PIEŚNI

B I A Ł O R U S K O - P O L S K I E

Z POWIATU SOKOLSKIEGO, GL B E R SU GRODZIEŃSKIEJ,

ZAPISANE PRZEZ

OF, D

r

. J. B

a o d o u i n

d e

G

o o r t e n a y

. ■

W KRAKOWIE.

N A K ŁA D EM A K A D E M II U M IE JĘ TN O ŚC I.

S K Ł A D Ó Ł Ó W N T W K S IĘ R A B K I S P Ó Ł K I W Y D A W N IC Z E J

. A

S

Osobne odbicie z Tom u X V I. Oz. II. Zbioru w iadom ości do Antropologii

krajow ej A kadem ii U m iejętności w Krakowie.

3 %

K raków , 1803. — D ru k a rn ia U niw ersy tetu Jagiellońskiego pod zarzädem A . M . K osterkiew icza.

PIEŚNI BIAŁORUSKO-POLSKIE

z p o w i a t u S o k o l s k i e g o g u b e r n i i G r o d z i e ń s k i e j .

Z apisane przez

Prof. Dr. J. Baudouin de Courtenay.

---------------- 3><$-----------------

O bjaśnienie w stępne.

P ie ś n i te z a p is a łe m z u s t n ia ń k i moich dzieci, J ó z e f y B oro w skiej

( l a t około 3 0), m ie sz k a ją c e j od la t czte re c h w D o rp acie, ale p o c h o ­

dzącej z „ o k o li c y “ , t. j . wsi sz la c h e c k ie j, H o r c z a k i w powiecie
Sokols kim . C ały s z e r e g ta k i c h wsi czyli „ o k o l i c “

z a m i e s z k a ł y jest

przez d r o b n ą szlachtę, z a p is y w a n ą z w y k le z u r z ę d u do liczby mieszczan

p obliskiego m ia s te c z k a . T a k te ż i J ó z e f a B o r o w s k a z o s t a ła z a lic z o n ą
do m ieszczan m ia s te c z k a O d elak a. T a d r o b n a s z l a c h t a u ż y w a w domu
obu ję z y k ó w , t a k p o ls k ie g o , j a k i b ia ło ru sk ie g o . Jed n i m ów ią częściej

po pols ku, inni zaś po b i a ł o r u s k a . W k a ż d y m j e d n a k r a z ie p r z e w a ż a
tu j ę z y k bia ło ru sk i. P om im o to owa s z l a c h ta d r o b n a u w a ż a sieb ie za

p o la k ó w , a to n ie ty lk o ze w zględu n a relig ię, s ą to bow ie m pra w ie
w y łączn ie kato licy, ale t a k ż e ze w zglę du n a t r a d y c y e pols ko-szla-
checkie.

O ile m ogę

w nosić z

k ilk u indyw iduów ,

p o ch o d zący ch

z owych okolic, p a n u je tam j ę z y k po ls k i w cale p o p r a w n y , chociaż

i „p o c h ło p s k u “ czyli po b ia ło r u s k u m ów ią oni t a k ż e zupełnie dobrze.

Lubo ję z y k ie m dom ow ym j e s t tam p rz e w a ż n ie (mniej więcej w dwuch

tr z e c ic h ) j ę z y k bia łoruski, to j e d n a k n a z e b ra n ia c h liczniejsz ych, na
w eselach i t. p. owa d r o b n a sz la c h ta s t a r a się m ów ić w y łączn ie po

p ols ku.

N ie k tó r z y też z nich u m ie ją p is a ć po

p ols ku d o sy ć p o ­

praw n ie.

O k r e ś l a j ą c to t e r y to r y u m ze ścisło ścią etnograficzną, n a le ż y j e

n a z w a ć t e r y t o r y u m

m i ę s z a n e m ,

p o l s k o - b i a ł o r u s k i e m .

T e n z m i ę s z a n y c h a r a k t e r oclzwierciadla się t a k ż e w z a łą czonych

tu p ie ś n ia c h . J e d n e z nich b r z m ią czysto po b ia ł o ru s k o , inne po pol­
s k u , a je s z c z e in n e p r z e d s t a w i a j ą d z iw a c z n ą m ię sz a n in ę obu ję z y k ó w .

W piosnce 6 -tej z n a jd u je m y ry m o w a n e z e s ta w ie n ie pew n y ch

ś r o d k ó w c z a ro d z ie js k ic h z ich d o m n ie m a n e m i sk u tk a m i.

W p ie ś n ia c h p r z e w a ż n ie b ia ł o r u s k i c h od zn aczam o s o b n y m d r u ­

kie m s p a c y o w a n y m , w y r a z y i z w r o ty p o ls k ie lub m ię sz a n e . N a

o d w ró t w p ie ś n ia c h p rz e w a ż n ie p o ls k ic h u ż y w a m o sobnego d r u k u do
o d z n a c z e n ia w y ra z ó w i z w ro tó w b ia ło ru s k ic h lub m ieszan y ch .

W y m a w ia n ie o z n aczam tu w sp o s ó b p r z y s tę p n y d la l szersz ej

publiczności, t. j . st o s u ją c z w y k ł ą grafikę i pis o w n ię p ols ką.

A k c e n t

w y ra z ó w w ielo zg ło sk o w y ch oznaczam ty lk o wtedy, k ie d y p a d a on nie n a

ich p r z e d o s t a t n ią zg ło s k ę . L it e r a u oz n a c z a

u nie-zg ło sk o tw ó rcze, t. j.

n a s t ę p u ją c e po innej s a m o g ło sc e albo też p rzed in n ą s a m o g ło s k ą tej
sam ej zgłoski.

Rzecz p ro s ta , iż li te r y a, ó, e w w y ra z a c h b ia ło r u s k ic h nie o z n a ­

c z a ją wcale ta k zw anej „ p o c h y lo n o ś c i“ , ale ty lk o a k c e n t z w y k ły c h
s a m o g ło s e k

a, o, e.

