12 Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wysocki

Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych
przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw. 342[04].Z1.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Iwo Nowak
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa

Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Wysocki

Konsultacja:
mgr inz Halina Śledziona

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z1.06
,,Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw”,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik logistyk 342[04].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Koszty logistyki w przedsiębiorstwie

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji
i gospodarki opakowaniami

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.

Bilans kosztów logistyki

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć 59
6. Literatura 65

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sporządzaniu rachunku kosztów

zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z1.01

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w zaopatrzeniu

342[04].Z1.02

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych procesu

technologicznego

342[04].Z1

342[04].Z1.03

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w dystrybucji

342[04].Z1.04

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w gospodarce odpadami

342[04].Z1.05

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w organizacji transportu

wewnętrznego

342[04].Z1.06

Sporządzanie rachunku

kosztów zadań logistycznych

przedsiębiorstwa w łańcuchu

dostaw

342[04].Z1

Logistyka przedsiębiorstwa

w łańcuchu dostaw

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

dobierać rodzaje i parametry środków transportu wewnętrznego do przepływów

rzeczowych w przedsiębiorstwie,

−

projektować sieć transportu wewnętrznego,

−

planować budżet realizacji transportu wewnętrznego,

−

sporządzać harmonogram organizacji transportu wewnętrznego,

−

stosować techniki informacyjne wspomagające proces transportu wewnętrznego,

−

planować budżet gospodarki odpadami,

−

projektować optymalizację recyklingu odpadów,

−

projektować system recyklingu odpadów niebezpiecznych,

−

sporządzać harmonogram odbioru odpadów,

−

stosować systemy informacyjne wspomagające ekologistykę,

−

planować budżet dystrybucji,

−

sporządzać harmonogram dystrybucji,

−

przeprowadzać negocjacje handlowe z zachowaniem wymaganego poziomu obsługi
klienta,

−

stosować systemy informacyjne wspomagające logistykę dystrybucji,

−

określać elementy wspólne w realizacji zadań produkcyjnych,

−

sporządzać plan przepływu materiału,

−

pozyskać informacje wykorzystywane w sterowaniu produkcją,

−

sporządzać plan potencjału produkcyjnego,

−

projektować harmonogram produkcji,

−

uruchomić zlecenie produkcyjne,

−

wykorzystać metody i techniki służące sterowaniu produkcją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

identyfikować źródła generowania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,

−

określać związki pomiędzy kosztami logistyki, a ewidencją księgową,

−

określać moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,

−

ustalać powiązania poszczególnych modułów kosztów logistyki,

−

sporządzać rachunek kosztów usług logistycznych w zakresie zaopatrzenia,

−

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania i sterowania produkcją,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki dystrybucji,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki gospodarki odpadami,

−

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki przedsiębiorstwa,

−

sporządzać bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa

−

wykonywać analizę bilansu kosztów logistyki w przedsiębiorstwie,

−

sporządzać wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki,

−

stosować narzędzia informatyczne i systemy informacyjne wspomagające działania
ekonomiczne,

−

dokumentować działania z zakresu ekonomiki logistyki,

−

posługiwać się terminologią z zakresu kosztów działalności przedsiębiorstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie

4.1.1. Materiał nauczania

Procesy logistyczne, obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne jak i pewne

elementy procesów finansowych, powodują powstawanie określonych kosztów, nie zawsze
w praktyce gospodarczej identyfikowanych z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Mają
one jednak wpływ na ogólny rezultat działalności przedsiębiorstwa przez kształtowanie jego
wyniku finansowego.

Koszt, to wyrażone w pieniądzu, zużycie zasobów wynikające z realizacji zadań

związanych z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.

Koszt, to zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie

rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań powodujących
zmniejszenie kapitału własnego z wyjątkiem podziału na rzecz właścicieli [16].

Koszty w przedsiębiorstwie ewidencjonowane są w rachunkowości, która charakteryzuje

się tym, że posiada typowe cechy systemu, tj.

Rys. 1. System ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

W systemie rachunkowości następuje przetwarzanie danych księgowych dotyczących

różnych zjawisk ekonomiczno–finansowych. Końcową fazą procesu generowania informacji
księgowych jest sporządzanie sprawozdań finansowych, do których zlicza się przede
wszystkim: bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków
pieniężnych.

Klasyczne systemy kosztów nie uwzględniały kosztów logistycznych, które obejmują cały

łańcuch zaopatrzenia od dostawców do końcowych konsumentów. W gospodarce rynkowej,
chcąc skutecznie konkurować, należy poznać koszt każdego ogniwa, czyli dokładnie
zidentyfikować koszty logistyczne.

Koszty

logistyki

są

szczegółową

kategorią

kosztów,

oznaczają

pieniężne

odzwierciedlenie zużycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem,
realizacją i kontrolą pozatechnologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni
wszystkich form materiałów. [12]
B. Szałek koszty logistyczne identyfikuje jako [15]:

−

koszty bezpośrednie (transport, magazyny, zapasy, manipulację, łączność) i pośrednie,

−

koszty zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji,

−

koszty materialne i niematerialne,

−

koszty opracowania logistycznego oraz przedsięwzięć zalecanych przez logistykę,

−

koszty ściśle logistyczne.
Pomiar kosztów w logistyce ma ogromne znaczenie, ponieważ klasyczne systemy

rachunku kosztów nie są uważane za wiarygodne również w odniesieniu do logistyki.
Powodem jest to, że opierają się na umownych metodach rozliczania kosztów pośrednich, co
prowadzi do zniekształcenia informacji o zyskowności produktów i klientów.

wejście

przetwarzanie

wyjście

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami w klasycznym rachunku kosztów jest

budżetowanie kosztów rodzajowych i analiza odchyleń, która jednak nie dostarcza informacji
o przyczynach tych odchyleń.

Koszty logistyki stanowią podstawowy miernik ilościowy sprawności i nowoczesności

procesów logistycznych i dlatego tak ważna jest ich precyzyjna identyfikacja i szczegółowa
specyfikacja zgodnie z aktualnymi potrzebami.

Rys. 2. Znaczenie kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

Czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki możemy podzielić na:
czynniki wewnętrzne (zależne od przedsiębiorstwa):

−

rodzaj działalności,

−

rozmiar działalności,

−

stopień złożoności fizycznego przepływu materiałów,

−

stopień złożoności struktury produkcyjnej,

−

stopień złożoności struktury asortymentowej.

czynniki zewnętrzne (niezależne od przedsiębiorstwa):

−

stopa

oprocentowania

kredytów,

jako

obcych

kapitałów

wykorzystywanych

w finansowaniu zasobów,

−

stopę podatków od nieruchomości,

−

stawki podatków od środków transportu,

−

opłaty ekologiczne,

−

poziom cen płaconych za zewnętrzne usługi logistyczne,

−

stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego.

Uwzględniając czynniki zależne i niezależne od przedsiębiorstwa, koszty logistyczne
przedstawiane są według trzech koncepcji:

−

koncepcja współzależności kosztów – koszty logistyczne są ze sobą tak powiązane, że

zmiana jednego rodzaju kosztu logistycznego może spowodować negatywną zmianę
innego kosztu logistycznego, co w efekcie może pogorszyć sytuację finansową firmy.
Konflikty kosztów mogą występować w każdej sferze funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Nadrzędność

kosztów

procesów

gospodarczych

KOSZTY

LOGISTYKI

Trudności z identyfikacją

kosztów logistyki

Rozbudowana

struktura

kosztów

logistyki

Silne

związki

z innymi

kosztami

Organiczna

jedność

procesów

gospodarczych

Brak

procedur

księgowo–

finansowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zmianę kosztów będziemy uważali za pozytywną, jeżeli nastąpi obniżenie kosztów
globalnych przy danym poziomie obsługi klienta.

Rys. 3. Współzależność kosztów logistyki [15]

−

koncepcja globalnych kosztów – logistyczne działania przedsiębiorstwa w każdej sferze

(zaopatrzenie, produkcja, zbyt) powinny być odniesione do całego procesu przepływu
materiałów. Globalne koszty logistyki można przedstawić według wzoru:

GKL = Km + Kt + Kzp + Kzpr + Ksi + Kuz

gdzie:
GKL – globalne koszty logistyki,
Km – koszty magazynowania,
Kt – koszty transportu,
Kzp – koszty zarządzania przepływami,
Kzpr – koszty zarządzania produkcją,
Ksi – koszty systemów informacyjnych,
Kuz – koszty utrzymania zapasów.

−

koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów – mimo największych wysiłków części

składowych systemu, nie osiąga się optymalnego rezultatu z punktu widzenia systemu
jako całości.

Zadania nowoczesnego rachunku kosztów logistyki we współczesnych strategiach i koncepcji
menedżerskiej:

−

identyfikowanie

zróżnicowanej

kosztochłonności

rentowności

wynikających

z dostarczania poszczególnym klientom różnych kombinacji portfela produktów i usług
logistycznych,

−

konieczność stałego lub czasowego podwyższania jakości, efektywności lub tempa
poszczególnych działań i całych procesów logistycznych,

−

identyfikowanie zmian w kosztach całkowitych i rentowności przedsiębiorstwa
wywołanych decyzjami dotyczącymi kategorii klientów, produktów, czy kanałów
dystrybucji,

−

określenie wpływu zachowania klientów i dostawców na koszty i rentowność
przedsiębiorstwa.
Przy tak sformułowanych zadaniach przedsiębiorstwo musi odejść od tradycyjnych metod

rachunkowości i wybrać jedną z poniższych koncepcji rachunku kosztów logistyki:

obsługa

klienta

zakupy

zaopatrzenia

utrzymanie

zapasów

realizacja

zamówień

transportowe

składowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

tradycyjny rachunek kosztów logistyki – polega na budżetowaniu kosztów rodzajowych
i analizie ich odchyleń. Jeżeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niższe od
wartości z budżetu, to oznacza to, że koszty są pod kontrolą, jeżeli są wyższe to należy
znaleźć miejsce ich generowania,

−

bezpośrednia rentowność produktu – w metodzie tej od marży brutto odejmuje się koszty
bezpośrednio związane z danym produktem, włącza się zaś koszty pośrednie i ogólne
przedsiębiorstwa,

−

rachunek kosztów działań ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu
bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zużywających zasoby
organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów,
lub kanałów dystrybucji zużywających te działania.

Zakres kosztów logistyki powinien być traktowany elastycznie. Zależy on przede

wszystkim od celów grupowania i wykorzystania informacji o kosztach. Najbardziej szeroko
potraktowany zakres kosztów logistycznych ma swoje funkcje poznawcze. Pozwala bowiem
rozpatrywać procesy logistyczne, wszystkie zjawiska normalne i nadzwyczajne, a także
poprawę wyników, przez pryzmat kosztów. Nie oznacza to oczywiście, aby w każdym
przypadku wprowadzać stosowne przekroje ewidencyjne i praktyczne rachunku kosztów.
Koszty logistyki mogą dotyczyć różnych obszarów.

Rys. 4. Obszary występowania kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Koszty fizycznego przepływu dóbr materialnych w przedsiębiorstwie należą do podstawowej
grupy kosztów logistycznych, są one determinowane:

−

rozmiarami technicznej infrastruktury przepływu fizycznego,

−

zaangażowaniem zasobów pracy w procesach przepływu,

−

zużyciem materiałów zwłaszcza paliw i energii w procesach transportowych
i manipulacyjnych,

−

innymi czynnikami.

Koszty utrzymania zapasów zależą od:

−

kosztów powierzchni jakie zajmują zapasy,

−

kosztów energii, ogrzewania, oświetlenia,

−

kosztów pracy,

−

kosztów ubezpieczeń,

−

kosztów zamrożonego kapitały w zapasie,

−

kosztów zużytych materiałów.

Koszty procesów informacyjnych, to koszt:

−

amortyzacji sprzętu informatycznego i oprogramowania,

−

zużycia materiałów oraz energii, zużytych w procesach informacyjnych,

−

pracy z narzutami,

−

koszty usług obcych, w tym zwłaszcza informatycznych, telekomunikacyjnych,

−

inne koszty, np. opłaty dzierżawne i leasingowe wynajmu sprzętu informatycznego.

Obszary kosztów

logistyki

Koszty

fizycznego

przepływu

Koszty procesów

informacyjnych

Koszty

utrzymania

zapasów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeżeli ujmiemy koszty logistyczne w trzy wyżej wymienione obszary to struktura tych
kosztów kształtuje się następująco:

−

koszty fizycznego przepływu materiałów ok. 40-50%,

−

koszty utrzymania zapasów ok. 30-40%,

−

koszty procesów informacyjnych ok. 15-20%.
Koszty logistyczne oraz skutki finansowe procesów logistycznych wpływają na rachunek

kosztów i wynik przedsiębiorstwa. Wyróżniamy trzy podstawowe ujęcia tych kosztów
i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa.

Rys. 5. Koszty logistyczne i skutki finansowe w rachunku przedsiębiorstwa [14, s. 298]

Koszty logistyczne sensu stricto znajdują wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa,

aczkolwiek ich pełne wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów rachunkowych
i ewidencyjnych. Do wydatków finansowych możemy zaliczyć:

−

podatki od nieruchomości i od środków transportu,

−

opłaty za korzystanie ze środowisk,

−

koszty zamrożonego kapitału.
Koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszone są do pozycji kształtujących wynik

finansowy przedsiębiorstwa, wynikają z niesprawności procesów logistycznych i zdarzeń
losowych np.

