BABY COOK

czyli książka kucharska dla najmłodszych

Ź

ródło: przypuszczalnie strona www.e-book.com.pl

Przeniesienie danych z aplikacji babycook.exe do dokumentu Worda: HK
Część 1 – menu dla dzieci w określonym wieku; część 2 – przepisy;
część 3 – uwagi o przygotowaniu i przechowywaniu pokarmów

2

3

Menu

s.

Menu dla dzieci w wieku 5 miesięcy
Przeciery owocowe
kisiel żurawinowy

27

przecier z malin 28
Soki
sok marchewkowo-jabłkowy

30

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

Menu dla dzieci w wieku 6 miesięcy
Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

Jarzynki z mięsem
królik z kalarepą 20
zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

Obiadki
mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
Przeciery owocowe
kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
Soki
sok marchewkowo-jabłkowy

30

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

Menu dla dzieci w wieku 7 miesięcy
Desery
deser morelowo-jabłkowy 15
deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

4

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20
papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

płatki kukurydziane na mleku

24

Obiadki
indyk z jarzynami

25

mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
Przeciery owocowe
kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

Soki
kompot owocowy

29

sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydz. i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

5

Menu dla dzieci w wieku 8 miesięcy
Desery
deser morelowo-jabłkowy 15
deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20
papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku

21

kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

kisiel mleczny z żółtkiem 23
pasta z twarogu 24
płatki kukurydziane na mleku

24

Obiadki
mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
Przeciery owocowe
kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

Soki
kompot owocowy

29

sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

papka warzywna z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem

32

6

zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydz. i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

Menu dla dzieci w wieku 9 miesięcy
Desery
biszkopt bezglutenowy

13

deser morelowo-jabłkowy 15
deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20
papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku

21

kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

kisiel mleczny z żółtkiem 23
pasta z twarogu 24
płatki kukurydziane na mleku

24

Obiadki
mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
Przeciery owocowe
kisiel z jabłek

27

kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28

7

przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

sos słonecznikowy

29

Soki
kompot owocowy

29

kompot z jabłek 30
sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

papka warzywna z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem

32

zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydz. i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

Menu dla dzieci w wieku 10 miesięcy
Desery
biszkopt bezglutenowy

13

chleb bananowy 14
chleb pszenno-sojowy na drożdżach

14

ciasto bananowe 14
ciasto gruszkowe 15
deser morelowo-jabłkowy 15
deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

papka z ziemniaków

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20

8

papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku

21

kaszka manna na mleku modyfikowanym 22
kaszka kukurydziana na mleku modyfik.

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

kisiel mleczny z żółtkiem 23
pasta z twarogu 24
płatki kukurydziane na mleku

24

Obiadki
indyk z jarzynami

25

mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
pulpety z cielęciny i kaszki manny 27
Przeciery owocowe
kisiel z jabłek

27

kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

sos słonecznikowy

29

Soki
kompot owocowy

29

kompot z jabłek 30
sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

papka warzywna z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem i kaszą manną 33
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34

9

zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydz. i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa wielowarzywna

36

zupa z płatkami jęczmiennymi

37

zupa jarzynowa z olejem sojowym 37
zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

Menu dla dzieci w wieku 11 miesięcy
Desery
biszkopciki

13

biszkopt bezglutenowy

13

chleb bananowy 14
chleb pszenno-sojowy na drożdżach

14

ciasto bananowe 14
ciasto gruszkowe 15
deser jabłkowo-ryżowy z jogurtem naturalnym

15

deser morelowo-jabłkowy 15
deser owocowy z jogurtem

16

deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

papka z ziemniaków

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20
papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku

21

kaszka manna na mleku modyfikowanym 22
kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

kisiel mleczny z żółtkiem 23
papka z twarogu 24
pasta z twarogu 24
płatki kukurydziane na mleku

24

10

twaróg dla niemowląt

25

Obiadki
indyk z jarzynami

25

mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
pulpety z cielęciny i kaszki manny 27
Przeciery owocowe
kisiel z jabłek

27

kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

sos słonecznikowy

29

Soki
kompot owocowy

29

kompot z jabłek 30
sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
bukiet warzyw z jajkiem 31
jajecznica na parze ze szczypiorkiem

31

kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

papka warzywna z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem i kaszą manną 33
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydz. i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa wielowarzywna

36

zupa z płatkami jęczmiennymi

37

zupa jarzynowa z olejem sojowym 37
zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

11

Menu dla dzieci w wieku 12 miesięcy
Desery
biszkopciki

13

biszkopt bezglutenowy

13

chleb bananowy 14
chleb pszenno-sojowy na drożdżach

14

ciasto bananowe 14
ciasto gruszkowe 15
deser jabłkowo-ryżowy z jogurtem naturalnym

15

deser morelowo-jabłkowy 15
deser owocowy z jogurtem

16

deser z soku typu Bobo Fruit

16

kisiel z wiśni

16

koktajl bezpieczny

17

naleśniki bezglutenowe

17

omlet z marchewką

17

placuszki marchewkowo-owsiane 18
rogaliki bezglutenowe

18

wafle z Nutramigenu

18

Jarzynki
zupa jarzynowa z buraczkiem

19

papka z kalafiora lub brokułów

19

papka z ziemniaków

19

Jarzynki z mięsem
kalafiorowa z mięsem na rosole

20

królik z kalarepą 20
papka warzywna z kurczęciem

20

zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

21

Mleczne
herbatnik z mlekiem modyfikowanym

21

kaszka kukurydziana na mleku

21

kaszka manna na mleku modyfikowanym 22
kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym

22

kaszka manna z Nutramigenem

22

kaszka ryżowa z mlekiem 23
kisiel mleczny

23

kisiel mleczny z żółtkiem 23
papka z twarogu 24
pasta z twarogu 24
płatki kukurydziane na mleku

24

ryż na gęsto z Nutramigenem

25

twaróg dla niemowląt

25

12

Obiadki
indyk z jarzynami

25

kotlecik z groszkiem

26

mięso z kurcząt z jabłkiem

26

przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem 26
pulpety z cielęciny i kaszki manny 27
Przeciery owocowe
kisiel z jabłek

27

kisiel żurawinowy

27

przecier z czarnych jagód 28
przecier z jabłek 28
przecier z malin 28
przecier z truskawek

28

purée z jabłka i gruszki

29

sos słonecznikowy

29

Soki
kompot owocowy

29

kompot z jabłek 30
sok marchewkowo-jabłkowy

30

sok pomidorowo-jabłkowy

30

ziołowa herbatka z kopru i rumianku

30

Z jajkiem
bukiet warzyw z jajkiem 31
jajecznica na parze ze szczypiorkiem

31

kisiel mleczny z żółtkiem 23
kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem 31
lane kluski

