Pager lokalnego użytku
Do czego to służy?
Od jakiegoś czasu otworzyły się przed
nami nowe perspektywy: możliwość ła-
twego konstruowania urządzeń służą-
cych zdalnemu sterowaniu i przekazywa-
niu informacji wykorzystujących fale ra-
diowe. To czego jeszcze niedawno elek-
tronicy bali się jak przysłowiowy diabeł
przysłowiowej święconej wody stało się
dziecinnie łatwe i proste. Zastosowania
gotowych modułów nadawczo - odbior-
czych produkcji włoskiej firmy TELECON-
TROLLI pozwoliło nam zapomnieć o kło-
potliwym nawijaniu i strojeniu cewek i in-
nych okropnościach związanych z techni-
ką w. cz. I spokojnie zająć się projektowa-
niem układów sterujących i wykonaw-
czych.
Chciałbym zaproponować Wam dzisiaj
budowę prostego układu, który jednak
pomimo swej prostoty i łatwości wyko-
nania może okazać się bardzo użyteczny,
szczególnie dla posiadaczy domków jed-
norodzinnych lub dużych mieszkań. Sy-
gnał przywołania współcześnie produko-
wanych aparatów telefonicznych najczę-
ściej nie jest zbyt silny, pod tym wzglę- stosowany przez osoby o słabym słuchu. nie usłyszymy sygnału telefonu umie-
dem  klasyczne aparaty z typowym Urządzenie to pozwoli nam na swobodne szczonego w jednym z pokojów. Wyko-
dzwonkiem miały nad nimi przewagę. poruszanie się po całym domu lub przyle- nany przez nas układ, dołączony w do-
Nasz układ przywołania może być także gającym do niego ogrodzie bez obawy, że wolnym miejscu do linii telefonicznej
Rys. 1 Schemat ideowy
R
y
s
.
1
S
c
h
e
m
a
t
i
d
e
o
w
y
51
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99
zawiadomi nas natychmiast o fakcie, że lub działaniem identycznego układu uży- napięcie ok. 60VDC, natomiast sygnał
ktoś chce uciąć sobie z nami pogawędkę. wanego przez sąsiada.  dzwonienia jest po prostu ciągiem im-
Zasięg działania proponowanego urzą- pulsów prostokątnych o amplitudzie 60V.
dzenia nie jest zbyt wielki, ale zupełnie Jak to działa? Wydawałoby się więc, że wystarczy zbu-
wystarczający w obrębie nawet dużego Schemat elektryczny nadajnika dować prosty układ wykrywający fakt
domu. Nadajnik, a w szczególności i odbiornika naszego pagera został poka- wystąpienia w linii telefonicznej takich
r
y
s
u
n
k
u
1
odbiornik mają bardzo małe wymiary, co zany na rysunku 1. Analizę schematu roz- impulsów, który następnie uruchamiałby
w przypadku odbiornika umożliwia nosze- pocznijmy od układu nadajnika. Schemat nadajnik radiowy. Niestety, nie jest to ta-
nie go w kieszeni. Nadajnik reaguje na tej części układu możemy dla jasności kie proste i w praktyce będziemy musieli
wystąpienie w linii telefonicznej sygnału opisu podzielić na dwie części: układ wy- zastosować nieco bardziej złożone roz-
 dzwonienia i wysyła drogą radiową od- krywający sygnał przywołania w linii tele- wiązanie. Prosty detektor występowania
powiednią informację do odbiornika. In- fonicznej oraz część nadawczą wraz impulsów prostokątnych w linii telefo-
formacja ta jest kodowana, co praktycz- z układem kodującym. nicznej byłby wystarczający tylko w przy-
nie wyklucza fałszywe alarmy spowodo- Linia telefoniczna dołączona jest do padku, kiedy bylibyśmy jedynymi użyt-
wane zakłóceniami na paśmie radiowym złącza CON1. W stanie oczekiwania na kownikami telefonu w naszym domu. Tak
przewodach telefonicznych występuje jednak najczęściej nie jest i zastosowanie
takiego detektora prowadziło-
Tab. 1 Opis wyprowadzeń układu kodera HT12E
T
a
b
.