−

kary nałożone przez dostawców i odbiorców,

−

straty z tytułu złej jakości produkcji,

−

straty z tytułu starzenia się zapasów.
Utracone potencjalne przychody wynikają z niesprawności procesów logistycznych

spowodowanych:

−

brakiem zapasów wyrobów na które jest popyt,

−

bonifikatami i upustami cenowymi mającymi swe źródło w procesach logistycznych

(nieterminowa dostawa, nieodpowiednia jakość lub asortyment).

Zasady określania kosztów logistycznych:

−

określanie kosztów obsługi klienta w odniesieniu do konkretnego miejsca na rynku,

−

analiza kosztów i przychodów w odniesieniu do rodzaju klienta, produktów, segmentów
rynku, kanałów dystrybucji,

−

unikanie posługiwania się wartościami średnimi,

−

budowa kosztorysu zorientowanego na rezultat w oparciu o misję, klienta, produkt.

Koszty

logistyczne

Koszty sensu

stricto

Koszty zdarzeń

nadzwyczajnych

Utracone

potencjalne

przychody

Koszty pracy i

zużycia

czynników

Wydatki

finansowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Optymalizacja kosztów logistycznych – konflikt kosztów

Tabela 1. Konflikt kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Minimalizacja kosztów

w obszarze

Powoduje wzrost

kosztów

transport

zapasy

opakowanie

szkody transportowe

zamówienie

transport

zakup

zapasy

obsługa

liczba magazynów

zapasy

ą
cz

organizacja produkcji

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak definiujemy koszty logistyki?

Jakie znaczenie dla przedsiębiorstwa ma zidentyfikowanie kosztów logistyki?

Jakie czynniki zależne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów logistycznych?

Jakie czynniki niezależne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów
logistycznych?

Według jakich koncepcji przedsiębiorstwo może przedstawić koszty logistyczne?

Jaki jest związek między kosztami logistyki a ewidencją księgową?

W jakich obszarach występują koszty logistyczne?

Czy istnieje współzależność między kosztami logistyki?

Co to są globalne koszty logistyki?

10.

Czy koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 i zaznacz X, jeżeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 1

PRAWDA

FAŁSZ

−

koszty logistyczne definiowane są tak samo jak koszty w ujęciu

klasycznym,

−

koncepcja współzależności kosztów polega na alokowaniu

bezpośrednich i pośrednich do czynności,

−

koszty logistyki występują tylko w jednym obszarze,

−

koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszą się do pozycji

kształtujących wynik finansowy ,

−

koszty fizycznego przepływu materiałów stanowią około 20%

kosztów logistycznych,

−

koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeanalizować stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 1,

zaznaczyć w arkuszu ćwiczeniowym 1 X, jeżeli uważasz, że stwierdzenie jest prawdziwe
lub fałszywe,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować swoją opinię na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 2.

Arkusz ćwiczeniowy 2

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeanalizować obszary kosztów logistycznych,

wpisać nazwy obszarów do arkusza ćwiczeniowego 2,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Uporządkuj czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki na czynniki zależne

i niezależne od przedsiębiorstwa: rodzaj działalności, stopa podatków od nieruchomości,
stopień złożoności struktury produkcyjnej, opłaty ekologiczne, stopień złożoności fizycznego
przepływu materiałów, stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego, rozmiar
działalności, stawki podatków od środków transportu, poziom cen płaconych za zewnętrzne
usługi logistyczne, stopień złożoności struktury asortymentowej, stopa oprocentowania
kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych w finansowaniu zasobów.

Obszar kosztów

logistyki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 3

Do czynników zależnych zaliczamy:……………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

Do czynników niezależnych zaliczamy:………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

rozróżnić czynniki zależne i niezależne wpływające na koszty logistyczne,

wpisać czynniki do arkusza ćwiczeniowego 3,

wyniki zaprezentować na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Oblicz rzeczywiste globalne koszty logistyki i porównaj je z planowanymi. Jakie czynniki

mogły spowodować zwiększenie rzeczywistych cząstkowych kosztów logistycznych, czy
struktura tych kosztów jest prawidłowa.

Arkusz ćwiczeniowy 4

koszty logistyki

planowane

struktura

koszty logistyki

rzeczywiste

struktura

koszty magazynowania

25.000,00

30.000,00

koszty transportu

100.000,00

115.000,00

koszty zarządzania przepływami

7.500,00

koszty zarządzania produkcją

5.000,00

koszty systemów informacyjnych

37.500,00

40.000,00

koszty utrzymania zapasów

75.000,00

80.000,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

obliczyć planowane i rzeczywiste koszty logistyki,

przeanalizować planowane i rzeczywiste cząstkowe koszty logistyki,

obliczyć strukturę planowanych i rzeczywistych kosztów logistyki,

przeanalizować otrzymane wyniki,

wnioski przedstawić na forum klasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zidentyfikować

ródła

generowania

kosztów

logistycznych

w przedsiębiorstwie?

określić związki między kosztami logistyki a ewidencją księgową?

rozróżnić czynniki zależne i niezależne wpływające na koszty
przedsiębiorstwa?

wymienić obszary kosztów logistycznych?

wykazać związek logistyki z ewidencją księgową?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki

4.2.1. Materiał nauczania

Koszty logistyczne modą być ujmowane w różnych przekrojach. Podział strukturalny

kosztów może mieć różne cele zarówno poznawcze jak i praktyczne.
Cele poznawcze powinny uwzględniać takie przekroje, które pozwolą na ustalenie:

−

fazowego przekroju kosztów,

−

miejsc powstawania kosztów i wykorzystania tej informacji w budżetowaniu kosztów,

−

związku kosztów z pozostałymi składnikami procesów logistycznych,

−

struktury rodzajowej kosztów,

−

zmienności poszczególnych grup kosztów w stosunku do wielkości przepływu

materiałów lub utrzymania zapasów.

Podział kosztów logistyki wg różnych kryteriów

Podstawowe

kompleksy

logistyki

Koszty

przepływu

fizycznego

Koszty

zapasów

Koszty

procesów
informac.

Koszty

fazy

zaopatrzenia

Koszty

fazy

produkcji

Koszty

fazy

dystrybucji

Podstawowe

fazy

przepływu

Treść

ekonomiczna

kosztów

Przekrój

rodzajowy

Zużycie

czynników

produkcji

Koszty

kształtujące

wynik

finansowy

Utracone

przychody

pieniężne

Koszty

materialne

Koszty

niematerialne

Koszty

strat

obciążające

wynik

Miejsce

powstawania

kosztów

Wydział

ruchu:

magazyny

transport

Funkcjonalne

komórki
zarządu:

zaopatrzenie

zbyt

transport

Rys. 6. Klasyfikacja kosztów logistycznych [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przekrój kosztów logistycznych według podstawowych kompleksów logistycznych dzieli

koszty logistyczne na koszty:

−

przepływu fizycznego,

−

zapasów,

−

procesów informacyjnych.

Taki podział ma swoje pozytywne i negatywne strony.

Pozytywne to możliwość powiązania kosztów z tymi rodzajami procesów, które te koszty

determinują.

Negatywne to bardzo umowny charakter podziału pewnych grup kosztów. Niektóre

rodzaje i składniki kosztów trudno jest przydzielić do wymienionych grup, np. koszty
transportu i manipulacji zapasami w magazynie możemy traktować jako składnik kosztów
zapasów lub też kosztów przepływu materiałów. W praktyce podział kosztów powinien być
dokonany na zasadzie przewagi określonych czynników kształtujących koszty.

Przekrój kosztów logistycznych według faz przepływu polega na wyodrębnieniu:

−

procesów zaopatrzenia – koszty logistyczne procesu zaopatrzenia to całokształt kosztów
związanych z organizacją i realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych.
W kosztach tych są zawarte koszty przepływu materiałów i koszty utrzymania zapasów.

−

produkcji – koszty te są determinowane czynnikami wewnętrznymi przedsiębiorstwa.
Dotyczy to oczywiście przedsiębiorstw przemysłowych. W przedsiębiorstwie

budowlanym w zasadzie nie występują koszty dystrybucji, w przedsiębiorstwie handlowym
nie istnieje faza produkcji, natomiast całość kosztów fizycznego przepływu materiałów oraz
utrzymania zapasów, a także procesów informacyjnych może być zaliczona do kosztów
logistycznych.

−

dystrybucji.
Przekrój rodzajowy kosztów logistycznych grupuje koszty według zużycia podstawowych

czynników produkcji na koszty:

−

materialne,

−

niematerialne,

−

koszty strat obciążające bezpośrednio wynik finansowy.

Do logistycznych kosztów materialnych zaliczmy:

−

amortyzację majątku trwałego zaangażowanego w procesach logistycznych,

−

zużycie materiałów, paliw i energii w procesach logistycznych, a więc w transporcie,
magazynowaniu, manipulacji, przetwarzaniu informacji,

−

usługi obce, zwłaszcza transportowe, remontowe łączności itd.

Do logistycznych kosztów niematerialnych należy zaliczyć:

−

koszty pracy, tj. wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia oraz tak zwane pozapłacowe
koszty pracy, np. bhp,

−

usługi niematerialne, tj. usługi wytwarzane przez jednostki sfery produkcji niematerialnej
(oświata, zdrowie, opieka społeczna),

−

koszty zaangażowanego kapitału obcego, np. oprocentowanie kredytów finansujących
zapasy, opłaty leasingowe,

−

wydatki pieniężne z tytułu podatków np. podatek od nieruchomości, środków transportu
oraz opłat (np. czynsz, dzierżawa).

Przekrój kosztów logistycznych według miejsc powstawania jest podstawą budżetowania tych
kosztów, umożliwia powiązanie zadań obniżki kosztów z systemem motywacyjnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszty strat obciążające bezpośrednio wynik finansowy to na przykład:

−

kary i inne podobne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu
procesów logistycznych, np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia
towaru w czasie transportu,

−

koszty starzenia się zapasów wyrażające częściową lub całkowitą utratę wartości
użytkowej produktów, np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe.

Koszty logistyczne dzielą się także na koszty:

−

stałe – to takie które w pewnych granicach nie ulegają zmianą, np. koszty magazynowania
w większym stopniu zależą od ogólnego potencjału magazynu (powierzchni lub
pojemności magazynu) niż od stopnia wykorzystania tego potencjału,

−

zmienne – to takie składniki kosztów które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości
działalności logistycznej, np. koszty zużycia paliwa w transporcie, koszty
zaangażowanego kapitału w finansowanie zapasów.

Przyjmuje się, że w dłuższym okresie czasu wszystkie koszty są zmienne.
Oprócz wymienionych wyżej kosztów wyróżnia się koszty nadzwyczajne do których zalicza
się zwłaszcza:

−

kary i inne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów
logistycznych np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia towaru
w czasie transportu,

−

koszty starzenia się zapasów np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe itd.
Bez względu na to, którą koncepcję przedstawiania kosztów logistycznych przyjmiemy,

musimy dotrzeć do miejsc w strukturze organizacyjnej firmy, gdzie uzyskamy informację
o poziomie kosztów cząstkowych. Ponieważ struktury organizacyjne przedsiębiorstw są
różne, czyli różnie mogą nazywać się komórki organizacyjne, w związku z tym koszty
logistyczne mogą powstawać w komórkach o różnych nazwach.

Tabela 2. Miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowania własne]

Miejsce powstawania

kosztów

logistycznych

w przedsiębiorstwie

Rodzaj kosztów logistycznych

Dział sprzedaży
i marketingu

−

koszty transportu zewnętrznego,

−

koszty załadunku,

−

koszty opakowań,

−

koszty podróży.

Dział finansowo-
księgowy

−

amortyzacja budynków i pomieszczeń,

−

amortyzacja innych składników majątku trwałego,

−

podatek od nieruchomości,

−

ubezpieczenia majątkowe.

Dział administracyjny

−

koszty materiałów biurowych,

−

koszty usług telekomunikacyjnych,

−

pocztowych.

Dział kosztów i cen

−

kosztu usług remontowych,

−

koszty wynagrodzeń z narzutami,

−

kapitał zamrożony w zapasach materiałów,

−

czynsze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dział kontroli jakości

−

koszty badań jakościowych wyrobów oraz zgłaszanych

i przyjętych reklamacji,

Dział energetyczny

−

koszty energii elektrycznej i wody,

Dział technologiczny

−

koszt wdrażania nowych technologii

Specjalista ds. bhp

−

koszty odzieży ochronnej,

−

koszt posiłków regeneracyjnych.

Praktyczne przyjęcie określonych przekrojów strukturalnych kosztów logistycznych musi

uwzględniać przede wszystkim osiągnięcie określonego celu.

Rys. 7. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym [opracowanie własne]

Informację o kosztach logistyki można uzyskać na podstawie arkuszy kosztowych

rachunkowości tradycyjnej, które znajdują się w różnych komórkach organizacyjnych firmy.

