowe zasady chińskiej filozofii życia. Wszystko co jest potrzebne

do życia, znajduje się w najbliższym otoczeniu. Stąd podstawową zasadą
odżywiania się jest korzystanie z płodów natury, które powstają w tym

klimacie i środowisku, w którym człowiek żyje. Z zasad tych wywodzi się
m.in. -> MAKROBIOTYKA. Także do wspomagania zdrowia i leczenia należy

używać ziół, minerałów i innych środków naturalnych, które znajdują się
w najbliższym środowisku życia człowieka. Pewnym paradoksem jest więc

to, że my kierując się zasadami medycyny chińskiej sięgamy do
naturalnych leków, które są wytwarzane w Chinach, a więc tak daleko od

nas, gdy tymczasem w naszym własnym środowisku jest tyle ziół i innych
surowców nie w pełni wykorzystanych. Podstawą dobrego funkcjonowania

organizmu jest zgodność i więź z naturą, co wyraża się przede wszystkim
w respektowaniu i wykorzystywaniu zasad obiegu energii w przyrodzie i w

samym człowieku. Drzewo (kolor zielony), ogień (kolor czerwony), ziemia
(kolor żółty), woda (kolor niebieski), metal (kolor biały) stanowią pięć

podstawowych elementów wpływających na życie człowieka. Z każdym
elementem i kolorem wiążą się różne przejawy energii. Odpowiedni kontakt

z tymi elementami oraz odpowiedni dobór kolorów zapewniają pożądaną
harmonię. Przygotowywanie posiłków, dobór i zestaw surowców pod względem

smaków (gorzki, kwaśny, słony, słodki), którym przypisuje się duże
znaczenie, jest bardzo ważne, albowiem złe zestawienie może być

przyczyną choroby. Kiedy pojawia się choroba, oznacza to, że wystąpiły
zakłócenia w przepływie energii krążącej kanałami zaopatrującymi

poszczególne organy i narządy ciała. Aby usunąć te zakłócenia, należy
odszukać na ciele odpowiednie -> AKUPUNKTY odpowiadające choremu

organowi i zadziałać na nie odpowiednimi bodźcami (nakłucia, ucisk,
masaż, ogrzewanie). Najczęściej stosuje się -> AKUPUNKTURĘ łączoną

często z innymi technikami. W naturze, tym samym i w człowieku,
występują dwa rodzaje energii -> YIN i YANG, symbolizujące

dwubiegunowość wszystkich zjawisk. W harmonijnym życiu oba rodzaje
energii uzupełniają się i równoważą, czasem płynnie zmieniają się jedna

w drugą, co stanowi warunek dobrego zdrowia i samopoczucia.

CHIROLOGIA
Mowa głuchych, język migowy.

CHIROMANCJA

Wróżenie z linii dłoni. Sztuka bardzo stara, która jest popularna i
dziś. Któż nie potrafi wskazać linii "życia" lub "serca" na swej dłoni?

Ocenia się i wróży z wielkości i kształtu dłoni,jej struktury (twarda,
miękka, pulchna), długości palców i ich kształtu, w szczególności

kształtu paznokci oraz przede wszystkim z linii dłoni i różnych

występujących na niej znaków jak trójkąty, kwadraty, łańcuszki, pętelki
i inne. Uważa się, że ręka lewa odzwierciedla w zasadzie potencjalne

możliwości i cechy charakteru oraz hipotetyczny los człowieka, ręka
prawa zaś jest odbiciem życia rzeczywistego i spełnieniem potencjalnych

możliwości.

CHIROPRAKTYKA
Metoda leczenia schorzeń i odkształceń układu kostnego, głównie

kręgosłupa uciskiem i masażem dłoni i palcami, zwana inaczej
osteopraktyką, terapią manualną lub kręgarstwem. Istotą tych zabiegów

jest posługiwanie się odpowiednim, często dość intensywnym uciskiem
dłoni i palców na mięśnie, ścięgna wokółstawowe i kości, połączonym

czasem z przestawieniem ich ułożenia względem siebie. Z reguły są to
tego typu oddziaływania, których nie można zastąpić innymi metodami np.

gimnastyką i różnymi autoćwiczeniami. Lekarz, chiropeda posiadając
odpowiednią wiedzę anatomiczną i doświadczenie wybiera z reguły i działa

na te miejsca, które nie są osiągalne w innych technikach. Stąd czasem
tak szybkie i nadzwyczajne efekty działań kręgarzy. Wiele zestawów

kości, szczególnie kości kręgosłupa wraz z otaczającymi je mięśniami,
ścięgnami i tkanką wypełniającą stanowi osłonę i ochronę dróg

nerwowych.
Kanałem kręgowym przebiega jeden z najważniejszych pni nerwowych, rdzeń

kręgowy, ośrodek wszelkich odruchów i pośrednik między większością
receptorów a mózgiem. Otworami międzykręgowymi wybiegają na cały

organizm nerwy zapewniające łączność i sprawne funkcjonowanie całego
ciała. Stąd też każde odkształcenie i nieprawidłowość w układzie kostnym

kręgosłupa może być powodem i źródłem wielu chorób i zaburzeń w
funkcjonowaniu poszczególnych organów i przyczyniać się do rozlicznych

cierpień i bólu. Odkształcenia te mają podłoże genetyczne, kiedy to z
przyczyn endogennych następują różne deformacje kostne, mogą wynikać z

niewłaściwego trybu życia, głównie wskutek niedostatku aktywności
fizycznej, kiedy to wiotczejące i niedorozwinięte mięśnie i ścięgna nie

stanowią dostatecznie sprawnego stabilizatora układu kostnego oraz
powstawać z przyczyn zewnętrznych powodujących złamanie, zwichnięcie lub

zniekształcenie powstałe np. wskutek wykonywania długotrwałego
jednostronnie obciążającego wysiłku. Leczenie u chiropedy jest

ostatecznością. Znacznie lepiej jest zapobiegać tego rodzaju chorobom
m.in. przez system odpowiednich ćwiczeń wzmacniających mięśnie i ścięgna

stabilizujące kręgosłup.

CHODZENIE PO OGNIU
Obyczaj praktykowany od bardzo dawna w wielu cywilizacjach. Ma on dla

jednych wyrażać zdolność człowieka do wykonywania rzeczy nadzwyczajnych,
a dla innych być świadectwem jego nadnaturalnych umiejętności i

kontaktów z siłami nadprzyrodzonymi. W Polsce seanse chodzenia po ogniu
na specjalnych wczasach psychotronicznych organizuje m.in. Polskie

Towarzystwo Psychotroniczne. Odbywa się to w ten sposób, że pozostały po
wypaleniu ogniska żar rozrzuca się w formę koła o promieniu 2 - 3

metrów, a przez żarzące się węgle przechodzi się szybkimi małymi
kroczkami. Poddanie się takiemu ekscytującemu zabiegowi ma duże

znaczenie hartujące i ogólnie wzmacniające psychicznie. Warto zatem
najpierw w samotności spróbować spacerowania po ogniu, aby następnie już

po opanowaniu tej techniki robić to publicznie m.in. po to, żeby
imponować innym. Natomiast biorąc pod uwagę efekty lecznicze można

powiedzieć, że chodzenie po ogniu jest zabiegiem zbliżonym do takich
technik jak -> AKUPUNKTURA czy -> PRZYŻEGANIE.

CHOLESTEROL
Cholesterol jest substancją tłuszczową potrzebną organizmowi do budowy

komórek, produkcji żółci i niektórych hormonów. Do tych funkcji
potrzebne są bardzo małe ilości cholesterolu Natomiast nadmiar

cholesterolu powoduje rozwój miażdżycy i niebezpieczeństwo zawału. Wg
zaleceń -> WHO poziom cholesterolu do 200 mg % uznaje się za normalny,

przy wysokości do 260 mg % obowiązuje ścisła dieta, powyżej 260 mg %
konieczne jest leczenie. Najwięcej cholesterolu zawierają podroby,

żółtko jaja, nerki, kawior, masło, sery żółte. Np. jedno żółtko to 300
mg cholesterolu, a więc tyle, ile wynosi maksymalna dzienna porcja.

CHOREOTERAPIA

Leczenie tańcem. Znaczenie terapeutyczne ma -> RUCH, elementy ->
MUZYKOTERAPII i -> LUDOTERAPII.

CHOROBA

Reakcja organizmu na działanie czynnika chorobotwórczego. Wg ->
ALEKSANDROWICZA choroba to obiektywnie stwierdzalny stan uszkodzenia

struktury funkcji narządu albo zespołu narządów w stopniu,
nieproporcjonalnym do wieku danej osoby. Medycyna niekonwencjonalna

podkreśla łączne psychosomatyczne podłoże każdej choroby, kładzie też
nacisk na takie same łączne, psychosomatyczne zasady skutecznej terapii.

CHOROBY CYWILIZACYJNE

Choroby wywołane skutkami nieokiełznanego rozwoju cywilizacji, która
poza dobroczynnymi dla ludzkości dokonaniami, przyczynia się do

zniszczenia środowiska naturalnego na niespotykaną dotychczas skalę oraz
wprowadza wiele niekorzystnych zmian do życia współczesnego człowieka,

głównie poprzez obniżenie jego bariery immunologicznej, napór sytuacji
stresogennych i inne czynniki (np. uszkodzenie jonosfery), które

powodują ogólne pogorszenie się stanu zdrowia całej społeczności
ludzkiej. Obserwuje się szczególnie dynamiczny wzrost chorób układu

krążenia, chorób nowotworowych, wirusowego zapalenia wątroby, nerwic
oraz chorób powstających przez ogólne osłabienie układu immunologicznego

(AIDS, CFS, alergie). Istotne jest spostrzeżenie, że większość z tych
chorób jest zależna od postępowania, stylu życia, może więc być to

proces odwracalny. Patrz: -> ZDROWY STYL ŻYCIA, -> CZYNNIKI RYZYKA.

CHROMOTERAPIA
Wykorzystywanie w leczeniu wpływu różnych właściwości i efektów światła

i koloru na organizm człowieka. Światło to jednocześnie wiązka kolorów i
określony wycinek fal elektromagnetycznych. Odpowiednie operowanie tą

wiązką przynosi efekty terapeutyczne. Każdy człowiek ma swoją -> AURĘ,
która wielobarwnym kręgiem otacza nasze ciało. W aurze występuje

kilkanaście kolorów i ich odcieni. Analizując je i ustalając, który z
nich jest dominujący, można ocenić osobowość i charakter człowieka, a

także diagnozować jego stan zdrowia. Uważa się też, że każdy człowiek
pracując nad sobą może "poprawić" swoją aurę przez korzystne zmiany w

zakresie swego koloru dominującego, co czasem może być symptomem
głębokich przemian wewnętrznych. Powszechnie znany jest też

psychoterapeutyczny wpływ różnych kolorów na samopoczucie i zdrowie
człowieka. Np. kolor czerwony podnieca i ożywia, a zielony uspokaja.

Znane są liczne opracowania i interpretacje tego zagadnienia. Podstawowe
znaczenie w chromoterapii ma stosowanie takiego zestawu bodźców

kolorystycznych, który zmierza do przywrócenia równowagi energetycznej w
organizmie przez działanie w zakresie koloru dominującego dla danego

człowieka. Ten punkt widzenia należy też łączyć z energetyczną koncepcją

-> CZAKRAMÓW.

CHRONOBIOLOGIA
Nauka o funkcjonowaniu organizmów w zależności od pory dnia i innych

okresowych i cyklicznych zmian czasu.

CHRONOMETRIA
Nauka o wszystkich możliwych interpretacjach i zastosowaniach czasu.

Dominuje tradycyjne ujęcie czasu, takie jak w teorii o czasoprzestrzeni
(ciągłość, jednowymiarowość, spójność, jednokierunkowość), ale mówi się

też o czasie grawitacyjnym, elektromagnetycznym, atomowym,
termodynamicznym i entropijnym.

CHRONOPROFILAKTYKA

Wykorzystanie wiedzy na temat rytmicznego i cyklicznego przebiegu
procesów życiowych i odnoszenie tego zjawiska do stanu zdrowia,

samopoczucia i nasilania się różnych dolegliwości, co ma ogromne
znaczenie dla właściwej -> PROFILAKTYKI.

CHRONOTERAPEUTYKA

Wykorzystanie w leczeniu wiedzy na temat tego, kiedy wypada czas
najskuteczniejszego działania leku, np. w jakiej porze doby należy go

podać. Wiadomo, że na organizm człowieka i jego funkcje życiowe wpływają
naturalne zjawiska cykliczne nazywane umownie -> ZEGAREM BIOLOGICZNYM.

Dotyczy to zmian w obrębie temperatury ciała, aktywności mózgu, serca,
układu trawiennego itp. Problemy te są wciąż badane. Należy sądzić, że

wkrótce na opakowaniach leków poza ogólnymi wskazaniami lekarzy znajdą
się odpowiednie zalecenia dotyczące dokładnego terminu zażycia leku. W

całej zaś rozciągłości zasady chronoterapeutyki są już wykorzystywane w
dietetyce i ziołolecznictwie. Z reguły każdy dobry zielarz określa czas

zażycia leku, a np. przepis na dobry sen: "wypić pół szklanki ciepłego
mleka przed położeniem się" jest klasycznym przykładem praktyki

chronoterapeutyki. Specjaliści zainteresowani tym problemem mogą sięgnąć
do "Chronobiologie et chronoterapeutique", napisanej przez trójkę

francuskich lekarzy: Reinberg, Labresque, Smolewsky.

CIEK WODNY
-> ŻYŁA WODNA

CITIUS, ALTIUS, FORTIUS

Łac. - szybciej, wyżej, silniej. Hasło przejęte oficjalnie przez
międzynarodowy ruch olimpijski od Igrzysk Olimpijskich w Antwerpii w

1920 r. Autorem hasła był H. Didon.

COOPER KENNETH
Amerykanin, twórca i popularyzator systemu -> AEROBIC. Cooper wprowadził

wiele praktycznych norm i technik ćwiczeń wytrzymałościowych. Do
najbardziej popularnych należy test Coopera służący do pomiaru

wydolności organizmu. A oto ten test. Można go przeprowadzić samemu,
najlepiej na trasie o wymierzonej długości odcinkowej (stadion, szosa ze

słupkami co 100 m itp.). Przeprowadzający test biegnie lub maszeruje
najszybciej jak potrafi przez 12 minut. Pokonany w tym czasie dystans -

z uwzględnieniem wieku i płci - daje ocenę wydolności.

COPING PROCESSES
Ang. cope - radzić sobie, podołać. Coping processes - ciąg czynności

podejmowanych dla opanowania sytuacji stresowej, eliminacji zagrożeń.

CRO

Centralne Rezerwy Organizmu (CRO) - interesująca koncepcja w zakresie
zdrowego stylu życia sprecyzowana przez T. Maziarczyka oparta na dobrych

podstawach naukowych w dziedzinie neurofizjologii i fizjologii oraz na
licznych doświadczeniach praktycznych. Wg tego autora, w każdym

organizmie istnieją utajone i nie wykorzystywane rezerwy, których
uruchomienie (czy raczej umiejętność uruchomiania) oznacza zwiększenie

szans na zdrowie i zadowolenie z życia. Proponowany przez niego zespół
środków tworzą: dieta (z elementami głodówki), hartowanie organizmu,

ćwiczenia woli, pewne elementy ze sztuki przeżycia, sport i rekreacja
oraz różne techniki opanowywania -> STRESU.

CUD

Zjawisko bądź wydarzenie, obserwowane i doświadczane za pomocą zmysłów,
powodujące zmiany w stanie materialnym rzeczy i zjawisk, stwierdzone

naukowymi metodami, ale będące wyłącznym skutkiem ingerencji boskiej.
Patrz -> FAITH HEALING.

CUKIER

Jedna z trzech -> "BIAŁYCH TRUCIZN". Niemal wszystkie bez wyjątku szkoły
dietetyczne kategorycznie zalecają eliminowanie bądź znaczne

ograniczenie spożycia cukru. Wielu lekarzy uważa cukier za główną
przyczynę różnych chorób, w szczególności zaś cukier w znacznym stopniu

przyczynia się do rozwoju nadciśnienia, miażdżycy, choroby Buergera,
schorzeń układu pokarmowego, kamicy żółciowej, próchnicy zębów i wielu

innych. Ostatnio pojawiła się koncepcja tzw. hipoglikemii reaktywnej
powodowanej nadmiarem spożycia cukru, a której objawy manifestują się

ogólnym zmęczeniem, sennością, nerwowością. Cukier spożywczy zawiera
głównie cukier złożony (sacharozę) i żadnych witamin czy enzymów,

dostarcza organizmowi niemal wyłącznie energii, a w przypadku stale
występującego -> BILANSU ENERGETYCZNEGO dodatniego, podstawowego budulca

do nadmiernej produkcji komórek tłuszczowych. Patrz hasło -> MIÓD i
porównaj wartości cukru i miodu.

CZAKRA

W tantryzmie, będącym odmianą hinduizmu, oznacza koło zamykające jakąś
konkretną figurę magiczną -> JANTRĘ. Spełnia mniej więcej takie funkcje

jak -> PENTOGRAM. W ogólnym znaczeniu także koło życia i śmierci, całość
życia, zamknięty byt.

CZAKRAMY

Wg orientalnej filozofii i medycyny w ciele człowieka zlokalizowanych
jest siedem punktów energetycznych sprawujących ważne funkcje regulujące

obieg energii w organizmie, a tym samym nadzorujących jego sprawną
pracę. Każdy z czakramów ma swój kolor. Emisja energii z czakramu

współtworzy -> AURĘ. Wszelkie zakłócenia energetyczne w organizmie
sygnalizujące chorobę są widoczne w aurze. Przywracanie równowagi może

się odbywać m.in. przez oddziaływanie na poszczególne czakramy różnymi
bodźcami psychicznymi, chromatoterapeutycznymi, za pomocą kryształów, a

także przez stosowanie klasycznych technik -> REFLEKSOTERAPII.
Oczywiście teoria czakramów jest znacznie bardziej rozbudowana i wchodzi

w skład różnych orientalnych systemów filozoficznych i etycznych,
stanowi także elementarny składnik wszelkich orientalnych technik

terapeutycznych.

CZARNA DZIURA

Region czasoprzestrzeni, w którym panuje tak silne przyciąganie
grawitacyjne, że nic, nawet promień świetlny nie może tego rejonu

opuścić. Stąd te oryginalne skupiska materii zwane czarnymi dziurami nie
są widoczne, a ich istnienie dowodzone jest innymi metodami obserwacji.

CZARNA MAGIA

Czynności i manipulacje zmierzające do zapewnienia panowania nad światem
i innymi ludźmi. Czarna magia nie jest jednoznacznie "zła". Często

przeciwstawiana jest -> BIAŁEJ MAGII, która czyni "dobro". Wydaje się
jednak, że przemożnym celem uprawiających czarną magię jest przede

wszystkim chęć nieposkromionego panowania nad światem, zaspokajania
własnych, choćby najbardziej odstręczających zachcianek i dążeń,

uczestniczenie w budzących grozę misteriach, zdobycie bogactw itp.
Dopiero wtedy, kiedy na drodze do realizacji tych dążeń pojawiają się

inni ludzie lub jakieś zewnętrzne przeszkody, czarna magia kieruje swe
siły przeciwko nim. Nie ma też jakiejś bardzo ostrej granicy między

białą a czarną magią. I jedna, i druga dąży do poznania,
podporządkowania sobie różnych sił, naturalnych i nadnaturalnych, czasem

nawet za cenę zaprzedania się. Noc jest najlepszą porą dla praktyk
czarnej magii. Wg niektórych poglądów czarna magia jest wyrazem czci

oddawanej siłom nadprzyrodzonym tkwiącym w samym człowieku. Wg innych
poszukiwanie natchnienia lub rozrywki w czarnej magii jest objawem

degeneracji społecznej. Wiele sekt uprawiających czarną magię ma
wyraźnie charakter antykatolicki (np. sataniści i ich czarne msze na

cześć Szatana).

CZAROWNICE
Czarownice, wiedźmy, babki, znachorki, strzygi, baby, owczarze, kowale,

guślarze, znachorzy, olejkarze-kramarze, relikwiarze to dawne, a tu i
ówdzie jeszcze i dziś obecne, postacie ludowej medycyny. Ich czynności

łączące magię z tradycją i doświadczeniem to m.in. zamawianie,
czarowanie, rzucanie uroków, zadawanie, podrzucanie, zaklinanie,

otrząsanie, przestraszanie, przelewanie jajka, topienie, kołkowanie,
splunięcie, wypędzanie, okadzanie, obmywanie. Skuteczność tych metod

przypisuje się -> SUGESTII oraz naturalnym właściwościom leczniczym
stosowanych preparatów i zabiegów.

CZASOPISMA

Czasopisma zajmujące się problemami -> PSI. Obecnie wychodzi wiele
periodyków, które w całości lub w znacznej ich części poświęcone są

problematyce -> MAGII, ->PSYCHOTRONIKI, -> MEDYCYNY NIEKONWENCJONALNEJ i
innych tajemnych i frapujących zjawisk. Są to m.in. -> "NIE Z TEJ

ZIEMI", -> "SFINKS", "SZAMAN", -> "ŚWIAT PEŁEN TAJEMNIC", ->
"UZDRAWIACZ", -> "WIADOMOŚCI ZIELARSKIE". Z tych też m.in. czasopism

pochodzą niektóre informacje zamieszczane w niniejszym leksykonie.

CZOSNEK
Popularne warzywo zawierające silny antybiotyk - alicylinę o działaniu

bakteriobójczym. W różnych przekazach historycznych znajdujemy
informację o tym, że systematyczne spożywanie czosnku i cebuli chroniło

przed epidemiami cholery i dżumy skupiska ludzi (np. Żydów), które go
systematycznie spożywały. Ząbek czosnku noszony w woreczku jako ->

AMULET chroni ponoć skutecznie przed reumatyzmem, urokami i wampirami.

CZYNNIKI RYZYKA
Czynnikiem ryzyka nazywa się stan lub sytuację sprzyjającą powstawaniu i

rozwojowi choroby. Wieloletnie badania nt. przyczyn występowania tzw. ->

CHORÓB CYWILIZACYJNYCH prowadzone na całym świecie doprowadziły do
rozpoznania i opisania różnych, powszechnie występujących zagrożeń

sprzyjających rozwijaniu się takich chorób, jak choroby serca,
nowotwory, wirusowe zapalenie wątroby itp. Zagrożenia te nazwano

czynnikami ryzyka. Był to duży krok naprzód, ponieważ pozwoliło to nie
tylko na obszerne wyjaśnienie przyczyn powstawania różnych chorób, ale

także na opracowanie skutecznych metod zapobiegania i ograniczania ich
skutków. Istnieje wiele szczegółowych list czynników ryzyka

opracowywanych przez największe centra medycyny światowej. Bez trudu
można zauważyć, że autorzy prawie wszystkich list wymieniają zgodnie

cztery podstawowe czynniki ryzyka:
- niewłaściwe odżywianie się,

- niedostatek aktywności fizycznej,
- palenie tytoniu,

- ujemne oddziaływanie negatywnych bodźców emocjonalnych (stres).
Już pobieżna analiza nasuwa prosty wniosek, że ograniczenie i

wyeliminowanie wpływu tych czynników ryzyka jest w bardzo szerokim
stopniu zależne od nas samych, od naszego -> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. Każdy

może natychmiast rzucić palemmie, bez żadnych przeszkód uprawiać jakieś
formy ruchu, skorygować system odżywiania i zadbać o bardziej spokojny,

mniej frustrujący styl życia.

DAIMONION
W filozofii starożytnej Grecji głos ostrzegawczy bóstwa zamieszkałego w

człowieku, także głos sumienia.

DANCE MAKABRE
W średniowieczu alegoryczny taniec śmierci, korowód tancerzy z różnych

stanów społecznych prowadzony przez kościotrupa, mający wyrażć równość
wobec śmierci.

DĘJA VU

Franc. - już widziane. Nie wyjaśnione dotąd opisywane często poczucie
czy złudzenie, że aktualnie postrzegane zjawisko lub przeżywane uczucie,

było już kiedyś przez nas widziane bądź doświadczane. Zjawisko deja vu
jest często przytaczane na dowód istnienia zjawiska -> JASNOWIDZENIA, a

szczególnie -> REKOGNICJI.

DEMATERIALIZACJA
Nagłe, niewyjaśnione na gruncie znanych praw fizycznych zniknięcie

jakiegoś konkretnego przedmiotu. Patrz: -> MATERIALIZACJA, -> PSI.

DEMIURG
Siła twórcza, której dziełem jest rzeczywistość.

DEONTOLOGIA LEKARSKA

(Wg Małej Enc. Medycznej). "Etyka lekarska. Zbiór przepisów
określających zasady moralne postępowania lekarskiego w odniesieniu do

chorych i normy współżycia zawodowego między lekarzami." Deontologia
lekarska na pierwszym miejscu stawia dobro chorego, obowiązek zachowania

tajemnicy i dbałość o autorytet lekarza. Uważa się, że zasady te
obowiązują nie tylko lekarzy, ale wszystkie osoby zajmujące się

leczeniem, np. bioenergoterapeutów. Za podstawę deontologii lekarskiej
uważa się -> PRZYSIĘGĘ HIPOKRATESA.

DEPRESJA

Stan psychiczny, subiektywne poczucie beznadziejności, smutku, bezsensu

życia, a w skrajnych wypadkach chęć śmierci. Stany depresyjne o podłożu
nerwicowym są często leczone za pomocą różnych form -> PSYCHOTERAPII.

Skutecznym środkiem profilaktycznym jest uprawianie filozofii optymizmu
połączonej ze -> ZDROWYM STYLEM ŻYCIA. Większość bowiem stanów depresji

ma podłoże psychosomatyczne.

DERMATOGLIFY
-> LINIE PAPILARNE

DERMOOPTYKA

Umiejętność odczuwania kolorów, a w szczególnych przypadkach nawet
odczytywania tekstów za pomocą zmysłu dotyku (widzenie palcami). Wiele

badań przeprowadzonych na całym świecie potwierdza, że tę specyficzną
zdolność przejawiają przede wszystkim palce, ich opuszki, ale po

odpowiednim treningu w różnym stopniu także i inne części ciała. Większe
zdolności w tym zakresie przejawiają ludzie, pozbawieni jednego ze

zmysłów (wzroku lub słuchu). Głusi także dodatkowo odczuwają niektóre
dźwięki jako wibracje. Odczyt dermooptyczny oparty jest na odczuwaniu

kolorów jako ciepłych, zimnych, szorstkich. Sprawniejsza w odczycie jest
ręka prawa (a u mańkutów lewa). Wyjaśnienie tych zjawisk na gruncie

fizyki jest dość proste. Wszystkie rodzaje energii, w tym światło i
dźwięk, mają charakter falowy, mogą więc być odbierane całym ciałem, a

nie tylko przez wysoko wyspecjalizowane -> RECEPTORY. Wielu badaczy tych
zjawisk szuka ich wyjaśnienia w badaniu nadzwyczajnych zdolności

percepcyjnych niektórych osób oraz interpretuje je sięgając do koncepcji
-> BIOPOLA. Uważa się też, że człowiek otaczając się coraz bardziej

technicznymi urządzeniami, które zastępują go w odczytywaniu i
interpretacji różnych ultrasygnałów natury, traci jednocześnie wiele

naturalnych zdolności, które kiedyś stanowiły podstawę orientacji w
środowisku i regulowały wiele jego procesów życiowych. Każdy może

rozwinąć w sobie zdolności dermooptyczne przeprowadzając m.in. całe
serie ćwiczeń (podaję za prof. Płatonowem). Wszystkie ćwiczenia

wykonujemy oczywiście z zasłoniętymi oczami:
- oddzielić pomieszane figury szachowe czarne od białych;

- podzielić zmieszane karty na białe i czerwone;
- odczytywać tytuły i kolory nieznanych czasopism i książek itp.

DESENTYZACJA

Technika przeciwdziałania reakcjom lękowym, polegająca na zastępowaniu
reakcji lękowych reakcjami relaksu i odprężenia. Technika ta posługuje

się trzema procedurami: W pierwszej następuje uświadomienie sobie
rodzaju lęku oraz sporządza się rangową listę występujących lęków. W

drugiej opanowuje się konkretne techniki odprężenia i relaksu, które
wprowadza się następnie w miejsce reakcji lękowych, powstających w

związku z określonym bodźcem faktycznie występującym lub bodźcem
wyobrażonym. Wypieranie sytuacji lękowych wyobrażonych może być

przedmiotem treningu. W procedurze trzeciej mamy do czynienia z
systematycznym planowym treningiem wywoływania sytuacji lękowych i

zastępowania ich reakcjami relaksu i odprężenia.

DEZINTEGRACJA POZYTYWNA
Dezintegracja w klasycznej psychologii oznacza rozpad osobowości.

Pojęcie zaś dezintegracji pozytywnej wprowadzone przez prof. Kazimierza
Dąbrowskiego odnosi się do takiego rozbicia ciągu zdarzeń psychicznych w

życiu człowieka, które wcale nie muszą prowadzić do degradacji i upadku
człowieka. Dezintegracja pozytywna znacząco poszerza definicję i pojęcie

normalności, wskutek czego wielu ludzi nadwrażliwych, uważanych za

chorych psychicznie, ponieważ nie umieli nawiązać kontaktu z otoczeniem,
znalazła się w granicach normy. Prof. Kazimierz Dąbrowski pozwolił im

odnaleźć swe miejsce w społeczeństwie, ponownie odkryć sens i wartość
życia. Mało tego, dowiódł, że ludzie ci są zdolni do dokonania rzeczy

wielkich, niecodziennych, stanowiących istotny wkład do rozwoju kultury
i nauki. Teoria ta nie jest łatwa i nie przez wszystkich jest

akceptowana. Zainteresowani problemem czytelnicy powinni sięgnąć do
książki prof. Kazimierza Dąbrowskiego - "Dezintegracja pozytywna".

Lektura prac tego autora nasuwa wiele interesujących wniosków, które
można odnieść do naszych rozważań n.t. medycyny niekonwencjonalnej.

Bowiem zawężenie normalności powstrzymuje nas przed poszukiwaniem wielu
twórczych rozwiązań w doskonaleniu człowieka tylko dlatego, że nie są

one akceptowane przez ogół lub przez oficjalną doktrynę.

DIABEŁ
Upadły anioł strącony za karę do piekła. Zły duch, demon, szatan, bies,

kusy.

DIAGNOSTYKA
Nauka o metodach badania, wykrywania, rozpoznawania i opisywania chorób,

a także wskazywania przyczyn ich powstawania.

DIATERMIA
Przegrzewanie tkanek dla celów leczniczych. Przy diatermie krótkofalowej

oddziaływuje się na tkanki polem elektrycznym lub magnetycznym o
wysokiej częstotliwości. Diatermia mikrofalowa polega na stosowaniu pola

elektromagnetycznego oddziałującego powierzchniowo. Diatermią leczy się
liczne choroby reumatyczne, nerwobóle i przewlekłe zapalenia.

DIELEKTRYK

Ciało nieprzewodzące prądu elektrycznego.

DIETA
Sposób żywienia dostosowany do stanu i wymagań organizmu chorego albo

znajdującego się w szczególnych warunkach. Dieta nie jest więc, jak się
czasem uważa, jakimś systemem odżywiania się różnych narodów, grup czy

środowisk. Dieta jest zawsze taką modyfikacją normalnego odżywiania się,
która polega na usunięciu z pożywienia czynników szkodliwych lub na

dodaniu do pożywienia tego, co ustrojowi potrzebne -> DIETOTERAPIA.

DIETA ŻYCIA
Książka pod tym tytułem propagująca tzw. dietę Diamondów zasługuje na

odrębne hasło z trzech powodów: jest najpoczytniejszą książką na temat
żywienia w ostatnich latach, napisana jest językiem prostym,

atrakcyjnym, zrozumiałym i nowoczesnym, po trzecie ten sposób żywienia
propaguje bioenergoterapeutka, Maja Błaszczyszyn, kobieta wielkiej

dobroci, wiedzy i umiejętności.

DIETOTERAPIA
Leczenie za pomocą odpowiednio dobranej diety. Z reguły dietoterapia nie

jest stosowana samodzielnie, choć czasem stanowi podstawę stosowanej
procedury terapeutycznej. Coraz bardziej też lekarze i żywieniowcy

skłaniają się do poglądu, że pojęcie dietoterapia zostało nadmiernie
rozszerzone, a człowiek zależnie od stanu zdrowia, potrzeb i możliwości

powinien po prostu normalnie się odżywiać. Tymczasem olbrzymia większość
ludzi odżywia się nienormalnie, źle, stąd o normalnym żywieniu mówi się

jak o dietoterapii. Celem bowiem odżywiania się nie jest leczenie, lecz

dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości pożywienia, w odpowiednim
składzie i w odpowiednim czasie.

DIGITOPRESURA

-> DIGITOPUNKTURA, MANUPUNKTURA.

DIGITOPUNKTURA
Technika -> MASAŻU GŁĘBOKIEGO albo zabiegu -> AKUPRESURY, czy ->

SHIATSU. Polega na wykonywaniu ucisku palcami, głębokiego, pionowego
masowanych miejsc.

DIOGENESA BECZKA

Symbol daleko idącego samoograniczenia i wyrzeczenia się wszelkich
wygód, ale także i symbol niezgody na szerzące się zło społeczne.

DIONIZOS

Bóg wina i żywotności. Dionizyjski sposób życia, beztroski,
nieposkromiony, upojny.

DNA

Kwas dezoksyrybonukleinowy. Związek organiczny występujący głównie w
chromosomach, decydujący w procesie dziedziczenia. Ma postać podwójnej

spirali złożonej z nukleotydów, których kolejność jest podstawą
informacji genetycznej - kodem genetycznym. Coraz więcej wiemy o tym,

jak jest zbudowany i jak działa system genetyczny, potrafimy już nim w
niewielkim na razie stopniu manipulować, w dalszym jednak ciągu nie

możemy odpowiedzieć na podstawowe pytanie: Dlaczego jest tak, jak jest?

DOLOMIT
Minerał zawierający -> MAGNEZ. W sprzedaży w formie pastylek.

DOM SPRZEDAŻY WYSYŁKOWEJ ZDROWEJ ŻYWNOŚCI

D.S.W. "Natura - Med." Tadeusza Lenarta prowadzi bardzo pożyteczną
działalność wysyłając zainteresowanym produkty zdrowej żywności, sprzęt

do uprawiania relaksu np. -> FUTONY oraz różne niekonwencjonalne leki,
jak -> BORAGOGLANDYNA 100, -> PADMA 28 i inne. Biura mieszczą się w

Warszawie, 01 - 833, ul. Daniłowskiego 10 m 26, tel. [phone].

DOPING
Zwiększenie, głównie w sporcie, wydolności organizmu środkami

sztucznymi. Mimo że doping farmaceutyczny powoduje okresowy wzrost
sprawności i dobrego samopoczucia, jest on zawsze szkodliwy, ponieważ

środki dopingujące znoszą naturalne bariery i regulatory organizmu
powodując niebezpieczne naruszenie jego rezerw. Doping pociąga za sobą

też liczne uboczne skutki. Doping rozumiany jako zachęta słowna,
podnieta psychiczna nie jest oczywiście szkodliwy, stanowi natomiast

interesujące źródło stymulacji fizycznej i psychicznej człowieka.

DOSWIADCZENIA POZYTYWNE
Terapeutyczna metoda rozwijania potencjału ludzkiego opracowana przez dr

S.B. Shapiro z USA. Istotą terapii jest eliminowanie z psychiki ludzkiej
odczuć lęku, strachu, wstydu, itp. ograniczających i frustrujących

stanów. W następnym, wyższym etapie metody następuje pogłębienie tego
stanu przez rozwijaznie uczuć i nastawień pozytywnych.

DOŚWIADCZENIA SZCZYTOWE

Rodzaj psychoterapii opracowanej przez Paula Bindrima z Los Angeles,

opartej na idei czołowego przedstawiciela psychologii humanistycznej
Abrahama Maslowa, wg której w pamięci każdego człowieka utrwalają się ze

szczególną mocą różne wspaniałe przeżycia. Przeżycia te mogą być w
procesie terapii doświadczeń szczytowych wywoływane i przypominane. W

pierwszym etapie następuje przypomnienie, w drugim poszukiwanie bodźców,
które mogłyby pomóc taki stan osiągnąć; w trzeciej fazie,

kontemplacyjnej, oddajemy się fantazjowaniu na temat doświadczenia
szczytowego i w czwartej, w opowiadaniu o swych przeżyciach, następuje

ich utrwalanie.

DOTYK
Jedna z form kontaktu -> UZDROWICIELA z pacjentem. Gdyby sporządzić

listę takich form, to wystąpiłyby na niej kolejno: myśl (telepatia),
przekaz słowny (sugestia, hipnoza), obecność (działanie biopolem),

gesty, "passy", wodzenie rękami wzdłuż ciała (wzmocnione oddziaływanie
biopolem), dotyk bezpośredni, nałożenie rąk, przyłożenie, muśnięcie,

pogłaskanie (silne, energiczne oddziaływanie biopól), masaż, ucisk,
wkłucia, uderzenia (silne bodźce bezpośrednie) itp. Jest to oczywiście

klasyfikacja bardzo umowna i zapewne żadna z form nie występuje w
czystej postaci, a splata się z innymi, nie tylko tu wymienionymi.

Niewątpliwie jednak dotyk jest momentem kulminacyjnym, wyrazem
bezpośredniości, gotowości do udzielenia pomocy. W historii medycyny

opisane są tysiące przypadków uzdrawiającego dotyku. Patrz -> TOUCH FOR
HEALTH.

DOTYK DLA ZDROWIA

-> TOUCH FOR HEALTH

DR JEKKYL I MR HYDE
Postacie z powieści Roberta Stevensona symbolizują tkwiące w jednym

człowieku sprzeczności między dobrem i złem.

DUCH
Dawniej oznaczał oddech, tchnienie odróżniające żywych od zmarłych.

Energia psychiczna człowieka. Dusza. Pojęcie dyskutowane w filozofii od
starożytności bez widocznych szans na osiągnięcie jednolitości poglądów.

W -> SPIRYTYZMIE oznacza energię psychiczną człowieka zmarłego bytującą
w zaświatach i czasem dającą o sobie znać podczas -> SEANSÓW

SPIRYTYSTYCZNYCH lub w zjawiskach -> POLTERGEIST. Nauka, mimo że skłania
się do uznania jakichś form bytowania sfery duchowej człowieka po

śmierci, nie znalazła na razie innego określenia na to zjawisko, jak
właśnie duch.

DUM SPIRO, SPERO

Łac. - póki tchu, póty otuchy.

DUSZA
-> DUCH

DWÓJNIK

Sobowtór, fluidal. -> BILOKACJA

DYSTRES
Szkodliwy, niepożądany stres. Długotrwały strumień bodźców negatywnych,

przekraczających możliwości adaptacyjne organizmu. Stan organizmu na
przełomie między drugą a trzecią fazą -> STRESU, tj. odporności i

wyczerpania.

DŻINN

Potężny duch, który wg wierzeń islamskich może przybierać różne postacie
pozostające na usługach człowieka znającego odpowiednie magiczne

zaklęcie.

EDEN
Raj Ogród rozkoszy. Miejsce, gdzie przebywali pierwsi ludzie Adam i Ewa,

i które utracili. W przenośni miejsce piękne i szczęśliwe.

EGO
-> PSYCHOANALIZA

EGOIZM

Przedkładanie interesu własnego nad interes innych ludzi. Przeciwieństwo
-> ALTRUIZMU. Egoizm jest wg niektórych poglądów jedną z ważniejszych

sił aktywizujących człowieka i przyczynia się do postępu. W skali
społecznej ma to znaczenie w dyskusjach na temat roli liberalizmu w

gospodarce i problemów osłony społecznej. Interesujące jest też
spojrzenie na egoizm z punktu widzenia zasady -> MIEĆ BY BYĆ.

EGZALTACJA

Przesadne, nadmierne wyrażanie poglądów i uczuć.

EGZORCYZMY
Zaklęcia i modlitwy służące w kościele katolickim do wypędzania z

człowieka (dawniej także zwierzęcia lub przedmiotu) diabłów i złych
duchów. Do dziś istnieją oficjalnie w liturgii katolickiej. Patrz też ->

OPĘTANIE.

EJDETYZM
Zdolność psychiczna do bardzo dokładnego opisywania rzeczy i zjawisk

niedawno oglądanych w stopniu znacznie przekraczającym normalny zakres
takich możliwości u większości ludzi. Często łączy się te uzdolnienia z

-> JASNOWIDZTWEM.

EKLIPTYKA
Koło na sferze niebieskiej, wzdłuż którego obserwuje się roczny ruch

Słońca, będący wynikiem ruchu Ziemi dookoła Słońca. Wzdłuż ekliptyki
rozmieszczonych jest 12 znaków -> ZODIAKU.

EKOLOGIA

Nauka o zależnościach pomiędzy organizmami a środowiskiem.

EKRANOWANIE NATURALNE
Od dawna zaobserwowano, że w budownictwie wiejskim stosuje się wiele

sposobów neutralizowania szkodliwego promieniowania geopatycznego. Za
skuteczne uważa się np. budowanie podłóg z kamieni i gliny, układanie

dużych kamieni w narożnikach domów, lub obsadzanie domów brzozami.
Skutkują też skóry z dzika położone pod łóżkiem włosiem do góry. Podobne

właściwości mają liście paproci, czeremchy, jesionu, jemioły i jałowca.
W łóżku dobrze jest rozłożyć kilka warstw lnianej tkaniny. Właściwości

odpromieniowujące mają też pęczki różnych zawieszonych wewnątrz ziół,
szczególnie kocanki, słomy owsianej, sitowia. Z roślin doniczkowych

takie właściwości posiadają geranium i paprocie.

EKRANY RADIESTEZYJNE

Inaczej odpromienniki, które eliminują szkodliwe napromieniowanie
pochodzące przede wszystkim z różnych cieków wodnych. Przebywanie w

pomieszczeniu, w którym ma miejsce takie promieniowanie, powoduje liczne
dolegliwości: bóle głowy, zdenerwowanie, bezsenność itp. Wg informacji

Polskiego Towarzystwa Psychotronicznego w Polsce można kupić gotowe
ekrany lub jeżeli pomieszczenie ma jakieś wyjątkowe parametry, zamówić

wykonanie specjalnego ekranu radiestezyjnego. Zainstalowanie musi być
wykonane przez doświadczonego radiestetę. Patrz też -> EKRANOWANIE

NATURALNE.

EKSPERYMENT MEDYCZNY
Poważnym argumentem przeciwko różnym teoriom i poglądom. medycyny

niekonwencjonalnej jest to, że efekty, które ona osiąga, nie są w
znacznej ich części potwierdzane na drodze eksperymentu medycznego,

którego kardynalną zasadą jest powtarzalność i odtwarzalność wyników.
Dowodzi się, że nazbyt wiele twierdzeń medycyny niekonwencjonalnej

opartych jest na wyciąganiu wniosków z niepowtarzalnych, jednorazowych
zdarzeń i nieprawomocnym ich uogólnianiu. Zwolennicy medycyny

niekonwencjonalnej z kolei głoszą, że to nauka nie dysponuje na tyle
precyzyjnymi narzędziami, aby mogła kategorycznie twierdzić o

prawdziwości wielu obserwowanych praktycznie zjawisk. Jeśli zaś fakty
istnieją w niezgodzie z nauką, gorzej dla nauki a nie dla faktów. Dodają

oni ponadto, że ponieważ zjawiska te korzystnie wpływają na człowieka, a
już na pewno mu nie szkodzą, ich naukowe udowadnianie nie jest

konieczne.

EKSPRESJA
Wyraziste uzewnętrznianie uczuć i przeżyć.

EKSTAZA

Stan zachwytu i uniesienia powstający z reguły w oderwaniu od
rzeczywistości, co nie znaczy, że nia ma on wpływu na przeżycia

psychiczne człowieka, a zwłaszcza na jego samopoczucie.

EKSTERIORYZACJA
-> BILOKACJA

EKSTRASENS

Człowiek obdarzony wybitnymi zdolnościami uczestniczenia w zjawiskach ->
PSI. W niektórych publikacjach oznacza -> UZDROWICIEL.

EKSTRASENSORYK

Fenomen. Człowiek odznaczający się szczególnymi zdolnościami
uczestniczenia w zjawiskach -> PSI.

EKSTRASENSORYKA

Dział wiedzy zajmujący się badaniem i opisywaniem potencjalnych
możliwości organizmu człowieka i nowych rodzajów percepcji, opartych na

przestrzenno-czasowej specyfice czynności nerwowo-psychicznej człowieka
oraz oddziaływań psychofizycznych. Patrz hasło -> PSI.

EKSTRASYSTOLE

Arytmie, zaburzenia rytmu serca, powstające z przyczyn nerwicowych lub
po znacznym wysiłku fizycznym. Jedno z klasycznych schorzeń dobrze

dających się leczyć zabiegami akupresurowymi wykonywanymi techniką
digitopunkturową, tj. pionowymi uciskami palców. Leczenie tą metodą

stosuje m.in. -> GARNUSZEWSKI, czołowy polski znawca technik ->

REFLEKSOTERAPII.

EKTOPLAZMA
Hipotetyczna substancja organiczna wydzielająca się z ciała -> MEDIUM w

stanie hipnotycznym.

ELEKTRET
Ciało słabo przewodzące prąd elektryczny o trwałej polaryzacji

elektrycznej, dzięki czemu wykazuje właściwości trwałych lub okresowych
magnesów. Może też w swym otoczeniu wywoływać silne pola elektryczne.

Niektóre zjawiska -> PSI wiąże się właśnie z występowaniem tych
właściwości w ciałach organicznych.

ELEKTROAKUPUNKTURA

Metoda -> AKUPUNKTURY, w której wykorzystuje się stymulację prądem
elektrycznym przepuszczanym przez igły wkłute w -> AKUPUNKTY.

ELEKTROENCEFALOGRAM (EEG)

Zapis bioelektrycznej aktywności mózgu.

ELEKTROFIZJOLOGIA
Dział fizjologii zajmujący się rejestracją i analizą bioelektrycznej

czynności komórek i tkanek.

ELEKTROKARDIOGRAM (EKG)
Zapis bioelektrycznej aktywności mięśnia sercowego.

ELEKTROMIOGRAF (EMG)

Zapis bioelektrycznej aktywności mięśni.

ELEKTROPUNKTURA
Metoda -> AKUPUNKTURY, w której działa się prądem elektrycznym na ->

AKUPUNKTY.

ELEKTROTERAPIA
Stosowanie prądów elektrycznych w leczeniu (m.in. galwanoterapia,

jonoforeza, elektrostymulacja, diatermia, elektrowstrząsy,
elektroakupunktura, elektropunktura itp.).

ELEKTROSTYMULACJA

Działanie prądem elektrycznym o odpowiednio dobranej charakterystyce na
mięśnie i ścięgna, pobudzanie ich skurczów. Wstępne próby z różnymi

elektrostymulatorami są obiecujące. Osiągnięto już znaczne rezultaty w
przyroście mięśni u sportowców, można też spodziewać się korzystnych

wyników w zastosowaniu eletrostymulacji w leczeniu skrzywień kręgosłupa
i innych wad postawy u dzieci.

ELIKSIR ŻYCIA

Cudowna substancja, kamień mądrości, kamień filozoficzny, a przede
wszystkim napój, którego zażycie dawało pożądane efekty. Znane były

głównie eliksiry życia lub eliksiry nieśmiertelności, oraz inne o mniej
tajemniczych właściwościach, jak eliksir mądrości czy eliksir miłości.

Także współcześnie w laboratoriach całego świata poszukuje się takich
leków i preparatów o cudownej mocy, które powstrzymywałyby starzenie

się, przywracały młodość, pamięć. Jak dotąd, mimo ciągłych poszukiwań
takiego cudownego leku efekty są niewielkie. Wciąż najważniejszy eliksir

życia tkwi w nas samych, w naszym -> ZDROWYM STYLU ŻYCIA. Jako

ciekawostkę przytaczamy fragment bardzo starego przepisu na sporządzanie
eliksiru długowieczności. "Weź 8 funtów soku mercurialnego, 2 funty soku

z ogórecznika, 12 funtów miodu i gotuj aż się spieni, a potem przepuść
przez hipokras (trójkątna lniana szmatka). Trzy kieliszki białego wina,

cztery uncje pokruszonego korzenia gencjany zostaw na 24 godziny
podgrzewając i mieszając co pewien czas, przesącz przez szmatkę. Połącz

oba produkty i postaw wszystko na ogniu, niech się warzy aż do uzyskania
konsystencji gęstego syropu. Przelej do ciemnych butelek, pij codziennie

rano po jednej łyżeczce na czczo." Interesujące jest to, że w składzie
surowców użytych do powstania tego starodawnego eliksiru długowieczności

wymienia się -> OGÓRECZNIK, którego tak ciekawe właściwości lecznicze
odkryto dopiero niedawno.

ELLISA AUTOPSYCHOTERAPIA

Metoda autopsychoterapeutyczna opracowana przez psychoterapeutę Alberta
Ellisa. Podstawowym jej założeniem jest racjonalizacja emocjonalnych

nastawień. Wg Ellisa autopsychoterapia głównym powodem różnych ->
FRUSTRACJI, zachowań neurotycznych są nieracjonalne poglądy dotyczące

własnych możliwości i powinności oraz idealistycznych oczekiwań
dotyczących przebiegu wydarzeń. Przyjmowanie takich postaw zakładających

powodzenie we wszystkim i zawsze, naraża zainteresowanego w przypadku
niepowodzenia i niekorzystnego rozwoju sytuacji na poważne wstrząsy

psychiczne i psychosomatyczne. Podstawą Ellisa autopsychoterapii jest
wszechstronne samodzielne dążenie do zmiany nieracjonalnych postaw na

drodze analitycznej, logistycznej, edukacyjnej i wolicjonalnej.

EMOCJE
Silne uczucia, przeżycie wzruszenia, podniecenia, gniewu, strachu,

radości. Mogą być wywołane bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi.
Emocje są odczuwane przede wszystkim jako stan psychiczny, ale pod ich

wpływem zachodzą także zmiany w stanie fizjologicznym, następuje
wzmożenie aktywności wydzielania wewnętrznego (hormony), przyspieszeniu

lub zahamowaniu ulegają niektóre czynności organizmu. Wywołanie emocji
jest integralnym składnikiem niektórych technik medycyny

niekonwencjonalnej.

EMPATIA
Wczuwanie się w położenie innych osób, identyfikowanie się z nimi i ich

przeżyciami.

EMPIRYZM
Kierunek filozoficzny uznający doświadczenie za wyłączne źródło

poznania.

ENDORFINA
Endogenna morfina o właściwościach neurohormonu o bardzo silnym

działaniu antybólowym. Endorfina wydzielana jest przez przysadkę mózgową
m.in. pod wpływem nakłuć w -> AKUPUNKTURZE i bodźców elektrycznych w ->

ELEKTROPUNKTURZE, co wyjaśniałoby uśmierzające i kojące działanie tych
zabiegów.

ENERGETYZATORY

Wzory (rysunki) przedmiotów magicznych opracowane przez znanego
psychotronika -> BUŁŁYSZKĘ. Oglądanie i kontemplowanie energetyzatora w

określonych warunkach ma mieć korzystny wpływ na zdrowie i dobre
samopoczucie. Krzysztof Bułłyszko przypisuje poszczególnym

energetyzatorom określone właściwości i wiąże je z koncepcją i

znaczeniem -> CZAKRAMÓW. (Patrz specjalne wydanie pisma "Skandale" z
1991 r.)

ENTROPIA

Pojęcie termodynamiczne będące miarą nieuporządkowania układu. Drugie
prawo termodynamiki będące dotąd jednym z filarów porządku wszechświata,

brzmi: entropia wszechświata wykazuje tendencję do wzrostu. Oznacza to,
że wszechświat zmierza ku rozproszeniu. Ostatnio jednak pojawiły się

niezwykle frapujące hipotezy, że także w materii nieożywionej można
zaobserwować tendencje do samoporządkowania się i samoorganizacji

niewytłumaczalne na gruncie dotychczas obowiązujących praw nauki. Byłoby
to sprzeczne z ww. drugą zasadą termodynamiki i sprzeczne z ogólnym

prawem entropii. Nie sposób przecenić znaczenia tej informacji dla
wszystkich niewyjaśnionych dotąd zjawisk, którymi zajmuje się m.in. ->

PARAPSYCHOLOGIA. Oznacza to ni mniej ni więcej, że także nauka ścisła
(Ilja Prigogin odkrywca tych zjawisk jest chemikiem) natrafia na

zjawiska, które istnieją, ale których wytłumaczyć racjonalnie na razie
nie można.

ENZYMY

Substancje białkowe odgrywające ważną rolę katalizatorów w procesie
regulacji przemiany materii i innych funkcji życiowych w organizmach.

ERGOTERAPIA

Leczenie pracą. Terapia zajęciowa. Ergoterapia ma wszechstronne
zastosowanie i znaczenie lecznicze kinezyterapeutyczne i

psychoterapeutyczne.

ERRARE HUMANUM EST
Łac. - błądzenie jest rzeczą ludzką.

ESCHATOLOGIA

Poglądy dotyczące pośmiertnych losów człowieka i końca świata.

ESKULAP
Bóg w mitologii greckiej sprawujący opiekę nad medycyną.

ETIOLOGIA

W medycynie oznacza naukę o przyczynach chorób i czynnikach
chorobotwórczych.

ETOLOGIA

Nauka o zachowaniu się zwierząt. Wiele badań i wniosków z dziedziny
etologii służy do wyjaśniania i komentowania zachowań ludzkich, co jest

przedmiotem różnych dyskusji i kontrowersji. Bardzo ciekawy jest np.
pogląd, że społeczeństwa ludzkie coraz bardziej będą tworzyć

makroorganizmy funkcjonujące na podobnej zasadzie jak mrowiska lub
rodziny pszczele.

EUDAJMONIZM

Pogląd w filozofii starożytnej uznający dążenie do osobistego szczęścia
za najwyższe dobro i wyłączny motyw ludzkiego postępowania.

EUFORIA

Subiektywne wrażenie zdrowia, szczęścia i dobrego samopoczucia. Często
następstwo choroby psychicznej. Powstaje też po zażyciu narkotyków. Może

być wywołana na drodze -> SUGESTII HIPNOGENNEJ.

EUMOL ACTIV

Lek zawierający wyciąg oleisty z nasion -> WIESIOŁKA, cenny ze względu
na zawarty w nim kwas gamma-linolenowy (GLA) działający m.in.

antymiażdżycowo.

EUSTRES
Stres pozytywny, dodatni, przyjemny, stymulujący. Strumień bodźców

odbieranych jako wsparcie, akceptacja, zachęta, doping. Stan organizmu w
pierwszej fazie -> STRESU, alarmowej, przebiegającej w lekkiej formie,

bez radykalnych przejść do fazy drugiej i trzeciej tj. odporności i
wyczerpania.

EUTANAZJA

Spowodowanie śmierci człowieka uważanego za nieuleczalnie chorego na
jego żądanie lub pod wpływem współczucia. Dyskusja na temat eutanazji

zwanej czasem "miłosierną śmiercią" lub prawem do "humanitarnej
śmierci", toczy się na całym świecie. Prawo większości krajów zabrania

tego rodzaju praktyk. Badania wykazują jednak stopniowy wzrost
akceptacji społecznej dla eutanazji.

EUTONIA

Odczuwanie wrażeń płynących z głębi własnego ciała. Wywoływanie zjawiska
eutonii jest m.in. celem licznych technik relaksacyjnych i

medytacyjnych.

EUTYFRONIKA
Termin zaproponowany przez polskiego filozofa Józefa Bańkę dla nauki o

życiu ludzkim w systemach technicznych. J. Bańka uważa, że należy dążyć
do maksymalnego uproszczenia i nie komplikowania życia ponad rzeczywiste

potrzeby. Patrz -> OCKHAMA BRZYTWA. Powiada on m.in.: "Trudniejszym
bowiem zadaniem od komplikowania rzeczy i sytuacji jest upraszczanie ich

z powrotem (...). Każdy przeciętnie inteligentny człowiek potrafi
stwarzać dalsze komplikacje, ale trzeba nieprzeciętnej osobowości, aby

dojść do prostoty w swoim postępowaniu w stosunkach zarówno rzeczowych
jak ludzkich". Uwaga ta może w całej rozciągłości odnosić się do dwu co

najmniej sytuacji frustrujących człowieka niepotrzebnie: pierwsza -
kiedy na każdym kroku spotyka się z mętną frazeologią i napuszonym

stylem języka władzy i druga - kiedy spotyka się z wybitnym co prawda
lekarzem w swojej specjalności, ale który nie potrafi ze swym pacjentem

rozmawiać normalnym, prostym, ludzkim językiem.