D o łą c z o n e m e lo d y e z o s t a ły z a p is a n e prz e z p a n n ę E l i ę d e

S c h o u 1 1 z - A d a i' e w s k i.

D o r p a t , w g r u d n iu 1 8 9 0 .

1.

Wyłącznie białoruska. *)

Nr. I.

M oderato.

— 1~

*

#-

---- 4 -

—

- —

4

— J—

E j ,

p a j — d u

F Jf "U ^

»

f /i [\

j a

p a k r a j

ł i

ds

y\-:'

w

-

— h a ,

E j , p a j —

_J------ s

---

d u j a

p a k r a j

------------------

1

------ -

-----

\ W 7

f - M J 1)

l u — h a ,

T a m

m oj

m i — ł

p N

- r ?

w

F

y j

h a — re

----1---

r r :

-----

p h i — h a m ,

—

0

-------------

¥

T a m m o j

m i — ły j

h a — r e

p ł u —h a m .

E ' j , p a jd ń j a p a k r ä j łu h a ,
T ä m moj miłyj b a r ć p łnham .

') Każdy wiersz pow tarz a się, t. j. śpiewa się dwa razy.

A jo n lia re , a jd p ła c zu ,

D a rm o sw ajó lie ta traczu .
S w a je li eta p a tr d c iła ,
N i e m i ta h ó , sztó lubiła.
J d k nie byłó , tó j nie budzie
T a h ó , sztó lubi ci budzie.

P aniesti j a jem ii jeści,
Czy nie s k a ż e jó n mnie sieści.
P a n ie s ii j a j e m u pici,
Czy nie budzie h a w a r y c i.

Ój, n a p iu s a i n ajetis a
I ' n a ralil p a w a liy s a .

— Czahó l e ż y s z , czóm nie h a r ć s z ,
Czóm da m ienie n ie b a w o r y s z ?
— „ J d k j a li a w a r y c i m a j u ?
N ie lu b u j u ż a n ń m a j u “ .
— J a u nied zielu r a d z ila s a ,
N ie lńbom u z b d a z iła s a .
E 'j , p ajd ii j a pa k ra j sad u
I w ^ ż e n u k a c z ó k stado.

T y j e ka c z k i p alecieli,
J a n y sab ie p a r u mieli.

T y l k o a d n a z a s t a łd s a .
P r y b ie r e ż k u k u p ń t a s a :

— „C zy w y m ienid ra s tre ld jc ie ,
Albo w y m nie p a r u d a jc i e “ .

2

.

Przeważnie polska.

Nr. 2. A lleg retto .

t j

L

-

3

........... r

s - .

< ■ " I*'

P"

N

■

r t

^

= r < f

h s

-

1—

j - f

3

P a — s ie —j u j a

r u —t y

e z te - r y o —g ro d e c z — k i ;

M a—j a

r u — ta

J a k j a b y - ł a u o j — c a ,

j a k

j a b y — l a u m a t k i ,

T o j a ś p ie w a ć

I

"f"

7Ź

z b u —j a — l a ,

m a —j a r u —t a

z b u - j a —la .

s p ie —w a — l a ,

to j a ś p ie -w a ć

s p ie - w a —la .

P a s i e j u j a r u ty c z te ry o g r ó d e c z k i;
M a j a r u t a zbujała.
J a k j a b y ła

ojca, j a k j a b y ła

11

m a tk i,

T o j a śp ie w a ć ś p i e w a ł a ;
J a k w y s z ła za c h ło p a , j a k za sia n o k o p a ,
W t e n c z a s śp ie w a ć p rz e s ta ła .

Bieży woda, bieży kolo mego o k n a ,

(4)

N ie m a k o m u z a p y n i ć 1);
P ije m o j m ile ń k i c z te r y n ie d z ie le ń k i,
N ie m a k o m u zabronić.
P i j e miły , pije i mnie m ł o d o 2) bije,
J e s z c z e k a ż e woły g n ać.

P o p e n d z e j a woły w k a lin o w e doły ,
S a m a l a h u , b u d u s p & ć .

Oj b e n d e ja s p a ła , p ó k i b e n d e chcia ła,

Do sa m e g o wieczora .

— „C udze żo n eczk i ś n ia d a n ie gotuj o,

Moja m iła w boru śpi.

D a łb y k o m u z a to sto z ło ty c h n a lato,

Ż e b y miło 3) o b u d z ił“ .
— Z a s y p i l i j i j e d u b ó w y j i k i j e ,
T w a j ć, J a s i u , r i i c z e ń k i .
B o d d j t a b i ć n ó l i i p a h n u ł o n k a r c z o ł i i 4),

J ä k t y j i j ó d a h a n i U.
B o d ä j t o b i e r u k i p a h n u ł o u k l u k i 6),
J a k t y j i j e mocno b i u .

Pzewaźnie polska.6)

Nr. 3.

Allegretto.

:#=

j e u — k a

z ło — te m

p a — k r a — p l a — n a ,

i

T a m s t a —j a — ł a

m ło d a K a — s ia ,

o c z k i

z a —p ła

k a —n e .

A u p o l u j e u k a , złotem p a k r a p l a n a;

T ä m s t a j a ł a m ło d a K a s ia , oczki z a p ła k a n e .
Oj, nie m a k a m t i J a s i u d a c i z n a c i ,

K a b 7) p r y j e c h a u młodyj K a s i ó c z e ń k i u c ir a c i.

(bis)

J e d n e oczko utar, a d rugim p ła c z e :

— „ J a przez ciebie, m ł o d a K asiu , k o u ic z e ń k a tracę.

') Zatrzymać.

2) Młodą.

3) Miłą.