Tabela 3. Źródła informacji o kosztach logistycznych [15, s.125]

Koszty logistyki

Arkusz kosztowy rachunku tradycyjnego,

w którym zawarte są koszty logistyki

Koszty zakupu

arkusz kosztów zakupu

Koszty funkcjonowania zaopatrzenia

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Koszty funkcjonowania magazynów zaopatrzenia

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty transportu wewnętrznego na działach
produkcyjnych, Koszty magazynowania na działach
produkcyjnych

karty kosztów wydziałowych

Koszty funkcjonowania magazynów sprzedaży

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty załadunku wyrobów gotowych

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty funkcjonowania działu sprzedaży

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Koszty sprzedaży

arkusz kosztów sprzedaży

Przekrój

strukturalny

kosztów logistyki

Przekrój wg faz

przepływu

i miejsc

powstawania

Przekrój

rodzajowy

Przekrój wg

podstawowych

kompleksów

logistycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszt kapitału zamrożonego w zapasach

brak danych księgowych - należy
obliczyć

Koszty przepływu informacji

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Jak widać zebranie informacji o poziomie poszczególnych kosztów logistycznych nie jest

łatwe, dlatego bardzo istotne jest dokładne zaplanowanie postępowania przy wyodrębnieniu
kosztów logistyki. W tym celu należy:

−

ustalić zestaw analityczny kosztów logistyki (nazwać koszty jakie będą nam potrzebne),

−

ustalić komórki funkcjonalne przedsiębiorstwa dla których przypisuje się koszty logistyki,

−

wskazać komórki funkcjonalne gdzie można uzyskać informacje o wskazanych kosztach
logistycznych,

−

sporządzić listę komórek organizacyjnych, dla których zostaną przygotowane tabele
o kosztach,

−

ustalenie obszaru badań, rozprowadzenie tabel z instrukcją ich wypełnienia do
właściwych komórek organizacyjnych,

−

zebranie wypełnionych tabel i ich opracowanie w tabelę zbiorczą,

−

opracowanie raportu z badan.
Rachunek kosztów logistyki powinien spełniać rolę narzędzia zmniejszającego wielkość

generowanych kosztów. Zmniejszenie kosztów stanowi jeden z podstawowych czynników
decydujących o konkurencyjności i rynkowym sukcesie przedsiębiorstwa.

Logistyka stwarza rozległe możliwości obniżania kosztów poprzez lepszą koordynację

i harmonizację przebiegu procesów uważanych dawniej za peryferyjne, jak zaopatrzenie
materiałowe i sprzedaż wyrobów gotowych.

Jednym z niezbędnych warunków koniecznych obniżania kosztów logistycznych, przy

równoczesnym wzroście jakości procesów logistycznych jest stosowanie audytu
logistycznego.

Audyt logistyczny to analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca

oceny jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a także
oznaczenie punktów krytycznych w procesach logistycznych.

Audyt przeprowadza się etapowo, przynajmniej w dwóch obszarach:

−

odniesienie do wzorców, wskaźników wydajności,

−

wskazanie nieprawidłowości, sposoby naprawy z uwzględnieniem kosztów takich zmian.
Audyt pomaga w gromadzeniu podstawowych informacji przydatnych w kolejnych

etapach procesu projektowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Etapy procesu projektowania audytu systemu logistycznego w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzenia audytu:

−

wymagania klientów i kluczowych elementów otoczenia,

−

najważniejsze cele i zadania logistyczne,

−

konfiguracja aktualnej sieci logistycznej i pozycji firmy w danym łańcuchu dostaw,

−

wzorcowe lub docelowe wielkości kosztów,

−

identyfikacja luk między aktualnymi a pożądanymi wynikami w działalności logistycznej,

−

kluczowe cele projektu sieci logistycznej, wyrażone w jednostkach mierzalnych.
Audyt logistyczny winien być prowadzony jednocześnie z kontrolingiem, w taki sposób,

aby nie tylko określić odchylenie od wzorców, ale przede wszystkim skupić się winien na
budowaniu przyszłych pożądanych wzorców, w obrębie planowania strategicznego w firmie.

Jedną z metod obniżania kosztów logistycznych przedsiębiorstwa jest tworzenie łańcucha

dostaw.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie znasz moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie ?

Według jakich kryteriów dzielimy koszty logistyczne?

Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów materialnych?

Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów niematerialnych?

Co to są koszty stałe i zmienne?

W jakich komórkach struktury organizacyjnej należy poszukiwać kosztów logistycznych?

W jakich źródłach informacji znajdują się dane o kosztach logistycznych?

Czy logistyka wpływa na obniżenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa?

Co to jest audyt?

10.

Jakie informacje można uzyskać w wyniku przeprowadzenia audytu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj wymienione rodzaje kosztów do odpowiedniego kryterium:

koszty zapasów, koszty fazy produkcji, utracone przychody pieniężne, koszy materialne,
koszty zbytu, koszty przepływu fizycznego, koszty zużycia czynników produkcji, koszty fazy

Etap I
Podstawowe
informacje
dotyczące
analizowanego
procesu

Etap II

System

logistyczny

Etap III

Kluczowe

obszary

działalności
logistycznej

Etap IV

Wybór i

ocena

usługodawcy

logistycznego

Etap V

Logistyczne

kwestie o

znaczeniu

strategicznym

Etap VI

Strategiczny

plan

logistyczny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dystrybucji, koszty transportu, koszty niematerialne, utracone przychody pieniężne, koszty
kształtujące wynik finansowy, koszty strat obciążające wynik finansowy.

Arkusz ćwiczeniowy 5

Podstawowe kompleksy logistyki……………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

Podstawowe fazy przepływu…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

Treść ekonomiczna kosztów…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………...

Przekrój rodzajowy……………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………….

Miejsce powstawania kosztów…………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować obszary kryteria klasyfikacji kosztów logistycznych,

przyporządkować nazwy kosztów do odpowiedniego kryterium,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 6 i zaznacz X, jeżeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 6

PRAWDA

FAŁSZ

−

koszty stałe to takie które w pewnych granicach nie ulegają

zmianie,

−

informacje o kosztach logistycznych znajdują się w jednej

komórce,

−

amortyzację zaliczamy do logistycznych kosztów zmiennych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

koszty produkcji są determinowane czynnikami zewnętrznymi

w przedsiębiorstwie,

−

audyt to analiza procesów logistycznych dotycząca oceny

jakości tych procesów,

−

podział strukturalny kosztów ma cele poznawcze i praktyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 6,

zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 6 jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe lub
fałszywe,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując dane zawarte w tabeli 2 i 3 materiału nauczania 4.2.1, przyporządkuj

wyszczególnionym kosztom logistycznym (tabela 2) arkusze kosztowe i wskaż miejsca
powstawania tych kosztów w przedsiębiorstwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować dane zawarte w tabeli 2 i 3,

przyporządkować kosztom, arkusze kosztowe i wskazać miejsce powstawania tych
kosztów,

na arkuszu A4 przedstawić graficznie przyporządkowanie z punktu 3,

przedyskutować wnioski w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

mazaki.

Ćwiczenie 4

Uzupełnij w arkuszu ćwiczeniowym 7 schemat etapów procesu projektowania audytu

systemu logistycznego przedsiębiorstwie. W jakim celu przeprowadza się audyt procesów
logistycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 7

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeprowadzić analizę etapów procesu projektowania audytu systemu logistycznego
w przedsiębiorstwie,

uzupełnić schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7,

przedyskutować w grupie zasadność przeprowadzania audytu w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

klasyfikować koszty logistyczne według różnych kryteriów?

rozróżniać koszty stałe i zmienne?

wskazywać miejsca pozyskania informacji o kosztach logistycznych?

uzasadnić konieczność stosowania audytu kosztów logistycznych?

zidentyfikować etapy projektowania audytu systemu logistycznego w
przedsiębiorstwie?

Etap I

Etap II

Etap III

Kluczowe

obszary

działalności
logistycznej

Etap IV

Etap V

Logistyczne

kwestie o

znaczeniu

strategicznym

Etap VI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw

4.3.1. Materiał nauczania

Ponieważ koszty logistyczne pojawiają się w każdym momencie na drodze przepływu

materiału, produktu, towaru od dostawcy do finalnego odbiorcy niezbędne staje się określenie
kosztów łańcucha dostaw. Koszt logistyczny produktu to nie tylko jego cena, ale także koszt
wszystkich czynności jakie ponosimy od chwili jego zakupu do chwili jego sprzedaż
finalnemu odbiorcy. Z tego wynika, że podstawowymi elementami składowymi logistyki są
łańcuchy dostaw.

Łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr zwiększająca wartość

określonych dóbr.

Łańcuch dostaw to dynamiczny proces, jako suma działań w poszczególnych jego

etapach, mający na celu skoordynowanie swobodnego przepływu dóbr a wraz z nimi
informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania surowca do klienta.

Rys. 9. Logistyczny łańcuch dostaw [opracowanie własne]

Łańcuch ten stanowi luźno powiązany układ odrębnych i niezależnie zarządzanych ogniw

o różnych wewnętrznych strukturach. Procesy decyzyjne w poszczególnych ogniwach
łańcucha związane są na ogół ze stanem strumieni materiałowych w danych ogniwach
i informacji uzyskiwanych od innych ogniw

Łańcuch dostaw łączy wiele operacji identyfikowanych jako szeroko pojęta logistyka do

których zaliczamy:

−

zakupy,

−

transport,

−

magazynowanie,

−

gospodarkę materiałową,

−

obsługę klienta,

−

dystrybucję transmisję informacji,

−

inne.
Zarządzanie łańcuchem dostaw to sposób analizowania i zarządzania sieciami

logistycznymi. Celem tego zarządzania jest zdobycie przez firmę lepszej pozycji
konkurencyjnej na rynku globalnym i utrzymanie jej mimo nacisków ze strony konkurencji
szybko zmieniających się potrzeb klientów.

Działania w łańcuchu dostaw powodują koszty, dlatego niezmiernie istotne jest dokładne

zidentyfikowanie i zmierzenie kosztów w każdym ogniwie łańcucha dostaw, dlatego

Dostawa

Producenci

Dystrybutor

Detaliści

R
Y
N
E
K

Materiały, produkty, towary

Koszty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pojawiają się coraz to nowsze metody obliczania kosztów logistycznych, do których
zaliczamy[14]:

−

całkowity koszt pozyskania TCO (Total Cost Of Ownership) to ustrukturyzowane
podejście do określenia całkowitych kosztów związanych z pozyskaniem i korzystaniem
z danego wyrobu lub usługi od konkretnego dostawcy. Metoda ta zmierza do
zidentyfikowania całkowitej ceny pozyskania poprzez włączenie w nią kosztów zakupu,
utrzymania, złej jakości i zawodności w procesie dostarczania, wraz z metodą ABC
pozwala na dokładniejsze określenie czynności i zużycia zasobów w kontaktach
z dostawcami i tym samym wspiera proces ich oceny i wyboru,

−

koszty łańcucha dostaw SCC (Supply Chain Costing) metoda ta jest kompilacją szeregu
metod liczenia kosztów, bazuje głównie na metodzie ABC, włącza do rachunku
wszystkie koszty pośrednie ponoszone w łańcuchu, grupując je w koszty: transakcyjne,
przepływu informacji, przepływu fizycznego i utrzymania zapasów,

−

bezpośrednią rentowność produktu DPP (Direct Product Profitability) – pozwala na
obliczenie rzeczywistych kosztów i rentowności każdego indywidualnego produktu
w procesie przepływu od producenta, poprzez wszystkie czynności dystrybucyjne aż do
ostatecznego klienta. Algorytm postępowania przy wyliczeniu rzeczywistych
logistycznych kosztów produktu:

Rys. 10. Kroki obliczania rzeczywistych logistycznych kosztów produktu metodą DPP [opracowanie własne]

Krok I dane dotyczące produktu obejmują różne obszary np.:

−

cena i koszt sprzedaży produktu,

−

opusty, rabaty, bonifikaty,

−

przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków itd.,

−

koszty: utrzymania zapasów w magazynie powierzchni magazynowej, manipulacji

magazynem,
Krok II

Marża brutto = cena sprzedaży – koszt sprzedaży

Krok III marżę można powiększyć o inne przychody bezpośrednie:

−

opusty, rabaty, bonifikaty,

−

przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków zwrotnych,

−

zyski (straty) z wymiany zagranicznej itd.

Krok IV należy zsumować wszystkie wyszczególnione koszty bezpośrednie, czyli na
przykład:

−

koszty: składowania, transportu, utrzymania zapasów, realizacji zamówień itd.

Krok I

Zebranie

danych o

produktach

Krok II

Obliczenie

marży brutto

Krok III

Skorygowanie

marży o

przychody

bezpośrednie

Krok IV

Obliczenie

bezpośrednich

kosztów

produktu

Krok V

Obliczenie

bezpośredniej

rentowności

produktu

Krok VI

Interpretacja

wyników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krok V

bezpośrednia rentowność

produktu DPP

skorygowana marża

brutto

suma bezpośrednich

kosztów produktu

Krok VI im wskaźnik jest wyższy, tym większa rentowność. W przypadku uzyskania niższych
wyników należy określić możliwość redukcji kosztów lub zrezygnować z danego produktu.
Metoda ta może być wykorzystywana do: selekcji produktów nierentownych, polityki
cenowej, wyboru dostawcy itd

−

rachunek kosztów czynności ADC (Acrivity Based Costing)

to koncepcja rachunku

kosztów pełnych na bazie elementarnych procesów, jest sposobem na badanie kosztów
właściwych dla poszczególnych produktów, klientów, dostawców i czynności
logistycznych. Polega na określeniu kosztów poszczególnych produktów, usług,
kontaktów z klientami, transakcji z dostawcami opartych na kosztach czynności
koniecznych np. do wytworzenia produktu lub realizacji zamówienia danego klienta.
Metoda ta pozwala określić ile kosztują poszczególne czynności i opiera się na dwóch
założeniach:

−

ródłem kosztów są czynności,

−

przedmioty kosztów kreują potrzebę czynności.