FAITH HEALING
Leczenie wiarą. Cudowne ozdrowienia spowodowane żarliwą wiarą i modlitwą

nie zdarzają się nader często. Kościół katolicki, podobnie jak i inne
religie, nie wyklucza możliwości cudownych ozdrowień, ale skrupulatnie i

przy pomocy aparatury naukowej i ekspertów medycyny bada i swym
autorytetem potwierdza jedynie te przypadki, które nie budzą żadnych

wątpliwości. Tak np. w -> LOURDES, najsłynniejszym miejscu znanym z
takich cudownych ozdrowień, odwiedzanym co roku przez setki tysięcy

wiernych, od 1958 r. odnotowano do dziś kilka tysięcy uzdrowień, ale
surowe komisje zatwierdziły oficjalnie tylko 65. Z reguły dotyczyło to

ciężkich przypadków kalectwa lub chorób nieuleczalnych. Takich cudownych
miejsc jest na świecie kilkanaście, w tym także Częstochowa, ściślej

cudowny obraz "Czarnej Madonny". Kościół nie wyjaśnia cudownych
uzdrowień z punktu widzenia nauki, dba jedynie o naukowe potwierdzenie

zmian powstałych wskutek cudownego wyleczenia. Racjonaliści utrzymują,

że zachodzą tu szczególnie silne efekty -> PLACEBO i -> AUTOSUGESTII.

FANTASMAGORIA
Przywidzenie, złudzenie, iluzja, omamy wzrokowe, urojenia.

FANTOM

W medycynie, model anatomiczny do studiów i ćwiczeń. W psychotronice
fantom to -> SOBOWTÓR, -> FLUIDAL itp. Znany jest efekt bólu

fantomowego, poczucie bólu w utraconej kończynie.

FARMAKOGNOZJA
Nauka o leczniczych właściwościach surowców roślinnych, ich

przygotowywaniu, dawkowaniu.

FARMAKOPUNKTURA
-> AKUPUNKTURA połączona z wprowadzaniem w nakłute miejsca preparatów

leczniczych. Metoda stosowana szczególnie przy nerwobólach.

FARMAKOTERAPIA
Leczenie za pomocą leków.

FATALIZM

Przekonanie o nieuchronności zdarzeń i nieodwracalności losu. Postawy
fatalistyczne powodowane czasem zupełnie błahymi niepowodzeniami

potęgują-> DYSTRES. Istnieje teoria, że takie nastawienia z reguły nie
są wynikiem okoliczności zewnętrznych, lecz wypływają z naszego wnętrza,

złego nastawienia do samego siebie, braku samoakceptacji.

FATUM
Nieuchronność zdarzeń, przeznaczenie, los.

FAUST

(Ok. 1480 - 1540). Johann Faust. Filozof, alchemik, lekarz,
czarnoksiężnik. Studiował m.in. magię i sztuki czarnoksięskie w

Krakowie. Bohater wielu dzieł literackich i mitu o pakcie zawartym z
diabłem, któremu ofiarowuje duszę w zamian za wiedzę, panowanie i

możność użycia świata. To w jego usta J.Goethe włożył ów jeden z
najsłynniejszych sloganów o przemijalności świata: "Chwilo trwaj! jesteś

tak piękna".

FELLMAN FRANCISZEK
Bioenergoterapeuta. Jako jeden z pierwszych stosował zbiorowe seanse

terapeutyczne i przekazywanie energii -> BIOPOLA za pośrednictwem
telewizji. Prowadzi bardzo dokładną dokumentację swej działalności.

Wynika z niej, że poprawa występuje u około 65 - 85% pacjentów.
Wielokrotnie poddawał się badaniom naukowców, w tym w 1984 r. w USA.

Autor książki -"W kręgu nieznanej energii".

FENOTYP
Uzewnętrzniony oddziaływaniem warunków środowiskowych i stylu życia ->

GENOTYP. Przy sprzyjających warunkach zewnętrznych zakodowane w
genotypie cechy i możliwości mogą w pełni ujawnić się i rozwinąć. ->

ZDROWY STYL ŻYCIA, wiedza na temat własnego genotypu, umożliwiają
racjonalne wykorzystanie pozytywnych dyspozycji wrodzonych oraz

ograniczenie cech negatywnych.

FETYSZ

Przedmiot posiadający magiczną moc wskutek wcielenia się weń jakiegoś
bóstwa lub siły nadprzyrodzonej. Rodzaj -> AMULETU.

FILIPIŃSCY CHIRURDZY

-> PSYCHOCHIRURGIA

FILOGENEZA
Analiza i opis historii rozwoju gatunkowego np. człowieka od jego

początków po dzieje współczesne.

FITOPSYCHOLOGIA
Nauka o badaniach percepcji roślin oraz ich zdolności do wymiany

informacji z innymi organizmami żywymi.

FITORADIESTEZJA
Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się badaniem wpływu promieniowania na

rośliny, ich wzajemnym oddziaływaniem na siebie oraz relacjami między
roślinami a człowiekiem. Doświadczenia w tym zakresie są już

wykorzystywane do racjonalizacji upraw rolnych, a szczególnie do hodowli
roślin domowych.

FITOTELEPATIA

Zaobserwowane i opisane w literaturze naukowej zjawisko reagowania
roślin na sygnały pochodzące od ludzi, zwierząt oraz od innych roślin.

Stwierdzono, że roślina nie tylko reaguje na stan psychiczny (napięcie
psychiczne) człowieka, ale że reaguje w sposób wybiórczy, tzn. że

odróżnia sygnały skierowane na nią od sygnałów skierowanych na inne
rośliny. Znane są też fakty przesyłania przez rośliny sygnałów między

sobą w sytuacjach jakiegoś zagrożenia.

FITOTERAPIA
-> ZIOŁOLECZNICTWO

FIZJATRIA

-> PRZYRODOLECZNICTWO

FIZJOLOGIA
Nauka o czynnościach i funkcjonowaniu organizmów żywych w całści i ich

poszczególnych układach, narządach, tkankach, komórkach.

FIZJONOMIKA
Dział wiedzy zajmującej się poszukiwaniem związków między budową ciała,

w szczególności rysów twarzy, a cechami charakteru. Patrz też ->
FRENOLOGIA.

FIZJOTERAPIA

-> PRZYRODOLECZNICTWO

FIZYKA NADZIEJĄ PSYCHOTRONIKI
Na rok 1905 przypadło ogłoszenie przez Alberta Einsteina dwu niewielkich

artykułów, które zapoczątkowały wielką rewolucję w fizyce. Szczególna i
ogólna teoria względności, nowe ujęcie promieniowania

elektromagnetycznego zawarte w teorii kwantów (fotonów), wielka synteza
mechaniki i elektrodynamiki, całkowita niemal zmiana w pojmowaniu i

interpretowaniu zjawisk z dwu krańców: makroświata i mikroświata,
wreszcie ostatnie doniesienia o materii i antymaterii, istnieniu

czarnych dziur, dziwnej cząstce tachionie, która jest szybsza od światła

- to wszystko powoduje, że pod znakiem zapytania staje w ogóle zdolność
człowieka do zrozumienia świata. Jednak z tego ogromnie skomplikowanego

świata fizyki, w którym "coś" jest jednocześnie tu i tam, będąc zarazem
cząstką i falą, powoli wyłania się świat pojęć i światopogląd,jak

powiedział słynny biofizyk F. Capra - "organiczny, holistyczny,
ekologiczny". Paradoksalnie więc nadziei na wyjaśnienie

niewytłumaczalnych jeszcze obecnie zjawisk parapsychologicznych szukać
należy nie w mistyce i magii, ale właśnie coraz bardziej w fizyce.

FIZYKOTERAPIA

Leczenie bodźcami fizycznymi, cieplnymi, elektrycznymi, mechanicznymi,
wodnymi, świetlnymi, promieniowaniem.

FLUID

Wg poglądów spirytystów, prąd o naturze psychicznej wydzielany przez
ludzkie ciało.

FLUIDAL

Sobowtór wydzielony z ciała. Patrz -> BILOKACJA.

FOBIA
Chorobliwy, długotrwały lęk przed różnymi sytuacjami i zjawiskami, z

reguły uświadamianymi przez człowieka, ale trudnymi do opanowania, w
odróżnieniu od lęku, którego przyczyny są najczęściej nieuświadamiane.

Klasycznym przykładem fobii jest np. klaustrofobia - lęk przed
zamkniętym pomieszczeniem.

FONDA JANE

Amerykańska aktorka, w Polsce dobrze znana, szczególnie z filmu "Czyż
nie zabija się koni", zasłużona w tworzeniu i praktycznym

rozpowszechnianiu różnych metod i systemów aktywności fizycznej
połączonej z innymi elementami zdrowego stylu życia takimi jak dieta.

Rozpowszechniła m.in. aerobic w formie tańca, a ostatnio lansuje
specjalną gimnastykę dla kobiet w ciąży.

FOTOGRAFIA DUCHOWA

Fotografia "ducha" osoby zmarłej. Opisane są liczne przypadki
powstawania różnego rodzaju śladów sylwetki osoby zmarłej na

światłoczułej błonie fotograficznej. Wiąże się to z innym zjawiskiem o
podobnym charakterze tzw. -> FOTOGRAFII MYŚLOWEJ, obrazie odtwarzanym na

błonie w wyniku aktywności psychicznej -> EKSTRASENSA, podczas której
przenosi on na kliszę fotograficzną obraz powstały w jego mózgu. Efekt

zaś fotografii duchowej wyjaśnia się dwojako: jako efekt fotografii
myślowej n.t. osoby zmarłej, wyobrażenie sobie przez kogoś jej sylwetki,

twarzy itp. lub jako oddziaływanie o tym samym charakterze, ale
pochodzące z psychoenergii osoby zmarłej, energii, która wraz ze

śmiercią nie ginie i nie rozprasza się, lecz jest bioelementem
wszechświata.

FOTOGRAFIA MYŚLOWA

Obraz wytworzony w mózgu -> EKSTRASENSA n.t. jakiegoś przedmiotu,
osoby,a następnie przeniesiony w wyniku ekspresji myślowej (psychicznej)

na błonę filmową. Z zaobserwowanych przypadków wynika, że ekstrasens
przesyła nie tyle obiektywny obraz (przedmiotu, osoby) lecz obraz

subiektywny przetworzony przez swój mózg.

FRENOLOGIA

Popularna kiedyś, zarzucona obecnie metoda określania cech człowieka na
podstawie kształtu jego czaszki.

FREUD ZYGMUNT

(1856 - 1939). Austriacki neurolog i psychiatra, twórca ->
PSYCHOANALIZY, znanej i popularnej wciąż metody diagnozowania stanu

zdrowia człowieka za pomocą analizy utajonych instynktownych popędów, w
szczególności seksualnych. Wydobycie z podświadomości i ujawnienie

różnych urazów powstałych często w dzieciństwie jest podstawą stosowanej
przez F. Z. terapii. Freudyzm i psychoanaliza są podstawą dla wielu

metod niekonwencjonalnej medycyny.

FRUSTRACJA
Stan ujemnego napięcia psychicznego spowodowanego głównie niemożnością

zaspokojenia potrzeb i osiągnięcia pożądanego celu. Frustracja powoduje
lub wzmacnia wiele stanów chorobowych, jest istotnym składnikiem ->

DYSTRESU, w stanie krańcowym może przejawić się -> AGRESJĄ.

FRUTARIANIZM
Odmiana -> WEGETARIANIZMU polegająca na odżywianiu się wyłącznie

surowymi owocami.

FURIA
Nieopanowane uczucie silnego wzburzenia.

FUTON

Urządzenie do dobrego wypoczynku, snu i relaksu, materac leżący
zazwyczaj wprost na podłodze lub w każdym razie na równym twardym

podłożu. Całe tworzywo, z jakiego sporządza się futon, powinno być
naturalne, pokrowiec z tkaniny lnianej, jedwabnej lub wełnianej, środek

wypełniony wełną, włosiem, bawełną, a najlepiej łuską gryczaną, która
podobno działa jak -> EKRAN RADIESTEZYJNY chroniąc przed szkodliwym

promieniowaniem geopatycznym. Podobne działanie mają też plewy owsiane,
z tym że trzeba je umieścić w bardzo szczelnej wsypie, aby ości nie

przedostawały się na zewnątrz.

FUTUROLOGIA
Nauka o metodach przewidywania przyszłości.

GAJEWSKA JOANNA

Urodzona w I970 r. w Sosnowcu, wsławiła się fenomenalnymi zdolnościami
wzbudzania w swym otoczeniu niezwykłych zjawisk określonych ogólnie

pojęciem -> PSYCHOKINEZY i -> TELEKINEZY. Zjawisko, opisane w wielu
publikacjach w prasie krajowej i zagranicznej oraz w książkach, polegało

na okresowym przemieszczaniu się, często z dużą siłą i szybkością,
różnych przedmiotów, w tym ciężkich mebli w mieszkaniu Gajewskiej Joanny

i w innych miejscowościach, w których ona przebywała. Potrafiła też,
podobnie jak -> GELLER URI, odkształcać różne przedmioty. Twierdziła, że

widzi czasem nad głowami ludzi -> AURĘ w różnych kolorach. Mimo wielu
badań z użyciem specjalistycznego sprzętu i analizy cząstkowych

informacji opisujących przejawianie się tych zjawisk nadal nie ma ich
naukowego wyjaśnienia.

GALEN

Galenus Claudius (130 - 200 n.e.). Wybitny lekarz i twórca wielu
aktualnych do dziś zasad i metod leczenia, służących zarówno klasycznej

jak i niekonwencjonalnej medycynie. Dał podstawy -> HOMEOPATII i ->

ZIOŁOLECZNICTWU.

GALWANOPUNKTURA
-> ELEKTROPUNKTURA

GAPIK LECHOSŁAW

Dr psychologii. Autor wielu publikacjji n.t. -> HIPNOZY. Prowadzi
badania i praktykę w tej dziedzinie.

GARNUSZEWSKI ZBICNIEW

Prof. dr med., najwybitniejszy polski specjalista w dziedzinach ->
RFFLEKSOTERAPII, szczególnie -> AKUPUNKTURY i -> AKUPRESURY. Podczas

pobytów za granicą w Afryce Zachodniej, a następnie w Chinach poznał
wiele ludowych, tamtejszych metod leczenia, w tym różnych technik

refleksoterapeutycznych, jak np. -> SKARYFIKACJA i przede wszystkim
akupunktura. Od lat z ogromnym uporem i zaangażowaniem wzbogaca medycynę

o te metody i techniki leczenia. Jest absolwentem różnych renomowanych
szkół i kursów akupresury w Chinach. Obecnie prowadzi w Polsce praktykę

medyczną w zakresie tych technik i szkoli kadry następców. Jest Prezesem
Polskiego Towarzystwa Akupunktury i specjalistą do spraw akupunktury

przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej. Napisał wiele książek i
artykułów na tematy akupunktury.

GELLER URI

Jeden ze słynniejszych w XX w. fenomenów obdarzonych wieloma
zdolnościami paranormalnymi. Urodził się w 1947 r. w Izraelu. Szczyt

sławy osiągnął w latach 70-tych podczas licznych pokazów, w tym także
telewizyjnych, z udziałem wielu sław naukowych, podczas których siłą

woli łamał i wyginał sztućce, odczytywał zakryte teksty i uruchamiał
nieczynne od lat mechanizmy. Geller Uri podobno posługując się siłą woli

zatrzymał kolejkę elektryczną i gasił światła uliczne. Jego przeciwnicy,
w tym słynni magicy twierdzili, że zachodziły tu jedynie wypadki

zbiorowej histerii, podczas której widzowie spostrzegali tylko to, co ->
PRESTIDIGITATOR chciał im pokazać. Podobne zdolności, choć trudno

przesądzić, które z nich są prawdziwe, przejawia i dokumentuje wiele
innych osób. Także i u nas podczas wczasów psychotronicznych ich

uczestnicy, na specjalnych seansach połączonych z tańcem i muzyką,
zginają masowo sztućce, co można było oglądać na jednym z filmów

dokumentalnych.

GEN
Podstawowy element dziedziczenia, najmniejsza cząstka, odcinek kwasu

dezoksyrybonukleinowego (DNA).

GENETOTROFIA
Teoria żywienia zajmująca się badaniem i ustalaniem indywidualnych

potrzeb i norm żywienia w zależności od płci, wieku, ciężaru ciała,
warunków klimatycznych i uwarunkowań genetycznych.

GENOTYP

Zespół genetycznych właściwości odziedziczonych po rodzicach,
wyznaczający możliwości rozwojowe człowieka. Genotyp zrealizowany czy

uzewnętrzniony nazywa się -> FENOTYP. Wyposażenie genetyczne człowieka
jest niepowtarzalne podobnie jak linie papilarne rąk. Tworzy to nowe

możliwości identyfikacyjne przy ustalaniu tożsamości.

GEOMANCJA

Dział wiedzy o miejscach na Ziemi, w których następuje koncentracja
korzystnej energii dla organizmów żywych. Owe miejsca zwane są czasem ->

CZAKRAMAMI Ziemi. Liczne przekazy historyczne mówią, że wyboru miejsc na
budowę miast, grodów, obozowisk, różnych budowli i urządzeń, dokonywano

ze znajomością i wskutek świadomego lub nieświadomego odczuwania owych
dobroczynnych sił. Siły te były znane już w dawnych Chinach. Przypuszcza

się też, że wiele monumentalnych budowli, w tym egipskie piramidy oraz
wiele innych ludzkich przedsięwzięć zrealizowano z uwzględnieniem wiedzy

na ten temat. Obecnie badaniem i wyszukiwaniem takich miejsc zajmuje się
-> RADIESTEZJA. Bardzo wiele źródeł informuje, że jednym z takich

najsilniejszych czakramów Ziemi, obdarzonych szczególnie korzystnymi
siłami pozytywnego energetyzmu jest Wzgórze Wawelskie. Legenda głosi, że

Sziwa rzucił w świat 7 magicznych kamieni, z których jeden spadł właśnie
na miejsce, gdzie dziś wznosi się Wawel, odwieczna siedziba królów

polskich i wielkie siedlisko kultury.

GEOPATYCZNE PROMIENIOWANIE
Promieniowanie emitowane z wnętrza ziemi, wpływające w różny sposób (z

reguły niekorzystny) na człowieka i inne organizmy żywe. Promieniowanie
to wyczuwane jest (odbierane) przez osoby uzdolnione w tym zakresie ->

RADIESTETÓW i bywa przenoszone specyficznym skurczem mięśni na ->
RÓŻDŻKĘ lub -> WAHADŁO. Istota geopatycznego promieniowania nie została

dotąd dostatecznie wyjaśniona.

GEOTRONIKA
Dział -> RADIESTEZJI, w skład którego wchodzą -> RÓŻDŻKARSTWO i ->

RADIESTEZYJNA OCHRONA ŚRODOWISKA.

GERIATRIA
Profilaktyka i leczenie chorób związanych ze starzeniem się i starością.

GERONTOLOGIA

Nauka zajmująca się badaniem, analizą i opisem problemów związanych ze
starzeniem się i starością.

GESTALT TERAPIA

Niem. Gestalt - ciało, postać, kształt. Terapia kształtująca, działająca
na ciało. Jedna z teorii psychoterapeutycznych oparta na założeniach

psychologii humanistycznej. Oceniana jako pośrednia pomiędzy ->
PSYCHOANALIZĄ a teorią -> BEHAWIORALNĄ. Istotą procedury gestalt terapii

jest świadome przeżywanie i aktywne uczestnictwo w terapii połączone z
braniem na siebie odpowiedzialności za samego siebie. Z tego między

innymi źródła wypływają zasady współczesnej -> PROFILAKTYKI, która mówi
"możesz pomóc sobie sam". Twórcą gestalt terapii jest lekarz i psycholog

Frederick Perls. System pracy z ciałem w gestalt terapii w odróżnieniu
od innych technik, np. -> REICHA TERAPII, nie jest tak jednostronny.

Reakcje mięśniowe zaciskające, różne opory, napięcia nie są przełamywane
a wykorzystywane w procesie terapeutycznym. Sięgając do różnych

konkretnych technik gestalt terapia kładzie nacisk na holistyczną wizję
pacjenta i zintegrowaną pracę z ciałem.

GIMNASTYKA

Forma aktywności fizycznej. System specjalnie dobranych ćwiczeń i metod,
które mają wspomagać rozwój fizyczny i sprawnościowy człowieka.

Gimnastykę najogólniej można podzielić na leczniczą, korekcyjną,
higieniczną i sportową.

GINSENG
-> ŻEŃ-SZEŃ

GLA

Kwas tłuszczowy, gamma-linolenowy (GLA) zaliczany do grupy tzw. ->
NIEZBĘDNYCH NIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH (NNKT), szczególnie cenny

w profilaktyce chorób układu krążenia. Podstawowy składnik leku o nazwie
-> BORAGOGLANDYNA 100, do produkcji którego głównym surowcem są nasiona

-> OGÓRECZNIKA LEKARSKIEGO. Dzienne zapotrzebowanie człowieka na GLA
wynosi około 200-400 mg.

GLORIA

Chwała, sława. W niektórych publikacjach także oznacza krąg świetlisty
otaczający głowę. Patrz -> AURA.

GŁODÓWKA

Specyficzna forma wzmacniania i odmładzania organizmu oraz leczenia
różnych dolegliwości i chorób poprzez krótko lub długoterminowe

powstrzymywanie się od spożywania posiłków. W literaturze spotyka się
wiele klasyfikacji, typów i technik przeprowadzania głodówki. Podstawową

przesłanką i motywem terapii głodówkowej jest przypuszczenie,
potwierdzone licznymi obserwacjami i doświadczeniami praktycznymi, że

organizm współczesnego człowieka na fakt pozbawienia dopływu pokarmów
reaguje szerokim zakresem korzystnych reakcji, a m.in. są to: -

usunięcie z organizmu nadmiaru złogów, zwyrodniałej tkanki, substancji
balastowych oraz różnych trucizn pochodzących z zatrutego środowiska;

- ogólny głęboki wypoczynek wszystkich narządów i organów będących
następstwem znacznego ograniczenia przemiany materii i spowolnienia

wielu funkcji życiowych; - aktywizacja rezerw i naturalnych sił
obronnych organizmu. Głodówka w tym wypadku ma znaczenie sygnału

alarmowego uruchamiającego normalnie nieczynne rezerwy i siły. Mówi się
też o odmłodzeniu organizmu, który w procesie regeneracji po zakończeniu

głodówki odbudowuje zużytą tkankę zastępując ją tkanką młodą. Równie
rozległe i interesujące mogą być efekty psychiczne. Podjęcie decyzji o

głodówce i wytrwanie w niej jest trudne i wymaga koncentracji sił
wolicjonalnych. W przebiegu głodówki wyróżnia się z reguły trzy fazy:

przygotowawczą, autolizy (głodówki właściwej) oraz regeneracji, a w
każdej z nich kilka stadiów. Oczywiście każdy, kto zdecyduje się na

dłuższą niż 1 - 2 dniową głodówkę, musi zasięgnąć porady lekarza, a co
najmniej przestudiować fachową literaturę na ten temat. Ze względu na

szczególne znaczenie i wzrost popularności różnych terapii głodówkowych
podaję za Waldemarem Świrskim (skrypt) interesującą tabelę obrazującą

przebieg procesów zachodzących podczas głodówek. Ich szczegółowa analiza
dostarcza nie tylko wniosków dotyczących samej głodówki, ale rzuca także

dodatkowe światło na przebieg podstawowych procesów życiowych człowieka.

GNOM
Wg dawnych wierzeń podziemny duszek strzegący ukrytych skarbów.

Życzliwie traktowany przez człowieka czasem odpłaca mu swą wzajemnością.

GNOZA
Wiedza tajemna dostępna nielicznym wybranym, próba łączenia rozumu i

wiary.

GONITWA MYŚLI
Zjawisko znacznego przyśpieszenia i natłoku myśli występujące w

przypadkach chorób psychicznych, ale także w sytuacjach zagrożenia,

frustracji. Gonitwa myśli jest dość typowym przypadkiem dolegliwości
nękających współczesnego człowieka. Antidotum na to stanowią m.in. różne

techniki -> MEDYTACJI, ćwiczeń fizycznych, -> PSYCHOTERAPIA.

GORĄCZKA
Podwyższenie temperatury ciała powyżej normy (przeciętnie 35,4 - 36.6

stopni C). Niezależnie od przyczyny gorączka jest w większości wypadków
świadectwem podjęcia walki z chorobą i stwarza siłom obronnym organizmu

lepsze warunki skutecznego działania. W podwyższonej temperaturze
szybciej płynie krew, aktywniej działają limfocyty, przyśpieszone i

zdynamizowane są różne procesy obronne, a atakujące ustrój
mikroorganizmy mają gorsze warunki bytowania. Można obrazowo porównać

gorączkę do stanu alarmowego, kiedy wszystko podporządkowuje się jednemu
celowi. Dlatego też zwalczanie różnymi środkami każdego podwyższenia

temperatury nie jest celowe. W przypadku długotrwałego i znacznego
podwyższenia temperatury można dopiero podejmować w porozumieniu z

lekarzem próby jej obniżenia.

GRAFOLOGIA
Dział wiedzy, który próbuje określić i opisać osobowośc człowieka na

podstawie oceny charakteru jego pisma. Poddając wnikliwej analizie
pismo, można nie tylko określić m.in. płeć, wiek, wykształcenie,

zdolności i upodobania, ale także stan zdrowia, wady, zalety i różne
skłonności. Charakter pisma jest niezmienny przez całe życie i

doświadczony grafolog bez trudności ustali, dysponując materiałem
porównawczym, kto jest autorem rękopisu.

GRAFOMANCJA

Umiejętność przepowiadania przyszłości na podstawie pisma ręcznego.
Można domniemywać, że grafomancja wywodzi swoje wnioski z wnikliwej

analizy grafologicznej.

GRAY MARTIN
Marcin Grajewski, polski Żyd, autor biograficznej książki, na podstawie

której nakręcono wyświetlany w Polsce serial pt. "Wszyscy, których
kochałem". Sławę zdobył przede wszystkim inną książką: "Siły życia".

Jest ona świadectwem wielkiej wiary w niespożyte siły człowieka, który
przeszedł piekło, stracił dwukrotnie wszystko: rodzinę i bogactwo, ale

zachował w sobie jeszcze tyle optymizmu, żeby u innych budzić nadzieję i
wiarę w sens życia.

GROCHMAL STANISŁAW

Prof. Stanisław Grochmal, neurofizjolog, gorący zwolennik naturalnych
metod leczenia. Autor pięknej książki: "Zaufaj sobie".

GRUPY SPOTKANIOWE

Technika terapeutyczna, metoda rozwoju zwana inaczej terapią, nastawiona
na klienta. Twórcą metody grup spotkaniowych jest Carl R. Rogers, jeden

ze współtwórców kierunku psychologii humanistycznej. Wg niego: "w
człowieku tkwią ogromne zdolności do rozumienia samego siebie i do

konstruktywnych zmian w sposobie bycia i zachowania (...) najlepsze
warunki do ujawnienia i urzeczywistnienia tych zdolności tworzą pewną

specyficzną relację z drugim człowiekiem". Decydujące znaczenie w grupie
spotkaniowej ma osobowość terapeuty.

GRZYBEK TYBETAŃSKI

Grzybek japoński. Przepis wg -> SROKI z jego "Poradnika Ziołowego": Do

250 g krowiego surowego lub przegotowanego mleka (grzybek ginie w
temperatrze powyżej 40 stopni C) wrzucić grzybek tybetański wielkości

orzecha po uprzednim opłukaniu go pod bieżącą wodą. Zostawić pod
przykryciem i w zacienionym miejscu na dobę. Przecedzić mleko przez

sitko i pić. Grzybek po opłukaniu użyć do następnej porcji mleka. Pić
przez miesiąc. Kurację powtarzać 3 - 4 razy w roku. Jednorazowe wypicie

mleka zakwaszonego grzybkiem nie daje rezultatu. Tak przyrządzone mleko
wzmacnia organizm, leczy zaburzenia trawienne, nadkwasotę, obstrukcję,

uspokaja. W trakcie kuracji nie należy jeść ryb konserwowanych, tłustych
i zimnych mięs i wędlin. Grzybek rozrasta się, należy go więc co pewien

czas (gdy osiągnie podwójną objętość) dzielić na połowę tak, aby użyta
do kuracji porcja miała wielkość mniej więcej orzecha.

GURU

W hinduizmie guru to mistrz, nauczyciel, duchowy przewodnik. Tak też
byli nazywani przywódcy duchowi u Sikhów. Współcześnie, szczególnie w

przeniesieniu na grunt Zachodu, pojęcie guru zostało nadmiernie
rozszerzone na niemal każdego, kto naucza i głosi zasady hinduskiej

filozofii i różnych związanych z nią metod i technik życia.

GUSŁA
Rytualne zabiegi odpędzające i odczyniające zło albo przynoszące zło dla

wroga.

HABITAT
Część środowiska naturalnego, w którym osobnicy danego gatunku znajdują

najdogodniejsze warunki życia. W przypadku człowieka pojęcie habitatu
znacznie rozszerza się i obejmuje nie tylko środowisko naturalne,

przyrodnicze ale także materialne warunki życia, problemy kultury,
współżycia społecznego, potrzeby psychiczne, zdrowotne itp.

HADES

W mitologii greckiej bóg podziemnego świata, później pojęcie to
poszerzono na królestwo zmarłych.

HAHNEMANN

Hahnemann Samuel Friedrich Christian (1755 - 1843), lekarz niemiecki,
twórca kierunku medycyny zwanej -> HOMEOPATIĄ.

HALUCYNACJE

Zaburzenia spostrzegania, złudne postrzeganie rzeczy nieistniejących.
Występuje pod wpływem narkotyków (halucynogenów), w przypadkach

całkowitej izolacji od wszelkich bodźców zewnętrznych albo w stanach
skrajnego wyczerpania. Objawy halucynacji mogą występować także pod

wpływem długotrwałych -> MEDYTACJI i -> GŁODÓWEK.

HATHA JOGA
-> JOGA

HARMONIA

Z punktu widzenia potrzeb psychicznych człowieka najbardziej pożądany
stan ładu, przyjaźni i wzajemnej życzliwości w kontaktach

międzyludzkich. W znaczeniu psychosomatycznym zgodność i współdziałanie
(wzajemne wspieranie się) procesów fizycznych i psychicznych. Stan

typowy dla koncepcji zdrowia z punktu widzenia medycyny wywodzącej swe
poglądy z systemu hinduizmu, buddyzmu i islamu.

HARRIS CLIVE
Współcześnie działający angielski -> BIOENERGOTERAPEUTA wielokrotnie

odwiedzający Polskę. Podczas każdej wizyty przyjmuje wiele tysięcy
pacjentów. Oddziałuje "przyłożeniem ręki", co ze względu na znaczne

liczby pacjentów trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu sekund. Jest to
przedmiotem różnych wątpliwości i zastrzeżeń, choć liczba doniesień o

uleczeniach czy poprawie stanu zdrowia po spotkaniu z Harrisem jest
znaczna. Spotkania z Harrisem organizowane są z reguły w kościołach i

zawierają liczne elementy obrządku katolickiego. Ma to niewątpliwy wpływ
na skuteczność zabiegów.

HARTOWANIE CIAŁA

System ćwiczeń fizycznych i zabiegów zwiększających adaptacyjne
zdolności organizmu, poszerzające zakres tolerancji na warunki

ekstremalne, podnoszące odporność immunologiczną. Hartowanie polega
m.in. na systematycznej aktywności fizycznej realizowanej także w

skrajnych warunkach atmosferycznych (deszcz, wiatr, śnieg, zimno, upały
itp.), stosowaniu silnych bodźców cieplnych (zimne natryski i obmywanie

ciała, nacieranie śniegiem, natryski naprzemienne gorące i zimne) oraz
różnych bezpośrednich bodźców fizycznych: chodzenie boso, masaże itp.

HEALER

Ang. -> UZDROWICIEL

HEDONIZM
Doktryna uznająca przyjemność za najwyższe dobro człowieka, a unikanie

przykrości za warunek szczęścia.

HELIOBIOLOGIA
Dział nauki zajmujący się badaniem wpływu aktywności słonecznej na

organizmy żywe.

HELIOTERAPIA
Leczenie kąpielami słonecznymi. Warunkiem skuteczności helioterapii jest

odpowiednie dozowanie i stopniowanie. Zbyt intensywne -> OPALANIE jest
zdecydowanie szkodliwe, a uzyskana w jego efekcie opalenizna uważana

często za objaw zdrowia jest niestety świadectwem niewiedzy lub
beztroski. Natomiast ostrożnie dawkowane, stopniowo poszerzane kąpiele

słoneczne, najlepiej pobierane w ruchu. dają wiele korzyści. W rachubę
wchodzą tu nie tylko skutki promieniowania, poczucie komfortu cieplnego,

pełna wentylacja całej skóry, ale także hartujące i bakteriobójcze
działanie promieni słonecznych.

HEMOTERAPIA

Leczenie krwią lub preparatami krwiopochodnymi. Krew bogato wysycona
wieloma aktywizującymi substancjami i czynnikami działa jak

najkorzystniejszy zestaw leków. Krew przetacza się podczas operacji bądź
wskutek powstania ubytków z innych powodów (krwotoki). Specyficzną formą

hemoterapii jest -> AUTOHEMOTERAPIA, tj. stosowanie w celach leczniczych
własnej krwi, pobranej przed spodziewanym zabiegiem. Autohemoterapia

stosowana w celach -> DOPINGU w sporcie jest zakazana.

HETEROSTAZA
Wytworzenie w organizmie nowego stanu równowagi przez podwyższenie

poziomu odporności w wyniku pobudzenia mechanizmów adaptacyjnych i
obronnych. Stan ten może być rezultatem -> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA, ->

HARTOWANIA, -> TRENINGU. Pewne elementy tego stanu mogą wystąpić po

przebytej chorobie, w procesie leczenia środkami -> MEDYCYNY NATURALNEJ.

HIBERNACJA
W medycynie klasycznej oznacza metodę leczniczą polegającą na

spowolnieniu tempa przemiany materii, w tym m.in. przez obniżenie
temperatury ciała. Od czasu do czasu pojawiają się, także w prasie

fachowej, informacje o przygotowywaniu prób całkowitej hibernacji przez
zamrożenie całego organizmu z zamiarem ewentualnego odmrożenia i

przywrócenia do życia w przyszłości. Zazwyczaj motywem takich zabiegów
byłoby "odłożenie" procesu leczenia jakichś chorób obecnie

nieuleczalnych do czasu, kiedy medycyna znajdzie sposób na ich
wyleczenie. Dany motyw, który może być brany pod uwagę, to nadzieja na

"długowieczność". Ostatnio prasa doniosła o odkryciu w laboratorium koło
Drezna kilkunastu zamrożonych ciał. Jedno należące podobno do

amerykańskiego businessmana, zmarłego w 1936 r. i wtedy zamrożonego,
udało się przywrócić do życia po blisko 50-ciu latach przebywania w

stanie śmierci "lodowej". Trudno w to uwierzyć, ale przecież w pełni
prawdziwe są informacje o przechowywaniu w stanie zamrożenia w

temperaturze ciekłego azotu różnych tkanek ludzkich. Np. w Pekinie w
takiej zamrażalni-banku tkanek przechowuje się około 200 m.kw. skóry

ludzkiej.

HIGIENA
Dział medycyny zajmujący się badaniem i analizą wpływu otoczenia na

zdrowie człowieka. Higiena praktyczna to system zaleceń dotyczących
zachowania się i postępowania polegającego na unikaniu szkodliwych dla

zdrowia czynników oraz wykonywaniu czynności ochraniających i
wspierających zdrowie (mycie ciała, sen, odżywianie się, racjonalny

wypoczynek itp.).

HIPERSTEZJA
Nadmierna wrażliwość pacjenta (medium) na odczuwanie bólu i innych

silnych wrażeń doznawanych podczas zabiegów bioterapeutycznych
(magnetycznych). Niektórzy magnetyzerzy informują, że podczas zabiegów

terapeutycznych następuje czasem zjawisko eksterioryzacji wrażliwości,
pacjent odczuwa wtedy różne bodźce (dotknięcia, ukłucia itp.) w pewnej

odległości od powierzchni skóry.

HIPNOANALIZA
Wykorzystanie -> HIPNOZY w -> PSYCHOANALIZIE. Jest to metoda, którą

wprowadził -> FREUD, dążąc do tego, ażeby pacjent mógł dotrzeć w stanie
hipnozy do przykrych doświadczeń z różnych, szczególnie wczesnych

okresów swego życia. Jak wykazały praktyczne doświadczenia, metoda ta
dawała wyniki jedynie w niektórych stanach głębokiej hipnozy,

przypominających trans somnambuliczny osiągalny tylko u niewielu
pacjentów.

HIPNODIAGNOZA

Diagnozowanie na podstawie reakcji i zachowania człowieka poddanego ->
HIPNOANALIZIE. Metoda ta polega na wydobywaniu z odległych nieraz

pokładów podświadomości różnych zdarzeń i urazów, które mogły spowodować
niekorzystne stany psychiczne, a w ślad za nimi niekorzystne zmiany

fizyczne i różne choroby psychosomatyczne. Metoda hipnodiagnozy
przypomina klasyczny wywiad, w którym hipnotyzer wspólnie z pacjentem

docieka istotnych przyczyn aktualnych stanów zdrowia pacjenta.

HIPNODRAMA

Odpowiednik -> PSYCHODRAMY z zastosowaniem -> HIPNOZY. W hipnodramie wg
-> GAPIKA mamy do czynienia z podobnym przebiegiem jak w psychodramie z

tym, że zachowania osób zahipnotyzowanych są bardziej spontaniczne, a
oni sami są bardziej otwarci i skłonni do zwierzeń i współpracy z

przeprowadzającym hipnodramę.

HIPNOTERAPIA
-> PSYCHOTERAPIA prowadzona w szczególnych warunkach stanu

hipnotycznego. Wg -> GAPIKA możliwe są trzy zasadnicze systemy działania
w hipnoterapii a mianowicie: odreagowanie stłumionych emocji, sugestie

terapeutyczne i uczenie się reakcji. W pierwszym przypadku z reguły
stosowana jest -> HIPNOANALIZA. Najczęściej stosowana jest druga metoda

leczenia za pomocą -> SUGESTII HIPNOGENNEJ. Hipnoterapeuta po
wprowadzeniu pacjenta w stan hipnotyczny przekazuje mu szereg

informacji, poleceń, zakazów i nakazów dotyczących np. pozbycia się
nałogu, uśmierzenia bólu, likwidacji stanów lękowych, zaburzeń

funkcjonalnych, bezsenności, fobii itp. Głównie jednak chodzi tu nie o
zasugerowanie, że nie ma choroby lub nie ma bólu, skoro one fizycznie

istnieją, ale o pobudzenie sił psychicznych pacjenta i wzmocnienie jego
gotowości do walki z chorobą czy też o usunięcie na drodze sugestii

psychosomatycznego składnika tej choroby. Trzecia metoda zwana często
behavioralną polega na tym, że pacjentów w stanie hipnotycznym uczy się

odpowiednich zachowań i reakcji korzystnych dla zdrowia bądź oducza się
zachowań niekorzystnych. Stosunkowo szerokie zastosowanie może mieć

hipnoterapia w psychoterapii, zwalczaniu nerwic, zaburzeniach
osobowości, stanach lękowych, fobiach, seksuologii, uzależnieniach i

szeroko rozumianych schorzeniach psychosomatycznych. Tego rodzaju metodą
posługuje się m.in. -> KASZPIROWSKI, który uważa, że jego telewizyjne

seanse są specyficzną formą stosowania sugestii hipnogennej.

HIPNOLOGIA
Nauka o zjawiskach hipnotycznych.

HIPNOTYZM

Dawniejsza nazwa zabiegów hipnotycznych. Obecnie -> SUGESTIA HIPNOGENNA.

HIPNOZA
Stan świadomości zbliżony do snu (choć w dosłownym znaczeniu snem nie

jest), wywołany na drodze sugestii przez hipnotyzera. W stanie hipnozy
utrzymywany jest pełny kontakt hipnotyzera z osobą zahipnotyzowaną, a

podatność jej na sugestie znacznie wzrasta. Wg -> GAPIKA wszystkie
współczesne badania nad hipnozą wskazują jednoznacznie, że mamy w tym

przypadku do czynienia z naturalnymi przyrodniczymi zjawiskami
charakterystycznymi dla funkcjonowania człowieka w specyficznych i dość

ściśle określonych sytuacjach psychologicznych. Obserwuje się m.in. w
hipnozie obniżoną aktywność kory mózgowej, z tym że nie obejmuje to tych

obszarów korowych, w których znajdują odbicie polecenia hipnotyzera.
Pobudliwość mięśni jest zwiększona, zwiększają się także, nieraz

znacznie, możliwości wysiłkowe. Wprowadzenie w stan hipnotyczny polega
zwykle na kilkuminutowym stosowaniu: słownej sugestii, nakazu

koncentracji na określonym przedmiocie, wykonywaniu określonych ruchów
dłońmi przed oczyma hipnotyzowanego, dotyk. Często techniki te są

wykonywane łącznie. Nie każdy jest w jednakowym stopniu podatny na
hipnozę i nie jest to wprost zależne od jego wiary w hipnozę ani też od

tego, czy jest to osoba oceniana jako "silna" czy "słaba". Duże
znaczenie odgrywa osobowość hipnotyzera. Opisano wiele wypadków

popełnienia przestępstw w stanie hipnozy. Uważa się jednak, że

hipnotyzer nie jest w stanie złamać swymi nakazami systemu wartości
przyjętego przez osobę poddaną hipnozie. W większości krajów przepisy

ograniczają możliwość stosowania hipnozy, w szczególności występów
publicznych. Uważa się, że hipnoza narusza niebezpiecznie sferę

intymności człowieka. Możliwa jest też -> AUTOHIPNOZA. Uważa się, że i w
świecie zwierząt mamy do czynienia z licznymi przypadkami hipnozy Np.

wąż i jego ofiara. Prof. -> MANCZARSKI prowadził także udane
eksperymenty z hipnotyzowaniem zwierząt przez człowieka. Co ciekawe -

dotyczyło to pcheł.

HIPOCHONDRIA
Przesadna troska o własne zdrowie wyrażająca się m.in. w drobiazgowym

przestrzeganiu zaleceń higienicznych. Czasem ma to skutek odwrotny,
wpędza hipochondryka w stan ciągłego niepokoju prowadzącego do różnych

schorzeń psychosomatycznych.

HIPOKINEZJA
Ograniczenie aktywności ruchowej, powszechnie występujące obecnie

zjawisko spowodowane m.in. czynnikami cywilizacyjnymi, niesie ze sobą
wiele zagrożeń dla zdrowia wskutek ograniczenia zdolności

przystosowawczych organizmu, spowolnienia przemiany materii, nadwagi i
otyłości i wielu innych niekorzystnych skutków dotyczących spadku

ogólnej wydolności i sprawności fizycznej. Hipokineza jest jednym z
głównych -> CZYNNIKÓW RYZYKA przyczyniającym się do powstawania głównie

chorób układu krążenia i różnych schorzeń psychosomatycznych. Jedynym
środkiem ograniczającym i eliminującym rozległe niekorzystne skutki

hipokinezy jest systematyczna aktywność fizyczna. Patrz: -> RUCH i ->
NORMY AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ.

HIPOKRATES

(460 - 377 p.n.e). Lekarz nazywany często ojcem medycyny. Opracował
m.in. znaną do dziś klasyfikację typów temperamentu człowieka

(sangwinik, flegmatyk, melancholik, choleryk). Jest też autorem do dziś
stosowanej z niewielkimi zmianami -> PRZYSIĘGI HIPOKRATESA, będącej

kodeksem moralnym lekarza.

HOLIZM
Pogląd, że zjawiska należy rozpatrywać całościowo. W naukach o

człowieku, a szczególnie w medycynie pojęcie holizmu ma znaczenie
zasadnicze, oznacza, że zarówno w diagnostyce, jak i w terapii pacjent

powinien być traktowany jako jedność psychosomatyczna. Wszelkie
działanie na jego ciało wywiera wpływ na jego psychikę i odwrotnie,

każdy impuls psychiczny nie pozostaje bez wpływu na ciało. Istnieje
pogląd, że współczesna medycyna klasyczna jest zbyt mało holistyczna,

stąd jej częste porażki w zetknięciu z metodami medycyny
niekonwencjonalnej.

HOLOGRAFIA

Wg WEP holografia to "metoda zapisu całkowitej informacji o oświetlonym
obiekcie, niesionej przez falę elektromagnetyczną (świetlną, radiową,

mikrofalową, rentgenowską); polega na równoczesnej rejestracji fazy fali
i jej amplitudy. Istotą holografii jest przetwarzanie informacji fazowej

na amplitudową". Tyle definicja. Dla zajmujących się niewyjaśnionymi
dotąd różnymi nadnaturalnymi procesami objętymi ogólną nazwą -> PSI

niezwykle ciekawy i inspirujący może być efekt holografii polegający na
odtworzeniu w całości fotografowanego obiektu jedynie z części

fotografii. Wysuwa się w związku z analizą tego typu zjawisk i funkcji

wiele hipotez, próbujących wyjaśnić takie zjawiska paranormalne jak ->
JASNOWIDZTWO czy -> TELEPATIA.

HOMEOPATIA

Podwaliny homeopatii kładli w swej teoretycznej i praktycznej
działalności lekarskiej -> HIPOKRATES i -> PARACELSUS. Pełną doktrynę

homeopatii opracował -> HAHNEMANN, wywodząc nazwę tego kierunku ze słów
greckich: homoion - podobny i patos - cierpienie, a za jej główną

wytyczną przyjmując zasadę: similia, similibus curantur, co oznacza:
podobne należy leczyć podobnym. Wszystkie inne metody leczenia sprzeczne

z zasadami homeopatii Hahnemann nazwał -> ALLOPATIĄ. Najogólniej rzecz
biorąc leczenie homeopatyczne polega na podawaniu choremu w odpowiednich

dawkach, z reguły w bardzo dużym rozcieńczeniu, takiego leku, który jest
w stanie wywołać u zdrowego człowieka takie objawy, jakie wywołuje

zwalczana choroba. Istota i sens homeopatii polega m.in. na następującym
wnioskowaniu: W klasycznej medycynie stosuje się przede wszystkim zasadę

anti... tj. podaje się leki niszczące i bezpośrednio zwalczające
bakterie i inne organizmy atakujące ustrój. Zastępuje się w ten sposób i

wyręcza organizm w jego funkcjach, co powoduje, że jego siły obronne są
wyłączone z walki, następuje specyficzna dezorganizacja i demobilizacja

ustroju. Celem zaś zabiegu homeopatycznego jest pobudzenie organizmu,
zaalarmowanie go, zmuszenie do podjęcia walki. Wprowadzając do organizmu

substancje podobnie działające jak czynnik chorobowy podpowiadamy ciału,
jak ma walczyć, jakie wytwarzać własne substancje zwalczające chorobę.

Bardzo ważne w homeopatii jest indywidualne diagnozowanie dotyczące nie
tylko samej choroby, ale także analizujące obszernie indywidualne cechy,

predyspozycje i właściwości danego organizmu. Dopiero po wszechstronnym
rozpoznaniu dobiera się precyzyjnie odpowiedni lek, określa jego

stężenie i sposób podania. Homeopatia nie może być też traktowana jako
jedyna uniwersalna metoda leczenia. Sami współcześni homeopaci twierdzą,

że musi ona być skorelowana z innymi metodami, musi być wkomponowana w
nowoczesny system leczenia i stanowić jego ważne uzupełnienie. Podobne

cele i zasady przyświecają m.in. -> HARTOWANIU, -> ZIOŁOLECZNICTWU,
stosowaniu -> AUTOSZCZEPIONEK i walce z -> LEKOMANIĄ. W wielu miastach

Polski istnieją już apteki homeopatyczne. Przestrzec należy przed nazbyt
samodzielnym preparowaniem i stosowaniem leków homeopatycznych.

HOMEOSTAZA

Stan równowagi czynnościowej organizmu umożliwiający mu normalne
funkcjonowanie. Do stałych elementów homeostazy zaliczają się m.in.

ciepłota ciała, ciśnienie krwi, stężenie różnych składników chemicznych
(np. PH) i wiele innych.

HOMO HOMINI LUPUS

Łac. - człowiek człowiekowi wilkiem. Dziś, kiedy postępuje stan
dezintegracji społeczeństw i mamy do czynienia z różnymi przejawami

wrogości i agresji, odwraca się czasem to powiedzenie na nieco
żartobliwe, pełne jednak autoironii: -> LUPUS LUPI HOMINEM - wilk

wilkowi człowiekiem.

HOMUNKULUS
Karzełek, człowiek sztucznie stworzony w retorcie alchemika.

HORMONY

Substancje wydzielane do krwiobiegu przez gruczoły wydzielania
dokrewnego, regulujące na drodze chemostymulacyjnej, m.in. poprzez

aktywizację -> ENZYMÓW, większość procesów życiowych. Znane jest i

opisane działanie około 401 hormonów.

HOROSKOP
Wg R. Prinke i L. Weresa: "Horoskop jest mapą pozycji Słońca, Księżyca

oraz planet, wykonywaną dla określonych współrzędnych
czasoprzestrzennych, to znaczy dla ściśle wyznaczonego miejsca i czasu".

Horoskop jest więc układem ciał niebieskich oglądanych z miejsca
urodzin. Stąd m.in. jego równorzędna nazwa - kosmogram. Dodać należy, że

niemal wszystkie publikowane w prasie pod tą nazwą rubryki nie są
horoskopami z punktu widzenia -> ASTROLOGII. R. Prinke i L. Weres tak

dalej definiują pojęcie horoskopu: "Kosmogram natomiast umożliwia
obserwację kompleksowej psychofizycznej reakcji organizmu ludzkiego w

dowolnej fazie określonego cyklu planetarnego". Uważa się, że istnieje
ścisły związek pomiędzy układem ciał niebieskich a zdrowiem człowieka i

jego samopoczuciem i powodzeniem. Występują tu pewne analogie pomiędzy
oddziaływaniem -> RYTMÓW KOSMICZNYCH na takie rytmy biologiczne, jak

okołodobowy, tygodniowy, miesięczny itp., a ogólniejszymi i
trudniejszymi do zinterpretowania ogólnymi rytmami wyznaczanymi przez

układ ciał niebieskich, których różnorodne konstelacje mogą wpływać na
długotrwałe, subtelne procesy życiowe człowieka. Stąd m.in. spotyka się

czasem poglądy o determinującej roli kosmogramu w życiu człowieka.
Sztuka opracowywania, a szczególnie interpretowania horoskopu nie jest

prosta i wymaga dużej wiedzy i doświadczenia. Wg klasycznej koncepcji
opracowujący horoskop uwzględnia co najmniej cztery główne elementy:

Planety - rodzaj energii, symbole cech i procesów;
Aspekty - wartości kątowe, wzajemne położenia planet wyznaczające

jakość ich oddziaływania;
Znaki Zodiaku - stanowią jakby szersze tło informujące o sposobie

przejawiania się i zastosowania energii;
Domy horoskopu - określają dziedzinę życia i zakresy działania energii

planet i ich aspektów.
Horoskop nie jest przepowiednią. Informuje jedynie, jaki człowiek jest,

z czym przyszedł na świat. Horoskop nie przesądza ani nie przewiduje,
czy człowiek potrafi ten potencjał należycie wykorzystać. Jednak znając

swój kosmogram-horoskop człowiek może, uzbrojony w wiedzę o swych
możliwościach, lepiej pokierować swym życiem.

HORYZONTALNY I WERTYKALNY ROZWÓJ CZŁOWIEKA

W rozważaniach filozoficznych i psychologicznych prof. Józefa
Kozieleckiego znajdujemy m.in. interesującą tezę n.t. dwu

podstawowych dróg rozwojowych człowieka: wertykalnej i horyzontalnej.
Koncepcja wertykalna mówi o takim rozwoju człowieka, w którym swoje

miejsce w życiu, osiągnięcia, pozycję ocenia on przez ciągłe
porównywanie się z innymi (jestem lepszy, jestem gorszy). W koncepcji

horyzontalnej uwaga człowieka koncentruje się na samorozwoju, położeniu
nacisku na rozwój wewnętrzny oraz wzbogacaniu swej osobowości bez

deprymującej konieczności sprostania zewnętrznym, często powierzchownym
wymaganiom.

HOSPICJUM

Idea i system pojęć i praktycznej działalności związanej z
towarzyszeniem człowiekowi podczas ostatniego etapu jego życia.

Stworzenie mu w tym okresie nie tylko ludzkich, godziwych warunków
bytowania i ograniczenia cierpień, ale także złagodzenie poprzez

specjalne techniki -> PSYCHOTERAPII lęku przed śmiercią. Medycyna
niekonwencjonalna odważnie podjęła ten problem poszerzając pole nadziei

na przedłużenie życia, ograniczenie cierpień, jak i na irracjonalną być

może, ale za to niezwykle istotną nadzieję na kontynuację w różnej
formie życia po śmierci.

HUMAN POTENTIAL MOVEMENT (HPM)

Ruch ukrytych potencjalnych możliwości ludzkich. Intelektualny i
praktyczny prąd i kierunek poszukiwań nowych możliwości tkwiących w

człowieku, przytłumionych przez skostniały, sformalizowany i pozostający
pod dyktatem techniki i mitu o dobrobycie, styl życia. Nurt ten wywodzi

się z podstaw psychologii humanistycznej i nawiązuje do holistycznej
filozofii orientalnej. Szerokie podstawy tego kierunku, który

niewątpliwie jest bardzo bliski wielu przedstawicielom medycyny
niekonwencjonalnej, opisał pięknie Fritjof Capra w książce - "Punkt

Zwrotny".

HYDROPUNKTURA
Działanie stymulujące silnym strumieniem wody na -> AKUPUNKTY.

HYDROTERAPIA

-> WODOLECZNICTWO

IDEOPLASTIA
Wg -> OCHOROWICZA: "Ideoplastią nazywamy urzeczywistnienie się w

osobniku pewnego wyobrażenia, spełnienia pewnego faktu, wytworzenia się
pewnego stanu, a to niezależnie od tego, czy owo urzeczywistnienie było

wywołane przez poddanie osoby drugiej czy przez spełnienie własnego,
danego sobie samemu nakazu (autosugestia), czy też nawet niezależnie od

własnych lub obcych poddawań". Szczególnie interesującym przejawem jest
np. wystąpienie zjawiska ideoplastii po zabiegu hipnotycznym, kiedy to

już w pełnej świadomości stanów i odczuć "zadanych" w hipnozie zjawiają
się na ciele wyraźne, nawet krwawiące, znaki będące rezultatem tych

wyobrażeń, -> STYGMATY.

IGŁOTERAPIA
-> AKUPUNKTURA

ID

-> PSYCHOANALIZA

ILORAZ INTELIGENCJI
Metoda określania zakresu inteligencji polegająca na porównaniu tzw.

wieku umysłowego (rozwojowego) dziecka wyrażonego w miesiącach do wieku
kalendarzowego i pomnożonego przez 100. Iloraz inteligencji w badaniach

za pomocą testów specjalnych określa stan rozwoju funkcji umysłowych w
procentach.

ILUZJA

Złudzenie, urojenie, zaburzenia w spostrzeganiu.

IMAGINACJA
Wyobrażenia, fantazja, urojenia.

IMMUNOLOGIA

Nauka o naturalnej odporności organizmu na czynniki chorobotwórcze.
Zakres zainteresowań immunologii w ostatnich latach znacznie się

poszerzył w związku z pojawieniem się takich chorób, jak -> AIDS,
nasileniem się zjawisk -> ALERGII, rozwojem -> TRANSPLANTOLOGII, a

ostatnio pojawieniem się -> CFS. W wielu metodach i technikach medycyny

niekonwencjonalnej mówi się wiele o wpływaniu na wzmocnienie bariery
immunologicznej, nie wyjaśnia się jednak bliżej tych procesów. Coraz

częściej różne środowiska medyczne podnoszą problem rozległych
niebezpieczeństw, jakie dla kondycji biologicznej społeczeństwa wynikają

ze stałego obniżania się odporności immunologicznej człowieka na wiele
starych i nowych zagrożeń. Głównym z nich jest postęp techniczny. Bez

należytej ochrony środowiska, zdrowego stylu życia, zbliżenia do natury,
zachowania zdolności do odbierania i wykorzystywania sygnałów środowiska

i pochodzących z wewnątrz organizmu, życie ludzkie będzie skazane na
coraz większą degradację. Dalszą, kontrowersyjnie dyskutowaną przyczyną

są postępy samej medycyny, która wprowadzając coraz bardziej
skomplikowane techniki leczenia i rozległą farmakoterapię rozwiązuje

wprawdzie wiele problemów, ale zarazem tworzy nowe, często bardziej
skomplikowane syndromy zagrożeń biologicznych całych populacji jak ->

LEKOMANIA czy pogarszanie się -> BANKU GENETYCZNEGO. Środków
zmierzających do wzmocnienia sił odpornościowych ustroju trudno, co

ciekawe, szukać w obrębie medycyny klasycznej. Dużo więcej ma do
zaoferowania medycyna niekonwencjonalna dzięki bogactwu dietetyki,

ziołolecznictwu, rozbudowywanej psychoterapii i innym regulatorom i
stymulatorom naturalnych sił organizmu. Wszystkie naturalne środki,

jeżeli nawet nie wzmacniają wprost układu immunologicznego, to
zastępując i wypierając różne środki farmakologiczne przyczyniają się w

konsekwencji do jego umocnienia. Najważniejsza zatem jest ->
PROFILAKTYKA i -> ZDROWY STYL ŻYCIA.

IMPULSATOR MANCZARSKIEGO

Urządzenie, które miało służyć nawiązaniu kontaktów telepatycznych, a
także wywoływaniu stanów hipnotycznych.