1
O
p
i
s
w
y
p
r
o
w
a
d
z
e
ń
u
k
ł
a
d
u
k
o
d
e
r
a
H
T
1
2
E
by do sytuacji, w których byli-
byśmy wzywani do telefonu
Pin Nazwa Funkcja Uwagi
także w momencie wybiera-
1 A0 Wejście adresowe 1 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
nia numeru przez innego jego
2 A1 Wejście adresowe 2 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
użytkownika. Wybieranie nu-
3 A2 Wejście adresowe 3 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
meru telefonu w systemie
4 A3 Wejście adresowe 4 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
impulsowym powoduje bo-
5 A4 Wejście adresowe 5 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
wiem także wytwarzanie w li-
6 A5 Wejście adresowe 6 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
nii telefonicznej impulsów
7 A6 Wejście adresowe 7 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
o częstotliwości ok. 10Hz. Na
8 A7 Wejście adresowe 8 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
szczęście ich częstotliwość
9 GND Masa zasilania
oraz czas trwania jest znacz-
10 D1 Wejście danych A (LSB) Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
nie mniejszy i fakt ten może-
11 D2 Wejście danych B Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
my wykorzystać do budowy
12 D3 Wejście danych C Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
detektora rozróżniającego czy
13 D4 Wejście danych D(MSB) Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
ktoś próbuje się do nas do-
14 !TE Wejście zezwolenia na pracę Aktywne przy zwarciu do masy
dzwonić, czy też ktoś z do-
15 OSC2 Wejście rezystora Rezystor zewnętrzny określający
mowników pragnie skorzy-
zewnętrznego oscylatora częstotliwość pracy oscylatora (1,5M)
stać z aparatu telefonicznego.
16 OSC1 Wejście rezystora Rezystor zewnętrzny określający
Impulsy powstające w linii
zewnętrznego oscylatora częstotliwość pracy oscylatora (1,5M)
telefonicznej poddawane są
17 DOUT Wyjście Wyjście do sterowania nadajnikiem (radio, IR)
detekcji w układzie z prostow-
18 UCC Dodatni biegun zasilania +3 ... +12VDC
nikiem pełno okresowym
BR1 i kondensatorem C2.
Tab. 2 Opis wyprowadzeń dekodera HT12D
T
a
b
.
2
O
p
i
s
w
y
p
r
o
w
a
d
z
e
ń
d
e
k
o
d
e
r
a
H
T
1
2
D
Wartości C2 i R2+PR1 zostały
dobrane tak, że podczas wy-
Pin Nazwa Funkcja Uwagi
bierania numeru telefonu C2
1 A0 Wejście adresowe 1 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
nie zdąży naładować się do
2 A1 Wejście adresowe 2 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
napięcia powodującego prze-
3 A2 Wejście adresowe 3 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
wodzenie diody LED zawartej
4 A3 Wejście adresowe 4 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
w strukturze transoptora IC1.
5 A4 Wejście adresowe 5 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
Włączenie diody LED
6 A5 Wejście adresowe 6 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
transoptora powoduje prze-
7 A6 Wejście adresowe 7 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
wodzenie tranzystora zawar-
8 A7 Wejście adresowe 8 Wejście dwustanowe (nie podłączone - "1")
tego w tym układzie i w kon-
9 GND Masa zasilania
sekwencji pojawienie się opa-
10 D1 Wyjście danych A (LSB) Poziomy TTL
dającego zbocza na wejściu
11 D2 Wyjście danych B Poziomy TTL
wyzwalającym monowibrato-
12 D3 Wyjście danych C Poziomy TTL
ra IC2A. Wygenerowany zo-
13 D4 Wyjście danych D(MSB) Poziomy TTL
staje impuls o czasie trwania
14 DIN Wejście danych
określonym pojemnością C3
(kodu transmisji) Poziomy TTL
i rezystancją R3. Z wartościa-
15 OSC2 Wejście rezystora Rezystor zewnętrzny określający
mi elementów takimi, jak na
zewnętrznego oscylatora częstotliwość pracy oscylatora (430k)
schemacie czas trwania tego
16 OSC1 Wejście rezystora Rezystor zewnętrzny określający
impulsu wynosi ok. 3sek.