Sposoby wyznaczania kosztów czynności:

−

koszty czynności ustala się na podstawie ogólnego zestawienia przychodów i rozchodów,

−

na podstawie istniejących centrów kosztów lub raportów wydziałów przy wykorzystaniu

rachunkowości wielowymiarowej.
Etapy badań metodą czynności ABC

Rys. 11. Etapy ustalenia kosztów logistycznych metodą czynności ABC [opracowanie własne]

Etap I w zależności od stopnia organizacji, rodzaju działalności i wielkości firmy miejscami
takimi mogą być np.

−

dział zaopatrzenia,

−

dział administracyjny, kontroli jakości,

−

sekretariat itd.

Etap II sporządzenie schematy przebiegu informacji,
Etap III z układu rodzajowego wybieramy kosztu które wiążą się z funkcjonowaniem działu
zaopatrzenia np.:

−

koszty szkoleń pracowników,

−

koszty wynagrodzeń z narzutami pracowników tego działu,

−

koszty wynagrodzeń kadry kierowniczej,

Etap I

Zdefiniowane

miejsca

aktywności

Etap II

Wykres

przepływu

kupowanych

dóbr

Etap III

Ustalenie

kosztów do

kalkulacji

Etap IV

Ustalenie

czynności

logistyczny

Etap V

Ustalenie

nośników

kosztów

Etap VI

Przypisanie

kosztów

czynnością

Etap VII

Wyznaczanie

jednostkowych

kosztów

czynności

Etap VIII

Sformułowanie

wniosków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podróże służbowe,

−

telefony.

Etap IV zidentyfikowanie czynności logistycznych które składają się na cały proces
zaopatrzenia przedsiębiorstwa np.:

−

sporządzenie zamówień,

−

analiza ofert dostawców,

−

ustalenie warunków dostawy itd.

Etap V nośnikami mogą być np.

−

liczba dostawców,

−

liczba przeanalizowanych ofert do potencjalnych dostawców,

−

liczba przeprowadzonych kalkulacji,

−

liczba rachunków do wyjaśnienia itd.

Etap VI ustalenie wskaźnika określającego jaką część poszczególnych kosztów należy
przypisać danej czynności. Zebrane dane o czynnościach należy uporządkować w tabeli
w której wyszczególniamy rodzaje kosztów i czynności którym przypisujemy odpowiednie
koszty.

Tabela 4. Raport kosztów logistyki wydziału [21]

Raport kosztów danego wydziału

Suma

kosztów

Rodzaje kosztów

czynność

nr 1

czynność

nr 2

czynność

nr 3

czynność

nr 4

czynność

nr 5

Wynagrodzenie
kadry zarządzającej

Wynagrodzenie
pracowników

Amortyzacja

Inne koszty…..

Razem

Nośniki kosztów

Liczba czynności

koszty na jednostkę

Etap VII na podstawie zebranych danych sumujemy czynności i mnożymy je przez koszty,
a następnie obliczmy koszt na jednostkę:

suma kosztów wykonywania danej czynności

koszt na jednostkę =

liczba czynności

Etap VIII analiza kosztów jednostkowych pozwala określić, które czynności kosztują
najwięcej i co można zrobić aby te koszty zmniejszyć.
W metodzie tej bardzo trudno jest zidentyfikować wszystkie czynności logistyczne, a jeszcze
trudniej przypisać im określone wartości kosztów, tym niemniej dzięki tej metodzie można
uzyskać informacje:

−

jakie koszty zostały poniesione na wykonanie tych samych czynności w różnych działach,

−

gdzie są najwyższe koszty logistyczne i w jaki sposób można je obniżyć nie zmniejszając
efektywności pracy danego działu,

−

jakie czynności absorbują najwięcej zasobów i czy jest to ekonomicznie uzasadnione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda ta przyczynia się do lepszego zarządzania zasobami, identyfikuje czynności

kosztowe, które można ograniczyć lub wyeliminować.

Aby policzyć logistyczny koszt całego łańcucha dostaw, należy w taki sam sposób

przeprowadzić badania zidentyfikowanych operacji (zakupy, transport, magazynowanie,
gospodarkę materiałową, obsługę klienta, dystrybucję transmisję informacji, inne) w każdym
ogniwie łańcucha dostaw, który przecież może składać się z różnych elementów.

Przyjmując kształt logistycznego łańcucha dostaw zgodnie z rys 9, należy stwierdzić, że

logistyczne koszty łańcucha dostaw liczone metodą ABC możemy obliczyć według formuły:

LKCZ

ŁD

= LKCZ

+ LKCZ

gdzie:
LKCZ

ŁD

-koszty logistyki łańcucha dostaw,

LKCZ

- koszty logistyki zaopatrzenia,

LKCZ

- koszty logistyki produkcji,

LKCZ

- koszty logistyki dystrybucji.

Do oceny efektywności systemów logistycznych stosowane są różnego rodzaju warunki

wyjściowe. Za istotne można przyjąć stwierdzenie „że wysoka efektywność logistyki jest nie
do pomyślenia bez nowoczesnego instrumentarium”[13]. Instrumentarium to tworzą formuły
badania efektywności systemów logistycznych. Ogólne założenia i warunki wyjściowe
uzasadniają przyjęcie formuły:

−

wskaźnikowej,

−

kosztowej,

−

wynikowej.
Efektywność ustala się za pomocą wskaźników o charakterze mierzalnym, czyli

ilościowym, oraz niemierzalnym, tzn. jakościowym.
Wyniki mierzalne utożsamia się z oszczędnościami kosztów przepływów materiałowych
przede wszystkim jako efekt:

−

redukcji zapasów,

−

zmniejszenia kosztów z tytułu braków,

−

wyższej jakości dostaw przy obniżonej lub tej samej wielkości zasobów.

Wyniki niemierzalne zapewniają:

−

wyższą przejrzystość zasobów,

−

ograniczenie nakładów i zmianę koncepcji przyjęcia.

Wskaźniki mogą dotyczyć różnych obszarów. Za ich pomocą oceniamy cały system
logistyczny lub też jego podsystemy

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?

Z jakich ogniw może składać się łańcuch logistyczny?

Jakie znasz nowe metody obliczania kosztów logistycznych w łańcuchach dostaw?

Jakie są etapy obliczania kosztów logistycznych produktu metodą DPP?

W jaki sposób oblicza się koszty logistyczne w metodzie czynności ABC?

Dlaczego ważne jest dla przedsiębiorstwa obliczenie kosztów logistycznych?

Jakie cząstkowe koszty logistyczne składają się na logistyczne koszty łańcucha dostaw?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 8, i zaznacz X, jeżeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 8

PRAWDA

FAŁSZ

−

łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr

zwiększająca wartość określonych dóbr,

−

metoda TCO obliczania kosztów logistycznych jest kompilacją

szeregu metod liczenia kosztów,

−

metoda DPP określa wszystkie czynności dystrybucyjne od

początku do kończ łańcucha dostaw ,

−

znajomość kosztów logistycznych nie ma wpływu na proces

zarządzania firmą,

−

marża brutto to cena sprzedaży + koszty sprzedaży,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 8,

zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 8 jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe lub fałszywe,

przeanalizować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 9, wpisując kolejne kroki obliczania

bezpośredniej rentowności produktu metodą DPP.

Arkusz ćwiczeniowy 9

Krok I

Krok II

Obliczenie

marży

brutto

Krok III

Krok IV

Obliczenie

bezpośrednich

kosztów

produktu

Krok V

Krok VI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować kroki obliczania bezpośredniej rentowności produktu,

przedyskutować ćwiczenie w grupie,

wpisać kolejne kroki,

uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując metodę DPP, przeprowadź, na podstawie danych zawartych w arkuszu

wiczeniowym 10 kalkulację rentowności produktu. Czy dany produkt jest rentowny, jeżeli

nie to jakie działania należy podjąć aby zwiększyć jego rentowność.

Arkusz ćwiczeniowy 10

Lp.

Wyszczególnienie

Wielkość kosztów (PLN/jedn. produktu)

Cena sprzedaży

30,00

Koszty sprzedaży

22,00

Bonifikata

0,45

Opusty

0,20

Koszty powierzchni magazynowej

0,25

Koszty manipulacji magazynowych

0,75

Koszty utrzymania zapasów w magazynie

0,10

Koszty powierzchni sklepowej

0,20

Koszty utrzymania zapasów w sklepie

1,35

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować kolejne kroki metody DPP,

wykonać obliczenia rentowności produktu według kolejnych kroków,

przedyskutować wyniki w grupie,

wyniki zapisać w zeszycie,

przeanalizować wyliczoną rentowność produktu,

zaproponować ewentualne działania,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 11, wpisując kolejne etapy obliczania

kosztów logistycznych za pomocą metody ABC.

Arkusz ćwiczeniowy 11

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować etapy obliczania kosztów logistycznych za pomocą metody ABC,

wpisać kolejne etapy,

uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Postępując zgodnie z etapami metody ABC z ćwiczenia 4, ustal koszty czynności dla

działu zakupu przedsiębiorstwa produkcyjnego X.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

wykonać etapy I – V,

przyjąć koszty poszczególnych czynności szacunkowo,

przedstawić wyniki przyporządkowań i obliczeń w postaci tabeli,

zinterpretować otrzymane wyniki,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Etap I

Etap II

Wykres

przepływu

kupowanych

dóbr

Etap III

Etap IV

Etap V

Ustalenie

nośników

kosztów

Etap VI

Etap VII

Etap VIII

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zidentyfikować elementy logistycznego łańcucha dostaw?

rozróżniać nowoczesne metody obliczania kosztów w logistyce?

sporządzać rachunek kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie
metodą ABC?

rozróżnić cząstkowe koszty logistyczne w logistycznym łańcuchu
dostaw?

uzasadnić

konieczność

sporządzania

rachunku

kosztów

logistycznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji,

dystrybucji i gospodarki odpadami

4.4.1. Materiał nauczania

W materiale nauczania 4.3.1.została przedstawiona ogólna koncepcja logistycznego

łańcucha dostaw z której wynika, że współczesne otoczenie wymaga od firm zarządzania
przepływem i składowaniem materiałów od dostawców do ostatecznego klienta.

Pozyskiwanie materiałów przez przedsiębiorstwo oraz ich przepływ z otoczenia do sfery

zaopatrzenia , a następnie do produkcji i zbytu związane jest z ponoszeniem określonych
kosztów, które stanowią istotny składnik logistyki, wpływają na całokształt ekonomicznej
efektywności procesów gospodarczych.

W praktyce podejście do rachunku i analizy kosztów logistycznych musi być

z konieczności uproszczone, dostosowane do obowiązujących zasad ewidencji, kalkulacji
kosztów, oraz wyników finansowych.

Z punktu widzenia pojedynczej firmy pomocne jest spojrzenie na łańcuch dostaw jak na

system logistyczny składający się z logistyki zaopatrzenia, produkcji (jeżeli rozpatrujemy
przedsiębiorstwa produkcyjne), dystrybucji.

Rys. 12. Elementy cząstkowe w logistycznym łańcuchu dostaw [opracowanie własne]

Logistyczne systemy zaopatrzenia i dystrybucji podejmują podobne działania lub procesy,

gdyż w obu przypadkach decyzje dotyczą podobnych obszarów.

Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to

proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.

Proces zaopatrzenia to pomyślne realizowanie cyklu czynności, które są niezbędne do

nabycia dóbr i usług zgodnie z wymaganiami użytkownika.

W sferze zaopatrzenia na wysokość kosztów logistyki w przedsiębiorstwie wpływ mają

następujące grupy czynników:

−

wysokie koszty procesów zaopatrzenia,

−

zamrożenie środków obrotowych poprzez wydłużone czasy transportu,

−

wysokie nakłady na transport,

−

wysokie straty (ubytki) materiałowe,

−

niedostateczne związki z dostawcami.

Zaopatrzenie

Produkcja

Dystrybucja

D
O
S
T

O
D
B

O
R
C
Y

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 5. Cząstkowe koszty logistyczne zaopatrzenia [opracowanie własne]

logistyczne koszty zaopatrzenia

cząstkowe logistyczne koszty zaopatrzenia

−

koszty przygotowania i realizacji

zamówienia (Kz)

−

koszty wystawienia i przyjęcia zamówienia,

−

koszty opracowania zamówienia,

−

koszty fakturowania zamówienia

−

koszty utrzymania zapasów (Ku)

−

koszty kapitałowe (Kk),

−

koszty magazynowania (Km),

−

koszty obsługi zapasów (Ko),

−

koszty ryzyka (Kr),

−

koszt wyczerpania zapasów(Kw).

−

koszty transportu (Kt)

−

koszty amortyzacji samochodów (Kat),

−

koszty pracy kierowców i obsługi transportowej

z narzutami (Kpk)

−

koszty zużycia materiałów, paliw i energii

związanych z eksploatacją samochodów (Kmt),

−

koszty biurowe (Kb),

−

koszty ubezpieczeń środków transportu (Kus),

−

koszty remontów i konserwacji środków

transportu (Krs),

−

koszty dzierżawy garaży, placów itd. (Kds),

−

inne koszty bazy transportowej (Kints),

−

straty z tytułu uszkodzenia towaru w transporcie

(Kst).

−

koszty organizacji i zarządzania

przepływem towarów i informacji (Ki)

−

koszt tworzenia sieci telekomunikacyjnej,

−

koszt tworzenia sieci komputerowej.