INDEKS SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

Opracowana przez dr Krzysztofa Zuchorę metoda oceny ogólnej sprawności
fizycznej obejmująca pomiar następujących prób: szybkości, skoczności,

siły ramion, gibkości, wytrzymałości, siły mięśni brzucha. Każda z prób
jest punktowana w skali 1 - 6 (minimalny, dostateczny, dobry, bardzo

dobry, wysoki, wybitny). Suma punktów daje ogólną ocenę kondycji
fizycznej. Ogromną zaletą I.S.F. jest jego prostota

- można go realizować wszędzie bez specjalnych urządzeń oraz
uniwersalność

- można za jego pomocą ocenić sprawność osób w każdym wieku, a dzięki
odpowiednim przeliczeniom porównywać sprawność osób w różnym wieku i

płci między sobą.

INKARNACJA
W wierzeniach hinduskich oznacza wcielenie bóstwa w konkretną formę

doczesną. W niektórych opisach dotyczących zjawisk -> SPIRYTYZMU pojęcia
inkarnacji używa się dla przypadków wcielenia się ducha zmarłej osoby w

osobę żywą -> MEDIUM.

INKOHERENCJA
Rozkojarzenie

INTEGRACJA

Proces tworzenia całości z różnych części. W medycynie
niekonwencjonalnej oznacza połączeznie wysiłków różnych metod i technik

leczenia w jeden logiczny system wspomagania człowieka w jego walce o
długie, zdrowe życie. Patrz też -> HOLIZM i -> PSYCHOSOMATYKA.

INTROSPEKCJA
Samoobserwacja własnych zachodzących wewnątrz procesów psychicznych.

Rozwój zdolności introspekcyjnych i -> SAMOŚWIADOMOŚCI jest w ramach
medycyny niekonwencjonalnej jedną z fundamentalnych zasad leczenia

różnymi technikami psychoterapeutycznymi.

INSTYNKT
Wrodzona zdolność i umiejętność wykorzystywania określonych czynności

zapewniających elementarne możliwości przetrwania danego gatunku. Wśród
podstawowych instynktów wymienia się m.in.: ucieczki, odrzucenia, walki,

rodzicielski, seksualny, stadny. Pojęcie instynktu stanowi jeden z
zasadniczych elementów -> PSYCHOANALIZY. Instynkty są istotnym

czynnikiem sterującym życiem zwierząt. U człowieka są one zepchnięte do
podświadomości, skąd wciąż dają o sobie znać w najbardziej

nieoczekiwanych momentach.

INTUICJA
Intuicja jest cechą przypisywaną jedynie człowiekowi. W nauce tzw.

intuicjonizm zakłada możliwość poznawania niektórych procesów i zjawisk
bez poznania empirycznego. W wielu działach medycyny niekonwencjonalnej

uważa się intuicję za jeden z zasadniczych sposobów poznawania ludzi i
zdarzeń.

INWOLUCJA

Rozwój wsteczny. W medycynie oznacza procesy stopniowego ograniczania
czynności i sprawności funkcjonowania starzejących się organizmów. W

wielu metodach i technikach medycyny niekonwencjonalnej mówi się o
ograniczaniu i cofaniu się zmian inwolucyjnych (np. przywrócenie siwym

włosom ich pierwotnej barwy) pod wpływem zabiegów psychoterapeutycznych.

IRRACJONALIZM
Pogląd, że istnieją środki poznania dostarczające wiedzy, której treść

nie da się sprawdzić. Irracjonalizm oznacza też postawę umysłową
przyjmującą pewne racje nie na podstawie siły argumentów lecz

autorytetu, wierzeń, tradycji. W znaczeniu potocznym irracjonalizm
oznacza też zachowanie jawnie nie prowadzące do zakładanego celu.

Irracjonalizm bywa często wynikiem dogmatyzmu i lenistwa
intelektualnego.

IRYDODIAGNOSTYKA

Metoda wykrywania i rozpoznawania chorób na podstawie zmian zachodzących
na tęczówce oka. Sztuka ta była znana już w odległej starożytności.

Stosował ją i opisał m.in. lekarz faraona Tutenhamona, El Aks.
Największe zasługi w opracowaniu naukowych podwalin współczesnej

irydodiagnostyki stworzył Węgier V. Peczely. W Polsce metoda ta nie
znalazła jak dotąd należnego uznania w oczach medycyny klasycznej.

Próżno informacji na jej temat szukać w medycznych encyklopediach i
podręcznikach. Wydaje się jednak, że dalsze ignorowanie irydodiagnostyki

nie będzie możliwe wobec napływających z całego świata informacji
potwierdzających liczne praktyczne zastosowania tej dyscypliny. Wg

znawców irydodiagnostyki na tęczówce oka odzwierciedlają się wszelkie
zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu i jego poszczególnych narządów.

Różne zmiany w zabarwieniu tęczówki, pojawienie się plamek, kropek,
cieni i innych znaków, ale także ich wielkość, kształt i miejsce

pojawienia się na tęczówce, wszystko to doświadczony lekarz posługujący
się metodą irydodiagnostyki potrafi wykorzystać do postawienia właściwej

diagnozy. Każdy organ wg tej metody ma swe dokładnie określone miejsce

na tęczówce. Opracowane i wciąż unowocześniane mapy oka lewego i prawego
są już tak szczegółowe i precyzyjne, że ich schematy mogą być

wykorzystane w irydodiagnostyce komputerowej. Irydodiagnostyki nie można
uprawiać amatorsko. Do umiejętności "czytania z oczu" dochodzi się, jak

podkreślają sami irydolodzy, przez wiele lat studiów i praktyki opartej
na solidnej wiedzy medycznej. Metoda ta jest często kojarzona z innymi

sposobami diagnostyki i leczenia. Jako ciekawostkę można podać, że z
koloru oczu można wywnioskować o predyspozycjach chorobowych. Irydolodzy

wyróżniają 12 odcieni tęczówki. Np. kolor niebieski oznacza skłonność do
chorób płuc i dróg oddechowych oraz chorób reumatycznych, brązowy -

usposabia do chorób układu trawiennego i zaburzeń nerwicowych, natomiast
szary - sygnalizuje tendencje reumatyczne, nieżyty i małą odporność na

infekcje i choroby bakteryjne.

IRYDOLOGIA
Nauka o odzwierciedlaniu się stanów chorobowych na tęczówce oka.

IZOMETRYCZNE ĆWICZENIA

System ćwiczeń opracowany przez Ilse Buck z Austrii. Izometryczne
ćwiczenia polegają na napinaniu i rozluźnianiu mięśni zazwyczaj z

wykorzystaniem jakichś zewnętrznych oporów (ściana, stół, krzesło), lub
po prostu np. przez zaciskanie pięści. Elementy ćwiczeń izometrycznych

odnajdujemy w różnych technikach relaksacyjnych i we wszystkich niemal
formach aktywności fizycznej.

JABŁONOWSKI ZDZISŁAW

Białostocki bioenergoterapeuta stosujący w leczeniu m.in. środki
hipnotyczne. Specjalizuje się w leczeniu chorób o podłożu depresyjnym i

nerwicowym. Współuczestniczył m.in. przy przeprowadzaniu przy pomocy ->
HIPNOZY bezbolesnych porodów.

JACOBSONA TECHNIKA RELAKSACJI

Wyjściowym dla techniki relaksacyjnej Jacobsona jest -> STAN NAPIĘCIA
wywołany współczesnym trybem życia, a przejawiający się m.in.

irytacją, niecierpliwością, podekscytowaniem, odruchami, tikami,
nieproporcjonalnymi reakcjami na różne bodźce, uczuciem niepokoju,

skurczem krtani, szybkim płytkim oddychaniem, szybkim biciem serca,
bezsennością itp. Stan napięcia odnosi się nie tylko do sfery

psychicznej, występuje w całym organizmie, ściślej są to napięcia
psychiczne i fizyczne wzajemnie ze sobą powiązane, nawzajem się

stymulujące. W tej sytuacji napięte są nadmiernie mięśnie, w
specyficznym skurczu pracuje wiele organów i narządów ciała. Relaksacja

(rozluźnienie) nie następuje nawet wtedy, gdy człowiek leży. Stan
napięcia trwa i przenosi się na sferę psychiczną i znów na zasadzie

sprzężenia zwrotnego - wraca do sfery fizycznej. Technika relaksacji
proponowana przez Jacobsona polega na wyuczeniu się wykonywania

określonych, celowych ruchów kończyn, tułowia, głowy po to, by napinając
a następnie rozluźniając mięśnie, nauczyć się panować nad nimi i wtedy

gdy są nadmiernie napięte, powodować ich relaksację. Pomocnymi przy
treningu relaksacyjnym Jacobsona mogą być takie techniki jak ->

IZOMETRYCZNE ĆWICZENIA czy -> STRETCHING.

JAD PSZCZELI
Wydzielany podczas użądlenia pszczoły produkt przypominający swym

składem chemicznym jad żmii lub kobry. Wprowadzony do tkanki wywołuje
miejscową reakcję alergiczną, a także powoduje bliżej nie poznane

reakcje odpornościowe organizmu, co w wielu krajach jest już

wykorzystywane dla celów leczniczych. W Polsce jak dotąd jad pszczeli
nie jest oficjalnie stosowany, natomiast wśród pszczelarzy

rozpowszechnione są poglądy o leczniczym znaczeniu jadu pszczelego w
chorobach reumatycznych, szczególnie w chorobie zwyrodnieniowej stawów i

kręgosłupa oraz różnych zespołach bólowych. Patrz: -> APITOTERAPIA.

JANTRA
W tantryzmie hinduskim rodzaj -> PENTOGRAMU.

JASNOWIDZTWO

Wg -> KLIMUSZKI "jasnowidzenie jest to specyficzna zdolność widzenia
rzeczy wydarzeń przez materię, przestrzeń i poza granicą czasu bez

udziału zmysłów". Większość wypowiadających się w tej kwestii pod
pojęciem jasnowidztwa rozumie wszelkie zdolności do odbioru sygnałów

pozwalających na opis zjawisk i rzeczy bez względu na to, kiedy mają
miejsce, a więc czy działy się kiedyś -> RETROKOGNICJA, mają miejsce

obecnie, czy zdarzą się w przyszłości -> PREKOGNICJA. Istotne jest to,
że jasnowidz nie miał przedtem żadnego kontaktu ani wiedzy dotyczącej

tych konkretnych zjawisk, które odtwarza. W niektórych analizach
jasnowidztwa sięgających często do różnych hipotez naukowych, w

szczególności odnoszących się do zagadnień względności czasu, pojęcie
zdarzeń przeszłych czy przyszłych nie ma większego znaczenia, jeżeli

bowiem inne wymiary istnieją realnie, a nie są tylko postrzegane, czy
uświadamiane przez człowieka, to również pojęcie czasu traci swe

znaczenie. Szczególnie inspirująca jest koncepcja interpretowania
zjawisk jasnowidztwa przez porównanie ich do efektu -> HOLOGRAFII. Na

zasadzie analogii przypuszcza się, że tak samo zorganizowany jest nie
tylko świat materii, ale także świat myśli i przeżyć psychicznych.

Zjawisko pojawiających się więc w umyśle jasnowidza obrazów przedmiotów
czy fragmentów myśli ludzi, znajdujących się nawet w znacznym oddaleniu

od osoby odbierającej, mogą być wyjaśnione na tej drodze. Zaobserwowano
także trudne do wyjaśnienia zjawisko pojawiania się w czynnościach

mózgu, o bardzo niewielki ułamek czasu wcześniej, rozwiązania
określonego problemu, zanim jeszcze mózg w ogóle podjął pracę nad tym

zagadnieniem. Do najsławniejszych jasnowidzów w skali wszechczasów
należeli -> SYBILLA i -> NOSTRADAMUS, a w Polsce -> OSSOWIECKI i ->

KLIMUSZKO.

JATROGENIA
Zaburzenia powodujące rozwój lub pogłębienie choroby w wyniku

niezamierzonego zachowania lekarza stawiającego niewłaściwą diagnozę lub
sugerującego niepomyślny przebieg leczenia. Jatrogenny wpływ na chorego

ma też atmosfera szpitalna. Także usposobienie hipochondryczne może
wywoływać skutki autojatrogenne.

JATTENATTIJUS OLJA

Olej z -> WIESIOŁKA. Lek produkcji szwedzkiej. Cenny ze względu na
obecność kwasu gamma-linolenowego (GLA) działającego antymiażdżycowo. To

samo działanie i zawartość ma Eumol activ.

JEZUS UZDROWICIEL
Jezus Chrystus, Syn Boży, z bożej woli czyniący cuda uzdrowienia,

których bogate opisy znajdujemy w Ewangelii, nie podlega racjonalnej
ocenie ani interpretacji z naukowego punktu widzenia. Także Kościół

katolicki uznając i dzisiaj tego typu uzdrowienia za akt nadzwyczajnej
łaski nie docieka dróg, na jakich tego rodzaju zdarzenia się odbywają,

poprzestając na naukowej opinii, że uzdrawiająca zmiana miała miejsce. W

wielu publikacjach, nie kwestionując boskości Jezusa Chrystusa lub
abstrahując od niej, uważa się Go za najwybitniejszego w skali światowej

fenomena -> UZDROWICIELA obdarzonego ogromną siłą i energią
bioterapeutyczną. Świadczyłyby za takim poglądem opisy zjawisk, jakie

zachodziły w Jego obecności. Temat jest od dawna przedmiotem
zainteresowania i dociekań m.in. astrologów. Okazuje się bowiem, że

kosmogram Jezusa Chrystusa odznacza się wyjątkową mocą.

JĘZYK CIAŁA
Koncepcja opracowana przez Allana Pease, wg której ponad 90% informacji

i kontaktów między ludźmi odbywa się na drodze niewerbalnej. Analizując
sposób zachowania się ludzi, ich gesty, można ocenić ich osobowość,

uzdolnienia, a także stan zdrowia.

JOGA
Sanskrycki termin oznaczający obszerny system

filozoficzno-etyczno-cielesny obejmujący doktryny i zasady życiowe,
postawy i ćwiczenia ciała, ćwiczenia oddechu. Ich równoległe wyznawanie,

zgłębianie i praktykowanie ma na celu osiągnięcie zjednoczenia z
uniwwersalną świadomością. Joga rozpowszechniła się przede wszystkim w

jednej ze swych form - hatha joga. Eksponuje się w niej ćwiczenia
postawy i oddychanie jako drogi prowadzące do zdrowia fizycznego i

umysłowego. Jeden z wybitnych znawców jogi pisał: "Joga jest związaniem
się wszystkimi siłami ciała, umysłu i duszy z Bogiem, wymaga poddania

się dyscyplinie intelektu, emocji i woli oraz oznacza duchową równowagę
pozwalającą odnosić się do wszelkich aspektów życia z równym spokojem".

Klasyczni wyznawcy jogi są bardzo ortodoksyjni i nie pozwalają na żadne
uproszczenia, tak typowe dla współczesnej mody zachodniej, biorącej z

filozofii Wschodu tylko niektóre elementy. Sprawia to z jednej strony,
że jest to system dla większości trudny do zaakceptowania, ponieważ

wymagałby od swych zwolenników radykalnej zmiany w obrębie wyznawanej
przez nich filozofii i strategii życia, na co stać jest bardzo niewielu.

Z drugiej strony zainteresowanie jogą jest tak duże, że wielu ludzi nie
czekając na aprobatę starych joginów uprawia tylko niektóre ćwiczenia i

wplata do swego życia wybrane zasady jogi. Wydaje się, że dla ludzi
Zachodu nie ma innej możliwości i proces samorzutnego czerpania z jogi i

innych systemów wschodnich będzie się, ku oburzeniu różnych -> GURU,
pogłębiał. Z punktu widzenia potrzeb medycyny niekonwencjonalnej

interesujące mogą być szczególnie trzy człony jogi: asana, pranajama,
sanźa.

A s a n a - jest to, myśląc naszymi pojęciami zaczerpniętymi z
gimnastyki, przyjmowanie i wyćwiczenie różnych pozycji ciała, dzięki

czemu zwiększa się jego elastyczność, poczucie panowania nad nim i
zdolność koncentracji. Każda asana ma określony stopień trudności od 1

do 60.
P r a n aj a m a - w uproszczeniu znaczy sztuka oddechu osiągana przez

wyćwiczenie trzech podstawowych faz: wdech, bezdech, wydech. Bezdech
może być wykonywany zarówno przy pełnym wdechu jak i wydechu. Wg

filozofii jogi życie każdego jogina jest mierzone liczbą oddechów.
Pogłębiając oddech, usprawniając funkcje oddechowe można przedłużyć

życie.
S a n ź a - oznacza czystość, lecz nie jest to tylko czystość fizyczna

zachowywana w wyniku zabiegów higienicznych, ale także czystość słów,
myśli oraz intencji. Dla własnego zdrowia konieczne jest rozwijanie w

sobie życzliwości wobec innych i okazywanie im szacunku.
Uważa się też, że każdy uprawiający jogę powinien być wegetarianinem.

JOGGING
To nic innego jak po prostu bieg, bieganie, systematyczny trening

biegowy. Podstawy joggingu stworzył -> COOPER. Ze względu na
wszechstronność, powszechną dostępność i uniwersalność jogging jest bez

wątpienia jedną z najbardziej wartościowych form aktywności fizycznej.
Patrz: -> RUCH.

JON

Atom pierwiastka powiększony o elektron (anion) lub pomniejszony o
elektron (kation), co w zasadniczy sposób zmienia jego właściwości

wykorzystywane w różnych metodach leczenia -> PROMIENIOWANIA
JONIZUJĄCEGO.

JUDO

Sportowa odmiana Ju-Jitsu

JU-JITSU
Grupa dalekowschodnich sportów walki zbliżona do zapasów, których celem

jest wytrącenie przeciwnika z równowagi, przewrócenie i przytrzymanie na
ziemi.

KABALISTYKA

Wróżenie za pomocą specjalnych kart, wywodzące się z kabały czyli prawa
Mojżeszowego. W średniowieczu kabalistyka oznaczała sposób interpretacji

Biblii wg ukrytych znaczeń poszczególnych liter i słów. Kabalista orzeka
na podstawie gematrii (kombinacja liter i ich odpowiedników liczbowych),

notariki (odpowiednie przestawianie liczb i liter) i themury
(odkrywanie, odszyfrowywanie znaczeń). W ujęciu popularnym kabalistyka

oznacza wszelkie wróżenie z kart.

KAIROS
Gr. - miara, umiar. Moment, w którym jednostka jest szczególnie podatna

na wpływ terapeutyczny. Początek takiego momentu powstaje zazwyczaj w
stanie emocjonalnym, który może być spowodowany zarówno załamaniem się

dotychczasowego systemu wartości, jak i pod wpływem szczególnie
intensywnego przeżycia związanego z nowym doświadczeniem.

KALOKAGATHOS

Starogrecka idea wychowania głosząca pełną jedność i harmonię zalet
ciała i umysłu. Kalos kai agathos oznacza piękny i dobry, a pojęcia

piękna i dobra odnoszą się jednako do ciała i umysłu. Zespół fizycznych
i moralnych zalet dobrego obywatela.

KALORIA

Jednostka ciepła. Ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1 g wody od 14 do
15 stopni. Podstawowa jednostka służąca do obliczania -> BILANSU

ENERGETYCZNEGO, a zarazem jednostka przeliczeniowa przy różnego rodzaju
-> DIETACH.

KAMIENIE SZLACHETNE

Kamieniom szlachetnym przypisuje się wiele nadzwyczajnych cech, w tym i
właściwości terapeutyczne i energetyzujące. W szczególności cechami tymi

odznaczają się kamienie o strukturze -> KRYSZTAŁU. Wpływ terapeutyczny i
wzmacniający kamieni szlachetnych wiąże się też z innymi czynnikami, jak

np. wpływem planet i znaków -> ZODIAKU. Każdemu znakowi zodiaku jest
przypisany jakiś szczęśliwy kamień. Każdy człowiek i każdy kamień

szlachetny mają pewne specyficzne, jednostkowe i indywidualne cechy.

Umiejętne ich dobranie i zestawienie pozwala na spotkanie jednakowo
rezonujących struktur kamienia i człowieka, co daje korzystne efekty

wzmacniające i terapeutyczne. Każdemu z kamieni szlachetnych przypisuje
się też szczególne właściwości lecznicze. Diament uwalnia od pijaństwa,

szafir leczy choroby oczu i działa psychoterapeutycznie, ametyst łagodzi
agresję, rubin ożywia i przydaje sił witalnych, szmaragd wpływa na oczy,

topaz pomaga zwalczyć gruźlicę, jaspis eliminuje choroby dróg
oddechowych, turkus chroni przed upadkiem i zapewnia powodzenie,

krwawnik ostrzega przed wypadkiem, opal potęguje siły energetyczne
człowieka, ale i dobre i złe, onyks jest kamieniem fatalistycznym, koral

broni przed urokiem, perły regulują pracę serca, granat uśmierza ból,
malachit działa kojąco w podagrze i kolce nerkowej, bursztyn leczy

migdałki, choroby gardła i bóle głowy, agat jest doskonały na amulety, a
magnetyt działa skutecznie w chorobach reumatycznych i rwie kulszowej.

KAMIEŃ FILOZOFICZNY

Poszukiwana przez alchemików substancja, która miała posiadać moc
zmieniania pospolitych pierwiastków w metale szlachetne, głównie w

złoto. Uporczywe i bezskuteczne poszukiwania kamienia filozoficznego
doprowadziły jednak do wielu cennych odkryć, w tym m.in. produkcji

porcelany, soli glauberskiej, arsenu, antymonu, bizmutu, fosforu, prochu
strzelniczego i wielu innych. Kategorię pierwszorzędną kamienia

filozoficznego nazywano Eliksirem Wielkim albo Czerwoną Tynkturą, a
drugiego rzędu Eliksirem Małym lub Białą Tynkturą. Kamień filozoficzny

drugiego rzędu miał moc zmieniania pierwiastków pospolitych w srebro. W
literaturze używa się też pojęcia kamień filozoficzny w znacznie

szerszym pojęciu: idei filozoficznych, sposobu na długowieczność,
osiągania mądrości itp.

KANAŁY ENERGETYCZNE

Inaczej -> MERIDIANY lub -> POŁUDNIKI. Wg zasad -> CHIŃSKIEJ MEDYCYNY, a
w szczególności takich jej technik jak -> AKUPUNKTURA i -> AKUPRESURA,

każdy kanał energetyczny zaopatruje i reguluje działalność konkretnego
organu. Wg aktualnej klasyfikacji przez ciało ludzkie przebiega 14

kanałów energetycznych: płuc, jelita grubego, żołądka,
śledziony-trzustki, serca, jelita cienkiego, pęcherza moczowego, nerki,

osierdzia, potrójnego ogrzewacza, pęcherzyka żółciowego, wątroby,
głównego regulatora tylnego, głównego regulatora przedniego. Wg

niektórych źródeł przebieg kanałów jest zbieżny z przebiegiem dróg
limfatycznych, wg innych nakłada się on na przebieg dróg nerwowych. Przy

przeprowadzaniu zabiegów ważne jest, aby działanie bodźcem na ->
AKUPUNKTY leżące w obrębie konkretnego kanału energetycznego wypadło w

momencie ich największej aktywności, co ma miejsce przez około dwie
godziny w ciągu doby.

KARMA

Jedna z podstawowych zasad religii buddyjskiej odnosząca się do pojęcia
przyczyn i skutków, nawiązująca do przeszłego i przyszłego życia. W

wielu technikach medycyny orientalnej pojęcia tego używa się w węższym
znaczeniu: akcja-reakcja, przyczyna-skutek. Wnioskuje się z tej zasady o

konieczności kierowania uwagi w leczeniu przede wszystkim na przyczyny.
Odpowiada to zachodnim pojęciom -> PROFILAKTYKI, ale jest w praktyce

medycznej Orientu bardziej konsekwentne. Z innego punktu widzenia karma
jako pojęcie filozoficzne oznacza też bilans uczynków i myśli dobrych i

złych wyznaczających los człowieka w kolejnym wcieleniu -> REINKARNACJI.

KARATE

Dalekowschodnia sztuka walki polegająca na zadawaniu ciosów rękami i
nogami we wrażliwe miejsca ciała. Istotą karate jest takie przygotowanie

przez długotrwały trening ciosów, aby przy minimalnych stratach własnych
uzyskać jak największy efekt na ciele przeciwnika.

KARIOLOGIA

Dział nauki zajmujący się problematyką nośników substancji dziedzicznej
jaką są chromosomy. M.in. w ramach, czy w nawiązaniu do dorobku

kariologii wysuwa się hipotezy o człowieku jako przechowalniku
odwiecznej i jedynie nieśmiertelnej substancji genetycznej.

KASANDRA

W mitologii greckiej córka króla Troi Priama, zwiastunka nieszczęścia.
KASZPIROWSKI ANATOLIJ

Rosjanin, z domieszką krwi polskiej. Niewątpliwie najsłynniejszy
współcześnie działający, znany na całym świecie -> UZDROWICIEL.

Szczególną sławę zyskał seansami telewizyjnymi, podczas których
udowodnił praktyczne możliwości -> TELEPSYCHOTERAPII. Wielki spór o to,

czy Kaszpirowski stosuje -> HIPNOZĘ, czy jest to jakiś inny
(energetyczny? bioenergetyczny?) sposób oddziaływania, wciąż toczy się

na naszych oczach. Wielkie wrażenie zrobił np. oglądany w Polsce przekaz
telewizyjny z operacji dwu kobiet, znieczulonych zdalnie przez

Kaszpirowskiego. On sam wciąż wprowadza do swych rozmów ze słuchaczami
nowe wątki i problemy.

KASZTANY

Noszone w kieszeni, przechowywane w szufladzie lub pod łóżkiem
działają podobno antyreumatycznie i mają właściwości słabego -> EKRANU

RADIESTEZYJNEGO.

KATABOLIZM
-> PRZEMIANA MATERII

KATALEPSJA

Stan napięcia mięśni powodujący usztywnienie ciała, występujący m.in. w
-> HIPNOZIE. Stan, w którym są demonstrowane, czasem podczas pokazów

publicznych, -> MEDIA.

KATAPLEKSJA
Odruch obronny w różnych organizmach polegający na znieruchomieniu w

przypadku zagrożenia. Stan taki pod postacią tzw. stuporu może wystąpić
u osób chorych psychicznie.

KATAR

Najpopularniejsza choroba, której można całkiem uniknąć stosując się do
zaleceń w sprawie -> HARTOWANIA. Patrz też -> ZAZIĘBIENIE i -> GORĄCZKA.

KATHARSIS

Oczyszczenie. Pojęcie wywodzące się z filozofii greckiej. Istotą
katharsis jest doskonalenie lub uszlachetnienie. Wg innych poglądów

katharsis oznacza wyładowanie uczuć osiągane podczas wielkich przeżyć
emocjonalnych (sztuka, muzyka). Pojęcie katharsis używane jest też w ->

PSYCHOANALIZIE i oznacza uwolnienie przez odreagowanie od
nieuświadomionych przeżyć wywołujących nerwice. Stan katharsis osiąga

się też w procesie różnych technik -> MEDYTACJI i -> RELAKSU.

KAUTERYZACJA

-> PRZYŻEGANIE

KEEP SMILING
Ang. - zachowajcie pogodę ducha. Właśnie, zachowajcie pogodę ducha bez

względu na sytuację, a unikniecie wielu chorób. Choroba omija pogodnych
i zadowolonych z życia.

KENDO

Dalekowschodnia odmiana szermierki na miecze.

KINESTEZJA
Poczucie ruchów ciała i położenia mięśni, stawów, organów wewnętrznych

względem siebie. Stan osiągany m.in. w wyniku -> MEDYTACJI.

KINEZYTERAPIA
Zwana inaczej gimnastyką leczniczą lub -> MECHANOTERAPIĄ, obejmuje

całość zagadnień związanych z leczeniem za pomocą ruchu. Ćwiczenia
lecznicze dzielą się na bierne - wykonywane przy pomocy terapeuty bez

współudziału pacjenta, czynne - wykonywane przez pacjenta pod kierunkiem
lekarza oraz specjalne (oddechowe, koordynacyjne, rozluźniające). Do tej

grupy zaliczyć też można gimnastykę wyrównawczą i korekcyjną. Bez trudu
można dostrzec liczne związki pomiędzy kinezyterapią a różnymi

niekonwencjonalnymi metodami leczenia, jak np. chiropraktyką w
ćwiczeniach biernych.

KIRLIANA ZDJĘCIE

Zdjęcie fotograficzne uwieczniające promieniowanie wydzielane przez
wszystkie żywe obiekty poddane stymulacji prądem zmiennym o wysokiej

częstotliwości. Istotnym z punktu widzenia medycznego jest to, że
szczegółowa analiza zdjęcia dynamicznego, rejestrującego fenomen

promieniowania w ruchu, pozwala na ocenę stanu zdrowia fotografowanego
ustroju, wskazanie schorzałych miejsc i określenie charakteru

schorzenia. Kirliana zdjęcie potwierdziło w pełni istnienie ->
AKUPUNKTÓW i pozwoliło na ich dokładne zlokalizowanie. Pod względem

fizycznym promieniowanie to określa się jako -> BIOPOLE lub -> BIOPLAZMĘ
albo też plazmę utworzoną ze zjonizowanych cząstek lub wzbudzonych

elektronów i protonów. Analiza efektu pozwala też na wysunięcie wielu
interesujących medycynę zaleceń. Otaczające każde żywe ciało pole

energetyczne stanowi jak gdyby jednolity organizm pośredniczący w
wymianie energii z otoczeniem. Stąd takie zabiegi jak oddychanie,

wdychanie zjonizowanego powietrza, a także percepcja różnobarwnego
światła wpływa korzystnie na organizm. Gwoli ścisłości historycznej

należy dodać, że właściwym pomysłodawcą i twórcą pierwszej aparatury
służącej do wykonywania tego typu zdjęć był Polak, Jakub

Jodko-Narkiewicz w 1896 r.

KIRKE
Uwodzicielka mitycznego Odysa. Jej współczesny odpowiednik to - famme

fatale (kobieta fatalna), przynosząca nieszczęście.

KISMET
W religii islamskiej oznacza nieodwracalny los, przeznaczenie dane od

Allacha.

KIT PSZCZELI
Inaczej Propolis. Uchodzi za najbardziej aktywny i skuteczny lek spośród

wszystkich produktów pszczelich. Propolis składa się z wielu składników,

biopierwiastków, steroidów, aminokwasów, witamin i różnych czynnych
biologicznie substancji. Działa bakteriobójczo, stąd jego

najpowszechniejsze zastosowanie przy leczeniu różnych ran, owrzodzeń,
liszajów, egzemie, czyrakach. Dużą skuteczność kitu pszczelego

zaobserwowano także w stomatologii. Zwykły kawałek kitu pszczelego żuty
tak jak guma do żucia daje bardzo dobre rezultaty przy schorzeniach

dziąseł, zapaleniu okostnej itp. Na rynku dostępnych jest już wiele
preparatów sporządzonych z kitu pszczelego. Jednak bezpośrednio zebrany

z ula jest najlepszy i najskuteczniejszy.

KLAWIPUNKTURA
Metoda leczenia autorstwa Ferdynanda Barbasiewicza polegająca na

miejscowym uciskaniu skóry w -> AKUPUNKTACH za pomocą specjalnego
urządzenia przypominającego zmodyfikowaną wersję chińskiego młoteczka.

Metodę tę w Polsce popularyzuje Zbigniew Zaniewski z Polskiego
Towarzystwa Medycyny Naturalnej.

KLEPSYDRA

M.in. zegar piaskowy lub wodny. Symbol niezmienności wyroków losu.

KLIMATOTERAPIA
Klimat to zespół czynników, które potraktowane jako różnego rodzaju

bodźce mogą istotnie wpływać na stan zdrowia człowieka. Składają się
nań: naświetlenie, intensywność promieniowania, wilgotność, ciśnienie

atmosferyczne, temperatura,jonizacja, skład powietrza i inne bardziej
szczegółowe, ale czasem intensywnie odbierane przez pacjentów bodźce,

jak ukształtowanie terenu, kolorystyka, skład flory i fauny,
architektura, obyczaje miejscowej ludności itp. W Polsce występują trzy

strefy klimatyczne: nizinna, górska i morska oraz szereg pośrednich.

KLIMUSZKO CZESŁAW
(1906 - 1980). Franciszkanin. Niewątpliwie najsłynniejszy w Polsce

powojennej jasnowidz i uzdrowiciel. Szczególne zdolności ujawnił podczas
okupacji, dzięki czemu udało mu się kilkakrotnie uniknąć grożącego

niebezpieczeństwa, które przeczuł. Jego specjalnością było odgadywanie
losów zaginionych osób i stawianie diagnoz na podstawie oglądanej

fotografii. Zasłynął także jako zielarz. Swe poglądy i dorobek opisał w
książkach: "Moje widzenie świata" i "Wróćmy do ziół".

KLIMAKS

W ekologii klimaks oznacza końcowy etap przekształceń środowiska, w
którym osiągnięty zostaje maksymalny stopień stabilności ekosystemu.

KNEIPP SEBASTIAN

(1821 - 1897). Ksiądz, wielki orędownik naturalnych systemów leczenia,
stosowania diety wegetarianistycznej, ruchu na świeżym powietrzu,

ziołolecznictwa. Sławę zawdzięcza przede wszystkim wszechstronnemu
wykorzystaniu wody w leczeniu. Jego metody budziły wiele kontrowersji,

jednak wiele stosowanych przez niego zabiegów i technik leczenia weszło
na stałe do medycyny i do dziś są stosowane w -> WODOLECZNICTWIE.

Napisał wiele książek, z których najsławniejsze to: "Moje leczenie wodą"
i "Kneippa kuracya". Do podstawowych zabiegów stosowanych przez Kneippa

należały m.in. polewania, zawijania, parówki, okłady, kąpiele,
nasiadówki, płaszcz hiszpański, natryski itp. Stosował też kąpiele i

nasiadówki w wywarze z ziół, siana i słomy owsianej oraz gałęzi
świerkowych. Do parówek także stosował różne zioła. Podkreślał hartujące

znaczenie zabiegów wodoleczniczych.

KNOW YOUR BODY

Amerykański system powszechnej edukacji zdrowotnej (Poznaj swoje ciało),
(Poznaj swój organizm), którego celem jest przekazanie uczącej się

młodzieży odpowiedniej wiedzy i umiejętności praktycznych dotyczących
samopoznania, aktywności ruchowej, zasad odżywiania się i pełnego

poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie. Istotnym elementem tego
programu jest przekonanie o silnym związku między fizyczną i psychiczną

sferą życia człowieka. Bywają one często traktowane w edukacji
oddzielnie, co prowadzi do fałszywego obrazu zdrowia.

KOCHAĆ SIEBIE

Pod tym hasłem można zmieścić co najmniej kilkanaście różnych metod,
technik, procedur terepautycznych mających na celu poprawę samopoczucia,

wzbogacenie osobowości, ulepszenie obrazu samego siebie. "Zasługuję na
miłość", "myślę pozytywnie", "jestem dobry", "lubię siebie", to tylko

niektóre propozycje -> AUTOTERAPII opartej z reguły na ogólnych zasadach
-> AUTOSUGESTII. Pozytywny obraz samego siebie jest niesłychanie ważnym

warunkiem powodzenia, zdolności do wypoczynku, regeneracji sił i
zdolności do atakowania problemów. Brak akceptacji samego siebie jest

jednym z głównych składników -> DYSTRESU.

KOMPLEKSY
Układ silnie uczuciowo zabarwionych skojarzeń, zwykle nieświadomych,

mających postać różnego typu zahamowań, obaw, dążeń, przejawiających się
w przybieraniu określonej postawy wobec innych ludzi. Np. kompleks

niższości manifestuje się dotkliwym przekonaniem o własnej nieudolności,
bezwartościowości; powoduje nieśmiałość, pomyłki, potknięcia językowe

itp.

KOMPUTERY LECZĄCE
W związku z ogromnym rozwojem techniki we wszystkich dziedzinach życia,

w tym i w medycynie, od czasu do czasu pojawia się pogląd, że przyjdzie
czas, kiedy miejsce lekarza zajmie komputer. Wydaje się to jednak

zupełnie niemożliwe i jak powiedział dr L. M. Orr, prezes Amerykańskiego
Towarzystwa Lekarskiego: "Osobiście sądzę, że nie grozi

niebezpieczeństwo, aby praktykę lekarską miały przejąć maszyny.
Niektórzy pacjenci i niektóre choroby po prostu nie reagują na

bezosobowe leczenie". Uwaga ta w całej rozciągłości odnosi się do bardzo
wielu przypadków, kiedy do uleczenia jedynie potrzebne jest dotknięcie

innego człowieka albo jego dobre słowo.

KONFORMACYJNE POLE
-> BIOGRAWITACJA

KONIUNKCJA

Moment, w którym dwa ciała niebieskie znajdą się najbliżej siebie.
Zjawisko często wykorzystywane przy opracowywaniu -> HOROSKOPU i

interpretacji wpływu kosmosu na bieg losów ludzkich. Ze zjawiskami
koniunkcji wiąże się też często występowanie nadzwyczajnych zdarzeń na

Ziemi.

KONTEMPLACJA
Rozmyślanie, rozpamiętywanie, bierne przeżywanie. W procesie ->

MEDYTACJI stan wysokiego skupienia. Najwyższy rodzaj poznania
powstającego przy przeżywaniu zjawisk artystycznych.

KONSTELACJA
Układ gwiazd, gwiazdozbiór.

KONWERGENCJA

Podobieństwo cech różnych organizmów wynikające nie z pokrewieństwa
gatunkowego lecz z przystosowania do życia w tych samych warunkach.

KOPROTERAPIA

Metoda leczenia stosowana w lecznictwie magicznym i ludowym. W -> MAGII
złe duchy wypędzano z chorego smarując jego ciało odchodami ludzi i

zwierząt. W lecznictwie ludowym często stosowano koproterapię. Dziś
także pewną popularność zdobywa sobie np. metoda leczenia moczem. Patrz

URYNOTERAPIA.

KORA MÓZGOWA
Warstwa powierzchniowa mózgu złożona z tzw. istoty szarej o grubości do

5 mm. Zlokalizowane są w niej najważniejsze ośrodki przetwarzające
informacje i kierujące ustrojem. Patrz: -> MÓZG.

KORAN

Święte księgi zawierające zbiór przepisów i nakazów islamu.

KOSMOGONIA
Teoria mająca ambicje wyjaśnić pochodzenie wszechświata.

KOSMOGRAM

-> HOROSKOP

KOZIE MLEKO
Uchodzi za bardzo zdrowe. Wg wierzeń ludowej medycyny jest skutecznym

lekiem przeciwgruźliczym.

KRĘGARSTWO
-> CHIROPRAKTYKA

KRIOTERAPIA

Metoda leczenia polegająca na zamrażaniu fragmentów tkanek zazwyczaj
przy pomocy chlorku etylu lub płynnego dwutlenku węgla.

KRYPTOSKOPIA

Zdolność do odczytywania zakrytego pisma i rozpoznawania ukrytych
przedmiotów.

KRYSTALOGRAFIA

Nauka zajmująca się badaniem i wyjaśnianiem właściwości ciał
krystalicznych. Strukturom krystalicznym przypisuje się wiele

właściwości leczniczych. Patrz: -> KRYSZTAŁY i -> KAMIENIE SZLACHETNE.

KRYSZTAŁY
Ciała stałe o uporządkowanej budowie wewnętrznej. Dzięki wielu

specyficznym właściwościom optycznym i elektrycznym, pięknym kształtom i
barwie oraz niepospolitości występowania kryształy od najdawniejszych

czasów są wykorzystywane w leczeniu i uzdrawianiu. Kryształ
symbolizujący doskonałą strukturę "rezonuje" z podobnymi strukturami w

organizmie i wpływa na nie regulująco. Wg niektórych opinii także ->
AURA otaczająca człowieka ma strukturę krystaliczną, w niej właśnie

najwcześniej można odkryć symptomy choroby. Współdziałanie,

"rezonowanie" kryształów - ciał stałych - z płynną strukturą
krystaliczną -> AURY i -> BIOPOLA może stanowić kanał przepływu energii,

pomiędzy świadomością a zewnętrznymi strukturami krystalicznymi.
Najstarsze źródła dostarczają wielu informacji o leczniczych

właściwościach kamieni i minerałów szlachetnych posiadających w
większości strukturę krystaliczną. Stosuje się wiele technik wzmacniania

sił organizmu, leczenia i uzdrawiania kryształami. Najbardziej znaną
metodą jest wpatrywanie się w kryształ, najlepiej -> KULĘ KRYSZTAŁOWĄ,

podczas medytacji, wróżb i seansów jasnowidzenia. Spośród wielu
innych sposobów stosuje się m.in. noszenie przy sobie kryształu jako ->

AMULETU, obcowanie z ulubionym i dopasowanym do naszej osobowości
kryształem, bawienie się, głaskanie, przemawianie doń, "przyjaźnienie

się", przekazywanie mu swych myśli i życzeń. W ten sposób można też
podobno "naładować" kryształ życzeniami i przekazać innej osobie. Różne

dolegliwości można usunąć przykładając ulubiony kamień do chorych
miejsc. Skierowanie kryształu na jeden z -> CZAKRAMÓW (piąty

zlokalizowany w tarczycy) usprawnia i reguluje obieg materii w ciele
człowieka. Kierując się intuicją każdy powinien wybrać swój kryształ i

posługując się różnymi technikami -> AUTOSUGESTII wypróbować jego
działanie. Istnieje też zasada, aby kryształ będący przedtem w

posiadaniu innej osoby dokładnie umyć, aby uwolnić go od jej wpływu.

KSIĘGI MĄDROSCI
Nazwa dzieł, zbiorów pism, ksiąg zawierających zbiór podstawowych idei,

norm, nakazów i zakazów, przepisów, różnych informacji historycznych i
przypowieści odnoszących się do największych systemów religijnych i

filozoficznych, jak -> BIBLIA (chrześcijaństwo), -> KORAN (islam), ->
WEDY (buddyzm, hinduizm), -> TALMUD (religia żydowska). We wszystkich

księgach mądrości można znaleźć wiele wspólnych wątków i korzeni
historycznych.

KULA KRYSZTAŁOWA

Kula jest wg wielu poglądów najdoskonalszym wzorem organizacji materii,
budzi i zaspokaja naturalne poczucie estetyki. Kryształ jest także

budzącą zachwyt strukturą materii, a jak inni twierdzą, występującą
także poza materią. Nic więc dziwnego, że połączenie obu tych form czy

cech predestynuje kulę kryształową do pełnienia wielu szczególnie
ważnych znaczeń i funkcji w świecie -> MAGII, gdzie służy jako główne

"narzędzie pracy" wróżek i czarowników.Połączenie obu tych form i
struktur może poza hipotetycznymi funkcjami magicznymi i estetycznymi,

wywołać także różne zjawiska fizyczne związane z absorbcją, emisją czy
odbiciem różnego rodzaju fal elektromagnetycznych.

KULTURYSTYKA

System ćwiczeń kształtujących siłę i sylwetkę ciała (ang. body building
- budowanie ciała).

KUNDALINI

Tajemna kosmiczna moc tkwiąca w każdym człowieku. Wg -> BUŁŁYSZKI symbol
tej mocy, uśpiony wąż, pod wpływem bodźców energetycznych pochodzących z

pobudzonej psychiki człowieka np. przez -> ENERGETYZATOR, budzi się i
wznosząc się ożywia i uruchamia kolejno ułożone w ciele człowieka punkty

energetyczne -> CZAKRAMY.

KURARA
Silna trucizna sporządzona z wyciągu specjalnych roślin

południowo-amerykańskich. Stosowana obecnie w lecznictwie w bardzo

małych dawkach.

KURZAJKI
Brodawki pochodzenia wirusowego. Ciekawe są liczne doniesienia (z tego

powodu hasło to znalazło się w tym leksykonie) o samoistnym znikaniu
kurzajek, co ma mieć związek z -> SUGESTIĄ i efektem -> PLACEBO. Jest to

jeszcze jeden dowód na to, jak wielką siłą są środki psychoterapeutyczne
stanowiące podstawę różnych technik medycyny niekonwencjonalnej.

KUWADA

Stary obyczaj współuczestnictwa męża podczas porodu przez naśladowanie
okrzykami i ruchami doznań, które przeżywa żona, a później także

przestrzeganie obowiązujących postów itp. Wielu badaczy kultur ludów
pierwotnych potwierdza, że mężczyzna poddający się kuwadzie odczuwa

wiele tych samych objawów związanych z porodem co kobieta. Jeszcze jedno
potwierdzenie sił autosugestii.

KWADRA

Faza, w której widać połowę półkuli obserwowanej planety lub Księżyca.

KWASY TŁUSZCZOWE
Związki powstałe w procesie hydrolizy tłuszczów. Z punktu widzenia

poprawności zasad żywienia ważny jest podział na kwasy tłuszczowe
nasycone i kwasy tłuszczowe nienasycone. W naszej dietetyce zbyt mało

jest kwasów tłuszczowych nienasyconych znajdujących się m.in. w oleju
kukurydzianym, słonecznikowym, sojowym oraz w tłuszczu ryb morskich.

Źródłem zaś kwasów tłuszczowych nasyconych, niebezpiecznych jeżeli
występują w nadmiarze, a tak jest w naszym żywieniu, są tłuszcze

zwierzęce: smalec i masło. Szczególnie cenne dla organizmu są tzw. ->
NIEZBĘDNE NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE (NNKT), które nie mogą być

syntetyzowane w organizmie i muszą być dostarczane z zewnątrz. Są to
przede wszystkim takie kwasy tłuszczowe jak arachidowy, gamma-linolenowy

i linolowy. Szczególnie duże ilości cennego kwasu gamma-linolenowego ->
GLA odkryto niedawno w nasionach dwu roślin -> WIESIOŁKA i ->

OGÓRECZNIKA. Z ich nasion jest m.in. produkowana -> BORAGOGLANDYNA 100,
cenny lek antymiażdżycowy.

KWIATOTERAPIA

Kwiaty to szczególnie piękna emanacja natury i manifestacja jej
wszechstronnej energii i możliwości. Ich kolor, wyszukany kształt,

zapach, różne okoliczności kulturowe, w których kwiaty są przekazywane
między ludźmi, tworzą wiele sytuacji oddziałujących pozytywnie na

psychikę i somatykę człowieka. Nic więc dziwnego, że te liczne
właściwości stały się przedmiotem różnych systematycznych badań i

obserwacji, a w końcu spójnych koncepcji wykorzystywania tych
właściwości w profilaktyce i leczeniu. Ich bardzo konkretnym

zastosowaniem są np. przepisy zestawów preparatów sporządzonych z
kwiatów, ich płatków, pyłku, nektaru. Zestawy te sporządza sie nie tylko

ze względu na właściwości lecznicze, ale także z uwzględnieniem
charakteru i zainteresowań osoby, która jest podawana kwiatoterapii.

Za Elżbietą Cybulską, z artykułu "Uzdrawiająca moc kwiatów"
zamieszczonym w SM, podaję interesujący wykaz różnych symptomów

chorobowych i odpowiadających im kwiatów:
apatia - dzika róża

arogancja - dzikie wino
depresja ze zwątpienia - gencjana

depresja z innych przyczyn - gorczyca

nienawiść z zazdrości - ostrokrzew
nienawiść z obrazy - wierzba

samooskarżenie - jodła
złe sny - osika, gencjana, skalna róża

wyczerpanie z braku woli - centuria (tysiącznik)
wyczerpanie fizyczne - oliwka

wyczerpanie umysłowe - gra
wyczerpanie z braku życzliwości - clematis

KWIETYZM

Stan bierności umysłowej i fizycznej, beznamiętny stosunek do
rzeczywistości i biegu spraw życiowych, brak aktywności.

LABOR EST ETIAN IPSA VOLUPTAS

Łac. - praca jest sama przez się przyjemnością. I dodajmy: Bardzo silnie
działającym lekiem. Jakże często spotykamy się z poglądem, że odpoczynek

to bezruch, leżenie, powstrzymywanie się od pracy, od wysiłku. Praca,
wysiłek fizyczny, ruch, bezpośrednio i bardzo intensywnie wpływają na

usprawnienie procesów przemiany materii, zaopatrują krew w tlen,
usprawniają pracę mózgu, pośrednio wpływają na dobre samopoczucie,

wzmacniają kondycję psychiczną.

LASEROPUNKTURA
Metoda terapii polegająca na napromieniowaniu -> AKUPUNKTÓW

nieprzerwanym monochromatycznym, polaryzowanym światłem czerwonym o
długości 630 - 670 mm.

LEADER

Lider. W Anglii przywódca stronnictwa, partii. Coraz powszechniej używa
się obecnie słowa lider w sensie wódz, przewodnik, osoba dająca

przykład, jako odpowiednik hinduskiego -> GURU. W tym znaczeniu np.
rozwijana jest koncepcja promocji zdrowia pod hasłem: "bądź liderem

zdrowego stylu życia". Jej przewodnią myślą jest to, że ci, którzy
krzewią i upowszechniają zasady zdrowego stylu życia, powinni sami tych

zasad przestrzegać, dawać przykład innym. Np. palący papierosy lekarz
jest tego zaprzeczeniem.

LEKOMANIA

Lekozależność, stan powstający w wyniku systematycznego przyjmowania
leków. Obok dobrze opisanych w fachowej literaturze zjawisk uzależnienia

się od leków narkotycznych (morfina, barbiturany itd.:), które mają
jednak charakter ograniczony, mamy do czynienia ze stale rosnącym,

nadmiernym zażywaniem leków prowadzącym do specyficznej, mającej podłoże
nie tylko fizjologiczne ale także i psychiczne lekomanii, która prowadzi

następnie w wielu wypadkach do rozległych schorzeń. Specyficznym i coraz
powszechniejszym skutkiem lekomanii są też różnego rodzaju uczulenia i

wzrost odporności różnych szczepów bakterii i wirusów na wybrane grupy
leków. Wielu naukowców ostrzega też, że tak masowe zużycie leków, jakie

ma miejsce obecnie, może mieć długofalowy ujemny wpływ na ogólne
pogorszenie się banku genetycznego człowieka. Drugim nie mniej groźnym

zjawiskiem wywoływanym przez lekomanię jest proces rozbrajania
organizmu, zastępowania jego sił naturalnych, obniżania poziomu jego

bariery immunologicznej. Wielkie znaczenie w ograniczaniu zjawiska
lekomanii mogą mieć metody -> MEDYCYNY NATURALNEJ, -> HOMEOPATII, ->

ZIOŁOLECZNICTWA i wielu innych. Adaptacja i wykorzystanie przez
oficjalną medycynę tych metod i technik pozwoliłoby na zahamowanie

dalszego postępu lekomanii.

LEPTONY

Supermałe, hipotetycznie najmniejsze cząstki materii. Wg niektórych
poglądów leptony są nośnikiem wszystkich zjawisk -> PSI. Uważa się też,

że suma leptonowych pól człowieka stanowi jego -> DUSZĘ. Niezwykle
interesującą może być informacja (patrz nr 9/91 "Nieznany Świat"), że

tak rozumianą duszę można "zważyć". Wg jednych źródeł ma ona mieć masę
około 2 - 2,5 g, a wg innych dużo mniej. Po śmierci owa leptonowa dusza

(powłoka) powoli rozprasza się, co ma trwać około 40 dób. Wg tych opisów
można uznać, że pole leptonowe oraz -> AURA czy -> BIOPOLE to pojęcia

tożsame lub bardzo zbliżone.

LETARG
Stan pozornej śmierci, któremu towarzyszy ogólne spowolnienie i

osłabienie procesów życiowych. Charakteryzuje się m.in. niereagowaniem
na bodźce zewnętrzne. Może być skutkiem -> HIPNOZY. Stan letargu

potrafili wywoływać u siebie niektórzy wyćwiczeni zwolennicy skrajnych
technik -> MEDYTACJI.

LEWIATAN

Potwór morski często symbolizujący zło. Współcześnie oznacza symbol
czegoś monstrualnego, ogromnego.

LEWITACJA

Unoszenie się przedmiotów i ciał bez udziału sił materialnych. Patrz
próba wyjaśnienia zjawiska lewitacji w haśle -> PSI.

LEWITAN

Lek przygotowany ze specjalnie spreparowanych drożdży. Działa
ogólnowzmacniająco, zawiera m.in. mikroelementy, vit. B, vit. PP,

białko, kwasy nukleinowe i inne cenne składniki.

LĘK
Niepokój. Rodzaj emocji podobnej do strachu, ale o trudnych do

zidentyfikowania źródłach i niełatwym procesie leczenia. Często lęk jest
przedmiotem terapii za pomocą -> PSYCHOANALIZY i -> HIPNOZY. Skuteczne

też bywają -> AUTOSUGESTIA i -> AUTORELAKS.

LF (LIFE FIELD)
Ang. - pole życia. Jedna z wielu koncepcji -> BIOPOLA zakładająca, że

każdy żywy organizm otoczony jest polem elektromagnetycznym stanowiącym
ogniwo łączące ciało z psychiką i kontrolującym wszystkie jego funkcje.

LIBIDO

Termin wprowadzony przez -> FREUDA oznacza wg -> PSYCHOANALIZY szeroko
rozumiany popęd płciowy, silny motyw postępowania człowieka.

LIFTING

Ang. - operacyjne upiększenie twarzy.

LINIE PAPILARNE
Sieć pofałdowań skórnych tzw. -> DERMATOGLIFÓW występujących na

opuszkach i wewnętrznych powierzchniach dłoni i stóp. Wyróżnia się na
opuszkach palców trzy podstawowe wzory linii: łukowaty, pętlowy i

wirowy. Innymi liniami i znakami na rękach zajmuje się m.in. ->
CHIROMANCJA. Interesującą cechą lini papilarnych jest ich niezmienność

przez całe życie i osobnicze zróżnicowanie pozwalające za pomocą ->

DAKTYLOSKOPII ustalić np. sprawcę przestępstwa, nie ma bowiem na świecie
dwu osobników o identycznych liniach papilarnych.

LOURDES

Miasteczko francuskie, w którym w roku 1858 14-letnia Bernadetta
Soubirous doznała 18-krotnego nawiedzenia przez Matkę Boską. Od tego

czasu sława Lourdes stale rośnie jako miejsca, gdzie chorzy doznają mocy
cudownego uzdrowienia. Obecnie Lourdes jest najsłynniejszym miejscem na

świecie, w którym dokonują się -> CUDA.

LOWENA TERAPIA BIOENERGETYCZNA
Metoda leczenia oparta na tych samych przesłankach co -> WEGETOTERAPIA

Reicha, z tym, że sięgając do doświadczeń -> PSYCHOANALIZY kładzie się
większy nacisk na bliską współpracę z pacjentem, uczy się go poznawać

swoje ciało i oceniać występujące w organizmie zależności
psychosomatyczne. Stosuje się też w niej bezpośrednie techniki: masaż,

dotyk, ucisk. Pod kierunkiem psychoterapeuty pacjent wykonuje ćwiczenia
oddechowe i inne ćwiczenia bioenergetyczne. Ważnym elementem L.t.b. jest

stosowanie specjalnych ćwiczeń nazywanych "mapą świadomości ciała".
Ćwiczenia te mają podobny charakter i cel jak -> MEDYTACJA i służą

pogłębieniu kontaktów i wpływu świadomości na ciało. Istotą L.t.b. jest
likwidowanie różnych napięć mięśniowych izolujących ciało od

świadomości.

LOZANOV GEORGI
Parapsycholog. Założyciel Instytutu Sugestologii w Sofii. Twórca metody

szybkiego nauczania -> SUPERNAUKI.

LUDOTERAPIA
Leczenie i wspomaganie samopoczucia przez uczestnictwo w zabawach i

grach towarzyskich, rozrywkach, czytelnictwie. Wpływ ludoterapii na
leczenie różnych schorzeń, szczególnie mających podłoże nerwicowe, jest

wielostronny.

LUNATYZM
Somnambulizm. Rodzaj zaburzeń psychicznych manifestujących się

wędrówkami nocnymi, podczas których lunatyk może odpowiadać logicznie na
pytania, ale później z reguły nic nie pamięta. Wysuwane są hipotezy, że

lunatyzm jest specyficzną formą -> AUTOHIPNOZY.

MAG
Mistrz magii. Czarnoksiężnik, szaman, czarodziej, sprawujący magię. Wg

odwiecznych zasad -> MAGII nie każdy może zostać magiem. Trzeba do tego
szczególnych uzdolnień naturalnych, predyspozycji i wielu lat nauki i

praktyki, stopniowo pogłębiających stopień wtajemniczenia i moc. Czasem
twierdzi się, że maga wybiera i wskazuje sam diabeł. Magia wg tych

wierzeń uprawiana przez osobę pozbawioną szczególnych cech nie ma żadnej
siły sprawczej. Dziś także wiele osób zajmujących się psychotroniką i

innymi tajemniczymi naukami chętnie przyjmuje miano magii, a w każdym
razie nie protestuje, kiedy tak się ich nazywa. Ale w magii obowiązuje

zasada, że prawdziwym magiem nie zostaje ten, co chce, ale ten co może.

MAGAZYN UFOLOGICZNY UFO
Miesięcznik wydawany przez Białostocką Agencję Nolpress. Adres: 15-900

Białystok, skrytka pocztowa 41, Red. Naczelny Z. Fiejtek.

MAGIA

Hipotetyczna zdolność operowania siłami nadprzyrodzonymi i
paranormalnymi za pomocą zaklęć, rytuału, manipulacji symbolami oraz

wykorzystywania różnych naturalnych procesów i zjawisk dla uzyskania
pożądanych celów. Magia towarzyszy człowiekowi od jego początków.