') W k o c z e r h i, w koczergi (pogrzebacze drewniane).

5J Coś zgiętego, kluka, kluczka.
6) Drugi wiersz każdego dwuwiersza powtarza się,

t . j .

śpiewa się

dwa razy

(bis).

’) K a b, k a by.

(5)

Choć je d n e g o stracę, d ru g ie g o n a b e n d e *),

A le ciebie, m ło d a K a s iu , n ig d y nie z a b e n d e 2) “ . —

P o je c h a ł Jasiertko po d r u h i j 6 p e r ł a ,

A ju ż j e g o m ło d a K a s i a n a ty c h m ia s t u m a r ła .

P r z y j e c h a ł J a s ie ń k o z dru g iem i perłam i,
A j u ż jego m ło d a K a s i a 8) do g ro b u w k ł a d a j o 4).

M a tk a wieniec wije, n a g ło w a 8) w k ła d a jo ,
C z e rw o n e m i g r a n a t a m i ręce je j wwijajo.

— „ A c h ! m o j a m a m u n iu , j a k j a je j ż a łu j e !

J a g r a n a t k i o d ejm u je, r e n c e j e j cału je.

A c h ! m o ja m a m u n iu , widzisz mnie ż y w e g o :
Dzisiaj c h o w a sz c ó r k a s w o j a 3), ju t r o mnie s a m e g o “ . —

Ä u p o l u r y c z k a 6), a n a r y c z c i 5) k ł a d k a ,

C h a c i e u J & ś K a s i u w z i ś ć , n i e u z w ó l i ł a m a t k a ,

(bis)

4.

Prawie wyłącznie białoruska.6)

Nr. 4.

M oderato a ssał.

3 3

. _ .

9

O j,

z a — d u — m a u ,

z a — h a — d a u ,

N ie

p a d

m y — ś li

ze— n u u z ia u ,

I

W

n ie p a d m y

ś li

ż e —n u u z ia u .

Ój, zadumał), z a h a d ń u :

— „N ie pad

(sial) myśli żerni ijz iä u : (b is)

N ie m nie ź je j u pabyei,

N ie m nić ź j e j u p a ż y c i ;

(bis)

P a jd t i % w ojsku służyci,

P a jd ii u wojsko, u c z u ż y krd j,
P a d tii b a r d k ru tu ju ,
P a d r e c z e ń k u b y s t r u ju . —

') Nabędę.

2)

Zabędę, zapomnę.

a) Zob- odsyłacz l." do piosnki 7.

4) Zupełny b rak

rymu; dawniej było tu zapewne „ w k ł a d a j o d o

j a m y " zam. „ d o g r o b u w k ł a d a j o “.

5) R z e c z k a —

n a r z e c z c e . Formy te są oczywiście białoruską

p r z e r ó b k ą , wyrazów małoruskich. Mamy więc prawo przypuszczać, że całe

to zakończenie zapożyczono od Małorusów. ‘

uc

°) Drugi wiersz każdego dwuwiersza powtarza się

(bis). Tylko w lcoń-

pieśni mamy trój wiersz, którego trzeci wiersz „ D a s o c k a j a p a r a d a “

zastępuje w śpiewie powtórzenie drugiego, „ P a d a ł a c i e h r u m ä d a “.

(6)

S a la w i ej ku d ru ó b n ie ń k i,
T w ó j h a ła s ó k tónieńki,
Oj ! z a s z c z e b i e c z y t y mnie,
JA n a czużój sta ra n ie .
O j! na jm ti j a p a d w o d u ,

DA j p a je d u d a ro d u .

J a k p r y j e c h a y pad siełó,
S tało że mnió wiesiełó .
JAk p r y j e c h a y na p a d w ó r,

W y s z o y acie c ra d n ó j m ój,

W y s z o y acie e i maci,
Stali s y n a w i t a e i :

„ W i t a j, s y n u r o d z o n y ,

O d z i e t w ó j d r u ż e k z w i e ń c z o n y 1) ? “

— Oj, z w ie n c z a y s a p r y p a łk ń ,
O s tr a s z a b la p r y bakti.
Ó j ty , m aci r a d z i ma,

NA szto m ie n ie z rad z iła ?

S zczaścia-d o li nie dałA,
D a y s a ł d a t y p a d a ła . —

(bis)

— „I jA ta m u nie r a d a ;

P a d a łA c i e b r u m a d a
D a s ó c k a j a p a r a d a 2) “ .

5.

Piosnka białoruska z wpływem wschodnim, wielkorusklm, a właściwie wielko-

ruska zbiałoruszczona.

Nr. 5 .

A n d a n t e .

i

- h -......................

" f m ^

"a *

11 " /

^

J

T 1

"P

j

i

--------------

VI7

4

®

J

4

.

J

\

4

J ie l

m a —

j a

d a

i

z ie —

—

lo

—

n a — j a ,

% •* Ö

; ; g i : ;

v

,

S ta — r u o

— n e n —k a

n ie

—

w ie

—

s io

—

ł a — j a .

J ie l s) maj A, d a i z ie l ó n a j a ,

S t a r y ó n e n k a n ie - w i e s ió ł a ja .

N ie m a h ü j a p a z a b y c is a ,
U naczó s p i e c z y a y d zień ch ódzie czy,

U nac z e sp ie c z y a y dz ie ń ch ódzie czy,
Z czużazióm cam i h a w ó r e c z y :

*) „Przyjaciel zaślubiony“, żona.

2) „Sotskaja po ra d a “, rad a „setników “ wiejskich.
3) Jćl, j o d ł a .

(7)

Czu żaziómiec to nie b rä c ie jk o ,

Czuż aziem iec to nie ry ó d n ie n k i.

— S a ła w ie jk u , d n l ö b n a p tä s z e c z k a ,
Gzy nie b y u ty u m a jöj s t a r a n i e ?

