dr inż. Ryszard Zarudzki

Ekspert Centrum Europejskiego
Ds. Wspólnotowej Polityki Rolnej EU i Polityki

Regionalnej
Uniwersytet Gdański

Cele Wspólnej Polityki Rolnej

•

Zapewnienie rolnikom odpowiedniego poziomu dochodów i

warunków życia,

•

Wspieranie postępu technicznego w rolnictwie,

•

Ochrona rynku rolnego przed gwałtownymi zmianami

gospodarczymi,

•

Zwiększenie wydajności rolnictwa poprzez koncentrację środków i

produkcji,

•

Preferencje wspólnotowe poprzez uprzywilejowanie wzajemnego

handlu wewnątrz krajów UE, ze wspólną ochroną celną i graniczną,,
standardami jakościowymi, dopłatami eksportowymi i osłonie fito-
sanitarnej.

•

zapewnienie niewygórowanych cen dla konsumentów,

Cele Wspólnej Polityki Rolnej

•

Zapewnienie rolnikom odpowiedniego poziomu dochodów i

warunków życia,

•

Wspieranie postępu technicznego w rolnictwie,

•

Ochrona rynku rolnego przed gwałtownymi zmianami

gospodarczymi,

•

Zwiększenie wydajności rolnictwa poprzez koncentrację środków i

produkcji,

•

Preferencje wspólnotowe poprzez uprzywilejowanie wzajemnego

handlu wewnątrz krajów UE, ze wspólną ochroną celną i graniczną,,
standardami jakościowymi, dopłatami eksportowymi i osłonie fito-
sanitarnej.

•

zapewnienie niewygórowanych cen dla konsumentów,

Wspólna Polityka Rolna jest systemem zarządzania
cenami wspierającymi dochody rolników na dwa
sposoby:

1. Pierwszy polega na zakupie nadwyżek
podaży produktów rolnych, wtedy gdy ceny
spadają poniżej ceny minimalnej uzgodnionej
jako cena interwencji.

Wspólna Polityka Rolna jest systemem zarządzania
cenami wspierającymi dochody rolników na dwa
sposoby:

1. Pierwszy polega na zakupie nadwyżek
podaży produktów rolnych, wtedy gdy ceny
spadają poniżej ceny minimalnej uzgodnionej
jako cena interwencji.

Wspólna Polityka Rolna jest systemem zarządzania
cenami wspierającymi dochody rolników na dwa
sposoby:

2. Drugi polega na stosowaniu odpowiednio
wysokich stawek celnych na zewnętrznych
granicach Unii.
9zewnętrznie importowane towary, na które
producenci w Unii uzyskują wsparcie cenowe, nie
mogą być sprzedawane poniżej uzgodnionej ceny
rynkowej ustalanej przez Komitety UE do
zarządzania cenami na poszczególnych rynkach.
9 Komitety ustalają: wysokość cen optymalnych,
cen interwencyjnych i subsydiów eksportowych.

Wspólna Polityka Rolna jest systemem zarządzania
cenami wspierającymi dochody rolników na dwa
sposoby:

2. Drugi polega na stosowaniu odpowiednio
wysokich stawek celnych na zewnętrznych
granicach Unii.
9zewnętrznie importowane towary, na które
producenci w Unii uzyskują wsparcie cenowe, nie
mogą być sprzedawane poniżej uzgodnionej ceny
rynkowej ustalanej przez Komitety UE do
zarządzania cenami na poszczególnych rynkach.
9 Komitety ustalają: wysokość cen optymalnych,
cen interwencyjnych i subsydiów eksportowych.

Uwarunkowania wewnętrzne funkcjonowania
rolnictwa i obszarów wiejskich

Do 1989 roku Polską politykę rolną i żywnościową
wyróżniały następujące główne cechy (Jóźwiak,
2000):

•

Produkcja rolna dzięki urzędowym cenom i

gwarantowanemu skupowi głównych produktów
była

•

opłacalna dla większości gospodarstw rolnych

•

Urzędowe ceny podstawowe środki dla rolnictwa

•

Państwo kontrolowało handel zagraniczny

towarami rolnymi

Uwarunkowania wewnętrzne funkcjonowania
rolnictwa i obszarów wiejskich

Do 1989 roku Polską politykę rolną i żywnościową
wyróżniały następujące główne cechy (Jóźwiak,
2000):

•

Produkcja rolna dzięki urzędowym cenom i

gwarantowanemu skupowi głównych produktów
była

•

opłacalna dla większości gospodarstw rolnych

•

Urzędowe ceny podstawowe środki dla rolnictwa

•

Państwo kontrolowało handel zagraniczny

towarami rolnymi

Uwarunkowania wewnętrzne funkcjonowania
rolnictwa i obszarów wiejskich

•

Dzięki subwencjom budżetowym utrzymano

niskie ceny żywności, które pozwalały zbywać
całą produkcję rolną, niezależnie od jej jakości i
kosztów wytwarzania.