32

papka warzywna z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem

32

zupa jarzynowa z żółtkiem i kaszą manną 33
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

Zupki
pierwsza zupa marchewkowa

34

pierwsza zupa jarzynowa 34
zupa jarzynowa z cielęciną

35

zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

35

zupa jarzynowa z kaszką kukurydzianą i masłem

35

zupa jarzynowo-fasolowa 36
zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

33

zupa wielowarzywna

36

zupa z płatkami jęczmiennymi

37

zupa jarzynowa z olejem sojowym 37
zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym

38

13

Przepisy

Oznaczenia:
P – dla dziecka karmionego piersią
B – dla dziecka karmionego butelką
PB – dla dziecka karmionego piersią lub butelką
Liczba oznacza wiek dziecka w miesiącach.
Przykłady:
PB11

– dla dziecka karmionego piersią lub butelką od 11 miesiąca

P7 B6 – dla dziecka karmionego piersią od 7 miesiąca, dla dziecka karmionego
butelką od 6 miesiąca


– 0 – o – 0 – o – 0 – o – 0 – o –

Desery

Biszkopciki
Skład:
4/5 szklanki mąki pszennej (15 g)
3/4 szklanki cukru (15 g)
3 jajka
Przepis:

Jajka w całości ubijamy z cukrem. Następnie dodajemy mąkę i mieszamy –
dokładnie doprowadzając do lejącej konsystencji. Wymoszczona tłuszczem
blachę wysypujemy mąką i wykładamy na tak przygotowane podłoże
ciasteczka, zachowując odstępy do 1-2 cm. Pieczemy w średnio gorącym
piekarniku około 10 minut. Ciasteczka doprowadzamy do nieznacznego
zarumienienia. Podajemy maluchom między posiłkami. Przechowywane bez
przykrycia chłoną wilgoć i stają się miękkie.

Biszkopt bezglutenowy
Skład:
4 jaja

szklanka cukru pudru (120 g)

1/3 szklanki mąki ziemniaczanej (60 g)
Przepis:

Jaja ubijamy dokładnie z cukrem pudrem, dodając mąkę ziemniaczaną.
Mieszamy delikatnie i układamy na formę wysmarowaną masłem, posypaną
mąką ziemniaczaną. Pieczemy w dobrze nagrzanym piecu. Podajemy do
deseru między posiłkami. Przechowujemy pod szkłem.

14

Chleb bananowy

P12

Skład:
szklanka mąki ryżowej
1/2 szklanki ryżu
1/2 szklanki mąki ziemniaczanej
3 płaskie łyżeczki bezgluteno-wego
proszku do pieczenia
1 1/2 szklanki rozgniecionych
bananów

4 jajka
1/2 szklanki cukru
1/2 szklanki oleju
sok owocowy Bobo Fruit
łyżeczka soli

Przepis:
Mąkę mieszamy z proszkiem do pieczenia, solą i ryżem. Do rozgniecionych
bananów dodajemy jajka, cukier, olej i sok. Wszystko miksujemy stopniowo, aż
ciasto będzie gładkie. Przekładamy do wysmarowanej masłem formy i pieczemy
ok. 50 minut w temperaturze 180-200

o

.

Chleb pszenno-sojowy na drożdżach

P12

Skład:
30 dag skrobi pszennej
20 dag mąki sojowej
5 dag pektyn
5 dag drożdży
łyżeczka cukru, sól
woda pół na pół z mlekiem (Humana SL)
Przepis:
Do miski przesiewamy skrobie pszenną, mąkę sojową, dodajemy pektyny i
mieszamy. Rozcieramy drożdże z cukrem i niewielką ilością ciepłej wody lub
mleka. Do wyrośnięcia odstawiamy w ciepłe miejsce, aż zaczyn zwiększy
objętość o 100%, dodajemy sól. Wyrabiamy ciasto, dolewając odpowiednią ilość
ciepłej wody z mlekiem. Ciasto odstawiamy w ciepłe miejsce do wyrośnięcia,
przykrywamy ściereczką. Pieczemy w formie posmarowanej tłuszczem w
temperaturze 220-240

o

C.

Ciasto bananowe

PB10

Skład:
1 kg bananów
szklanka płatków owsianych
kilka łyżeczek mąki pszennej
razowej

1 łyżka miodu
4 łyżki ziaren słonecznika
4 łyżki rodzynek
łyżka oleju

Przepis:
Banany obieramy, odcinamy końcówki i drobno rozcieramy widelcem na
talerzyku. Dodając pozostałe składniki dokładnie mieszamy. Układamy na blasze
pokrytej olejem i otrębami. Pieczemy przez 30 minut w temperaturze 150

o

C.

15

Ciasto gruszkowe

PB10

Skład:
4 soczyste słodkie gruszki
szklanka płatków owsianych
kilka łyżeczek mąki pszennej
razowej

1 łyżka miodu
4 łyżki ziaren słonecznika
4 łyżki rodzynek
łyżka oleju

Przepis:

Gruszki myjemy, obieramy i ścieramy na grubej tarce. Dodając pozostałe
składniki dokładnie mieszamy. Układamy na blasze pokrytej olejem i
otrębami. Pieczemy przez 30 minut w temperaturze 150

o

C.

Deser jabłkowo-ryżowy z jogurtem naturalnym

Skład:
3 łyżeczki kleiku ryżowego (10 g)
1/2 średniego jabłka (50 g)
2 łyżki naturalnego jogurtu (40 g)

łyżeczka cukru (40 g)
50 ml wody

1 porcja = 150 ml
Przepis:

Jabłko myjemy, obieramy i ścieramy na tarce. Następnie gotujemy wodę z
cukrem, do której dodajemy utarte jabłko i kleik ryżowy – wszystko starannie
mieszając. Podajemy na talerzyku z dodatkiem jogurtu.

Deser morelowo-jabłkowy

PB7

Skład:
1 średnie jabłko (80 g)
1 morela

1 łyżeczka płaska mąki ziemniaczanej (5 g)
50 g wody

1 porcja = 150 g
Przepis:

Jabłko myjemy, obieramy i kroimy w ćwiartki, usuwając gniazda nasienne.
Morelę obieramy i usuwamy pestkę. Po zagotowaniu wody wrzucamy owoce
i gotujemy do miękkości. Ugotowane owoce miksujemy, dodając mąki
ziemniaczanej (uprzednio rozprowadzonej w zimnej wodzie – 1 łyżka). Po
rozmieszaniu ponownie gotujemy. Po ostudzeniu podajemy na salaterce.

