Kwestionariusz Osobowości NEO-FFI

1. Podstawowe informacje:
a) autorzy: Paul Costa, Robert McCrae
polska adaptacja: Bogdan Zawadzki, Jan Strelau, Piotr Szczepaniak, Magdalena Śliwińska
b) rok wydania w Polsce: 1998
c) podstawa teoretyczna narzędzia: Pięcioczynnikowy model osobowości - Wielka Piątka
d) zastosowanie:

diagnoza cech osobowości

e) kategoria testu: tylko dla psychologów

2. Informacje dotyczące narzędzia:
a) typ: kwestionariusz samoopisowy
b)

liczba pozycji: 60

c) sposób odpowiedzi: pięciostopniowa skala typu Likerta (1-5)
d) czas wypełniania: bez limitu
e) wiek: 15-80 lat, zarówno Kobiety jak i Mężczyźni
f) normy: stenowe (1-10); wyniki niskie 1-3, poniżej przeciętnego 4, przeciętne 5-6, powyżej
przeciętnego 7, wysokie 8-10.
g) RZETELNOŚĆ: ogólnie względnie satysfakcjonująca (umiarkowana), jednakże dla skal
Otwartość i Ugodowość niższa niż dla pozostałych.
UWAGA: ze względu na brak wysokiej rzetelności we wszystkich skalach autorzy
rekomendują stosowanie narzędzia raczej do badań naukowych. W celach diagnostycznych
należy zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza przy interpretacji skal O i U - w
przypadku diagnozy indywidualnej lepszym wyjściem jest zastosowanie dłuższej wersji testu
(NEO-PI-R), zawierającej 240 itemów, która wykazuje wysoką lub satysfakcjonującą
rzetelność we wszystkich skalach.

3. Skale i opis ich interpretacji:
a) Neurotyczność
Wymiar opisujący poziom przystosowania emocjonalnego oraz emocjonalnego
zrównoważenia. Składniki neurotyczności to:
- lęk, rozumiany jako tendencja do reagowania napięciem i strachem, nerwowość i skłonność
do martwienia się
- agresywna wrogość, rozumiana jako tendencja do doświadczeń irytacji i gniewu, nie zawsze
wyrażanych na zewnątrz
- depresyjność, rozumiana jako tendencja do doświadczania poczucia winy, smutku,
bezradności i samotności
- impulsywność, rozumiana jako niezdolność do kontrolowania pragnień i popędów
- nadwrażliwość, rozumiana jako podatność na stres, niezdolność do zmagania się ze stresem,
tendencja do reagowania poczuciem bezradności i paniką w trudnych sytuacjach
- nadmierny samokrytycyzm, rozumiany jako lęk społeczny, niskie poczucie wartości,
wstydliwość i poczucie zmieszania
Uwaga: nawet wysokie nasilenie tej cechy nie jest wskaźnikiem zaburzeń psychicznych.

Wysokie wyniki wskazują na:
- podatność na doświadczanie negatywnych emocji
- reaktywność emocjonalną
- niską stabilność emocjonalną
- trudności z odprężeniem się/zrelaksowaniem
- zwiększoną wrażliwość na stres, mała odporność na sytuacje stresogenne
- niski poziom samokontroli oraz kontroli impulsów (w tym popędów)
- trudności w kontroli intensywności reakcji emocjonalnych
- skłonność do częstszego podejmowanie działań irracjonalnych pod wpływem emocji
(kierowanie się emocjami a nie oceną poznawczą)

b) Ekstrawersja
To cecha odnosząca się do ilości oraz jakości interakcji społecznych oraz poziomu
aktywności osoby. Składniki ekstrawersji to:
- towarzyskość, rozumiana jako tendencja do utrzymywania kontaktów interpersonalnych
- serdeczność, rozumiana jako zdolność do utrzymywania bliskich związków i przyjaźni
- asertywność, rozumiana jako tendencje dominatywne i przywódcze
- aktywność, rozumiana jako poziom wigoru i energii, tempo pracy, potrzeba podejmowania
wielu zajęć/zadań
- poszukiwanie doznań, rozumiane jako poszukiwanie stymulacji, w tym skłonność do ryzyka
- pozytywna emocjonalność, rozumiana jako tendencja do częstszego reagowania
pozytywnymi emocjami, niż negatywnymi.

