Historia
hotelarstwa

Mgr Jarosław Herbert
Wydział WF UR

Jest związana z historią migracji ludności.

Przyczyny migracji



ekspansja terytorialna (wojny,
krucjaty),



dyplomacja (misje, poselstwa),



wymiana

handlowa,



indywidualne potrzeby wynikające z
celów o charakterze religijnym,
zdrowotnym i dla przyjemności

.

Pierwsze podróże
turystyczne

Indywidualne piesze wędrówki, głównie

pielgrzymki



w Grecji od VIII w. p.n.e.



w Egipcie od IV w. p.n.e.



w Indiach, w IV w. p.n.e. istniało 12
szlaków pielgrzymkowych

Najstarsze dowody na istnienie

zorganizowanych noclegów

Odnaleziony obiekt hotelarski:

ruiny gospody w Ur, 3000 lat p.n.e
państwo Sumerów, w dorzeczu

Eufratu i Tygrysu

Wzmianki o prawie gościnności:

Kodeks Hammurabiego, 2000 lat

p.n.e. Babilon

Starożytna Grecja



stoa - czasowe siedziby kupców (VI w. p.n.e.),



pandoktia - gospody państwowe w miastach

greckich (IV w. p.n.e.)
świadczące usługi

noclegowe

i

żywieniowe

wznoszone w miejscowościach:



o właściwościach leczniczych

(np. Epidauros,

zajazd na 100 miejsc noclegowych),



kultu religijnego

(np. Delfy),



igrzysk sportowych

(np. Olimpia).

Bliski Wschód



karawanseraj - forma domu
zajezdnego dla kupców i wędrowców od
II tysiąclecia p.n.e) Liban, Syria, Irak,
Egipt.

Budowane:



wzdłuż szlaków podróżnych, w
odległości około jednego dnia podróży,



w większych osiedlach, zwłaszcza o
charakterze handlowym.

Bliski Wschód

Upowszechnienie

karawanserajów

–

w okresie rozkwitu kultury arabskiej
(IX - XIV wiek).

Wchodziły w skład tzw.

medresy

muzłumańskiej

przy meczetach

wzdłuż szlaków wędrownych krajów
południowo-zachodniej Azji.

Starożytny Rzym

Rozwój organizacji noclegów związany z

rozwojem



podmiejskich miejscowości o

dominującej funkcji turystycznej,

służących

wypoczynkowi

mieszkańców Rzymu czy Pompejów



miejscowości wykorzystujących walory

zdrowotne

źródeł mineralnych

Starożytny Rzym

Formy obiektów noclegowych



Gospody dla podróżnych

- na wzór

domów bogatych patrycjuszy, zawierały



pokoje noclegowe,



jadalnia,



pomieszczenia do kąpieli i masażu,



ogrody z sadzawkami i fontannami,

nadzorowane przez edyli.

np. dom gościnny na Polu Marsowym w Rzymie,

przeznaczony dla przedstawicieli obcych państw (V wiek
p.n.e).

Starożytny Rzym



Mansiones, stationes

- wygodne

gospody państwowe oddalone o 1 dzień

podróży końmi przy głównych szlakach

komunikacyjnych z Rzymu do Azji

Mniejszej lub Galii (63 r p.n.e do 14 r

n.e.).

Powstanie zawodu „hotelarza”:



caupo

– prowadzący gospodę,



stabularius

– prowadzący gospodę z

gospodarstwem rolnym.

Starożytny Rzym

Ekonomiczna rola gospód w gospodarce

znalazła

odzwierciedlenie

w

zarządzeniach władz municypalnych,
dotyczących:



odpowiedzialności

za

rzeczy

gości

wniesione do gospody

,



oznakowania nazwą szyldem gospody,



powołania inspektorów i edyli, zwanych

„curiosi

cursus publici”,

do kontroli

dokumentów podróżnych oraz jakości
świadczonych usług w gospodach.

Średniowiecze

Noclegi dla podróżujących pielgrzymów, kupców, żaków, kuglarzy



Początkowo gościna udzielana nieodpłatne
(w klasztorach, organizacjach cechowych, dworach książęcych).

Sobór w Nicei w 325 roku, zalecał urządzenie w każdym

mieście tzw.

xenodochium

czyli gospód dla podróżnych.

Edykt Karola Wielkiego (742-814), nakładał na kościoły i

klasztory obowiązek utrzymywania

hospicjów

, udzielających

podróżnym i pielgrzymom noclegów, wyżywienia, opieki

lekarskiej i kąpieli.

Szwajcaria – największy rozwój hospicjów  dzięki temu

najstarsze w Europie tradycje hotelarskie.



Później - rozwój zakładów hotelarskich obliczonych na zysk.

Era nowożytna

Rozwój i podnoszenie poziomu usług hotelarskich

wskutek



wzrostu wymagań podróżnych,



postępu technicznego oraz



zmian w sposobie i tempie podróżowania:

Hotel (franc.) – pierwotnie;


rodzaj pałacu, miejskiej rezydencji arystokracji

,

a następnie


budynek, którego właściciel trudnił się zawodowo

wynajmowaniem

pokoi

noclegowych

i

przygotowywaniem wyżywienia dla podróżnych.

Pierwowzór współczesnego hotelu - druga połowa XVIII

wieku.

Era nowożytna

W związku z rozwojem komunikacji dyliżansowej

powstały stacje pocztowe z wymianą koni,

zajazdem lub bufetem.

Pierwsze - w końcu XVII wieku w Anglii.
Wprowadzono

„booking

office”

,

czyli

rejestrowanie się przed przyjazdem.

Specyficzny typ zajazdu pocztowego lub

dyliżansowego w XVIII wieku rozpowszechnił

się także we Francji, a później w całej Europie.