Wydaje się też być obecna wyłącznie w świecie człowieka, ponieważ
nieodłącznie wynika z faktu, że człowiek nie tylko wie, ale także "wie,

że wie". Wszechogarniająca obecność magii jest równie silna jak dążenie
do racjonalnego objaśnienia świata. Czasem te trzy wielkie światy

psychiczne człowieka: nauka, magia, religia przeplatają się wzajemnie,
korzystają z tych samych źródeł, sięgają do tych samych sfer, są jego

dziełem i panem, i tak samo bywają bezsilne wobec rzeczy ostatecznych:
życia i śmierci. Czasem zwalczają się ostro i brutalnie. W średniowieczu

i u progu czasów nowożytnych spalono w Europie około miliona czarownic,
a jeszcze w 1692 r. w miasteczku Salem w USA stracono 20 młodych

dziewcząt za to, że paktowały z diabłem. Tak religia pognębiała magię,
swą czarną siostrzycę. Dziś także nauka wytacza przeciwko magii swe

działa, oficjalnie jej nie akceptuje i zwalcza, ale po cichu wielu jej
przedstawicieli sprzyja magii a nawet ją uprawia. Popularność i

zainteresowanie magią rośnie szybko, niezależnie i jakby wbrew
rozwojowi nauki i "ucywilizowaniu" świata. Kryzysy religii, filozofii i

po części nauki, które nie są w stanie przyjść człowiekowi ze skutecznaą
pomocą w jego samotności i cierpieniu. są tego główną przyczyną.

Człowiek poznając i podporządkowując sobie otaczający go świat
materialny nie potrafi rozwiązać swoich własnych wewnętrznych problemów:

przedłużyć życia, uczynić je szczęśliwym, uwolnić od cierpień i lęków.
Drugą grupę przyczyn popularności magii stanowią problemy kulturowe:

nuda, monotonia, potrzeba silnych przeżyć, ekstazy i mistycyzmu. Wiele
zachowań, gestów, symboli, twierdzeń stanowiących treść magii sięga do

najgłębszych pokładów ludzkich marzeń i tęsknot. Magia w odróżnieniu od
nauki i religii nie stawia żadnych barier ani zakazów. Rytualizowanie

zaś różnych zachowań, wprowadzanie elementów -> TABU, tajemniczość,
stanowią jej dodatkową atrakcję. Czy można uleczyć chorobę za pomocą

zabiegów o charakterze magicznym np. przez zaklęcia? Wzmóc pewność
siebie przez noszenie -> AMULETU? Poprawić samopoczucie przez ->

HOROSKOP lub udaną -> KABAŁĘ? Oczywiście to wszystko jest możliwe, to
się często zdarza. Ten, kto tego doświadaczył, nie interesuje się, czy

działo się to zgodnie z kanonami nauki. Środkami stosowanymi w magii są
talizmany i amulety, symbole i zaklęcia, obrządki i rytuał, astrologia i

horoskopy, kabalistyka, tajemne księgi, misteria i setki innych technik.
Istotami zaludniającymi świat magii zależnie od sfery kulturowej i

cywilizacyjnej są diabły, demony, duchy, strzygi, karły, upiory, dżiny i
wiele innych stworów. Czyniącymi magię są magowie, czarnoksiężnicy,

czarownicy, szamani, guślarze, mistrzowie, członkowie różnych sekt
wyznawców magii. Czarownice i magowie są wciąż obecni w naszym życiu.

Prasa bez przerwy donosi o powstawaniu setek klubów, sekt i innych
ugrupowań zajmujących się praktykowaniem magii. Magia jest też

wszechobecna we wszystkich niemal metodach i technikach -> MEDYCYNY
NIEKONWENCONALNEJ, choć wielu uzdrowicieli energicznie by temu

zaprzeczyło. Wydaje się jednak, że każdy człowiek, który usiłuje
pozyskać innego człowieka, albo w jakiś sposób na niego wpłynąć,

posługuje się nie tylko czystą wiedzą, ale także, choć czasem
bezwiednie, wplata do swych zachowań różne środki magiczne, jak gest,

styl, ekspresja, różne techniki przekazu itp. Obserwujemy też
postępującą komercjalizację magii. Dziś już najbardziej chronione

tajemnice magów, przekazywane z pokolenia na pokolenie, każdy może kupić
w kiosku ulicznym. Na nic przestrogi i ostrzeżenia, że tylko nieliczni

wtajemniczeni mogą skutecznie uprawiać magię. Każdy chce sam być magiem.

Jest i zła strona tego rozpowszechniania się magii. Mnożą się bowiem
fakty deprawacji, rozwoju kultu i praktyk satanistycznych, wzmaga się

działalność różnych sekt skierowana celowo i świadomie przeciwko
uniwersalnym wartościom dobra i porządku. Magia dzieli się na -> BIAŁĄ

(dobrą) i -> CZARNĄ (złą).

MAGNETOFORY
Urządzenia zaopatrzone w magnesy wykorzystywane w -> MAGNETOTERAPII.

MAGNETOTERAPIA

Metoda leczenia działaniem pola magnetycznego. Z dotychczasowych badań
wynika, że promieniowanie ujemne (północne) działa pobudzająco i

wzmacnia odporność organizmu, a dodatnie (południowe) działa odwrotnie.
Bardzo ważne jest więc, aby zastosowano urządzenia emitujące

promieniowanie magnetyczne odpowiednie co do znaku (+ lub -), siły i
kierunku. Najpowszechniejsze zastosowanie magnetoterapii ma w leczeniu

nerwobólów, przyspieszeniu zrastania się kości, chorobie reumatycznej,
stanach zapalnych, uśmierzaniu bólu, bezsenności, zmęczeniu. Leczenie

polega na mocowaniu na ciele namagnesowanych przedmiotów okalających
strefy chore i bólowe. W wielu krajach produkuje się już masowo różne

rodzaje -> BIOSTYMULATORÓW lub -> MAGNETOFORÓW itp. Są to m.in. pasy,
obręcze, opaski, bransoletki, zapinki do włosów, buty i coraz

wymyślniejsze przedmioty noszone przez człowieka. Na własną rękę można
też robić doświadczenia, ale wyłącznie po zapoznaniu się z

właściwościami pola magnetycznego. W każdym wypadku magnetoterapii nie
można stosować u pacjentów, w ciele których znajdują się jakiekolwiek

części metalowe (rozruszniki serca, protezy, plomby, itp.). Pole
magnetyczne nie może też być zakłócone silnie działającymi źródłami

energetycznymi. Przeciwwskazaniem są też nadciśnienie i choroby serca.

MAGNETOWIDOWA KONFRONTACYJNA TERAPIA
Jedna z technik psychoterapeutycznych opracowana i stosowana przez F. H.

Stollera z USA. M.k.t. polega na tym, że podczas sesji grupowej
rejestruje się zachowania i reakcje uczestników, które następnie są

odtwarzane i wspólnie omawiane. Uwidacznia to różnicę pomiędzy tym, co
uczestnik chce grupie przekazać, a tym co naprawdę robi. Uświadomienie

sobie tych różnic pozwala na wprowadzanie korekt autokreacyjnych.

MAGNETYCZNE WŁAŚCIWOŚCI CZŁOWIEKA
Zdolność człowieka do odczuwania pola magnetycznego. Umożliwiają to

niedawno odkryte w ciele człowieka bardzo drobne struktury magnetyczne,
igiełki magnetytu (Fe3O4), które jak się przypuszcza są składową

swoistych magnetoreceptorów umożliwiających m.in. ptakom orientację wg
stron świata. Struktury te - kryształy ferromagnetyczne wyznaczają

zakres percepcji magnetycznej człowieka, będącej zarazem podstawą jego
zdolności do operowania -> RÓŻDŻKĄ i -> WAHADŁEM.

MAGNETYZER

-> BIOENERGOTERAPEUTA

MAGNETYZM
W fizyce oznacza zjawiska i właściwości materii związane z

oddziaływaniem poprzez pole magnetyczne wytwarzane przez ciała i
działające na ciała siłami magnetycznymi. W psychotronice oznacza

zdolność człowieka do odbierania promieniowania -> GEOPATYCZNEGO i
operowania -> RÓŻDŻKĄ i -> WAHADŁEM. W wielu publikacjach magnetyzm jest

rówanoznaczny z -> BIOTERAPIĄ.

MAGNETYZM ZWIERZĘCY

-> MESMERYZM

MAGNEZ
Metal zaliczany do grupy szczególnie cennych -> BIOPIERWIASTKÓW, dzięki

swym wszechstronnym właściwościom niezbędnym dla żywych organizmów.
Magnez między innymi jest niezbędny do sprawnego przebiegu fotosyntezy,

a także jest czynnym uczestnikiem kilkuset ważnych reakcji
enzymatycznych. Niedobór magnezu zwiększa m.in. zachorowalność na

choroby nowotworowe. Wg różnych badań ziemie polskie są ubogie w magnez,
a deficyt ten sięga często 80 - 90 %. Wynika z tego konieczność

uzupełniania gleb solami magnezu a także spożywania różnych preparatów
zawierających magnez jak -> DOLOMIT. Wielkie zasługi w ekspozycji roli

magnezu położył -> ALEKSANDROWICZ J.

MAGNOKRAFT
Nowy rodzaj latającego wehikułu zaprojektowanego przez Jana Pająka.

Magnokraft napędzany miałby być pulsującym polem magnetycznym, a
kształtem przypomina wiele opisów statków UFO. Szczegóły patrz:

"Nieznany Świat" nr 9/91.

MAKABRA
Coś strasznego, okropnego, budzącego grozę, symbolizującego śmierć.

Patrz -> DANCE MACABRE.

MAKROBIOTYKA
Makrobiotyka jest najogólniej rzecz biorąc nauką o racjonalnym życiu, w

którym najważniejszym elementem -> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA jest system
odżywiania się, wywodzący się z ogólnych zasad uniwersalnej teorii

wszechświata, znany w filozofii chińskiej jako czynniki -> YIN - YANG.
Wg założeń makrobiotyka każde pożywienie, każdy produkt jest albo yin

albo yang, co oznacza, że jest albo nośnikiem energii, albo substancji.
Także wszelkie choroby mogą być typu yin lub typu yang. Np. do typu yin

zalicza się takie choroby jak anemia, astma, arytmia, białaczka,
cukrzyca, epilepsja, gruźlica, hemofilia, jaskra, rozedma, reumatyzm,

schizofrenia, tarczyca, nowotwory. Objawy typu yin to odrętwienie,
kichanie, obrzęki i wymioty. Do typu yang należą choroby: hypoglikemia,

stwardnienie tętnic, wrzody dwunastnicy, zapalenia przewodu żółciowego.
Objawy zaś typu yang to wzrost liczby białych ciałek krwi, zwężenie

naczyń krwionośnych, siwizna, zaburzenie wzrostu. Leczenie chorób typu
yin polega na spożywaniu produktów z przewagą yang, bardziej gęstych,

dłużej gotowanych, z większą zawartością soli oraz przebywanie na
świeżym powietrzu i aktywność fizyczna. Przy chorobach typu yang

postępujemy odwrotnie, spożywa się potrawy z przewagą yin, rzadsze,
mniej słone, krótko gotowane. Należy też przebywać w mniej przewiewnym,

bardziej wilgotnym powietrzu, unikając słońca. Podstawowe zasady
żywienia makrobiotycznego polegają na spożywaniu lokalnych produktów,

dobieraniu potraw zawierających energię życiową, dobieranie w zależności
od potrzeb pokarmów ogrzewających lub wychładzających. W odżywianiu

makrobiotycznym ważne jest spożywanie pokarmów o wysokiej emanacji
energii. Produkty wysoko przetworzone: białe pieczywo, wędliny,

konfitury, czekolada wydzielają bardzo mało energii, dużo zaś energii
dostarczają produkty zbożowe, warzywa, mleko, owoce. Pokarmy w

zależności od właściwości energetycznych dzielą się na gorące, ciepłe,
odświeżające, wychładzające i zimne. Klasyfikacja ta ma duże znaczenie w

leczeniu. Choroby powstałe w wyniku nadmiernego wychłodzenia leczy się

pokarmami wysokoenergetycznymi i odwrotnie. W makrobiotyce system
odżywiania się uzupełniany jest i wzmacniany innymi tradycyjnymi i

typowymi dla medycyny chińskiej składnikami, jak teoria pięciu elementów
i obieg energii w organizmie.

MAKROELEMENTY

Pierwiastki stanowiące większość w ciele człowieka. -> PIERWIASTKI CIAŁA
CZŁOWIEKA

MAKROKOSMOS

Całość wszechświata, świat gwiazd i wszystkich ciał niebieskich.

MAKUMBA
Brazylijska kompozycja wierzeń indiańskich i afrykańskich z elementami

ceremoniału chrześcijańskiego. Stanowi ważny składnik
niekonwencjonalnych metod leczenia na kontynencie Ameryki Południowej.

MAŁPA I SZEKSPIR

Jeden z interesujących przykładów z teorii prawdopodobieństwa. Mówi on o
tym, że jeżeli da się małpie maszynę do pisania, to uderzając bezmyślnie

w klawisze będzie produkowała same głupstwa. Nie jest jednak wykluczone,
że uda jej się czasem napisać jakieś logiczne słowo. Nie jest też

wykluczone, że po nieskończenie długim czasie takiego bezmyślnego
uderzania małpa mogłaby napisać przypadkiem jakiś sonet Szekspira.

Przykład ten ma obrazować nieskończenie prawdopodobne rozwiązania w
nieskończenie długim okresie czasu . Spotyka się czasem twierdzenie, że

życie na Ziemi może być takim właśnie przypadkowo napisanym sonetem. Nie
jest to jednak teza satysfakcjonująca nasze ambicje.

MANCZARSKl STEFAN

(1899 - 1968). Radioelektryk i geofizyk. Obok wielu dziedzin nauki,
które uprawiał przez całe życie, interesował się też -> PARAPSYCHOLOGIĄ,

a w szczególności zjawiskami -> TELEPATII i -> HIPNOZY. Zbudował nawet
specjalny aparat do doświadczeń telepatycznych i hipnotycznych.

Przeprowadzał m.in. interesujące doświadczenia ze słynnym medium okresu
przedwojennego prof. -> OSSOWIECKIM. Prof. Stefan Manczarski był

niewątpliwie najwybitniejszym w POLSCE przedstawicielem nauki
zajmującym się poważnie zjawiskami parapsychologicznymi, uważał, że

zjawiska te dadzą się na drodze naukowej objaśnić i opisać.

MANDALA
W buddyzmie oznacza koło magiczne i symbol wszechświata. W ujęciu

popularnym i adaptowanym dla potrzeb filozofii Zachodu mandala może
oznaczać nasze koło życia. W tym więc sensie mówi się często: moja

mandala, mój krąg wartości, znaczeń, oczekiwań, nadziei i przeznaczeń.

MANDRAGORA
Roślina klimatu śródziemnomorskiego używana dla celów leczniczych,jej

korzenie do złudzenia przypominają postać ludzką, stąd przypisywano jej
nadnaturalne właściwości . Mandragora stanowi często obiekt kultu i

wykorzystywana jest w różnych praktykach magicznych, w tym między innymi
do sporządzania -> AMULETÓW.

MANIA

Bardzo silne, trwałe i przesadne zainteresowanie, pociąg, pasja,
opętanie jakąś ideą, myślą, przedmiotem. Skutki tego subiektywnie

odczuwanego zespołu przeżyć mogą być pozytywne, kiedy służą

rozwiązywaniu istotnych problemów (badania naukowe, wynalazki, służba
człowiekowi) lub negatywne, kiedy wskutek niezaspokojonych dążeń mania

uzewnętrznia się pod postacią agresji.

MANICHEIZM
Powstały w Persji kierunek filozoficzny tak nazywany od jego twórcy

Manicheusza (216-276 n.e.), polegający na uznaniu za główną energię
rozwoju zasady sprzecznści i walki dobrego (duch, światło), ze złem

(materia, ciemność).

MANTRA
W buddyzmie zaklęcie i hymn skierowany do bogów w celu pozyskania ich

ochrony i opieki.

MANUPUNKTURA
-> SHIATSU

MANY

Kraina, świat zamieszkały przez dusze zmarłych przodków czczonych jako
istoty boskie.

MARAZM

Apatia, ogólne przygnębienie, brak aktywności, bezwład, uwiąd.

MARSZE
Korzystne, szczególnie dla osób starszych, rekonwalescentów i chorych.

Nie wszyscy mogą uprawiać bieganie i inne dynamiczne formy aktywności
zgodnie z receptą -> 3 razy 30 razy 130. Dla uprawiających marsze reguła

ta brzmi 6 razy 30 razy 100. Oznacza to, że marsze trzeba uprawiać
codziennie przez pół godziny w takim tempie, aby -> TĘTNO wynosiło około

100.

MARTWA WODA
-> WODA ŻYWA I MARTWA

MARZENIA SENNE

Są niewyczerpanym źródłem analiz, ocen i inspiracji dla wszystkich
niemal prądów i kierunków filozoficznych, religijnych, kulturowych,

medycznych i paramedycznych. Wiele odkryć, w tym zjawiska REM, zwróciło
baczniejszą uwagę nauki na sen i marzenia senne jako ważne źródło

poznania psychiki człowieka. Pojawiające się w czasie snu sceny i
zdarzenia są często trudne do wytłumaczenia. Stąd bierze swój początek

źródło możliwości interpretacyjnych, które stanowią treść wielu tzw.
senników. Najsłynniejszym jest sennik Artemidora żyjącego w II w. n.e.

Powszechnie uważa się, że analiza snów może posłużyć do oceny stanu
zdrowia, ale nie wypracowano w tej dziedzinie żadnych konkretnych

technik. Interesujący jest pogląd, że jeżeli się śni to, co człowiek
robi i myśli za dnia, to jest to oznaką zdrowia, gdy sny są od tej

rzeczywistości oddalone, znaczy to chorobę, zaburzenia w przemianie
materii. Wg Artemidora oznaką zdrowia jest śnić słońce, niebo, księżyc.

Zaburzenia w obrocie ciał niebieskich spostrzegane we śnie to zapowiedź
choroby. W związku z tym Artemidor całkiem współcześnie zaleca

profilaktycznie dietę i ruch fizyczny. Najsłynniejszym chyba snem w
dziejach świata jest sen faraona o siedmiu krowach tłustych i siedmiu

chudych (tłumaczony przez Józefa). Niektóre sny pamiętamy wyraźnie, te
rodzą się w lewej racjonalnej półkuli mózgu, inne szybko zapominamy,

ponieważ powstają w prawej, intencjonalnej półkuli mózgu.

MASAŻ

Oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na skórę i tkanki ustroju bez
aktywnego zaangażowania masowanego. Ze względu na ogólne cele masażu

można podzielić na leczniczy, kosmetyczny i sportowy, a te z kolei na
wiele rodzajów, technik i sposobów stosownie do szczegółowych zadań i

efektów. Masaż może być wykonywany z wykorzystaniem takich klasycznych
technik jak głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie

i wibracje. Mogą one być wykonywane rękami masażysty, środkami
mechanicznymi przy użyciu różnych aparatów wibrujących lub

pneumatyczno-ciśnieniowych oraz z użyciem wody pod ciśnieniem i o
zmiennej temperaturze. Techniki te mogą też być łączone. Terapeutyczny

wpływ masażu jest wszechstronny i bynajmniej nie ogranicza się do
powszechnie znanych efektów klasycznych. W świetle doświadczeń

tradycyjnej medycyny orientalnej masaż może być także jedną z form
oddziaływania na -> AKUPUNKTY i wpływać na znane w -> REFLEKSOTERAPII

wyrównywanie energii. Patrząc zaś na zabieg masażu jako na technikę
zbliżoną do zabiegów -> BIOENERGOTERAPEUTYCZNYCH można przypuszczać, że

mamy do czynienia także ze złożonymi i głębokimi procesami
psychoenergetycznymi.

MASAŻ GŁĘBOKI

Odmiana -> CHIROPRAKTYKI w wykonaniu grupy lekarzy rosyjskich
praktykujących w Ośrodku Rehabilitacji Chorób Kręgosłupa prowadzonym

przez Walerija Diuklę w Moskwie. Masaż głęboki polega na stosowaniu
technik zbliżonych do -> AKUPRESURY i -> DIGITOPUNKTURY czy ->

SHIATSU, bywa połączony z innymi metodami, jak elektrostymulacja i
specyficzny, odpowiednio dobrany dla każdego pacjenta trening sportowy.

MASAŻ PUNKTOWY

-> AKUPRESURA

MASONERIA
-> WOLNOMULARSTWO

MATERIALIZACJA

Nagłe, niewyjaśnione na gruncie znanych praw fizycznych pojawienie się
jakiegoś przedmiotu. Patrz: -> PSI

MATUZALEM

Biblijny patriarcha, który wg księgi Genezis żył 969 lat, co jest nie
pobitym jak dotąd rekordem długowieczności, jeżeli nie liczyć mało

jednak wiarygodnych doniesień o pojawianiu się od czasu do czasu takich
osób przeszłości, jak -> NOSTRADAMUS czy hrabia -> CAGLIOSTRO.

MAXWELLA MALTZA TECHNIKA AUTOSUGESTII

Zwana inaczej techniką psychocybernetyczną. Polega na uczeniu się
techniki formowania pozytywnego obrazu samego siebie. Maxwell traktuje

mózg człowieka jako dający się odpowiednio zaprogramować układ
cybernetyczny. Należy wyraźnie uświadomić sobie wzór, do jakiego się

zmierza, a następnie przez cały ciąg działań cząstkowych dążyć do
osiągnięcia celu. Procedura nie jest prosta, najogólniej można ją jednak

sprowadzić do zasady, że ćwiczenie polega na ciągłym wyobrażaniu siebie
działającego z powodzeniem w różnych sytuacjach życiowych. Można więc

też powiedzieć, że jest to procedura sukcesu czy uczenia się sukcesu.

MECHANIZMY OBRONNE

Siły psychiczne działające z reguły w sposób nieuświadomiony,
wyzwalające działania i zachowania broniące nas przed uczuciami

obniżającymi naszą samoocenę. Do mechanizmów obronnych zalicza się m.in.
introjekcję, projekcję, fiksację, regresję, reakcje upozorowane,

sublimację, wypieranie, izolację, przemieszczenie, przeniesienie,
destrukcję, konformizm i inne. Kształtują się one we wczesnej młodości i

mają wpływ na osobowość przez całe życie. W późniejszym wieku mogą
pojawiać się jeszcze inne mechanizmy obronne, jak np. ascetyzm,

intelektualizacja, twórczość itp. Literatura na ten temat jest ogromna,
a mimo to wydaje się, że większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego,

jak wielką rolę odgrywają w ich życiu mechanizmy obronne. Poznanie tych
mechanizmów może oddać nieocenione usługi -> AUTOTERAPII

MECHANOTERAPIA

Dział ->FIZYKOTERAPII stosujący masaż i ćwiczenia ruchowe (gimnastyka,
gry ruchowe, terapia zajęciowa). Jest podstawą -> REHABILITACJI ruchowej

stosowanej w celu przywrócenia sprawności po operacjach i chorobach
stawów.

MEDICE CURA TE IPSUM

Łac. - lekarzu ulecz samego siebie. To hasło znane od starożytności,
kierowane jest współcześnie bardzo często pod adresem przedstawicieli

medycyny klasycznej, którym zarzuca się, że prowadzą niewłaściwy styl
życia, jest ono także wyrazem zwątpienia w skuteczność stosowanych

obecnie zabiegów leczniczych.

MEDIUM
Osoba obdarzona szczególną podatnością na -> HIPNOZĘ i -> SUGESTIĘ.

Podczas seansów spirytystycznych, wywoływania duchów i przeprowadzania
różnych doświadczeń i pokazów telepatycznych bywa wykorzystywana jako

pośrednik pomiędzy światem żywych a umarłych.

MEDIUMIZM
Dział -> PARAPSYCHOLOGII zajmujący się badaniem szczególnych uzdolnień

-> EKSTRASENSÓW, zwłaszcza w zakresie porozumiewania się żywych ze
zmarłymi.

MEDYCYNA

Całokształt wiedzy i praktyki odnoszących się do zachowania zdrowia,
zapobiegania chorobom i leczenia. Spośród wielu podziałów i klasyfikacji

nauk medycznych wiele kontrowersji i niejasności budzi umowny i dalece
nieostry podział na medycynę klasyczną, oficjalną, akademicką,

konwencjonalną, kliniczną, zachodnią, formalną, tradycyjną oraz medycynę
niekonwencjonalną, naturalną, alternatywną, komplementarną,

pozakliniczną, wschodnią, orientalną, ludową itd. Listę przymiotników po
obu stronach można mnożyć, dopisując np. takie pojęcia, jak lecznictwo

niemedyczne, paramedyczne i inne. Wydaje się jednak, że nie ma ani
możliwości, ani potrzeby próbować tego podziału definiować czy czynić go

jeszcze bardziej szczegółowym. Spór ten jest w sumie pożyteczny i musi
ostatecznie prowadzić do akceptacji tego, co dobre i pożyteczne,

odrzucanie tego, co bezsensowne i nieludzkie. Nie trudno nie spostrzec,
że takie postawienie sprawy dotyczy obu działów medycyny. Jeżeli już

trzymać się tego podziału na medycynę klasyczną i medycynę
niekonwencjonalną, to z tej pierwszej trzeba rugować antyholizm i

dezintegrację oraz nadmierną chemizację, z medycyny zaś
niekonwencjonalnej odrzucać szarlatanerię, nieuctwo i nadmierną

pochopność w uogólnianiu zjawisk jednostkowych.

MEDYCYNA NATURALNA

Jest zbiorem koncepcji, środków, metod i technik diagnostycznych i
terapeutycznych opierających się na siłach natury, przyrody i człowieka,

który także podlega jej kardynalnym prawom. Diagnoza w medycynie
naturalnej polega nie tylko na jak najlepszym rozpoznaniu samej choroby,

charakteru schorzenia, ale przede wszystkim na analizie, ocenie i
bilansie własnych sił organizmu, który sam powinien uporać się z chorobą

a nawet wyjść z niej wzmocniony i uodporniony na jej atak w przyszłości.
Podstawowymi elementami diagnozy i analizy możliwości organizmu i

przyjętej następnie terapii są: wiedza na temat właściwości genetycznych
i immunologicznych konkretnego organizmu, jego aktualny stan -> HABITAT

oraz fundamentalne dla procesu terapii zrozumienie i wykorzystanie
zjawiska tzw. -> PRZEŁOMU UZDRAWIAJĄCEGO. Dalszym ogólnym założeniem

medycyny niekonwencjonalnej jest jedność sił psychicznych i
fizjologicznych funkcji organizmu. Stąd w terapii na równi ważne są

działania podjęte przez sam organizm, wspieranie ich naturalnymi
środkami (dieta, zioła, zabiegi wodolecznicze, refleksoterapia, ruch

itp.) oraz różne środki psychoterapeutyczne, w tym -> SUGESTOTERAPIA.

MEDYTACJA
Pojęcie medytacji nie jest jednoznacznie objaśniane. Najogólniej

oznacza, myśląc naszymi zachodnimi kategoriami, specyficzną metodę ->
AUTOPSYCHOTERAPII. Polega to na koncentracji uwagi na samym sobie, na

własnych procesach fizjologicznych, co połączone jest często z
odizolowaniem się od świata zewnętrznego. Jest to więc proces

stopniowego pogłębiania zdolności do sterowania wolą i uwagą po to, aby
lepiej kierować naszym ciałem i pracą jego organów. W technikach

wywodzących się wprost z zasad orientalnych pojęciem tym obejmuje się
stany kontemplacji, ekstazy, uniesienia, nirwany. Długotrwałe,

systematyczne medytacje i kontemplacje prowadzą m.in. do znacznego
wyostrzenia zdolności percepcyjnych wewnętrznych. Normalnie nie

odczuwamy pracy większości organów wewnętrznych: serca, żołądka, płuc,
jelit, wątroby, nerek; dają one o sobie znać w sytuacjach ekstremalnych

i podczas choroby, natomiast ci co uprawiają ćwiczenia jogi, zen i inne
techniki orientalne, których zasadniczym elementem jest medytacja,

osiągają po pewnym czasie nie tylko daleko idące zdolności odczuwania
pracy tych organów, ale także możliwości oddziaływania na nie,

regulowania ich funkcji. Jest wiele podobieństw pomiędzy medytacją a
różnymi technikami relaksacyjnymi, z tym że medytacja ma charakter

daleko głębszy w sferze psychicznej, jej związek i wpływ na procesy
fizjologiczne jest silniejszy. Interesującą odmianą medytacji jest

medytacja transcendentalna (TM), której technika jest następująca
(podaję za Zb. Przybylakiem z nr 5/91 - "Nieznany Świat"): "Należy

usiąść w wygodnej pozycji i powtarzać w myśli określony tekst o
charakterze modlitwy wyciszającej - jest to tzw.-> MANTRA, zestaw

dźwięków, np. OM-AH-HUM sprzężony z wdechami i wydechami - dopływ
wszelkich zewnętrznych bodźców, dzięki czemu następuje zupełne

zestrojenie medytującego ze światem zewnętrznym i wewnętrznym; wszystkie
ośrodki w mózgu są w tym czasie nieczynne, a aktywność bioelektryczna

zostaje sprowadzona do fal alfa, co charakteryzuje stany uspokojenia
umysłu".

MEMENTO MORI

Łac. - pamiętajcie o śmierci. Zawołanie, pozdrowienie używane w
niektórych zakonach (kamedułowie, trapiści).

MENOS
Usposobienie, typ charakteru sprzyjający osiąganiu powodzenia i sukcesów

życiowych.

MENTOR
Przyjaciel Odysa, wychowawca jego syna Telemacha. Współcześnie:

przewodnik życiowy, doradca głoszący zasady życia, ale też gaduła,
moralizator, nudziarz.

MENS SANA IN CORPORE SANO

Łac. - w zdrowym ciele zdrowy duch. Bardzo popularne niegdyś hasło
używane najczęściej w kontekście: jeżeli jesteś zdrów fizycznie, możesz

też być zdrowy psychicznie. Zdrowie fizyczne w takim ujęciu jest niemal
kategorycznym warunkiem zdrowia psychicznego. Rzeczywistość jednak

dowodzi, że taka bezpośrednia zależność nie musi być regułą. Patrz np.
koncepcja -> DEZINTEGRACJI POZYTYWNEJ.

MERIDIANY

-> KANAŁY ENERGETYCZNE

MESMER FRANZ ANTON
(1734 - 1815). Twórca systemu nazwanego od jego nazwiska -> MESMERYZMEM.

MESMERYZM

Kierunek światopoglądowy i system leczenia stworzony przez -> MESMERA.
Przyjmował on za fakt niezbity istnienie we wszechświecie naturalnego

magnetyzmu, zwanego też -> MAGNETYZMEM ZWIERZĘCYM. Uważał, że magnetyzm
ten przez niektórych ludzi może być przekazywany innym. Mesmer, podobnie

jak dzisiejsi -> BIOENERGOTERAPEUCI, posługiwał się tzw. "passami" czyli
specjalnymi przesunięciami rąk nad powierzchnią ciała. Dowodził, że

efekty lecznicze mogą być wzmocnione zastosowaniem magnesu. Analiza
techniki mesmeryzmu wskazuje, że jej efekty polegały przede wszystkim na

stosowaniu -> SUGESTII HIPNOTYCZNEJ.

METABOLIZM
-> PRZEMIANA MATERII

METAFIZYKA

Obszerny dział filozofii traktujący o sprawach nie dających się wyjaśnić
doświadczalnie. Popularnie oznacza też niejasne, zawiłe i wysoce

abstrakcyjne wyjaśnianie różnych pojęć.

METAMPSYCHOZA
-> REINKARNACJA

METAPSYCHOLOGIA

Dawna nazwa -> PARAPSYCHOLOGII

METASKOPIA
Sztuka wróżenia i odgadywania przyszłości człowieka ze zmarszczek na

czole.

METODA PRÓB I BŁĘDÓW
Sposób postępowania w przypadku niepełnego rozpoznania samego przedmiotu

badań, bądź niepewności co do tego, czy obrana hipotetyczna droga
postępowania prowadzi do rozwiązania danego zadania. Dlatego przyjmuje

się różne metody postępowania, o mniejszej lub większej dozie

prawdopodobieństwa i ocenia się ich skuteczność z punktu widzenia
podjętego celu. W medycynie stosowanie tej metody jest niewskazane.

MIEĆ CZY BYĆ

Zasada, hasło życia, cel, sformułowany przez amerykańskiego filozofa
niemieckiego pochodzenia Ericha Fromma. Kontynuował on i rozwijał przede

wszystkim idee -> PSYCHOANALIZY. Zasadę mieć czy być sformułował przy
okazji analizy zagrożeń w obrębie celu życia. Zasada ta została

adaptowana przez większość współczesnych systemów
filozoficzno-etycznych, w tym także przez Kościół katolicki. Zyskuje ona

często kształt fundamentalnego pytania: mieć by być, czy być by mieć.

MIKROELEMENTY
Pierwiastki stanowiące znikomą część składową ciała ludzkiego. Patrz ->

PIERWIASTKI CIAŁA LUDZKIEGO.

MIKROKOSMOS
W przeciwieństwie do -> MAKROKOSMOSU świat mikrocząstek, ciał i cząstek

nieskończenie małych.

MIMOZA
Roślina klimatu śródziemnomorskiego i podzwrotnikowego, bardzo wrażliwa

na różne bodźce zewnętrzne. W odniesieniu do człowieka oznacza osobowość
słabą, nadwrażliwą, szczególnie podatną na choroby.

MINERWA

Rzymska bogini zdrowia i mądrości. Doświadczenie stosowane czasem w
różnych technikach terapeutycznych. Metoda polega na przypominaniu sobie

i wspólnym analizowaniu w grupie pozytywnych przeżyć i zdarzeń z
własnego życia. Procedura ta wyzwala w człowieku energię psychiczną,

ułatwia mu podjęcie decyzji w sprawie, co do której ma wątpliwości czy
jej sprosta. Doświadczenie minerwy pozwala często na zmianę nastawienia

do samego siebie, budzi wiarę we własne siły.

MIÓD
Produkt pszczeli powstający z przetworzenia przez pszczoły nektaru

zebranego z kwiatów oraz tzw. spadzi (słodki nalot na liściach drzew).
Podstawowe znaczenie lecznicze polega na wyjątkowo korzystnym zestawie

potrzebnych człowiekowi węglowodanów (glukoza i fruktoza), witamin,
enzymów i mikroelementów, zawartych w jednym preparacie. Miód działa

antybakteryjnie, wspomaga regenerację tkanek, pobudza i usprawnia
procesy przemiany materii, działa odtruwająco, wzmacnia ogólną odporność

organizmu. Stałe spożywanie miodu w ilości 1 - 2 łyżek stołowych
dziennie do posiłków pozwala na uniknięcie wielu dolegliwości, chroni

ustrój przed inwazjami bakteryjnymi i pozwala na wyeliminowanie z
jadłospisu cukru. Lekarze naturaliści powiadają: miód to zdrowie -

cukier to biała trucizna. Miód jest klasycznym środkiem profilaktycznym.
Działając wszechstronnie i subtelnie, niepostrzeżenie dla nas wzmacnia

organizm. Nawet nie wiemy, ilu uniknęliśmy chorób systematycznie
spożywając miód. Szczególnie zalecane jest spożywanie miodu w celach

detoksykacyjnych, przy zatruciach oraz przez osoby stale narażone na
kontakt z oparami metali ciężkich, zwłaszcza ołowiu. Nie należy

podgrzewać miodu do temperatury powyżej 50 stopni C, bowiem zawarte w
nim liczne enzymy tracą swą moc. Bardzo ciekawe jest porównanie wartości

cukru i miodu: Miód składa sig w 80% z łatwo przyswajalnych cennych
cukrów prostych jak glukoza i fruktoza. Cukier zawiera jedynie

sacharozę, trudniej przyswajalny cukier złożony. Miód zawiera ponad 20

biopierwiastków, ponadto aminokwasy, enzymy, inhibitory, ciała
odpornościowe, podczas gdy cukier nie zawiera ich wcale.

MISSING LINK

Ang. - nie wykryta dotąd luka, jest ich jeszcze wiele, w rozwoju
ewolucyjnym konkretnego organizmu. Tworzy to warunki dla różnej

interpretacji dróg rozwoju gatunkowego człowieka. Konrad Lorenz, znany
etolog powiedział: "Uporczywie poszukujemy brakującego ogniwa pomiędzy

światem zwierzęcym a człowiekiem - to my sami".

MISTYCYZM
Kierunek filozoficzno-religijny zakładający możliwość bezpośredniego

kontaktu osób wierzących z Bogiem. W znaczeniu potocznym oznacza często
nierealne, nazbyt idealistyczne wyobrażenia, koncepcje, idee.

MLECZKO PSZCZELE

Jest to specjalna wydzielina pszczół karmicielek, spreparowana przede
wszystkim z pyłku pszczelego, ale z dodatkiem wielu innych wytworzonych

przez pszczoły aktywatorów. Mleczkiem karmione są larwy pszczele, dopóki
przebywają w komórkach oraz żywiona jest nim przez całe życie

pszczoła-matka, co jest przedmiotem szczególnego zainteresowania i
spekulacji. Nie jest do końca też wyjaśniona sprawa, czy pożywienie,

jakie dostaje larwa pszczoły normalnej, czy larwa znajdująca się w
mateczniku, jest takie samo, jakie otrzymuje przyszła królowa.

Podejrzewa się, że larwa przyszłej matki otrzymuje jakiś specjalny
pokarm. Długowieczność pszczoły-matki, żyje ona kilka lat, podczas gdy

robotnice tylko kilka tygodni, i fakt, że składa ona codziennie porcję
jaj o ciężarze większym niż ona sama, nasuwa uparcie wiele przypuszczeń

o cudowności dostarczanego jej pokarmu. Niektóre doświadczenia i badania
wskazują, że mleczko pszczele wpływa "odmładzająco", zwalnia procesy

inwolucyjne, wpływa na uelastycznienie tętnic, reguluje ciśnienie krwi.
Mleczko pszczele zawiera ponad 20 mikroelementów oraz aminokwasy,

enzymy, hormony i wiele witamin. Uważa się, że oprócz tych znanych już
składników, mleczko pszczele zawiera jeszcze inne nie odkryte dotąd

substancje o właściwościach odmładzających i będących swoistym
"eliksirem życia".

MOIRA

Bogini przeznaczenia i losu człowieka. Ogólnie: przeznaczenie, los,
nieuchronność zdarzeń.

MOKSYBUSTIA

Leczenie metodą ogrzewania i -> PRZYŻEGANIA -> AKUPUNKTÓW, żarzącymi się
pigułkami, trociczkami, cygarami z ziela -> MOXA.

MONADA

Znak symbolizujący wzajemne usytuowanie, ich współzależność,
przenikanie, współdziałanie dwu podstawowych sił energii -> YIN -> YANG.

MORS CERTA, HORA INCERTA

Łacińskie - śmierć pewna, godzina jej przyjścia niepewna.

MOTYWACJA
Świadomość dążeń powodująca usilne, zorganizowane zmierzanie do celu.

Silne pozytywne motywacje są podstawowym warunkiem skuteczności i
ostatnim decydującym członem triady skuteczności działania: wiedzieć -

umieć - chcieć. Motywacja jest szczególnie ważnym składnikiem strategii

-> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA.

MOXA
Roślina rosnąca w Japonii wykorzystywana do sporządzania specjalnych

kulek stosowanych podczas -> TERMOPUNKTURY albo trociczek przy ->
PRZYŻEGANIU.

MÓZG

Mimo stałych postępów w poznawaniu struktury i zasad działania mózgu
jest on nadal zagadką, a odbywające się w nim procesy w większości

okryte tajemnicą. Mózg nawet w porównaniu z najnowszą generacją
komputerów jest, póki co, niedoścignionym wzorem pojemności i sprawności

działania. Normalnie, zaledwie niewielki procent tego potencjału jest
wykorzystywany. Podział mózgu na półkulę lewą (racjonalną) i prawą

(intencyjno-emocjonalną) przypomina różnice pomiędzy kulturami Wschodu
(prawa półkula) i Zachodu (lewa półkula). My ludzie Zachodu korzystamy w

większości z półkuli lewej, stąd być może tak trudno nam zaakceptować i
zrozumieć zasady filozofii orientalnej, pełnej niedomówień, alegorii,

owianej mgłą tajemnicy jak marzenia senne, które przede wszystkim rodzą
się po prawej stronie mózgu.

MUDRY

Starohinduska metoda wyrównania energii w organizmie za pomocą
przybierania zmiennych układów palców rąk i wzajemnego ich uciskania.

Ćwiczenia te są stosunkowo proste i możliwe do wykonywania przez
każdego, w każdych praktycznie warunkach i okolicznościach, można je

więc zalecić do powszechnego stosowania. Taka systematyczna gimnastyka
dłoni i palców, obok efektów opisanych w tej technice, powoduje

dodatkowe efekty jak w gimnastyce -> IZOMETRYCZNEJ. Zainteresowani
wzorami układów i szczegółami tej techniki musieliby sięgnąć do

literatury fachowej. W Polsce krąży skrypt siostry D.T. na ten temat.

MUMIO
Mumio znane było już w Tybecie i Chinach pod nazwą brag-szun, co

oznaczało: brag-skała, szun-wypot, w sumie skalny naciek. W medycynie
tybetańskiej brag-szun miał szerokie zastosowanie przede wszystkim w

chorobach wątroby, nerek i żołądka. Mumio jest gęstą, elastyczną, ścisłą
masą w kolorze o odcieniach od żółto-brązowego do czarnego, ma żywiczny

specyficzny zapach. Ponad 70% mumio stanowią substancje organiczne, w
których składzie znajdują się związki woskopodobne, żywice, kwasy

tłuszczowe, albuminy oraz wiele biopierwiastków, enzymów, witamin i
różnych inhibitorów. Mumio ma wszechstronne zastosowanie lecznicze

zewnętrzne i wewnętrzne. Znajduje się już w sprzedaży w niektórych
polskich aptekach, gdzie jest sprzedawane wraz ze szczegółowym wykazem

chorób, które leczy i zasadami zażywania.

MUZYKOTERAPIA
Metoda leczenia środkami muzycznymi. Odpowiednio dobrana muzykoterapia w

zależności od zastosowanych środków łagodzi napięcia psychiczne,
zwiększa wrażliwość lub aktywizuje. Specjaliści twierdzą, że kojarzona z

innymi środkami terapeutycznymi zwiększa ich skuteczność. Muzyka i rytm
są integralnym składnikiem niemal wszystkich rytualnych technik i

obrzędów magicznych oraz praktycznie wszystkich znanych technik
relaksacyjno-koncentrujących i -> MEDYTACJI. Muzykoterapia to nie tylko

wysublimowane techniki operujące specjalnie dobranymi zestawami
dźwiękowymi i posługujące się najnowocześniejszymi środkami

technicznymi, ale nade wszystko codzienny kontakt z dźwiękiem, który,

jeżeli jest hałasem, prowadzi do dyskomfortu psychicznego, natomiast
jeżeli jest przyjemną melodią i rytmem albo śpiewem ptaków, wprawia nas

w dobry nastrój. Podatność na muzykoterapię jest wybitnie
zindywidualizowana, zależy od wieku, płci, wykształenia, wychowania i

okoliczności. Uważa się, że muzykoterapia działa przede wszystkim na
zasadzie rezonansu, który wywołuje wiele znanych i niepoznanych jeszcze

zjawisk w narządach ciała, w jego strukturach molekularnych, a być może
nawet jeszcze sięga niższych pięter integracji materii. Istnieją

przypuszczenia, że wiele dźwięków o częstotliwościach "niesłyszalnych"
przez człowieka też może wywierać wpływ na jego organizm. Do

muzykoterapii można też z powodzeniem włączyć całą muzykę natury: śpiew
ptaków, szum drzew, wiatru i morza. W klasycznej muzykoterapii stosuje

się wiele szczegółowych technik znajdujących zastosowanie w medycynie
klinicznej i rehabilitacji.

NADIR

Zenit na antypodach. Punkt przeciwległy do zenitu.

NADSTAN
Szczególny stan napięcia psychicznego, w którym ludzie obdarzeni

wyjątkowymi zdolnościami (ekstrasensi, fenomeny) osiągają ich
nadzwyczajną kulminację, pozwalającą im na wywoływanie i sterowanie

różnymi zjawiskami -> PSI.

NADŚWIADOMOŚĆ
-> NADSTAN

NADWAGA

-> OTYŁOŚĆ I NADWAGA

NAFTA
Nafta jako lek przeciwko niektórym ciężkim chorobom, w tym m.in.

nowotworom, cukrzycy i prostacie, była znana od dawna. Takie informacje
można od czasu do czasu znaleźć w różnych publikacjach przedwojennych.

Wspomina też o tym, powołując się na skrypt dr Kossakowskiej, Elżbieta
Cybulska w cyklu publikacji w SM. Dr Kossakowska przytacza w swej

broszurze wiele przykładów wyleczenia m.in. nowotworów przewodu
pokarmowego, przerostu gruczołu krokowego i innych ciężkich schorzeń. Wg

jej opisów chorzy zażywali naftę od 1 do kilku łyżek dziennie. Podobno
nie stwierdzono żadnych ujemnych skutków kuracji. Natomiast w niektórych

regionach Polski skutecznie leczy się naftą zwierzęta domowe
zainfekowane rozmaitymi odmianami robaczycy.

NAGRANIA SYNCHRO

Specjalne nagrania stereofoniczne dostosowane do charakterystyki
elektroaktywności mózgu - fal alfa i fal theta. Rytm alfa jest rytmem

odpoczynku i relaksacji, rytm theta pojawia się tuż przed zaśnięciem,
jest to podobno moment największej synchronizacji półkul mózgowych. W

Polsce problemem tym zajmuje się -> STEFAŃSKI L. E.

NAKŁADANIE RĄK
Historia przekazuje wiele przykładów leczenia nakładaniem rąk na

chorego. Tak m.in. leczył Jakub, Mojżesz i -> JEZUS UZDROWICIEL. Także w
życiu codziennym spotykamy się bardzo czesto, szczególnie w kontaktach

rodziców z dziećmi z machinalnym, ale pełnym wyrazu i podświadomej chęci
pomożenia gestem dotykania, przytulania. nakładania rąk, głaskania. Ten

sam gest stanowi ważny element błogosławieństwa udzielanego przez

papieża. Patrz: -> DOTYK.

NARDELLI STANISŁAW
(1928 - 1985). Jeden z najpopularniejszych polskich bioenergoterapeutów.

Pełnię swych możliwości rozwinął bardzo późno, praktycznie po ukończeniu
pięćdziesięciu lat i przejściu na rentę inwalidzką. Swoje poglądy i

doświadczenia opisał w książce: "W kręgu biopola". W przeciwieństwie do
wielu innych uzdrowicieli Nardelli uważał, że to, czy pacjent wierzy czy

nie wierzy w skuteczność jego zabiegów, nie jest konieczne do uzyskania
skutków leczenia. Efekty są od tej wiary niezależne, choć podkreślał, że

psychiczny kontakt z pacjentem jest korzystny dla walki z chorobą.

NASIADÓWKA
Jeden z oryginalniejszych zabiegów wodoleczniczych z repertuaru kuracji

metodą -> KNEIPPA. Sam autor tak mówi o tym zabiegu: "Nasiadówka należy
obok kąpieli połowicznej do najznakomitszych i najskuteczniejszych

zabiegów przeciwko cierpieniom brzucha". Jest też zabiegiem wybitnie
hartującym i zapobiegającym hemoroidom. Wykonanie zabiegu polega na

zanurzeniu dolnej połowy ciała w kąpieli stojącej (wanienka, miednica),
której temperatura dostosowana jest do możliwości pacjenta. Najpierw

stosuje się nasiadówki ciepłe, potem letnie, w końcu zimne.

NATRYSK
Zabieg leczniczy, stanowiący połączenie działań mechanicznych (masaż

wodny pod różnym ciśnieniem), termicznych (zróżnicowana temperatura),
czasem także chemicznych (różne chemiczne właściwości wody np. wody

zdrojowe). Efekty lecznicze natrysku polegają m.in. na hartowaniu ciała,
usprawnianiu krwiobiegu, regulacji procesów przemiany materii,

doskonaleniu procesów termoregulacji ciała itp. Uznać także należy, że
możemy w tym przypadku mieć do czynienia z różnego rodzaju efektami

refleksologicznymi wpływającymi na równowagę energetyczną organizmu.
Natrysk wykonywany z reguły zimną wodą stanowił jeden z podstawowych

zabiegów w kuracji wodoleczniczej -> KNEIPPA.

NATUROPATIA
Dawna nazwa -> MEDYCYNY NATURALNEJ

NEGENTROPIA

Zjawiska przeciwne -> ENTROPII. Od dawna w świecie nauki, szczególnie
wśród fizyków, chemików i biologów toczy się dyskusja wokół

niewytłumaczalnych na gruncie znanych praw naukowych, zachodzących w
niezgodności z drugim prawem termodynamiki zjawisk, polegających na

skupienia się, porządkowaniu i samoorganizacji materii. Na tym gruncie
szuka się m.in. wyjaśnień dotyczących istoty życia i przejawiania się ->

PSI.

NEMEZIS
W mitologii starogreckiej bogini ludzkiego losu, karząca bluźnierców i

pyszałków. Symbol sprawiedliwej kary. Nieprzypadkowo nazwę tę nadano
istniejącemu hipotetycznie ciału niebieskiemu, które ma obiegać Słońce

po wydłużonej elipsie i zbliżać się doń co 65 milionów lat, powodując
już samym pojawieniem się w pobliżu naszego systemu planetarnego liczne

zakłócenia i kataklizmy na Ziemi. Z ostatnim pobytem Nemezis w tej
strefie wiąże się m.in. niewytłumaczalny dotąd logicznie fakt zagłady

dinozaurów. Wykrycie Nemezis albo jeszcze jednej planety naszego układu
(takie poszukiwania trwają) może spowodować znaczne zmiany w ->

ASTROLOGII i sporządzaniu -> HOROSKOPÓW.

NEMO ANTE MORTEM BEATES

Łac. - nikogo przed śmiercią nie można nazwać człowiekiem szczęśliwym.
Wszystkie wielkie religie świata zapewniają, że po godnym życiu

doczesnym czeka nas szczęśliwy żywot wieczny.

NEPENTHES
Cudowny lek, którego zażycie oddala wszelkie troski i ból.

NERWICE

Najbardziej chyba dzisiaj powszechne schorzenie o podłożu ->
PSYCHOSOMATYCZNYM, wywołane rozległymi zagrożeniami cywilizacyjnymi,

szokiem informacyjnym, rozpadem więzi społecznych, gwałtownymi zmianami
w systemie wartości oraz towarzyszącymi im licznymi zjawiskami obniżania

się ogólnej kondycji zdrowotnej, fizycznej i immunologicznej. Jedna z
bazujących na -> PSYCHOANALIZIE teoria powstania nerwic mówi o

konflikcie podświadomości i świadomości. Sięga się też do
uwspółcześnionych koncepcji -> STRESU. Podstawowym torem terapeutycznym

dla nerwic jest szeroko rozumiany -> ZDROWY STYL ŻYCIA oraz liczne
techniki -> PSYCHOTERAPII i -> RELAKSU.

NERWOBÓL

Neuralgia. Napad silnego bólu zlokalizowanego w obszarze unerwionym
przez konkretny nerw. Wiele technik medycyny niekonwencjonalnej, przede

wszystkim refleksoterapeutycznych, skutecznie leczy ten rodzaj chorób.
Jeżeli nerwoból pochodzi z ucisku na nerw, bardzo skuteczne okazują się

zabiegi -> CHIROPRAKTYKI.

NEUROFIZJOLOGIA
Nauka zajmująca się funkcjonowaniem układu nerwowego poczynając od

czynności pojedynczych komórek do całego systemu. Uważa się, że postępy,
jakie mają miejsce w ostatnich latach w zakresie neurofizjologii, mogą

istotnie przyczynić się do wyjaśnienia wielu zjawisk -> PSI.

NIEZBĘDNE NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZUWE (NNKT)
NNKT występują w olejach roślinnych, głównie w oleju kukurydzianym,

słonecznikowym, sojowym oraz, co było pewnym zaskoczeniem dla
specjalistów, także w tłuszczu ryb morskich. NNKT obniżają poziom

cholesterolu i lipidów, mają więc działanie antymiażdżycowe. Organizm
nie potrafi syntetyzować niektórych NNKT, jak np. cennego kwasu

gamma-linolenowego -> GLA, którego duże ilości odkryto ostatnio w
nasionach -> WIESIOŁKA i -> OGÓRECZNIKA. Z nasion tych roślin wytwarza

się m.in. bardzo popularny lek antymiażdżycowy -> BORAGOGLANDYNĘ 100.

NIEZNANY ŚWIAT
Miesięcznik. Problematyka: psychologia, radiestezja, medycyna naturalna,

astrologia, tajemnice natury, paleoastronautyka, UFO itp. Wydaje
"Ditkom". Adres redakcji: 00-975 Warszawa, skrytka pocztowa 17. Redaktor

naczelny Marek Rymuszko. Cena egzemplarza w sierpniu 1991 r. wynosiła
6500 zł.

NIE Z TEJ ZIEMI

Miesięcznik zajmujący się ogólnie problematyką zjawisk właśnie "nie z
tej ziemi": astrologia, psychotronika, magia, medycyna

niekonwencjonalna, tajemnice dawnych kultur, zagadki historyczne -
słowem wszystko co interesujące i nadzwyczajne. Wydaje na wysokim

poziomie poligraficznym SCANDINAVIA POLAND PUBLISHING HOUSE ltd.,

Warszawa ul. Kopernika 8/18 m. 36. Tel./telex (22) 27-96-20. Redaktor
naczelny (na Europę Wschodnią) Adam Hollanek. Cena egzemplarza w

sierpniu 1991 r. wynosiła 12800 zł.

NIHIL EST IN INTELLECTU
Łac. nihil est in intellectu, quod prius non errat in sensu - niczego

nie ma w świadomości, czego nie było w zmysłach. Stwierdzenie to
odnoszono kiedyś do pięciu podstawowych zmysłów, jakimi są: wzrok,

słuch, dotyk, smak i powonienie. Od dłuższego jednak już czasu mówi się
o szóstym zmyśle, który jednak trudno jest zdefiniować i zlokalizować.

Na ogół mówiąc "szósty zmysł" ma się na myśli jakieś nadzwyczajne
zdolności, przeczucia itp. Czasem zdolności te odnosi się do wyczuwania

pola magnetycznego. Okazuje się jednak, że tych zjawisk, które człowiek
odbiera - nie zdając sobie nawet z tego sprawy - może być znacznie

więcej jak na jeden "szósty zmysł".

NIRWANA
W kulturze i filozofii hinduizmu oznacza zakończenie procesów ->

REINKARNACJI i osiągnięcie stanu najwyższego spokoju i zapomnienia,
prawdy absolutnej. W niektórych metodach medycyny niekonwencjonalnej,

wywodzących się z tradycji orientalnych, zakłada się uzyskanie stanu
nirwany jako końcowego i najbardziej pożądanego efektu postępowania

leczniczego, czy ściślej sposobu życia oddalającego chorobę i złe
samopoczucie. Stan nirwany charakteryzuje się poczuciem pełnego

bezpieczeństwa i komfortu psychicznego, pełni szczęścia i spełnienia
celu życiowego. Stan ten osiągnąć można przez kompleksowe stosowanie

medytacji, diety, ćwiczeń fizycznych i różnych technik relaksu
autogennego.

NORMY AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Jak często, jak długo i z jaką intensywnością należy uprawiać ruch, by
był on zgodny z obiektywnymi, dyktowanymi przez naturę potrzebami

organizmu? Jeżeli mowa o normie, to najczęściej posługujemy się tym
pojęciem w sensie "przeciętny". Mierzy się np. u dużej liczby osób jakąś

cechę (wzrost, ciężar ciała itp.) i na tej podstawie ustala sig wartość
średnią, którą następnie określa się jako normę. Jednak ustalone w ten

sposób wzorce mówią nam co najwyżej, jaki człowiek jest, a nie jaki być
powinien. Ustalając więc normy aktywności fizycznej nie można w ten

sposób postępować, ponieważ olbrzymia większość ludzi jest mało aktywna,
a ich organizmy daleko odbiegają od stanu, który można by uznać za

zadowalający. Prof. Romanowski W. mówi: "Słabe bodźce podtrzymują
czynności życiowe na poziomie minimalnym, silne powodują stan adaptacji

i wytrenowania, zbyt silne powodują zakłócenia i są szkodliwe". Zgodnie
z najnowszą wiedzą na temat fizjologicznego wpływu ćwiczeń na organizm

muszą one, aby były skuteczne, spełniać następujące warunki:
- Muszą odbywać się dostatecznie często: co najmniej dwa razy w

tygodniu, jeszcze lepiej 3 - 4 razy w tygodniu, a najlepiej codziennie.
- Muszą być intensywne. Jeżeli chcemy wzmocnić serce i układ krążenia i

pobudzić organizm do wzmożonej pracy, prowadzącej do adaptacji na
wyższym niż dotąd poziomie, trzeba zdobyć się na wysiłek znacznie

większy niż ten, którego wymagają codzienne czynności.
- Muszą trwać dostatecznie długo, aby trening, jakiemu poddajemy

organizm i jego poszczególne układy, miał czas wywrzeć odpowiedni wpływ.
Patrz: uniwersalna recepta -> TRZY RAZY TRZYDZIEŚCI...