16

Deser owocowy z jogurtem

PB11

Skład:
1/2 średniego jabłka (60 g)
1/2 średniej gruszki (60 g)
2 śliwki (40 g)
1 łyżka naturalnego jogurtu (30 g)
50 g wody
Przepis:

Owoce myjemy i obieramy ze skórki. Kroimy na niewielkie cząstki i
wrzucamy do wrzątku – śliwki nie wymagają obierania. Gotujemy pod
przykryciem przez 10-15 minut. Po ugotowaniu owoce bardzo starannie
rozcieramy lub miksujemy. Podajemy z jogurtem.

Deser z soku typu Bobo Fruit

PB7

Skład:
1/2 butelki Bobo Fruita z jabłek i marchwi (100 g)
łyżeczka cukru (5 g)
pełna łyżeczka mączki ziemniaczanej (5 g)
50-60 g wody
1 porcja = 150 g
Przepis:

Wodę mieszamy starannie z cukrem i mączką ziemniaczaną, dodajemy
odmierzoną ilość soku, mieszamy, następnie gotujemy powoli doprowadzając
do wrzenia. Kisiel możemy podawać polany mlekiem – przygotowanym
zgodnie z zaleceniami producenta.

Kisiel z wiśni

PB7

Skład:
1/2 szklanki wiśni (80 g)
łyżeczka cukru (5 g)
2 płaskie łyżeczki mączki ziemniaczanej

50 g wody
50 g mleka

1 porcja = 150 g
Przepis:

Wiśnie myjemy, płuczemy, drelujemy, a następnie wkładamy do wrzątku,
dodajemy cukier i przecieramy przez sitko. Po przygotowaniu maczki
ziemniaczanej w 2 ml zimnej wody wlewamy ją na wrzący przecier
owocowy. Pamiętamy o ciągłym mieszaniu. Doprowadzamy do wrzenia. Po
ostudzeniu podajemy polany mlekiem „następnym” przygotowanym zgodnie
z instrukcją producenta.

17

Koktajl bezpieczny

PB12

Skład:
6 miarek proszku Nutramigen lub ProSobee 2
1/2 szklanki świeżych owoców (malin, jagód)

10 g cukru
50 g chłodnej wody

Przepis:

Owoce starannie płuczemy. Miksujemy z proszkiem Nutramigen lub
ProSobee 2, cukrem i chłodną wodą. Nie powinno się przechowywać tak
sporządzonego koktajlu.

Naleśniki bezglutenowe PB12
Skład:
200 ml rozpuszczonego Nutramigenu lub ProSobee 2
1/2 szklanki mąki kukurydzianej (100 g)
sól
olej rzepakowy lub oliwa z oliwek dosmażenia
Przepis:

Dokładnie przygotowujemy ciasto (konsystencja gęstej śmietany). Smażymy
małe, cienkie naleśniki na niewielkiej ilości oleju. Naleśniki podajemy z
owocami lub farszem mięsnym. Do ciasta można dodać 1/2 rozmąconego jaja
– jeżeli nie ma przeciwwskazań ze strony dziecka.

Omlet z marchewką

PB12

Skład:
2 płaskie łyżeczki masła (8-10 g)
1 marchewka średniej wielkości

1 jajko (50 g)
50 g wody

1 porcja = 150 g
Przepis:

Marchewkę płuczemy, obieramy i kroimy w talarki. Po zagotowaniu wody
wrzucamy marchewkę i gotujemy do miękkości. Rozdrabniamy marchewkę
widelcem. Jajko po umyciu ubijamy do uzyskania jednolitej masy. Smażymy
na maśle, lekko unosząc brzegi. Po przełożeniu na talerz wypełniamy ciasto
papką marchewkową i składamy w pół. Podajemy po ostudzeniu.

18

Placuszki marchewkowo-owsiane

PB12

Skład:
3 marchewki
1/2 szklanki płatków owsianych
ząbek czosnku
cebula

sól, pieprz
1/2 łyżeczki tymianku
1 łyżka oleju

Przepis:

Marchewkę, cebulę, czosnek obieramy i ścieramy na drobnej tarce. Dodajemy
namoczone we wrzątku płatki owsiane, przyprawy i olej. Wytwarzamy formę
placków i smażymy na teflonowej patelni – najlepiej bez oleju. W przygoto-
waniu można warzywa i przyprawy zastąpić innymi suszonymi warzywami
lub rodzynkami.

Rogaliki bezglutenowe

PB12

Skład:
250 ml rozpuszczonego
Nutramigenu lub ProSobee 2
350 g mąki kukurydzianej

5 g drożdży
2 łyżki stołowe oleju
25 g cukru

Przepis:

Nutramigen lub ProSobee 2 rozpuszczamy w ciepłej wodzie. Dodajemy
rozkruszone drożdże, cukier i mąkę. Wyrabiamy ciasto i pozostawiamy do
wyrośnięcia. Z ciasta wytwarzamy rogaliki (20-25 sztuk). Do ciasta można
dodać 1/2 jajka, jeśli dziecko nie jest uczulone na jaja kurze.

Wafle z Nutramigenu

PB12

Skład:
150 ml rozpuszczonego Nutramigenu lub
ProSobee 2
1 płaska łyżeczka proszku do pieczenia

25 g oleju słonecznikowego
75 g mąki kukurydzianej
sól

Przepis:
Najpierw rozpuszczamy Nutramigen lub ProSobee wg zaleceń producenta.
Dodajemy mąkę, proszek i sól. Dokładnie mieszamy. Pieczemy po dodaniu oleju
i ponownym wymieszaniu. Do tego służy specjalna blaszka. Gotowe wafle
podajemy z owocami lub dżemem.

19

Jarzynki

Zupa jarzynowa z buraczkiem P6

B7

Skład:
1/2 marchwi (30 g)
1/2 ziemniaka (20 g)
1/4 pietruszki (20 g)
1/4 buraka (20 g)

łyżeczka świeżego masła (5 g)

2 płaskie łyżeczki kleiku ryżowego (5 g)

120 ml wody uzupełnianej podczas gotowania

1 porcja = 150 g
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy, płuczemy, kroimy i wkładamy do ugotowania
do wrzącej wody na 20 minut. Po ugotowaniu warzywa przecieramy przez
sitko, dodajemy kleik, mieszamy i doprowadzamy do wrzenia. Dodajemy
masło i studzimy.

Papka z kalafiora lub brokułów PB7
Skład:
6 łyżek kalafiora lub 2-3 gałązki brokułu
1 łyżeczka świeżego masła
1 łyżka mleka modyfikowanego „następnego” (Bebiko 2, Nan 2, Gerber 2)
1 porcja = 50-60 g
Przepis:

Ś

wieże warzywa (kalafior lub brokuły) myjemy, czyścimy lub płuczemy.

