geoinżynieria

geoinżynieria

35

Geoinżynieria i Tunelowanie

02/2005 (05)

Historia grodzic HOESCH

– świadkowie globalizacji

H

istoria Huty Hoesch pokazuje, jak początkowo mało
znana firma, poprzez swoje nowatorskie podejście
i konsekwentną koncentrację na rynku, stała się naj-

większym producentem grodzic w Niemczech. Obecnie, po po-
nad stu latach od założenia, jest jednym z potentatów wśród
producentów grodzic na świecie. Owa historia jest dobrym
przykładem, że globalizacja to trend obecny już od wielu lat
w gospodarce.

Historia Huty Hoesch w Dortmundzie sięga 1871 r., kiedy ro-

dzina Hoesch założyła swoją kolejną hutę stali. Rozwój gospodar-
czy postępował wraz z rozwojem kolei. Hoesch dostarczał szyny
kolejowe nawet do Rosji i Ameryki. W krótkim czasie spółka
stała się konkurencją dla potentatów na rynku dortmundzkim,
jakimi były wówczas przedsiębiorstwa Hörder i Union.

Dużym osiągnięciem była konstrukcja grodzic stalowych,

które wywalcowano po raz pierwszy w 1902 r. w dortmundz-
kiej Hucie Union. Filozofia firmy Union brzmiała: „projektować,
wytwarzać, montować”. Jej osiągnięcia techniczne sprawiły, że
Dortmund stał się znanym centrum produkcyjnym.

Pomysłodawca stalowej ścianki szczelnej zgłosił się zatem

właśnie tam. Urodzony w 1870 r. Tryggve Larssen, Norweg
z pochodzenia, pracujący początkowo jako inżynier hydrotech-
nik, później jako miejski inspektor budowlany w Bremie (Niem-
cy), zajmował się budową portów i linii kolejowych. Stworzył
stalową ściankę szczelną, która znana jest na całym świecie do
dzisiaj pod nazwą „ścianka LARSSEN”. Do tego czasu materia-
łem do budowy ścianek szczelnych były grodzice drewniane.
Szybki rozwój sieci kanałów wodnych i większe gabaryty stat-
ków powodowały, że porty musiały być pogłębiane, a nabrzeża
umacniane. Stosowanie drewnianych grodzic było ograniczone
ze względu na ich niewielkie rozmiary i małą wytrzymałość. Dla-
tego też zaczęto budować ścianki szczelne z typowych kształ-
towników stalowych, które ułatwiały wbijanie i pozwalały na
osiąganie większych głębokości.

Bezpośrednią przyczyną wynalazku Larssena był pro-

jekt ściany portowej w Bremie w 1902 r. Do realizacji owego pro-

Fot. 1. Drewniane grodzice z 1898 r. Offenbach nad Menem

36

geoinżynieria

geoinżynieria

Geoinżynieria i Tunelowanie

02/2005 (05)

jektu przyjęto tradycyjne drewniane grodzice o długości 9 m. Po
rozpoczęciu robót pojawiły się problemy z wbijaniem
(z powodu trudnego podłoża). W Bremie zgromadzono już
wiele doświadczeń związanych ze stalowymi konstrukcjami bu-
dowlanymi – zamiast drewna zastosowano stal. Zasługą Larsse-
na było opracowanie specjalnego profilu stalowego. W hucie
w Dortmundzie wyprodukowano profil grodzicy w kształcie lite-
ry U, do którego przynitowano mniejszy profil Z. Profile LARSSEN
z tamtego okresu znajdują się nadal w porcie w Bremie. W 1914 r.
udało się wyprodukować profil z zamkami z obu stron. Dzięki
temu zrezygnowano z walcowania zamków Z i nitowania, co
zdecydowanie zmniejszyło koszty produkcji.