Logistyczne koszty zaopatrzenia (LKzo) są sumą kosztów cząstkowych:

LKzo = Kz + Ku + Kt + Ki

gdzie:

Kz – logistyczne koszty przygotowania i realizacji zamówienia, obejmują wszystkie

wydatki związane ze składowaniem i realizacją zamówień u dostawców zewnętrznych,
ustalenie wysokości tych kosztów jest kłopotliwe, dlatego najczęściej szacuje się je dzieląc
łączny roczny koszt zamówień przez liczbę złożonych w danym roku zamówień.

Ku – koszty utrzymania zapasów,

Ku = Kk + Km + Ko + Kr + Kw

Lub:

Ku = Zsr x Su x C

gdzie:
Kk – koszty kapitałowe związane z zamrożeniem kapitału w zapasy Kk = Zsr x So
Km – koszty magazynowania,
Ko – koszty obsługi zapasów,
Kr – koszty ryzyka,
Kw – koszty wyczerpania zapasów,
Zsr – średni stan zapasów w danym okresie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

So – średnia stopa oprocentowania,
Su – empirycznie ustalony wskaźnik kosztów (0,2 do 0,4),
C – cena.
Kt – koszty transportu mają największy udział w strukturze kosztów przepływów fizycznych.
Do najważniejszych czynników wpływających na poziom kosztów transportu zalicza się;

−

gałąź transportu,

−

rodzaj środka transportu,

−

wielkość partii.

Czynniki które wpływają na wolumen usług i kosztów transportowych to:

−

liczba zamówień na materiały,

−

liczba dostaw,

−

liczba przyjęć i zamówień materiałów,

−

liczba wydań z magazynu oraz powierzchnia magazynowa,

−

wartość zapasów magazynowych.

Szczegółowo koszty transportu wyrazić można następującym wzorem:

Kt = (Kat) + (Kst) + (Kints) + (Kds) + (Krs) + (Kb) + (Kmt) + (Kpk)

(oznaczenia symboli znajdują się w tabeli 5)

Ki – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a także środki techniczne przetwarzania informacji

Potrzeby transportowe firma może zaspokoić korzystając z transportu obcego lub

własnego. Decyzja o posiadaniu lub nie posiadaniu transportu własnego jest jedną
z podstawowych decyzji logistycznych przedsiębiorstwa. Analiza tego zagadnienia winna być
przeprowadzona zgodnie z koncepcją progu rentowności. Trzeba wtedy ustalić koszty stałe
dla dwóch wariantów:

−

zakup usług przewozowych na rynku,

−

utrzymanie własnego taboru.

Rys. 13. Próg rentowności dla transportu własnego [7, s. 126]

koszty stałe wariant I

koszty stałe wariant II

suma kosztów stałych i
zmiennych wariant II

suma kosztów stałych
i zmiennych wariant I

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Analiza progu rentowności jest dobrą metodą dla podejmowania decyzji odnośnie

transportu wewnętrznego, przy założeniu ze dla obu omawianych wariantów jakość
przewozów i możliwość sterowania pracą taboru są takie same.
Zalety i wady korzystania z transportu własnego:

−

wyższe koszty utrzymania własnego taboru niż zakup usług przewozowych,

−

wykorzystanie pojazdu do reklamy,

−

powiązanie funkcji kierowcy z funkcją akwizytora.

Zawsze jednak należy przeprowadzić dokładną analizę wykorzystania własnego transportu
i ocenić ewentualne wykorzystanie pojazdów, których zakup jest rozpatrywany. Taką analizę
można przeprowadzić posługując się poniższym wzorem [7, s. 127]:

P = Di x A x Td x F x Vt x B x q x E

gdzie:
P – wykonana w roku praca przewozowa w tonokilometyrach,
Di – dni inwentarzowe (liczba dni w roku, w których pojazd był w posiadaniu firmy,
A – wskaźnik wykorzystania taboru (stosunek dni pracy do dni inwentarzowych), jeżeli

wskaźnik ten jest niski, to należy zrezygnować z posiadania własnego taboru,

Td – średni dobowy czas pracy (iloraz czasu pracy w godzinach i dni pracy). Może być

w pełni uzasadnione posiadanie pojazdu, który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za
to średnio po 16 godzin na dobę,

F – wskaźnik wykorzystania dnia pracy (stosunek jazdy w godzinach do czasu pracy ogółem)
Vt – szybkość techniczna(iloraz przebiegu taboru ogółem i czasu jazdy w godzinach,
B – wskaźnik wykorzystania przebiegu jest wskaźnikiem określającym stopień wykorzystania

ogólnego przebiegu pojazdu lub taboru na jazdę ładowną ,

q – średnia ładowność pojazdu,
E – dynamiczny wskaźnik wykorzystania ładowności (stosunek wykonywanej pracy

przewozowej do pracy przewozowej możliwej do wykonania w przypadku, gdy
ładowność była całkowicie wykorzystana.
Kompleksowa analiza tych wskaźników pozwala na wstępne rozpoznanie problemów

transportowych i ułatwia przewidywanie kosztów transportu własnego. Jest to jednocześnie
dobory sposób na ustalenie elementów i cech systemu logistycznego firmy, które pozytywnie
i negatywnie wpływają na pracę transportu.

Koszty magazynowania jako stały składnik zapasów są wykorzystywane w rachunku

optymalizacji zapasów.

Analiza kosztów zapasów jest niezwykle ważna, ponieważ na ich wielkość wpływają:

−

koszty generowania zamówień co łączy się z funkcjonowaniem i utrzymaniem działu
zaopatrzenia,

−

koszty magazynowania,

−

koszty zamrożonego kapitału.
Logistyczne koszty zaopatrzenia (w odniesieniu do czynności) są sumą kosztów

czynności, do których zaliczamy między innymi:

−

analiza ofert,

−

kwalifikowanie nowych dostawców,

−

ustalenie warunków dostawy

−

wystawienie i przyjęcie zamówienia,

−

fakturowanie zamówienia.

−

przyjęcie, oznakowanie towarów,

−

składowanie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

konserwacja zapasu,

−

ochrona i zabezpieczenie zapasów,

−

przerób zapasów,

−

obliczanie cyklu dostaw,

−

przewidywanie różnych czasów dostawy,

−

wydanie zapasu.
Przedsiębiorstwo chcąc zwiększyć efektywność swojego działania będzie dokładnie

analizowało elementy logistycznych kosztów zaopatrzenia. Spośród wymienionych w tabeli 5
kosztów, bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa są koszty związane z konkretnym
klientem, firma powinna postawić sobie pytanie na ile jest on zyskowny.

W tym celu należy przeprowadzić analizę bezpośredniej rentowności klienta, która

polega na przypisaniu danemu klientowi wszystkich kosztów, które firma poniosła prowadząc
z nim interesy. Analizę tę można przeprowadzić za pomocą arkuszy.

Rys. 14. Etapy analizy kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy [opracowanie własne]

Za pomocą arkusza 1 ustala się w jaki sposób poszczególne grupy kosztów wpływają na
wartość produktu.

Tabela 6. Arkusz 1 ocena kosztu dostawcy [17, s. 141]

Dane identyfikacyjne firmy

koszty logistyki

Lp. produkt

cena

zakupu zakup transport

magazynowanie

inne

koszty

Pozostałe koszty

np.:

wynagrodzenie

narzuty itd

Suma kosztów

Arkusz 2 służy do agregacji kosztów poszczególnych dostawców znajdujących się na danym
poziomie. Przedstawia on sumaryczne zestawienie grup kosztów.

Łańcuch

dostaw

identyfikacji

dostawców

Sporządzenie

arkuszy ocen

Uzyskanie

informacji o

wskazanych

kosztach

Analiza

i oszacowanie

kosztów

Wybór

dostawcy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 7. Arkusz 2 ocena kosztu poziomu łańcucha [17, s. 142]

Poziom łańcucha

cena
zakupu

koszty
logistyki

pozostałe
koszty

koszty całkowite

Lp.

Nazwa dostawcy

Numer

dostawcy

1+2+3

Razem

Po określeniu poziomu łańcucha grupujemy koszty poszczególnych dostawców

Tabela 8. Zbiorczy arkusz oceny kosztu łańcucha [17, s. 143]

cena zakupu

koszty logistyki

pozostałe koszty

koszt całkowity

Lp. Poziom łańcucha

1+2+3

Razem

Po przeprowadzeniu analizy poziomu kosztów w danym łańcuchu, przedsiębiorstwo

może zrezygnować ze współpracy z dostawcami, którzy nie są rentowni.

Logistyczne funkcje dystrybucyjne realizowane przez przedsiębiorstwa są bardzo

zróżnicowane. W zależności od rodzaju danego przedsiębiorstwa i przedmiotu działalności
sieć dystrybucyjna jest bardziej lub mniej rozwinięta. Ponadto, różna jest w niej liczba ogniw
pośredniczących w logistycznym procesie przepływu produktów od dostawcy do końcowego
odbiorcy.

Przedmiotem logistyki procesów dystrybucyjnych jest przemieszczanie surowców,

materiałów, wyrobów gotowych od miejsc ich wytworzenia na rynek lub bezpośrednio do
użytkowania lub konsumenta.

Koszty dystrybucji dzielą się na:

−

tradycyjne:

−−−−

koszty transportu,

−−−−

koszty magazynowania,

−

nowoczesne, które uwzględniają:

−−−−

poziom obsługi klienta – poziom zapasów,

−−−−

działalność dystrybucyjną (fakturowanie, opracowanie zamówień),

−−−−

przepływ materiałów i opakowań ochronnych,

−−−−

zarządzanie i administrowanie dystrybucją.

Całkowite koszty dystrybucji można obliczyć korzystając z formuły:

LKd = Ktd + Kud + Kid + Kod + Kużd

gdzie:
LKd – logistyczne koszty dystrybucji,
Ktd – koszty transportu w dystrybucji,
Kud – koszty utrzymania zapasów w dystrybucji,
Kid – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a także środki techniczne przetwarzania informacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kod – koszty opakowań,
Kużd – koszty używania materiałów.

W logistyce produkcji najważniejsze znaczenia mają procesy rzeczowe i informacyjne.

Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty:

−

transportu wewnętrznego surowców, materiałów, półfabrykatów,

−

czynności manipulacyjnych,

−

tworzenia zapasów produkcji w toku.

Koszty procesów informacyjnych to przede wszystkim koszty planowania, sterowania
i regulowania przepływami produkcji.

Na wysokość kosztów logistycznych produkcji wpływ mają następujące czynniki:

−

branża,

−

czas przepływu dostaw materiałów i surowców,

−

wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia,

−

czas i poziom transportu, przeładunku, magazynowania.

−

złożoność procesu technologicznego,

−

rytmiczność procesu produkcji.
Do optymalizacji procesów produkcyjnych, które mają za zadanie zmniejszenie kosztów

logistycznych w tym obszarze wykorzystuje się system:

−

Kanban,

−

system Just – in – Time,

−

zintegrowany komputerowo system zarządzania produkcją (CIM).
Przepływy informacyjne w logistyce i ich objętość stają się punktem wyjścia do rozważań

na temat logistycznego systemu informacji LIS (Logistics Information System). Aby wybrać
informacje najistotniejsze z punktu trafności decydowania, o największej wartości i w krótkim
czasie, należy zastosować odpowiednie środki i techniki informacyjne. Tylko techniki
komputerowe są w stanie uporać się z tak olbrzymią ilością danych i przetworzyć je
w wartościowe, użyteczne informacje.

Integracja i kompleksowość logistycznego systemu informacji LIS musi odbywać się

w relacji do wcześniej wspomnianego otoczenia. Ono nadaje kształt działalności
przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie w systemach informacyjnych istotnych problemów
ekonomicznych, społecznych, geograficznych, kulturowych itp. Istotą logistycznego systemu
informacji jest:

−

gromadzenie danych i informacji,

−

przechowywanie,

−

odpowiednie przetwarzanie,

−

dystrybuowanie informacji,

−

prezentowanie i podejmowanie optymalnych decyzji koordynujących działania
logistyczne.
Warunkiem koniecznym funkcjonowania systemów logistycznych w sposób optymalny

jest zastosowanie w tych systemach informatyki. Komputerowe wspomaganie systemów
informacyjnych ma strategiczne znaczenie dla przedsiębiorstwa. Stosowane techniki i środki
informatyczne umiejętnie wdrożone i wykorzystane umożliwiają, drogą przewagi konkurencji,
maksymalizowanie zysków zarówno w firmie, w ogniwie łańcucha logistycznego, jak
i w całym łańcuchu.

Logistyczny system informacyjny opiera się na szeroko pojętej infrastrukturze

teleinformatycznej, która jest podstawą stosowania dalszych rozwiązań technicznych.
Popularną techniką wymiany dokumentów jest EDI (Electronic Data Interchange).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EDI jako system międzyorganizacyjny zapewnia przesyłanie danych i informacji między

przedsiębiorstwami realizując cele logistycznego działania. Za pomocą tej techniki następuje
zbieranie i przesyłanie informacji prawie w każdym ogniwie łańcucha dostaw. EDI pozwala
osiągnąć korzyści dzięki usprawnieniu obsługi klientów, gospodarki materiałowej przez
krótsze terminy dostaw, obniżenie poziomu zapasów, trafne i precyzyjne prognozy zbytu,
usprawnieniu możliwości stosowania strategii

Just – in – Time (JiT dokładnie na czas) oraz

stosowaniu strategii marketingowych. Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych
pozwalają realizować zasadę tzw. Integracji progresywnej.

Nowoczesna telekomunikacja oferuje różnorodne możliwości transmisji komunikatów

EDI przy wykorzystaniu publicznych sieci telekomunikacyjnych, poprzez prywatne sieci
ś

wiadczące dodatkowe usługi, czy Internet.