Wodę gotujemy. Kalafior lub brokuły wkładamy do wrzątku i gotujemy do
miękkości. Ugotowane warzywa odcedzamy, rozcieramy lub rozgniatamy,
dodajemy mleko i masło, podgrzewamy mieszając. Papkę podajemy z
ugotowanym i drobno posiekanym chudym mięsem (2 łyżeczki). Starszym
niemowlętom (IV kwartał) należy podwoić ilość warzyw i mięsa.

Papka z ziemniaków

PB10

Skład:
ziemniak średniej wielkości (80 g)
5 g masła

mleko modyfikowane „następne” (Bebiko 2, Nan 2, Gerber 2)

1 porcja = 120 g
Przepis:

Ziemniak czyścimy, obieramy cienko, starannie płuczemy, wkładamy do
wrzącej wody i gotujemy pod przykryciem do miękkości. Po ugotowaniu
odcedzamy, rozcieramy lub rozgniatamy, dodając mleko i masło,
podgrzewamy mieszając. Papkę podajemy z ugotowanym mięsem bądź
pulpetem i jarzynką.

20

Jarzynki z mięsem

Kalafiorowa z mięsem na rosole PB7
Skład:

90 g obranych warzyw: 1/4 marchewki (15 g), 1/4 pietruszki (9 g), 1/2 małego
ziemniaka (18 g), 1/4 małego pora (9 g), 2 gałązki kalafiora (18 g)

łyżeczka oliwy z oliwek (5 g) ewentualnie oleju słonecznikowego
łyżeczka płatków ryżowych (5 g)
mały kawałek surowego chudego mięsa z drobiu lub cielęciny (20 g)
120 g wody, którą uzupełniamy podczas gotowania
1 porcja = 180 g + 10 g mięsa
Przepis:

Warzywa starannie myjemy, obieramy i płuczemy, mięso płuczemy.
Warzywa i mięso kroimy, wkładamy do wrzącej wody i gotujemy przez około
20 minut. Dodajemy płatki ryżowe lub kaszę kukurydzianą. Gotujemy na
małym ogniu (do miękkości) jeszcze przez około 20 minut. Ugotowane
warzywa, mięso i ryż miksujemy. Można też wyjąc mięso i drobno posiekać,
a warzywa i ryż przetrzeć przez gęste sitko. Przetartą lub zmiksowaną zupę
zagotowujemy. Dodajemy oliwę lub olej. Mieszamy, sprawdzamy
temperaturę, podajemy dziecku.

Królik z kalarepą

P7

B6

Skład:
1/2 kalarepy
1/2 marchewki

1 łyżeczka masła
2 łyżeczki mięsa z królika (20 g)

Przepis:

Mięso gotujemy osobno i drobno siekamy. Warzywa obieramy, myjemy i
kroimy na drobno. Do zagotowanej wody dodajemy warzywa i gotujemy do
miękkości. Po ugotowaniu przecieramy przez sito, dodajemy mięso i masło,
gotujemy. Podajemy ostudzone.

Papka warzywna z kurczęciem PB7
Skład:
1/2 marchewki
1/2 ziemniaka
2 różyczki brokułu

1 łyżeczka oleju sojowego
20 g surowego mięsa
100 g wody

Przepis:

Warzywa myjemy, ziemniaki i marchew obieramy, płuczemy. Kroimy je na
drobno i wrzucamy do zagotowanej wody. Gotujemy do miękkości (20
minut). Na koniec gotowania wrzucamy brokuły. Ostatecznie miksujemy i
dodajemy olej, ponownie doprowadzamy do zagotowania. Po ostudzeniu
podajemy łyżeczką.

21

Zupa jarzynowa z mięsem bez rosołu

P7

B6

Skład:
surowe chude mięso z piersi kurczaka lub indyka
(20 g)
1 łyżeczka oliwy z oliwek lub oleju sojowego
2 płaskie łyżeczki kleiku ryżowego (5 g)

1/2 pietruszki (15 g)
1/2 marchewki (25 g)
1 ziemniak (50 g)
100 g wody

1 porcja = 180 g + 10 g gotowanego mięsa
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy, wkładamy do wrzącej wody i
gotujemy na wolnym ogniu do miękkości. Miksujemy warzywa, mieszamy z
kleikiem. Mięso gotujemy osobno przez około 20 minut. Po ugotowaniu
rozdrabniamy – drobno siekając nożem. Do zupy dodać posiekane mięso, a po
zagotowaniu – oliwkę. Podać po wymieszaniu.

Mleczne

Herbatnik z mlekiem modyfikowanym

B7

Skład:
100 ml mleka modyfikowanego („następne” – Bebilon 2, Nan 2)
herbatnik lub sucharek
Przepis:
Do przygotowanego płynnego mleka modyfikowanego – mleka w proszku
rozcieńczonego – dodajemy utarty sucharek (herbatnik). Po przygotowaniu
powinno być 120 g mieszanki. Zamiast sucharka można utrzeć świeżo suszoną
bułkę, która musi być pulchna, biała i dobrze wypieczona. Herbatniki
przeznaczone dla niemowląt muszą pochodzić ze specjalnej produkcji albo z
własnego wypieku.

Kaszka kukurydziana na mleku B8
Skład:
9 g mleka modyfikowanego („nastę-
pne” – Bebilon 2, Nan 2)
6 g kaszy kukurydzianej

5 g cukru
100 g wody

1 porcja = 100 g
Przepis:

Mleko w proszku rozprowadzamy w ciepłej wodzie. Kasze rozprowadzamy w
wodzie zimnej i wlewamy do pozostałej ilości (z około 150 g) wody wrzącej.
Mieszając gotujemy na wolnym ogniu. Pod koniec gotowania dodajemy
cukier oraz rozprowadzone w wodzie mleko, ciągle mieszając. Kaszę
gotujemy jeszcze przez 3 minuty. Po ugotowaniu ma być 200 g kaszy – w
razie konieczności dopełniamy wrzącą wodą do pożądanej objętości.

22

Kaszka manna na mleku modyfikowanym

B10

Skład:
7 miarek mleka „następnego” (Bebilon 2, Gerber 2, Nan 2)
3 łyżeczki kaszy manny (15 g)
2 płaskie łyżeczki cukru (10 g)
180 g wody
1 porcja = 220 g
Przepis:

Wodę zagotowujemy, następnie studzimy. Do części wody dodajemy kaszę i
cukier, gotujemy zgodnie z przepisem z opakowania po kaszy. Pozostała ilość
wody służy do rozprowadzenia mleka. Łączymy z ugotowaną manną.

