Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

o. Włodzimierz Zatorski OSB

Rozeznanie duchowe

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

Rozeznanie duchowe

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

włodzimieRz zatoRski osB

Rozeznanie

duchowe

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

SpiS treści

wprowadzenie ...................................................7
co znaczy duchowe? ....................................11

tajemnica człowieka? .......................................... 11

wybory, wartości i tożsamość ........................... 13

Rzeczywistość w życiu człowieka ........21

nasze – nie nasze? ................................................. 25

na czym polega poznanie duchowe? ....33

Poznanie w świecie natury ................................... 33

Poznanie w życiu człowieka ............................... 38

Rola ducha Świętego ..................................53

Rozpoznanie owoców ........................................... 57

w szkole życia ........................................................ 61

wewnętrzny nauczyciel – sumienie .................. 66

walka duchowa ...................................................... 75

kluczowe zasady

rozpoznawania duchowego ................85

zasada życia ............................................................ 85

zasada budowania miłości .................................. 91

inność Boga ............................................................ 95

zasada poznania po owocach ............................. 99

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

trudności na drodze ........................................... 103

Potrzeba cierpienia – zasada krzyża ................ 107

doświadczenie słabości ...................................... 115

zasada trwałości .................................................. 121

Przeszkody na drodze ........................................ 127

co robić?.......................................................... 131

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

11

co znaczy duchoWe?

Tajemnica człowieka?

kiedy zastanawiamy się nad sobą samymi,

pojawia się problem zasadniczy: odkrywamy

prawdę, że nie wiemy, kim jesteśmy. nie można

tego zrozumieć bez refleksji. spontanicznie wy-

daje się nam, że jesteśmy „sobą” i jesteśmy tacy,

jacy jesteśmy, że siebie znamy itd. a po reflek-

sji okazuje się, że to wszystko jest nieprawdą.

w zasadzie niewiele, a może nawet nic o sobie

nie wiemy! Jesteśmy sobie dani w sposób dla

nas zaskakujący, niespodziewany. Bez uznania

tej prawdy trudno mówić o świadomym życiu

duchowym. odkrycie tej prawdy jest czymś za-

sadniczym w naszym życiu.

chociaż nie wiemy, kim naprawdę jesteśmy,

zostaliśmy jednak wyposażeni w wolną wolę, ję-

zyk i oczy, uszy i serce zdolne do myślenia (syr

17,6). a ponadto Bóg, jak pisze mędrzec:

napełnił ich wiedzą i rozumem,

o złu i dobru ich pouczył.

umieścił oko swoje w ich sercu,

aby wielkość swoich dzieł im ukazać (syr 17,7n).

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

12

otrzymaliśmy zatem zdolności poznawcze,

abyśmy potrafili rozpoznać prawdę o sobie,

o świecie i o Bogu. zatem poznanie jest zako-

dowane w samej naszej kondycji jako zadanie

i jednocześnie droga dojścia do pełni życia. Bez

owego poznania i przyjęcia wynikającej z niego

prawdy o sobie, nie możemy się prawdziwie stać

sobą w sensie istnienia na poziomie osobowym.

zazwyczaj wyróżnia się dwie wielkie tajem-

nice związane z naszą wiarą: tajemnicę wcie-

lenia syna Bożego i tajemnicę odkupienia.

tajemnicy wcielenia odpowiada w naszym ży-

ciu tajemnica naszego urodzenia, w której jest

zawarte misterium naszego podobieństwa do

Boga:

Przyodział ich w moc podobną do swojej

i uczynił ich na swój obraz (syr 17,3).

tajemnicę zbawienia często nazywa się ta-

jemnicą odkupienia. Jest tak ze względu na

grzech pierworodny i późniejsze popełniane

grzechy, które nas oddalają od Boga. abyśmy

mogli być zbawieni, potrzeba w takim przy-

padku odpuszczenia grzechów. wydaje się

jednak, że w pierwotnym zamyśle Boga istniał

plan dwuetapowego powołania nas do życia:

w pierwszym, w którym Bóg dał nam życie

i obdarzając rozumem, wolnością i uczuciami,

ustanowił świadomymi podmiotami swoich

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

13

działań po to, byśmy mogli świadomie odpo-

wiedzieć na Jego zamiar obdarowania nas ży-

ciem w komunii z nim. zbawienie w takim

ujęciu w istocie jest drugim etapem naszego

stwarzania, w którym stajemy się partnerami

Bożego działania stwórczego. historia upadku

i grzech jedynie nadały temu procesowi drama-

tyczny wymiar, ale ostatecznie nie zmieniły za-

sadniczego Bożego zamysłu.

w tym kontekście widać, jak ogromne zna-

czenie mają nasze decyzje, gdyż one współ-

rozstrzygają o naszym być lub nie być w osta-

tecznym sensie, rozstrzygają o pełni życia lub

śmierci. właściwie w naszym życiu na ziemi nie

mamy niczego ważniejszego do zrobienia, niż

dokonać właściwego wyboru.