NOSTRADAMUS

Michel de Nostredame, lekarz, astronom i astrolog, żyjący w XVI wieku,

uznany za jednego z największych jasnowidzów, autor słynnych
przepowiedni o przyszłości świata. Przepowiednie te spisywane były

bardzo zagmatwanym, niejasnym, pełnym niedopowiedzeń językiem, co do
dziś sprawia komentatorom jego pism wiele kłopotów i wciąż jest źródłem

nowych interpretacji. Wg jego przepowiedni, w 1996 r. może wybuchnąć
wielka wojna, a powszechny pokój zapanuje w 2002. Wg różnych

interpretatorów wiele przepowiedni Nostradamusa odnosi się do losów
Polski. Wg innych Nostradamus wciąż żyje i od czasu do czasu ktoś z

wtajemniczonych rozpoznaje go w różnych częściach świata.

NOWAK ZBIGNIEW
Czasopismo "Skandale", numer specjalny z 1991 r. opublikowało duże

zdjęcie Zbigniewa Nowaka z informacją, że wpatrywanie się w to zdjęcie
daje efekty terapeutyczne, z tym że ma to się odbywać o godzinie 22.00,

wtedy to bowiem Zbigniew Nowak przesyła swą energię oglądającym jego
zdjęcie. Metoda ta budzi wiele wątpliwości.

NUMEROLOGIA

Sposób obliczeń magicznych, w których każdej liczbie odpowiada określona
litera. Patrz też -> KABALISTYKA.

OBE

Ang. Out of the Body Experience - doświadczenia z pobytu poza ciałem.
Patrz -> BILOKACJA.

OCKHAMA BRZYTWA

Zasada sformułowana przez średniowiecznego filozofa Wilhelma Ockhama, wg
której "nie należy mnożyć bytów bez konieczności". Zasada ta nakazywała

odrzucenie wszystkiego, co nie byłoby potwierdzone doświadczeniem. Do
zasady Ockhama brzytwy odwołują się często niektórzy uczeni w dyskusjach

odnoszących się do zjawisk z zakresu -> PSYCHOTRONIKI.

OCZKO WOJCIECH
(1537 - 1599). Lekarz zajmujący się m.in. lecznictwem zdrojowym, stąd

nazywany czasem "ojcem balneologii polskiej". Jemu przypisywana jest
piękna zasada, godna tego, aby stała się naczelnym przykazaniem

wyznawców -> MEDYCYNY NATURALNEJ. Oto ona: "Ruch jest w stanie zastąpić
prawie każde lekarstwo, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią

ruchu".

OCHOROWICZ JULIAN
(1850 - 1917). Matematyk, przyrodnik, filozof, psycholog. Wynalazca w

dziedzinie telefonu i elektrotechniki. Zajmował się również
parapsychologią i był przed -> OSSOWIECKIM jej najwybitniejszym polskim

przedstawicielem. Zajmował się szczególnie -> HIPNOZĄ i spostrzeganiem
pozazmysłowym. Prowadził badania z uzdolnionymi mediami E. Paladino i S.

Tomczakówną. Swoje zabiegi nazywał magnetyzowaniem, a ich efektem miało
być wyrównywanie energii, pobudzanie organizmu do sprawnego

funkcjonowania.

ODCHUDZANIE
-> OTYŁOŚĆ I NADWAGA

ODDECH RELAKSUJĄCY

Technika oddechu relaksującego polega na synchronizacji marszu i
oddechu. W pierwszym etapie sprawdza się, ile kroków wypada na jeden

wdech a ile na wydech. Ćwiczenie i obliczanie trzeba wykonać swobodnie,

zachowując jednostajne tempo i długość kroków. Po utrwaleniu się rytmu
marszu, zmienia się go w ten sposób, że bez zmiany szybkości zwiększa

się liczbę kroków wypadających na jeden wdech i jeden wydech,
zwiększając stopniowo liczbę kroków o jeden, dwa i więcej. To

automatycznie pogłębia oddech. Koncentracja uwagi na tych czynnościach
pozwala ponadto głębiej wsłuchać się we własne ciało, co prowadzi do

lepszego samopoczucia i poprawy w sterowaniu wewnętrznymi procesami.
Oddech relaksujący działa uspokajająco, zwiększa wentylację płuc,

usprawnia pracę mózgu, uczy koncentracji.

ODDYCHANIE
Oddech składa się z trzech faz: wdechu, wydechu i bezdechu. Bezdech

może mieć miejsce zarówno w fazie wdechu jak i wydechu. Zazwyczaj
oddychanie jest procesem automatycznym. Normalnie nie odczuwamy tego, że

oddychamy. Wszystkie bez wyjątku techniki lecznicze i relaksacyjne, w
szczególności orientalne, zwracają uwagę na technikę oddechu. Jest to

bowiem jeden z najważniejszych sposobów nauczania panowania nad własnym
ciałem, co jest istotnym elementem takich technik jak -> MEDYTACJA.

Patrz: -> PRANAJAMA i -> ODDECH RELAKSUJĄCY.

ODNOWA BIOLOGICZNA
Pojęcie używane zazwyczaj w odniesieniu do specjalnego systemu relaksu,

wypoczynku i ćwiczeń w sporcie wyczynowym. Oznacza proces przyśpieszonej
regeneracji sił organizmu wraz z usunięciem ujemnych skutków

intensywnego treningu, mikrourazów, nagromadzonych produktów przemiany
materii itp. W szerszym rozumieniu chodzi o wszelkie procesy wypoczynku

i regeneracji sił organizmu w zależności od stopnia zmęczenia i
wyczerpania ustroju. Do środków odnowy biologicznej zalicza sig m.in.

wypoczynek bierny i czynny, sen, masaże, zabiegi balneologiczne,
fizykoterapię (diatermię, sollux, diadynamik, ultradźwięki),

kinezyterapię (ćwiczenia fizyczne bierne i czynne), saunę, różne środki
dietetyczne, odżywki itp. Coraz większe znaczenie w procesie odnowy

biologicznej przypisuje się prowadzonej równolegle odnowie psychicznej,
w której wykorzystuje się korzystne oddziaływanie różnych środków

relaksacyjnych.

ODPOCZYNEK
-> ZMĘCZENIE I WYPOCZYNEK

ODPORNOŚĆ ORGANIZMU

Zdolność organizmu do neutralizowania i eliminowania drobnoustrojów
chorobotwórczych (bakterii i wirusów) oraz ich jadów. W medycynie

klasycznej rozróżnia się odporność genetyczną oraz dwa rodzaje
odporności: nabytej czynnej - po przebytych chorobach uodporniających i

w wyniku szczepień ochronnych.
Jako czynniki uodporniające wymienia się także hartowanie, środki

psychoterapeutyczne, dietetyczne. Kiedy mówimy o odporności organizmu,
to mamy na myśli przede wszystkim odporność na poziomie molekularnym,

ale dzisiaj wysuwa się liczne hipotezy wskazujące na możliwość
kształtowania się tej odporności również na poziomie submolekularnym.

Patrz też -> IMMUNOLOGIA.

ODRUCH SKÓRNO-GALWANICZNY
Znany w psychofizjologii odruch polegający na spadku elektrycznego oporu

skóry, który występuje równolegle ze wzmożoną aktywnością poznawczą i
ruchową człowieka. Zjawisko to w powiązaniu z wiedzą n.t. -> AKUPUNKTURY

i -> AUROGRAFII pozwala na postawienie śmiałych hipotez o zasilaniu

psychiki człowieka energią kosmiczną. Patrz też -> PSYCHOENERGETYKA i ->
REOENCEFALOGRAFIA (REG).

OGIEŃ

Niosący ciepło, światło, odstraszający zwierzęta, pozwalający na
przygotowanie ciepłego posiłku, a jednocześnie groźny żywioł, spełniał

od zarania ludzkości podstawowe magiczne i praktyczne funkcje w życiu
człowieka. Albowiem spośród wszystkich istot żywych tylko on potrafił

podporządkować go sobie. Ogień jest źródłem i elementem większości
wierzeń, mitów, symboli otaczających człowieka i oczywiście istotnym

składnikiem wielu klasycznych i niekonwencjonalnych metod leczenia jak:
-> HELIOTERAPIA, -> TERMOTERAPIA, -> KAUZYTERAPIA. Chodzenie po ogniu,

ściślej po rozżarzonych węglach, praktykowane w wielu obrządkach i
misteriach związanych z kulturą i medycyną Wschodu, jest także i dziś

podejmowane przez uczestników wczasów psychotronicznych.

OGÓLNY ZESPÓŁ PRZYSTOSOWANIA
Zespół reakcji występujących w ustroju podczas stresu jako wyraz reakcji

obronnej. Patrz -> STRES.

OGÓRECZNIK LEKARSKI
Roczna lub dwuletnia roślina występująca dość powszechnie w Europie. We

wszystkich podręcznikach i atlasach publikowanych do 1990 r. nie
wyróżniana żadnymi szczególnymi właściwościami. Gwałtowną karierę

ogórecznik lekarski zawdzięcza odkryciu w jej nasionach kwasu GLA
(gamma-linolenowego), podstawowego składnika nowego leku pod nazwą ->

BORAGOGLANDYNA 100. Kwas GLA należy do grupy tzw. NNKT - Niezbędnych
Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych, bardzo cennych dla organizmu m.in. w

zwalczaniu chorób układu krążenia. Jako ciekawostkę można podać, że
jeden z najstarszych przepisów na -> ELIKSIR długowieczności zawiera

właśnie ogórecznik jako jeden z podstawowych składników.

O.K. (OKAY)
Takie powiedzonka, jak ang. o.k. (okay) - w porządku, all right -

dobrze, czy franc. ca va - idzie dobrze, to we współczesnej kulturze
cywilizacyjnej zachodu już nie tylko proste formy gramatyczne, czy

zwroty grzecznościowe, lecz raczej wyraz określonej postawy, sposób
demonstrowania swego dobrego samopoczucia, powodzenia, dobrego nastroju,

właściwego biegu zdarzeń życiowych. Mamy tu do czynienia z bardzo
rozpowszechnioną we współczesnych cywilizacjach zachodnich silną

potrzebą sukcesu i wywoływania go w drodze różnych form autosugestii.

OKNA CIAŁA
W rozumieniu i rozbudowanej frazeologii odnoszącej się do różnych metod

i technik medycyny orientalnej, terminu okna ciała używa się w znaczeniu
dwojakim: najszerszym, kiedy ma się na myśli wszelkie możliwe kontakty

organizmu z otoczeniem oraz najwęższym, kiedy się mówi o odczytywaniu
znaków na tęczówce oka, czyli w -> IRYDOLOGII.

OKULTYZM

Wiedza i system poglądów o istnieniu i działaniu różnych sił
nadprzyrodzonych. Zespół zjawisk nie dających się wyjaśnić naukowo i

powiązanych raczej z magią i spirytyzmem.

OLEJEM LECZENIE
Oryginalny przepis wg N. T. Karnaucha z Kijowa na leczenie różnych

chorób przez "ssanie oleju". Wg tej metody należy rano wziąć łyżkę oleju

do ust i sączyć go przez zęby (nie łykając) około 15 - 20 minut, a
następnie wypluć. Płyn powinien być biały. Trudno ocenić, na czym polega

efekt leczniczy. (Podajemy za E. Cybulską z SM.)

OLŚNIENIE
Bliżej nie wyjaśniony stan umysłu, w którym osiąga się, zazwyczaj w

sposób nagły, zrozumienie jakiegoś skomplikowanego problemu lub dokonuje
jakiegoś odkrycia. Wg różnych doniesień olśnienie następuje zazwyczaj po

okresie długotrwałej, często bezskutecznej pracy nad problemem.

OMNIA MEA MECUM PORTO
Łac. - wszystko co posiadam noszę z sobą. Powiedzenie często używane w

tym sensie, że wszystko co najcenniejsze znajduje się w samym człowieku,
że to on dysponuje największymi możliwościami urzeczywistnienia swych

marzeń.

ONEIROMANCJA
Sztuka interpretacji i wróżenia ze snów. Znana od niepamiętnych czasów,

wykorzystywana we wszystkich dziedzinach nauk o człowieku od -> MAGII do
nauk ścisłych. Współcześnie problematyką snów zajmowali się i włączyli

ją do swych systemów filozoficznych i medycznych tacy uczeni, jak ->
FREUD, -> JUNG, -> FROMM i inni. Patrz też -> MARZENIA SENNE.

ONTOGENEZA

Rozwój jednostki od zapłodnienia jaja aż do śmierci.

ONTOLOGIA
Ogólna teoria bytu. Zestaw praw i norm analizujących strukturę i

charakter rzeczywistości.

OPALANIE SIĘ
Zmiana karnacji (koloru) skóry ludzkiego ciała poddanego działaniu

promieni słonecznych lub w warunkach sztucznych pod wpływem
promieniowania krótkofalowego. Proces opalania polega na reakcji

obronnej organizmu, który wytwarza i osadza w skórze barwnik, melaninę,
zatrzymuje większość promieni nadfioletowych atakujących organizm i nie

pozwala im na szkodliwą penetrację położonych głębiej tkanek. Wg
powszechnej opinii lekarzy nadmierne opalanie się nie jest zdrowe i

wywołuje liczne schorzenia, w tym zmiany o charakterze nowotworowym.

OPERATOR
-> BIOENERGOTERAPEUTA, -> MAGNETYZER

OPĘTANIE

Domniemane zjawisko wpływu ducha (duchów, diabłów, demonów) na człowieka
przejawiające się najczęściej w utożsamianiu się konkretnej osoby z

jakimś duchem, wyrażanie jego poglądów, kierowanie się jego zasadami,
spełnianie jego poleceń. Z wielu relacji i opisów wynika, że opętani

"czują" ducha w sobie, nie mają siły wyzwolić się spod jego wpływu, jego
panowania, muszą być mu powolni. Wg różnych hipotez zjawisko to ma

podłoże halucynacyjne, bądź jest specyficznym przejawem choroby
psychicznej. Wg innych poglądów może być wynikiem szczególnie silnej ->

AUTOSUGESTII. Jednym ze sposobów uwolnienia się z opętania jest
procedura -> EGZORCYZMÓW lub -> PSYCHOANALIZY.

OPTYMISTA

Człowiek koncentrujący swą uwagę i eksponujący w swych sądach dobre

strony życia i zdarzeń, patrzący w przyszłość z nadzieją. Pojęcie
przeciwstawne do -> PESYMISTY.

ORIENT

Wschód. Ogólna nazwa dla kierunków filozoficznych, etycznych i
medycznych pochodzących z obszarów Chin, Tybetu, Indii, Pakistanu,

Japonii. Orient obejmuje trzy główne religie: buddyzm, hinduizm, islam.

OSOBOWOŚĆ
Struktura i organizacja całokształtu życia psychicznego jednostki. Do

elementarnych składników osobowości zalicza się m.in. charakter,
temperament, intelekt, uzdolnienia, ukształtowane postawy moralne,

konstytucję fizyczną (typ), danej osoby. Wiele sporów dotyczy cech
charakterystycznych dla osobowości niedojrzałej, niepełnej,

nieprzystosowanej. Zdaniem wielu psychologów wyraźnymi sygnałami takich
osobowości są m.in. kompleksy, nietypowe reakcje, autyzm. Patrz też

interesująca koncepcja -> DEZINTEGRACJI POZYTYWNEJ prof. K.
Dąbrowskiego.

OSOBOWOŚC LEKARZA

Powszechnie uważa się, że osobowość lekarza ma obok jego wiedzy i dobrej
woli decydujące znaczenie w procesie leczenia, a jego zachowanie wobec

pacjenta jest integralnym i ważnym składnikiem terapii. Lekarz
akceptowany przez pacjenta działa także, często podświadomie, jako

psychoterapeuta. Stąd też jednym z podstawowych zarzutów wobec
współczesnej medycyny klasycznej jest jej nieczułość, nadmierna

specjalizacja, bezosobowość i niewłaściwy stosunek lekarzy do pacjentów.
Problemy te stanowią przedmiot -> DEONTOLOGII LEKARSKIEJ.

OSSENDOWSKI FERDYNAND ANTONI

(1878 - 1945). Znany i niezwykle płodny pisarz. Podróżował wiele po
całym świecie. Poznał daleki Wschód, Syberię, Mongolię, Mandżurię i

Chiny. Opisując tamte krainy zawarł wiele interesujących informacji o
tajemnych obyczajach tamtych ludów, ich wierzeniach i praktykach

medycznych. Pisał m.in. o tajemniczej krainie podziemnej -> AGARCIE,
demonach i duchach zamieszkujących dzikie i groźne miejsca. Był

pierwszym, który opisał przebieg bezkrwawej chirurgicznej operacji,
takiej samej, jakiej dokonują dziś podobno -> FILIPIŃSCY CHIRURDZY.

OSSOWIECKI STEFAN

(1877 - 1944). Niewątpliwie najsłynniejszy polski jasnowidz obdarzony
wieloma zdolnościami nadprzyrodzonymi, w tym zdolnością widzenia rzeczy

i zjawisk na odległość, przewidywania przyszłości, widzenia -> AURY, w
tym tzw. aury białej zwiastującej śmierć, odczytywania zakrytego pisma

itp. Ossowiecki wielokrotnie demonstrował swoje zdolności w tym
zakresie, przeprowadzał m.in. udane eksperymenty telepatyczne z

Piłsudskim.

OSTEOPATIA
Choroby kości.

OTYŁOŚĆ I NADWAGA

Otyłość jest to nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej powodujący
zwiększenie ciężaru ciała ponad normę. Najprostszym sposobem obliczania

normy jest wzrost w centymetrach minus 100. Np. przy wzroście 180 cm
norma wynosi 80 kg. O otyłości mówimy wtedy, gdy norma jest przekroczona

o 10%, a do tej granicy mamy do czynienia z nadwagą. Aczkolwiek

powstanie otyłości można w pewnej mierze przypisać czynnikom
genetycznym, to jednak i otyłość, i nadwaga są przede wszystkim skutkiem

długofalowego utrzymywania się -> BILANSU ENERGETYCZNEGO dodatniego.

OŻAROWSKI ALEKSANDER
Prof. Aleksander Ożarowski jest wybitnym znawcą i specjalistą z zakresu

zielarstwa i fitoterapii. Autor wielu publikacji, albumów i książek.

PADMA 28
Preparat ziołowy, z ziół tybetańskich wykazujący działanie

immunostymulacyjne, stosowany w zwalczaniu chorób o podłożu wirusowym, a
ostatnio wypróbowany u nosicieli HIV. W Polsce prowadzi się badania nad

skutecznością tego leku w kilku ośrodkach. Osiągnięto m.in. interesujące
rezultaty w zwalczaniu wirusowego zapalenia wątroby (typu B),

nawracającym zakażeniu dróg oddechowych, chorobie Buergera, zapaleniu
mięśnia sercowego. Receptę na ten lek otrzymała od mnichów tybetańskich

rodzina Badmajewów, która przewiozła go m.in. do Polski. Przed wojną był
już produkowany pod nazwą Samit 28. Obecnie sprowadzany jest ze

Szwajcarii. Rozważana jest jednak możliwość produkowania go w Polsce.

PALENIE TYTONIU
Serce i płuca to szczególnie ważne organy człowieka. To przede wszystkim

za pośrednictwem płuc, których powierzchnia u przeciętnego człowieka
wynosi około 100 m.kw. kontaktujemy się ze środowiskiem zewnętrznym.

Jeżeli powietrze, którym oddychamy, jest zatrute, zatruwana jest także
krew rozprowadzona na cały organizm. Palacz w ciągu doby wprowadza do

organizmu taką ilość nikotyny i innych szkodliwych składników, że już
ich połowa zużyta jednorazowo jest śmiertelna. Oblicza się, że wypalenie

jednego papierosa zabiera człowiekowi około 8 minut życia. 20 papierosów
wypalanych w ciągu doby skraca życie o 3 godziny! 600 papierosów

wypalanych miesięcznie to już życie krótsze o 4 doby! Około 25%
przedwczesnych zgonów spowodowane jest paleniem. 90% złośliwych

nowotworów płuc występuje u palaczy tytoniu.

PALEOKONTAKT
Hipoteza, według której w okresach prehistorycznych miały miejsce

kontakty przedstawicieli cywilizacji pozaziemskich z mieszkańcami Ziemi.
Świadectwem tych kontaktów mają być różne pozostawione znaki w formie

budowli, przedmiotów, znaków, rysunków.

PALMING
Metoda wzmacniania osłabionego wzroku i eliminowania niektórych chorób

oczu. Wg H. Benjamina, jej autora, należy usiąść wygodnie, zamknąć oczy
i nakryć je dłońmi, lewa dłoń - lewe oko, prawa dłoń - prawe oko,

częściowo krzyżując palce, kciuki lekko odchylone, oddech swobodny,
łokcie wsparte na kolanach lub na stole. Pacjent stara się w tej pozycji

uzyskać możliwie najgłębsze odprężenie i rozluźnienie oczu. Stan ten
należy pogłębić intensywnym wyobrażeniem czerni lub obrazów o przyjemnym

charakterze. Jednorazowy zabieg trwa ok. 10 minut, należy go powtarzać
przynajmniej raz na dobę.

PANACEUM

Uniwersalny lek na wszystkie choroby.

PANDORA
Wg mitologii pierwsza kobieta wyposażona w puszkę pełną nieszczęść, plag

i chorób. Wiedziona niepohamowaną ciekawością, podobnie jak Ewa

zrywająca jabłko w raju, wypuściła wszystkie nieszczęścia na wolność.
Ciekawe dlaczego mitologia winą za wszelkie kłopoty obarcza z reguły

kobiety? Powszechnie mówi się o puszcze Pandory jako o czymś, co
niedostatecznie kontrolowane powoduje serię nieszczęść. W naszych

polskich warunkach miano to może zyskać z powodzeniem inflacja.

PARA
Gr. para - przy, obok, za. Jako pierwszy człon wyrazów złożonych oznacza

nieraz zaprzeczenie lub osłabienie podobieństwa do tego, co wyraża wyraz
główny, druga część wyrazu złożonego. W znaczeniu potocznym tę część

wyrazu można tłumaczyć jako - niby. I tak np. pojęcie paramedycyna
oznaczałoby niby-medycyna, coś co medycyną nie jest, choć zajmuje się

tymi samymi lub zbliżonymi problemami.

PARACELSUS
Philippus Aureolus Theophrastus von Hohenheim ( 1493 - 1547). Niemiecki

lekarz, filozof i alchemik. Jego dorobek i wkład do rozwoju medycyny
jest równie imponujący i atrakcyjny, jak i jego nazwisko. Zwolennik

prostych metod leczenia i stosowania silnie działających środków.
Głęboko wierzył, że istnieje -> KAMIEŃ FILOZOFICZNY, którego

poszukiwaniu poświęcił wiele lat swego życia, niejako przy okazji
odkrywając wiele znanych i cenionych leków i sposobów leczenia.

PARANORMALNE

Po przestudiowaniu wielu różnych definicji nt. pojęcia paranormalny,
paranormalność, najtrafniejszą wydaje się być konstatacja Johna Eoclesa,

laureata Nagrody Nobla z 1963 r. w dziedzinie fizjologii w brzmieniu:
"Rzeczą najbardziej paranormalną ze wszystkich jest to, w jaki sposób

mogę poruszać swoim palcem, kiedy mam na to ochotę".

PARAELEKTRYCZNOŚĆ
Czasem przy opisie różnych ćwiczeń i zjawisk używa się tego terminu dla

określenia sił i procesów, których przebieg jest charakterystyczny dla
zastosowania prądu elektrycznego, ale który faktycznie nie był użyty.

Tak nazywa się siły, które nie są elektrycznością, nie dają się
fizycznie badać, chociaż wywołują takie, dające się obserwować zjawiska

fizyczne, jakby były one skutkiem przepływania prądu elektrycznego.

PARAMEDYCYNA
-> MEDYCYNA

PARAPSYCHOLOGIA

Dawniej metapsychologia. Dziedzina wiedzy, poglądów i metod badawczych
dotyczących szczególnych, nadzwyczajnych lub niedostatecznie

potwierdzonych empirycznie zdolności psychicznych człowieka i związanych
z tym jego możliwości poznawczych, leczniczych i samoleczniczych. Do

zjawisk parapsychologicznych zalicza się m.in. telekinezę, lewitację,
psychofotografię, bilokację, telepatię, różdżkarstwo, jasnowidztwo,

kryptoskopię, psychometrię, teleradiestezję, prekognicję, rekognicję,
auroskopię, eksterioryzację itp. Wg innych koncepcji takie zjawiska jak:

bilokacja, teleportacja są przedmiotem zainteresowania -> OKULTYZMU.
Patrz też -> PSI.

PARÓWKI

Jeden z popularniejszych zabiegów wodoleczniczych wg -> KNEIPPA. Chory
siada na krześle, przed którym stoi wanienka z gorącą wodą i zostaje

nakryty prześcieradłem lub kocem. Pod takim przykryciem wytwarza się

atmosfera przypominająca nieco -> SAUNĘ, ale w znacznie łagodniejszej
formie. Parówka może być całkowita (nakrycie z głową) lub częściowa

(tylko część ciała poddana jest parowaniu). Stosuje się też parówki z
wody, w której zaparzono siano, słomę owsianą lub różnego rodzaju zioła.

Kilkunastominutowy pobyt pod takim namiotem, połączony z intensywnym
poceniem się, daje efekt leczniczy. Parówki stosuje się przy różnego

rodzaju zaziębieniach, chorobach oczu (parówka ze świetlika), uszu
(parówka z pokrzywy i krwawnika).

PASJANS

Układanie kart wg określonych reguł, wróżenie z kart.

PATOLOGIA
Nauka o odbiegających od normy odchyleniach anatomicznych i

fizjologicznych powstałych wskutek chorób oraz o ich przyczynach,
mechanizmach, formach, objawach i skutkach.

PELLEGRINI JÓZEFINA

Dawniej aktorka, pieśniarka, obecnie słynna wróżka, bioenergoterapeutka,
zajmuje się też opracowywaniem horoskopów i przepowiedniami.

PENDULUM

-> WAHADŁO

PENTOGRAM
Znak magiczny spełniający funkcje podobne do tych, jakie spełniają ->

AMULETY i -> TALIZMANY. Jest to zazwyczaj tekst lub formuła magiczna
wpisana w figurę geometryczną (zazwyczaj koło). Pentogramy nazywane są

czasem pieczęciami salomonowymi. Znaczenie tekstów i zaklęć jest
zazwyczaj ukryte, prawidłowo odczytać mogą je wtajemniczeni.

PERCEPCJA

Postrzeganie zmysłowe, reagowanie na bodźce zewnętrzne, odbieranie
wrażeń.

PERIGEUM

Najbliższy Ziemi punkt orbity okołoziemskiej ciała obiegającego Ziemię.

PERIHELIUM
Najbliższy Słońca punkt orbity okołosłonecznej ciała niebieskiego

obiegającego Słońce.

PERPETUUM MOBILE
Maszyna poruszająca się wiecznie lub wykonująca pracę bez pobierania

żadnej energii z zewnątrz. Symbol rzeczy niemożliwej do osiągnięcia.

PESYMISTA
Człowiek dostrzegający w życiu i wydarzeniach jedynie przykre, ciemne

strony, widzący przyszłość w ciemnych kolorach. Pesymizm jako postawa,
istotny czynnik osobowości człowieka, jest przyczyną wielu chorób,

okolicznością sprzyjającą rozwojowi choroby, utrudniającą leczenie.
Zmiana tej postawy, osłabienie jej wpływu na konstrukcję osobowości,

stanowi często ważny kierunek zabiegów terapeutycznych podejmowanych
przez liczne metody i techniki psychoterapeutyczne zarówno w ramach

medycyny klasycznej jak i niekonwencjonalnej.

PIERWIASTKI CIAŁA CZŁOWIEKA

Pierwiastki ciała człowieka występujące oczywiście w różnych
powiązaniach dzielą się umownie na -> MAKROELEMENTY - stanowiące ponad

99% ciężaru ciała i -> MIKROELEMENTY - stanowiące niecały 1 %. Do
makroelementów zalicza się: tlen - 63%, węgiel - 20%, wodór - 10%, azot

- 3%, wapń - 1,5%, fosfor - 1%, potas - 0,25%, siarkę - 0,2%, chlor -
0,1%, magnez - 0,04%. Do mikroelementów zalicza się wszystkie pozostałe

pierwiastki, które, mimo śladowych ilości w jakich występują, są dla
prawidłowego funkcjonowania ustroju niezbędne. Są to m.in. żelazo,

miedź, jod, kobalt, mangan, cynk, fluor i inne.

PIERZGA
Przerobiony przez pszczoły i zmieszany z innymi produktami oraz

zmagazynowany w komórkach -> PYŁEK kwiatowy. Wykazuje liczne właściwości
lecznicze, detoksykacyjne, stymulujące układ immunologiczny,

usprawniające procesy metaboliczne. Patrz -> APITOTERAPIA.

PIGUŁKA NASENNA
Niefarmakologiczny środek usypiający. Tak przedstawiana jest przez

autorów: Lecha Emfazego Stefańskiego (system zapisu) i Krzysztofa
Solińskiego (opracowanie elektroniczne) kaseta Synchro-Theta-4 sterująca

prądami czynnościowymi mózgu. Wg załączonej ulotki: "nagranie
Synchro-Theta-4 << Pigułka nasenna >> jest środkiem usypiającym

najzupełniej nietoksycznym, działającym w oparciu o znane już od paru
dziesiątków lat zjawisko << wodzenia fal mózgowych >> , a wykorzystujące

najnowsze zdobycze neurofizjologii i elektroakustyki. Odsłuchanie
nagrania S-Th-4 łagodnie spowalnia rytmy prądów czynnościowych mózgu,

jednocześnie harmonizując pracę jego półkul prawej i lewej"...

PIJAWKI
Stosowane dawniej niemal powszechnie w lecznictwie ludowym jako jeden ze

środków na obniżenie ciśnienia i usunięcie z organizmu "złej krwi".
Odróżnia się pijawki końskie i lekarskie. Pijawki podczas ssania

wydzielają hirudynę, która zapobiega krzepnięciu krwi, w związku z czym
rany po ukąszeniach goją się powoli i mogą ulec zakażeniu.

PIOŁUN

Znane ziele silnie działające na układ trawienny, wzmagające wydzielanie
soku żołądkowego i żółci, zalecane w przypadkach niestrawności i

przewlekłych nieżytach jelit. Zewnętrznie działa odkażająco. Ma również
zastosowanie w przyrządzaniu specjalnych cygar przyżegających

stosowanych w -> TERMOPUNKTURZE.

PIORUN
Bardzo silne wyładowanie elektryczności przebiegające między warstwą

chmur a ziemią. Istnieje hipoteza, że piorun najczęściej uderza w
miejsca o silnej radiacji (promieniowania geopatycznego). Istnieją dane

wskazujące na to, że ptaki, np. bociany, wybierają na gniazda miejsca o
słabym promieniowaniu. Informacja ta może być przydatna przy budowie

różnych urządzeń gospodarskich. Trafny wybór miejsca pod budowę chroni
przed uderzeniem pioruna, a także przed szkodliwym promieniowaniem.

Szczególną formą wyładowań jest tzw. piorun kulisty, którego istota nie
została do końca poznana.

PIRAMIDKA DRBALA

Piramidy - monumentalne grobowce budowane w starożytności jako groby
faraonów i innych możnowładców. Współczesne badania tych zagadkowych

budowli przyniosły wiele interesujących odkryć, wykazały m.in.

szczególne właściwości mikroklimatyczne ich wnętrza. Na tym gruncie
powstała hipoteza, że te szczególne właściwości powstają pod wpływem

kształtu i usytuowania piramid. Karel Drbal skonstruował i opatentował
tekturową kopię piramidy Cheopsa do ostrzenia żyletek. Swoje odkrycie

regenerujących właściwości tej piramidki Drbal oparł na doniesieniach,
że wewnątrz piramidy Cheopsa istnieje swoisty mikroklimat powodujący, że

znajdujące się tam przedmioty i ciała są poddane działaniu
konserwującemu i regenerującemu. Doświadczenia z modelem potwierdziły,

że również we wnętrzu tej miniaturowej kopii powstaje podobny klimat.
Piramidkę można zbudować samemu wycinając z grubej tektury cztery

trójkąty o podstawie 24 cm i boku 22,6 każdy. Trójkąty skleja się w
piramidkę. Aby uruchomić jej cenne właściwości, trzeba ustawić ją

dokładnie na osi północ-południe tak, aby boki jej podstawy były do niej
równoległe. Teraz pod tę piramidkę wkłada się stępioną żyletkę ustawioną

również na osi północ-południe na podstawie o wysokości 5 cm. Żyletka
zostanie zregenerowana. Ponieważ kształtom piramidy przypisuje się wiele

interesujących oddziaływań, można dalej eksperymentować samemu
poszukując dalszych jej zastosowań np. do konserwacji żywności,

stymulowania wzrostu roślin itp.

PLACEBO
Obojętny preparat, który podany jako lek bywa równie skuteczny jak samo

lekarstwo. Placebo jest obok zjawiska -> SUGESTII i -> HIPNOZY jednym z
najpowszechniej wykorzystywanych w medycynie zarówno klasycznej, jak i

niekonwencjonalnej, sposobów terapii opartych na sile sugestii
wyzwalającej w organizmie osoby leczonej pożądane skutki fizjologiczne.

Efekt placebo wyzwalany jest przy zastosowaniu wielu środków, od zwykłej
sugestii słownej, do różnych skomplikowanych, rytualnych i magicznych

czynności. Duży wpływ na efekt placebo ma osobowość lekarza.

PLANETY
W naszym układzie słonecznym jest 9 planet. Obiegają one Słońce po

zbliżonych do koła elipsach. Planety, a szczególnie ich wzajemny układ i
położenie, są ważnym elementem -> HOROSKOPU. Każdej z planet przypisuje

się określone właściwości i cechy wpływające na życie i zdrowie
człowieka.

PLETYSMOGRAFIA

Dział zajmujący się zapisem zmian ciśnienia krwi wywołanym przekazem
telepatycznym. Interesującym szczegółem jest to, że zmiany te zachodzą

mimo nieuświadamiania ich sobie przez badanego.

PŁASZCZ HISZPAŃSKI
Zabieg wodoleczniczy wprowadzony przez -> KNEIPPA. Stosuje się m.in. w

zaziębieniach, przewlekłych schorzeniach dróg oddechowych, chorobach
przemiany materii. Chorego owija się mokrym prześcieradłem a następnie

szczelnie owija kocami. W zależności od możliwości pacjenta stosuje się
płaszcz z wody letniej lub zimnej.

PODŚWIADOMOŚĆ

Pojęcie wprowadzone do medycyny na szeroką skalę przez -> FREUDA dla
określenia stanu pośredniego pomiędzy świadomością a nieświadomością.

Tkwiące w podświadomości różne przeżycia i zdarzenia, nie uświadamiane
przez człowieka, mogą być w skutek zastosowania różnych technik ->

PSYCHOANALIZY przywrócone do świadomości, co wg Freuda w wielu wypadkach
jest warunkiem ich usunięcia z podświadomości i tym samym wyeliminowania

ich destrukcyjnego wpływu na zdrowie i samopoczucie człowieka. Wiele

technik współczesnej medycyny niekonwencjonalnej włącza ten punkt
widzenia do stosowanych technik i metod terapeutycznych.

POLARITY

Ang. - biegunowość. Polarity jest eklektycznym systemem wielostronnego
oddziaływania terapeutycznego na człowieka. Metodę opracował dr Randolf

Stone, który założył nawet specjalny Instytut Polarity w Indiach. W
polarity wykorzystywane są elementy filozofii, etyki i medycyny oraz

techniki i metody wszystkich podstawowych systemów terapeutycznych
wywodzących się z orientalnych koncepcji wspomagania zdrowia. Podstawę

polarity stanowią przede wszystkim -> REFLEKSOTERAPIA, układy rąk typu
-> MUDRY, elementy ćwiczeń -> JOGI, -> WEGETARIANIZM i wiele innych.

Zasadniczym celem zabiegów jest wyrównywanie energii. Polarity jest więc
nie tyle metodą, ile złożonym z wielu elementów stylem życia.

POLARYZACJA

Ciało ludzkie jest spolaryzowane. Na ogół prawa połowa ciała i linia
środkowa przednia posiadają znak plus, a lewa połowa i linia środkowa

tylna są ujemne. Informacja ta ma pewne znaczenie przy realizowaniu
różnych procedur magnetoterapeutycznych. Zjawisko to silniej występuje u

-> EKSTRASENSÓW.

POLTERGEIST
Złośliwy duch, sprawca różnych niespodziewanych zdarzeń i zjawisk,

pojawiający się zwłaszcza w starych domach, "stukający duch" . Ogólnie
tak też nazywa się różne niewyjaśnione przypadki przesuwania się

przedmiotów, spadania obrazów ze ścian itp. Współcześnie zjawisko
poltergeistu łączy się z -> TELEKINEZĄ.

POLSKIE STOWARZYSZENIE BIOTERAPEUTÓW "BIOPOL"
Adres: Warszawa, ul. Podwale 13, pok. 119, tel. [phone]. Prezes ->

ABRAMOWSKI STEFAN.

POLSKIE TOWARZYSTWO AKUPUNKTURY
Adres: 02 - 095 Warszawa, ul. Winnicka 10, tel. [phone]. Prezes ->

prof. GARNUSZEWSKI ZBIGNIEW.

POLSKIE TOWARZYSTWO MEDYCYNY NATURALNEJ
Adres: Warszawa, ul. Reymonta 12, tel. 34-91-28. Prezes -> prof. BRZOSKO

WITOLD.

POLSKIE TOWARZYSTWO PSYCHOTRONICZNE
Adres: 00 - 661 Warszawa, ul. Noakowskiego 10 m 54, tel 25-87-95.

POŁONECKI PAWEŁ

Jeden z najwybitniejszych współczesnych -> BIOENERGOTERAPEUTÓW, zwany
Harrisem znad Wisły. Obdarzony wieloma możliwościami diagnostycznymi i

terapeutycznymi, wielokrotnie poddawał się eksperymentom i badaniom
naukowym. Za pomocą zdjęcia -> KIRLIANA i innej aparatury potwierdzono u

niego m.in. obecność bardzo silnego promieniowania. Znany jest w wielu
krajach, w Polsce przyjmuje od czasu do czasu w spółce Bioton.

POSTAWA

Umysłowy i psychiczny stan gotowości określający zachowania i decyzje
jednostki, powstały w wyniku kompilacji: predyspozycji i doświadczenia.

POWRÓT DO NATURY

Miesięcznik Polskiego Towarzystwa Medycyny Naturalnej, adres redakcji:

Warszawa, ul. Tamka 49 m 5, tel. 27-50-58. Wyd. Egross. Red. nacz.
Monika Nowakowska - Jucewicz. Cena we wrześniu 1991 - 5000 zł.

"POŻYTEK"

Oryginalna potrawa wg przepisu J.Schulz i E.Uberhuber z książki "Leki z
Bożej Apteki". "Zmieszać i ześrutować w młynku do mielenia kawy po 2

łyżki pszenicy, jęczmienia, żyta i owsa. Dodać 2 łyżki otrąb pszennych,
rodzynki lub siekane skórki pomarańczowe. Gotować 5 minut w 1/2 l wody.

Zdjąć z ognia, zawinąć szczelnie w kilka gazet i koc. Po 2 godzinach
<<pęcznienia>> potrawa jest gotowa do spożycia. Powinna być gęsta i

spożyta na ciepło. Odpowiednimi dodatkami są różnego rodzaju kompoty -
najlepsze z jabłek, marmolada i słodkie mleko, siekane orzechy, czarne

jagody, maliny, figi, daktyle."

PRANA
Energia wszechświata, energia życia przypływająca z kosmosu, zasilająca

człowieka, stymulująca jego energię psychiczną.

PRANAJAMA
Nauczanie prawidłowego oddechu leczniczego wg -> JOGI. Oddychanie

jogiczne. Technika pranajamy jest dość skomplikowana i aby ją w pełni
opanować, trzeba uważnie przestudiować stosowną literaturę, np. książkę

Keith Sherwood: "Sztuka duchowego uzdrawiania".

PRANOTERAPIA
Leczenie energią. Dawna, a i obecnie jeszcze czasem używana, nazwa dla

-> BIOENERGOTERAPII.

PRATYĆHĆRA
Wycofanie. Osiągnięcie stanu najwyższego szczęścia, zadowolenia,

błogostan.

PRAWO ZWIERZĄT
W dniu 15.10.1978 r. w Paryżu UNESCO uchwaliła "Światową Deklarację Praw

Zwierzęcia", w której m.in. czytamy: "Uznanie przez gatunek ludzki prawa
innych gatunków zwierzęcych do egzystencji stanowi podstawę do

współistnienia wszystkich istot żywych (...), poszanowanie zwierząt
przez człowieka wiąże się z poszanowaniem ludzi między sobą (...) od

najmłodszych lat należy uczyć człowieka obserwować, rozumieć, szanować i
kochać zwierzęta".

PRĄDY CZYNNOŚCIOWE

Powstają wskutek przepływu jonów między miejscem pobudzonym a
niepobudzonym w tkance nerwowej, mięśniach i gruczołach, są przejawem

bioelektrycznej czynności tkanek (nerwów, mięśni szkieletowych, serca,
mózgu). Prądy czynnościowe mogą być mierzone przez -> EEG, -> EKG, ->

EMG.

PREKOGNICJA
Zdolność widzenia przyszłości. Patrz też -> JASNOWIDZTWO.

PRESTIDIGITATOR

Kuglarz demonstrujący żonglerkę, różne sztuczki, tricki.

PREWENCJA
Zapobieganie rozwojowi niepożądanych zjawisk w stanie zdrowia

społeczeństwa.

PRETERITOLOGIA

Studiowanie starych ksiąg poświęconych naukom hermetycznym: alchemii,
magii, astrologii.

PRIESSNITZ VICENZ

(1799 - 1851). Niemiecki chłop, który obserwując chore zwierzęta
korzystające z wód, zaczął stosować zimną wodę do leczenia różnych

chorób u ludzi. Główną formą tych zabiegów był natrysk. Stąd tę formę
zabiegu nazwano później prysznicem. Równolegle z nim upowszechniał

leczenie wodą -> KNEIPP.

PRIMUM NON NOCERE
Łac. - przede wszystkim nie szkodzić - jedna z podstawowych zasad

etycznych medycyny przypisywana -> HIPOKRATESOWI. Współcześnie uważa
się, że zasada ta jest za mało dynamiczna, nie wystarczy już bowiem, aby

medycyna stawiała sobie tak ograniczone zadanie. Wysuwa się bardziej
wszechstronną zasadę -> PRINCIPIS OBSTA - niszcz zło w zarodku.

PRINCIPIS OBSTA

Łac. - niszcz zło w zarodku - uważana współcześnie za trafną zasada
prewencji zdrowia.

PROCES ZDROWEGO ROZWOJU

Jedna z istotnych koncepcji psychologii humanistycznej zaproponowana
przez A.H.Maslowa. Jej istota polega na tym, że człowiek, o ile ma

swobodę wyboru, wybiera przeważnie to, co mu najbardziej odpowiada oraz
że jest to z reguły wybór prowadzący w kierunku poprawy zdrowia i

rozwoju. Patrz np. w żywieniu -> ANOPSOLOGIA. Jeżeli sytuacje braku
swobody wyboru są nader częste, mogą następować zahamowania w rozwoju,

pojawiają się frustracje i nerwice, które ze względu na tendencje do
samowzmacniania mogą szybko wprowadzić człowieka w stan przewlekłej

choroby psychosomatycznej.

PROGNOZA
Naukowo opracowana opinia nt. najbardziej prawdopodobnego przebiegu

zjawisk. Prognozy dotyczące stanu zdrowia są obecnie szeroko
praktykowane w strategii służb zdrowia w różnyeh krajach.

PROJEKCJA ASTRALNA

-> BILOKACJA, -> EKSTERIORYZACJA

PROFILAKTYKA
-> PREWENCJA

PROMIENIOWANIE

Powszechnie występujące w przyrodzie zjawisko emitowania praktycznie
przez wszystkie ciała fal i cząstek o różnej charakterystyce i stopniu

oddziaływania na żywe organizmy. W medycynie klasycznej znane i
wykorzystywane są zjawiska związane z promieniowaniem alfa, beta i

gamma, wyróżnia się ponadto promieniowanie cieplne, mikrofalowe,
nadfioletowe, podczerwone, kosmiczne, rentgenowskie, jonizujące,

elektromagnetyczne. Poza wyżej wymienionymi w medycynie
niekonwencjonalnej w różnych publikacjach mówi się często o

promieniowaniu o bliżej nieokreślonych parametrach i charakterystyce,
nie zawsze dającym się mierzyć znanymi metodami naukowymi, używa się

wtedy takich terminów jak energia, fale, strumień czy pole. Patrz ->

BIOPOLE, -> AURA.

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE
Promieniowanie, które poza innymi efektami powoduje jonizację atomów i

cząstek ciała, przez jakie przechodzi. Ponieważ jonizacja powoduje dość
zasadnicze zmiany w charakterze i przebiegu procesów chemicznych, tym

samym wpływa na ciała żywe. W zależności od rodzaju natężenia i czasu
promieniowania wpływ jest mały lub bardzo duży, promieniowanie

jonizujące sprzyja m.in. powstawaniu zmian nowotworowych, niszczy system
immunologiczny, powoduje zmiany genetyczne.

PROMIENIOWANIE RADIESTEZYJNE

Wszelkie promieniowanie wydzielane przez całą materię żywą i martwą,
odbierane przez wrażliwych -> RADIESTETÓW i sygnalizowane ruchami ->

RÓŻDŻKI i -> WAHADŁA. Jest to promieniowanie zazwyczaj bardzo słabe,
trudne do wykrycia i zmierzenia przez najczulsze urządzenia

elektroniczne. Wiele kontrowersji budzą informacje nt. stwierdzania
zdrowotności jakiegoś pożywienia przez badanie różdżką. Jak połączyć ze

sobą informacje o odbieraniu promieniowania radiestezyjnego przez
organizm i przenoszeniu go skurczem mięśni na wahadełko z innymi, że

każdy znoże za pomocą wahadełka stwierdzić, czy potrawa, jaką chcemy
spożyć, jest dla nas korzystna? Wydaje się więc, że zachodzi tu taka

kolejność rzeczy: najpierw my sami oceniamy (być może w jakiś
podświadomy sposób), czy potrawa nam wyjdzie na dobre, a następnie

delikatnymi skurczami mięśni przenosimy tę informację na ruchy wahadła.

PROPOLIS
-> KIT PSZCZELI

PROSKOPIA

-> PREKOGNICJA

PROSTACYKLINA
Hormon wydzielany przez płuca do krwi, zapobiegający rozwojowi

miażdżycy. Współwynalazcą tego hormonu jest Polak, prof. Ryszard
Gryglewski. Istnieje znaczna zależność pomiędzy zdolnością płuc do

wydzielania prostacykliny a paleniem nikotyny, które tę zdolność w
znacznym stopniu upośledza.

PROSTRACJA

Skrajne wyczerpanie psychiczne i nerwowe, obojętność, w krańcowych
przypadkach niechęć do życia.

PROTUBERENCJE

Wybuchy na Słońcu. Często przypisuje się im poważny wpływ na zdrowie i
samopoczucie człowieka.

PRYSZNIC

-> PRIESSNITZ

PRZECIWCIAŁA
Swoiste substancje białkowe produkowane w organizmach żywych pod wpływem

wprowadzanych do nich agresywnych bakterii, wirusów lub innych toksyn,
tzw. -> ANTYGENÓW. Przeciwciała łącząc się z antygenami neutralizują je

i ograniczają ich zdolność do niszczenia naszych komórek lub innnego
destrukcyjnego wpływu na ustrój. Sprawna produkcja przeciwciał jest

ważną właściwością systemu immunologicznego organizmu. Patrz ->

IMMUNOLOGIA.

PRZEISTOCZENIE PSYCHICZNE
Gwałtowna, znaczna zmiana psychiki. Nabycie uprzednio nie posiadanych

cech psychicznych, umysłowych lub zdolności artystycznych. Wysuwa się
przypuszczenie, że może tu zachodzić specyficzne zjawisko absorbcji

energii (potencjału) psychicznego innej osoby niedawno zmarłej.

PRZEŁOM UZDRAWIAJĄCY
Pojęcie używane w -> MEDYCYNIE NATURALNEJ oznaczające kulminacyjny

moment walki organizznu z chorobą, który przybiera najczęściej postać
ostrego procesu zapalnego. Jest to niejako decydująca bitwa wydana

chorobie po zgromadzeniu przez organizm odpowiednich sił i środków.
Jednym z głównych objawów przełomu uzdrawiającego jest -> GORĄCZKA.

Objawami towarzyszącymi są przejściowe osłabienie i upośledzenie
czynności pewnych lub wszystkich tkanek i narządów oraz ból i inne

dolegliwości. Stan ten jest łatwo widoczny na tęczówce oka. Patrz ->
IRYDODIAGNOSTYKA. Zazwyczaj po okresie przełomu uzdrawiającego następuje

szybka poprawa, powrót do zdrowia i co typowe - u ludzi nie
nadużywających leków i przestrzegających zasad -> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA -

sprawność funkcjonowania wielu narządów jest wyższa niż przed chorobą.
Przedwczesna lub nieracjonalna interwencja chemioterapeutyczna,

poczyniona w stanie przełomu uzdrawiającego prowadząca początkowo do
poprawy samopoczucia, faktycznie zaburza naturalny proces

homeostatyczny, a nade wszystko wydatnie obniża zdolności odpornościowe
organizmu. Patrz -> HOMEOPATIA.

PRZEMIANA MATERII

Metabolizm. Ogół procesów syntezy (anabolizm) i rozpadu (katabolizm)
przebiegających w żywym organizmie warunkujący jego wzrost, rozwój i

zdolność do utrzymania -> HOMEOSTAZY. Przemiana materii przebiega
bezustannie przez całe życie. Jej sprawny przebieg zapewnia zdrowie,

natomiast zakłócenia są jedną z głównych przyczyn większości chorób.
Warunkiem sprawnego przebiegu tego procesu jest dostarczenie organizmowi

odpowiednich ilości pożywienia zawierającego niezbędne składniki
pokarmowe, odpowiednich ilości tlenu oraz innych substancji takich jak

hormony, enzymy, witaminy, biopierwiastki itp. Dostarczanie nadmiernych
ilości pokarmu niepotrzebnie obciąża ustrój i utrudnia przemianę

materii. Patrz -> BILANS ENERGETYCZNY. Prawidłowa przemiana materii może
być: stymulowana przez człowieka, który postępuje zgodnie ze wskazaniami

-> ZDROWEGO STYLU ŻYCIA. Aktywność fizyczna i ruch wpływają korzystnie
na procesy przemiany materii, regulując czynności trawienia, oddychania,

krwiobiegu. Natomiast niekorzystnie na przemianę materii wpływa ->
DYSTRES, który zakłóca funkcjonowanie systemu wydzielania wewnętrznego,

powodując nadmiar lub niedobór w ustroju niezbędnych substancji.
Używki,jak tytoń, alkohol oraz nadmierne zażywanie leków wydatnie

utrudniają przemianę materii. Większość środków stosowanych w medycynie
niekonwencjonalnej zmierza przede wszystkim do regulowania procesów

przemiany materii w taki sposób, aby nie zakłócać naturalnej równowagi
energetycznej organizmu. Prowadzą do tego -> DIETA, -> PSYCHOTERAPIA, ->

ZIOŁOLECZNICTWO itp.

PRZEPOWIEDNIE DOTYCZĄCE KOŃCA ŚWIATA
Jako pierwszy rok kataklizmu światowego wymieniany był rok 1000, a

następnie wymienia się, też na zasadzie pewnej okrągłości daty, rok
2000. Wg innych bardzo interesujących obliczeń, np. z uwzględnieniem

informacji rzekomo zakodowanych w piramidach egipskich, mówi się, że

koniec świata nastąpi w dniu 17 września 2001 roku. Sam zaś słynny ->
NOSTRADAMUS wyznaczył koniec świata na lipiec 1999 roku. Z wielu innych

przepowiedni także wynika, że ten kataklizm przypadnie na przełomie
XX/XXI wieku.

PRZEPOWIEDNIE DOTYCZĄCE POLSKI

W XVI w. wielki -> NOSTRADAMUS poświęcił Polsce kilka enigmatycznych
wierszy, nad którymi do dziś znęca się cała armia rodzimych

interpretatorów. Jedno zaś zdanie z tej przepowiedni brzmi bardzo
swojsko: "Nikt nie chce u nich gospodarzyć". W XVIII w. zaporożec ->

WERNYHORA, uwieczniony w obrazie Matejki wieszczył Polskę - "od morza do
morza". Wielkie mistyczne przepowiednie łączą się z nazwiskami naszych

wieszczów: Mickiewicza i Słowackiego. Interpretacja liczby 44 mówi np.
że ostatnim 43-cim przywódcą niepodległej Polski był prezydent Mościcki.

Kto zaś będzie 44-ty? Inni wiążą tę liczbę z papieżem, Janem Pawłem II.
U Słowackiego zaś wręcz proroczo zabrzmiały strofy wiersza: "Więc oto

idzie Papież słowiański". Pontyfikat Jana Pawła II wprost lub pośrednio
był przepowiedziany co najmniej przez pięć osób, w tym dokładnie z

imienia i nazwiska przez -> KLIMUSZKĘ. Inne interesujące przepowiednie
to: ks. Markiewicza (XIX w.) tzw. "Przepowiednia z Tęgoborza" (l893)

oraz bp. Cieplaka. Z wielkich międzynarodowych wizji ciekawa jest
jeszcze, choć nie do końca ujawniona, tzw. przepowiednia Fatimska. Z

różnych przecieków wiadomo, że jest to wizja raczej straszna,
przepowiadająca m.in. atak Chin na ZSRR. Tak w ogóle to z tych

wszystkich przepowiedni Polska po czasach trudnych wychodzi zawsze
zwycięsko.

PRZESĄDY

Żywione przez ludzi przekonania i poglądy, w których za pewne lub
prawdopodobne przyjmuje się istnienie różnych zjawisk trudnych do

racjonalnego wyjaśnienia. Długa jest też lista przesądów dużych i
małych, wpływających w różnym stopniu na nasze samopoczucie,

postępowanie i decyzje: czarny kot, liczba 13, zbicie lustra, sztućce
położone na krzyż, witanie się przez próg, wstawanie z łóżka lewą nogą

itp. itd. Powszechne uleganie im świadczy o wielkiej podatności
człowieka na różne czynniki irracjonalne i paranormalne, tłumaczy też

pośrednio fakt dość szerokiego korzystania dzisiaj w leczeniu z takich
środków jak -> SUGESTIA i -> HIPNOZA.

PRZESZCZEPY

-> TRANSPLANTACJE

PRZEZIĘBIENIE
Stan zmniejszonej odporności organizmu wywołany działaniem zimna,

ściślej - gwałtownych zmian temperatury, umożliwiający rozwój różnych
chorób dróg oddechowych (katar, angina, nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc

itp.). Przebieg przeziębienia jest następujący: Jeżeli organizm nie jest
dostatecznie uodporniony (zahartowany) i przez to nie potrafi szybko

dostosowywać się do zmieniających się warunków termicznych, wówczas przy
gwałtownym obniżeniu się temperatury następuje długotrwały skurcz naczyń

w powłokach śluzowych dróg oddechowych. Powstałe stąd niedokrwienie i
okresowe obniżenie odporności tworzy dogodne warunki dla rozwoju

drobnoustrojów stale żyjących na błonie śluzowej, które w tych warunkach
szybko się rozmnażają i atakują tkankę i komórki. Jeżeli organizm nie

potrafi w porę zmobilizować swych sił obronnych, to zaziębienie może
skończyć się poważną chorobą, np. zapaleniem płuc. Najskuteczniejszym

środkiem zapobiegania jest -> HARTOWANIE. Byłoby najlepiej, ażeby z

inwazją choroby organizm sam się uporał, wzrosłaby przez to jego
odporność na tego typu atak w przyszłości. Patrz: -> PRZEŁOM

UZDRAWIAJĄCY i -> MEDYCYNA NATURALNA.

PRZYGRZEWANIE
-> PRZYŻEGANIE

PRZYRODOLECZNICTWO

-> FIZJATRIA, -> FIZJOTERAPIA. Metody leczenia przypisywane głównie
medycynie ludowej, która posługuje się naturalnymi, powszechnie

dostępnymi, ofiarowywanymi przez naturę środkami, jak ciepło, woda,
promienie słoneczne, zioła, sposoby odżywiania się, aktywność fizyczna.

Współczesna medycyna klasyczna oficjalnie włączyła do swego repertuaru
większość środków, a nawet wiele z nich udoskonaliła i rozwinęła

(dietetyka, zielarstwo, wodolecznictwo). Medycyna niekonwencjonalna
korzysta z tego zasobu w znacznie szerszym zakresie i bardziej

zdecydowanie łączy je z bogatym arsenałem metod psychoterapeutycznych i
magicznych, wywodzących się z repertuaru medycyny orientalnej. Stosowane

są tu m.in. takie niekonwencjonalne środki, jak -> GŁODÓWKI, ->
HOMEOPATIA, -> ZIOŁOLECZNICTWO i wiele innych. Z pewnym zdziwieniem

zauważyć jedynie należy, że do zespołu środków niekonwencjonalnych
zalicza się także ruch, leczenie ruchem, aktywność fizyczną, a powodem

tego zdziwienia nie jest sam fakt uznawania ruchu za środek leczniczy,
lecz wciąż niedostateczne wykorzystywanie jego rozległych wartości

terapeutycznych.