Kaszka kukurydziana na mleku modyfikowanym B6
Skład:
150 g mleka „następnego” płynnego (Bebiko
2, Gerber 2, Nan 2)
2 łyżeczki kaszki kukurydzianej (ok. 9 g)

2 płaskie łyżeczki cukru (10 g)
1/5 szklanki wody (50 ml)

1 porcja = 180 g
Przepis:
Kaszkę pozostawiamy w zimnej wodzie na godzinę, aby nasiąkła. Następnie
gotujemy przez 25-30 minut. Przygotowujemy porcję mleka zgodnie z przepisem
na opakowaniu produktu. Do ugotowanej kaszki dodajemy przygotowane mleko,
mieszamy. Sprawdzamy temperaturę posiłku przed podaniem dziecku.



Kaszka manna z Nutramigenem PB12
Skład:
15-20 g kaszki manny lub kleiku (np. ryżowy, kukurydziany, ryżowo-gryczany)
150-180 ml wody
5-6 miarek proszku ProSobee 2 lub Nutramigenu
Przepis:

Gotujemy wodę i studzimy. Kaszkę lub kleik rozprowadzamy w 100 ml
wody. Mieszając gotujemy (kaszkę mannę gotować 5-10 minut). Do
ugotowanej kaszki lub kleiku dodać rozpuszczony w pozostałej ilości wody
proszek ProSobee 2 lub Nutramigen, starannie wymieszać.

23

Kaszka ryżowa z mlekiem

B7

Skład:
180 g mleka „następnego” płynnego (Bebilon 2, Gerber 2, Nan 2)
5 łyżeczek kaszki ryżowej błyskawicznej (10-12 g)
1 porcja = 180 ml
Przepis:

Mleko przygotowujemy wg zaleceń na opakowaniu. Po odmierzeniu kaszki
ryżowej dodajemy do mleka i mieszamy. Podajemy ostudzone.

Kisiel mleczny B7
Skład:
80 ml mleka modyfikowanego „następnego”
4 g mączki ziemniaczanej
1 żółtko
Przepis:

Mleko modyfikowane przygotowujemy wg zaleceń producenta. W części
zimnego mleka rozprowadzamy mąkę ziemniaczaną i żółtko, wlewamy do
pozostałej ilości wrzącego mleka i ciągle mieszając zagotowujemy. Kisiel
możemy podać polany sokiem owocowym lub z owocami z cukrem podanymi
obok kisielu.

Kisiel mleczny z żółtkiem

B7

Skład:
20 g mleka „następnego” płynnego (Bebilon 2, Gerber 2, Nan 2)
łyżeczka mączki ziemniaczanej
1/2 żółtka
100 ml wody
1 porcja = 150 ml
Przepis:

Wodę zagotowujemy i po schłodzeniu rozprowadzamy mleko. W pozostałej
ilości wody rozprowadzamy mączkę ziemniaczaną i żółtko. Mieszając
starannie doprowadzamy do wrzenia. Łączymy z rozprowadzonym mlekiem.
Podajemy z sokiem owocowym.

24

Papka z twarogu

PB11

Skład:
40 g twarogu przygotowanego a 350 ml mleka pasteryzowanego
50 g mleka „następnego” płynnego (Bebilon 2, Gerber 2, Nan 2)
1 porcja = 100 g
Przepis:

Mleko przegotowujemy, studzimy, dodajemy 3 łyżeczki kwaśnej śmietany lub
kilka łyżeczek zsiadłego mleka. Pozostawiamy przykryte w temperaturze
pokojowej na 24-36 godzin. Po ukwaszeniu usuwamy warstewkę tłuszczu.
Zagotowujemy taką samą ilość mleka pasteryzowanego. Dodajemy do niego
ukwaszone mleko i pozostawiamy na 10 minut. Po wytrąceniu sernika
odsączamy go na gęstym sitku. Roztarty lub przetarty przez sitko na gładką
masę twaróg łączymy z ciepłym mlekiem „następnym” przygotowanym
zgodnie z przepisem podanym na opakowaniu mleka. Papkę z twarogu
podajemy jako samodzielny posiłek z dodatkiem biszkoptu lub herbatników.

Pasta z twarogu B8
Skład:
40 g twarogu
50 g mleka modyfikowanego „następnego” (Bebilon 2, Nan 2)
1 porcja = 100 g
Przepis:

Twaróg roztarty lub przetarty przez wyparzone sitko na gładką masę łączymy
z ciepłym mlekiem. Papkę z twarogu podajemy jako samodzielny posiłek lub
jako dodatek do podwieczorku czy śniadania.

Płatki kukurydziane na mleku

B7

Skład:
5 g płatków kukurydzianych
100 g mleka modyfikowanego „następnego” (Bebilon 2, Nan 2)
1 porcja = 100 g
Przepis:

Wszystkie naczynia potrzebne do przygotowania mleka muszą być umyte i
wyparzone. Mleko modyfikowane, ewentualnie mleko w proszku rozcieńczo-
ne, przygotować zgodnie z zaleceniem producenta. Do mleka dodać płatki
kukurydziane i zagotować. Podawać schłodzone, zaraz po przygotowaniu.

25

Ryż na gęsto z Nutramigenem

PB12

Skład:
30 g ryżu
5 miarek proszku ProSobee 2 lub Nutramigenu
150 ml wody
1 porcja = 150 g
Przepis:

Wypłukany ryż gotujemy na bardzo małym ogniu przez ok. 20 minut. Do
ugotowanego ryżu dodajemy proszek ProSobee 2 lub Nutramigen. Dokładnie
mieszamy i miksujemy, aż do osiągnięcia jednolitej konsystencji. Podajemy
jako samodzielne danie z dodatkiem syropu lub soku owocowego.

Twaróg dla niemowląt PB11
Skład:
1,5 szklanki 3,2% pasteryzowanego mleka
3 łyżeczki (20 g) kwaśnej śmietany
1 porcja = 50 g
Przepis:
Mleko przegotowujemy, studzimy. Śmietanę zakwaszamy, używając specjalnych
tabletek zakwaszających, które nabywamy w sklepach mleczarskich. Po
zakwaszeniu mleko przykrywamy i pozostawiamy w temperaturze pokojowej na
24-36 godzin. Po ukwaszeniu ogrzewamy naczynie w gorącej wodzie w celu
ś

cięcia się sernika. Usuwamy warstewkę tłuszczu, a resztę odcedzamy na gęstym

sitku. Otrzymujemy w ten sposób około 50 g miękkiego twarożku. Podajemy w
połączeniu z owocami, biszkoptami.

Obiadki

Indyk z jarzynami

PB10

Skład:
pierś indyka (40 g)
1 mały ziemniak

1/2 łyżeczki masła
mrożona włoszczyzna (3 duże szczypty)

Przepis:

Mięso indyka gotujemy do miękkości razem z trzecią częścią warzyw.
Pozostałe 2/3 gotujemy w niewielkiej ilości wody, razem z ziemniakiem.
Gotowane mięso po pokrojeniu na drobne kawałki miksujemy z ugotowanym
warzywnym wywarem. Na koniec dodajemy masło. Danie może być
podawane jako samodzielny posiłek obiadowy.