Wybory, wartości i tożsamość

w życiu stajemy się kimś w zależności od

tego, co wybieramy. Bardzo łatwo jest nam to

uchwycić, gdy mówimy np. o zawodach. Jeżeli

uczymy się stolarstwa i pracujemy w stolarni, to

jesteśmy stolarzami, jeżeli jeździmy samocho-

dem, jesteśmy kierowcami, jeżeli poświęcamy

się nauce, stajemy się naukowcami. Jednak taki

status bycia kimś ma swoje znaczenie jedynie

w relacjach z innymi ludźmi w trakcie naszego

zaangażowania w pracę. kiedy przechodzimy

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

14

na emeryturę, przestajemy być stolarzem, kie-

rowcą, naukowcem… zatem nie takie wybory

nas określają w sposób istotny, gdyż nie odno-

szą się do naszego życia w jego ostatecznym

wymiarze. o tym rozstrzygają wybory na po-

ziomie duchowym, którego nie można mylić

z wymiarem subiektywnym czy psychicznym.

te ostatnie są związane z przeżywaniem siebie

i sposobami reagowania na to, czego doświad-

czamy. oczywiście duchowe decyzje powodują

odpowiednie przeżywanie siebie oraz sposoby

reagowania na sytuacje, jednak do nich się nie

sprowadzają.

duchowe wybory mają wymiar egzystencjal-

ny, gdyż polegają na wyborze siebie w sytuacji,

w jakiej jesteśmy. Przy czym to, kim jesteśmy,

czy kim się stajemy, odnosi się zasadniczo do

relacji osobowej: do relacji z Bogiem, z drugim

człowiekiem oraz do relacji do siebie samego.

każda taka sytuacja niesie z sobą możliwy

wybór, z którym wiąże się określona wartość.

wybierając wartość, uzyskujemy tożsamość,

którą ta wartość nam daje. dobrze ilustruje tę

prawdę przypowieść Pana Jezusa o miłosiernym

samarytaninie. zarówno kapłan, jak lewita wy-

brali obojętność lub ucieczkę, co spowodowało,

że pozostali obcymi wobec człowieka pobite-

go i na wpół umarłego. nic w tym przypadku

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

15

nie znaczyło to, że byli to rodacy pobitego ani

nawet to, że byli ludźmi religijnymi zobowią-

zanymi do miłości bliźniego. Pewnie podobnie

jak uczony w Piśmie martwili się raczej o to,

wobec kogo obowiązuje ich miłość bliźniego

i tłumaczyli sobie, że akurat w tej sytuacji ich to

przykazanie nie obowiązywało. natomiast Pan

Jezus po opowiedzeniu przypowieści spytał:

któryż z tych trzech okazał się, według twego

zdania, bliźnim tego, który wpadł w ręce zbój-

ców? (łk 10,36).

Bycie bliźnim jest godnością, którą uzyskał

samarytanin, klasyczny wróg Żydów, przez gest

solidarności i miłosierdzia. Podjęta świadomie

wartość nadała mu godność i tożsamość.

Podobnie dzieje się w odniesieniu do innych

wartości. i tak np. bohaterem stajemy się, gdy

przełamujemy w sobie lęk i robimy coś, co nale-

ży zrobić mimo grożącego nam niebezpieczeń-

stwa. natomiast nie staje się bohaterem ten, kto

zrobił to samo, nie mając w ogóle świadomości

niebezpieczeństwa.

istnieją wartości pozytywne i negatywne,

czyli antywartości. z nimi zachodzi analogicz-

ny proces jak w przypadku wartości pozytyw-

nych. i tak np., jeżeli kłamiemy, stajemy się

kłamcami, jeżeli kradniemy, stajemy się zło-

dziejami itd.

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

16

wartości są różnego rodzaju w zależno-

ści od tego, do jakiej sfery życia się odnoszą.

Poczynając od tego, co posiadamy materialnie,

poprzez naszą zmysłowość, psychikę, upodo-

bania, gusty estetyczne, moralne życie, warto-

ści egzystencjalne oraz duchowe… każdy z tych

wymiarów życia posiada odpowiednie wartości

pozytywne i negatywne. tożsamość, jaką one

nam nadają, jest odpowiednia do rodzaju sa-

mej wartości. Jeżeli np. podejmujemy ćwicze-

nia sportowe i osiągamy dobre wyniki, stając

się mistrzami w jakiejś dziedzinie sportu, to nie

oznacza to, że stajemy się dobrymi ludźmi, bo

o dobru lub złu naszego postępowania decydu-

ją wartości moralne. i odwrotnie – będąc nawet

najbardziej miłosiernymi względem innych lu-

dzi nie stajemy się wybitnymi artystami.