W elektronicznej wymianie dokumentów wykorzystywana jest technika automatycznej

identyfikacji towarów (AI) wykorzystująca kody kreskowe. Technika AI jest wykorzystywana
w wielu procesach logistycznych w: zaopatrzeniu, produkcji, transporcie, magazynowaniu,
handlu. EDI i AI są ściśle ze sobą powiązane i są nieodłącznym elementem logistycznego
systemu informacji. Gwarancją efektywnego działania transmisji dokumentów jest dostępność
i niezawodność usług sieciowych i telekomunikacyjnych.

Na rynku polskim można spotkać wiele zintegrowanych systemów informatycznych

wspomagających efektywną działalność przedsiębiorstwa. Niewiele jednak polskich firm
decyduje się na zakup i wdrażanie takiego systemu. Częściej są one stosowane w dużych
przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.

W Polsce przedsiębiorstwa najczęściej decydują się na zakup systemów klasy ERP

(Enterprise Resources Planning), które do niedawna były najpopularniejszymi. Systemy te
jednak nie zawsze są kompletne, często ograniczają się tylko do kilku najważniejszych
modułów. Zintegrowany system ERP zawiera moduły wspomagające między innymi: finanse,
produkcję, logistykę i dystrybucję, marketing, zarządzanie projektami, usługi, płace i kadry,
raportowanie, obieg dokumentów. Przedsiębiorstwa wdrażają przeważnie tylko niektóre
z nich.

Obecnie na rynku polskim dostępne są oprogramowania klasy CRM (Customer

Relationship Management) i SCM (Supply Chain Management), jednak do zakupu tych
systemów rynek dojrzewa powoli. Oprogramowanie SCM wspomagające zarządzaniem
łańcuchem dostaw do chwili obecnej nie znalazło chętnego do wdrożenia.

SCM to kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych

z dostawami w sieci logistycznej obejmującej ich dostawców, producentów, dystrybutorów,
klientów oraz ich klientów. System polega na maksymalizacji poziomu integracji wszystkich
elementów łańcucha logistycznego. W efekcie powstaje jeden, stabilny i w pełni zintegrowany
twór, cechujący się synergią działań wewnętrznych i kooperatywnym funkcjonowaniem
wszystkich składowych w warunkach zmieniającego się otoczenia.

CRM jest systemem zarządzania kontaktami z klientami, polega na ciągłym gromadzeniu,

selekcjonowaniu i analizie danych o aktualnych i przyszłych klientach.

równie

znanych

systemów

wspomagania

zarządzania

logistycznego

wykorzystywanego w praktyce należą:

−

MRP (Materials Requirement Planning) – system planowania potrzeb materiałowych,
wykorzystywany jest do: zarządzania materiałami do produkcji, utrzymania minimalnego
poziomu zapasów, planowania produkcji, dostaw i zakupów,

−

MRP II (Manufacturing Resources Planning) – system planowania zasobów
produkcyjnych, jest rozwinięciem systemu MRP, łączy on proces planowania, sterowania
i wytwarzania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

DRP (Distribution Resources Planning) – system planowania zasobów dystrybucji,
gromadzi informacje na temat popytu, przekazuje je do produkcji i systemu
marketingowego, dzięki temu dość dokładnie prognozować popyt, poziom zapasów
i miejsce ich składowania,

−

ECR (Effecient Consumer Response) – sysyem efektywnej obsługi konsumenta,

−

ADC (Automatic Data Capture) – to system automatycznego, bezpośredniego
wprowadzania danych do komputerowych systemów informatycznych lub innego sprzętu
sterowanego mikroprocesorem za pomocą specjalnych urządzeń (bez użycia klawiatury).

Stosowanie w zarządzaniu produkcją tych systemów powoduje:

−

redukcję kosztów projektowania o ok. 15-30%,

−

skrócenie cyklu produkcyjnego wykonania produktów o ok. 30-60%,

−

zwiększenie produktywności o ok. 40-70%,

−

redukcję zapasów produkcji w toku o ok.30-60%,

−

redukcję kosztów osobowych o ok. 5-20%,

−

zmniejszenie liczby braków o ok. 20-50%.
Postępujący rozwój technologii informatycznych wymusza zmianę modelu zarządzania

logistyką. Wykorzystanie do działalności logistycznej technologii informatycznych, a przede
wszystkim Internetu nazwano e-logistics, który jest instrumentem wspomagającym logistykę.

Na planowanie zbytu i określenie przyszłej wielkości produkcji oddziałują liczne

czynniki wewnątrz zakładu, do których należy m. in.:

−

wydajność maszyn i urządzeń,

−

wydajność i gotowość siły roboczej,

−

zaopatrzenie materiałowe i surowcowe pod względem ilościowym i jakościowym.
Każda firma produkcyjna nie może wyprodukować więcej niż pozwala na to jej potencjał

maksymalny. Wykorzystanie maksymalne potencjału produkcyjnego miałoby jednak ten
skutek, że wystąpi wyższy stopień zużycia urządzeń produkcyjnych. Ponadto wystąpi wyższe
zużycie materiałów eksploatacyjnych, przyrost produkcji wybrakowanej, jak również wzrost
kosztów pracy z uwagi na dodatkowe zatrudnienie siły roboczej.

Z doświadczeń wynika, że maksymalne zaangażowanie czynników produkcyjnych

prowadzi

nieproporcjonalnego

wzrostu

jednostkowych

kosztów

wytwarzania.

Z drugiej strony, stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego jest ograniczony dolną
granicą.

Niewykorzystany potencjał prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu kosztów

jednostkowych, ponieważ mamy do czynienia ze stałymi kosztami urządzeń i siły roboczej.
Z ekonomicznego punktu widzenia można twierdzić o istnieniu potencjału minimalnego.
W zależności od poziomu wykorzystania potencjału w przedziale: potencjał max - potencjał
min, występują różne koszty jednostkowe wytwarzania. Fakt ten jest istotny z punktu
widzenia planu wielkości produkcji ze względu na prognozę zbytu. W modelowym ujęciu
można wyodrębnić trzy warianty dostosowania programu produkcji do wielkości
prognozowanego zbytu:

−

jednakowy przebieg wielkości produkcji i wielkości zbytu,

−

schodkowe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu,

−

stałe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu.

Opakowanie towarzyszy produktowi od etapu produkcji do użytkowania. Istnieją wyraźne

powiązania między technikom pakowania i dystrybucją. Łatwo to dostrzec od strony
kosztowej. Zależnie od przyjętych kryteriów optymalizacji można uzyskać albo znaczną
obniżkę kosztów, albo może nastąpić poważny wzrost kosztów dystrybucji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opakowanie powinno być zawsze podporządkowane całościowemu ujęciu logistycznemu,

aby móc wykorzystać wszystkie potencjalne rezerwy racjonalizacyjne. Zależnie od rodzaju
tworzywa opakowaniowego i uwarunkowań dystrybucyjnych, koszty opakowań wynoszą
35%, a w niektórych przypadkach dochodzą nawet do 60% wartości sprzedawanego towaru.
Na logistyczne koszty opakowań składają się:

−

koszty materiałów,

−

koszty robocizny,

−

koszty energii,

−

opłata produktowa jest ona obliczana i wypłacana przez przedsiębiorców za opakowania,

w wypadku sprzedaży produktów w tych opakowaniach.
Obecnie firmy mają do wyboru wiele różnych materiałów nadających się na opakowanie

zewnętrzne. Dawniej w powszechnym użyciu były twardsze materiały, takie jak pojemniki
metalowe, czy drewniane. Zwiększało to jednak wagę ładunku, co z kolej podwyższało koszty
transportu, gdyż firmy transportowe rozliczając się ze swoim klientem biorą pod uwagę ciężar
całkowity ładunku. tj. wagę ładunku wraz z opakowaniem.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?

Z jakich elementów cząstkowych składa się logistyczny łańcuch dostaw?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze zaopatrzenia?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze produkcji?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze dystrybucji?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne transportu?

Na czym polega analiza kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy?

Jakie koszty składają się na logistyczne koszty opakowań?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę logistycznych kosztów planowania i sterowania produkcją.

Scharakteryzuj systemy wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych, który
z nich uważasz za najbardziej efektywny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

wyszukać w różnych źródłach informacji o systemach optymalizujących logistyczne
koszty produkcji,

przeanalizować zasady funkcjonowania tych systemów,

wybrać najbardziej efektywny system, uzasadnić swój wybór,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 12, wpisując kolejne etapy analizy

logistycznych kosztów zaopatrzenia metodą arkuszy. Scharakteryzuj każdy etap.

Arkusz ćwiczeniowy 12

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

przeanalizować etapy analizy kosztów logistycznych metodą arkusza,

ustalić kolejność etapów,

wpisać etapy do arkusza ćwiczeniowego 12,

scharakteryzować etapy,

uzasadnić potrzebę analizy kosztów logistycznych metodą arkuszy,

przedstawić wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 13 sporządź rachunek kosztów

logistyki dystrybucji w firmie Y w miesiącu kwietniu. Oblicz strukturę tych kosztów, wyniki
zinterpretuj. Jakie działania można podjąć aby zmniejszyć logistyczne koszty dystrybucji.

Arkusz ćwiczeniowy 13

koszty logistyczne

wartość kosztu

wskaźnik struktury

w %

koszty transportu

7000,00 PLN

koszty utrzymania zapasów

500,00PLN

koszty organizacji i informacji

2000,00PLN

koszty opakowań

125,00 PLN

koszty używania materiałów

100,00PLN

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

Sporządzenie

arkuszy ocen

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zidentyfikować koszty logistyczne w dystrybucji,

wybrać wzór na obliczanie logistycznych kosztów dystrybucji,

obliczyć logistyczne koszty dystrybucji,

obliczyć strukturę tych kosztów,

przeanalizować wyniki,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 14 sporządź rachunek kosztów

logistycznych w zakresie zaopatrzenia w miesiącu maju w firmie X. Oblicz strukturę tych
kosztów, wyniki zinterpretuj.
Jak udokumentujesz działania w zakresie zaopatrzenia, wyszukaj i zaprezentuj dokumenty
związane z zaopatrzeniem.

Arkusz ćwiczeniowy 14

koszty logistyczne

wartość kosztu

wskaźnik struktury

w %

koszty zamówień

700,00 PLN

redni zapas

5000 szt

cena za szt.

5,00 PLN

empiryczny wskaźnik kosztów

0,25

koszty transportu

2000,00PLN

oszacowany koszt przepływu informacji

9000 PLN

Razem

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

zidentyfikować koszty logistyczne w zaopatrzeniu,

wypisać odpowiednie wzory do obliczania tych kosztów,

podstawić dane,

obliczyć,

przeprowadzić analizę wyników,

obliczyć strukturę kosztów,

wyszukać w Internecie lub innych źródłach, wzory dokumentów występujących
w zaopatrzeniu,

przedyskutować wyniki w grupie,

10)

przedstawić wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Sporządź rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego

w firmie X w miesiącu kwietniu.
Czy firma powinna korzystać z własnego taboru, czy taniej będzie korzystać z transportu
obcego, jeżeli koszt usługi przewozowej wynosi 9000, 00 PLN.

Arkusz ćwiczeniowy 15

koszty logistyczne

wartość kosztu na jednostkę

PLN

ilość

amortyzacja samochodów

5.000,00

5 samochodów

płaca kierowców

2.000,00

5 kierowców

płaca obsługi transportowej

1.200,00

2 pracowników

zużycie materiałów, paliw i energii

9000,00

zużycie materiałów biurowych

100,00

ubezpieczenie środków transportu

1500,00

remonty i konserwacja

1200,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

zidentyfikować logistyczne koszty transportu,

obliczyć logistyczne koszty transportu,

przeanalizować wyniki,

wyszukaj w Internecie oferty firm w zakresie usług transportowych,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

rozróżnić elementy logistycznego łańcucha dostaw?

sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych w zakresie
zaopatrzenia?

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania
i sterowania produkcją?

sporządzić rachunek kosztów logistyki dystrybucji?

sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru
transportu wewnętrznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Bilans kosztów logistyki

4.5.1. Materiał nauczania

Sprawozdania finansowe stanowią efekt rachunkowości finansowej. Przepisy ustawy

o rachunkowości zawierają odrębne regulacje w zakresie sprawozdawczości dla dwóch grup
podmiotów, tj. dla jednostek których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu i dla
pozostałych

W obydwu kategoriach podmiotów gospodarczych, bilans oraz rachunek zysków i strat są

podstawowymi sprawozdaniami finansowym, które dostarczają informacji o sytuacji
majątkowej i finansowej firmy.
Bilans może być sporządzony w formie dwustronnej tabeli, z lewej aktywa z prawej pasywa.

AKTYWA

Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe

I. Zapasy

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa razem

PASYWA

Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

III. Udziału własne

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

VI Pozostałe kapitały rezerwowe

VII Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk (strata) netto

IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Pasywa razem

Rys. 15. Bilans uproszczony [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednakże ustawa przewiduje drabinkową (jednostronną) formę bilansu, pokazując

najpierw aktywa a potem pasywa. Taką formę mają bilanse sporządzane w krajach Unii
Europejskiej.

Ustawa o rachunkowości [20] umożliwia sporządzenie bilansu w wersji uproszczonej.

Bilans taki mogą sporządzać tylko podmioty które w roku obrotowym, nie osiągnęły dwóch
z trzech wielkości:

−

rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło nie więcej niż 50 osób,

−

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekroczyła 2 mln EURO,

−

przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok

obrotowy nie przekroczył 4 mln. EURO.

Bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej przyjmuje następującą postać i służy

analizie struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie.
Przedmiotem badań w ramach bilansu jest:

−

analiza struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów,

−

analiza struktury kapitałowej na podstawie wskaźników struktury pasywów,

−

analiza struktury kapitałowa-majątkowej.
Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem bilansu, ponieważ pokazuje elementy

kształtujące wynik finansowy ujęty w bilansie Jest on pierwszą weryfikacją opłacalności
działalności gospodarczej, gdyż w sposób kompleksowy przedstawia wszystkie przychody
i koszty, jakie ponosi firma w określonym czasie, często w literaturze nazywamy go
„rachunkiem ruchu”.
Rachunek zysków i strat może być przedstawiany w wariancie kalkulacyjnym lub
porównawczym, czasami stosowana jest dla potrzeb analizy ekonomicznej uproszczona jego
wersja.

Przychody netto ze sprzedaży

Koszty działalności operacyjnej

ZYSK (strata) ZE SPRZEDAśY (A – B)

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (C +D – E)

Przychody finansowe

Koszty finansowe

ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F +G – H)

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

ZYSK (strata) BRUTTO

Podatek dochodowy

Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

ZYSK (strata) NETTO (K – L – M)

Rys. 16.

Rachunek zysków i strat w wariancie uproszczonym [opracowanie własne]

W celu pogłębienia badania kondycji finansowej firmy przeprowadza się dalsze,

szczegółowe analizy. Zakres, forma i szczegółowość informacji finansowej niezbędnych
w zarządzaniu przedsiębiorstwem zależy od wielu czynników, między innymi od rodzaju
działalności, wielkości firmy, formy prawo-organizacyjnej itd.
Podstawowe metody analizy bilansu to:

−

analiza pionowa bilansu, która polega na obliczaniu i interpretacji:

wskaźnika struktury: aktywów, aktywów trwałych, obrotowych, kapitałów własnych i obcych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wskaźnika źródeł finansowania – który wskazuje kapitały mające większy udział
w finansowaniu aktywów, powinien być powyżej 100%, wtedy oznacza, że większy wpływ na
finansowanie aktywów ma kapitał własny. Relacja między kapitałem własnym a obcym
powinna być jak 2:1

kapitały własne

wskaźnik źródeł finansowania =

kapitały obce

x 100

−

analiza pozioma bilansu:

wskaźniki dynamiki,
wskaźniki tempa zmian,
wskaźniki pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym (obcym).

kapitały własne(obce)

wskaźnik pokrycia =

aktywa trwałe(obrotowe)

x 100

Jedną z form badania bilansu, oraz rachunku zysków i strat jest analiza wskaźnikowa,

która stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych i oparta
jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących w tych sprawozdaniach.
Wielkość zjawisk badanych w trakcie analizy ekonomicznej oraz ich zmiany określa się za
pomocą różnych wskaźników ekonomicznych.

Wachlarz wskaźników, które mogą być wykorzystane do oceny efektywności

ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest
szeroki. Dzięki nim można ocenić różne aspekty działalności gospodarczej firmy. W praktyce
występuje zestaw czterech najczęściej wykorzystywanych grup standardowych wskaźników
finansowych.

Z merytorycznego punktu widzenia, a więc w zależności od treści, jaką sobą reprezentują,

można je podzielić na trzy podstawowe grupy:

−

wskaźniki finansowe,

−

wskaźniki działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej (produkcja, handel, usługi),

−

wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków gospodarczych.
Najczęściej do analizy sytuacji jednostki gospodarczej wykorzystuje się wskaźniki

finansowe.
Wskaźniki finansowe wykorzystywane w analizie ekonomicznej:

−

wskaźniki płynności finansowej – oznaczają zdolność jednostki do terminowego
regulowania bieżących zobowiązań, niskie wskaźniki są zagrożeniem utraty płynności,
zbyt wysokie mogą świadczyć o nadmiernym gromadzeniu gotówki w firmie, co może
wpłynąć na obniżenie jego rentowności. Wysokością tego wskaźnika interesują się
w szczególności wierzyciele,

−

wskaźniki

rentowności

–

informują

szybkości

zwrotu

zaangażowanego

w przedsiębiorstwie kapitału. Służą do oceny zdolności kierownictwa do generowania
zysków, są miarą efektywności finansowej działalności gospodarczej,

−

wskaźniki sprawności działania (obrotowości, rotacji) – informują jak szybko firma
przekształca w gotówkę swoje należności i zapasy, oceniają efektywność wykorzystania
zaangażowanych w działalność zasobów majątkowych i kapitałowych,

−

wskaźniki zadłużenia (wspomagania) – charakteryzują poziom finansowania przez źródła
zewnętrzne, pozwalają na określenie struktury kapitału przedsiębiorstw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 9. Wskaźniki analizy finansowej [opracowanie własne]

Nazwa

wskaźnika

ródło

obliczeń

Formuła obliczania

Jednostka

miary

Wartość

pożądana

wskaźnika

Wskaźniki płynności:

bieżącej
płynności:

bilans

aktywa obrotowe

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

1,5 – 2,0

szybkiej
płynności

bilans

płynne środki obrotowe

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

około 1

płynności
gotówkowej

bilans

rodki pieniężne

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

0,1 – 0,2

Wskaźniki rentowności:

rentowność
netto sprzedaży

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

przychody ogółem

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
brutto
sprzedaży

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk brutto

przychody ogółem

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
netto aktywów

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa ogółem

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
netto aktywów
obrotowych

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa obrotowe

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
netto aktywów
trwałych

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa trwałe

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
netto kapitału
całkowitego

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

kapitał całkowity

x 100

możliwie

najwyższa

rentowność
netto kapitału
własnego

bilans i

rachunek

zysk netto

kapitał własny

x 100

możliwie

najwyższa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c.d. Tabeli 9

Nazwa

wskaźnika

Źródło

obliczeń

Formuła obliczania

Jednostka

miary

Wartość

pożądana

wskaźnika

Wskaźniki sprawności działania:

wskaźnik
rotacji
zapasów w
dniach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przeciętny stan

zapasów

przychody ze

sprzedaży

365

dni

im niższy tym

lepiej

wskaźnik
rotacji
zapasów w
razach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przychody ze sprzedaży

przeciętny stan zapasów

razy

im wyższy

tym lepiej

wskaźnik
rotacji
należności w
dniach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przeciętny stan

należności

przychody ze

sprzedaży +podatek

VAT

x
365

dni

im niższy tym

lepiej

wskaźnik
rotacji
należności w
razach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przychody ze sprzedaży +

podatek VAT

przeciętny stan należności

razy

im wyższy

tym lepiej

Wskaźniki zadłużenia:

wskaźnik
ogólnego
zadłużenia

bilans

zobowiązania

ogółem

aktywa ogółem

100

im mniejszy,

tym lepiej

wskaźnik
udziału
kapitałów
własnych w
finansowaniu
majątku

bilans

kapitał własny

aktywa ogółem

100

im bliższy
100% tym

lepiej

Wskaźniki pomiaru efektywności systemu logistycznego są przedstawione w sposób

zróżnicowany, uwzględniają jednak kategorie ekonomiczne, które uznane są za szczególnie
istotne. Należą do nich koszty, majątek i obrót.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Istota rachunku efektywności systemu logistycznego sprowadza się do porównania

efektów uzyskanych przez ten system z nakładami poniesionymi na jego funkcjonowanie.

Koszty logistyczne mają znaczny wpływ na kształtowanie się aktywów i pasywów

przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia logistyki można bliżej zidentyfikować każdy element
ś

rodków obrotowych i trwałych, traktując go jako oddzielny składnik. Zmienne logistyczne

w istotny sposób kształtują poszczególne elementy bilansu.

Gotówka

Należność

Cykl realizacji zamówienia

Procent realizacji zamówień

Poprawne fakturowanie

Zapasy

Polityka gospodarowania zapasami,
poziomy serwisu

Nieruchomości, wyposażenie

Urządzenia do dystrybucji,
wyposażenie

Urządzenia transportowe

AKTYWA

BILANS

PASYWA

Płatności

Polityka zakupów

Zadłużenie

Wartość netto majątku firmy

Opcje finansowe dla zapasów,
fabryk, wyposażenia

Rys. 17. Wpływ kosztów logistycznych na bilans [opracowanie własne]

Krótsze cykle realizacji zamówień, poprawne fakturowanie przyspieszają przepływ

gotówki ze sprzedaży w kasie, a ograniczenie wielkości i częstości zamówień poprawia
bieżące płatności.

Właściwa polityka gospodarowania zapasami, struktura, wielkość zapasów i sposób ich

magazynowania jak również szybkość ich obrotu ma istotny wpływ na bilans
przedsiębiorstwa. Często zdarza się że połowa lub więcej bieżących aktywów
przedsiębiorstwa jest zaangażowana w zapasy im szybciej przedsiębiorstwo zamieni zapasy
na gotówkę tym dla przedsiębiorstwa korzystniej.

Jeśli budynki, składy i magazyny, które tworzą sieć logistyczną, oceniane są realistycznie

na podstawie amortyzacji, przedstawiają sobą istotną część całości zaangażowanego kapitału.
Podobnie wyposażenie służące przechowywaniu wyrobów, pojazdy i inne wyposażenie
zaangażowane w magazynowanie i transport też stanowi dodatek do całkowitej sumy środków
trwałych.

Procesy logistyczne wywierają istotny wpływ na ekonomikę przedsiębiorstwa,

a w efekcie kształtują jego wynik finansowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprzedaż

Wydatki
na administrację,
zbyt

PRZYCHÓD, KOSZTY

ZMIENNE LOGISTYCZNE

Obsługa klienta

Przychód

Koszty wyrobów
sprzedanych

Zakupy

Sterowanie produkcją

Przygotowanie zamówienia

Pakowanie

Przewóz

Magazynowanie

Sterowanie zapasami

Promocja

Koszty
oprocentowania

Koszty utrzymania zapasów

Koszty leasingu, dzierżawy

Koszty logistyki

Minus

Wkład
w zysk

Rys. 18. Wpływ kosztów logistyki na zysk przedsiębiorstwa [17, s. 166]

Obsługa klienta i racjonalizacja kosztów logistyki są istotnym czynnikiem zwiększenia
zysków firmy
Procesy logistyczne przyczyniają się do wzrostu przychodów firmy przede wszystkim przez:

−

kształtowanie poziomu logistycznej obsługi klienta wpływającej na wielkość przychodów
ze sprzedaży oraz racjonalne wykorzystanie kapitału trwałego i obrotowego,

−

redukcję kosztów operacyjnych widzianych z perspektywy całego łańcucha dostaw.
Badanie wpływu logistyki na wynik finansowy przedsiębiorstwa może być

przeprowadzone w:

−

wielkościach bezwzględnych, które pozwalają ustalić wpływ kosztów logistycznych na
kształtowanie zysku oraz na zmiany w zaangażowanych zasobach,

−

wielkościach względnych, charakteryzujących rentowność przedsiębiorstwa.
Do najczęściej stosowanych wskaźników wykorzystywanych w analizie kosztów

logistycznych zaliczamy:

−

wskaźnik dynamiki:

Wd =

x 100

gdzie:
K

L2,

– całkowite koszty logistyczne odpowiednio w okresie bazowym i w okresie

badanym.

−

wskaźnik struktury kosztów logistycznych

W =

x 100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gdzie:
K

- koszty n-tego składnika

−

wskaźnik poziomu kosztów logistycznych

Wp =

x 100

gdzie:
P – przychody z działalności przedsiębiorstwa

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie sprawozdania finansowe dostarczają informacji o sytuacji majątkowej i finansowej
firmy?

Co tworzy aktywa bilansu przedsiębiorstwa?

Co tworzy pasywa bilansu przedsiębiorstwa?

Jakie wskaźniki wykorzystuje się w analizie ekonomicznej przedsiębiorstwa?

Jakie koszty logistyczne wpływają na bilans przedsiębiorstwa?

Jakie koszty logistyczne wpływają na wynik finansowy przedsiębiorstwa?

Jakie wskaźniki najczęściej wykorzystuje się do analizy kosztów logistycznych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej.

Przedsiębiorstwo Handlowe DROPSIK sp. zo.o. w dniu 31.12.200X r. posiadało następujące
składniki majątku i źródła jego finansowania.

Arkusz ćwiczeniowy 16

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Kapitał zakładowy

200000

Kapitał zapasowy

160000

rodki pieniężne na rachunku bankowym

50000

rodki transportu

130000

Wynik finansowy netto (należy ustalić)

rodki pieniężne w kasie

2000

Usługi w toku

55000

Zaliczki wypłacone na delegacje

10000

Kwoty należne od odb.za wyk. usługi

60000

10.

Materiały na składzie

70000

11.

Niewypłacone wynagrodzenia za grudzień

30000

12.

Zadłużenie z tytułu dostaw

160000

13.

Zadłużenie z tytułu otrzymania kredytu

120000

14.

Maszyny i urządzenia techniczne

130000

15.

Udziały w obcych jednost. (bezterminowo)

280000

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować arkusz ćwiczeniowy 16,

przyporządkować dane z arkusza ćwiczeniowego 16 odpowiedniej pozycji w bilansie,

sporządzić na A4 bilans,

obliczyć wynik finansowy netto,

sprawdzić czy bilans, który sporządziłeś zawiera wszystkie elementy formalne,

przedyskutuj wyniki w grupie klasy,

zaprezentować bilans na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

arkusz papieru A4,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj zdania w arkuszu ćwiczeniowym 17 i przyporządkuje je właściwym grupom

wskaźników wykorzystywanych w analizie ekonomicznej.