Sukces był ogromny, a zwiększony popyt na grodzice stalowe

sprawił, że na rynku pojawili się konkurenci Larssena. Lamp np.
zastosował zamiast profili U pojedyncze ścianki w kształcie lite-
ry Z. Pomysł Lampa poprawił Hoesch w swoim patencie, wpro-
wadzając do grodzicy Z zamek z połączeniem labiryntowym.
Pierwsze próby walcowania profili HOESCH zaczęły się od 1926 r.
W 1928 r. grodzica HOESCH weszła do produkcji. Równocześnie
zorganizowano samodzielne biuro techniczne, które zajmowało
się wyłącznie grodzicami, a w 1929 r. stworzono pierwszy sa-
modzielny dział grodzic. Produkcja grodzic HOESCH wzrastała
– dostarczano je przede wszystkim za granicę.

Od 1930 r. również Krupp rozpoczął produkcję ścianek szczel-

nych Kröckner. Ścianki te składały się profilu Z i zamka produ-
kowanego oddzielnie.

Ścianki firmy Peiner weszły na rynek w 1933 r. Wyróżniały

się bardzo wysokim wskaźnikiem wytrzymałości. Dopiero po
II wojnie światowej połączono ciężkie profile PEINER z lżejszymi
profilami Krupp. Tak powstała ścianka kombinowana PEINER, któ-
ra była poważną konkurencją dla grodzic LARSSEN i HOESCH.

Z perspektywy czasu trzeba przyznać, że rozwój grodzic był

dużą innowacją, a ich zastosowanie ma obecnie większe znacze-
nie niż kiedykolwiek. Są one wykorzystywane w coraz to now-
szych inwestycjach, np. przy zakładaniu nowoczesnych wysy-
pisk, budowie tras komunikacyjnych czy podziemnych garaży.

Wśród producentów grodzic stalowych Hoesch wyróżniał się

od początku bardzo nowoczesnym podejściem do zagadnień
handlowych. Już w 1931 r. powstał pierwszy film reklamujący
firmę, w którym pokazano częściowo proces produkcji, a także
zastosowania grodzic stalowych do budowy ścianek szczelnych.

W tym czasie w Dortmundzie było dwóch rywalizujących

ze sobą producentów grodzic. Każdy z nich oferował profile
w 4-5 rozmiarach. Największe profile LARSSEN produkowane
w Hucie Union miały wskaźnik wytrzymałości 2962 cm

3

, a gro-

dzice HOESCH produkowane w Hucie Hoesch – 2100 cm

3

.

Bardzo ważną osobą związaną z rozwojem rynku grodzic

stalowych był dr hab. Hermann Blum, który został zatrud-
niony w Hucie Union w Dortmundzie w listopadzie 1925 r.,
a w 1945 r. objął kierownictwo działu grodzic LARSSEN.
W 1930 r. w swojej pracy naukowej w Wyższej Szkole Technicz-
nej w Brunszwiku rozwinął przełomową metodę obliczeniową,
która do dzisiaj jest wykorzystywana w geotechnice. Również
pod jego naukowym patronatem został wydany podręcznik do-
tyczący grodzic LARSSEN, który nie tylko informował klientów
o produkcie, lecz także stał się na wyższych uczelniach technicz-
nych powszechnie cenionym materiałem do nauczania metod
obliczeniowych dla konstrukcji ścianek szczelnych.

Okres rozkwitu przemysłu po II wojnie światowej w Zagłębiu

Ruhry przypadł na lata 50. Szczególnie w Dortmundzie w latach
1950-57 wzrosły inwestycje; zdecydowanie wyprzedzał on ta-
kie miasta jak: Essen, Kolonia czy Düsseldorf. Przemysł stalowy
i kolejowy stanowił z tego dużą część. Produkcja surowej stali
również wzrastała i w 1957 r. osiągnęła rekordowy wynik.