Czy nie b y u ty u maj oj s t a r a n i e ?
Czy nie p łacze aeiec, m a t k a p a mniö ?
— „ P ł a c z e , płacze, z a b iw a je e sa ,

B r ä t s sieströju r a z ł u c z a j e c s a “ . —
— A b o d äj my nie radzłlisa,

B r ä t s s ie s tr ö ju ra z łu c z y lisa .

6

.

Wyłącznie polska.

Nr. 6.

M oderato.

D z ie w — c z y n o ,

d z ię w c z y — n o ,

c z a r — n e

k i z d o

—

b io : Ż e —

b y ś

p o —s a g

m ia —ł a ,

że —

n i ł — b y sie

Dziew czyno, dzie w czyno, c z a r n e oczki z d o b i o ;

Ż e b y ś p o s a g m iała, ż e n iłb y sie z tobo.
— N ie p y ta j sie, d u r n i a (o to), czy j a p o s a g m iała,

A z a p y ta j, durniu, czy za ciebie chcia ła.

P ó k i j a je s te m u swego ojca p an n o ,

T o j a ta k ic h d u rn ió w siedm iu z n a ł a d aw no.
To pierszem u d a ła m c h o r o b a 1) z tęs knico,

A d ru g ie m u da ła m k a s z a *) z gro chow ico.
A trzeciem u d a ła m je le n io we rogi,

Ż eb y on nie chodził tr z y la t a n a nogi.

A c z w a rte m u d a ła m zielonej p ie tr u s z k i,
Ż eb y on nie odjoł g ło w y od p oduszki.
A p ią t e m u da ła m sokołow e oczy,
Ż eby on nie chodził do d z ie w c z o n t po nocy.
A szóstemu d a ła m kijem po k o l a n a c h :

Znaj to, chło pcz e d u r n i u , że nie tw o ja d a m a .
A siódm em u z o s t a ł r u t w i a n y w ianeczek,
Bo to był najm ilszy u m n ie k o c h a n e c z e k .

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

(8)

Piosnka polska.

Nr. 7.

M oderato.

D z ie ń d o — b r y d z ie w — c z y — n o ,

c z y w e — s o — ło

ż y

J a k

w y — so — ko

LEżr

d la

k o — go

t y — j e s z ?

O

:

h—

p--

zg-

J a k w ie l— k a

c i e - k a w o ś ó tw o — j a I

W s z a k w id z is z p r z e d o

czy

W

a

- f r r t r

:

_

o — s o — b a m o —j a .

D zie ń d o b ry , dzie w czyno,

Czy wesoło żyje sz ?

J a k w y soko skaczes z,
A dla kogo ty je s z ?

„ J a k w ie lk a c ie k a w o ś ć t w o j a !

W s z a k widzisz p r z e d oczy o so b a m o ja ' ) “ .

P r a w d a , żem 2) cie widzę,

N ie wiem, co z a s k u t e k :
Czy he n d e m ieć (m iał) ra d o ś ć ,
Czy (lub) n ie znośny sm utek.

„ Z a c z e k a j, w te n c z a s ci powiem,

Nie ch siem 2) j a r o z p a t r z ę i u. ludzi d o w ie m 11.

D o k ą d że ty beńdzie sz

U ludzi p y t a ł a ?
P i ę k n y chło piec młody,

Co sien 8) tobie z d a je ?

„Mnie sien 3) to zdaje , j a tego boje,

Ż ebym nie p o p a d ła w k a b a ł y t w o j e “ .

') W gwarze polskiej tej okolicy przypad ek

i . 1. p. r. ź. od rzecze-

w ik ó w z przypadkiem 1-ym na - a brzmi ta k sam o, j a k przyp. 1.: „oso

qa moja“, „żona“.

z) Właściwość tej gwary.
3) T a k się wymawia w tern połączeniu, zam. s i ę , s i e .

(9)

P ó jd z ie m do k ościoła,
S ta n ie m n a k o b ie r c u
I w e ź m ie m y B o g a

N a pomoc do ser ca.

„ N i e j e d e n n a p om oc bierze,

J a k stompi z k o b ie r c a , to w inne w i e r z y “ .

Piosnka polska.

Nr. 8.

Allegrettn.

i

O — że — n i ł s ie

c h ło p M a—r u — s i

1

w z io ł

z B ia — łe j

Ru — s i ,

O c h !

b ie — d n a

j a ,

i:

bie

g łó w

—

Ożenił sie chło p M a r u s i1)
I wzioł ż o n a 2) z Białej Rusi, —

O c h ! j a , b ie d n a ja ,
B ie d n a g łó w k a m o j a !

I wzioł ż o n a z B iałej R u s i,
N ie chce robić, ale musi, —

O c h ! j a , ...............

A n a d ru g i d zień wesela
A on w w ią zał j e j k o ń d z ie la 2), —

O c h ! j a , ................

„ N ie rok, nie d w a y m atk i była,

N ig d y tego nie r o b i ła “ , —

O ch! j a , ...............

— Zrucaj, pan i, rę k a w ic z k i,

P o m y j ły żk i i dojn iczki. —

O c h ! j a , ................

fflo — ja l

— Z ru caj, p a n i, swe p o ty n k i 3),

A włóż łapcie, p o p ę d ź św inki. —

Och ! j a , b ie d n a j a ,

B ie d n a g łó w k a m o ja !

„ J a k j a św in ie w y g a n ia ła ,

Do swej m a t k i lis t p i s a ł a “ . —

Och ! j a , ...............

M a tk a o ty m d ow iedzia ła,

S ześćm a k ońm i p r z y j e c h a ła : —

O c h ! j a , ................

„ „G dzie ty , córko, to p o działa,

Że

(sic!) j a tobie n a d a w a ł a ? “ “ -

O c h ! j a , ...............