PRZYSIĘGA HIPOKRATESA
Przyrzeczenie o dochowaniu wierności zasadom etyki określonym przez ->

HIPOKRATESA, składane przez lekarzy już w starożytności, a obecnie w
nieco zmodyfikowanej formie także przez absolwentów studiów medycznych.

Treść przysięgi Hipokratesa wraz z innymi zasadami i normami
postępowania lekarskiego, np. zapisanymi w tzw. "deklaracji genewskiej",

wchodzą w skład -> DEONTOLOGII lekarskiej. A oto fragment tekstu
przysięgi Hipokratesa:

"...Biorąc na świadków Boga Ojca, Syna i Ducha Św., że będę przestrzegał
wszystkiego, co jest przysięgą objęte - na ile to będzie w mojej mocy, w

takim stopniu, w jakim mi moje zdolności pozwolą. Wiedzę tę: wszystkie
jej przepisy przekazywać będę otwarcie i rzetelnie uczniom moim, mojego

mistrza i pozostałym, którzy związali się moralnie przepisami medycyny.
Ponadto, że przy leczeniu chorych stosownie do sił moich i zdolności

rzetelnie stosować będę niezbędne środki. Niczyjej choroby nie
zaniecham. Nie wyrządzę zła. Nie dam nikomu trucizny, nawet na jego

prośbę, ani kobiecie ciężarnej nie podam napoju do zabicia płodu. Życie
moje i moją wiedzę zachowam czyste i nieposzlakowane. Chorujących na

kamienie nie będę operować, lecz pozostawię to przedsięwzięcie
doświadczonym w tej nauce. Do jakkiegokolwiek domu przyjdę, aby nieść

chorym pomoc, będę się wystrzegał wszelkiego nadużycia, wszelkiego
zepsucia, wszelkiej nieobyczajności, także rzeczy lubieżnych, czy

przedmiotem moich zabiegów będą ciała kobiet czy mężczyzn. O tym, co
zobaczę lub usłyszę w trakcie leczenia, nikomu tego nie wyjawię, lecz

zachowam całkowite milczenie, jeśli będę rozumiał, że należy o tym
zamilczeć. Niech mi się pomyślnie szczęści tak w życiu moim jak i

sztuce, gdy będę w całości i sprawiedliwie wypełniał tę przysięgę i
niech zyskam sobie chwałę na wieczność. Gdybym zaś złamał i okazał się

krzywoprzysiężcą, niech spotka mnie wszystko przeciwne. Amen..."

PRZYŻEGANIE

Metoda stymulacji -> AKUPUNKTÓW specjalnymi, najczęściej piołunowymi
żarzącymi się cygarami, stożkami lub kulkami. Tlącym się końcem cygara

ogrzewa się wybrany odcinek ciała trzymając je w odległości 20 - 30 mm i
wykonując nim ruchy koliste (ogrzewanie stabilne) albo uderzając lekko

żarzącym się końcem w stymulowane miejsce (ogrzewanie dziobiące). W
Japonii stosuje się do przyżegania małe kulki z rośliny zwanej Moxa.

Kulki pozostawia się na ciele aż do wystąpienia odczynu lub nawet
miejscowego oparzenia.

PSI

Ogół zjawisk i faktów parapsychicznych, paranormalnych, dla których
dotąd nie istnieje wyjaśnienie na drodze naukowej, bądź jest ono

hipotetyczne i niewystarczające. Wspólną cechą zjawisk PSI jest to, że
czynności psychiczne stanowią ich podstawę. Istnieje wiele podziałów

tych zjawisk na klasy. Najpełniejszą informację na ten temat podają A.
Dubrow i W. Puszkin. Podkreślić należy, że wszyscy poważni badacze

zjawisk -> PSI zdecydowanie odrzucają jakiekolwiek możliwości
interpretowania i objaśniania ich jako zjawisk z zakresu -> OKULTYZMU,

-> SZAMAŃSTWA, czy -> MISTYCYZMU. Poszukiwania te lokuje się wyraźnie na
gruncie praw materialnych, fizycznych i pracy mózgu, stawiając generalną

hipotezę, że zjawiska PSI są tak szczególnymi formami przejawiania się
różnych rodzajów i stanów materii i pól, że wymagają dla ich wyjaśnienia

stworzenia nowego obszaru pojęć fizycznych i biologicznych. Niezależnie
od różnorodności zjawisk PSI uważa się, że należy poszukiwać jednej,

ogólnej teorii, na podstawie której mogłoby nastąpić wyjaśnienie takich
zjawisk jak -> TELEPATIA, -> JASNOWIDZENIE, które są formami obiegu

informacji w naturze oraz takich jak -> PSYCHOKINEZA czy -> LEWITACJA,
które są najbardziej zadziwiającą formą -> PSYCHOENERGII, ale też, co ze

względów praktycznych najważniejsze, można by określając charakter i
sposób funkcjonowania -> BIOPOLA czy -> BIOENERGII dać naukowe podwaliny

-> BIOENERGOTERAPII jako podstawy wszelkich form medycyny
niekonwencjonalnej. Problemy biopola i bioenergii są przedmiotem żywego

zainteresowania fizyków, ponieważ w ich obrębie zachodzi szereg zjawisk
nie dających się wytłumaczyć na gruncie dotychczasowych pojęć

fizycznych, a jednocześnie mają one ścisły związek z takimi podstawowymi
przejawami PSI, jak psycho- i telekineza, lewitacja, -> POLTERGEIST, ->

FOTOGRAFIA MYŚLOWA, a w medycynie -> CHIRURGIA PSYCHICZNA. Z
dotychczasowych obserwacji wiadomo jedynie, że aktywność psychiczna

wydatnie wpływa na różne procesy tworzenia się, zanikania, powstawania i
inwersji różnych pól, energii i materii, a więc zjawisk, które nie

występują w świecie materii nieożywionej. Wiele informacji wskazuje na
to, że ogólną podstawę tych różnych funkcji psycho-bio-materialnych jest

specyficzne -> POLE BIOGRAWITACYJNE, które oddziałuje konformacyjnie na
przebieg wszystkich procesów ustrojów żywych. Uważa się też, że fale

biograwitacyjne mogą na drodze kwantyfikacji generować różne pola i
rodzaje energii. Potwierdzenie teorii biograwitacyjnej, dla której nie

istnieje problem odległości ani ciężaru, wyjaśniałoby wiele ze względu
na specyficzne właściwości energii biograwitacyjnej. W poszukiwaniu

wyjaśnień zjawisk PSI sięga się też do Einsteina. Jak wiadomo wg ogólnej
teorii względności czasoprzestrzeń i pole grawitacyjne tworzą jedną

całość, zakrzywiającą się, co tak dobrze tłumaczy pojęcie np.
nieskończoności i relatywności czasu. Dla wyjaśnienia różnych zjawisk

PSI, a w szczególności takich jak -> REKOGNICJA i -> PREKOGNICJA sięga
się do tej teorii przypuszczając, że w przebiegu jakichś złożonych

czynności psychicznych (gdy psychika jest interpretowana jako materialna
część biobytu) mogą następować specyficzne, lokalne zmiany w obrębie

czasoprzestrzeni, które mogą być nie znaną nam jeszcze podstawową formą

materii. Inne wyjaśnienia tych niezwykłych zjawisk sięgają do koncepcji
uporządkowań liniowych, w których zgodnie z właściwościami czasu,

uporządkowana jest kolejność wydarzeń. Jeżeli zatem, zgodnie z ogólną
teorią względności, linie te mogą się zamykać, to leżące w ich

zakrzywionych polach informacje przy spełnieniu pewnych specyficznych
warunków stają się dostępne bez względu na to, w którym miejscu na tej

linii (kole) się znajdują. Znane są też hipotezy, wg których wszystkim
realnie istniejącym dodatnim punktom i elementom "naszego" świata

odpowiada niedoświadczana przez nas lustrzana czasoprzestrzeń ujemna,
która może generować nie wyjaśnione dotąd zjawiska PSI, a w tym m.in. ->

JASNOWIDZTWO czy zjawiska -> MATERIALIZACJI i ->DEMATERIALIZACJI,
ponieważ teoria ta uprawdopodabnia równoległe istnienie przeszłości,

teraźniejszości i przyszłości. Dodatkowo teoria ta zakłada, że podczas
różnego rodzaju -> TRANSFORMACJI powstają cząstki zdolne do poruszania

się z szybkością większą niż dotąd graniczną szybkością światła. Sławny
fizyk Feinmann, znany głównie ze swego niekonwencjonalnego wykładu

fizyki, interpretując i poszerzając teorię kwantową zakłada możliwość
jednoczesnego znajdowania się elektronu w dwu różnych miejscach. Gdyby

to okazało się prawdziwe, można by na tej drodze poszukiwać wyjaśnienia
takich najbardziej ,nieprawdopodobnych" zjawisk PSI, jak ->

EKSTERIORYZACJA czy -> TELEPORTACJA, a nawet niektórych zjawisk
znajdujących się obecnie w obrębie zainteresowań -> SPIRYTYZMU. Inne

ciekawe badania doprowadziły do powstania kolejnej hipotezy, że w
psychokinezie siła energetyczna jest tworzona w wyniku aktywności

psychicznej człowieka, a nie - jak to się czasem przypuszcza -
wyzwalania sił grawitacyjnych przedmiotu doświadczalnego. Co się zaś

tyczy zjawiska -> TELEKINEZY to przypuszcza się, że m.in. może ono być
związane z innym zjawiskiem PSI, a mianowicie -> EKSTERIORYZACJĄ

jakiegoś -> EKSTRASENSA i jego oddziaływaniem poza ciałem. Wyjaśnień
takich złożonych zjawisk PSI jak materializacja czy dematerializacja

poszukuje się też w ogromnej złożoności zjawisk czasoprzestrzeni,
materii i antymaterii, stanu próżniowego czy specyficznych cząstek

wirtualnych. Fenomen PSI w tzw. -> NADSTANIE funkcjonuje jako jednolity
układ kwantowy, makroskopowy. Niezależnie od sposobów manifestowania się

energii PSI uważa się, że jej powstanie i przejawianie się oraz wszelkie
zmiany mają początek w procesach nerwowych zachodzących podczas

aktywności psychicznej. Jednym z podstawowych i najtrudniejszych do
wyjaśnienia problemów PSI jest zagadnienie źródeł energii. Skąd się

bierze i jaki ma charakter energia generowana przez fenomeny PSI
przesuwająca przedmioty, wyginająca pręty metalowe itp. Dodatkową, choć

pasjonującą trudność stanowi okoliczność, że owa energia może być w
większości wypadków dowolnie kierowana przez człowieka na wykonanie

określonych zadań. Prób wyjaśnienia źródeł tej energii jest wiele, a
wszystkie wysoce hipotetyczne. Jedna z nich np. mówi o możliwości

powstawania energii na zasadzie słynnego Einsteinowskiego
przekształcania się masy w energię (E = mc2). Inna, że człowiek swą

emitowaną psychiczną energią jedynie wzbudza energię kinetyczną
przedmiotów, inne jeszcze mówią o możliwości -> TRANSMUTACJI

pierwiastków w organizmie (np. zmiana wapnia w magnez), jeszcze inne o
pobieraniu energii kosmicznej itp. itd. Jedno jest pewne, że skoro taka

energia istnieje, a jej źródłem powstawania, wzbudzania czy transmutacji
jest psychika człowieka, stanowi to dostatecznie pasjonujący powód dla

poszukiwania naukowych wyjaśnień tego fenomenu.

PSYCHESTEZJA
Wrażliwość psychiczna na bodźce, zawarta między dwiema skrajnymi

ocenami: nadmierna wrażliwość - obniżona wrażliwość.

PSYCHOANALIZA

Kierunek filozoficzny i psychologiczny, którego podwaliny stworzył ->
FREUD Zygmunt. Psychoanaliza próbuje wyjaśnić funkcjonowanie i rozwój

osobowości człowieka przez działanie nieuświadomionych instynktów i
popędów będących w stałym konflikcie. W medycynie psychoanaliza jest

metodą leczenia polegającą na wykrywaniu nieuświadomionych i utajonych
wielu zaburzeń występujących w życiu psychicznym chorego. Wg -> FREUDA,

podstawowym mechanizmem silnie oddziałującym na człowieka jest popęd
seksualny -> LIBIDO. W strukturze osobowości człowieka psychoanaliza

wyróżnia trzy sfery: Id, Superego i Ego. Id (ono) obejmuje wszystkie
nieuświadomione instynkty i popędy będące główną siłą i źródłem energii

życiowej człowieka, kieruje się wyłącznie zasadą przyjemności. Superego
(nadjaźń) jest ukształtowanym przez kulturę i doświadczenie społeczne

zbiorem norm i nakazów funkcjonujących, podobnie do Id, nieświadomie i
irracjonalnie. Ego (jaźń) jest tym, co pośredniczy pomiędzy Id i

Superego i na drodze świadomej regulacji zachowania, kierowania się
zasadą racjonalizmu tworzy warunki do adaptacji człowieka w środowisku.

Niezbyt wiele przetrwało do dnia dzisiejszego z takiej psychoanalizy,
jaką stworzył Freud. Niemniej jednak dała ona potężny impuls do rozwoju

różnych kierunków psychoterapii. Wielu współczesnych ->
BIOENERGOTERAPEUTÓW, świadomie lub nieświadomie, stosuje w swych

zabiegach techniki oparte na psychoanalizie.

PSYCHOCHIRURGIA
W medycynie klasycznej oznacza metodę biologicznego leczenia w

dziedzinie psychiatrii. Dawniej nazywano tak zabieg polegający na
przecinaniu niektórych szlaków nerwowych po to, ażeby przerwać chorobę.

Dziś tej metody się nie stosuje. Obecnie w wielu publikacjach
psychochirurgią nazywa się zabiegi -> BEZKRWAWYCH OPERACJI dokonywanych

przez filipińskich chirurgów, a także operacje chirurgiczne, przy
których znieczulenia dokonuje się metodami -> HIPNOZY czy -> SUGESTII

stosowanych bezpośrednio albo pośrednio jak np. w słynnym już
doświadczeniu -> KASZPIROWSKIEGO, kiedy posłużono się telewizją. Patrz

też -> PSI.

PSYCHODRAMA
Spektakl, technika grupowych zajęć, polegająca na wyrażeniu przeżyć i

konfliktów w formie improwizowanego przedstawienia teatralnego, podczas
którego uczestnicy (pacjenci) odgrywają różne role pełnione w życiu,

dzięki czemu swobodniej niż zazwyczaj mogą wyrażać swe poglądy, ujawniać
konflikty i zainteresowania. Metoda ta służy zarówno diagnozowaniu jak i

samej terapii (psychoterapii).

PSYCHOENERGETYKA
W obszarze problematyki parapsychologicznej termin psychoenergetyka w

zasadzie znaczy to samo, co -> BIOENERGETYKA, ale ta z kolei w
klasycznym ujęciu biologii, chemii i fizjologii nie zajmuje się

związkami i zależnościami między psychiką a materialnymi przejawami i
procesami życia. Stąd termin psychoenergetyka trafniej chyba oddaje

niezwykłą złożoność zjawisk psychicznych. Najogólniej rzecz biorąc w
ramach psychoenergetyki stawia się szereg hipotez podbudowanych przede

wszystkim solidnymi wnioskami wynikającymi z doświadczeń -> AKUPUNKTURY,
zakładających istnienie szerokiej wymiany energii między otoczeniem a

człowiekiem, oraz że ta energia pochodzenia kosmicznego znacząco
stymuluje pracę mózgu będącego ośrodkiem energii psychicznej. W

klasycznej bioenergetyce mówi się, że wszelka energia człowieka pochodzi

z przemiany materii, psychoenergetyce zaś mowa jest o energii
napływającej z zewnątrz i zasilającej układ psychiczny. Pełne

potwierdzenie tej hipotezy wyjaśniałoby wiele zjawisk z zakresu
parapsychologii i bioenergoterapii.

PSYCHOFIZJOLOGIA

Nauka o zależnościach i związkach występujących między procesami
fizjologicznymi i psychicznymi. W medycynie zarówno klasycznej jak i

niekonwencjonalnej odpowiednikiem psychofizjologii jest ->
PSYCHOSOMATYKA.

PSYCHOFONIA

Terapia za pomocą symbolicznego malarstwa. Technika uprawiana przez
Elizę Storch z Kopenhagi. Na podstawie rozmowy i analizy fotografii

pacjenta, daty jego urodzenia i podpisu, pani Storch "wcielając" się w
tę osobę maluje obraz - diagnozę, a następnie na tej podstawie sporządza

receptę.

PSYCHOFIZYKA
Dział nauki zajmujący się wyjaśnianiem za pomocą praw fizycznych zjawisk

-> PSI, a także tworzeniem hipotetycznych praw fizyki wychodzących poza
jej dotychczasowe obszary, a których powstanie wyjaśniałoby istniejące i

obserwowane procesy psychiczne na gruncie fizyki.

PSYCHOHOLOGRAFIA
Zespół poglądów i częściowo potwierdzonych doświadczeniami z zakresu ->

HOLOGRAFII hipotez, w których przyjmuje się, że w każdym punkcie
przestrzeni, w ukrytej postaci uzewnętrznionych fal stojących, istnieją

obrazy i myśli wszystkich ludzi. Gdyby ta hipoteza została potwierdzona,
znalazłoby się przyrodoznawcze wyjaśnienie dla -> JASNOWIDZTWA, ->

TELEPATII i innych zjawisk -> PSI.

PSYCHOIMMUNOLOGIA
Dział wiedzy zajmujący się wpływem stanu psychiki człowieka na poziomie

odporności immunologicznej ustroju. Wpływ ten, co jednoznacznie
stwierdza nauka i praktyka, jest rozległy. We wszystkich technikach i

metodach medycyny niekonwencjonalnej ten pogląd jest także bardzo
rozpowszechniony, choć często bywa wyrażany językiem nazbyt magicznym i

nienaukowym. Tymczasem zjawiska te coraz dokładniej są objaśniane przez
naukę i brane pod uwagę w technice terapeutycznej. Podczas ataku

epidemii rzadziej ulegają chorobie i lżej ją przechodzą ci, którzy są
akurat w dobrym nastroju, a także ci, którym choroba jest bardzo nie na

rękę, ponieważ przeszkadza im w realizacji jakiegoś atrakcyjnego planu.
Moneta położona na ciele zahipnotyzowanej osoby, opatrzona sugestią, że

jest silnie rozgrzana, wywołuje zaczerwienienie skóry, a nawet typowe
dla oparzenia bąble. Znane jest też zjawisko -> JATROGENII, kiedy lekarz

stawia pomyłkową diagnozę i pacjent właśnie zaczyna chorować na to, co
mylnie rozpoznał lekarz. Można przytoczyć setki podobnych przykładów

bezpośredniego wpływu psychiki na ciało. Zajmuje się tym między innymi
-> PSYCHOSOMATYKA. Objaśnienie lego typu zjawisk jest dość proste. Otóż

limfocyt, podstawowy element układu immunologicznego, przypomina swą
strukturą i funkcjami komórkę nerwową, która jest przecież podstawowym

ogniwem tworzenia się i przekazu sygnału psychicznego. Stąd limfocyty
nazywane są swobodnymi lub pływającymi komórkami nerwowymi. Znane są też

tzw. immunokorektory czyli substancje stymulujące układ odpornościowy.
Nie lekceważmy więc znaczenia uśmiechu i uczucia zadowolenia jako często

lepszych i skuteczniejszych leków niż niejedna pigułka.

PSYCHOKINEZA

Zdolność człowieka do oddziaływania na różne przedmioty za pomocą
wysiłku psychicznego (myślowego), bez żadnego z nimi kontaktu

fizycznego. Znane są i dobrze udokumentowane (sfotografowane) przypadki
przemieszczania lub zawieszenia w przestrzeni różnych przedmiotów samą

siłą woli. Zdolność tę posiadają bardzo nieliczni ludzie. Wyjaśnienia
naukowego dla tego zjawiska szuka się w materialnych procesach

wywoływanych aktywnością psychiczną człowieka. Uważa się, że w pewnych
trudnych do przewidzenia warunkach jest on w stanie generować z siebie

pewne pole, które na pewien czas neutralizuje siły grawitacyjne.
Występowanie zjawisk psychokinezy jest także dowodem na istnienie ->

BIOPOLA i w jakimś sensie wyjaśnia możliwość występowania wzajemnego
kontaktu energetycznego między ustrojami żywymi. Patrz też ->

TELFKINEZA.

PSYCHOKINEZJA
->SPOSTRZEGANlE POZAZMYSŁOWE

PSYCHOLOGIA

Nauka o zjawiskach i procesach psychicznych, o zachowaniu się człowieka
i zwierząt wyższych.

PSYCHOMETRIA

Zdolność do widzenia miejsc i zjawisk oddalonych w czasie i przestrzeni
tylko przez kontakt z przedmiotem pozostawionym przez człowieka, który

był w opisywanych miejscach świadkiem owych zjawisk lub miał bezpośredni
kontakt z "widzianym" przedmiotem.

PSYCHOMOTORYKA

Ogólne tempo ruchów i ich specjalna charakterystyka: sztywny, porywczy,
energiczny, miękki, płynny. Wg teorii wychowania fizycznego, gdzie

termin ten jest najczęściej używany, psychomotoryka oznacza całość
procesów i zjawisk zachodzących podczas aktywności ruchowej człowieka, a

wyrażających się w takich cechach jak szybkość, siła, wytrzymałość,
gibkość, zręczność.

PSYCHONEUROIMMUNOLOGIA

Zakres wiedzy medycznej ukazującej zależność występującą pomiędzy stałym
-> DYSTRESEM a sprawnością układu immunologicznego. Depresje, niepokoje

i lęki zwiększają podatność organizmu na infekcje bakteryjne i wirusowe
oraz różne alergie. Badania dowodzą, że istnieje ścisła zależność

pomiędzy kondycją psychiczną a sprawnością układu odpornościowego. Patrz
też -> PSYCHOIMMUNOLOGIA

PSYCHOPATIA

Odbiegające od normy zaburzenia osobowości. Osobowość aspołeczna,
antysocjalna.

PSYCHOSOMATYKA

Medycyna psychosomatyczna. Medycyna kierująca się w diagnostyce i
terapii zasadami -> HOLIZMU, pełnej jedności ciała i duszy, jedności

somatycznej i psychicznej człowieka.

PSYCHOTERAPIA
Leczenie różnych schorzeń metodami i sposobami oddziałującymi na

psychikę pacjenta. Efekty lecznicze mogą pojawiać się w wyniku wiary w

skuteczność stosowanych środków, dzięki rozbudzonej nadziei na poprawę
zdrowia, chęci do samoleczenia, autorelaksu, zmianie w obrębie stylu

życia i w systemie uznawanych wartości. Głównym celem i warunkiem
powodzenia psychoterapii i wielu jej technik i metod stosowanych zarówno

w medycynie klasycznej, jak w medycynie niekonwencjonalnej jest czynne -
świadome lub podświadome - zaangażowanie się pacjenta w proces leczenia.

Wszystkie stosowane w psychoterapii zabiegi opierają się na
psychosomatycznej zasadzie -> HOLIZMU.

PSYCHOTERAPIA - GŁÓWNE METODY

Wg. A. H. Maslowa wszystkie sposoby psychoterapii można podzielić na 7
głównych grup. Są to: 1) poprzez ekspresję (akt dopełnienia, uwolnienie,

katharsis), 2) przez zaspokojenie potrzeby podstawowej (udzielenie
poparcia, bezpieczeństwa, opieki, miłości, szacunku), 3) przez usuwanie

zagrożenia (opieka, dobre warunki społeczne, polityczne i ekonomiczne),
4) przez pogłębienie poznania, wiedzy i rozumienia, 5) przez sugestię i

autorytet, 6) przez bezpośredni atak na objawy, jak w różnego rodzaju
terapiach behawioralnych, oraz 7) przez pozytywną samorealizację,

indywidualizację czy rozwój. Dla bardziej ogólnych celów, jakimi są cele
teorii osobowości, powyższy wykaz stanowi listę możliwych zmian, jakim

osobowość może ulegać rozwijając się w kierunkach aprobowanych z punktu
widzenia kultury i psychiatrii.

PSYCHOTRONIKA

Współczesna nazwa -> PARAPSYCHOLOGII. Zajmuje się zjawiskami z
pogranicza nauki, ale nie dającymi się wyjaśnić w pełni za pomocą

znanych metod naukowych. Psychotronika poszukuje i wykorzystuje w
praktyce rozliczne związki energetyczne istniejące w żywej przyrodzie.

Wg jeszcze innych koncepcji psychotronika jest samodzielną
interdyscyplinarną gałęzią wiedzy, która zajmuje się siłami działającymi

na odległość - interakcjami zarówno między ludźmi, jak też między ludźmi
a otaczającym światem organicznym i nieorganicznym. Patrz też -> PSI. Wg

Z. Rejdaka, prezesa Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychotronicznego -
"psychotronika jest nauką, która bada interakcje zachodzące na

odległość, interakcje związane z jeszcze nie zrozumianą, pewną formą
energii, która stanowi własność żywej materii, do interakcji tych

dochodzi zarówno między samymi << podmiotami >> , jak i między
podmiotami i <<przedmiotami>>, włącznie z przedmiotami ożywionymi".

PSYCHOWIZJA (PARAPSYCHOWIZJA)

Termin używany w niektórych publikacjach dla zjawisk -> JASNOWIDZTWA.

PREPARAT TORFOWY TOŁPY (PTT)
Preparat PTT jest wreszcie w aptekach. Każdy może go sobie kupić, choć

kosztuje bardzo dużo. Bogatą historię powstawania leku opisano szeroko w
prasie, natomiast sposób jego użycia i zastosowania widnieje w ulotce.

Przytaczamy więc tylko dwie opinie nt. PTT. Prof. Andrzej Danysz,
dyrektor Instytutu Leków: "Mamy oto oryginalny polski lek, który jako

immunomodulator ma szansę wejść na trwałe do historii naszej farmacji,
m.in. dlatego, że jest on unikatowym immunomodulatorem, gdyż posiada

potężne możliwości wzmagania odnowy tkankowej". W ustaleniach zaś
Państwowej Komisji Leków czytamy: "Zapobieganie i leczenie chorób

występujących na tle dysfunkcji układu immunologicznego (m.in.
przewlekłe stany zapalne dróg oddechowych), leczenie chorób związanych z

upośledzeniem procesów regeneracyjno-reparacyjnych (m.in. owrzodzenie
żylakowate podudzi), uzupełnienie w leczeniu pooperacyjnym nadżerek,

paradontopatie".

PULS

-> TĘTNO

PUSZCZANIE KRWI
-> UPUSTY KRWI

PUVA - FOTOCHEMOTERAPIA

Naświetlanie skóry tzw. długimi promieniami nadfioletowymi przy
jednoczesnym podawaniu do wewnątrz lub stosowaniu zewnętrznym w

miejscach leczonych (wykwitach) środków światłouczulających. Terapia ta
skutkuje czasem w leczeniu łuszczycy, bielactwa i łysienia. Szczegółowo

technikę leczenia ustalają gabinety dermatologiczne.

PYŁEK PSZCZELI
Produkt zbierany z kwiatów przez pszczoły. Pyłek w 50% zawiera

aminokwasy, a ponadto blisko 40 biopierwiastków i wszystkie witaminy.
Pyłek jest w ulu przerabiany na -> PIERZGĘ i w tej formie magazynowany w

komórkach. Pyłek i pierzga skutecznie pomagają w zwalczaniu wielu chorób
(anemia, nadciśnienie, brak apetytu, nerwice, łysienie, prostata i

schorzenia metaboliczne). Wiele informacji wskazuje też na regeneracyjne
oddziaływanie pyłku na organizm. Wskazywałoby na to interesujące

zjawisko "odmładzania" się starych pszczół, które w przypadku jakiegoś
kryzysu w rodzinie pszczelej i braku młodych pszczół, spożywają duże

porcje pyłku, co przywraca im biologiczną młodość.

PYTIA
Kapłanka i wieszczka z Delf (Grecja), słynna z niejasnych i

wieloznacznych wróżb i przepowiedni.

QI
Energia krążąca kanałami -> MERYDIANAMI. Wg -> CHIŃSKIEJ MEDYCYNY

choroba jest wynikiem zakłóceń w obiegu energii qi, a leczenie polega na
eliminowaniu tych zakłóceń.

RADIACJA

-> PROMIENIOWANIE. Energetyczne oddziaływanie na odległość.

RAMBDOMANCJA
Dawna nazwa -> RADIESTEZJI, czasem jeszcze spotykana w różnych

publikacjach.

RADIESTEZJA
Odczuwanie promieniowania. Nie określono dotąd dokładnie, o jaki rodzaj

promieniowania w przypadku radiestezji chodzi, tym bardziej że
radiestezja zajmuje się ogromnie szerokim kręgiem oddziaływań

pochodzących z wnętrza ziemi, przedmiotów, roślin, zwierząt i ludzi.
Mówi się ogólnie, że radiesteci odczuwają bardzo słabe prądy

elektromagnetyczne wysyłane przez wszystkie ciała. Promieniowania tego
jak dotąd nie udało się jednak jednoznacznie określić, zmierzyć,

wyskalować. Radiestezja dzieli się na różne działy: -> GEOTRONIKĘ, w
skład której wchodzi m.in. -> RÓŻDŻKARSTWO i -> RADIESTEZYJNA OCHRONA

ŚRODOWISKA, -> RADIESTEZJĘ PARAMEDYCZNĄ obejmującą -> DIAGNOSTYKĘ
MEDYCZNĄ I WETERYNARYJNĄ oraz -> FITORADIESTEZJĘ i -> TELERADIESTEZJĘ.

Zdolność radiestezji jest wrodzoną, którą można przez ciągłe ćwiczenia
doskonalić. Każdy człowiek może w pewnym stopniu te zdolności wyćwiczyć.

Zainteresowani takimi ćwiczeniami i technikami powinni sięgnąć do

książki Czesława Spychalskiego pt. "Radiestezja w domu i ogrodzie".
Patrz też: -> WAHADLARSTWO, -> RÓŻDŻKARSTWO.

RADIESTEZJA PARAMEDYCZNA

Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się diagnostyką medyczną i weterynaryjną.
Podstawowym przyrządem do prowadzenia badań jest -> WAHADŁO, za pomocą

którego wykrywa się chore organy, określa rodzaj schorzenia, a często
dobiera także odpowiednie leki i określa sposoby ich użycia.

RADIESTEZYJNA OCHRONA ŚRODOWISKA

Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się lokalizacją promieniowania
niekorzystnie wpływającego na człowieka oraz eliminowaniem jego skutków

przez instalowanie odpowiednich urządzeń (ODPROMIENNIKI, EKRANY
RADIESTEZYJNE), co przynosi w wielu przypadkach znaczną poprawę zarówno

w stanie zdrowia, jak i samopoczucia.

RADIOBIOLOGIA
Nauka o wpływie -> PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO na żywe organizmy.

RADIOTERAPIA

Dział -> RADIOBIOLOGII zajmujący się zastosowaniem dla celów leczniczych
-> PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO, głównie w przypadku nowotworów

złośliwych. W zwalczaniu raka wykorzystywane jest m.in. zjawisko
większej promienioczułości tkanki nowotworowej w porównaniu z tkanką

zdrową. Podstawową zasadą techniki radioterapeutycznej jest możliwie
precyzyjne objęcie promieniowaniem tkanki przeznaczonej do zniszczenia.

RANGOWA LISTA STRESU (RLS)

Technika samooceny odporności psychicznej na ujemne bodźce stresowe i w
pewnym sensie także technika terapii antystresowej, która sprzyja

wyrobieniu refleksyjnego stosunku do biegu zdarzeń życiowych i ich
wpływu na samopoczucie. Zainteresowany, w określonych odstępach czasu

(raz na tydzień, raz na miesiąc itp.), sporządza listę od 5 - 10
problemów, które w jego subiektywnym odczuciu sprawiają mu różne

trudności i kłopoty. Ważne jest, aby sporządzając kolejną listę, nie
zaglądać do listy poprzedniej. Analiza zmian w kolejności pojawiających

się na liście tych samych problemów, znikanie jednych i występowanie
drugich, prowadzi z reguły do dwu zasadniczych spostrzeżeń: 1) każdy

trudny z początku problem staje się z biegiem czasu coraz łatwiejszy do
rozwiązania; 2) jedynym skutecznym środkiem prowadzącym do usunięcia

jakiegoś problemu z Rangowej Listy Stresu jest usilne dążenie do
rozwiązania, a nie jego unikanie. Technika RLS może być poszerzona o

Rangową Listę Sukcesów - RLS-2. Tym razem w kolejności wpisuje się na
listę wydarzenia, sprawy i sytuacje, które w subiektywnym odczuciu

odebrane zostały jako sukces, sprawiły przyjemność itp.

REANIMACJA
Przywracanie do życia osób, które znalazły się w stadium śmierci

klinicznej. Reanimacja jest możliwa pod warunkiem, że faza śmierci
klinicznej objawiająca się m.in. zatrzymaniem akcji serca nie trwa

dłużej niż 3 - 4 minuty. Reanimacja polega na możliwie najszybszym
jednoczesnym rozpoczęciu sztucznego oddychania (zazwyczaj metodą usta -

usta) i rytmicznego masażu uciskowego w okolicy mostka (masaż serca) w
tempie: dwa uciśnięcia - jeden oddech. Jeżeli w czasie kilku minut nie

zostanie uruchomione krążenie krwi, mózg wskutek niedotlenienia ulega
nieodwracalnej degeneracji. W literaturze medycznej znane są jednak

wypadki znacznego przesunięcia tego okresu, np. wskutek schłodzenia

ciała. Trudne są też do zinterpretowania przypadki długotrwałego, niemal
całkowitego zatrzymania procesów życiowych, co ma miejsce u niektórych

wyznawców orientalnych medytacji.

REBIRTHING
Ang. - powtórne urodziny. Odrodzenie. Oznacza zabiegi mające na celu

usunięcie skutków szoku poporodowego powstającego u noworodka w wyniku
gwałtownej i radykalnej zmiany środowiska zewnętrznego. Jednym z

głównych elementów tego szoku jest zmiana w systemie oddychania,
zaopatrzenia organizmu w tlen. Po urodzeniu się dziecko po raz pierwszy

zachłystuje się powietrzem, zaczyna oddychać własnymi płucami. Analiza
przebiegu i skutków tego szoku stała się podstawą do sformułowania

koncepcji o znaczeniu sposobu oddychania dla zdrowia i samopoczucia
człowieka. Twórca rebirthingu Leonard Orr z USA uważa, że znaczenie

lecznicze ma stosowanie przez dłuższy czas intensywnego oddechu
kontrolowanego (z reguły oddychanie jest automatyczne, nieuświadomione),

kiedy to nie występują przerwy między wdechem a wydechem. Operowanie
oddechem jest zresztą niezwykle popularne we wszystkich niemal metodach

leczniczych, w ćwiczeniach fizycznych, -> AEROBICU, -> MEDYTACJACH, ->
JODZE, -> PSYCHOTERAPII itd. W rebirthingu kładzie się nacisk co

najmniej na trzy korzystne funkcje: wydalnicze, regulujące, tonizujące w
stosunku do systemu nerwowego, korelacyjne z pracą i doskonaleniem

mięśni oddechowych, mięśni brzucha oraz związanych z pracą organów
wewnętrznych: płuc, serca, układu trawiennego. Uważa się, że nauka

oddechu rebirthing prowadzona indywidualnie lub zbiorowo powinna odbywać
się pod kierunkiem nauczyciela, doświadczonego rebirthera, co ma również

znaczenie socjoterapeutyczne. Osoby, które chciałyby same, bez
rebirthera, ćwiczyć przez dłuższy czas oddech, radykalnie zwiększając

jego intensywność, należy przestrzec przed nieobojętnym dla organizmu
zjawiskiem hiperwentylacji, która w skrajnych przypadkach może prowadzić

do oszołomienia, a nawet utraty przytomności.

RECEPTA
Zlecenie na przyrządzenie i wydanie leku. Rp. - przypis ten na receptach

oznacza: przyjmij! weź!

RECEPTORY
Wyspecjalizowane struktury organizmu odbierające i przekazujące do

ośrodków nerwowych (rdzeń, mózg) bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, co
umożliwia podejmowanie przez organizm odpowiednich działań adaptacyjnych

i aktywizujących. Wyróżnia się następujące rodzaje receptorów:
interoreceptory odbierające sygnały z narządów wewnętrznych

(chemoreceptory, osmoreceptory, termoreceptory, baroreceptory,
mechanoreceptory); proprioreceptory informujące o położeniu i wzajemnych

ruchach ciała; receptory zmysłu równowagi; eksteroreceptory (receptory
dotyku, ciepła, ucisku, zimna, smaku); nocyreceptory (receptory bólowe);

telereceptory (wzrok, słuch, węch). Podstawą funkcjonowania receptorów
są zjawiska elektryczne - prądy czynnościowe, a każdy receptor jest

wrażliwy tylko na jeden rodzaj energii. Wielu przedstawicieli medycyny
niekonwencjonalnej nie satysfakcjonuje ta klasyfikacja. Uważa się, że

człowiek dysponuje znacznie większymi możliwościami odbierania i
przetwarzania zarówno sygnałów pochodzących z zewnątrz, jak od wewnątrz

organizmu. Dowodem na to jest wiele niewyjaśnionych zjawisk reakcji
człowieka w sytuacjach, które nie zostały wywołane działaniem znanych

receptorów. Do wniosków takich skłaniają także fantastyczne możliwości
receptywne obserwowane u różnych zwierząt. Chodzi tu szczególnie o

odczuwanie niesłychanie słabych, różnych rodzajów promieniowania,

emanacji czy przepływu energii, nie stwierdzanych żadnymi znanymi dotąd
metodami pomiarowymi.

REFLEKSOTERAPIA

Nazwą tą obejmuje się wszystkie metody leczenia, u podstaw których leżą
ogólne mechanizmy refleksoryczne (odruchowe), a więc nakłucia, masaż

punktowy, działanie prądem elektrycznym lub energią świetlną,
przyżeganie itp. Wg innych autorów nazwę refleksoterapia ogranicza się

wyłącznie do -> AKUPRESURY stóp, ponieważ tam właśnie są zlokalizowane
tzw. strefy refleksyjne, odpowiadające organom wewnętrznym.

Refleksoterapię w tym węższym ujęciu każdy może i powinien sam stosować,
poddając od czasu do czasu swoje umęczone, ściśnięte obuwiem stopy

relaksowi i różnym technikom masażu. Po zapoznaniu się z mapą punktów
refleksyjnych można próbować samoleczenia. Swoistą i bardzo cenną,

ogólnie działającą i powszechnie dostępną formą refleksoterapii jest po
prostu chodzenie boso przy każdej nadarzającej się okazji.

REGENERACJA

Odnowienie, odtwarzanie, odrost utraconych komórek, tkanek, narządów. W
ogólniejszym znaczeniu przywrócenie utraconych sił i energii. Istnieją

hipotezy, że w aparacie genetycznym człowieka zakodowane są znacznie
większe możliwości pełniejszego odtwarzania zużytych, czy utraconych

tkanek i narządów niż ma to miejsce obecnie. Uruchomienie tych
możliwości mogłoby prowadzić do odrostu utraconej kończyny czy jakiegoś

wewnętrznego organu. Fantazja to czy przyszłość?

REHABILITACJA
Przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej przez stosowanie

odpowiednich zabiegów leczniczych. Rehabilitacja powinna mieć charakter
kompleksowy, -> PSYCHOSOMATYCZNY tj. mający na celu tak fizyczne jak i

psychiczne przygotowanie do życia, w tym adaptację społeczną chorego.

REICHA TERAPIA
Jeden z podstawowych kierunków psychoterapeutycznych opracowany przez

Wilhelma Reicha. Istota Reicha terapia polega na realizowaniu
specyficznej procedury analityczno-diagnostycznej, podczas której

psychoterapeuta stara się przełamać często nieuświadamiany opór
pacjenta, który broni się przed analizą, nie chce się otworzyć, nie

potrafi zaakceptować ingerencji innego człowieka w jego wnętrze. Cele te
można osiągnąć wykorzystując psychosomatyczną strukturę osobowości

człowieka i stosując różne techniki i ćwiczenia somatyczne, relaksujące,
ekspresyjne. Wg opracownej przez Reicha procedury "pracy z ciałem"

uwalniają emocje i przełamują na poziomie fizycznym obronę pacjenta.

REIKI
Japońska metoda samoleczenia, wywiedziona z tradycji chińskich,

polegająca na przykładaniu odpowiednio ułożonych rąk do różnych części
ciała. O ile w innych technikach mówi się o leczniczym wpływie dotyku

rąk jednego człowieka na drugiego, o tyle istotą reiki jest samoleczenie
przez samodotyk. Uważa się, że przykładanie odpowiednio ułożonych rąk do

różnych części ciała reguluje obieg energii w organizmie i wpływa na
większą skuteczność walki z chorobą. Układy rąk i sposób ich

przykładania zależą od rodzaju choroby i indywidualnych cech
psychofizycznych pacjenta. Nie są praktycznie dostępne na rynku żadne

książki czy katalogi, w których byłaby podana technika reiki.
Rozpowszechniana jest natomiast w Polsce metoda -> BSM o bardzo

zbliżonej technice. Można wreszcie kierując się po prostu intuicją,

metodą -> PRÓB I BŁĘDÓW samemu szukać takiego ułożenia rąk, które
koiłoby ból i przynosiłoby ulgę w chorobie.

REINKARNACJA

Wędrówka dusz, wielokrotne odradzanie się człowieka przez wstępowanie
jego duszy w ciało innej istoty. W piśmiennictwie zajmującym się tym

zagadnieniem wymienia się też -> METAMPSYCHOZĘ, która oznacza odrodzenie
się duszy człowieka w ciele roślinnym, zwierzęcym, a także w postaci

demonów i bogów. Czasem też używa się dla zjawisk reinkarnacji zastępczo
terminu transmigracja. Ostatnim etapem reinkarnacji jest stan pełnego

zjednoczenia z istotą najwyższą -> NIRWANA.

REJMER JERZY
Jeden z czołowych -> HEALERÓW polskich. Z wykształcenia filozof,

poliglota, posiada wszechstronną znajomość medycyny, homeopatii,
ziołolecznictwa. Współpracuje z lekarzami. Wielokrotnie poddawał się

badaniom, które potwierdziły jego wybitne zdolności bioenergetyczne.
Leczy padaczkę, choroby płuc, alergie, zaburzenia hormonalne, choroby

kobiece. Dużo przebywa za granicą. W Polsce przyjmuje w spółce "BIOTON".

REKREACJA FIZYCZNA
Czynny wypoczynek, przywracanie sił, niezbędny dla zdrowia każdego

człowieka składnik jego stylu życia.

RELAKS

W medycynie klasycznej oznacza zwiotczenie mięśni. W ogólnym znaczeniu
odprężenie psychiczne i fizyczne uzyskiwane często na drodze biernej,

np. po ustaniu czynników zagrożenia lub zakończeniu wytężonej i
trudnej pracy. Częściej jednak konieczne jest świadome sterowanie

procesem relaksu. Współczesny tryb życia jest pełen złożonych zagrożeń,
przedłużających się stanów -> FRUSTRACJI. Powoduje to niebezpieczny

stan chronicznego zmęczenia i -> DYSTRESU, w krańcowych przypadkach
prowadzi to do rozwoju różnych chorób psychosomatycznych, wydatnie

skracając życie i pogarszając jego jakość. W takich wypadkach niezbędne
jest stosowanie specjalnych technik relaksacyjnych i

PSYCHOTERAPEUTYCZNYCH.

REOENCEFALOGRAFIA (REG)

Metoda rejestracji napięcia intelektualnego. Najogólniej, metoda REG
pozwala stwierdzić, że do organizmu człowieka (także zwierząt) dopływa

z zewnątrz energia niezbędna dla aktywności psychicznej. Uważa się przy
tym, że energia ta napływa bezpośrednio z kosmosu. Podczas badań REG

stwierdzono, że w czasie intensywnej pracy intelektualnej zwiększa się w
sposób istotny przepuszczalność skóry dla napływającej z zewnątrz

energii. Zjawiska te są m.in. znane w psychofizjologii pod nazwą odruchu
skórno-galwanicznego (OSG).

REQUIES, MODERATA DIAETA, MENS LAETA

Łac. - trzej najlepsi lekarze: Dr Spokój, Dr Dieta, Dr Humor.

RESUSCYTACJA
-> REANIMACJA

RETROFLEKSJA

Technika ćwiczeń mięśniowych stosowana w różnych terapiach

psychosomatycznych. Polega na świadomym kierowaniu wysiłku mięśniowego
do wewnątrz, na siebie samego, a nie na zewnątrz siebie, na środowisko.

Inaczej oznacza to powstrzymywanie się od ekspresji. Patrz: ->
GESTALTTERAPIA.

RETROKOGNICJA

Jasnowidztwo. Zdolność widzenia przeszłości bez udziału w zdarzeniach
lub bez kontaktu z osobami lub rzeczami będącymi przedmiotem

retrokognicji.

RETROSPEKCJA
Odtwarzanie w pamięci przeżyć psychicznych doznawanych w przeszłości,

przywoływanie minionych zdarzeń, rozpamiętywanie ich.

REWITALIZACJA
Wg. -> WIŚNIEWSKIEJ-ROSZKOWSKIEJ rewitalizacja to "zwiększenie

żywotności ustroju i ogólne usprawnienie jego procesów życiowych". W
znacznym zakresie rewitalizacja pokrywa się z pojęciem odmładzania. Za

główne metody rewitalizacji uważa się dietoterapię, ergoterapię,
psychoterapię, farmakoterapię oraz okolicznościowo: balneo- i

klimatoterapię.

REZONANS
W fizyce zachodzące przy jednakowej częstotliwości zjawisko wymuszania

przez drgania zewnętrzne drgań własnych. W obszarze -> PARAPSYCHOLOGII
przywołuje się prawa rezonansu (ściślej rezonansu elektronowego) dla

wyjaśnienia niektórych zjawisk -> PSI. Pojęcie rezonansu jest
szczególnie interesujące w hipotezie n.t. -> BIOGRAWITACJI.

REZONATOR

Przyrząd używany w -> RADIESTEZJI m.in. do ustalania lokalizacji ->
SIECI GEOBIOLOGICZNEJ.

RĘKA

W wielu technikach diagnostycznych i terapeutycznych medycyny
niekonwencjonalnej ręka odgrywa zasadniczą rolę jako obiekt

bezpośredniej szczegółowej analizy w -> CHIROMANCJI, wytwórca w ->
GRAFOLOGII, czy narząd leczący w -> MANUPUNKTURZE, -> MASAŻU, ->

AKUPRESURZE, -> DIGITOPUNKTURZE, -> MUDRY, -> BSM, -> REIKI.

RĘKA TRUPIA
W starożytności (Pliniusz Starszy) i średniowieczu kultywowano pogląd,

że dotknięcie ręki nieboszczyka wpływa lecząco. Procedura
wykorzystywania rąk zmarłych w celach leczniczych i magicznych była

często bardzo skomplikowana, czasem wręcz makabryczna. Np. bardzo
ceniony był palec nienarodzonego dziecka jako -> TALIZMAN złodziejski.

Także w obyczajach polskich są liczne ślady tego zabobonu.

ROLFING
Specyficzna technika rozciągania mięśni, likwidacji ich nadmiernych

przykurczów i zrostów specjalnym masażem. Ida Rolf, która opracowała tę
procedurę, wychodzi z założenia, że skoro typ umięśnienia jest odbiciem

stanów psychicznych człowieka, to zgodnie z zasadą jedności
psychosomatycznej, zmiany w strukturze mięśni wpływają na zmianę stanu

świadomości. Patrz: -> PRACA Z CIAŁEM i -> WEGETOTERAPIA.

RÓŻDŻKA

Podstawowy przyrząd w pracy -> RADIESTETY.

RÓŻDŻKARSTWO
Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się badaniem i opracowywaniem

praktycznych programów wykorzystania -> RÓŻDŻKI do wykrywania,
lokalizowania i określania cech interesujących obiektów, głównie cieków

wodnych, złóż podziemnych, przedmiotów itp. Istotą efektu różdżkarskiego
nie jest, jak się często przypuszcza, bezpośrednie oddziaływanie obiektu

na różdżkę, ale ruch różdżki jest wywołany reakcją ludzkiego ciała na
różne anomalie ziemskiego pola magnetycznego. Różdżkarz po prostu

reaguje specyficznym skurczem mięśni na gradient pola magnetycznego.
Badania wykazały, że w ciele człowieka można zlokalizować receptory

magnetyczne, występujące parami (prawa i lewa strona ciała), które
odbierają i przenoszą na różdżkę promieniowania geomagnetyczne.

Aczkolwiek wszyscy ludzie odczuwają wpływ magnetyzmu, tym niemniej tylko
nieliczni posiadają ten talent w stopniu umożliwiającym im praktyczne

jego wykorzystanie przy pracy z różdżką czy wahadłem. Zdolności te można
rozwijać w drodze treningu. Uważa się że na otwartej przestrzeni i w

ruchu należy posługiwać się różdżką, natomiast w obiektach zamkniętych i
w bezruchu większe zastosowanie ma raczej wahadło.

RUCH

Realizowana w bogatym zestawie środków aktywność fizyczna jest nie tylko
jednym z podstawowych warunków rozwoju fizycznego i wspomagania zdrowia,

ale zarazem najwszechstronniej działającym środkiem profilaktyki
psychosomatycznej, a nawet w wielu wypadkach jedynym skutecznym środkiem

leczniczym. Główną formą zorganizowanego ruchu jest -> TRENING.
Najprostszą i najdokładniejszą formą oceny intensywności ruchu jest ->

TĘTNO. Podstawowymi i najwszechstronniejszymi formami aktywności
fizycznej są -> MARSZ i -> BIEG (JOGGING). Jak powiedział dr Stefan

Oczko: "Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki
razem wzięte nie zastąpią ruchu". Zmiany, jakie zachodzą w organizmie

pod wpływem systematycznego treningu, są wszechstronne. Mogą być tak
głębokie i tak odbiegać od przeciętnej normy, że przez wielu

obserwatorów, nawet lekarzy - mogą być mylnie oceniane, jako zmiany
patologiczne. Wiele korzystnych zmian, jakie zachodzą w wyniku

systematycznego treningu, jest widoczne gołym okiem. Są to zazwyczaj:
prosta szczupła sylwetka mimo lepszego umięśnienia, energiczny,

sprężysty chód, brak objawów zmęczenia przy pracy fizycznej, na ogół
lepsze samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej. W wyniku

treningu uzyskuje się wyraźną poprawę w podstawowych cechach
motorycznych. takich jak siła, szybkość, wytrzymałość. Serce zmuszane do

częstego wysiłku podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do
nowych, większych wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną

zdolnością do przepompowywania krwi. Zdolność ta u trenującego wzrasta
niekiedy dwukrotnie w stosunku do stanu przedtreningowego.

Profilaktycznie stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu
niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, nadciśnieniu, żylakom,

chorobie Buergera i innych.

RUNY
Starogreckie i staroskandynawskie pisma, księgi, poezje.

RUSZT GLOBALNY

-> SIEĆ GEOBIOLOGICZNA

RYODORAKU

Opracowana przez Japończyka Nakataniego metoda określania za pomocą
pomiaru przewodnictwa elektrycznego w -> MERIDIANACH stanów pomocnych

przy diagnozowaniu, a także ustalaniu zakresu terapii i kontroli jej
przebiegu.

RYTMY KOSMICZNE

Życie człowieka jest w znacznym stopniu zdominowane i regulowane
zewnętrznymi wpływami kosmosu. Należą do nich:

- Ruch obrotowy Ziemi (24 godziny) i ruch postępowy Ziemi wokół Słońca
(365 dni i 6 godzin). Nachylenie płaszczyzny równika pod kątem 23

stopnie 27' do płaszczyzny -> EKLIPTYKI, co jest przyczyną zmian pór
roku.

- Ruch obrotowy Słońca o okresie 25 dni i 9 godzin powoduje wahania w
natężeniu promieniowania.

- Ruch satelitarny Księżyca wokół Ziemi wynosi 27,3 dnia.
Wzajemny wpływ tych trzech ciał niebieskich (Słońce, Ziemia, Księżyc)

powoduje powstanie kilku ważnych rytmów biologicznych u wszystkich
organizmów żywych, w tym u człowieka:

- Rytmy dobowe i związane z nimi zmiany: dzień i noc, światło i
ciemność, różnice temperatury i wilgotności.

- Rytmy okołomiesięczne, zbliżone do miesięcy kalendarzowych, które
wynikają z ruchu postępowego Księżyca wokół Ziemi i ruchu obrotowego

Słońca.
- Rytmy roczne i związane z nimi przede wszystkim zmiany pór roku i

towarzyszące temu wahania w zakresie nasłonecznienia, temperatury i
wilgotności powietrza.

- Rytmy ruchów mas wodnych. Wahania poziomu wód morskich wywołane
zmianami we wzajemnym położeniu Ziemi i Księżyca są szczególnie ważne

dla mieszkańców stref nadmorskich.
Patrz też hasła: -> BIORYTMY, -> CHRONOTERAPIA.

SAMOSPALENIE

Nie wyjaśnione dotąd zjawisko hipotetycznych samozapaleń człowieka, w
wyniku którego w bardzo krótkim czasie jego ciało ulega całkowitemu

spopieleniu. Takich wypadków zanotowano dość dużo, niektóre z nich są
dobrze udokumentowane. Prof. J. Taylor, krytyczny badacz zjawisk

paranormalnych wypowiada m.in. taki pogląd: "do samozapalenia zaś
dochodziłoby wówczas, gdy źródła energii znajdujące się w człowieku

kompletnie wymykałyby się spod kontroli i niszczyły ciało człowieka, w
którym istnieją". Być może wyjaśnień tego zjawiska szukać można w opini

znakomitego węgierskiego uczonego Alberta Szent-Gyorgyego, laureata
Nagrody Nobla w dziedzinie biochemii, który powiedział: "Żywy organizm

funkcjonuje na bazie reakcji, które fizykowi wydają się statystycznie
niemożliwe. Gdyby metabolizm składał się z cyklu spontanicznych

termodynamicznych prawdopodobnych reakcji, spalilibyśmy się w mgnieniu
oka". Wysuwa się też hipotezę, że niezbadane dotąd siły pola

magnetycznego lub biograwitacyjnego mogą przejawiać się w nieznanej i
trudnej do przewidzenia formie, a ów powstający w ciele gwałtowny

płomień jest pewnego rodzaju molekularną dezintegracją wywołaną przez
nietypowe oddziaływanie pola magnetycznego. Inne wyjaśnienia tego

zjawiska mają charakter okultystyczny.

SAMOŚWIADOMOŚĆ
Każdy człowiek zdaje sobie sprawę z tego, że istnieje, a także z tego,

że jest jedynym stworzeniem, które "wie, że wie". Znaczenie
samoświadomości, a więc procesów poznawania samego siebie, samooceny i w

następstwie powstawania określonych stanów psychicznych, a w ich

konsekwencji również stanów fizycznych, mają istotne znaczenie w
procesach kształtowania się, podtrzymywania i pomnażania zdrowia. W

medycynie klasycznej (nie tylko w psychiatrii), ale także, a może nawet
w szerszym zakresie w medycynie niekonwencjonalnej znajomość tych

procesów czy choćby ich "wyczuwanie" odgrywają ogromną rolę.
Samoświadomość jest integralnym składnikiem większości technik i metod

naturalnego leczenia (trening autogenny, sugestia, hipnoza,
psychoterapia itp.). Problematyka samoświadomości jest bardzo rozległa,

niepodobna omówić jej wyczerpująco w tym miejscu. Poprzestańmy więc na
bardzo skrótowym przedstawieniu depresyjnej koncepcji samoświadomości,

której autorami są dwaj psychologowie amerykańscy Greenberg i
Pyszczyński. Twierdzą oni, że wyższa świadomość i znajomość stanu rzeczy

nie jest jeszcze wystarczająca do przyjęcia racjonalnej postawy.
Greenberg i Pyszczyński wyróżniają cztery podstawowe typy

samoświadomości: indywidualną, zewnętrzną, obronną i refleksyjną. Nie
występują one w formie czystej, zazwyczaj stanowią splot czy kompozycję

wielu cech. W samoświadomości indywidualnej mamy do czynienia z
emocjonalną, subiektywną oceną swojej osoby. W samoświadomości

zewnętrznej oceniamy siebie na podstawie tego, co inni o nas sądzą. W
samoświadomości obronnej mamy do czynienia z różnego rodzaju

zaburzeniami (lęk, ucieczka, unikanie konfrontacji). Przy
samoświadomości refleksyjnej, najdojrzalszej, posługujemy się

wszechstronną zobiektywizowaną oceną. Trafna ocena rodzaju
samoświadomości, jakiej podlega pacjent, jest jak się wydaje niezbędnym

warunkiem nawiązania z nim kontaktu i doboru odpowiedniej techniki
terapeutycznej.