Żyjąc i dokonując wyboru, zawsze realizuje-

my jakąś wartość, niezależnie od tego, czy sobie

z tego zdajemy sprawę, czy nie. Jednocześnie

żadna z wartości nie jest absolutnie dobra ani

absolutnie zła. to stwierdzenie jest jednym

z wymiarów fundamentalnej prawdy, że jedynie

Bóg jest absolutem i nic innego. stąd przyka-

zanie: Nie będziesz miał bogów innych oprócz

Mnie (Pwt 5,7). może być tylko jeden absolut.

stwierdzenie o braku istnienia absolutnej war-

tości ma jednak również inny sens. Podejmując

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

17

jakąś wartość, nawet z najwyższych wartości

religijnych, możemy w istocie nie realizować

prawdziwego dobra. Pisze o tym św. Paweł na

początku hymnu o miłości z 1 kor 13:

1

Gdybym mówił językami ludzi i aniołów,

a miłości bym nie miał,

stałbym się jak miedź brzęcząca

albo cymbał brzmiący.

2

Gdybym też miał dar prorokowania

i znał wszystkie tajemnice,

i posiadł wszelką wiedzę,

i wiarę miał tak wielką, iżbym góry przenosił,

a miłości bym nie miał –

byłbym niczym.

3

i gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność

moją,

a ciało wystawił na spalenie,

lecz miłości bym nie miał,

nic mi nie pomoże (1 kor 13,1–3).

Rozstrzygająca o pozytywnej wartości naj-

wyższych religijnych zasług jest miłość, która

jest właściwie tożsama z dynamiką życia Boga,

czyli jest życiem w duchu Świętym. największą

wartością zatem jest miłość, ale ta z kolei nie

jest prawdziwą miłością, o ile nie zawiera w so-

bie pokory. Pokorna miłość w istocie jest od-

blaskiem życia samego Boga, na którego obraz

zostaliśmy stworzeni. Podobieństwo to wpierw

i przede wszystkim oznacza, że człowiek nie

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

18

może się inaczej zrealizować jak przez taki sam

dynamizm życia. ii sobór watykański ujął to

w znanej sentencji:

człowiek jest jedyną istotą, którą Bóg stwo-

rzył dla niej samej i człowiek może się zreali-

zować w pełni tylko przez szczery dar z siebie”

(kdk 24).

ten dynamizm jest w Bogu, a nawet jest nim

samym. on jest wielkim dawcą, ale nie czegoś,

jakichś stworzonych przez siebie dóbr, ale siebie

samego. Bóg, kiedy daje, daje wpierw i przede

wszystkim siebie samego. to objawił nam swo-

im życiem i śmiercią Jezus chrystus, a obec-

nie otrzymujemy udział w tym obdarowaniu

przez ducha Świętego, którego on nam posłał,

a który jest czystym darem, osobą-miłością,

osobą-komunią, osobą-Prawdą. nasze życie

ostatecznie, czyli życie duchowe w istocie po-

lega na życiu w duchu Świętym. zatem nie jest

ono życiem według określonych norm, cnót,

ideałów, ale jest żywą relacją z Bogiem i życiem

w nim. nie chodzi w nim o zdobycie określo-

nego ideału indywidualnego, ale o życie we

wspólnocie i dla niej. misterium takiej wspól-

noty w duchu Świętym jest kościół, który, jak

o nim pisze św. Paweł, jest ciałem chrystusa.

i jak w każdym ciele-organizmie istnieją okre-

ślone członki (organy), które spełniają określo-

Księgarnia religijna Izajasz.pl

Zobacz więcej w księgarni religijnej Izajasz:

Rozeznanie duchowe

19

ne funkcje dla całego organizmu, tak w kościele

istnieją charyzmaty, których udziela Bóg dla

wspólnego dobra. obdarowani charyzmatem

nie mają go dla siebie, ale dla innych. Jeżeli ktoś

ma dar uzdrawiania, to jest on adresowany do

innych, nie do niego samego. Jeżeli ktoś jest na-

wet wybitnym kierownikiem duchowym, to ma

ten dar dla prowadzenia innych, ale sam musi

szukać dla siebie takiej posługi u kogoś innego.

kościół jest nam dany zasadniczo jako mi-

steryjna obecność królestwa Bożego już tutaj

na ziemi:

kościół jest w chrystusie niejako sakramentem,

czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjed-

noczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju

ludzkiego (kk 1).

dlatego relacje w kościele powinny od-

zwierciedlać właściwe relacje między ludźmi.

misterium kościoła nie sprowadza się jedynie

do całej wspólnoty wierzących z biskupami na

czele kościołów lokalnych, ale wyraża się w każ-

dej wspólnocie gromadzącej się w imię Pana.

tak jest w odniesieniu do wspólnot życia kon-

sekrowanego. Jednak tajemnica kościoła urze-

czywistnia się także w sakramencie miłości,

jakim jest małżeństwo. we wzajemnej miłości

małżonków, jak pisze o tym św. Paweł, realizuje

się wielka tajemnica w odniesieniu do Chrystusa

i do Kościoła (ef 5,32).

Księgarnia religijna Izajasz.pl