Morze Martwe

1

Morze Martwe

‎Morze Martwe

Morze Martwe w 2000 roku.

Państwo

 Izrael

 Jordania

 Palestyna

Powierzchnia

1027 km²

Wymiary

75,95 × 4,5-16

Głębokość

400 m

Objętość

111 km³

Wysokość lustra

–418 m n.p.m.

Zasolenie

średnio 280‰

Rzeki zasilające

Jordan

Rzeki wypływające

bezodpływowe

Rodzaj jeziora

endoreiczne

Położenie na mapie Izraela:

‎Morze Martwe

31°32'N 35°26'E31.533, 35.433 [1]

Na mapach: 31°32'N

35°26'E31.533, 35.433

[1]

Morze Martwe

2

Turysta utrzymujący się na powierzchni dzięki niezwykle dużemu

zasoleniu wody

Morze Martwe (arab. ألبَحْر ألمَيّت, Al-Bahr

al-Majit, hebr. יָם הַ‏‏מֶ‏ּ‏לַ‏ח, Jam haMelach, Morze Soli) –

słone jezioro bezodpływowe położone w tektonicznym

Rowie Jordanu, na pograniczu Izraela, Autonomii

Palestyńskiej i Jordanii.

Położenie

Morze Martwe leży w północnej części tektonicznego

Rowu Jordanu - ryftu ciągnącego się na południe od

Afryki Wschodniej na pograniczu Izraela i Jordanii.

Znajduje się między wysokimi klifami i górami. Od

strony zachodniej wznoszą się Góry Judzkie, a od

wschodniej Płaskowyż Moabski

Historia i nazewnictwo

Ok. 17 tys. lat temu poziom wody Morza Martwego był tak wysoki, że łączyło się ono z leżącym na północ Jeziorem

Tyberiadzkim.

W ciągu wieków przylegały do niego różne nazwy: Cuchnące Morze, Diabelskie Morze czy też Jezioro

Asfaltowe. W Biblii nazwano je Morzem Słonym oraz morzem Araby

[2]

. Według tradycji akceptowanej przez

wielu uczonych głęboko na dnie leżą ruiny Sodomy i Gomory. Dlatego jest ono także znane jako Morze Sodomy

lub Morze Lota - opisanego w Biblii świadka tragicznych wydarzeń związanych z tymi miastami. W pobliżu Morza

Martwego znajduje się starożytna twierdza Masada oraz miejsce odnalezienia zwojów z Qumran.

Niezwykłe stężenie soli sprawia, że na powierzchni z łatwością unoszą się ludzie nieumiejący pływać. Rzymski

wódz Wespazjan, chcąc sprawdzić to zjawisko, kazał wrzucać do wody jeńców.

Geografia

Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie Ziemi, 418 m p.p.m. (i ciągle się obniża). Powierzchnia jeziora

wynosi 1 020 km

2

, a maksymalna głębokość - 399 m. Jezioro to wykazuje bardzo duże zasolenie - średnio 28%. Na

powierzchni zasolenie wynosi ok. 22%, a na głębokości 50 m - 36%.

Długość jeziora rozciągającego się południkowo wynosi 76 km, a szerokość 4,5-16 km. Linia brzegowa jest dość

wyrównana, z wyjątkiem półwyspu Lisan (język) dzielącego Morze Martwe na część głębszą północną i płytszą

południową (ok. 6 m głębokości).

Ponieważ morze jest tak nisko położone, woda z niego nie odpływa. W XX wieku ilość wody wpływającej do Morza

Martwego zmniejszyła się z powodu wykorzystywania części wód Jordanu przez Izrael i Jordanię, a także zmian

klimatycznych. Znaczne parowanie powoduje obniżanie się lustra wody i wytrącanie pokładów soli. W upalny dzień

odparowuje aż siedem milionów ton - wyjaśnia to dlaczego morze się nie rozszerza. Ale w przeciwieństwie do

wody, która wyparowuje, sole i inne minerały pozostają. Dlatego jest ono najbardziej słonym akwenem na Ziemi.

