1/24/2011

1

Urazy ko

ń

czyn i rany

powłok

Epidemiologia

Obra

ż

enia układu mi

ęś

niowo-

szkieletowego s

ą

obecne u 60-80%

pacjentów z urazami wielonarz

ą

dowymi

Urazy t

ę

pe lub penetruj

ą

ce

Ko

ń

czyna górna – nie zagra

ż

a

ż

yciu ale

znaczne inwalidztwo

Ko

ń

czyna dolna – mo

ż

e zagra

ż

a

ć

ż

yciu

(udo, miednica)

Złamania

Zamkni

ę

te

Otwarte

Ka

ż

de złamanie w którym jest naruszona

ci

ą

gło

ść

tkanek, oboj

ę

tne czy wida

ć

ko

ść

i czy

to ko

ść

przerwała tkanki np. rana mia

ż

d

ż

ona

ci

ęż

kim t

ę

pym narz

ę

dziem ze złamaniem

ko

ś

ci to złamanie otwarte

Ko

ść

mo

ż

e by

ć

niewidoczna

Ryzyko zaka

ż

enia ale te

ż

zwykle wi

ę

kszy

uraz i wi

ę

ksze przemieszczenia i wi

ę

ksze

ryzyko wtórnych uszkodze

ń

Złamania

Bezpo

ś

rednie

Ko

ść

p

ę

ka w wyniku urazu w tym miejscu

Po

ś

rednie

Siła przenoszona przez ko

ść

lub

ś

ci

ę

gna

powoduje złamanie

• Złamanie uda lub miednicy podczas wypadku

samochodowego

Skr

ę

tne

Cz

ęść

dystalna jest stablina (podło

ż

e) a

proksymalna si

ę

skr

ę

ca (nagły zwrot – sport)

Złamania

Awulsyjne

przez urwanie przyczepu z ko

ś

ci

ą

Stresowe (przeci

ąż

eniowe, zm

ę

czeniowe)

Powtarzalne mikrourazy

Patologiczne

Po osłabieniu ko

ś

ci np. przez przerzut lub

osteoporoz

ę

Złamania

Wi

ę

kszym problemem ni

ż

samo złamanie

ko

ś

ci s

ą

:

Obra

ż

enia tkanek mi

ę

kkich

Uszkodzenia naczy

ń

Uszkodzenia nerwów

Utrata funkcji

Uszkodzenia j.w. mog

ą

by

ć

pierwotne lub

wtórne i mog

ą

prowadzi

ć

do utraty

ko

ń

czyny

1/24/2011

2

Profilaktyka

Jak zwykle najwa

ż

niejsza

Leczenie mo

ż

e nie prowadzi

ć

do restitutio ad

integrum

Stosowanie osłon, kasków, ubra

ń

ochronnych, treningu, edukacji,
przestrzeganie przepisów, prewencja
upadków u starszych itp….

Powikłania naczyniowe

Utrata krwi

Przedrami

ę

, podudzie

• Do 500 ml

Udo

• Do 1000 ml

Miednica

• Do 2000 ml

Przerwanie dopływu krwi

Bezpo

ś

redni ucisk przez odłamy

Przerwanie ci

ą

gło

ś

ci naczynia

Ucisk w wyniku zespołu ciasnoty
wewn

ą

trzprzedziałowej

Post

ę

powanie

ABC

Zaopatrzenie stanów zagro

ż

enia

ż

ycia

Podczas kolejnej oceny stanu nie
przegapi

ć

Zagro

ż

enia

ż

ycia przez uraz ko

ń

czyny (udo)

Zagro

ż

enia ko

ń

czyny

Nie da

ć

si

ę

„odci

ą

gn

ąć

” przez spektakularne

urazy nie zagra

ż

aj

ą

ce

ż

yciu lub takie na które

nic si

ę

nie da poradzi

ć

(amputacja)