26

Kotlecik z groszkiem

B12

Skład:
70 g piersi z kurczaka
plaster żółtego sera
1 łyżeczka tartej bułki

1 łyżka mrożonego zielonego groszku
1 łyżeczka zielonej siekanej pietruszki
1/2 łyżeczki oliwy

Przepis:

Pierś z kurczaka myjemy, tniemy na drobne kawałki i miksujemy. Groszek
gotujemy i mieszamy z mięsem, dodajemy pietruszkę, łyżeczkę tartej bułki
oraz niewielką ilość wody. Dodajemy przyprawy do smaku. Po wymieszaniu
formujemy 2 kotleciki. Układamy na folii wymoszczonej masłem, jeden na
drugim, pomiędzy nie wkładając plasterek sera. Przykrywamy plasterkiem
sera i polewamy oliwą. Zawijamy w folię i wstawiamy do piekarnika na 15
minut.

Mięso z kurcząt z jabłkiem

P7

B6

Skład:
25 g surowego mięsa z kurczaka
(pierś)
1 łyżeczka kleiku ryżowego (3 g)

1 łyżeczka świeżego masła (5 g)
1 średnie jabłko (80 g)
60-70 ml wody

porcja = 150 g + 20 g gotowanego mięsa (pierś z kurczaka)
Przepis:

Jabłko płuczemy, obieramy, po usunięciu gniazda nasiennego kroimy na
ć

wiartki. Do zagotowanej wody wkładamy jabłko, doprowadzamy do

rozgotowania. Przecieramy jabłko przez sitko. Mięso gotujemy w osobnym
naczyniu, drobno siekamy i mieszamy z musem jabłkowym. Wszystko
mieszamy z kleikiem ryżowym. Dodajemy masło i doprowadzamy do
wrzenia. Po schłodzeniu podajemy łyżeczką.

Przecier ryżowo-mięsny z jabłkiem

P7

B6

Skład:
15 g piersi kurczaka
1 średnie jabłko (80 g)
3 łyżeczki kleiku ryżowego (3 g)

1 łyżeczka świeżego masła (5 g)
20 ml wody

Przepis:
Jabłko obieramy, pozostawiając miąższ. Wkładamy do wrzątku aż do
rozgotowania. W tym czasie przygotowujemy mięso, po ugotowaniu drobno
siekamy. Do rozgotowanego jabłka dodajemy mięso, kleik ryżowy i masło.
Wszystko mieszamy i gotujemy. Dodajemy wodę do uzyskania odpowiedniej
konsystencji.

27

Pulpety z cielęciny i kaszki manny

PB10

Skład:
4 łyżeczki surowej mielonej cielęciny (70
g)
50 g warzyw, tj. 1/4 małej marchwi (25
g), 1/2 małej pietruszki (25 g)
1/2 łyżeczki zielonej pietruszki (2 g)

1/2 łyżeczki pokrojonego w kostkę
selera
2 łyżeczki kaszy manny (10 g)
1/2 surowego żółtka
150 ml wody

1 porcja = 90 g
Przepis:

Sparzamy jajko. Mielemy cielęcinę i dodajemy żółtko, drobno posiekaną
pietruszkę i kaszę mannę. Po dokładnym wymieszaniu formujemy kotleciki
(3-4 sztuki). Warzywa [po umyciu, obraniu i płukaniu kroimy w drobna
kostkę i wrzucamy do wrzącej wody, doprowadzając do zagotowania.
Wkładamy kotleciki i gotujemy pod przykryciem ok. 25-30 minut.

Przeciery owocowe

Kisiel z jabłek PB9
Skład:
jabłko (50 g)
łyżeczka mąki ziemniaczanej (5 g)

łyżeczka cukru (5 g)
100 ml wody

1 porcja = 150 g
Przepis:

Jabłko po umyciu kroimy, oddzielamy część stanowiącą ogryzek, parzymy we
wrzącej wodzie, rozgniatamy i dodajemy cukier. Mąkę ziemniaczaną rozpro-
wadzamy w 20 ml zimnej wody, następnie mieszając dodajemy wrzący
przecier, doprowadzamy do zagotowania. Kisiel owocowy podajemy polany
mlekiem „następnym” bądź sam, dodatkowo biszkopt lub chrupki kukury-
dziane.

Kisiel żurawinowy

P7

B5

Skład:
100 g żurawin
20 g cukru

10 g mąki ziemniaczanej

200 ml wody

Przepis:

ś

urawiny po umyciu rozgniatamy i wrzucamy do gotującej się wody wraz z

cukrem. Po krótkim czasie gotowania przecieramy przez plastikowe sitko.
Mąkę ziemniaczaną rozprowadzamy w niewielkiej ilości zimnej wody.
Powoli mieszając wlewamy do gotującej się wody. Gotujemy.

28

Przecier z czarnych jagód

P6

B7

Skład:
200 g czarnych jagód
3-4 łyżeczki przegotowanej wody (20 ml)
1 porcja = 150 g
Przepis:

Jagody myjemy, płuczemy, sparzamy wrzątkiem. Owoce rozcieramy na
miazgę, dodajemy wodę, mieszamy i przecieramy przez sitko.

Przecier z jabłek

P7

B6

Skład:
100 g jabłek
1/2 łyżeczki cukru
2 łyżeczki przegotowanej wody (10 ml)
1 porcja = 100 g
Przepis:
Do przygotowania przecieru używamy jabłek słodkich i soczystych. Jabłka
myjemy i ścieramy na tarce. Mieszamy z przegotowaną wodą i cukrem. Jest to
wspaniałe danie deserowe.


Przecier z malin P6

B5

Skład:
1/2 szklanki malin
2 łyżeczki kleiku ryżowego
Przepis:

Miękkie, dojrzałe owoce płuczemy wrzątkiem. Przecieramy maliny i
dodajemy kleik ryżowy, delikatnie mieszając.

Przecier z truskawek

PB7

Skład:
5-7 dojrzałych truskawek
1 łyżeczka kleiku ryżowego
2-3 łyżeczki przegotowanej wody
Przepis:

Dojrzałe owoce przebieramy, płuczemy i sparzamy wrzątkiem. Rozcieramy
na miazgę i przecieramy przez grube sitko. Dodajemy kleik ryżowy, wodę i
mieszamy wszystko. Podajemy dziecku zaraz po przygotowaniu.

29

Purée z jabłka i gruszki PB7
Skład:
1/3 dojrzałego jabłka
1/2 miękkiej gruszki
2 łyżki przegotowanej wody
1 porcja = 100 g
Przepis:

Owoce płuczemy, obieramy ze skórki – pozostawiamy jedynie miąższ – i
kroimy na cienkie plasterki. Po włożeniu do rondelka dusimy na wolnym
ogniu z 2 łyżkami wody przez 10 minut. Po rozgotowaniu owoce rozcieramy i
miksujemy. Podajemy jako doskonały deser – dodatek do biszkopta lub kaszy
manny.