Era nowożytna

Rozbudowa kolei żelaznych (XIX w.)

doprowadziła do powstania typu

hoteli

dworcowych TERMINUS

, położonych w

okolicach

stacji

kolejowych,

przeznaczonych na krótkie pobyty.

Powstawały też hotele-pałace dla bardzo

zamożnych:

RITZ

(1898,

Francja),

ASTORIA,

CLARIDGE’S, SAVOY.

Era nowożytna

W Ameryce hotelarstwo zaczęło się rozwijać od

razu na poziomie wieku XVIII.

Saloony

– gospody-zajazdy

pełniące funkcje:



hoteli,



ośrodków życia towarzyskiego i gospodarczego,



czasem również kulturalnego.

W Bostonie powstał „Tremont” (1829), pierwszy z

pokojami tylko 1- i 2- osobowymi, wyposażony w

łazienki.

Z USA wywodzą się pierwsze systemy hotelowe

(1940 – Hilton i Sheraton, 1952 – Holiday Inn).

Polska

W 1187 roku rycerze zakonni Joannici założyli

w Poznaniu klasztor i

hospicjum

zwane

komandorium.

Król

Kazimierz Wielki

, doceniając rolę i

znaczenie usług gospodnich dla ekonomiki

kraju,

stanął

w

obronie

karczmarzy

nakazując w

Statucie Wiślickim (1374 r.)

„aby nikt karczmarzom gwałtu czynić nie

śmiał”.

Karczmy i zajazdy budowali i prowadzili

głównie szlachcice oraz zakonnicy.

Polska

Najstarszy zajazd na ziemiach polskich

(XV w.) -

gospoda Pod Modrym

Fartuszkiem w Toruniu.

Zachowane zajazdy z XVII wieku:

Duszniki, Prudnik, Skrzynne, Myślenice.

Większość z ponad 300 zajazdów

miejskich i przydrożnych pochodzi z

XVIII i XIX wieku.

Polska

Polskie karczmy najczęściej znakowano

wiechami

.

Nadawane nazwy charakteryzowały je jako

miejsca wypoczynku

(np. „Popas”, „Czekaj”)

lub
były związane z

celem podróży

(np. „Rzym”)

W XVIII i XIX wieku powstawały liczne zajazdy,

zajazdy wiejskie („Austeria”), domy zajezdne
w miastach.

Polska

Zajazd w Małaszewie
LEGENDA:
1. SIEŃ,
2. IZBA KARCZEMNA,
3. SKŁADZIK,
4. POKÓJ GOŚCINNY,
5. MIESZKANIE KARCZMARZA,
6. MIESZKANIE KARCZMARZA,
7. CHLEW,
8. STAJNIA WOZOWNIA,
9. OBORA

Polska

Zajazd „Pod Kogutem”, Grodzisk

Polska

„Austeria” (zajazd)
LEGENDA:
1. WJAZD,
2. SKLEPY,
3. SALE SZYNKOWE,
4. ZESPÓŁ MIESZKANIOWY,
5. POKOJE GOŚCINNE (piętro),
6. TABOR, KONIE

Polska

W XVIII wieku w miastach powstawały

domy zajezdne.

Najstarszy wielki obiekt hotelarski -

„Marywil”,

zbudowany w latach

1686-1695 z inicjatywy królowej

Marysieńki Sobieskiej

w Warszawie.

Polska

Polska

Najstarszy hotel w Polsce -

„Bazar”

w

Poznaniu

(1842) - ośrodek walki o

polskość na terenie zaboru pruskiego.

W

Warszawie

na przełomie XIX i XX wieku

istniało 18 hoteli, m.in.

„Europejski”

(1877)

„Bristol”

(wybudowany w 1899 roku),

„Polonia”

(1913),

w

Łodzi

– 11.

Polska

W

okresie

międzywojennym

powstawało wiele

prywatnych hoteli i

pensjonatów

,

szczególnie

w

miejscowościach

letniskowych

i

uzdrowiskowych.

np.

pensjonat

„Patria”

w

Krynicy,

którego

właścicielem był Jan Kiepura.

Powstały przedsiębiorstwa

„Orbis” i

„Gromada”.

Zbudowano nowoczesny hotel

„Polonia”

w Poznaniu (603 łóżka)

Polska

Po II Wojnie Światowej w Polsce

funkcjonowało kilka hoteli, które
przejął

Centralny

Zarząd

Przedsiębiorstw Usługowych

„Orbis”.

W latach 1949-70 powstało w Polsce

zaledwie 10 hoteli.

Polska

W latach 70. - dynamiczny rozwój

hotelarstwa, zwłaszcza od momentu

dopuszczenia na rynek polski kapitału

zagranicznego i systemów hotelowych, jak

francuski

Novotel,

amerykański

Inter-

Continental i Holiday Inn.

W latach 1973-82 powstało 26 hoteli.

Obok

Orbisu

funkcjonowały w Polsce hotele,

należące do przedsiębiorstw

„Gromada”

i

„Turysta”.

Polska

W latach 80. pojawiły się na polskim

rynku

hotelarskim

takie

systemy

hotelowe jak



Mariott (amer.),



Rogner International („Jan III Sobieski”)
(austr.)



Vienna International Hotel („Amber
Baltic” w Międzyzdrojach) (austr.)



Trusthouse Forte („Bristol”) (ang.)



Pullman („Altea”) (franc.)

Polska

Import budownictwa na potrzeby rozwoju

bazy noclegowej był związany z

budową

hoteli

dla

turystów

dewizowych, które oferowały usługi

hotelarskie po bardzo wysokich cenach,

np. hotel „Forum” budowany przez

firmę szwedzką, a następnie włączony

do sieci Inter-Continental, czy hotel

„Victoria”.