„ J a to w szy stk o s p r z e d a w a ł a ,

C hleba, soli k u p o w a ł a “ . —

O c h ! j a , ................

*) Wyraz niezrozumiały , prawdopodobnie z am. n a Ru s i .

8) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

») Oczywiście zam. b o t i n k i , b o t y n k i , t r z e w i c z k i .

(10)

„ „ G d z ie <y p o d z ia ł te s u r d u ty ,

Co p r z y j e ż d ż a ł n a z a l o t y ? “ “

O c h ! j a , ...............

— Cudze były , to nie m o je ,

K a ż d y p o b r a ł j a k b y swoje, —

Och ! j a , ...............

„ „ G d z ie ty p o d z ia ł te m a n e le ’),

Co p r z y je ż d ż a ł n a w e s e l e ? “ “

O ch ! j a , ...............

— C udze były , to nie moje,

K a ż d y p o b r a ł j a k b y swoje. —

O c h ! j a , . . . . .

„ „ B o d a j , zieńciu, g ło w a 8) sk r e ń c ił,

J a k do mojej córki j e ź d z i ł . “ “

Och ! j a , ................

— Nie klnij, nie klnij, m a tk o , zieńcia,

Z a b ie r z c ó r k a 8) i z dziec ieńeiem.

O c h ! j a , ...............

„ „ J a z dziec ieńeiem nie d a w a ła ,

Z dziecieńeiem nie be n d e b r a ł a . “ “

O c li! j a , b ie d n a j a ,

B ie d n a g łó w k a m oja!

Nr. 9.

A ndante.

9.

Piosnka białoruska.

r - f c - 8 ------------------------------------------- 1—

------------------

1

-----

Ä

—

< v

- - v - >

i

m

- J —

—

|

- h

-j

ii

c #

---------------------—

« -----------------------

—

* —

j —

i

—

Z a — i w i e — n ie — l i

n o

—

w y

k l u — c z y ,

pły

=

t

Z a — p ła — k a — l i

m a — ło j — c z y — k i ,

p j

-1

_|

_

— j —

n a

w a j — n u

i

—

Z aźw ienieli n o w y klu czy,

P a m o ru p ł y w u c z y ;
Z ap łak ali m ałó jczy k i,

N a wajnti id u c z y :

Z a p ła k a l i m a ł a d y je ,
A p a to m s t a r y j e ;
P a k i d a j u ó żo nki dom a

I d ziec i m a ły je .

— „ Z le tä jc ie s a , e z o rn y h a l k i . “
D a ysió pole k ry li ;

Z a p ła k a li m ałó jczy k i,
Ż alu naro bili,
— „Z letäjciesa, c z o rn y h a lk i,

Z le tä jc ie s a y ho ry ,

A wy, m ł o d y m a łó jc z y k i,
S tu p a jc ie d a d o m u “ . —

„ „ R a d y bylib my stn p a c i,

T u m ä n n a s t u p a j e ;

R a d y bylib w iernńcisa,

N as p ä n nie p u s k a je .

') Znaczenie objaśnia śpiewająca ogólnikowo, ja k o „ubranie ta k ie “,

2) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7,

(11)

R a d y by lib w iern ü cisa,

A s k r y p o c z k a z b ie r le m o e z k a *),

N a s pkn nie p u s k a j e ;

A sm y czó k iz r u t y ;

Bidzie s a b ie na k r e s ie łk u ,

J a k z a h r a je , serce zw iane,

N a s k r y p a ń k u h r a j e .

N a usiii P o is z c z u czuci 2) “ “ .

10

.

Piosnka białoruska, o ile się zdaje, pochodzenia wielkoruskiego.

Nr. 10.

A ndante.

A j I

t y , ł u t — lta

łu

—

ga — \y a — ja ,

— ja,

ł u — g a — \va — j a .

A j ! ty, ł u t k a 3 . ł u g a w a ja ,
U d z ie ty n oczku n a c z e w a ła ?

— „ N a c z e w a ł a j a u lużec zku,
P r y k r u c ie n k u m b iereżeczku.
I szli t u d ä usió w dałyje,

R e k r u to c z k i m a ł a d y j e ;

I szli a n i k r a j sadóczku,

I zrfczali pa prutoczku,

I ż d z ie ła li pa d u d o c z k u “ . —
—

A j

wy, d u d k i, nie h u d i

e

t i e ,

Maho b a t ' k a ni e z b u d i e t i e ;
Bo

m u j 4) b a t ' k o s p i t ' 5) p a chmielu 6),

Z w ie lik a h o p ie r e p o ju . —

') Tylko w śpiewie; przyp. 1. nieużyw any; zam tego „ b i e r w i o n i e 3,

b i e r w i o n o , drzewo, polano.

ł) Rym „ruty — czuci“, oczywiście zam. „ruty — czuty", zdradza m a ł o -

r u s k i e pochodzenie tej piosnki

3) Zapewne zam. „ u t k a “ (kaczka).
4) Wyraz, z polska tu wymówiony.
5) Wyrazom tej piosnki, oznaczonym za pomocą pisma spacyowanego,

właściwą je s t wymowa wschodnia, Wielkoruska.

e) ‘ Żam. Wielkorus, s p a c h m i e l j a ( e t noxMeana).

(1 2 )

11,

Białoruska.

Nr. II.

A n d a n te cantabile.

a)

E j ,

ty

d u —b ie ,

t y

z ie — lo — n y ,

s z y — r o — k i l i s t

«•

T y , m a —ło j

—

czylc m a —ł a — d z ie ń — k i ,

- u S

= 0 i

w

n i e —tu

p r a u

d o ń — k i

u

c ie

—

bie.

b)

V-4

= d = ł

*

ł

•

-a—j-

I i = 3

E j , t y

d u —b ie , ty

z ie — lo —n y , s z y —ro — k i l i s t

n a

t a —

m g

T y

m a

ło j — c z y k

m a —ł a

d z ie ń — k i ,

n ie — tu

s u

—

!

h = g - m = 4

*4 -Uh

4=

p r a u

—

d o ń — k i

u

c ie

—

b ie .