Sos słonecznikowy

PB9

Skład:
1/2 szklanki ziaren słonecznikowych
łyżeczka drobno posiekanego koperku
kilka łyżek przegotowanej wody
Przepis:
Miksujemy ziarna z dodatkami i z ilością wody odpowiednia do konsystencji,
jaką sobie życzymy

Soki

Kompot owocowy

PB7

Skład:
1/2 małego jabłka (50 g)
1/2 średniej gruszki (50 g)

2 płaskie łyżeczki cukru (10 g)
80 ml wody

1 porcja = 50 g
Przepis:

Owoce myjemy, obieramy i płuczemy, a następnie kroimy w kostkę. Wkłada-
my do wrzącej wody z cukrem i gotujemy do rozmiękczenia. Przecieramy
przez sitko lub miksujemy. Możemy podawać jako dodatek do biszkopta.

30

Kompot z jabłek

PB7

Skład:
1/2 średniego jabłka (50 g)
2 płaskie łyżeczki cukru (10 g)

100 ml wody

1 porcja = 150 g
Przepis:

Jabłko myjemy, obieramy i płuczemy, a następnie rozdrabniamy. Wkładamy
do wrzącej wody z cukrem i gotując doprowadzamy do rozmiękczenia.
Przecieramy przez sitko. Podajemy jako deser z biszkoptami do twarożku
bądź jako napój gaszący pragnienie dziecka.

Sok marchewkowo-jabłkowy

P6

B5

Skład:
ś

rednie jabłko (60 g)

ś

rednia marchew (80 g)

1 porcja = 50 g
Przepis:

Marchew i jabłko myjemy, obieramy i płuczemy, a następnie ścieramy na
tarce (jabłko jedynie miąższ). Wyciskamy sok na sitku pogrążonym w
szklance.

Sok pomidorowo-jabłkowy

PB7

Skład:
soczyste słodkie jabłko (200 g)
1/2 dużego dojrzałego pomidora (100 g)
1 porcja = 150 g
Przepis:

Po umyciu parzymy pomidor i zdejmujemy skórkę, tniemy na cząstki i
przecieramy przez sitko. Jabłko myjemy, obieramy, płuczemy i ścieramy na
tarce. Przecier jabłkowy dodajemy do pomidorowego i mieszamy.

Ziołowa herbatka z kopru i rumianku

PB7

Skład:
łyżeczka kopru włoskiego i rumianku (3 g)
płaska łyżeczka cukru (5 g)
200 ml wody
1 porcja = 100 ml
Przepis:

Wymieszane zioła wsypujemy do kubka. Zalewamy wrzącą wodą i
zostawiamy do zaparzenia na ok. 15 minut, pamiętając o przykryciu.
Przecedzamy napar. Otrzymany klarowny napój słodzimy do smaku. Napój
doskonale gasi pragnienie, a dodatkowo wspomaga trawienie i łagodzi objawy
kolki.

31

Z jajkiem

Bukiet warzyw z jajkiem

PB11

Skład:
warzywa: 2-3 gałązki kalafiora, 1 mały
ziemniak, 1/2 małej marchwi
1/2 łyżeczki posiekanego szczypiorku

1 jajko
2 łyżeczki masła

1 porcja = 100 ml
Przepis:

Warzywa gotujemy w lekko osolonej wodzie (1 szklanka). Jajko po sparzeniu
roztrzepujemy widelcem. Na spodek wkładamy łyżeczkę masła, wylewamy
roztrzepane jajko i umieszczamy w rondelku z wrzącą wodą, aż się zetnie.
Podajemy potrawę rozgniecioną widelcem. Podrobione warzywa i ścięte jajko
układamy na talerzyku z dodatkiem masła, posypane szczypiorkiem.

Jajecznica na parze ze szczypiorkiem

PB11

Skład:
1 łyżeczka posiekanego szczypiorku (2 g)
2 płaskie łyżeczki masła (10 g)

1 jajko
1 łyżeczka mleka (15 g)

1 porcja = 180 ml
Przepis:

Szczypiorek opłukujemy, siekamy na drobne pierścionki i parzymy wrzątkiem
przez minutę. W rondelku gotujemy wodę. Spodeczek smarujemy masłem i
wstawiamy do rondelka z wrzątkiem. Na spodeczek wbijamy jajko i starannie
mieszamy do ścięcia się białka. Przed podaniem posypujemy szczypiorkiem.

Kisiel mleczny z żółtkiem

B7

patrz s. 23

Kleik ryżowy z żółtkiem i jabłkiem

PB7

Skład:
5-6 łyżeczek kleiku ryżowego lub
kaszki (15-18 g)
obrane jabłko (50 g)

łyżeczka oliwy z oliwek
1/2 żółtka (10 g)
100 ml wody

1 porcja = 150 ml
Przepis:
Jabłko myjemy, obieramy i trzemy na tarce. Wkładamy do wrzącej wody i
gotujemy. Chłodzimy i dodajemy kleik ryżowy oraz 1/2 żółtka, mieszamy i
gotujemy. Po zagotowaniu dodajemy oliwkę lub świeże masło.

32

Lane kluski

B7

Skład:
100 g mleka płynnego modyfikowanego
5 g mąki kukurydzianej
1 żółtko
Przepis:

Mleko przygotowujemy zgodnie z podanym przez producenta przepisem.
ś

ółtko łączymy z mąką i 2 łyżeczkami wody na jednolitą masę, wlewamy

cieniutkim strumieniem na wrzące mleko, zagotowujemy. Kluseczki powinny
być wielkości drobnej kaszy perłowej i bardzo miękkie.

Omlet z marchewką

PB12

patrz str. 17

Papka warzywna z żółtkiem

PB7

Skład:
1/2 marchewki
2 różyczki kalafiora
1/2 małego ziemniaka

1 łyżeczka masła
jajko
100 ml wody

Przepis:

Myjemy warzywa, ziemniak i marchewkę obieramy i płuczemy. Gotujemy
wodę, wrzucamy warzywa, doprowadzamy do miękkości (ok. 20 minut).
Dodajemy kolejno ugotowane żółtko i masło, wszystko miksujemy.
Gotujemy i podajemy po schłodzeniu.