Ocena ko

ń

czyny

Ból

Przy palpacji, ruchach czynnych i biernych

Kolor skóry

Zaburzenia czucia

T

ę

tno

Niedowłady

Ocena ko

ń

czyny

Obrz

ę

k

Wybroczyny i krwiaki

Rany

Skrócenie ko

ń

czyny

Zmiana osi

„bronienie” ko

ń

czyny, utrata funkcji

Post

ę

powanie

Na rany (złamania otwarte)

Jałowy opatrunek

Unieruchomienie

Najlepiej w takiej pozycji jak zastane

Je

ś

li objawy niedokrwienia lub konieczno

ść

długiego transportu to wyci

ą

g osiowy

(jednokrotna próba repozycji przez wyci

ą

g w

osi złamania i potem do osi ko

ń

czyny)

1/24/2011

3

Unieruchomienie

Zmniejsza ból

Zapobiega pogł

ę

bieniu urazu

Zmniejsza ryzyko zatorów tłuszczowych
(ko

ś

ci długie)

Zmniejsza krwawienie i obrz

ę

k

Zmniejsza ryzyko zespołu ciasnoty

Zwichni

ę

cia

Przemieszczenie s

ą

siaduj

ą

cych

powierzchni stawowych poza naturalny
zakres ruchu w stawie

Zwykle ból, obrz

ę

k, wybroczyny i krwiaki

Mo

ż

e by

ć

upo

ś

ledzenie ukrwienia

• Tylko w takim wypadku je

ś

li transport powy

ż

ej 30

minut to jedna próba nastawienia przez wyci

ą

g

osiowy

Unieruchomi

ć

, obło

ż

y

ć

lodem (uwaga na

odmro

ż

enia!!)

Skr

ę

cenia

Przemieszczenie s

ą

siaduj

ą

cych

powierzchni stawowych poza naturalny
zakres ruchu w stawie z powrotem do
naturalnego poło

ż

enia

Zwykle ból, obrz

ę

k, wybroczyny i krwiaki

Nie ma upo

ś

ledzenia ukrwienia

Unieruchomi

ć

, obło

ż

y

ć

lodem (uwaga na

odmro

ż

enia!!)

Drobne obra

ż

enia ciała

Stłuczenia – efekt t

ę

pego urazu, brak rany

ale mo

ż

e by

ć

znaczny uraz wewn

ę

trzny

Leki przeciwbólowe (NLPZ),

48h okłady zimne potem ciepłe

Rany

Ka

ż

de przerwanie powłok ciała

Je

ś

li brudna rana (ziemia, rdza,

ś

lina itp.)

• przepłuka

ć

(NaCl>woda przegotowana>

mineralna> woda kranowa)

• Dezynfekcja
• Opatrunek
• Je

ś

li krwawi - uciskowy

Podsumowanie priorytetów

Ż

ycie – ABC

Ko

ń

czyna

Kontrola masywnego krwotoku

Ocena perfuzji, ran, deformacji, stabilno

ś

ci i

funkcji

Wst

ę

pne zaopatrzenie: korekta ustawienia,

unieruchomienie,

Ponowna ocena perfuzji, opatrunek

Zaka

ż

enia ran

Amputacja

KO

Ń

CZYNA

Owin

ąć

czyst

ą

gaz

ą

, pieluch

ą

,

banda

ż

em, najlepiej wilgotnym

Do plastikowego worka
(reklamówka)

Zawi

ą

za

ć

szczelnie

Wrzuci

ć

do zimnej wody z

lodem

Nie na lód bo odmrozi

Przekaza

ć

razem z pacjentem

– czas jest krytyczny dla
ratowania ko

ń

czyny

KIKUT

Opatrunek

Je

ś

li mocno krwawi to

opatrunek uciskowy

Nie łapa

ć

kikutów naczy

ń

ani

niczego innego kleszczykami
itp.

Je

ś

li si

ę

da to raczej nie

mankiet – napisa

ć

czas

zamkni

ę

cia mankietu

Zapisa

ć

czas amputacji