•

Po zmianie ustroju oczekiwano, że dalszy rozwój

rolnictwa i gospodarki żywnościowej będzie
przebiegał według wzorców wypracowanych w
krajach Unii Europejskiej, co okazuje się bardzo
trudne dla warunków Polski.

Uwarunkowania wewnętrzne funkcjonowania
rolnictwa i obszarów wiejskich

•

Dzięki subwencjom budżetowym utrzymano

niskie ceny żywności, które pozwalały zbywać
całą produkcję rolną, niezależnie od jej jakości i
kosztów wytwarzania.

•

Po zmianie ustroju oczekiwano, że dalszy rozwój

rolnictwa i gospodarki żywnościowej będzie
przebiegał według wzorców wypracowanych w
krajach Unii Europejskiej, co okazuje się bardzo
trudne dla warunków Polski.

Wsparcie dla rolnictwo i obszarów wiejskich po
akcesji do Unii Europejskiej w latach 2004-2006

Wprowadzenie w Polsce Wspólnej
Organizacji Rynków zmieni w
sposób zasadniczy ramy prawno –
instytucjonalne i warunki
ekonomiczne funkcjonowania
sektora rolnego oraz wpłynie na
rozwój produkcji rolnej oraz
poprawę struktury agrarnej.

Wprowadzenie w Polsce Wspólnej
Organizacji Rynków zmieni w
sposób zasadniczy ramy prawno –
instytucjonalne i warunki
ekonomiczne funkcjonowania
sektora rolnego oraz wpłynie na
rozwój produkcji rolnej oraz
poprawę struktury agrarnej.

Zasadnicze zmiany w tym zakresie, to:

9

włączenie polskich rynków rolnych do

jednolitego rynku UE;

9

zmiana struktury produktowej

wsparcia cenowego i tym samym
zmiany w atrakcyjności względnej
między poszczególnymi kierunkami
produkcji;
9

wprowadzenie wsparcia

bezpośredniego do produkcji rolnej w
postaci płatności bezpośrednich;

9

wprowadzenie limitów produkcji, w

tym przede wszystkim w produkcji
mleka, a także tytoniu i skrobi
ziemniaczanej;

Zasadnicze zmiany w tym zakresie, to:

9

włączenie polskich rynków rolnych do

jednolitego rynku UE;

9

zmiana struktury produktowej

wsparcia cenowego i tym samym
zmiany w atrakcyjności względnej
między poszczególnymi kierunkami
produkcji;
9

wprowadzenie wsparcia

bezpośredniego do produkcji rolnej w
postaci płatności bezpośrednich;

9

wprowadzenie limitów produkcji, w

tym przede wszystkim w produkcji
mleka, a także tytoniu i skrobi
ziemniaczanej;

Zasadnicze zmiany w tym zakresie, to:

9

zmianę (w większości przypadków

podniesienie) wymogów w zakresie
bezpieczeństwa żywności zarówno na
poziomie rolnictwa jak i przetwórstwa;

9

podniesienie stopnia

zbiurokratyzowania warunków
działalności gospodarczej w sektorze,
związane z wprowadzeniem nowych
mechanizmów polityki rolnej (system
IACS, monitoring, system interwencji
rynkowej, itd.).

Zasadnicze zmiany w tym zakresie, to:

9

zmianę (w większości przypadków

podniesienie) wymogów w zakresie
bezpieczeństwa żywności zarówno na
poziomie rolnictwa jak i przetwórstwa;

9

podniesienie stopnia

zbiurokratyzowania warunków
działalności gospodarczej w sektorze,
związane z wprowadzeniem nowych
mechanizmów polityki rolnej (system
IACS, monitoring, system interwencji
rynkowej, itd.).