Wysokie wyniki wskazują na:
- poszukiwanie/potrzebę stymulacji
- skłonność do zabawy, poszukiwania aktywności rozrywkowej
- towarzyskość
- potrzebę nawiązywania wielu znajomości, lecz niekoniecznie zażyłych
- podejmowanie licznych aktywności
- szybkie znudzenie, wrażliwość na monotonię
- dużą aktywność zawodową, społeczną lub fizyczną
- impulsywność
- skłonność do podejmowania ryzyka
- zazwyczaj oceniane jako posiadające bardziej pozytywny nastrój i optymistyczne niż inni
UWAGA: niski poziom zazwyczaj wskazuje raczej na brak zachowań ekstrawertywnych (ich
niższy poziom), niż ich pełną odwrotność (np. nie są wrogie, niechętne czy bojące się ludzi,
lecz nie po prostu potrzebują tak licznych kontaktów społecznych - wolą przebywać w
samotności).

c) Otwartość na doświadczenia
Cecha odnosząca się do ciekawości poznawczej, tolerancję wobec nowości, poszukiwania i
pozytywnego wartościowania nowych doświadczeń życiowych, a także poziomu sztywności
vs. otwartości na nowe poglądy i przekonania oraz poziomu konwencjonalności vs
niekonwencjonalności w zachowaniu. Składniki otwartości to:

- wyobraźnia, rozumiana jako umiejętność fantazjowania oraz żywa, twórcza wyobraźnia
- estetyka, rozumiana jako wrażliwość estetyczna i zainteresowanie sztuką
- uczucia, rozumiane jako otwartość na stany emocjonalne innych ludzi
- działania, rozumiane jako aktywne poszukiwanie nowych bodźców
- idee, rozumiane jako intelektualna ciekowości i zainteresowania rozmyślaniami o świecie
- wartości, rozumiane jako gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i
religijność, odwrotność dogmatyzmu, sztywności w poglądach i braku elastyczności w
sposobie myślenia

Wysokie wyniki wskazują na:
- ciekowość świata, chęć poznawania nowych rzeczy
- brak sztywności w myśleniu, nieszablonowość, elastyczność w myśleniu
- otwartość w obszarze światopoglądowym
- otwartość na zdanie innych, ich pomysły i idee
- poszukiwanie nowych doświadczeń
- otwartość na nowe trendy
- możliwe zainteresowania sztuką, nauką, filozofią
- możliwy bunt przeciwko zastanym zasadom społecznym, konwenansom, tradycjom,
regułom
- możliwe podważanie autorytetów, szczególnie o konserwatywnym charakterze
UWAGA: niski poziom otwartości nie zawsze oznacza całkowite przeciwieństwo wysokiego
nasilenie cechy. Np. bardzo niskie wyniki nie są dowodem na przejawianie przez osobę
wrogiej postawy wobec ludzi, których nie toleruje lub wykazywania przez nią zachowań
autorytarnych/agresywnych.

d) Ugodowość
Wymiar związany ze społecznym funkcjonowaniem jednostki - jej postawą wobec innych
ludzi oraz sytuacji konfliktowych wynikających z interakcji międzyludzkich (oraz sposobów
rozwiązywania takich trudności). Składnikami tej cechy są:
- zaufanie, rozumiane jako przekonanie, że inni mają uczciwe intencje vs sceptycyzm i
cynizm wraz z przekonaniem o nieuczciwości innych ludzi
- prostolinijność, rozumiana jako prostoduszność, szczerość, naiwność społeczna vs tendencja
do manipulowania ludźmi
- altruizm, rozumiany jako tendencja do koncentrowania się na potrzebach innych ludzi i
udzielania im pomocy vs egocentryzm
- ustępliwość, rozumiana jako sposób reagowania na konflikty interpersonalne, obejmujący
powstrzymywanie agresji, potulność, łagodność i tendencję do wybaczania vs agresywność i
tendencje rywalizacyjne
- skromność, rozumiana jako realistyczny stosunek do samego siebie, brak tendencji do
faworyzowania swojej osoby vs przekonanie o własnej wyższości i tendencje narcystyczne
- skłonność do rozczulania się, rozumiana jako przejawianie uczciwości i sympatii do innych,
chęć pomocy innym vs racjonalność i rzeczowość w kontaktach z innymi oraz mała
wrażliwość na problemy innych osób.

Wysokie wyniki wskazują na:
- ustępliwość, nawet kosztem ponoszenia własnej straty lub wybieranie rozwiązań
kompromisowych
- osoba jest oceniana jako mało konfliktowa

- zgadzanie się z opinią innych osób
- niską asertywność
- tendencję do wycofywania się i reagowania lękiem/niepewnością w trudnych sytuacjach
interpersonalnych
- trudność w odmawianiu innym
- nastawienie na pokojowe/polubowne sposoby rozwiązywania konfliktów
- uległość wobec autorytetów
- możliwe skłonność do całkowitego podporządkowania się przełożonym i bezkrytycznego
wykonywanie poleceń/rozkazów
- możliwa skłonność do tłumienia agresji/gniewu/negatywnych reakcji wobec innych