D e J c a m e tro n

D ekam etron

q*=

E j , t y d u b ie ,

t y z ie lo —n y ,

s z y ro k i l is t

n a

t a — b ie :

s s

ł o j — c z y k m a ła —d z ie ń — k i , n i e t u p r a u — d o ń — k i u

c ie — b ie.

E l i

T y m a

E ' j , ty dubie, t y zielony,
S z y r o k i list n a t a b i e ;

T y , m a ło jc z y k m a ła d z ie n k i, 1

, • ,

N ie tu p r a y d o ń k i y ciebiö.

|

(13)

Ä ty ldaflsa, p ry s ia h a fls a ,
Sztó „ ja ci6 wirno l u b l ü :

„ J a k ja b u d u żenic isa,

l

. . .

„ Z a sió

zk muż cie w a z m ü “ .f

<S1

D z iu k a kle ź b ie paw iö ryln,

N a c z a l ä wirno lu b ić;

J ä k uznali licbi lu d z i, l z , .
Stali ab jöj h a w a r y ć . | 1

„ S z y r ö k a j a d a r u ü z e n k a ,
„ K u tly d a miłoj c h a d z ü ;

„Jä, n a tutijże daru iiżenc.yl

n . .

iKIÖn-bieLu paswm«. f

Raśc l, ra ś c i, klön-bierözn,

T o n k a d a w y sö k aja.

Z a k a p a ł a ż e n a muża
u s'yrü ziemlu h ly b o k

— „C iażko tabie, moj m ile n k ij,
U sy r ü j zierali le ż a ó ;

J e s zcze

c ie ż y j

m n ie u d y b w a n c y l

.

Bez cie ho ro h a r e w a ć “ .

f 1 *s'

1 2

.

Białoruska.

Nr. 12 = 13.

A ndan tin o .

*— :„

ł

A u — h a — ro — d z i

n a p r a — c h o —d z i

ta m

z ra — d z i — ła

p r o — s o ;

T u — d y

b ie h

—

ł a

m ło — d a

iii

zś:

d a

c y — h a n — k i

A y h a rö d z i na p ra c h o d z i

T ä m z r a d z i ła proso *);

T u d y bieliła m ł o d a K a s i a
D a c y h a n k i b o s o :

*) A w ogrodzie na przechodzić (na przejściu) tam urodziło się proso.

( 1 4 )

— „Cyli&necźko, m ajóreczko ł),
liczy nl tuj u wolu,

P r y w a r a ż j r M ich alu tk a

N a wieki za m n o j u “ . —

C y h ä n e c z k a m a j ś r e c z k a
T u wolu u c z y n iła ,
N a k a p a ł a k a r tis z c z y k o y :
D a j p r y w a r a ż y ła .

S zołk am szy ła, szołkam szyła,
Z ó łatam rubiła ,
„Bo j a swolió M ic h a lu tk a

Da j wiern o l u b i ł a “ .

Ä

u lesi n a h a r y s i s)

C ie rem ch a z a w i s ł a ;
K licze maci w ieczeraci,
W ie c z e r a p r a k i s ła .

13.

Białoruska.

— W ie c zeraj że, m a tu le ń k u ,

K a li nawa r y ł a ;

A j a p a jd ü u tój ku to c ż e k ,

D a j d z i e m aj a miła.

14.

Białoruska.

Nr. 14 = 12 i 13. Tasama melodya, tylko z powtórzeniem (z powtórnem

śpiewaniem) drugiej części.

Gzom ty, koniu, w a d y nie p 'j e s z ?

Czy d a rf lń ż k u c z u je s z ?

Czóm ty, s y n k u M ichalutku,

Dorna nie n a c z u j e s z ?

„A j a k ż e mni, m a jä maci,

Dorna n aczew aei ?

Paśe łl bićła, s cien ä niema,

N ie s kim r a z m u u l a c i “ .

Majesz, s y n k u M ichalutku,
K a n i a w a r a n o h o ;

P a jd z i sab ie d a s ta je n k i ,

N a w a r y da jó h o .

„ J ä h a warü, j a h a w a r ń ,

A j o n nie h a w ó r y c ;

J a k j a spom niu a d z i e u c z y n i ,

T o m nie serce b ó l i ć 4) “ .

') T a k się zwracają zwykle do cyganki, „szpas“, żartobliwie, pie­

szczotliwie.

2) Nakopała korzeni.
3) A w lesie n a orzechu (na leszczynie).

5) Zwykle wymawiają: b a l i ć .

(

16

)

15.

Polska *).

Nr. 15.

Vivace..

$

3 3 E Ę E = S

E j , w W a rs z a — w ie

n a

G r z y — bo

P i -— l i

p i

—

wo

ż ó ł — u i e — r z o — w ie ,

p i

- l i

i:

« «

'

—

p i

—

w o

ż o ł — n i e

—

r z o — w ie .