zewnętrznego oscylatora częstotliwość pracy oscylatora (430k)
Stan niski z wyjścia
17 VT Wyjście sygnału o odebraniu
!Q IC2A zostaje doprowadzo-
poprawnej transmisji kodu Aktywne w stanie wysokim
ny do wejścia zezwolenia ko-
18 UCC Dodatni biegun zasilania +3 ... +12VDC
dera IC3 - HT12E i powoduje
52 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99
Opis dzia- nosić słuchawki. Wyjmujemy z podstaw-
łania układu ki transoptor IC1 i do punktów lutowni-
przerwal i - czych odpowiadającym wyprowadze-
śmy w mo- niom 1 i 2 przylutowujemy czerwoną dio-
mencie roz- dę świecącą LED. Ustawiamy PR na mi-
pocz ęci a nimum czułości i kiedy odezwie się sy-
przez IC3 gnał przywołania obserwujemy diodę.
emitowania Najprawdopodobniej dioda nie zapali się,
ustawione- a my pokręcając potencjometrem monta-
go na wej- żowym PR1 musimy postarać się  złapać
ściach adre- moment, w którym układ zacznie reago-
sowych ko- wać błyskaniem diody LED na kolejne sy-
du. Stan ni- gnały przywołania. Po zabezpieczeniu
Rys. 1 Schemat montażowy
R
y
s
.
1
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
ski, który PR1 przed przypadkowym przesunięciem
rozpoczęcie przez ten układ wysyłania se- uaktywnił wejście zezwolenia !TE tego możemy nasz układ uznać za gotowy do
kwencji kodów. Z układami kodera układu spowodował także przewodzenie eksploatacji.
HT12E i dekodera HT12D mieliśmy już tranzystora T1 i w konsekwencji zasilenie Płytka nadajnika nie została zwymiaro-
okazję się zapoznać i dlatego przypomni- nadajnika radiowego Q1. Tak więc efek- wana pod żadną konkretną obudowę, ale
my sobie jedynie ich najważniejsze ce- tem odebrania przez nasz układ sygnału ze względu na jej małe wymiary z pewno-
chy.  dzwonienia jest wysłanie  w eter za- ścią znajdziemy dla niej odpowiednie pu-
Układy HT12E i HT12D przypominają kodowanej informacji o tym fakcie. dełko. W stanie spoczynku układ nadajni-
nieco znane nam już kodery i dekodery Popatrzmy teraz na drugą część sche- ka praktycznie nie pobiera prądu i dlatego
UM3758 lub MC14026 + MC15028, po- matu - układ odbiornika radiowego i de- możliwe jest zastosowanie zasilania ba-
nieważ podobnie jak one umożliwiają, kodera. Ten fragment układu został upro- teryjnego.
zdalne przekazywanie zakodowanej infor- szczony do minimum dzięki zastosowa- Odbiornik w założeniu musi być zasila-
macji. Zarówno koder jak i dekoder posia- niu scalonego modułu odbiornika . ny z baterii o napięciu 5 ... 6VDC. Najlep-
dają po osiem dwustanowych wejść ad- Sygnał radiowy odebrany przez Q2 zo- szym rozwiązaniem będzie zastosowanie
resowych za pomocą których możemy staje zdemodulowany i następnie przeka- czterech baterii R6 lub czterech akumula-
ustawić 8-bitowy kod zabezpieczający zany w postaci cyfrowej na wejście deko- torków NiCd.