W związku z tak dużym zasoleniem w Morzu Martwym prawie zupełnie nie ma życia organicznego, za to z wody

pozyskuje się znaczne ilości soli kuchennej i potasowej (zasoby oceniane na 43 mld ton).

Wykorzystuje się również lecznicze działanie wód i osadów błotnych. W starożytności zachęcono do picia wody w

przekonaniu, że ma właściwości lecznicze. Dzisiaj już się tego nie zaleca, uważa się natomiast, że słona woda

oczyszcza organizm. Znane są natomiast inne właściwości tego rejonu. W tak nisko położonym terenie (najniższa

depresja świata, ponad 400m p.p.m.) powietrze jest bogatsze w tlen i mikroelementy. Dodatkowo jest nasycone

Morze Martwe

3

bromkami. Poza tym bogate w minerały czarne błoto oraz gorące źródła siarkowe spotykane wzdłuż wybrzeża

wykorzystuje się do leczenia chorób skóry i stawów. Przez lata ceniono też kosmetyczne i lecznicze właściwości

balsamu pozyskiwanego z drzewa, które tu niegdyś rosło. Bardzo dobre rezultaty leczenia uzyskują tu przewlekle

chorzy na astmę i alergie. Szczególnie dobre rezultaty osiąga się w zaleczeniu i łagodzeniu zmian łuszczycowych

oraz w leczeniu szerokiego spektrum egzem skórnych. Niestety ze względu na trudne warunki geologiczne w

okolicy znajdują się jedynie nieliczne wybudowane uzdrowiska i kilka wydzielonych dostępnych publicznie plaż.

Większość linii brzegowej jest niedostępna, a chodzenie na tzw. dzikie plaże jest ryzykowne i niebezpieczne w

związku z występującymi licznymi uskokami przysłoniętymi na powierzchni cienką warstwą piasku (znane są liczne

wypadki zaginięć osób spacerujących w miejscach niedozwolonych).

Fauna i flora

Średniowieczni podróżnicy przynosili wiele wieści o wyjałowionym morzu, całkowicie pozbawionym ptaków, ryb i

roślinności. Sądzono wręcz, że unoszące się nad nim opary są zabójcze. W ten sposób rozeszła się fama o martwym,

cuchnącym morzu. Prawdą jest, że z powodu wysokiego zasolenia żyją tam tylko niektóre formy bakterii, każda zaś

ryba, która nieszczęśliwie dostanie się tam z prądem rzeki szybko ginie.

W samym morzu nie ma sprzyjających warunków do życia, ale inaczej jest na terenach przyległych. Chociaż spora

ich część jest pustynna, można znaleźć oazy z wodospadami i roślinami tropikalnymi. W regionie tym jest też sporo

dzikich zwierząt. Występują tam 24 gatunki ssaków, między innymi wilk, kot arabski i koziorożec nubijski. Źródła

słodkiej wody pozwalają żyć wielu płazom, gadom i rybom. Morze Martwe leży na głównym szlaku migracji

ptaków, naliczono ich przeszło 90 gatunków. Należą do nich m.in. bocian czarny i biały, sęp płowy oraz ścierwnik

biały.

Asfalt

Jednym z najbardziej intrygujących zjawisk Morza Martwego jest wydobywanie się z niego bituminu (asfaltu),

którego grudy pojawiają się na powierzchni wody

[3]

. W roku 1905 w czasopiśmie The Biblical World wspomniano

o ogromnej bryle ważącej ok. 2 700 kilogramów, którą znaleziono na brzegu w roku 1834. Niektórzy sądzili, że

asfalt odrywa się od dna morza i wypływa na powierzchnię wskutek trzęsień ziemi. Bardziej prawdopodobne jest to,

że asfalt wydostaje się z głębi ziemi poprzez szczeliny lub struktury zwane diapirami. Gdy dotrze do dna morza i

uwolni się od soli wypływa na powierzchnię.