A w W a r s z a w i e n a G rz y b o w ie
P il i piw o ż o łn i e r z o w ie ;
P ili, pili, w y pijali,
P i ę k n a d a m a a) n a m a w ia li.
S z y n k a r e c z k a to w idziała,

Ojcu j m a tc e p o w i e d z i a ł a :

— „ A w y śpicie, nie sły sz y c ie ,

W y je c h a ło w a sz e d z ie c ie “ . —
Chodzi m a t k a po p o koju,
Budzi, b u d zi s y n y s w o j e :
— „ W s t a ń c ie , w s ta ń c ie , s y n y m oje,

Gońcie, go ń c ie s io s tr a s w o ja ,

Goń cie, gońcie s i o s tr a sw oja ,
Gońcie, gońcie c ó r k a m o ja 2) .
A ja k że j o dogonicie,
R en c e , nogi o b e tn i j c i e “ . —

G nali, g n a li , nie d o g n a li,
N a r y n e c z k u jo s p o tk a li ,

Sp o tk a li j o n a r y n e c z k u :
N a s z a K a s i a j u ż w c z ep eczk u .
— „O ! j a k sie m a s z , siostro n a s z a 1

Gdzie p o d z ia ł a ś s z w a g r a J a s i a ? “ —
— „ Ż e b j a z d r a d y nie b o jała,

S z w a g r a J a s i a p o k a z a ł a . “
— „A my z d r a d y nie b oim y,
S z w a g r a J a s i a z o baczym y.

’) W edług zapewnienia Józefy Borowskiej, piosnka t a zjawiła się w jej

okolicy pewnie ‘nie więcej j a k 15 lat temu. Drugi wiersz każdego dwuwier ­

sza powtarza się

(bis).

2) Zob, odsyłacz 1. do piosnki 7.

3

(16)

— O j a k sie m a s z , p a n ie m ł o d y !
N a p ije s z się k r w i j a k w o d y “ . —

J e d e n p y t a , d ru g i w ita,

T r z e c i z t y ł u szab lo c h w y ta .

W y c i o ł m u w e d le r a m i o n a :
„ O tó ż tobie n a m ó w i o n a “ .
I w ycioł m u wedle p a s a :

„ O tó ż tobie s i o s tr a n a s z a “ .

W y c io ł m u wedle k o l a n a :
„ O t ó ż to b i e ś lic z n a d a m a “ .

I w ycioł mu w e d le k o s t e k :

„ O tó ż to b ie n ie d o r o s t e k “ .

— „Idżże, K asiu , do a m m a s u ’),
N a b ie r z s z m a tó w hej da m a s u ;

P o zaw ijaj r a n y moje,

Co czynil i b r a c i a t w o j e “ . —
— „ J a nie b y ł a m p r z y tej c hw ili,
J a k tobie b r a c i a c z y n i l i ;

J a b y ła m w te n c z a s w kościele,

C h w a ła Bogu, dziś n ie d z ie la “ .

i

Nr. 16.

M

16.

Białoruska z małą domieszką polskiego.

M oderato

E j 1

ty,

d a — b ie ,

z ie — lo — n y j

d li —

4

=

4

=

N ie w i — d z ie — ł a

m a —ło j — c z y —k a

ł

u ż e

d r u — h ij

d z ie — n io — c z e k .

W arjan t 2-ej części, powtarzany czyli dwa razy śpiewany,

N ie w i — d z ie — ł a

m a ło j — c z y k a

u ż e d r u — h ij d z ie — n io — c z e k .

E ' j ! ty, duble, du bie, zielonyj d u b o c z e k !

N ie widzieła m a ł ó jc z y k a y ż e d ru h ij dzie nioczek.

*) W yraz niezrozumiały; ma znaczyć coś w rodzaju składu, zbioru

zapasów.

Adzln p a n id z ie ła k , a d r u h ij a y to r a k ,
J a d u m a ła , m a ł a d z ie n k a , szto n ied zielek só rak

A j ä s a m ä zn aj u j m n ić lu dzi h a w o ra ć ,

Sztó da ciebió, K a s iu l e n k u , k a w a l e r y chodzie ć

A % b a r o d z i r u t a w yszej p ie r e t a z u ;

P a k i ń , p a k i ń , mój m ile n k ij, ch adzici ad razu .

— A j a ni p a k i n u a n i p ie r e s ta n u

T w a k ó l ic z k a ru m ia n o h o , p a n ie n s k a h o sta n u

17

Białoruska

Mle.gre.tto sostenuto.

Piosnka żartobliwie żałosna.

Nr. 17.

i

Nie jsz ła za muz,

bie — d u zn a—ła,

Kab ja

t u — j u

O —c h a

o —c h a ,

i

H a — ł u — w a ń — k a

b ie — d n a m o ja

K ä b ja tuj u biedń zn ała ,
N ie js z ła zń muż, d ń h u la ła , -

O oba ocha, b o ja bo ja,

H a ł ń w a ń k a b ie d n a moja.

T r e b a tuj u b ied ń z n a c i:

P u z n o leh cz y , ra n o f l s t a c i , —

O cha och a, b o ja boja,
I l a łt iw a ń k a b ie d n a m oja.

P uzno lechczy, ra n o u s t a c i,
Czelń dońku pab u d żaci, —

O c h a o ch a, b o ja b o ja ,
H a łń w a ń k a b ie d n a moja.

piecz ó palii i ehleb mieszń,

D ziciä pła cz e, j ä k a ły s z ń , —

O c h a ocha, b o ja b o ja ,

I l a ł t iw a ń k a b ie d n a moja.

Jes zczó m a jl r u k i u cieści,

D z ic iä p łacz e, chocze j e ś c i, —

O cha ocha, bo ja boja,
H a łń w a ń k a b ie d n a moja.

P a k ti l d ziciä n a k a r m ił a ,
Św in iń d ź w ie ry pa w a liła , —

O c h a ocha, bo ja b o ja ,

H a ł ń w a ń k a b ie d n a moja.

(18)

D a r a b u t k i ru k i dryżtić,

K iliszeczek dobro dzirżtić, —

Ooba o r h a , h o ja hoja,
H a łti w a ń k a b ie d n a moja.

P a s t ä w i l a m isu k w asu ,

S a m ä sieła, p a d p ie r tä s u , —

O cha ooba, h o ja hoja,

H a łti w a ń k a b ie d n a moja.

E j ty, m u z y k , b u js a Boba,

Miska lecłć d ä p a r o h a ,

O cha, och a, h o ja hoja,
H a łtiw a ń k a b ie d n a moja.