Arkusz ćwiczeniowy 17

Wskaźniki, które informują o zdolności firmy do regulacji zobowiązań krótkoterminowych,
czyli o jej wypłacalności to wskaźniki.......................................................................................
Wskaźniki, które umożliwiają ocenę efektywności wykorzystania przez przedsiębiorstwo
zasobów majątkowych to wskaźniki........................................................................................
Wskaźniki, które charakteryzują zysk na tle wielkości, które przyczyniły się do jego
powstania to wskaźniki...........................................................................................................
Wskaźniki, które określają stopień finansowania przedsiębiorstwa przez kapitały obce
i oceniają sytuację firmy w dłuższym okresie, to wskaźniki.......................................................
………………………………………………………………………………………………….
Wskaźniki, które informują o zmianie danego zjawiska w czasie, to wskaźniki………………
………………………………………………………………………………………………….
Analiza pionowa bilansu polega na obliczeniu i interpretacji………………………………….
………………………………………………………………………………………………….

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować rodzaje wskaźników analizy ekonomicznej,

uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 17 właściwymi nazwami wskaźników,

przedyskutować propozycje w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 18 przeprowadź analizę

poziomu kosztów logistycznych w firmie X.

Arkusz ćwiczeniowy 18

Wyszczególnienie

Oznacz.

Rok

bazowy

wsk.

struktury

Rok

badany

wsk.

struktury

Wskaźnik

dynamiki

Przychody z
całokształtu
działalności

620000,00

840000,00

Koszty działalności

560000,00

720000,00

Koszty logistyczne
w tym:

90000,00

98000,00

−

koszty fazy
zakupu

20000,00

22000,00

−

koszty fazy
produkcji

18000,00

20000,00

−

koszty fazy
dystrybucji

52000,00

56000,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować dane zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 18,

obliczyć wskaźniki dynamiki i struktury,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Sporządź bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa produkcyjnego i przeprowadź jego

analizę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

nazwać koszty logistyczne występujące w przedsiębiorstwie produkcyjnym,

przyporządkować koszty logistyczne odpowiednim pozycjom w bilansie,

wybrać odpowiednie wskaźniki do analizy,

obliczyć i zinterpretować wskaźniki,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić dokumenty informujące o sytuacji majątkowej i finansowej
firmy?

rozróżnić aktywa i pasywa w bilansie ?

obliczyć wynik finansowy przedsiębiorstwa ?

przyporządkować koszty logistyki poszczególnym elementom
struktury bilansu?

sporządzić bilans kosztów logistyki?

wymienić metody analizy bilansu?

rozróżnić wskaźniki analizy ekonomicznej?

sporządzić wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Słowniczek podstawowych terminów i pojęć

Audyt logistyczny – analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca oceny
jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a także oznaczenie
punktów krytycznych w procesach logistycznych.

Bezpośrednia rentowność produktu DPP (Direct Product Profitability) – pozwala na
obliczenie rzeczywistych kosztów i rentowności każdego indywidualnego produktu
w procesie przepływu od producenta aż do ostatecznego klienta.

Koszt – wyrażone w pieniądzu zużycie zasobów wynikające z realizacji zadań związanych
z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.

Koszty logistyki – szczegółowa kategoria kosztów, oznaczająca pieniężne odzwierciedlenie
zużycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem, realizacją
i kontrolą poza technologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni wszystkich
form materiałów.

Koszty logistyczne procesu zaopatrzenia – całokształt kosztów związanych z organizacją,
realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych

Logistyczne koszty stałe – koszty, które w pewnych granicach nie ulegają zmianie

Logistyczne koszty zmienne – koszty, które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości
działalności logistycznej.

Łańcuch dostaw – dynamiczny proces mający na celu skoordynowanie swobodnego
przepływu dóbr a wraz z nimi informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania
surowca do klienta.

Łańcuch logistyczny – zorientowane na rynek sposoby myślenia i działania, które są
przetwarzane w efektywną organizację procesów i stosunków z klientami i dostawcami,
mające na celu eliminowanie wszystkich rodzajów działalności wpływających na wzrost
kosztów bez zmiany wartości wyrobu i przyspieszenie przepływu informacji i towarów.

Rachunek kosztów czynności ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu
bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zużywających zasoby
organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów, lub
kanałów dystrybucji zużywających te działania

Tradycyjny rachunek kosztów logistyki – polega na budżetowaniu kosztów rodzajowych
i

analizie ich odchyleń. Jeżeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niższe od wartości

z budżetu, to oznacza to, że koszty są pod kontrolą, jeżeli są wyższe to należy znaleźć miejsce
ich generowania.

Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to proces
pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.

Zarządzanie łańcuchem dostaw – sposób analizowania i zarządzania sieciami logistycznymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 30 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do czynników wewnętrznych kształtujących koszty logistyki w firmie nie zaliczamy

rozmiaru działalności.

stopy podatków od nieruchomości.

rodzaju działalności.

stopnia złożoności struktury asortymentowej.

2. Koncepcja przedstawiania kosztów logistycznych, jako kosztów powiązanych, tak że

zmiana jednego kosztu powoduje zmianę innego kosztu, to
a)

koncepcja współzależności kosztów.

koncepcja kosztów globalnych.

koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów.

koncepcja rachunku kosztów zmiennych.

3. Rachunek kosztów logistyki polegający na budżetowaniu kosztów rodzajowych i analizie

ich odchyleń to

rachunek kosztów działań.

bezpośrednia rentowność produktu.

tradycyjny rachunek kosztów logistyki.

rachunek metodą ABC.

4. Koszty logistyczne według podstawowych kompleksów logistyki obejmują koszty

przepływu fizycznego, zapasów, procesów informacyjnych.

zaopatrzenia, produkcji, zbytu.

materialne, niematerialne,

magazynowania i transportu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Do logistycznych kosztów materialnych zaliczamy

koszty pracy.

usługi niematerialne.

podatki od nieruchomości.

amortyzację majątku trwałego.

6. Koszty które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej to koszty

stałe.

zmienne.

względnie stałe.

krańcowe.

7. Informacje o kosztach logistycznych amortyzacji budynków, majątku trwałego można

uzyskać w dziale
a)

finansowo-księgowym.

administracyjnym.

kosztów i cen.

technologicznym.

8. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym obejmują

fazy przepływu i miejsc powstawania kosztów, przekrój rodzajowy.

koszty według podstawowych kompleksów logistycznych i według faz przepływu.

fazy przepływu i miejsc powstawania, przekrój rodzajowy i podstawowe kompleksy
logistyczne.

koszty według podstawowych kompleksów logistycznych, przekrój rodzajowy.

9. Analiza procesów logistycznych dotycząca oceny jakości ty procesów to

kontrola wstępna.

audyt.

controlling.

rekontrola.

10. Dynamiczny proces koordynujący swobodny przepływ dóbr, informacji, środków

finansowych to
a)

transport.

reklama.

rynek.

łańcuch logistyczny.

11. Metoda obliczania kosztów logistycznych pozwalająca na obliczaniu rzeczywistych

kosztów i rentowności produktu to metoda
a)

DPP.

SCC.

TCO.

ABC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Marżę brutto w metodzie bezpośredniej rentowności obliczamy z zależności

koszty sprzedaży –. cena sprzedaży.

cena sprzedaży – koszty sprzedaży.

cena sprzedaży + koszty sprzedaży.

koszty sprzedaży + cena sprzedaży.

13. Logistyczne koszty czynności łańcucha dostaw są sumą kosztów czynności

zaopatrzenia i produkcji.

produkcji i dystrybucji.

zaopatrzenia i dystrybucji.

zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.

14. Do logistycznych kosztów utrzymania zapasów nie zaliczamy

kosztów magazynowania.

kosztów ryzyka.

kosztów amortyzacji samochodów.

kosztów kapitałowych.

15. Analiza kosztów logistycznych polegająca na przypisaniu klientowi wszystkich kosztów,

które firma poniosła prowadząc z nim interesy to analiza

bezpośredniej rentowności klienta.

swot.

szeregów czasowych i zmiennych logistycznych.

wiarygodności kontrahentów.

16. Aktywa w bilansie firmy są sumą

aktywów trwałych i kapitału podstawowego.

aktywów obrotowych, trwałych i kapitału własnego.

aktywów trwałych i obrotowych.

kapitału własnego i zapasów.

17. Analiza pionowa bilansu polega na obliczaniu i interpretacji

wskaźników dynamiki.

wskaźników struktury.

wskaźników tempa zmian.

wskaźników płynności finansowej.

18. Wskaźniki informujące o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie

kapitału, to wskaźniki
a)

rentowności.

płynności.

zadłużenia.

obrotowości.

19. Do czynników niezależnych od przedsiębiorstwa wpływających na wysokość kosztów

logistycznych zaliczamy
a)

stopień złożoności struktury produkcyjnej.

złożoności fizycznego przepływu materiałów.

opłaty ekologiczne.

rodzaj działalności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Metoda obliczania kosztów logistycznych polegająca na alokowaniu bezpośrednich i

pośrednich kosztów do czynności to
a)

metoda globalna.

rachunek kosztów działań.

bezpośrednia rentowność produktu.

rentowność klienta.

21 Do wydatków finansowych przedsiębiorstwa zaliczamy

podatki od nieruchomości i od środków transportu.

straty z tytułu złej jakości.

bonifikaty i upusty cenowe.

straty z tytułu starzenia się zapasów.

22. Koszty logistyczne w przekroju rodzajowym obejmują koszty

zapasów i procesów informacyjnych.

zaopatrzenia, produkcji i zbytu.

czynników produkcji i utracone przychody pieniężne.

materialne, niematerialne, strat obciążających wynik finansowy.

23. Informacji o kosztach załadunku i opakowań należy szukać w dziale

administracyjnym.

kosztów i cen.

sprzedaży i marketingu.

energetycznym.

24. Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty

transportu wewnętrznego surowców.

opakowań.

utrzymania zapasów dystrybucji.

używania materiałów.

25. Do kapitałów własnych w bilansie przedsiębiorstwa zaliczamy

zapasy.

kapitał podstawowy.

inwestycje krótkoterminowe.

inwestycje długoterminowe.

26. Zysk ze sprzedaży w rachunku zysków i strat obliczamy według formuły

koszty działalności operacyjnej – przychód netto ze sprzedaży.

koszty działalności operacyjnej + pozostałe przychody.

przychody finansowe – koszty finansowe.

przychód netto ze sprzedaży - koszty działalności operacyjnej.

27. Wskaźnik informujący o zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania

bieżących zobowiązań, to

wskaźnik zadłużenia.

wskaźnik sprawności działania.

wskaźnik płynności finansowej.

wskaźnik rentowności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28. Zmienne logistyczne: zakupy i sterowanie produkcją w rachunku wyników

przedsiębiorstwa, wpływają na
a)

koszty wyrobów sprzedanych.

sprzedaż.

koszty oprocentowania.

wydatki na administrację.

29. Koszty logistyczne polityki zakupów wpływają w bilansie przedsiębiorstwa na

zapasy.

płatności.

zadłużenie.

należności.

30. Bezpośrednią rentowność produktu DPP obliczamy z zależności

suma bezpośrednich kosztów produktu + skorygowana marża brutto.

skorygowana marża brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu.

suma bezpośrednich kosztów produktu + koszty zakupu.

skorygowana marża brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………….

Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa
w łańcuchu dostaw

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Chudy ST. Ekonomika przedsiębiorstw, eMPI

, Poznań 2006

Ciesielski M. Instrumenty zarządzania logistycznego, PWE, W-wa 2006

Ciesielski M Logistyka w biznesie, PWE, W-wa 2006

Coyle John Zarządzanie logistyczne, PWE, W-wa 2003

Fertsch M Śłownik terminologii logistycznej, ILiM, Poznań 2003

Gołembska E Podstawy logistyki WNWSzK, Łódź 2006

Gołembska E. Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, W-wa 2004

Gubała M Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM”Poznań 2005

Kenneth L. Zakupy zaopatrzeniowe PEN, W-wa 2004

10.

Korzeniowski A Opakowania w systemach logistycznych, „ILiM” , Poznań 2002

11.

Krzyżaniak S. Podstawy zarządzania zapasami w przykładach, „ILiM”, Poznań 2005

12.

Krzyżaniak S, Cyplik P. Zapasy magazynowe tom 1 Zapasy, „ILiM”, Poznań 2006

13.

Kufel M Koszty przepływów materiałowych w przedsiębiorstwie przemysłowym, AE,
Wrocław 2000

14.

Majewski J. Informatyka w magazynie, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006

15.

Majewski J. Informatyka dla logistyki, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006

16.

Niemczyk A . Zapasy magazynowe tom 2 Magazynowanie, „ILiM”, Poznań 2006

17.

Nowicka-Skowron Efektywność systemów logistycznych, PWE, W-wa 2000

18.

Skowronek Cz. Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, W-wa 2003

19.

Twaróg J. Koszty logistyki przedsiębiorstw, „ILiM”, Poznań 2003

20.

Twaróg J. Mierniki i wskaźniki logistyczne, „ILiM”, Poznań 2005

21.

Praca zbiorowa Podstawy logistyki, , „ILiM” Poznań 2005

22.

Praca zbiorowa,. Systemy logistyczne, Matulewski M ILiM”, Poznań 2006

23.

Praca zbiorowa, Transport i spedycja. Stajniak M. ILiM”, Poznań 2000