SANSKRYT
Język skrystalizowany około 500 r. p.n.e. na terenach dzisiejszych

Indii. Odegrał podobną rolę jak łacina w Europie i podobnie jak ona
pozostał językiem martwym. W sanskrycie napisana jest większość dzieł

filozoficznych, religijnych i medycznych tego obszaru kulturowego, w tym
-> WEDY.

SARVANGASANA

Jedna z technik -> JOGI, będąca połączeniem ćwiczeń wykonywanych w
pionie z podporą: kark-ramiona-łokcie oraz stosowaniem diety

regenerującej i niskokalorycznej. Technika jogi sarvangasana pozwala na
utrzymanie szczupłej sylwetki, ogólnej sprawności i dobrego

samopoczucia.

SATELITA
Ciało niebieskie obiegające planetę. Ciekawe, że jak dotąd astrologowie

zajmujący się tak wszechstronnie i szczegółowo wpływem ciał niebieskich
na losy człowieka, nie uwzględnili dotąd realnego faktu przebywania w

kosmosie tylu sztucznych satelitów.

SAUNA
Łaźnia parowa, szczególnie znana i praktykowana w krajach skandynawskich

i w Rosji. Pobudza i usprawnia przemianę materii, hartuje organizm,
przyśpiesza procesy -> ODNOWY BIOLOGICZNEJ. Sauna jest jednak zabiegiem

silnie działającym na organizm (ciepło, wilgotność powietrza, zwiększone
natężenie pola elektrycznego), stąd nie należy, szczególnie w przypadku

osób starszych, cierpiących na choroby układu krążenia,
nieprzyzwyczajonych do korzystania z sauny, poddawać się tym zabiegom w

zbyt ekstremalnych warunkach.

SCEPTYCYZM

Zwątpienie w możliwości ludzkiego poznania.

SCHULTZA TRENING AUTOGENNY
Metoda oddziaływania na własny organizm na drodze -> AUTOSUGESTII w celu

uzyskania odprężenia, poprawy samopoczucia i zdrowia psychosomatycznego.
Praktyczny przebieg Schultza treningu autogennego ma na ogół cztery

etapy: W pierwszym ćwiczący przyjmuje swobodną postawę ciała (leżącą,
wpółleżącą, siedzącą, stojącą), stara się uzyskać odprężenie mięśni,

spowolnienie pracy poszczególnych organów i narządów ciała, odizolować
się od różnych sygnałów i bodźców płynących z otoczenia (zamknięte oczy,

wyciszone pomieszczenie). W drugim etapie powinna nastąpić
koncentracja, zwrócenie uwagi, "wsłuchanie się" w rytm pracy własnego

organizmu aż do uzyskania pełnej -> EUTONII. Podczas trzeciego etapu
ćwiczący pogłębia stan osiągnięty w drugim etapie wprowadzając elementy

sterowania reakcjami organizmu, wpływania na jego rytm i pracę
poszczególnych organów. Czwarty etap polega na sumowaniu, łączeniu

doświadczeń i nabywaniu umiejętności formowania własnej osobowości,
przekształcania jej. Ćwiczący przechodzi do kolejnych etapów dopiero po

uzyskaniu wyraźnych efektów w etapach poprzednich. Częstotliwość ćwiczeń
i szczegółowe techniki ich wykonywania są dokładnie opisane w różnych

wydawnictwach dotyczących relaksu i wypoczynku.

SCIENCE FICTION
Fantazja naukowa. Najczęściej używane określenie dla literatury

fantastyczno-naukowej.

SEANS SPIRYTYSTYCZNY
Zebranie grupy spirytystów poświęcone nawiązaniu kontaktu z duchem osoby

nieżyjącej lub inną postacią niematerialną z "tamtego świata". Akcesoria
seansu spirytystycznego to najczęściej stolik (najlepiej okrągły),

talerzyk z naniesioną na nim strzałką i tzw. -> SKRYPTOSKOP. Uczestnicy,
w tym -> MEDIUM, siadają przy stoliku i tworzą z rąk krąg, dotykają

talerzyka palcami lub trzymają je nad nim. Na zadane pytania (zazwyczaj
pyta medium), talerzyk obracając się wskazuje strzałką znaki na

skryptoskopie (litery, sylaby, cyfry itp.). W ten sposób powstaje tekst,
którego odczytanie lub interpretacja daje odpowiedź. Inną formą seansu

spirytystycznego jest bezpośrednia "rozmowa" medium z duchem. Może być
też przyjęty inny rodzaj porozumiewania się, wymiany sygnałów, np.

liczba stuknięć stolika. Do tego rodzaju komunikacji można też zaliczyć
zjawisko tzw. -> AUTOMATYCZNEGO PISMA. Wokół spirytyzmu toczy się od lat

dyskusja, a niektóre zjawiska dają się tłumaczyć naukowo.

SEIZA
Tradycyjna w Japonii postawa przyjmowana w siedzeniu z prostymi plecami

i pośladkami na piętach. Postawa ta ma sprzyjać koordynacji ciała i
ducha.

SEKRECJA

Wydzielanie substancji potrzebnych organizmowi do spełniania jego
funkcji (łzy, ślina, żółć, hormony, enzymy itp.).

SELF-MADE-MAN

Ang. - człowiek osiągający sukces własnymi siłami.

SEN
Sen jako znane zjawisko fizjologiczne jest naturalną cykliczną formą

wypoczynku organizmu i regeneracji sił fizycznych i psychicznych. W

medycynie niekonwencjonalnej, a w szczególności wywodzącej się z
filozofii Orientu, dobry zdrowy sen jest wynikiem harmonii ciała i

duszy, jest też jej integralną częścią. Szczególną właściwością
psychiczną występującą podczas snu są -> MARZENIA SENNE będące

przedmiotem wielkiego zainteresowania różnych działów medycyny, w tym
przede wszystkim -> PSYCHOANALIZY. Tłumaczeniem treści snów zajmuje się

m.in. -> ONEIROMANCJA.

SENNIK
Wykładnia i tłumaczenie treści -> MARZEŃ SENNYCH. Najsłynniejszym

zbiorem takich objaśnień był sennik -> ARTEMIDORA. Obecnie na rynku
znajduje się w sprzedaży co najmniej kilkanaście wydawnictw zajmujących

się tymi problemami.

SENSYTYZM
Zdolności parapsychologiczne. Zdolności do odczuwania zjawisk -> PSI.

SFINKS

W mitologii greckiej potwór z głową kobiety, ciałem lwa i skrzydłami.

SFINKS
SFINKS - ŚWIAT PEŁEN TAJEMNIC, miesięcznik poświęcony problemom

nadnaturalnym i jak sam tytuł mówi - pełnym tajemnic. Wydawca -
Czasopisma Wojskowe. Adres redakcji: 00-976 Warszawa, Al. Lotników 1,

tel. 43-24-72. Redaktor naczelny M. A. Janisławski. Cena egzemplarza w
sierpniu 1991 r. 4000 zł.

SHIATSU

Jedna z form -> AKUPRESURY lub -> MANUPUNKTURY. Wywodzi się z tradycji
japońskiej (Shi - palec, atsu - ucisk). Typowym dla tej techniki są

silne i bardzo silne uciskania dłońmi i kciukami odpowiednich ->
AKUPUNKTÓW. Dla pobudzenia narządu stosuje się ucisk "na prawo", dla

wyciszenia "w lewo". Shiatsu jest skuteczne w zwalczaniu migreny i
bezsenności, a także zapobiega łysieniu i zaburzeniom seksualnym.

SIEĆ GEOBIOLOGICZNA

Wg twierdzeń -> RADIESTEZJI jest to sieć utworzona przez promieniowanie
kosmiczne. Tworzą ją pionowe ściany o szerokości 20 m. biegnące z

północy na południe i ze wschodu na zachód. Odległość między ścianami
wynosi w Polsce w kierunku północ-południe 2,0 m, a wschód-zachód 2.5 m.

W pomieszczeniach zamkniętych wartości te są mniejsze i wynoszą
odpowiednio 1,5 - 2,0 i 2,35 - 2,50. Ściany te, a w szczególności ich

skrzyżowanie, wpływają niekorzystnie na zdrowie i samopoczucie
człowieka, stąd należy unikać przebywania w ich strefie. Przebieg siatki

geobiologicznej wykrywa się i lokalizuje specjalnymi urządzeniami ->
REZONATORAMI, które działają na podobnej zasadzie jak -> RÓŻDŻKA. Kto

chciałby dokonać w swym mieszkaniu pomiarów i oznaczenia układu siatki,
powinien sięgnąć do ciekawej książki Cz. Spychalskiego: "Radiestezja w

domu i ogrodzie". Promieniowania kosmicznego nie można zneutralizować
żadnymi urządzeniami odpromieniowującymi (np. ekranami radiestezyjnymi),

można natomiast odpowiednio przesunąć meble, aby uniknąć przebywania,
szczególnie spania, w ścianie lub na skrzyżowaniu siatki.

SIERADZKI MAKARY

Autor bardzo interesującej autobiograficznej książki pt. "Jak straciłem,
jak odzyskałem i jak pielęgnuję zdrowie" oraz innej - "Życie bez

chorób". Żołnierz AK, wieloletni więzień stalinowski. Utracone w wyniku

katorgi, więzienia i prześladowań zdrowie odbudował wbrew pesymistycznym
opiniom lekarzy, dzięki wytrwałej pracy nad sobą, zdrowemu stylowi życia

i stosowaniu wielu metod medycyny niekonwencjonalnej.

SIŁA ODYCZNA
Rodzaj energii wykrytej przez barona K. von Reichenbacha, wydzielanej

przez wszystkie ciała żywe. Doświadczenia na temat siły odycznej są
szczególnie interesujące w przypadku kryształów nierozpuszczalnych w

wodzie. Kryształy te zanurzone w wodzie miały wpłynąć na zmianę jej
właściwości, co można łatwo rozpoznać organoleptycznie. Zjawisko to

zostało wykorzystane m.in. do diagnozowania i terapii przy pomocy ->
KRYSZTAŁÓW i -> KAMIENI SZLACHETNYCH.

SI VIS SALUTEM PARA PACEM

Łac. - chcesz zdrowia - gotuj pokój. Hasło zaproponowane przez ->
ALEKSANDROWICZA J.

SKARABEUSZ

Chrząszcz śródziemnomorski uważany w starożytnym Egipcie za symbol
nieśmiertelności. Jeden z najpowszechniejszych motywów przy sporządzaniu

-> AMULETÓW.

SKARYFIKACJA
Stosowane w ludowej medycynie afrykańskiej nacinania skóry w

szachownicę, mające przeciwdziałać malarii i niektórym chorobom
pasożytniczym. Prof. -> GARNUSZEWSKI, który obserwował i opisał tego

rodzaju zabiegi, uważa, że skutkują one na podobnej zasadzie jak ->
AKUPUNKTURA.

SKRYPTOSKOPY

Tablice z literami, cyframi i innymi pomocniczymi znakami i informacjami
(tak, nie, nie wiem, itp.) służące w czasie seansów spirytystycznych do

"pośrednictwa" między duchami a medium.

SOBOWTÓR
-> BILOKACJA, -> EKSTERIORYZACJA, -> CIAŁO ASTRALNE

SOCJODRAMA

Jedna z metod zbiorowej -> PSYCHOTERAPII opracowana przez J. L. Moreno.
W socjodramie w odróżnieniu od -> PSYCHODRAMY uczestnik odtwarza rolę

kogoś innego zamiast swojej. W psychodramie zazwyczaj pacjent (pacjenci)
odtwarzają spontanicznie swe życiowe doświadczenia, socjodrama zaś jest

raczej metodą zbiorowego treningu.

SOCJOGENEZA
Pogląd wyrażany w hipotezie naukowej przez Czecha Vladimira Novaka, wg

której pojedyncze organizmy grupują się w kolonie, następnie w ramach
tejże następuje specjalizacja i integracja na wyższym już poziomie

socjogenezy. Hipoteza ta odnosi się także do człowieka, który zaczyna
tworzyć jakiś zbiorczy organizm.

SOCJOTERAPIA

Metody i techniki leczenia grupowego. -> SOCJODRAMA.

SOFROLOGIA
Eklektyczny system psychofizycznego wychowania, w ramach którego łączy

się wybrane elementy ćwiczeń z takich systemów, jak -> JOGA (ćwiczenia

relaksowo-koncentrujące), -> ZEN (ćwiczenia relaksowo-refleksyjne), ->
BUDDYZM (medytacje i kontemplacje). Całość nazywana jest czasem relaksem

dynamicznym.

SOKOŁOWSKA MAGDALENA
Zmarła niedawno prof. Magdalena Sokołowska, ekspert WHO i pracownik

naukowy PAN, wykazywała głębokie zrozumienie potrzeb humanizacji
medycyny. We wszystkich swych licznych publikacjach (najważniejsza chyba

"Socjologia medycyny") podkreślała znaczenie osobowości lekarza i jego
stosunku do pacjenta. Widziała pilną potrzebę porozumienia i harmonijnej

współpracy pomiędzy wszystkimi działami i odłamami medycyny w imię
holistycznej koncepcji człowieka.

SOMA

Ciało, organizm, ustrój. Somatyczny - odnoszący się do ciała,
fizyczny.

SOMNAMBULIZM

-> LUNATYZM

SÓL
Jedna z trzech -> BIAŁYCH TRUCIZN. Przeciętny Polak zużywa 3 - 4 razy

więcej soli niż należy. Norma wynosi mniej więcej około 5 g dziennie.
Nadużycie soli to wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia w przemianie

materii, wzmacnianie predyspozycji do nadwagi, zbędne obciążenie
organizmu.

SPIRALA

Przepis p. Jana Matysa z Krakowa na "podreperowanie" sił witalnych
organizmu. Spirala ma "rezonować" z -> CZAKRAMAMI i wyrównywać niedobór

energii w ustroju. Praktyczne zastosowanie spirali jest następujące:
wyrysowane (mogą być odbite na ksero - byle druga strona była

niezadrukowana) spirale układamy jedna na drugiej (powinna być liczba
nieparzysta 3, 5, 7). Taki stosik spiral podłożony pod talerz z

pożywieniem emanuje energię pozytywną.

SPIRYTYZM
Wiara w możliwość nawiązywania kontaktu z duchami ludzi zmarłych i

porozumiewania się z nimi podczas specjalnych -> SEANSÓW
SPIRYTYSTYCZNYCH przy pomocy -> MEDIUM.

SPLEEN

Ang. - apatia, zniechęcenie, depresje. Odpowiednik rosyjskiej ->
CHANDRY.

SPOLEGLIWOŚĆ

Spolegliwość, spolegliwy. Pojęcie wprowadzone przez prof. Tadeusza
Kotarbińskiego, wg którego "Opiekun wtedy jest spolegliwy, kiedy można

słusznie zaufać jego opiece, że nie zawiedzie, że zrobi wszystko, co do
niego należy, że dotrzyma placu w niebezpieczeństwie i w ogóle będzie

pewnym oparciem w trudnych okolicznościach". Czyż nie są to cechy, które
w znacznym stopniu powinien posiadać każdy lekarz i każdy -> LIDER ->

ZDROWEGO STYLU ŻYCIA?

SPORT
Aktywność fizyczna człowieka skierowana na zaspokojenie potrzeb walki i

zabawy realizowanych przez rywalizację. W umiarkowanych ramach sport

jest doskonałym środkiem terapeutycznym i wsparciem dla organizmu,
jednakże w swojej superwyczynowej formie bywa często zagrożeniem dla

zdrowia.

SPOSTRZEGANIE POZAZMYSŁOWE
-> PSYCHOKINEZJA, -> JASNOWIDZTWO. Spostrzeganie bez udziału zmysłów.

Jest wiele hipotez wyjaśniających to zjawisko. Uważa się, że człowiek
współczesny bardzo ograniczył swe możliwości percepcyjne wskutek rozwoju

techniki i cywilizacji. W tym sensie np. mówiąc o spostrzeganiu
pozazmysłowym często mamy na myśli także i te jego rodzaje, które są po

prostu niedostępne dla ludzkich, bardzo ograniczonych możliwości
percepcyjnych. Patrz np. -> BIOGEOFIZYKA.

SPRZĘŻENIE ZWROTNE

Zjawisko, przy którym wysłany sygnał powraca, zazwyczaj w zmienionej
postaci i oddziałuje na źródło pierwotne sygnału.

SROKA GRZEGORZ

Ojciec Grzegorz Franciszek Sroka, franciszkanin, doświadczony zielarz,
autor wielu publikacji n.t. zielarstwa, w tym znakomitego "Poradnika

Ziołowego". Na drodze wieloletniej praktyki i studiowania problemów
fitoterapii opracował wiele oryginalnych recept zielarskich. Produkowane

przez niego leki, znane pod nazwą krople ojca Grzegorza, są komponowane
z wielu ziół. Adres do korespondencji: Rychwałd 77, 34-322, Gilowice k.

Żywca.

SREBRNY SZNUR
Opisywane we wszystkich przypadkach -> BILOKACJI zjawisko połączenia

pomiędzy ciałem a jego -> SOBOWTÓREM.

STEFAŃSKI LECH EMFAZY
Znany polski psychotronik. Autor wielu publikacji nt. zjawisk -> PSI, w

tym książki napisanej wspólnie z M. Komarem pt. "Od magii do
psychotroniki". Autor koncepcji nagrań -> SYNCHRO. Kasety z tymi

nagraniami można kupować w Muzeum Techniki, w każdy dzień od wtorku do
soboty, w godz. 11 - 15.

STO LAT

Dwutygodnik - Magazyn Zdrowia, Urody, Spokoju (ZUS). Problematyka:
zdrowie, medycyna niekonwencjonalna, ubezpieczenia, uroda, rozrywka.

Adres redakcji: 00-362 Warszawa, ul. Gałczyńskiego 4, tel. 26-45-91.
Red. nacz. Iwona Wiszyńska-Gołacka. Cena egz. we wrześniu 1991 r. - 3000

zł.

STRES
Samo pojęcie stresu, mimo iż zrobiło oszałamiającą karierę w ostatnich

kilkudziesięciu latach, jest bardzo złożone i wieloznaczne. Literatura
popularno-naukowa i publicystyczna posługuje się tym pojęciem często w

różnym znaczeniu, a i w literaturze naukowej wiele jest sporów i
niejasności na ten temat. Wszystko to nie umniejsza w niczym znaczenia

teorii kanadyjskiego lekarza Hansa Sely'ego, który po wielu latach badań
i wytężonej pracy laboratoryjnej zaproponował oryginalną koncepcję

interpretacji wielu zjawisk chorobowych. Wg klasycznej definicji stres
to ogół nieswoistych reakcji ustroju wywołanych nadmiernym pobudzeniem

lub uszkodzeniem. Kluczowe znaczenie dla koncentracji stresu ma właśnie
owo pojęcie nieswoistej reakcji. Otóż każdy czynnik, który narusza

równowagę biologiczną ustroju, działa swoiście (lokalnie) i nieswoiście

(ogólnie na cały organizm). Także reakcja ustroju jest swoista
(skierowana na lokalne uszkodzenie) i nieswoista (oznaczająca pobudzenie

i mobilizację całego organizmu). Wyobraźmy sobie sytuację, w której coś
uszkadza jakiś fragment naszej tkanki. Reakcja naszego organizmu nie

ogranicza się jedynie do lokalnego odczuwania bólu i podjęcia procesu
regeneracyjnego (reakcja swoista), ale im uszkodzenie jest większe, tym

większa jest ogólna reakcja (reakcja nieswoista). Tak się dzieje zarówno
w przypadku bodźców somatycznych, jak i psychicznych. Stres przebiega w

trzech fazach: alarmowej, w której organizm rozpoznaje sytuację i
mobilizuje siły, odporności, będącej fazą aktywnej walki ze skutkami

bodźców i, jeżeli walka ta nie zostanie uwieńczona powodzeniem,
następuje groźna faza trzecia, wyczerpania. Stres przewlekły wywołuje

rozległe niekorzystne zmiany psychosomatyczne (nerwice, choroby układu
krążenia, choroba wrzodowa i wiele innych). Patrz też -> DYSTRES i ->

EUSTRES.

STRESOR
Bodziec wywołujący -> STRES. Można wyróżnić następujące ogólne grupy

stresorów: fizyczne (wysoka lub niska temperatura), chemiczne (np. gazy
toksyczne), biologiczne (bakterie, wirusy), psychologiczne (emocje),

mechaniczne (uszkodzenia ciała, hałas itp.).

STRETCHING
System ćwiczeń fizycznych, opracowany przez Svena A. Solveborna, których

celem jest podniesienie ogólnej sprawności, w szczególności przez
zwiększenie ruchomości stawów i poprawę elastyczności mięśni. Autor

zaleca następującą technikę ćwiczeń:
- Napinać mięśnie statycznie, jak najsilniej przez 10 - 30 sek.

- Na 2 - 3 sekundy rozluźnić je całkowicie.
- Łagodnie, jak najbardziej rozciągnąć mięsień (nie doprowadzając do

uczucia bólu) i pozostać w tak 10 - 30 sek.
Podstawowa różnica między techniką stretchingu a gimnastyką klasyczną

polega przede wszystkim na tym, że wszystkie elementy ćwiczenia (w
szczególności rozciąganie mięśni) wykonujemy stopniowo i ostrożnie

unikając wszelkich gwałtownych napięć i odprężeń.

STYGMATY
Ślady przypominające rany na ciele ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa, które

pojawiają się w tych samych miejscach na ciele niektórych osób
(stygmatyków). W historii Kościoła odnotowano wiele przypadków

stygmatów. Uważa się, że jego podłożem może być głęboka wiara na tyle
silna i -> AUTOSUGESTIA, że wywołuje to tak głębokie skutki

psychosomatyczne. Patrz -> IDEOPLASTIA.

STUDIUM PSYCHOTRONIKI
W 1990 r. powstało w Łodzi 4-letnie Studium Pomaturalne Psychotroniki.

l80 studentów będzie zgłębiać wiedzę na wydziałach medycyny naturalnej,
psychologii alternatywnej, prognozowania i ekologizmu. Przedtem jednak

wszyscy przez pierwszy rok studiować będą m.in. astrologię humanistyczną
i kosmologię, symbolikę i symbole, techniki doskonalenia umysłu,

techniki twórczego myślenia, prawa przyrody, radiestezję i wahadlarstwo,
pluralizm filozoficzny i religijny, energetykę ciała.

STYKS
Podziemna rzeka oddzielająca świat żywych od świata umarłych (Hadesu). W

przenośni oznacza świat pozagrobowy. Zanurzenie się w wodach styksu
dawało ciału odporność na zranienia.

STYMULACJA
Pobudzenie sił i procesów życiowych bodźcami o charakterze psychicznym

lub fizycznym.

SUBMOLEKULARNE PODSTAWY PSYCHIKI
Hipoteza, że materialne podstawy psychiki mają charakter submolekularny.

Złożoność, a w szczególności jej specyficzne przejawianie się w
zjawiskach parapsychologicznych nie daje się wytłumaczyć na podstawie

analizy zjawisk energetycznych przebiegających na poziomie
cząsteczkowym, molekularnym. Jedną z takich interesujących hipotez jest

teoria -> BIOELEKTRONIKI prof. -> SEDLAKA. Patrz też -> PSI.

SUBTERRANOTERAPIA
Wykorzystanie specyficznych właściwości leczniczych przestrzeni

podziemnych (groty, jaskinie, sztolnie) w terapii różnych chorych.
Subterranoterapia polega na poddawaniu ludzi cierpiących głównie na

choroby układu oddechowego specyficznemu, łącznemu oddziaływaniu bodźców
biologicznych, fizycznych i chemicznych pochodzących z mikroklimatu i

składu powietrza zalegającego w tych położonych w głębi ziemi
zbiornikach. W Polsce takim klasycznym przykładem zastosowania

subterranoterapii są sale lecznicze w kopalni soli w Wieliczce, w
których przebywają chorzy na astmę i inne choroby dróg oddechowych.

SUFIZM

W islamie dążenie w drodze ascezy i kontemplacji do połączenia się z
bóstwem.

SUGESTIA

Osiąganie wpływu na poglądy i postępowanie innego człowieka na drodze
przekonywania, wpływu autorytarnego, związków emocjonalnych lub ->

HIPNOZY. Zjawisko i efekt sugestii jest elementarnym, często decydującym
składnikiem procesu terapii we wszystkich metodach i technikach ->

SUGESTOTERAPII.

SUGESTIA HIPNOGENNA
Termin wprowadzony w 1965 r. na kongresie poświęconym -> HIPNOZIE,

zamiast używanego przedtem -> HIPNOTYZMU. Zjawisko sugestii hipnogennej
jest powszechnie wykorzystywane w wielu metodach i technikach medycyny

niekonwencjonalnej oraz przede wszystkim w samej -> HIPNOTERAPII.

SUGESTOTERAPIA
Leczenie przy pomocy przekonywania, narzucania swej opinii, pobudzania

do działania przez autorytet i przykład osobisty. Sugestoterapię
praktycznie włącza do swego repertuaru środków każdy -> UZDROWICIEL.

Skuteczność jego działania w znacznej mierze zależy bowiem od tego, czy
osoba poddana leczeniu ulegnie sugestii uzdrowienia, oraz czy zdoła on

obudzić w niej wiarę i zaufanie w skuteczność zabiegów i zalecanych
środków. Niektórzy uzdrowiciele twierdzą (Nardelli, Kaszpirowski), że

wiara w skuteczność leczenia nie jest niezbędnym warunkiem odwrotu
choroby.

SUNNA

Spis słów i czynów Mahometa. Uzupełnienie i rozwinięcie -> KORANU.

SUPEREGO
-> PSYCHOANALIZA

SUPERKOMPENSACJA
Zjawisko superkompensacji polega na tym, że podczas treningu

doprowadzamy do wyczerpania się zasobów energetycznych. Organizm, dążąc
do przywrócenia równowagi, odbudowuje podczas wypoczynku dotychczasowe

zasoby. Jeżeli zaś wysiłek był tak duży, że zapasy zostały uszczuplone
bardzo poważnie, organizm nasz stara się je nie tylko odbudować do

dotychczasowego poziomu, ale gromadzi ich nieco więcej niż poprzednio,
niejako "na zapas". Organizm nasz zachowuje się więc podobnie jak

niektóre przezorne gospodynie, które, kiedy jakiś produkt z ich spiżarni
wyczerpie się szybko i do końca, starają się nie tylko przywrócić

poprzedni stan zapasów, ale zwiększyć go tak, aby uniknąć przykrej
niespodzianki, że czegoś w krytycznym momencie zabraknie. Odbudowanie w

czasie wypoczynku wyczerpanych podczas wysiłku zapasów pozwala następny
trening wykonać na podwyższonym poziomie. Organizm nasz mając po prostu

większe zasoby energetyczne, a także większe doświadczenie w ich
eksploatacji może takiemu podwyższonemu wysiłkowi sprostać. Wielokrotne,

prawidłowe co do częstotliwości, objętości i intensywności powtarzanie
wysiłku na przemian z racjonalnie organizowanym wypoczynkiem stanowi

więc zasadniczą tajemnicę podnoszenia sprawności fizycznej, a co za tym
idzie zdrowia, dobrego samopoczucia, zdolności do wykonywania pracy bez

zmęczenia, fizycznej i psychicznej odporności na choroby. Jest też
ważnym warunkiem podniesienia sprawności intelektualnej.

SUPERNAUKA

Inaczej zwana sugestopedią lub sugestologią. Metoda szybkiego nauczania
opracowana przez Bułgara -> LOZANOVA. Teoretyczną podstawą dla tej

metody jest system Jogi, ściślej techniki relaksacyjnej wg Jogi Savasana
połączonej z -> SUGESTIĄ. Mózg człowieka wykorzystywany jest wg Lozanova

jedynie w niewielkim procencie. W stanie pełnego relaksu następuje
zwielokrotnienie możliwości przyswajania wiedzy w zasadzie bez aktywnego

udziału świadomości. Możliwości te powstają wskutek pełniejszego
wykorzystania obu półkul mózgu i swobodnego przepływu informacji

pomiędzy świadomością a podświadomością. Pomocniczymi elementami w
technice supernauki są muzyka i różne techniki sugestii podczas

przekazywania wiedzy. Podobno podczas eksperymentalnych seansów
nauczania realizowanych wg metody supernauki osiągnięto kilkakrotne a

nawet kilkudziesięciokrotne przyspieszenie procesu. Przy nauce języków
odnotowano np. przyswajanie w czasie jednego seansu kilkunastominutowego

około 500 nowych słówek. Zainteresowani szczegółami mogą sięgnąć do
książki: "Super Learning" (Supernauka), której niestety jeszcze w Polsce

nie wydano.

SUPERSTATE
Szczególny stan psychiki człowieka sprzyjający ekspozycji i rozwinięciu

jego zdolności. Patrz też -> NADSTAN i -> PSI.

SURA
Rozdział -> KORANU.

SURSUM CORDA

Łac. - w górę serca. Wznieście serca!

SURVIVAL
Sztuka przeżycia w sytuacjach przymusowych, czy przetrwania w trudnych

warunkach na łonie przyrody z dala od udogodnień cywilizacyjnych.
Survival jest ostatnio bardzo modny, w pewnej mierze za przyczyną Polaka

- Jerzego Pałkiewicza, jednego z pionierów szkoły przeżycia. Jest to

przede wszystkim reakcja na proces odchodzenia od natury, na
niedołężnienie, bezradność, i nieumiejętność radzenia sobie w życiu.

Survival dający wiele nieznanych dotąd umiejętności, podnoszący kondycję
fizyczną, wzmacnia także człowieka psychicznie, daje mu większą pewność

siebie, pozwala skuteczniej żyć także "we współczesznej dżungli"
cywilizacyjnej, ekonomicznej, kulturowej.

SYBILLA

Wieszczka, córka Zeusa i Lamii, natchniona przez bóstwo. Przepowiadająca
w stanie uniesienia i ekstazy przyszłe wydarzenia. Później wiele

wróżbiarek nosiło to imię. Uważa się ich istnienie za dowód, że zjawiska
-> PREKOGNICJI występowały od zarania ludzkości.

SYGNAŁ ŚMIERCI

Wiele obserwacji i praktycznych doświadczeń przeprowadzanych na różnych
ustrojach żywych wykazuje, że tuż przed śmiercią organizm wysyła jakby

silną wiązkę promieniowania odbieranego przez inne ustroje żywe. Być
może kryje się tu wytłumaczenie dla różnych niewyjaśnionych zjawisk,

dotyczących okoliczności śmierci i związanych z tym wrażeń odczuwanych
przez wielu ludzi. Sygnał śmierci jest wg niektórych koncepcji jakby

ostatnim zrywem, ostatnim aktem obrony ginącego organizmu, który w tym
jednym momencie kumuluje swe siły.

SYNCHRONIZACJA PÓŁKUL MÓZGOWYCH

Celowe, planowe oddziaływanie na świadomość człowieka (mózg) różnymi
technikami z zastosowaniem w niektórych z nich muzyki w rytmie

synchronizowanym z rytmem fal mózgowych theta pojawiających się przed
zaśnięciem a sygnalizujących stan największego synergizmu między

półkulami. Półkule mózgowe lewa i prawa mają różne funkcje: lewa
(logiczna, pragmatyczna) i prawa (syntetyczno - emocjonalna). Twierdzi

się, że ludzie Zachodu korzystają głównie z półkuli lewej, a ludzie
Wschodu z prawej. Między obu półkulami istnieje ograniczone

współdziałanie, co powoduje zubożenie psychiki człowieka,
niewykorzystanie wielkich możliwości synergistycznych. Psychotronicy

uważają, że synchronizację półkul mózgowych można zwiększyć, wyćwiczyć,
rozwinąć. Organizowane są w tym celu specjalne kursy i ćwiczenia przez

Polskie Towarzystwo Psychotroniczne.

SYNDROM CHRONICZNEGO ZMĘCZENIA
-> CFS

SYNERGIA

Współdziałanie wielu czynników powodujące ich większą skuteczność, niż
gdyby działały oddzielnie. Prawa synergii są powszechnie wykorzystywane

w medycynie niekonwencjonalnej przez kojarzenie różnych metod
oddziałujących równolegle na sferę psychiczną i sferę somatyczną

człowieka.

SYNESTEZJA
Subiektywne przeniesienie wrażenia z jednego zmysłu, który otrzymał

bodziec, na inny, który nie został pobudzony.

SYNDROM
W medycynie. gdzie często pojęcie to jest używane, syndrom oznacza

zespół objawów. które zwykle razem współwystępują charakteryzując bądź
ogólniejszy stan zdrowia, bądź jednostkę chorobową. W psychologii

syndrom oznacza zazwyczaj ustrukturalizowany, zorganizowany zbiór

pozornie różnych specyficznych cech (zachowania, myśli, postrzeżenia),
tworzących pewną ogólniejszą jakość.

SZAMAN

Czarodziej obcujący z bogami, demonami i duchami przodków.

SZAMAN
Miesięcznik poświęcony problematyce Człowiek - Zdrowie - Natura.

Wydawca Medpress sp. z o.o., redaktor naczelny Maria Jarochowska. Adres
redakcji: 40 - 685 Katowice, ul. Fredry 89, tel. 53-93-40. Cena w

sierpniu 1991 - 4000 zł.

SZARLATAN
Sprzedawca fałszywych leków, rzekomo cudownych przedmiotów, kuglarz,

oszust, także znachor bezprawnie uprawiający praktykę lekarską wyłącznie
dla zysku. Niestety, jak donosi od czasu do czasu prasa i wieści z sal

sądowych, niektórzy współcześni "uzdrowiciele" w pełni na to miano
zasługują.

SZCZEPIONKA

Preparat biologiczny zawierający odpowiednio spreparowane (osłabione)
drobnoustroje lub ich produkty wydzielania albo rozpadu. Szczepionka

wprowadzona do organizmu powoduje w wyniku obronnych reakcji organizmu
powstanie trwałej lub okresowej odporności na określoną chorobę lub

grupę chorób (szczepionki skojarzone). Zasada uzyskiwania odporności
organizmu przez działania bodźcowe wywołujące reakcje odpornościowe i

adaptacyjne jest m.in. podstawą -> HOMEOPATII i różnych technik ->
HARTOWANIA.

SZCZĘŚCIE

Prof. Władysław Tatarkiewicz jedno ze swych dzieł w całości poświęcił
szczęściu Pisali o nim także niemal wszyscy filozofowie i

przedstawiciele innych nauk, pisarze i poeci. Jak dotąd nikt nie
zaproponował jakiejś uniwersalnej definicji szczęścia Wydaje się więc,

że najlepiej pozostać przy maksymie: "Szczęśliwym jest ten, co się ma za
szczęśliwego".

SZWEDZKIE ZIOŁA

Schweden-bitter. Ostatnio bardzo lansowany lek na polskim rynku, który
wg informacji producenta - ma skutecznie działać w zaburzeniach

żołądkowych i trawiennych, łagodzić dolegliwości reumatyczne, ułatwiać
leczenie ran. Polscy zielarze są jednak dość wstrzemięźliwi w ocenie

jego skuteczności.

SZYSZKO-BOHUSZ
Prof. dr Andrzej Szyszko-Bohusz z Krakowa, autor wielu publikacji na

temat filozofii i religii orientalnych, w tym między innymi
interesującej książki: "Hinduizm, buddyzm, islam". Twórca ciekawej

koncepcji filozoficznej, której nadał tytuł: Stan Niepodlegający
Zmianom. Atrakcyjnym elementem tej koncepcji jest teza o

nieśmiertelności człowieka, ściślej "kontynuacji życia (świadomości)
rodziców w genotypie organizmów potomnych".

ŚLINA

Według wielu informacji pochodzących z przekazów na temat medycyny
ludowej ślina była często stosowana jako terapeutyczny środek

odkażający. Wskazuje się tu na powszechne w świecie zwierzęcym "lizanie

ran". Wiele wzmianek na ten temat znajdujemy też na przykład w Biblii -
"Jezus splunął na ziemię, uczynił błoto ze śliny, nałożył je na oczy

niewidomego i kazał mu obmyć je w sadzawce. I wrócił ów człowiek
widząc". Wysysanie ran po ukąszeniu węży i owadów miało też zapewne

znaczenie nie tylko odciągające truciznę. W magii także spotykamy
liczne czynności, w których występuje ślina (np. splunięcie).

ŚNIĄCE CIAŁO

Nazwa specyficznej procedury psychoterapeutycznej nazywana też pracą "z
procesem", wyrosła z inspiracji psychologii Junga i wschodnich

orientacji filozoficznych, jak buddyzm i taoizm. Twórca tej metody
psycholog Arnold Mindell poszukuje między innymi związków pomiędzy

chorobami a ich odbiciem w snach i relacjach z innymi ludźmi. Choroby,
cierpienia i inne zjawiska cielesne są ważnymi informacjami

pozwalającymi głębiej zrozumieć samego siebie. Metoda śniącego ciała to
umożliwia.

ŚWIADOMOŚĆ

Z bardzo wielu opisów czym jest świadomość najtrafniej i najlapidarniej
ten termin definiuje zwięzłe powiedzenie: "człowiek wie, że wie". Ten

stan samowiedzy jest jednocześnie najwyższą formą świadomości. Wynika
stąd wiele przywilejów, ale i wiele obciążeń, które też można

najprościej wyrazić hasłem-przesłaniem: człowieku, jesteś wolny, nic nie
musisz - człowieku jesteś wolny,wszystko możesz! Z bliżej jeszcze nie

dość dobrze poznanych powodów z tego przywileju samowiedzy człowiek
korzysta w wysoce niedostatecznym stopniu. Patrz -> CZYNNIKI RYZYKA i ->

ZDROWY STYL ŻYCIA.

ŚWIATŁOLECZNICTWO
Dział -> FIZYKOTERAPII, w którym do leczenia wykorzystuje się

promieniowanie elektromagnetyczne: podczerwone, widzialne, oraz
nadfioletowe emitowane przez różnego rodzaju urządzenia (lampy Sollux,

kwarcowe itp.) oraz światło słoneczne -> HELIOTERAPIA. Światłolecznictwo
polega na wywoływaniu zróżnicowanej reakcji skóry, tkanek, mięśni, w

wyniku których usprawniają się procesy przemiany materii , zmniejsza się
napięcie mięśni, poprawia ukrwienie i tym podobne.

TABU

W niektórych kulturach oznacza kategoryczny zakaz wykonywania
określonych czynności lub stykania się z pewnymi przedmiotami.

Przekroczenie tabu zagrożone jest surowymi konsekwencjami ze strony
bóstw i innych sił nadprzyrodzonych. Wiele elementów i pojęć tabu

przetrwało do dziś i w różnej formie ujawnia się między innymi w
technikach i metodach lecznictwa ludowego i paramedycznego.

TAI CHI

Jedna z form ekspresyjnej gimnastyki, czy raczej ruchu przestrzennego
naśladującego ruchy zwierząt i ich zachowania połączone z medytacją. Tai

chi oparta jest na wielowiekowej tradycji chińskiego systemu
filozoficznego, którego ważnymi elementami są między innymi łączność z

naturą, naśladowanie natury. W czasie ćwiczeń wykonywanych w ciszy i
spokoju dąży się do współdziałania wszystkich zmysłów odczuwania ruchu i

pracy narządów i organów ciała. Ważnym elementem jest ćwiczenie oddechu.
Systematyczne ćwiczenia tai chi prowadzą do równowagi, pewności siebie,

cierpliwości, poczucia ciała-> EUTONII.

TAJEMNICZE PIERŚCIENIE

W ostatnich latach pojawiło się w prasie wiele sensacyjnych doniesień o
odkryciu na terenie różnych krajów tajemniczych śladów na polach (duże

wydeptane koła, pierścienie). Odnotowano informacje o blisko 1000 takich
śladów o średnicy kilkunastu metrów. Szczególne nasilenie tego zjawiska

wystąpiło w latach 1990 - 1991 na polach angielskich farmerów.
Wyjaśnienia są różne: wizyty statków kosmicznych, zawirowania

elektromagnetyczne i tym podobne. Pojawiło się też wiele informacji, że
przebywanie w rejonie tajemniczych pól działa kojąco i uspokajająco.

Ostatnio jednak zgłosiło się w Anglii dwu panów, którzy twierdzą, że to
oni wydeptywali owe koła, aby wzbudzić sensację. Teraz z kolei im nie

wierzą naukowcy już zaangażowani w owo zjawisko i posądzają ich o
mistyfikację.

TALASSOTERAPIA

Leczenie wodą morską i klimatem morskim. Oprócz wielu dobrze znanych
efektów leczniczych powodowanych przez kuracje nadmorskie dodać można

jeszcze jedną, dotąd mało znaną: otóż szum morza zawiera w sobie takie
serie szmerów i dźwięków, które nie są słyszane przez człowieka, ale

mają nań bardzo dobry wpływ kojący i tonizujący.

TALIZMAN
Znak, figura, symbol, zazwyczaj z motywem astrologicznym i zaopatrzony

dodatkowo jakimś słowem, zdaniem, zaklęciem. Talizman z reguły jest
przygotowany indywidualnie dla określonej osoby po analizie jej

charakteru, potrzeb, upodobań i marzeń. Talizman w zasadzie stanowiąc
element astrologiczny powinien łączyć się z jakimś konkretnym znakiem -

ZODIAKU. Talizman powinien być sporządzany przez osobę powołaną,
wtajemniczoną, najlepiej jakiegoś - MAGA. Talizman w odróżnieniu od -

AMULETU swą magiczną moc czerpie nie z materii z której jest
sporządzony, ale przede wszystkim z umieszczonych na nim symboli i słów.

Takim np. słowem talizmanowym jest - ABRAKADABRA. Talizman zaopatrzony w
to słowo ma szczególną moc uzdrawiającą. Wzmacnia człowieka, zwiększa

jego pewność siebie, oddala niepewność i strach. W Polsce produkuje
talizmany indywidualnie na zamówienie - BUŁŁYSZKO, dobierając do ich

sporządzenia różne wymyślne materiały (metale, kamienie szlachetne) i
opracowując skrupulatnie ich kształt i kolorystykę z uwzględnieniem cech

osoby, dla której jest przeznaczony.

TALMUD
Żydowskie święte księgi praw i zasad religii, zawierające także

komentarze, dyskusje i przypisy. Dzieło zbiorowe, powstające przez wiele
setek lat, proces jego tworzenia został zakończony w V w. n.e. Początki

zaś sięgają najstarszych dziejów Izraela do tysiąca lat p.n.e. Talmud
zajmuje się wszystkimi podstawowymi problemami nurtującymi człowieka. W

Talmudzie mniej jest w odróżnieniu do innych -> KSIĄG ŚWIĘTYCH jakichś
bezpośrednich przepisów medycznych, jest za to wiele pouczeń o zdrowym

stylu życia, higienie i zapobieganiu chorobom.

TANTRA
Słowo tantra znaczy dopełnienie. Należy rozumieć je bardzo szeroko, jako

drogę do doskonałości osiągniętej przez -> MEDYTACJĘ, rozwinięte formy
partnerstwa i wzajemnej miłości między ludźmi. Jedną z najważniejszych

cech tantry jest sztuka seksu, łącząca miłość duchową i cielesną, oparta
o wzajemny szacunek i poznanie. W tantrze dwa podstawowe pojęcia

filozofii chińskiej -> YIN -> YANG symbolizujące w skrajnej
interpretacji zło i dobro, żywioł kobiecy lub męski tworzą harmonijną

jedność.

TAOIZM

Kierunek filozoficzny i religijny utworzony przez Lao-Tsy w VI w.
p.n.e., zalecający życie w prostocie i czystości. System tao to wieczny

porządek wszechświata, zbiór zasad właściwego postępowania, a także
kryterium dobra i zła. We współczesnym świecie przenikając na grunt

europejski, taoizm staje się coraz bardziej popularny wraz z innymi
nurtami filozofii i medycyny orientalnej. Symbolem taoizmu jest znak TAO

(koło).

TAROT (TAROK)
Metoda wróżenia specjalnymi kartami służącymi także do stawiania ->

KABAŁY.

TCHI-KUNG
Bioenergoterapia chińska. Wg tchi-kung energia kosmiczna tchi jest

podstawowym źródłem zasilania bioenergetycznego człowieka. Zaburzenia w
tym zasilaniu i obiegu energii są podstawową przyczyną choroby,

usunięcie tych zaburzeń zaś podstawowym torem terapii.

TECHNIKI NIEWERBALNE
Inscenizowane zajęcia, gry i zabawy ruchowe stosowane w -> PSYCHOTERAPII

i -> SOCJOTERAPII. Wyzwolone podczas tych zabaw emocje i postawy są
następnie omawiane w grupie.

TELEBIOENERGOTERAPIA

Przeprowadzanie techniką -> BIOENERGOTERAPII zabiegów diagnostycznych i
leczniczych na odległość, bez bezpośredniego kontaktu z pacjentem

(pacjentami). Wg różnych opinii można m.in. uzyskiwać efekty lecznicze
przez nawiązanie telepatycznego kontaktu z daną osobą podczas

specjalnego "zdalnego" seansu łączności o określonej godzinie,
intensywne myślenie o kimś znajomym, któremu chce się pomóc, wywoływanie

w wyobraźni -> UZDROWICIELA sylwetek osób badanych i poddawanie ich
diagnozie, tak jakby były obecne, diagnozowanie ze zdjęć

fotograficznych, wypowiadanie się n.t. zdrowia różnych osób na podstawie
oglądu przedmiotu, który był w posiadaniu badanej osoby oraz przez tzw.

-> EKSTERIORYZACJĘ uzdrowiciela. Opisywane są także przypadki
diagnozowania i leczenia chorych za pośrednictwem i przy pomocy osób

bliskich choremu. Szczególnie ciekawym przypadkiem telebioenergoterapii
jest wykorzystanie dla tych celów radia i telewizji. Podczas

zastosowania tej techniki uzyskano wiele interesujących rezultatów
(Kaszpirowski, Fellman). Różnice zdań przy ocenie tych efektów występują

natomiast odnośnie tego, czy zachodzi tu przypadek przekazywania jakiejś
konkretnej energii, czy mamy do czynienia wyłącznie z wpływem psycho-

czy hipnoterapeutycznym. Wydaje się, że np. w przypadku audycji
telewizyjnych mamy do czynienia z wielostronnym działaniem różnych

czynników zarówno o charakterze psychoterapeutycznym,
hipnoterapeutycznym z elementami muzykoterapii i relaksu. Nie można też,

w świetle różnych hipotetycznych teorii naukowych wykluczyć zdalnego
oddziaływania o bezpośrednim znaczeniu energetycznym. Patrz: -> PSI.

TELEFOTOGRAFIA

Oddziaływanie psychokinetyczne na materiały światłoczułe. Wyjaśnieniem
dla tego zjawiska ma być przesyłanie, w wyniku napięcia woli, energii

wytwarzanej w mózgu człowieka, która wywołuje na błonie fotograficznej
zmiany.

TELEHIPNOZA
Zjawisko wywoływania stanu hipnotycznego na odległość. Stwierdzono

liczne przypadki wprowadzenia w stan hipnotyczny za pomocą rozmowy
telefonicznej, za pośrednictwem osób trzecich, które dokładnie

przekazywały hipnotyzowanemu polecenia wydawane przez hipnotyzera
telefonicznie lub listownie. Są też informacje o przypadkach

wprowadzenia w stan hipnotyczny na drodze -> TELEPATII. W tym ostatnim
przypadku uważa się, że zachodzi raczej przypadek -> AUTOHIPNOZY.

Szczególnym przypadkiem telehipnozy jest wykorzystywanie zjawiska ->
SUGESTII HIPNOGENNEJ do leczenia za pośrednictwem seansów telewizyjnych.

Patrz też -> TELEMEDYCYNA.

TELEKINEZA
Zjawisko przemieszczania się przedmiotów bez bezpośredniego aktywnego

udziału -> EKSTRASENSA. Interesującą okolicznością jest to, że tego
rodzaju zjawiska zachodzą z reguły w obecności (lub w środowisku

przebywania) dorastających nastolatków, co wskazywałoby na pewne
szczególne właściwości dojrzewającego organizmu i jego zdolności do

uruchomienia (często bez żadnej z ich strony akcji) sił swego pola ->
BIOGRAWITACYJNEGO, bo ono jest tu, jak się przypuszcza, tym specyficznym

sposobem przejawiania się energii. Patrz -> GAJEWSKA Joanna, ->
PSYCHOKINEZA

TELEMEDYCYNA

W medycynie niekonwencjonalnej terminu tego używa się czasem, głównie
pod wpływem audycji telewizyjnych i -> KASZPIROWSKIEGO, dla metod

terapii stosowanej za pośrednictwem telewizji.

TELEPATIA
Przekazywanie na odległość różnych treści bez pośrednictwa znanych

środków fizycznych. Przekaz może dotyczyć nie tylko konkretnych myśli,
ale także różnych stanów psychicznych, wzruszeń, nastrojów, przeczuć

itp. Zdolności telepatyczne są czasem jednym z objawów ponarkotycznych.
Nie zostało dotąd wyjaśnione, jakiego rodzaju energia jest nośnikiem

przekazu. Najczęściej wymienia się fale elektromagnetyczne, z kolei
jednak doświadczenie z tzw. klatką Faraday'a wyklucza taką możliwość.

Inne wyjaśnienia odnoszą się do zjawisk -> HOLOGRAFII czy -> REZONANSU.
Patrz: -> PSI.

TELEPLASTIA

Zdolność niektórych organizmów -> MEDIÓW do wydzielania z siebie
substancji -> EKTOPLAZMY przybierającej różnorodną postać mglistej

plazmy, w której mogą pojawiać się mniej lub bardziej wyraziste
fragmenty czy części ciała. Ektoplazma jest wg tych informacji ściśle

związana z ciałem medium, a wszelki kontakt z nią jest żywo przez medium
odczuwany.

TELEPORTACJA

Przemieszczanie paranormalne przedmiotów na duże odległości bez użycia
sił fizycznych oraz przenikanie na tej samej zasadzie ciał i przedmiotów

przez realnie istniejące ekrany, przedmioty, przegrody. Zjawiska te,
których próbę wyjaśnienia podjęła obecnie nauka, były wielokrotnie

opisywane w literaturze. Np. wydostawanie się człowieka z zamkniętej
skrzyni, przechodzenie przez ścianę. Patrz też: -> PSI.

TELEPSYCHOTERAPIA

Psychoterapia na odległość. Stosowane w telepsychoterapii środki to

m.in. rozmowy telefoniczne (np. telefon zaufania), audycje radiowe i
telewizyjne, listy, recepty, teksty przesyłane zainteresowanym,

informacje i polecenia przekazywane za pośrednictwem osób trzecich,
studiowanie literatury itp. Specyficznym rodzajem telepsychoterapii jest

-> TELEBIOENERGOTERAPIA. Wg -> KASZPIROWSKIEGO (także i inni podzielają
jego zdanie) jego audycje mają właśnie charakter raczej telepsycho- niż

telebioenergoterapeutyczny.

TELERADIESTEZJA
Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się poszukiwaniem w czasie i przestrzeni.

Stosując odpowiednie techniki teleradiestezyjne doświadczeni radiesteci
wykrywają na odległość cieki wodne, złoża minerałów, zagubione

przedmioty i osoby. Ustalają miejsca katastrof i zaginięcia samolotów i
okrętów. Stawiają też na odległość diagnozy na podstawie fotografii.

Podobno były także udane próby określenia w ten sposób charakteru i
uzdolnień człowieka.

TELESTEZJA

-> JASNOWIDZTWO

TELETERAPIA
-> TELEBIOENERGOTERAPIA

TEMPERAMENT

Temperament jest zespołem uzewnętrzniających się cech opartych na
wrodzonych właściwościach układu nerwowego i czynnościach gruczołów

wydzielania wewnętrznego. Z wielu równolegle fukcjonujących teorii można
wyłonić pewne cechy wspólne temperamentu, którymi są m.in. stałe cechy

zachowania, takie jak wielkość i szybkość reakcji, emocje, wrażliwość na
bodźce, reakcje motoryczne.

TEOZOFIA

Pogląd o charakterze spirytystyczno-mistycznym, który uznaje możliwość
osiągnięcia prawdziwej wiedzy na drodze intuicyjnego kontaktu z bóstwem.

Teozofia wykazuje bliskie pokrewieństwo do -> ANTROPOZOFII, czerpie też
inspiracje z religii i buddyzmu tybetańskiego.

TERAPIA

-> LECZENIE

TERAPIA TKANKOWA
Zastosowanie do leczenia, w tym inwolucji starczej, świeżych komórek

pochodzących z innych organizmów. Metoda ta była wypróbowywana już w
przeszłości, sądzono bowiem, że młode organizmy zawierają jakieś

substancje, czy siły zdolne do "odmładzania" starych ustrojów.
Współcześnie jest coraz głośniej o różnych tego typu preparatach i ich

rewelacyjnych skutkach. Efekt leczniczy polega na rewitalizacji i
ogólnej poprawie funkcjonowania narządu leczonego wstrzykiwaniem tkanki

analogicznego narządu płodowego. Są to z reguły nienarodzone jagnięta.

TERAPIA PRZEZ SZTUKĘ
Forma leczenia, wzmacniania sił psychicznych człowieka przez bezpośredni

udział w pracy twórczej, artystycznej lub będącej taką w odczuciu osób
podejmujących ten rodzaj terapii świadomie, bądź w wyniku odpowiednio

inscenizowanych i stymulowanych sytuacji. Rodzaj terapii szczególnie
korzystnej wobec inwalidów i osób samotnych, nie znajdujących swego

miejsca w społeczeństwie. W tego rodzaju terapii wartością główną jest

udział, uczestnictwo, sam proces tworzenia, poczucie wartości tej pracy,
mniej zaś są ważne obiektywne kryteria wartości dzieła.

TERMOPUNKTURA

-> PRZYŻEGANIE, działanie ciepłem (czy temperaturą o różnej wartości) na
-> AKUPUNKTY.

TERMOTERAPIA

Leczenie za pomocą wysokich i niskich temperatur. Stosowanie ciepła ma
liczne zastosowanie w różnych metodach jak np. sauna, kąpiele słoneczne,

okłady gorące suche, w których chore miejsca okłada się woreczkami z
gorącym piaskiem albo termoforem (stosuje się szczególnie w wysiękach

stawowych, urazach mięśni). Koce i poduszki elektryczne, okłady z
parafiny (używa się w nerwicy naczyń, niektórych postaciach miażdżycy,

nerwobólach). Podstawowym celem ogrzewania jest spowodowanie w chorym
miejscu rozszerzenia naczyń krwionośnych, w wyniku czego jest ono

znacznie lepiej ukrwione, zostaje przyśpieszona regeneracja tkanek i
szybciej są usuwane produkty rozpadu. Podwyższona temperatura ponadto

przyspiesza i usprawnia procesy metaboliczne i ułatwia walkę z
atakującymi ustrój mikroorganizmami. Interesujące są różne

niekonwencjonalne zastosowania zimna w terapii. Poza wykorzystaniem
zimna jako silnego bodźca w natryskach i procesie -> HARTOWANIA i

leczenia metodami -> KNEIPPA, są też ciekawe doniesienia na temat
szokowego działania zimnem, stosowanym nawet w przypadku zaawansowanych

chorób. Takie zaś formy jak kąpiele w przeręblu, nacieranie śniegiem
itp. można zaliczyć do technik typowych dla -> SURVIVALU.

TEST

Sprawdzian polegający z reguły na wykonaniu serii prób służących do
pomiaru zdolności, zainteresowań, sprawności i wydolności w różnych

dziedzinach.

TĘTNA BADANIE
Jedna z najbardziej rozwiniętych, choć bardzo trudnych technik

diagnostycznych w -> CHIŃSKIEJ MEDYCYNIE. Początki tej metody sięgają V
w. p.n.e. Obecnie doświadczeni lekarze chińscy są w stanie odróżnić

ponad 40 rodzajów tętna i na tej podstawie postawić nie tylko diagnozę,
ale ustalić również system leczenia. Kierując się doświadczeniami

lekarzy chińskich opracowano w RFN tzw. pulsograf, za pomocą którego
dokonuje się takich pomiarów mechanicznie.

TĘTNO

Liczba uderzeń (skurczów) serca na minutę. Dla celów diagnostycznych i
treningowych rozróżnia się tętno spoczynkowe (stan spoczynku, leżenia,

siedzenia) i tętno wysiłkowe (intensywna praca, bieg, wysiłek). Tętno
mierzy się przez 15 sek., a wynik mnoży się przez 4. W niektórych

technikach medycyny orientalnej stymuluje się zmiany tętna dla celów
leczniczych i w ramach ćwiczeń -> MEDYTACYJNYCH prowadzących do ->

EUTONII. W -> MEDYCYNIE CHIŃSKIEJ pomiar tętna stosuje się w
diagnostyce. Doświadczeni lekarze chińscy odróżniają od kilkunastu do

kilkudziesięciu rodzajów tętna. Patrz: -> TĘTNA BADANIE.

TIEN AN
Uzdrawiający dotyk. Patrz: -> REFLEKSOTERAPIA.

THETA ZJAWISKA

Gr. - theta od Thanatos - śmierć. Zjawiska obejmujące w ->

PARAPSYCHOLOGII zagadnienia istnienia i przejawiania się aktywności
psychicznej człowieka po jego śmierci. Patrz m.in. -> ŻYCIE PO ŚMIERCI,

-> FOTOGRAFIA DUCHOWA, -> PRZEISTOCZENIE PSYCHICZNE, -> REINKARNACJA.