18.

Polska.1)

Nr. 18.

M oderato.

t f - j ł - f i — 7----- ------N ---

- k - M

- r N

—

1

—

M

#

B -A- j )

,

P ó j - - d e d o s a

*

- d u ,

p o — h u — k a m ,

R odzo

j^ O p i

— n e j

ma —my

- ż d l

p o — s z u k a m .

P ó jd ę do s a d u , p o h u k a m ,

R o d zo n ej m a m y p o s z u k a m :

S z u k a łe m we d n ie i w no cy ,
N ie d a je P a n B ó g po mocy .

P a n B ó g pom ocy nie d aje,
Sierocie ś 1 ö z e k nie staje.

Z ielo n a r u t a , je d ło w i e c , —
L e p s z y k a w a le r , j a k wdowiec.

Bo w d o w iec betidzie w y m a w ia ł:

„ L e p s z a j a ż o n a p i e r s z a a) m i a ł “ ;

A d z ia t k i b e n d o p ł a k a l i :
— „ B odaj m a c o c h y n ie znali.

J a k m y m a c o c h y n ie znali,

R a z e m do sto łu s i a d a li ;

J a k m y m a c o c h a 1) poz nali,
N ie r a z z a d rzw iam i p ł a k a l i “ .

') Każdy wiersz śpiewa się dwa razy.

*) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

( 1 9 )

19.

Polska.

Nr. 19. a)

Sosimuto.

Iva — li — n a , m a

— l i — n a ,

c z e r — vvo— n a

j a — g o — d a , —

f

4 d

l

.

- N - = n

■

, ;

•

»

S 4 »

'

1

" N : '

i

- .....

i #

^

^

^

S t r a — c i — ł a w ia -

■

t

t=

•

- n e c z e k

d z ie w —c z y

—

4 f - H

n e ń — k a

m ło —d a .

Nr. 19. 5) = Nr. 6. z malemi zmianami.

Lento.

b )

H

i

1

h

■

1

i ^

L

43—

H

V

\ L

X 2

K a

- l i — n a , m a

—0 —

- 1 1 - n a ,

—

c z e r — w o —

V

1

1

4 -4-

n a j a - go — d a , S t

I

ra—

V

^

„

f t

--- ----

1 _

■

i

FW

’

C

t t

----- & -

—

»

---,

c i — ł a

w ia —

n e c z e k d z ie w — c z y — n e ń —k a

m ł o - d a .

K a lin a , m a lin a , c z e rw o n a j a g o d a , —

S t r a c iła w ian eczek d z ie w c z jm e ń k a m łoda,

S tr a c iła , stra c iła , po w o d a 1) idoncy,

I z n a la z ł J a s ie ń k o , z noclegu ja d o n c y .

K a s iu le ń k a p y t a : „ K to w ia n e c z e k u k r a d ? “

— „ J a k ty w o d a 1) b r a ł a , w s t u d e n e ń k a l) u p a d .

D o s ta w a j, d o s ta w a j pra w o ro nczko do d n a ;

J e ż e li d o sta n ie sz , beńdzie sz w ia n k a g o d n a “ .
— „ D o s ta ł a m , d o s t a ła m , a le n ie c a łe g o :
C z te r y r u m ia n e c z k i j u ż w y p a d ło z niego.

B odaj cie, J a s ie ń k u , p io r u n y tr z a sk a li,
J a k z m ego w ia n e c z k a ru m ia n k i p ad ali.
B o d a j cie, J a s ie ń k u , siw y k oń nie nosił,
J a k ty do mnie jeźd z ił, o w ianeczek p r o s i ł “ . —

— „ B y ło nie słuchani p ro s z e n ia mojego,

B y ło pilnow ać! ro z u m u s w o je g o .“ —

— „O j, m iała j a , m ia ła ro z u m u nie mało,

N a j e d n a g o d z in a 1) ro z u m u nie s t a ł o “ . —

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

(20)

20.

Białorusko-polska.

Nr. 20.

M olto moderato

t ^

—\

q

■

r**

- |

y

,

/

i

j

: :

*

P - F = P —

r

F

r

K

s iu — lu

—

—

e —

m o — j a ,

—

1-------- 1-----------------t e j ---------

z a — r e n — c zo

—

n t

--------(-

— j a ,

k ^

--------------- 1.—

9 -------- 1-------- 1-------- 1-------- 1-------- !--------

—

i—

Ł

t

F - — * —

d —

I*— d —

j —

i —

W— f —

* —

i— ------ F

—

r-

-------------1

—

C ze - g

-----------------

---- 1------------------1------- — -------* ------ -----------------------------

d z is z p o

s a —d e ń — k u

z a —s m e n — c o

-

- j a ?

— „ K a s iu l u m a jä , z a r e n c z ö n a j a ,

C z e g o c h o d z i s z p o s a d e ń k u z a s m e n c ó n a j a ?
Czahö t y chodzis z, czahó ty n u d z is z ?
Czamti że ty m n ić nie skażes z, k a h ö ty l u b i s z ? “

— „ P a eadń c hadżu, w i n a h r ä d sa dżń,

D a k ü l że j ä, m a j ä m a tk o , nie żen&t bu d u ? “
— „ Z enłsa , s y n k u , żenisa, s y n k u :
B ie r y sabić p a n ie n e c z k o , D a w id a d a c z k ü . “ —
— „ D a w i d a d a c z k ä nie m a jä r o u n i ä :
C h o d z i s o b i e p o r y n e c z k u , j a k o k r u l o w a ;

A n i m n i e z j o s t a ć , a n i p o g a d a ć ,
T y l k o , s t a w s z y , c z a p k a 1) z d j u w s z y , j e j d z i e ń d o b r y d a ć . "

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.