Komunikacja

Przy południowej części Morza Martwego znajduje się izraelskie lotnisko Bar Yehuda, które obsługuje czarterowe

loty turystyczne oraz samoloty prywatne.

Morze Martwe

4

Przypisy

[1] http:/

/

toolserver.

org/

~geohack/

geohack.

php?language=pl&

pagename=Morze_Martwe&

params=31_32_N_35_26_E_

[2] Księga Rodzaju 14:3; Księga Jozuego 3:16

[3] Naturalny bitumin, o którym tu mowa, jest też nazywany asfaltem. W wielu miejscach świata określenie "asfalt" odnosi się do mieszaniny

bituminu i kruszywa (piasku lub żwiru), służącej do budowy nawierzchni dróg. Ale w niniejszym artykule słowa "bitumin" i "asfalt"

występują zamiennie i oznaczają nieprzetworzoną substancję występującą w przyrodzie.

Zobacz też

• Geografia Izraela

• Masada

• Qumran

Linki zewnętrzne

• Morze Martwe - relacja z podróży (http:/

/

www.

geozeta.

pl/

artykuly,Azja,127)

• Zdjęcie satelitarne (http:/

/

maps.

google.

com/

maps?f=q&

hl=en&

q=dead+

sea&

ll=31.

500653,35.

490986&

spn=0.

558525,1.

384277&

t=k)

Źródła i autorzy artykułu

5

Źródła i autorzy artykułu

Morze Martwe  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=23322471  Autorzy: ABX, Abdel, Adziura, Andrzej19, Ave gangster, Beno, Birczanin, Bo Sova, Byczek1, Chepry, Cyon,
Ekaton, Electron, GMaster, Gedeon07, Gładka, Holek, HoliBlu, IMPERATOR, Immanuel Giel, Karmelki90, Kiclaw, Kpjas, Lord Ag.Ent, MK wars, Makary, Marcin Otorowski, Marcin Łukasz
Kiejzik, Masti, Mix321, Mzungu, Obłuże, Odoaker, PawełMM, Picus viridis, Piotr.Skwarna, Premia, Qblik, Refycul, Roo72, Selena von Eichendorf, Silthor, Staszek99, Sławojar, Tenautomatix,
Tomusio2, Tszczesn, Widom, Yarl, Zwiadowca21, conversion script, 58 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Dead sea.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Dead_sea.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: NASA, earthobservatory, http://earthobservatory.nasa.gov/

Plik:Flag of Israel.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Israel.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: AnonMoos, Bastique, Bobika, Brown spite, Captain Zizi,
Cerveaugenie, Drork, Etams, Fred J, Fry1989, Himasaram, Homo lupus, Humus sapiens, Klemen Kocjancic, Kookaburra, Luispihormiguero, Madden, Neq00, NielsF, Nightstallion, Oren neu dag,
Patstuart, PeeJay2K3, Pumbaa80, Ramiy, Reisio, SKopp, Technion, Typhix, Valentinian, Yellow up, Zscout370, 31 anonimowych edycji

Plik:Flag_of_Jordan.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Jordan.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:SKopp

Plik:Flag of Palestine.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Palestine.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Orionist, user:Makaristos

Grafika:Israel location map.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Israel_location_map.svg  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: User:NordNordWest

Grafika:Steel pog.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Steel_pog.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Andux, User:Mareklug

Plik:Dead sea newspaper.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Dead_sea_newspaper.jpg  Licencja: GNU Free Documentation License  Autorzy: AndreasPraefcke,
Christophe.Finot, Flominator, Ranveig, Xhienne, احمد.عطية1, 13 anonimowych edycji

Plik:DeadSea01 ST 04.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:DeadSea01_ST_04.jpg  Licencja: nieznany  Autorzy: ST, WikipediaMaster, 1 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/