TŁUSZCZE
W pożywieniu mamy do czynienia z dwoma rodzajami tłuszczów jadalnych:

zwierzęcymi i roślinnymi. Podstawowym zaleceniem współczesnej dietetyki,
sięgającej korzeniami do zasad odżywiania się ludów orientalnych, jest

zalecenie zmniejszenia spożycia tłuszczów zwierzęcych i zwiększenia
spożycia tłuszczów roślinnych. Patrz też: -> KWASY TŁUSZCZOWE, -> NNKT.

TOBISKOP

Przyrząd skonstruowany przez radzieckich lekarzy zajmujących się ->
AKUPUNKTURĄ, służący do wykrywania i dokładnej lokalizacji ->

AKUPUNKTÓW. Tobiskop z wyglądu przypomina cienki ołówek i skonstruowany
jest na nieco podobnej zasadzie jak proste urządzenie, w które

wyposażony jest każdy elektryk. Po przytknięciu go do przewodu, w którym
płynie prąd, urządzenie świeci. Podobnie zachowuje się tobiskop po

przytknięciu go do akupunktu. Patrz: -> MERIDIANY i -> BIOENERGIA.

TOLERANCJA
Wyrozumiałość, nie prześladowanie poglądów i wierzeń odmiennych. Brak

tolerancji to szowinizm, czy po prostu nie akceptowanie, prześladowanie
i w jakimś sensie nawet eliminowanie ze społeczności innych ludzi,

ponieważ różnią się czymkolwiek od nas. Dziś jest to zjawisko dość
powszechne, staje się źródłem wielu chorób psychosomatycznych,

powstających na podłożu -> STRESU i -> FRUSTRACJI. Powszechność tych
zjawisk we współczesnej cywilizacji jest jedną z głównych przyczyn

zwrotu społeczeństw zachodnich ku filozofii i kulturze orientalnej,
głoszących pokój wewnętrzny, tolerancję i wzajemny szacunek.

TOUCH FOR HEALTH

Ang. - tytuł książki Johna F. Thie i nazwa jego metody terapeutycznej,
będącej kompilacją wielu umiejętnie zestawionych technik i metod

diagnostycznych i terapeutycznych realizowanych na podstawie ścisłej i
dokładnej znajomości anatomii i fizjologii układu mięśniowego i

kostno-stawowego. W metodzie tej wykorzystywane są m.in. techniki ->
AKUPRESURY -> MASAŻU, -> CHIROPRAKTYKI -> DIGITOPUNKTURY oraz

kinezjologii stosowanej. W T.F.H. analizuje się pary mięśni
opozycyjnych, a następnie działa wzmacniająco na te mięśnie z danej

pary, które są słabsze. Wszystkie ćwiczenia i zabiegi przeprowadzane są
z myślą o całym organizmie. Żeby w pełni tę technikę poznać, trzeba

jednak uważnie przestudiować całą książkę, która po polsku nosi tytuł:
"Dotyk dla zdrowia".

TRANS

Stan oszołomienia lub specyficznego snu. Stan hipnotyczny. Zmieniony
stan świadomości. -> NADSTAN, w którym -> EKSTRASENS lub -> MEDIUM

przejawia zazwyczaj swe zdolności w zakresie zjawisk -> PSI.

TRANSFORMACJA
W medycynie klasycznej oznacza rekombinację, tj. skomplikowany proces

powstania u potomstwa zestawu genów allelicznych w innym układzie niż u
rodziców. W literaturze psychotronicznej termin ten używany jest bardzo

różnie i na ogół oznacza różnego rodzaju przeobrażenia, przekształcenia,
zmiany paranormalne.

TRANSGRESJA
Wg prof. Józefa Kozieleckiego: "Transgresja to czynności inwencyjne i

ekspansywne, wykraczające poza typowe granice działania, to czynności,
dzięki którym jednostka lub zbiorowość kształtują nowe struktury lub

niszczą struktury już ustabilizowane, tworzą nowe wartości pozytywne i
wartości negatywne. Czynniki te są źródłem rozwoju i regresu". Analiza

pojęcia transgresji przynosi wiele interesujących możliwości
komentowania różnych zjawisk, w tym i tych, których aktualnie człowiek

nie potrafi objaśnić ani zrozumieć. W całej rozciągłości uwaga ta odnosi
się do zjawisk parapsychologicznych i paramedycznych.

TRANSMIGRACJA

-> REINKARNACJA

TRANSMUTACJA
Przemiana pod wpływem zabiegów alchemicznych różnych metali w złoto. Jak

wiadomo sztuka ta nie udała się nikomu do tej pory, natomiast ostatnio
zaobserwowano u jednej z osób -> EKSTRASENSA zjawisko odwrotne, a

mianowicie złote pierścionki zamieniały się u niego w jakieś spopielałe
okruchy. Jeżeli przywołamy tu też interesującą hipotezę zakładającą

możliwość transmutacji w mózgu, w procesach psychoenergetycznych, to
może to odwieczne marzenie niedługo da się spełnić przez sam akt woli.

TRANSPLANTACJA

Przeszczepianie tkanek lub narządów, może odbywać się w obrębie tego
samego ciała (autotransplantacja), w obrębie tego samego gatunku

(homotransplantacja) lub między różnymi gatunkami
(heterotransplantacja).

TRENING

Systematyczne, cykliczne ćwiczenia w celu podniesienia sprawności
fizycznej, psychicznej lub intelektualnej. Specyficzną i szeroko

stosowaną w -> PSYCHOTERAPII metodą treningu są różne techniki ->
AUTOGENNE. Patrz m.in. trening autogenny: -> SCHULTZA lub -> JACOBSONA.

TRÓJKĄT BERMUDZKI

Akwen Atlantyku położony między wyspami Bermudy, Puerto i Miami na
Florydzie w USA. Od kilkudziesięciu lat w rejonie tym giną w

niewyjaśnionych okolicznościach statki i samoloty, co jest przedmiotem
rozlicznych hipotez i prób wyjaśnienia tego zjawiska. Także w Polsce

podobno występują takie "podejrzane" miejsca, gdzie z nieznanych
przyczyn występują anomalie trudne do wyjaśnienia (gasną silniki

samochodów, kierowcy nagle zasypiają itp.).

TRZY RAZY TRZYDZIEŚCI RAZY STO TRZYDZIEŚCI
3 razy 30 razy 130. Popularny prosty wzór-rerecepta na niezbędną porcję

ruchu. Oznacza to, że każdy człowiek dla podtrzymania swego zdrowia i
kondycji fizycznej powinien poddawać swoje ciało wysiłkowi co najmniej 3

razy w tygodniu, z tym że przynajmniej przez 30 minut każdego z tych
treningów tętno powinno wynosić około 130. Taka dawka ruchu, połączona z

właściwym odżywianiem, niepaleniem tytoniu, ograniczonym spożyciem
alkoholu, może nie tylko przyczynić się do zmniejszenia i wyeliminowania

ryzyka większości chorób, ale też jest gwarantowanym sposobem na
przedłużenie życia o wiele lat. W stosunku do dzieci ta dawka

niezbędnego ruchu powinna być zwiększona. Każde dziecko dopóki rośnie i
rozwija się, powinno uprawiać sport i różne ćwiczenia fizyczne w

wymiarze 2 - 3 godzin dziennie, w tym część tych ćwiczeń - od 3 do 4

odcinków, każdy od 10 do 15 minut, powinna być tak intensywna, ażeby
tętno wynosiło około 140 - 150.

TSUBOPUNKTURA

-> AKUPRESURA wykonywana specjalną kulką.

TU SAPIENS TACE UT VIVAS IN PACE
Łac. - milcz mądrze, abyś żył w spokoju. Zaklęcie-groźba przestrzegająca

magów i alchemików przed zdradą tajemnicy osobom postronnym. Szczególnie
dziś wobec ogromnej popularyzacji najtajniejszych przepisów magicznych,

magowie i czarnoksiężnicy przywołują to zaklęcie, kierując je do
wszystkich, którzy szafują tajemną wiedzą.

TWARDOWSKI

Słynny polski czarnoksiężnik opiewany w wielu legendach, znany z
cyrografu podpisanego z diabłem. Za swe grzechy podobno dotąd siedzi na

Księżycu. Do historii wszedł między innymi dzięki wywołaniu ducha
Barbary Radziwiłłówny, ukochanej króla Zygmunta Augusta. jak donoszą

jednak źródła historyczne, była to typowa mistyfikacja, bowiem królowi w
rzeczywistości pokazano nie ducha Barbary ale całkiem żywą i niezwykle

do nieboszczki podobną zakonnicę Giżankę też Barbarę. Jak wieść niesie,
zajęła ona w doczesnym życiu króla skutecznie miejsce zmarłej, z czego

było mnóstwo perypetii.

TYBETAŃSKA MEDYCYNA
Tybetańska medycyna rozwijała się i kształtowała w VII - IX w. pod

silnymi wpływami medycyny indyjskiej i częściowo chińskiej. W tym czasie
do Tybetu przybywają z Indii i okolicznych krain najlepsi lekarze,

tłumaczy się na tybetański największe dzieła medycyny hinduskiej.
Ostatecznie ukształtował się obszerny system medycyny opartej na

gruntownej wiedzy, wszechstronnej diagnostyce i bogatej naturalnej
psychosomatycznej terapii. W XVIII w. zebrane i opisane w języku

tybetańskim księgi medyczne wraz ze słynnym "Atlasem medycyny
tybetańskiej" to jedno z największych w historii światowej medycyny

zbiorcze dzieło obejmujące całokształt wiedzy lekarskiej, imponujące
wszechstronnością i niezwykłą wprost skrupulatnością diagnostyczną.

Znaczącą częścią tego dzieła była farmacja oparta o naturalne środki
lecznicze: roślinne, mineralne, zwierzęce. Nic też dziwnego, że

tybetańska medycyna już jako wielki zbiorczy system wywarła duży wpływ
nie tylko na okoliczne krainy, ale dotarła też do Europy, głównie za

pośrednictwem lekarzy rosyjskich pochodzenia buriackiego. Jednym z nich
był Cultim Badmajew, lekarz arystokracji i rodziny carskiej. Tą też

drogą tybetańska medycyna zawędrowała przed wojną do Polski wraz z
recepturą na zioła tybetańskie (słynny dziś lek -> PADMA 28). W latach

70 i 80 tybetańska medycyna była przedmiotem wszechstronnej penetracji i
badań ze strony lekarzy radzieckich. Przyczyniło się to do jej znacznego

upowszechnienia w Europie. Podstawowe dzieło tybetańskiej medycyny
"Dżud-szi" składa się z ośmiu głównych rozdziałów zatytułowanych:

Leczenie chorób ciała, leczenie chorób dziecięcych, leczenie chorób
kobiecych, leczenie chorób zsyłanych przez złe duchy, leczenie ran

zadanych białą bronią, leczenie chorób powstałych z trucizn,
podtrzymanie i odbudowanie sił u osób osłabionych i wiekowych,

wzmocnienie i stymulacja potencji. Podstawowe pojęcia tybetańskiej
medycyny to rlung (wiatr), mkhura (żółć) i bad-kan (flegma). Współczesna

medycyna pod tymi wszechobecnymi w tybetańskiej medycynie pojęciami
odszyfrowuje system nerwowy i system humoralny, których sprawność i

jedność funkcjonowania decyduje o zdrowiu i chorobie. W zakresie

typologii człowieka tybetańska medycyna czerpie bezpośrednio z ustaleń
Hipokratesa (choleryk, flegmatyk, sangwinik, melancholik). Szczegółowa

lektura dzieł tybetańskiej medycyny wskazuje, że pod trudną dla lekarzy
zachodnich terminologią i interpretacją kryje się ogromna gromadzona

przez wielowiekowe doświadczenia i praktykę wiedza, znacznie
wyprzedzająca późniejsze odkrycia. Można powiedzieć, że tybetańska

medycyna dopiero czeka na jej pełne odkrycie, interpretację i
wykorzystanie w praktyce.

TYPOLOGIE CZŁOWIEKA

Istnieje bardzo wiele typologii sporządzonych z pozycji różnych nauk i
kierunków filozoficznych, psychicznych, fizycznych, społecznych i wielu

innych. Do najpopularniejszych należą m.in. typologia temperamentów wg
-> HIPOKRATESA. Dzieli on ludzi na cztery podstawowe grupy: sangwinik

(wesoły, pogodny, optymista, niestały, zmienny), choleryk (wybuchowy,
agresywny, dynamiczy, zawzięty, trwały), flegmatyk (stały, niewzruszony,

bierny, spokojny), melancholik (nastrojowy, pesymista, introwertyk).
Spośród zaś licznych typologii dzielących ludzi wg budowy ciała, trzy są

najpopularniejsze:
- Typologia Kretschmera wyróżnia typy: pykniczny (tęgi,

krótkokończynowy), atletyczny (proporcjonalny, silnie umięśniony) i
leptosomatyczny (szczupły, długokończynowy);

- Typologia Sheldona dzieli ludzi na trzy podobne typy: endomorficzny,
mezomorficzny, ektomorficzny;

- Polski fizjolog Wanke zaproponował interesującą obrazową typologię
przyrównującą ludzi pod względem budowy ciała do liter: A, I, H, Y.

UFO

Ang. - Unidentifed Flying Object (Niezidentyfkowane Objekty Latające).
Jedna z najbardziej tajemniczych i frapujących zagadek współczesnej

kosmologii. Powszechnie uważa się, że UFO to przybysze z Kosmosu. Wg
innych teorii i hipotez to bliżej nieokreślone zjawiska atmosferyczne,

np. zjawisko - CHEMILUMINESCENCJI lub -> PIORUN KULISTY. Wg jeszcze
innych hipotez UFO pochodzą z wnętrza Ziemi z krainy zwanej -> AGARTA.

ULTRADŹWIĘKI

Zaburzenia falowe w ośrodku sprężystym, dźwięki nie słyszane przez
człowieka. Występują także w przyrodzie np. w szumie morza i wiatru.

Wytwarzają je niektóre zwierzęta np. nietoperze. Fakt, że istnieją
sygnały, które są swobodnie odbierane przez wiele istot żywych, a

zarazem są niedostępne dla człowieka, jest przedmiotem spekulacji
zakładających, że istnieje wiele jeszcze takich systemów porozumiewania

się i wymiany informacji dostępnych kiedyś człowiekowi, które też
wskutek rozwoju cywilizacji dzisiaj utracił. Różne niewytłumaczalne

zdolności -> EKSTRASENSÓW i -> BIOENERGOTERAPEUTÓW być może dowodzą, że
wiele z tych umiejętności istnieje nadal, ale są one u większości ludzi

utajone.

UNIWERSALIZM
Prąd filozoficzny uznający w postawach i poglądach dominację całości nad

częściami, eksponujący pojęcia powszechnego dobra, tolerancji,
współdziałania.

UPUSTY KRWI

Puszczanie krwi w dawnej medycynie ludowej było stosowane dość
powszechnie. Dziś upusty krwi dokonywane są w medycynie klasycznej w

niektórych wyjątkowych wypadkach, np. chorobach takich jak czerwienica

czy nadciśnienie.

UROJENIA
Trudne do usunięcia ze świadomości sądy nt. różnych rzekomych zagrożeń

ze strony innych osób lub przedmiotów, nadmiernie rozbudowane
przekonanie o własnej wielkości lub poniżeniu, poczucie nieistniejących

chorób, czasem chorobliwa zazdrość.

URYNOTERAPIA
Leczenie własnym moczem. Wg źródeł cytowanych przez E. Cybulską ze

"Sztandaru Młodych" zastosowanie lecznicze moczu jest dość
wszechstronne, zarówno zewnętrznie (grzybica, rany, łupież, odciski),

jak i wewnętrznie (tu lista jest bardzo długa - zazwyczaj chodzi o
choroby przemiany materii). W wielu opisach urynoterapii chory wypijał

cały swój mocz, często łącząc to z głodówką. Wśród wyleczonych chorób
wymienia się m.in. nowotwory jelita grubego, nadciśnienie, gościec. W

dyskusjach nad tym, jakie czynniki powodują skuteczność urynoterapii
wymienia się głównie dwa: pierwszy - mocz zawiera wiele cennych

biopreparatów, które zwrócone organizmowi wspomagają go w walce z
chorobą i druga - organizm wydala z moczem różne toksyny, które

wprowadzone z powrotem wywołują w nim różne reakcje obronne, podnoszą
jego odporność immunologiczną.

UTAJONE MOŻLIWOŚCI CZŁOWIEKA

Pogląd wyrażany przez grupę wybitnych filozofów i psychologów
utożsamianych zazwyczaj z kierunkiem psychologii humanistycznej (Murphy,

Allport, Skinner, Fromm, Maslow, Rogres i inni). W.w. uczeni i ich
kontynuatorzy w swych tchnących optymizmem dziełach wysuwali

twierdzenie, że człowiek wykorzystuje jedynie niewielką część swych
możliwości. Można je rozwinąć na podstawie -> HOLIZMU, -> SYNERGIZMU,

edukacji i treningu intelektualnego, emocjonalnego i fizycznego. Hamulce
i ograniczenia zaś można eliminować i rozluźniać w procesach -> PSYCHO-

i -> SOCJODRAMY, różnych technik -> RELAKSU, -> MEDYTACJI, panowania nad
swym ciałem. Na początku wszystkiego zaś jest wiara, że najwięcej może

każdy zrobić sam dla siebie.

UZDRAWIACZ
Miesięcznik. Problematyka: radiestezja, bioenergoterapia,

ziołolecznictwo i inne niekonwencjonalne metody i techniki leczenia,
ciekawostki, adresy uzdrowicieli. Wydaje "Ambrozja" pod patronatem

Instytutu Zdrowia i Ekologii w Krakowie, Skrytka pocztowa 766.

UZDROWICIELE
-> EKSTRASENSI, -> FENOMENY, -> HEALERZY, -> MAGNETYZERZY, ludzie

posiadający szczególne zdolności diagnozowania i terapii siłami swej
wewnętrznej energii i energii wyzwalanej u leczonych osób. Patrz: ->

BIOENERGOTERAPEUTYKA, -> BIOPOLE i inne.

UZDROWICIELE W POLSCE
W Polsce działa kilkaset osób stosujących niekonwencjonalne metody i

techniki bioenergoterapeutyczne. Wiele z nich swą wiedzą i
umiejętnościami przynosi ludziom ulgę, leczy, a przynajmniej pociesza i

daje nadzieję. Niektórzy jednak nadużywają niestety zaufania pacjentów
podejmując działalność leczniczą bez żadnego po temu przygotowania,

talentu, a kierując się jedynie chęcią zysku. Traci na tym każdy
prawdziwy, solidny, kierujący się interesami pacjentów uzdrowiciel.

Trudno jednak z góry przesądzić, kto zasługuje na zaufanie, a kto nie,

tym bardziej że często reklamują się przede wszystkim ci drudzy.
Najstosowniejsze wydaje się więc przyjęcie zasady rekomendacji

bioenergoterapeutów przez odpowiednie organizacje, jak np. Polskie
Stowarzyszenie Psychotroniczne i Polskie Stowarzyszenie Bioterapeutów

"Biopol". Oto owe listy (podaję za wydawnictwem "Zdrowie" - Informator
Omnibus I/91). Polskie Towarzystwo Psychotroniczne rekomenduje

bioterapeutów: Stefan Abramowski, Kazimierz Błaszczyk, Leszek Borc,
Maria Celmer, Janusz Chorodecki, Janina Czerkaszyn, Andrzej Fabiański,

Leszek Franaszek, Marek Fudali, Marek Kawoda, Irena Polańska, Jan
Putkowski, Jerzy Rejmer, Barbara Szajewska, Stefania Szantyr-Powolny,

Zofia Telesińska-Bratek, Ryszard Ulman, Stefania Żurkowska. Polskie
Stowarzyszenie Bioterapeutów "Biopol" rekomenduje bioterapeutów: Janusz

Chorodecki, Henryk Dembiński, Mieczysław Fudali, Maria Kuligowska,
Andrzej Lisiak, Pawel Połonecki, Nicole Radziwiłł, Jerzy Rejmer, Zygmunt

Skubisz, Jerzy Strączyński, Andrzej Szadurski, Ryszard Ulman.

WAHADLARSTWO
Dział -> RADIESTEZJI zajmujący się badaniem i opracowywaniem

praktycznych programów wykorzystania -> WAHADŁA dla wykrywania
lokalizacji i określania cech interesujących nas ciał i obiektów. Istota

zjawiska wahadlarstwa polega na przeniesieniu odbieranego przez
człowieka promieniowania magnetycznego na wahadło, a więc funkcjonowanie

wahadła jest wywołane reakcją ludzkiego ciała na różne anomalie pola
magnetycznego. Trudno natomiast jednoznacznie zinterpretować zachowanie

się wahadła w sytuacjach, w których jest ono wykorzystywane np. do
diagnozowania chorób, badania żywności itp. Wydaje się, że wbrew

ogólnemu przekonaniu również i w tych przypadkach ruch wahadła jest
wynikiem reakcji ciała wahadlarza, a nie bezpośredniego wpływu badanego

obiektu na wahadło, co oczywiście może nie mieć znaczenia dla ustalenia
przydatności wahadła w diagnostyce. Ma natomiast wielkie znaczenie dla

rozwoju wahadlarstwa jako metody naukowej.

WAHADŁO
Podstawowy przyrząd pomiarowy w -> RADIESTEZJI mający szczególne

zastosowanie w -> RADIESTEZJI PARAMEDYCZNEJ. Patrz -> WAHADLARSTWO.

WAMPIR
Istota demoniczna, człowiek żyjący po śmierci i odżywiający się ludzką

krwią. Pozbawienie wampira jego siły polegało m.in. na przebiciu go
drewnianym kołkiem. Taką scenę obserwujemy w filmie Dolina Issy (T.

Konwicki, wg Cz. Miłosza). Temat wampirów jest często przedmiotem
literatury i filmów grozy. Do dziś w niektórych środowiskach, nawet w

społeczeństwach cywilizowanych utrzymuje się wiara w wampiry.

WANGA
"Wanga", Krasimira Stojanowa, niewidoma Bułgarka znana na całym świecie

z niezwykłych zdolności jasnowidztwa, telepatii, kontaktów z naturą i
"bytami kosmicznymi". Doświadczenia naukowe przeprowadzone w Instytucie

Sugestologii w Sofii przez znanego parapsychologa -> LOZANOWA
potwierdziły w pełni wiele jej nieprzeciętnych uzdolnień.

WANGI

W wierzeniach i obrządkach -> VUDU, laleczki, figurki ludzkie wykonywane
z różnych materiałów, symbolizujące osoby, którym chcemy pomóc lub zadać

im cierpienie a nawet śmierć. Odpowiednio spreparowana wanga vudu może
być poddana różnym zabiegom dobrym i złym, które są przenoszone mocą

czarnoksięską na osobę, którą wyobrażają.

WARZYWA I OWOCE

Bardzo cenne i niestety powszechnie niedoceniane surowce, źródło
większości podstawowych biopierwiastków, witamin i innych substancji

niezbędnych dla życia. Są głównym pożywieniem w -> WEGETARIANIZMIE i
jego odmianach.

WEDY

Święte księgi -> SANSKRYTU. Zbiór najstarszych tekstów staroindyjskich,
tzw. okresu bramińskiego, dotyczących wierzeń religijnych, rytuału,

obrzędów, obyczajów, zasad i norm postępowania. Wedy powstały w okresie
1500 - 300 p.n.e. Najstarszą częścią wedy są -> MANTRY, teksty

recytowane lub śpiewane przez kapłanów. Współcześnie wykorzystywane w
wielu technikach terapeutycznych.

WEGETALIZM

Odmiana -> WEGETARIANIZMU polegająca na spożywaniu wyłącznie pokarmów
roślinnych.

WEGETARIANIZM

System odżywiania się, z którego wyłączone są wszelkie pokarmy mięsne
otrzymywane w wyniku zabijania zwierząt. Natomiast nie wyklucza się

spożywania takich produktów jak mleko, jaja, miód, sery itp. Bardziej
ekstremalną postacią wegetarianizmu jest -> WEGETALIZM, który odrzuca z

pożywienia wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego, a więc także
mleko, jaja itp. Wegetaliści spożywają wyłącznie potrawy pochodzenia

roślinnego. Znacznie rzadziej występują jeszcze bardziej radykalne
odmiany wegetarianizmu, jak -> WITARIANIZM, który polega na odżywianiu

się samymi surowymi owocami i warzywami oraz -> FRUTARIANIZM, którego
wyznawcy żywią się wyłącznie surowymi owocami. Wegetarianizm i jego

wszystkie odmiany nie są jedynie specyficznymi sposobami odżywiania się,
lecz także są wyrazem ogólniejszych poglądów religijnych, estetycznych i

etycznych głoszących współczucie dla zwierząt, niechęć do zadawania im
cierpień, wstręt do procedury uboju, preparowania zabitych zwierząt itp.

W ostatnich latach eksponuje się też ważny w skali globu aspekt
ekonomiczny. System wegetariańskiego odżywiania się jest bowiem znacznie

ekonomiczniejszy i przy jego upowszechnieniu ziemia będzie w stanie
wyżywić znacznie większą liczbę ludzi. Ten punkt widzenia może być też

brany pod uwagę przy analizie budżetów domowych. Wegetarianizm jest po
prostu tańszy. Najistotniejszy jednak z punktu widzenia medycyny jest

aspekt zdrowotny. Wegetarianizm jest powszechnie uważany za bliższy
naturalnemu odżywianiu, znacznie zdrowszemu niż powszechnie

praktykowane.

WEGETOTERAPIA
Twórcą koncepcji jest W. Reich, wychowanek szkoły psychoanalitycznej ->

FREUDA. Twierdzi on, że zgodnie z powszechnie już akceptowaną zasadą
jedności psychosomatycznej człowieka, nastawienia psychiczne wywołują

określone stany fizjologiczne. W szczególności wszystkie uczucia, które
są dla człowieka nieprzyjemne (niepokój, lęk, złość), powodują kurczenie

się i zaciskanie ciała. Im silniejsze i bardziej długotrwałe są to
zjawiska, tym rozleglejsze zmiany następują w układzie mięśniowym.

Dalsze skutki tego stanu rzeczy to ograniczenia funkcji różnych narządów
i zakłócenia w przemianie materii. Środki terapeutyczne proponowane

przez W. Reicha polegają na równoczesnym stosowaniu metod
psychoterapeutycznych wywodzących się z -> PSYCHOANALIZY oraz technik

skierowanych bezpośrednio na ciało: dotyk, masaż, ćwiczenia oddechowe,

aktywność fizyczna. Łącznym celem wegetoterapii jest przywrócenie
swobodnego przepływu energii i zrównoważenie funkcji obwodowego układu

nerwowego.

WERTYKALNY ROZWÓJ CZŁOWIEKA
-> HORYZONTALNY I WERTYKALNY ROZWÓJ CZŁOWIEKA

WĘDRÓWKA DUSZ

-> REINKARNACJA

WHO
World Health Organization - Światowa Organizacja Zdrowia.

WIADOMOŚCI ZIELARSKIE

Pismo Polskiego Związku Zielarskiego. Adres redakcji: 00-336 Warszawa,
ul. Kopernika 34, tel. 264-362. Wydawca: "HORT/PRES", red. nacz. Urszula

Uszyńska-Nowicka. Cena z października 1991 r. - 6000 zł.

WIBRACJA
Termin zazwyczaj używany w odniesieniu do chwiejności wysokości dźwięku

lub określenia drgań mechanicznych. W wielu publikacjach dotyczących
zjawisk -> PSI pojęcia wibracji używa się dla opisania bliżej

niesprecyzowanych zjawisk ruchu bioenergii, reakcji organizmu na
oddziaływanie pola, czy innych paranormalnych zjawisk w -> SPIRYTYZMIE.

WIBROGIMNASTYKA

System ćwiczeń gimnastycznych opracowany przez rosyjskiego inżyniera
mechanika A. A. Mikulina. Ćwiczenia te są bardzo proste: Należy w tempie

60 razy na minutę, w pozycji stojącej wznieść się na palce i gwałtownie
opaść na pięty. Ćwiczy się w seriach 2 razy 30 wstrząsów w jednym

seansie z 10 sek. przerwą. Seansów zaś w ciągu dnia powinno być kilka.
Zdaniem Mikulina owe mikrowstrząsy przyczyniają się do oczyszczenia

organizmu ze złogów i skrzepów, następuje przyśpieszenie obiegu krwi,
lepiej dotlenia się organizm.

WIESIOŁEK

Dwuletnia bylina dość popularna w Polsce, porastająca głównie
piaszczyste ugory i nieużytki. Wiesiołek stał się w ostatnich latach

niezwykle popularny za sprawą wykrytego w jego nasionach kwasu
gamma-linolenowego (GLA). Kwas ten nie jest syntetyzowany w organizmie

człowieka (wyjątek mleko matki karmiącej) i ma duże znaczenie
regeneracyjne i wzmacniające system immunologiczny organizmu. W aptekach

można już dostać kilka leków zawierających GLA. Osobom, które chciałyby
same przyrządzać preparat z wiesiołka, niezbędne są dwie informacje:

wiesiołek ma bardzo twarde nasiona i trzeba je dla udostępnienia GLA
rozbić, można to zrobić np. w młynku do kawy. Nie można też preparatu

podgrzewać powyżej 50 stopni C, bowiem traci on wtedy swe właściwości.

WILKOŁAK
Człowiek zamieniony w wilka. Wiara w wilkołaki powstała na terenach

zamieszkałych przez ludy słowiańskie. Źródeł legend i mitów o
wilkołakach należy szukać w prastarych obyczajach pogańskich, oddawaniu

czci i nawiązywaniu kontaktów ze zwierzętami, przywdziewaniu ubiorów ze
skóry wilka i naśladowaniu zwyczajów tych bardzo inteligentnych

zwierząt. Interesujące są dość liczne legendy o wychowaniu się dzieci w
wilczych stadach.

WINNICKA LUCYNA
Znana aktorka (film: "Matka Joanna od aniołów"). Od wielu lal zajmuje

się różnymi problemami harmonii życia. Twórczyni Akademii Życia, która
jest jednocześnie systemem filantropijno-światopoglądowym, opartym na

zasadach -> HOLIZMU i -> EKOLOGII oraz praktycznym działaniem,
szkoleniem i terapeutyką sięgającą do rozlicznych nurtów i kierunków

medycyny psychosomatycznej, naturalnej i homeopatycznej. W Akademii
Życia można pod kierownictwem specjalistów zapoznać się m.in. z takimi

technikami medycyny niekonwencjonalnej, jak -> RELAKS, -> MEDYTACJA, ->
POLARITY, -> AKUPRESURA i inne. Akademia działa w Warszawie, a jej filie

powstały już w kilku miastach (Gdańsk, Szczecin, Kraków, Łódź, Wrocław).
Lucyna Winnicka jest autorką wielu publikacji nt. -> ZDROWEGO STYLU

ŻYCIA i książki-reportażu o życiu i niekonwencjonalnych metodach
leczenia w różnych stronach świata pt.: "Dookoła świętej krowy".

WISHFUL THINKING

Ang. - pobożne życzenie utożsamiane z rzeczywistością. Stan ducha typowy
dla większości Polaków.

WIRTUALNE CZĄSTKI

Pojęcie z mechaniki kwantowej. Oznacza cząstki, które nie mogą być
bezpośrednio wykryte, ale efekty ich istnienia mogą być mierzalne.

Niektóre zjawiska z obszaru -> PSI przypisuje się oddziaływaniu właśnie
owych wirtualnych cząstek.

WIŚNIEWKA-ROSZKOWSKA KINGA

Prof. Kinga Wiśniewska-Roszkowska specjalizuje się m.in. w -> GERIATRII.
Napisała wiele książek na ten temat, w tym najobszerniejszą i

uwzględniającą najnowsze informacje i tendencje w zakresie walki o
długowieczność pt. "Rewitalizacja i długowieczność".

WITALIZM

Pogląd utrzymujący się do początków XX wieku, że wszelkie procesy
życiowe są sterowane przez nie podlegającą prawom naukowym siłę życiową

-> VITA VITALIS.

WITAMINY
Związki chemiczne niezbędne do życia, których organizm w zasadzie sam

nie potrafi dość sprawnie syntetyzować, w związku z czym muszą one być
dostarczane bądź w gotowej postaci albo jako tzw. prowitaminy. Niektóre

z witamin mogą być też dostarczane przez florę bakteryjną wegetującą
symbiotycznie w przewodzie pokarmowym człowieka. Niedobór witamin, co

może się zdarzyć przy jednostronnym pożywieniu, bywa elementarną
przyczyną różnych schorzeń.

WITARIANIZM

Odmiana -> WEGETARIANIZMU polegająca na odżywianiu się wyłącznie
roślinami w stanie surowym.

WIZJE

Widzenie rzeczy i zjawisk w sposób nadnaturalny podczas snu, ekstazy,
halucynacji, transu hipnogennego itp. Patrz: -> NADSTAN.

WIZUALNA DIAGNOSTYKA

Twórca tej techniki diagnostycznej, studiujący w USA Japończyk, Michnio
Kushi przy ocenie stanu zdrowia i orzekaniu o chorobie, opracował system

polegający na przeprowadzaniu wszechstronnych obserwacji i analizie z

wyglądu zewnętrznego człowieka. Michnio Kushi dowodzi, że uważna
obserwacja i analiza cech zewnętrznych człowieka może stanowić obszerną

i trafną podstawę diagnozy. Technika wizualnej diagnostyki jest
częściowo podobna do ongiś popularnej, a obecnie zarzuconej jako

błędnej, -> FRENOLOGII. Kushi idzie dużo dalej i ocenę wyglądu
zewnętrznego poprzedza bardzo staranną analizą konstytucji fizycznej i

psychicznej pacjenta, czynników genetycznych, środowiskowych,
habitatowych. Technikę tę opisał w swej książce "Diagnostyka wizualna

Orientu". (Podaję za E. Cybulską z SM).

WODA ŻYWA I MARTWA
Zwykła woda (H2O) poddana elektrolizie, podczas której wydziela się

wodór, dzieli się na dwa rodzaje: kwaśną i alkaliczną. Ze względu na swe
specyficzne właściwości wody te zostały nazwane odpowiednio: WODĄ ŻYWĄ

(alkaliczną) i WODĄ MARTWĄ (kwaśną). Woda żywa swym składem i
właściwościami bliska wodzie tkankowej jest łatwo przyswajana przez

organizm, przywraca równowagę kwasozasadową. Woda martwa zaś dezynfekuje
i działa bakteriobójczo. W niektórych sklepach i aptekach sprzedawane są

produkowane chałupniczo specjalne urządzenia do domowej produkcji żywej
i martwej wody. Wraz z urządzeniem sprzedawana jest instrukcja i

receptura nazbyt jednak obszerna, by ją tu cytować. Znając podstawowe
zasady elektrolizy można też samemu zbudować taki aparat. Wody żywą i

martwą zależnie od rodzaju schorzenia zażywa się wewnętrznie (głównie
przy dolegliwościach związanych z przemianą materii) i zewnętrznie

(przede wszystkim przy odkażaniu).

WODOLECZNICTWO
Leczenie za pomocą zwykłej wody z wykorzystaniem jej temperatury,

ciśnienia i masy, czasem specyficznych właściwości chemicznych (np. wód
zdrojowych). Wodolecznictwo znane było od początków ludzkości. Na

szerszą skalę i w usystematyzowany sposób wodolecznictwo do medycyny
wprowadzili -> KNEIPP i -> PRIESSNITZ. Podstawowymi zabiegami w

wodolecznictwie są kąpiele i obmywanie ciała w celach higienicznych
(usuwają z powierzchni ciała brud, bakterie, pasożyty i ułatwiają

oddychanie skóry), zabiegi hartujące, rekreacyjne i zabiegi wchodzące w
skład -> ODNOWY BIOLOGICZNEJ: działanie zmienną temperaturą, strumieniem

wody pod ciśnieniem, natryskami, biczem wodnym itp. Kontakt ciała z
wodą, bez względu na to, w jakiej postaci i formie ma miejsce, jest

silnie działającym bodźcem i odpowiednio stosowany i dozowany może mieć
znaczący wpływ w leczeniu nerwic i wielu chorób układu krążenia i

przemiany materii. Stosowane są też przy pomocy wody ekstremalne środki,
działające bardzo silnie na organizm, np. kąpiele w przeręblu, sauna na

przemian z zimną kąpielą, natryski ze zmienną temperaturą, natryski pod
dużym ciśnieniem (hydropunktura). Wszystkie środki ekstremalne mogą być

wprowadzane stopniowo, najlepiej w konsultacji ze specjalistą.

WOLNE RODNIKI
Wg ostatnich doniesień brak niektórych biopierwiastków w komórkach,

pociągając za sobą unieczynnienie wielu enzymów, wyzwala niekorzystną
reakcję uwalniania ze znajdującego się w komórkach nadtlenku wodoru

(H2O2) tlenu, który działa toksycznie inicjując wiele niekorzystnych
procesów patologicznych w ustroju, w tym m.in. skierowanych przeciwko ->

DNA. Znajomość tych procesów podkreśla wielkie znaczenie systematycznego
dostarczania do organizmu w pożywieniu wszelkich niezbędnych składników,

w tym biopierwiastków.

WOLNOMULARSTWO

Masoneria. Ruch filozoficzno-etyczny, kosmopolityczny, powstał w XVIII
w. i jako główny cel zakładał dążenie do wszechstronnego rozwoju

osobowości i doskonalenia człowieka m.in. przez powszechne braterstwo
bez względu na pochodzenie i różnice religijne. Tajemniczość,

rozbudowany, nie pozbawiony elementów magicznych rytuał spotkań
wolnomularskich był dla wielu atrakcją, odpowiadał ówczesnym tendencjom

mistycznym, zapowiadał wielkie ruchy wolnościowe. Z drugiej strony, z
tych samych przyczyn wolnomularstwo było podejrzanym i niechętnie

widzianym ruchem przez władze religijne i niektóre władze świeckie.
Wolnomularstwo było źródłem i ośrodkiem rozwoju wielu postępowych

tendencji i myśli politycznej i społecznej. W 1938 r. dekretem
Prezydenta wszystkie Polskie Loże wolnomularskie zostały rozwiązane,

przede wszystkim ze względu na ich kosmopolityczny charakter.

WYDA
Wiedza, poglądy i praktyka druidyzmu, kierunku filozoficzno-społecznego

uprawianego przez kastę kapłańską u Celtów. Wyda obejmowała ogół
poglądów nt. istoty świata i życia, a w węższym sensie odnosiła się do

systemów leczenia i zachowania zdrowia. Niezależnie od dość
skomplikowanej retoryki ogół tych poglądów zakłada, że podstawą zdrowia

jest zachowanie psychosomatycznej troski o sprawy ciała i ducha. System
ćwiczeń fizycznych i diety ma prowadzić do pobudzenia i synchronizacji

sił energetycznych zlokalizowanych w trzech polach witalnych:
emocjonalnym (klatka piersiowa), witalnym (podbrzusze) i mentalnym

(głowa).

WYOBRAŻENIE
Przeżycie psychiczne, ogląd przedmiotu istniejącego poza jednostką bez

żadnego bodźca z zewnątrz pochodzącego od tego przedmiotu. Wyobrażenie
jest jednym z podstawowych pojęć i zjawisk zachodzących u człowieka w

procesach psychoenergetycznych.

WZÓR ZACHOWANIA A
Grupa kardiologów amerykańskich w końcu lat 50-tych postawiła

hipotezę, że jednym z -> CZYNNIKÓW RYZYKA chorób układu krążenia, a
pośrednio także i innych chorób cywilizacyjnych jest wzór zachowania A.

Osoby zaliczane do tej grupy odznaczają się silną skłonnością do
współzawodnictwa, pragnieniem awansu, dążeniem do sukcesu,

niecierpliwością, nadmierną czujnością, poczuciem odpowiedzialności i
presji czasu. Prowadzą one z reguły życie pełne napięć, stresów, co ma

usposabiać je do częstszych zachorowań. Hipoteza ta nie została jeszcze
jednoznacznie potwierdzona w toku badań, które się prowadzi w różnych

ośrodkach naukowych.

VORTEKS
Miejsce, w którym z bliżej jeszcze nie wyjaśnionych powodów organizmy

żywe, różne urządzenia mechaniczne nie zachowują się normalnie, wskutek
występowania odmiennego stanu świadomości, zakłócenia percepcji lub

anormalnego przebiegu zjawisk fizycznych. Typowym vorteksem jest np. ->
TRÓJKĄT BERMUDZKI.

VUDU

Magiczna religia powstała z połączenia ludowych obrządków i wierzeń
afrykańskich z pewnymi elementami chrześcijańskimi. Istotnym elementem

vudu jest wiara w kontakt z duchami przodków oraz liczne obrządki
połączone z rytualnym tańcem i często zażywaniem narkotyków.

YIN-YANG
W filozofii i medycynie chińskiej dwie główne siły, dwa rodzaje

energii,jednocześnie przeciwstawne i wzajemnie się uzupełniające. W
idealnej harmonii, do której należy dążyć, siły te nie tylko wzajemnie

się wspierają i na przemian stają się jedna drugą, ale zarazem tworzą
taką jedność, która jest podstawą wszelkiego porządku, szczęścia i

pomyślności. Symbolika, znaczenie i zastosowanie yin-yang są niezwykle
bogate. Stanowią podstawę i istotę interpretowania wszystkich

podstawowych systemów wartościujących i regulujących życie, w tym życie
człowieka. Jedność i przeciwieństwo yin-yang m.in. legły u podstaw ->

CHIŃSKIEJ MEDYCYNY i -> MAKROBIOTYKI. Traktowane oddzielnie yang oznacza
to, co zewnętrzne, co jest ekspansją energii, ciepłem, suchością,

smakiem słodkim i ostrym. Yin jest zaś rodzajem energii do wewnątrz,
wyraża się przez ciemność, wilgoć i chłód oraz smaki kwaśny, gorzki i

słony. W pewnym sensie yang to mężczyzna, yin to kobieta.

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
Zespół indywidualnych cech i zachowań powodujących wyraźne

niedostosowanie jednostki do środowiska społecznego. Zaburzenia
osobowości powstają głównie wskutek niewłaściwego procesu wychowawczego

(socjalizacji), w wyniku którego mogą u jednostki rozwinąć się i
utrwalić cechy nie akceptowane przez społeczność, utrudniające jej

normalne życie. Nauka nie zdołała dotąd ustalić wzorców osobowości
"normalnej", stąd wszelka ocena tego co jest, a co nie jest zaburzeniem

osobowości, jest niezwykle trudna. Patrz np. -> DEZINTEGRACJA POZYTYWNA.

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE
Wewnętrzne zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu spowodowane przyczynami

natury psychicznej i emocjonalnej prowadzące w skrajnych przypadkach do
poważnych chorób a nawet śmierci. Zjawisko zaburzeń psychosomatycznych

ma swe źródło w ścisłych zależnościach pomiędzy mózgiem, będącym umownym
siedliskiem przeżyć psychicznych, a całością organizmu, wszystkimi jego

organami i narządami. Szeroko opisem i analizą tych zjawisk zajmuje się
teoria -> STRESU. Zaburzenia psychosomatyczne każdy odczuł na sobie i

bez trudu może wskazać przykłady, kiedy to niekorzystne bodźce
psychiczne potęgowały nasilanie się objawów różnych chorób somatycznych

(ból głowy, biegunka, nerwice serca itp.).

ZAKLINANIE
Wypowiadanie różnych formuł magicznych i zaklęć w celu przywołania złych

lub dobrych duchów i zmuszenie ich do wykonywania poleceń.

ZAMAWIANIE
Wypowiadanie słów magicznych mających na celu odpędzenie zła,

unieważnienie już uruchomionej siły magicznej bądź w celu wzmocnienia
siły jakiegoś stosowanego np. w medycynie środka.

ZDROWA ŻYWNOŚĆ

Pełna definicja i opis zdrowej żywności właściwie dopiero się tworzy. Na
podstawie dotychczasowych doświadczeń i badań można zaproponować

następujący zestaw podstawowych cech zdrowej żywności. Zdrowa żywność
pozbawiona jest wszelkich zanieczyszczeń, które mogą pochodzić z różnych

źródeł: nadmiernego sztucznego nawożenia, stosowania środków ochrony
roślin, kumulacji pierwiastków i związków szkodliwych dla zdrowia a

pochodzących z emitowanych do atmosfery pyłów, gazów, spalin,
napromieniowania (nie tylko np. po awarii w Czarnobylu) oraz stosowania

w paszach dla zwierząt różnych środków farmakologicznych (np.

antybiotyków). Nawet wtedy, gdy dysponujemy zdrowymi surowcami, żywność
może być częściowo lub całkowicie pozbawiona wielu wartościowych

składników pod wpływem obróbki i przetwarzania, w tym m.in.
konserwowania, oczyszczania, podgrzewania. W procesie tym odrzucane są

najczęściej najwartościowsze składniki znajdujące się w części
zewnętrznej owoców, warzyw i nasion. Pozorne cechy zdrowej żywności

przypisuje się ponadto ze względów reklamowych wielu produktom o bardzo
wysokim stopniu przetworzenia przez to, że uzupełnia się je atrakcyjnymi

barwnikami, sztucznymi środkami zapachowymi i smakowymi. Wspaniałe
opakowania dopełniają mistyfikacji. Dalsza grupa cech zdrowej żywności

wynika z zasad prawidłowego odżywiania się, umiejętności komponowania,
przyrządzania i spożywania posiłków. Szczegółowymi problemami, które

mogą być rozważane w formułowaniu zasad zdrowej żywności są też
biodynamiczna uprawa roślin, makrobiotyka, wegetarianizm i jego różne

odmiany, dietetyka, a także takie kwestie jak odżywki i preparaty,
używanie witamin itp. Ważnym działem w problematyce zdrowej żywności

jest produkcja takiej żywności, która ze względu na swój skład i sposób
preparacji ma za zadanie wyrównywać braki występujące w odżywianiu się.

W tym dziale ważne jest, aby produkty te były przygotowywane nie tylko
zdrowo, ale również smacznie i atrakcyjnie podane.

ZDROWIE

Wciąż trwa dyskusja na temat najtrafniejszej definicji zdrowia.
Oficjalna definicja -> WHO mówi, że "zdrowie to stan pełnej sprawności

fizycznej, psychicznej i społecznej, a w węższym znaczeniu - nieobecność
choroby lub kalectwa". Nie wszystkich jednak ona zadowala. Każdy z

większych systemów filozoficznych, psychologicznych i społecznych, nie
mówiąc już o różnych orientacjach medycznych, rozwija własne wizje i

koncepcje zdrowia. Np. -> WIŚNIEWSKA-ROSZKOWSKA mówi, że "zdrowie to
dobre samopoczucie przy pełnej sprawności całego ustroju, wszystkich

jego narządów i tkanek".

ZDROWIE - SUKCES
Miesięcznik poświęcony ogólnej problematyce zdrowia, dietetyki, mody i

różnym zagadnieniom medycyny, w tym medycyny niekonwencjonalnej.
Wydawca: Inter-Media. Adres redakcji: Warszawa, Nowy Świat 27, tel.

26-60-24. Red. nacz. Jerzy Wunderlich. Cena we wrześniu 1991 - 8500 zł.

ZDROWY STYL ŻYCIA
Sposób postępowania, zazwyczaj świadomie przez człowieka wybrany i

kultywowany, polegający na przestrzeganiu szeregu zasad zachowania,
odnowy i pomnażania zdrowia. Podstawowe pojęcie z zakresu ->

PROFILAKTYKI. Fundamentalne wskazanie (model) kierowane do ogółu
społeczeństwa zmierzające do pomnażania zdrowia i zapobiegania chorobom.

Nie wdając się w szczegóły można, nawiązując do tzw. -> CZYNNIKÓW
RYZYKA, zaproponować następującą listę działań składających się na

zdrowy styl życia:
- przestrzeganie elementarnych zasad higieny,

- prawidłowe odżywianie się,
- systematyczna aktywność fizyczna,

- nie uleganie nałogom,
- umiejętne ograniczanie skutków stresu,

- racjonalne korzystanie z leków, techniki i metod medycznych.
Niezbędnym warunkiem realizacji zdrowego stylu życia jest triada:

wiedza, umiejętności, wola wytrwania (motywacja).

ZEGARY BIOLOGICZNE

Symboliczne i nie dające się nazbyt precyzyjnie opisać regulatory
funkcji życiowych człowieka. Główną funkcję regulacyjno-synchronizacyjną

spełnia zlokalizowany w mózgowiu nadrzędny zegar biologiczny tzw. ESSO.
Przyjmuje on i przetwarza takie sygnały z otoczenia jak światło,

ciśnienie, pole magnetyczne, a następnie poprzez hamowanie lub
wzmacnianie syntezy białkowej wpływa na aktywność komórek i układów

fizjologicznych ciała. Bezpośrednim realizatorem "decyzji" ESSO jest ->
DNA wyposażony w segment-układ genów zwany chromonemą, która

bezpośrednio nadzoruje procesy życiowe komórki.

ZEN
System filozoficzno-etyczny. Praktykowanie Zen to koncentracja i

medytacja prowadzące do uspokojenia, skupienia i przebudzenia. Pojęcie
przebudzenia oznacza coś zupełnie innego niż w naszym zachodnim

rozumieniu, chodzi tu bowiem o przebudzenie duchowe, zrozumienie,
olśnienie. Zen wywodzi się z tradycji hinduskiego buddyzmu, przechodził

kolejno przez Chiny i Japonię, gdzie uzupełniany jest specyficznymi
pojęciami tamtejszych kultur i religii. Zen w obszernym rozumieniu to

system medytacji, rozważań i ćwiczeń oraz praktycznych działań
prowadzących do samoświadomości i samourzeczywistnienia. Jest to w

pewnym sensie naśladowanie i odtworzenie dróg i doświadczeń samego
Buddy. Podstawą zen jest dyscyplina duchowa i fizyczna. Jedna z głównych

zasad zen głosi: Zen nie można poznać, trzeba go praktykować.

ZIELONA RECEPTA
Propozycja szerokiego wprowadzenia do praktyki ordynacyjnej lekarzy

środków aktywności fizycznej jako zapobiegających chorobie i leczących
wiele chorób. Lekarz podczas kontaktu z pacjentem, w rozmowie i

zaleceniach, a następnie w odpowiedniej recepcie, zapisywałby pacjentowi
zadania ruchowe, których samodzielne zrealizowanie powodowałoby

określone korzystne zmiany w jego ustroju.

ZIOŁOLECZNICTWO
Leczenie ziołami od dość dawna akceptowane jest przez medycynę

klasyczną. Co najmniej 40% leków sporządza się na bazie surowców
roślinnych. Tym zaś co różni zielarstwo stosowane przez medycynę

niekonwencjonalną od oficjalnej, to bogactwo i oryginalność zestawów
ziół sporządzanych przez wielu czynnie działających zielarzy. Zestawów

tych, publikowanych w różnych wydawnictwach, jest na rynku bardzo wiele,
nie ma więc potrzeby podawania tu jakichkolwiek recept. Warto jednak

uświadomić sobie następujące, wysuwane przez doświadczonych zielarzy
rady i przestrogi:

- nie należy ziół nadużywać, ponieważ stosowane w nadmiarze, podobnie
jak i leki chemiczne, mogą zaszkodzić;

- zioła trzeba stosować w różnych zestawach, wieloskładnikowo i
przyrządzać je zgodnie z zapisaną procedurą;

- leki ziołowe powinny być uzupełnieniem i wzbogaceniem innych metod
leczenia i profilaktyki (dieta, ćwiczenia fizyczne, powstrzymywanie się

od nałogów).
Wciąż są odkrywane nowe zalety różnych ziół. Np. w nasionach ->

WIESIOŁKA i -> OGÓRECZNIKA odkryto znaczne ilości cennego kwasu
gamma-linolenowego (GLA), który jest składnikiem różnego rodzaju cennych

leków, w tym sławnej ostatnio antymiażdżycowej -> BORAGOGLANDYNY 100.

ZMĘCZENIE I WYPOCZYNEK
Zmęczenie i wypoczynek w prawidłowo zorganizowanym życiu, ocenianym jako

-> ZDROWY STYL ŻYCIA są naturalnymi, cyklicznymi stanami organizmu

warunkującymi jego harmonijny rozwój i stabilność -> HOMEOSTAZY.
Zmęczenie wywołane nagromadzeniem się w ustroju produktów przemiany

materii, wyczerpaniem zasobów energetycznych i innymi złożonymi
zjawiskami przemiany materii jest naturalnym i pożądanym stanem

organizmu, warunkuje w pewnym sensie zdrowy wypoczynek i regenerację
sił. Z kolei właściwie zorganizowany wypoczynek pozwala na regenerację

sił, odbudowę strat energetycznych i przygotowanie ustroju do kolejnego
etapu pracy, wysiłku, działania. Patrz m.in. -> SUPERKOMPENSACJA.

ZNACHORSTWO

Uprawiane zawodowo lub amatorsko, diagnozowanie i leczenie chorób przez
osoby nie posiadające naukowych kwalifikacji. Termin ten nie jest

odbierany jednoznacznie. Medycyna oficjalna nadaje mu charakter
pogardliwy i dyskredytujący. W interpretacji jednak osób

zainteresowanych leczeniem niekonwencjonalnym, znachor to człowiek
cieszący się dużym szacunkiem, choć wprowadza niekiedy do praktyki

elementy zabobonów. Jak to wynika z przekazów historycznych wpływy i
autorytet znachorów wynikał w wielu wypadkach z dużej ich wiedzy

praktycznej i doświadczenia, a także umiejętności nawiązywania
psychicznego kontaktu z pacjentami.

ZODIAK

Inaczej zwierzyniec niebieski, pas na niebie zlokalizowany wzdłuż ->
EKLIPTYKI, w obrębie której przebiegają obserwowane z Ziemi drogi

Słońca, Księżyca i planet. Zodiak podzielony jest na 12 symetrycznych
części, a w każdej z tych części znajduje się gwiazdozbiór - tzw. znak

zodiaku. Symbolika znaków zodiaku i ich relacje ze Słońcem i planetami
są przedmiotem i podstawami -> ASTROLOGII i -> HOROSKOPU.

ZOMBI

Wg -> VUDU, zombi to żywy trup, pozbawiony duszy. Przemiana zmarłego w
zombi wymaga wykonania wielu skomplikowanych czynności magicznych.

Zombi, podobnie jak -> DŻINN, wykonuje posłusznie polecenia człowieka,
ale tylko tego, który zna skuteczne zaklęcia. W innym przypadku jest

nieposłuszny i może być niebezpieczny.

ŻYCIE PRZED ŻYCIEM
Jedna z wielu technik medytacyjnych opierająca się na wierze w ->

REINKARNACJĘ i wywołująca na drodze wielu treningów i ćwiczeń
wspomnienia z poprzednich wcieleń. Zabiegi te bez względu na to, na

jakiej opierają się zasadzie, mają duże znaczenie terapeutyczne, w
niektórych elementach zbieżne są z ideami -> HOSPICJUM.

ŻYCIE PO ŻYCIU

Tytuł słynnej książki Raymonda Moody, lekarza psychiatry, który na
podstawie relacji ponad 100 osób, które przeżyły śmierć kliniczną,

postawił hipotezę o istnieniu życia pozagrobowego. Książka i jej treść
wzbudziły wiele dyskusji. Trwają one do dziś, wyłaniając zwolenników i

przeciwników. Istnieje wiele interesujących hipotez i pośrednich dowodów
na to, że jakieś formy pośmiertnych bytów istnieją. Są to np. fotografie

"duchów" zmarłych ludzi, bądź nagłe ujawnienie się u jakiegoś człowieka
pewnych zdolności, czy zakresu wiedzy, których nie posiadał, zjawiska ->

REKOGNICJI itp. Nauka nie potrafi jeszcze wyjaśnić tych zjawisk, ale jej
przedstawiciele wraz z innymi zadają pytanie: Czy jest możliwe, aby

ogromny potencjał energii psychicznej człowieka, będący jak to nieraz
doświadczamy elementem wszechświata, ginął nagle i bezpowrotnie?

ŻYJMY DŁUŻEJ
Miesięcznik. W nowej edycji prezentuje się bardzo okazale. Zajmuje się

ogólnymi problemami zdrowia, nie stroni od prezentowania różnych
problemów medycyny niekonwencjonalnej. Wydaje Res Publica Press

International. Adres redakcji: 00-517 Warszawa, Marszałkowska 82 tel.
623-66-53. Red. nacz. Juliusz Minakowski. Cena we wrześniu 1991 r. -

9000 zł.

ŻYŁA WODNA
Podziemny ciek wodny występujący zazwyczaj w rejonie uskoków ziemi.

Istnieje wiele dowodów na to, że promieniowanie cieków wodnych wpływa
niekorzystnie na organizmy żywe. Zajmuje się tym m.in. -> RADIESTEZJA

PARAMEDYCZNA. Patrz też: -> -> GROPATYCZNE PROMIENIOWANIE.

ŻYWA WODA
-> WODA ŻYWA I MARTWA

ŻEŃ-SZEŃ

Roślina wschodnioazjatycka, wyciąg z jej korzenia jest znany jako środek
uśmierzający, stymulujący i ogólnie wzmacniający. Szczególną sławę

zdobył dzięki informacjom o wpływie na wzmocnienie potencji seksualnej
kobiet i mężczyzn. W Polsce dostępny jedynie w Pewexie.