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

1

.Zasada jednolitości rynku – oznacza:

9

swobodny przepływ towarów

9

jednolite ceny skupu interwencyjnego głównych

produktów rolnych

9

jednolita zasadę regulacje rynku rolnego

9

wspólne reguły handlu z krajami trzecimi

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

1

.Zasada jednolitości rynku – oznacza:

9

swobodny przepływ towarów

9

jednolite ceny skupu interwencyjnego głównych

produktów rolnych

9

jednolita zasadę regulacje rynku rolnego

9

wspólne reguły handlu z krajami trzecimi

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

2.Zasad preferencji wspólnoty – oznacza:

9

pierwszeństwo zbytu produktów rolnych

państw członkowskich

9

rozbudowany system ochrony przed importem

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

2.Zasad preferencji wspólnoty – oznacza:

9

pierwszeństwo zbytu produktów rolnych

państw członkowskich

9

rozbudowany system ochrony przed importem

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

3.Zasada solidarności finansowej –
polega na:

9

Wspólnym ponoszeniu kosztów WPR

przez wszystkie państwa członkowskie,
bez względu na terytorialny i rzeczowy
aspekt wykorzystania środków

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

3.Zasada solidarności finansowej –
polega na:

9

Wspólnym ponoszeniu kosztów WPR

przez wszystkie państwa członkowskie,
bez względu na terytorialny i rzeczowy
aspekt wykorzystania środków

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

4.Zasada współodpowiedzialności producentów
– oznacza, że:

9

we wspólnocie zostały przyjęte maksymalne

progi produkcyjne, dla których cena została
zagwarantowana, natomiast skutki ich
przekroczenia w postaci obniżki cen są
przenoszone na producenta

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

4.Zasada współodpowiedzialności producentów
– oznacza, że:

9

we wspólnocie zostały przyjęte maksymalne

progi produkcyjne, dla których cena została
zagwarantowana, natomiast skutki ich
przekroczenia w postaci obniżki cen są
przenoszone na producenta

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

1.Zasada jednolitości rynku – oznacza:
9

swobodny przepływ towarów

9

jednolite ceny skupu interwencyjnego głównych produktów rolnych

9

jednolita zasadę regulacje rynku rolnego

9

wspólne reguły handlu z krajami trzecimi

2.Zasad preferencji wspólnoty – oznacza:
9

pierwszeństwo zbytu produktów rolnych państw członkowskich

9

rozbudowany system ochrony przed importem

3.Zasada solidarności finansowej – polega na:
9

Wspólnym ponoszeniu kosztów WPR przez wszystkie państwa

członkowskie, bez względu na terytorialny i rzeczowy aspekt
wykorzystania środków
4.Zasada współodpowiedzalności producentów – oznacza, że:
9

we wspólnocie zostały przyjęte maksymalne progi produkcyjne, dla

których cena została zagwarantowana, natomiast skutki ich
przekroczenia w postaci obniżki cen są przenoszone na producenta

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

1.Zasada jednolitości rynku – oznacza:
9

swobodny przepływ towarów

9

jednolite ceny skupu interwencyjnego głównych produktów rolnych

9

jednolita zasadę regulacje rynku rolnego

9

wspólne reguły handlu z krajami trzecimi

2.Zasad preferencji wspólnoty – oznacza:
9

pierwszeństwo zbytu produktów rolnych państw członkowskich

9

rozbudowany system ochrony przed importem

3.Zasada solidarności finansowej – polega na:
9

Wspólnym ponoszeniu kosztów WPR przez wszystkie państwa

członkowskie, bez względu na terytorialny i rzeczowy aspekt
wykorzystania środków
4.Zasada współodpowiedzalności producentów – oznacza, że:
9

we wspólnocie zostały przyjęte maksymalne progi produkcyjne, dla

których cena została zagwarantowana, natomiast skutki ich
przekroczenia w postaci obniżki cen są przenoszone na producenta

Wyniki negocjacji

akcesyjnych w

obszarze „Rolnictwo”

SAEPR / FAPA

Warszawa, luty 2003

Omawiane zagadnienia

♦

Przebieg negocjacji

♦

Wyniki negocjacji:

– Warunki finansowe

– Limity produkcji i inne wielkości referencyjne

– Dopłaty bezpośrednie

– Okresy przejściowe

– Poprawa warunków konkurencji

– Nowe instrumenty II filaru

♦

Ogólna ocena wyników negocjacji

Przebieg negocjacji

♦

Negocjacje trwały 2,5 roku i

zakończyły się 13.12.2002

♦

Obszar „Rolnictwo” był najtrudniejszy

(obszerne ustawodawstwo, prawie ½ budżetu UE)