Fot. 2. Pierwsze grodzice LARSSEN z 1902 r. są w dalszym ciągu zamontowane
w Bremie

Fot. 3. Huta stali z francuskiego drzeworytu 1891 r.

geoinżynieria

geoinżynieria

37

Geoinżynieria i Tunelowanie

02/2005 (05)

Ale już od 1956 r. można było zauważyć powolny spadek eks-

portu. Tylko produkcja grodzic przynosiła dobre wyniki. Wal-
cownie Union pracowały przez cały ten czas na trzy zmiany. Na
przełomie lat 1959/60 nastała znów dobra koniunktura na pro-
dukcję grodzic z przyrostem rzędu 20% rocznie. Jednak nie po-
mogło to zatrzymać ogólnego spadku produkcji, który dotknął
w kolejnych latach również produkcję grodzic LARSSEN, tak że
doszła ona do granicy opłacalności. Całkiem inaczej wyglądała
sytuacja w firmie Hoesch AG. Na przełomie lat 1962/63 podczas
gdy Huta Union poniosła straty rzędu 34 mln marek, Huta Ho-
esch zyskała 37 mln marek.

Już w 1958 r. obie firmy postanowiły współpracować na za-

sadzie usług wymiennych. W ciągu następnych lat współpra-
ca się zacieśniała aż do 1966 r., kiedy to nastąpiła fuzja Huty
Union i Huty Hoesch. Huta Hoesch przejęła 95,5% akcji Huty
Union. Cały wspólny majątek hut w 1984 r. został przekształcony
w Hoesch Stahl AG.

Pomimo silnej pozycji grodzic LARSSEN i HOESCH na rynku,

znalazły się one pod naciskiem konkurencji. Pojawiły się na ryn-
ku nowe kombinowane grodzice Krupp i Peiner, które – zna-
ne do dzisiejszego dnia jako ścianka PEINER stały się poważną
konkurencją.

Od 1966 r. grodzice LARSSEN i HOESCH produkowano już

w jednym zakładzie, w dawnej Hucie Union. Dzięki skoncen-
trowaniu produkcji w jednym miejscu można było połączyć sta-
rania o wprowadzenie nowych profili, nad czym oba zakłady
dotychczas pracowały osobno. Wspólne działania doprowadziły
do znacznego postępu technicznego i wzrostu produkcji o 45%.

Już wtedy powstały pierwsze pomysły połączenia z firmą

Krupp w Essen, ale dopiero w 1993 r. doszło do fuzji obu firm,
co wiązało się z istotnymi zmianami strukturalnymi. 1 stycznia
1993 r. założono Krupp Hoesch Stahl AG. W połowie 1994 r.
wydzielono Hoesch Spundwand und Profile (HSP) – właśnie ta
huta produkuje grodzice LARSSEN i HOESCH do dzisiaj. Po fuzji
firm Krupp AG z Thyssen AG 1 marca 1999 r. powstała spółka
Thyssen Krupp Stahl AG. Rok później, 1 lipca 2000 r., włączono
Hoesch Spundwand und Profile (HSP) do grupy Salzgitter, z którą
Huta HSP współpracowała od wielu lat, ponieważ już w 1978 r.
produkowano w Dortmundzie narożniki Peiner. Obecnie ścian-
ka kombinowana PEINER uzupełnia program produkcyjny HSP,
ponieważ huta w Peiner również należy do koncernu Salzgitter.
Grodzice LARSSEN i HOESCH w dalszym ciągu produkowane
są przez HSP, hutę, w której w 1902 r. powstały pierwsze profile
LARSSEN.

Sprzedaż i dystrybucja grodzic HOESCH jest prowadzona

wyłącznie przez ThyssenKrupp GfT Bautechnik, który posiada
16 własnych oddziałów w Niemczech. Za granicą sprzedaż od-
bywa się przez niezależne spółki. Jedynym takim przedstawi-
cielem w Polsce jest firma ThyssenKrupp Energostal SA, która
sprzedaje profile Huty Hoesch już od marca 2003 r.

Artykuł ten ma za zadanie przybliżyć postać pomysłodawcy

grodzic, inż. Tryggve Larssena, a ponadto przedstawić historię
rodziny Hoesch oraz dorobek dr hab. Hermanna Bluma, którzy
znacząco przyczynili się do rozwoju rynku ścianek szczelnych.



LITERATURA:

[1] Karl-Peter Ellerbroc, Ein Produkt erobert die Welt.

autor

mgr inż. Wojciech Buczkowski

ThyssenKrupp Energostal S.A.