transmisję. Początkowo układy tego ty- dera IC4. Dekoder dokonuje porównania
Z
b
i
g
n
i
e
w
R
a
a
b
e
pu stosowane były w rządzeniach steru- odebranej transmisji z kodem ustawio- Zbigniew Raabe
jących pracą systemów ochrony minia, nym na jego wejściach adresowych. Je-
głównie w alarmach samochodowych. żeli wynik dwóch kolejnych porównań
Ponieważ jednak postęp techniki nie omi- okaże się pozytywny, to na wyjściu VT
nął także wyposażenia używanego przez (Valid Trasmission) pojawi się stan wyso-
amatorów cudzego mienia, a  złamanie ki, powodujący zadziałanie  pipka - mi-
Wykaz elementów
ośmiobitowego kodu stałego jest sprawą niaturowego głośniczka piezo z wbudo-
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
prostą, układy te znajdują obecnie zasto- wanym generatorem. Niezbyt głośny, ale
C1, C5, C6 100nF
sowanie wyłącznie w urządzeniach nie wyraz
ny sygnał zawiadomi nas, że ktoś
C2, C7 100�F/10
wymagających wysokiego stopnia ochro- chce się z nami porozumieć przez telefon
C3 1�F
ny, lub jako elementy zabezpieczające i że powinniśmy jak najszybciej podejść C4 220�F/10
przed wadliwym działaniem systemów do aparatu telefonicznego.
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
takich, jak obecnie opisywany.
PR1 potencjometr montażowy
Wielką zaletą układów HT12 jest fakt, Montaż i uruchomienie.
miniaturowy 20k&!
r
y
s
u
n
k
u
2
że do działania potrzebują one zaledwie Na rysunku 2 została pokazana mozai- R1 220&!
R2, R7 1,2k&!
jednego elementu zewnętrznego: rezy- ka ścieżek dwóch płytek drukowanych
R3 2,2M&!
stora. Poniżej podajemy opis wyprowa- wykonanych na laminacie jednostronnym
R4 22k&!
dzeń obydwóch tych układów, co powin- oraz rozmieszczenie na nich elementów. R5 1,5M&!
R6 430k&!
no pomóc Czytelnikom w poznaniu zasa- Montaż układu wykonujemy według
dy ich działania. ogólnie znanych zasad, rozpoczynając od
Półprzewodniki
P
ó
ł
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
Działanie kodera i dekodera wygląda elementów o najmniejszych gabarytach,
BR1 mostek prostowniczy okrągły 1A
następująco: nadajnik (koder) wysyła ko- a kończąc na wlutowaniu kondensatorów IC1 CNY17
IC2 4098
dy adresowe, a odbiornik porównuje je elektrolitycznych i modułów nadajnika
IC3 HT12E
z własnymi i jeżeli dwa kolejne porówna- oraz odbiornika radiowego. Pod układy
IC4 HT12D
nia wypadają pozytywnie, to na wyjściu scalone warto zastosować podstawki.
P
o
z
o
s
t
a
ł
e
TX/RX powstaje stan niski. Wysłane na- Zmontowany ze sprawdzonych ele- Pozostałe
CON1, CON2, CON3 ARK2
stępnie przez nadajnik słowo czterobito- mentów układ nie wymaga jakiegokol-
(3,5mm)
we zostaje przekazane na wyjścia danych wiek uruchamiania, ale jedynie prostej re-
Q1 RT1 moduł nadajnika 430MHz
dekodera i utrzymuje się tam (zostaje gulacji czułości detektora sygnału przy- Q2 RR4 moduł odbiornika 430MHz
Q3 piezo z generatorem
 zatrzaśnięte w buforze wyjściowym) wołania. Zmontowany nadajnik dołącza-
do czasu odebrania nowej, ważnej trans- my do zasilania (+5 ... 12VDC do złącza
misji z nowymi danymi. Ta druga możli- CON2) i do linii telefonicznej (złącze
wość: przekazywanie czterobitowej infor- CON1). Aby wykonać regulację najpro-
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
ł
ó
w
z
p
ł
y
t
k
ą
j
e
s
t
macji w naszym układzie nie będzie wy- ściej będzie poprosić kogoś ze znajo-
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
ę
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
korzystywana. mych o wykręcenie naszego numeru te-
kit AVT-2337
k
i
t
A
V
T
2
3
3
7
lefonu, uprzedzając że nie będziemy pod-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99 53