♦

Najważniejsze były:

– Limity produkcyjne

(perspektywy rozwoju

sektora)

– Warunki finansowe

(możliwości

konkurowania na Jednolitym Rynku)

Warunki finansowe

♦

W latach 2004-06 wieś i rolnictwo mogą

otrzymać z UE ok. 7,2 mld EUR

♦

Średniorocznie 2,4 mld EUR (2-krotnie

więcej niż wydatki na rolnictwo w 2002)

♦

Kwota 7,2 mld EUR obejmuje:

– Dopłaty bezpośrednie (40%)
– PROW (32%)
– SOP (17%)
– Interwencję rynkową i subsydia eksportowe

(11%)

Limity produkcji i wielkości referencyjne (4)

3,00

t/ha

Plon referencyjny

9 454 671

ha

Powierzchnia bazowa

416 126

Tony

- rezerwa od 2006

464 020

Tony

- sprzedaż bezpośrednia

8 500 000

Tony

- kwota hurtowa

9 380 146

Tony

Kwota mleczna

355 000

EUR

335 880

Szt.

Premie owcze

- premie

- koperta krajowa

27 300 000

EUR

- koperta krajowa

1 815 430

Szt.

bydło rzeźne

839 518

Szt.

- cielęta rzeźne

325 581

Szt.

- krowy mamki

926 000

Szt.

- specjalna premia wołowa

Premie bydlęce

Wynegocjowane warunki

Jedn

.

Wyszczególnienie

Limity produkcji i wielkości referencyjne (5)

144 985

tony

Skrobia ziemniaczana

Włókno lnu i konopi

924

tony

- długie

462

tony

- krótkie

1 671 926

tony

Cukier

1 580 000

tony

- kwota A

91 926

tony

- kwota B

1 870

tony

- kwota B

24 911

tony

- kwota A

26 781

tony

Izoglukoza

194 639

tony

Pomidory

37 933

tony

Tytoń

13 538

tony

Susze paszowe

4 300

ha

Strączkowe

Wynegocjowane warunki

Jedn.

Wyszczególnienie

Dopłaty bezpośrednie (1)

♦

10-letni okres przejściowy na dojście

dopłat do poziomu UE-15, do 2013r.

(25%, 30%, 35%, 40%, 50%...)

♦

Możliwość skrócenia do 2010r. przy

30% dofinansowaniu krajowym od

2007

♦

Możliwość uzupełnienia dopłat w

latach 2004-06 do:

– 36%, 39%, 42% z II filaru

– 55%, 60% i 65% z budżetu krajowego

Dopłaty bezpośrednie (2) –

system dopłat

♦

System uproszczony uzupełniony:

– Do 25%, 30% i 35% dopłata do każdego ha UR –

dopłata podstawowa

– Powyżej (ze środków II filaru i krajowych)

dopłata do ha w 2 sektorach – roślinnym i

zwierzęcym – dopłata uzupełniająca

♦

Sektor roślinny:

– Uprawy objęte dopłatami w UE-15

– Koperta finansowa ustalana na podstawie

wynegocjowanych limitów

– Stawka na ha wynika z podzielenia koperty

przez powierzchnię pod uprawnionymi

produktami

Dopłaty bezpośrednie (3) –

system dopłat

♦

Sektor zwierzęcy:

– Obszar związany z produkcją objętą dopłatami

w UE-15 (bydło, owce, mleko)

– Koperta finansowa ustalana na podstawie

wynegocjowanych limitów

– Stawka na ha wynika z podzielenia koperty

przez powierzchnię użytków zielonych

♦

Dopłata uzupełniająca w sektorze roślinnym

nie wymaga odłogowania 10% gruntów

♦

Dopłata uzupełniająca w sektorze

zwierzęcym nie wymaga udokumentowania

posiadania bydła/owiec

Dopłaty bezpośrednie (7) –

IACS

♦

Konieczne elementy IACS:

– Wnioski o dopłaty

(dane wnioskodawcy, numery działek,

ich powierzchnie)

– System identyfikacji działek

(umożliwia

identyfikację działek, ich powierzchni, sprawdzenie czy

nie podano tej samej działki w więcej niż jednym wniosku)

– Skomputeryzowana baza danych odnośnie

gospodarstw, działek, wniosków

– Kontrole fizyczne – 5% wniosków

(Rozporządzenie

3508/92)