e) Sumienność
Cecha ta stopnia zorganizowania, wytrwałości i poziomu motywacji jednostki w działaniach
zorientowanych na cel, aktywności zawodowej i realizacji powierzonych obowiązków.
Wymiar ten składa się z:
- kompetencja, rozumiana jako przekonanie o możliwości poradzenia sobie w różnych
sytuacjach życiowych vs przekonanie o braku sprawności i umiejętności radzenia sobie z
zadaniami życiowymi
- skłonność do utrzymywania porządku, rozumiana jako uporządkowanie, staranność i
schludność vs brak metodyczności i porządku w życiu i działaniu
- obowiązkowość, rozumiana jako ścisłe kierowanie się własnymi zasadami vs brak
zawodność i nierzetelność
- dążenie do osiągnięć, rozumiane jako wysoki poziom aspiracji i motywacji do osiągania
sukcesów w życiu, zaangażowanie w prace, mogące przechodzić w pracoholizm vs brak
ambicji i jasno sprecyzowanych celów życiowych, rozleniwienie.
- samodyscyplina, rozumiana jako umiejętność samodzielnego motywowania się do
ukończenia nawet mało atrakcyjnych zadań, vs tendencja do porzucania zadań przed ich
ukończeniem
- rozwaga, rozumiana jako skłonność do starannego rozważania problemu przed podjęciem
decyzji vs impulsywność przy podejmowaniu decyzji, spontaniczność i umiejętność
podejmowania szybkich decyzji

Wysoki wynik wskazuje na:
- silną potrzebę realizacji powierzonych zadań
- wysoką motywacje osiągnięć
- wysoki stopień zorganizowania i uporządkowania podejmowanych działań
- wysoki poziom samodyscypliny i siły woli, wytrwałość
- zadaniowy tryb pracy, skupienie na celach i ich dokładnej realizacji
- skrupulatność i dokładność w wykonywaniu obowiązków
- punktualność

- osoba jest oceniana jako pedantyczna, perfekcjonistyczna, niezawodna, obowiązkowa,
sumienna
- skłonność do dbania o porządek w najbliższym otoczeniu
- skłonność do poświęcania dużej ilości czasu zadaniom zawodowym, zaniedbując
wypoczynek i relaks
- wrażliwość na dokładność wykonania powierzonych zadań
- możliwe tendencje w kierunku pracoholizmu
- możliwe odczuwanie lęku, niepokoju, dyskomfortu, frustracji w sytuacji, gdy osoba nie jest
w stanie zrealizować przyjętych obowiązków
- możliwa skłonność do nadmiernego martwienia się zadaniami niezrealizowanymi
- umiejętność organizowania pracy własnej

Szczegółowy opis poszczególnych wymiarów oraz samej teorii Wielkiej Piątki (jak również
wielu naprawdę ciekawych zagadnień dotyczących samej osobowości) można znaleźć w
książce:
Oleś, P. (2009), Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo
Scholar.



4. Zalecenia, procedura badania i wymagania testu:



wymagana umiejętność czytania i pisania na poziomie szkoły podstawowej



może być stosowany zarówno w badaniach grupowych jak i indywidualnych



może być stosowany zarówno w badaniach naukowych jak i aplikacyjnych (np.

poradnictwo lub badania osobowości jednostki), choć jego przydatność diagnostyczna
jest ograniczona ze względu na rzetelność narzędzia



może być stosowany jako samodzielne narzędzie lub z innymi testami na raz (w baterii

testów)



nie należy stosować w warunkach silnie zagrażających i lękotwórczych, ponieważ

może to wpłynąć na zniekształcenie odpowiedzi



należy nawiązać dobry kontakt z osobą badaną, wyjaśnić cel badania oraz uzyskać jej

zgodę



w badaniach grupowych dopuszcza się czytanie instrukcji przez psychologa



dopuszcza się dodatkowe wyjaśnienie sposobu zaznaczania odpowiedzi, szczególnie u

osób starszych



w przypadku osób z trudnościami w czytaniu (np. wady wzroku) dopuszcza się

czytanie osobie badanej treści pytań oraz notowanie jej odpowiedzi



należy unikać udzielania jakichkolwiek dodatkowych instrukcji



badanie należy przeprowadzać w dobrze oświetlonych pomieszczeniach,

wyposażonych w pulpit umożliwiający swobodne pisanie



w przypadku badań grupowych kategorycznie zakazane jest umieszczanie osób

badanych blisko siebie, w sposób umożliwiając jakąkolwiek interakcję między nimi



po zakończeniu badania należy sprawdzić, czy badany odpowiedział na wszystkie

pozycje poprzez wybranie tylko 1 odpowiedzi - jeżeli nie, należy zachęcić go do
udzielenia odpowiedzi



w przypadku braku lub nieprawidłowych odpowiedzi (zaznaczone więcej niż 1

odpowiedź) wyniki można interpretować wyłącznie, jeżeli ilość błędów nie przekracza
liczby 10 w całym teście



wyniki w poszczególnych skalach można interpretować tylko wówczas, gdy ilość

braków/błędnych pozycji nie przekracza 2 w danej skali



w przypadku występowania jakichkolwiek braków danych należy zachować

szczególną ostrożność, ze względu na możliwe obniżenie rzetelności pomiaru.