Zupa jarzynowa z żółtkiem

PB7

Skład:
1/2 marchewki
1/2 małego ziemniaka
1/4 korzenia pietruszki
plaster małego selera

1 łyżeczka świeżego masła
2 płaskie łyżeczki kleiku ryżowego (5 g)
1/2 żółtka
120 ml wody (uzupełniać podczas gotowania)

1 porcja = 150 g + 1/2 żółtka
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy. Jajko sparzamy wrzątkiem,
oddzielamy białko od żółtka i dzielimy żółtko na 2 porcje. Warzywa kroimy,
wkładamy do wrzącej wody (120 ml) i gotujemy na wolnym ogniu przez 20
minut. Po ugotowaniu przecieramy lub miksujemy. Dodajemy kleik ryżowy,
masło i żółtko, mieszamy i zagotowujemy. Przed podaniem sprawdzamy
temperaturę. Białko jaja i pozostałą połowę żółtka użyć do innej potrawy, nie
przechowywać.

33

Zupa jarzynowa z żółtkiem i kaszą manną

PB10

Skład:
warzywa 110 g, tj. 1/2 marchwi (33 g), 1/2
małego ziemniaka (22 g), 1/4 ma-łej
pietruszki (11 g), 1/2 małej cebuli (11 g),
cienki plaster selera (11 g), łyżka mrożonej
fasolki szparag. (22 g)

pełna łyżka kaszy manny (6 g)
ż

ółtko (20 g)

120 ml wody (uzupełniać
podczas gotowania)

1 porcja = 220 g
Przepis:

Warzywa starannie myjemy, obieramy i płuczemy. Drobno kroimy lub trzemy
na tarce do jarzyn, wkładamy do wrzącej wody i gotujemy przez ok. 1/2
godziny. Pod koniec gotowania mieszając dodajemy kaszę mannę. śółtko
dodajemy do zupy, starannie rozprowadzamy i ciągle mieszając zagotowu-
jemy. Podajemy po sprawdzeniu temperatury potrawy.

Zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

PB7

Skład:
1 łyżeczka kleiku kukurydzianego (23 g)
1 łyżeczka posiekanego pora (78 g)
1/2 marchwi (60 g)
1 ziemniak (50 g)

1 łyżeczka masła
1/2 żółtka (10 g)

100 ml wody

1 porcja = 180 g + 10 g żółtka
Przepis:
Marchewkę i ziemniaka myjemy, obieramy i płuczemy. Por po umyciu drobno
kroimy. Do zagotowanej wody wrzucamy pokrojone warzywa i gotujemy przez
ok. 20 minut. Jajko uprzednio ugotowane studzimy, obieramy ze skorupki i
oddzielamy białko od żółtka. śółtko dodajemy do zupy i dokładnie wszystko
miksujemy. Następnie dodajemy kleik i masło, mieszamy i gotujemy, podajemy
po schłodzeniu.

34

Zupki

Pierwsza zupa marchewkowa

P5

B7

Skład:
1/2 średniej marchwi (60 g)
mały ziemniak (30 g)

100 ml wody

łyżeczka oliwy lub świeżego masła (5 g)
2 płaskie łyżeczki kleiku ryżowego (6 g)

1 porcja = 150 g
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy. Drobno kroimy w kostkę. Wkłada-
my do wrzącej wody i gotujemy pod przykryciem, najlepiej przez ok. pół
godziny. Miękkie ugotowane warzywa przecieramy przez sitko lub miksu-
jemy, łączymy z wywarem i kleikiem, doprowadzamy do zagotowania.
Dodajemy oliwę i mieszamy. Studzimy przed podaniem.

Pierwsza zupa jarzynowa

P7

B5

Skład:
obrane warzywa (90 g), tj. 1/2 małej marchwi
(40 g), 1 mały ziemniak (30 g), 1/4 korzenia
pietruszki (15 g)
łyżeczka oliwy z oliwek lub oleju sojowego
(5 g)

2 płaskie łyżeczki kleiku
ryżowego (5 g)
ż

ółtko (20 g)

150-200 ml wody

1 porcja = 150 g
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy. Wkładamy do wrzącej wody i
gotujemy na małym ogniu do miękkości (20-30 minut). Uzupełniamy wodą
podczas gotowania. Ugotowane warzywa przecieramy bądź miksujemy,
łączymy z wywarem i kleikiem ryżowym. Gotujemy całość mieszając,
dodajemy oliwę. Podajemy po schłodzeniu.

35

Zupa jarzynowa z cielęciną

P7

B6

Skład:

1/5 małej marchwi (20 g)
1/2 małego ziemniaka (20 g)
1/2 małej pietruszki (20 g)
brokuły (20 g)
pokrojona gałązka selera (10 g)
100 ml wody

2 łyżeczki kleiku kukurydzianego (5 g)
20 g surowego mięsa (chuda cielęcina,
po gotowaniu ok. 10 g)

łyżeczka oliwy z oliwek lub oleju
sojowego (5 g)

1 porcja = 150 g + 10 g gotowanego mięsa
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy, drobno kroimy. Wkładamy do
wrzącej wody i gotujemy do miękkości (20 minut). Miksujemy. Osobno
ugotowane mięso cielęce drobno siekamy nożem. Do wywaru z ugotowanego
mięsa dodajemy mięso, kleik z warzyw i oliwę. Gotujemy mieszając. Po
ostudzeniu podajemy jako posiłek obiadowy.

Zupa jarzynowa z cielęciną i kleikiem

P7

B6

Skład:

1/2 małej marchwi (50 g)
mały ziemniak (50 g)
1/2 pietruszki (20 g)
2 łyżeczki kleiku ryżowego (6 g)

łyżeczka świeżego masła (5 g)
20 g surowego mięsa cielęcego (po
gotowaniu ok. 10 g)
120 ml wody

Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy. Mięso cielęce czyścimy z błon,
wkładamy do wrzącej wody i gotujemy do miękkości. Osobno ugotowane
warzywa dodajemy do kleiku i mięsa. Wszystko miksujemy. Po dodaniu
masła ponownie gotujemy. Podajemy po ostudzeniu.

Zupa jarzynowa z kaszką kukurydzianą i masłem PB7
Skład:

1/2 małej marchwi (50 g)
mały ziemniak (50 g)
1/2 pietruszki (20 g)
kaszka kukurydziana (ile?)

łyżeczka świeżego masła (5 g)
20 g surowego mięsa cielęcego (po
gotowaniu ok. 10 g)
120 ml wody

Uwaga: W odniesieniu do kaszki nie podano gramatury. W recepturze był błąd.
Wśród surowców nie ma kaszki, za to jest kleik ryżowy.
Przepis:

Kaszkę kukurydzianą zalewamy 30 ml chłodnej przegotowanej wody. Warzy-
wa myjemy, obieramy i płuczemy, wkładamy do wrzącej wody. Dodajemy
kaszkę kukurydzianą i lekko mieszając gotujemy około 20 minut. Po
ugotowaniu miksujemy, dodajemy masło i ponownie doprowadzamy do
zagotowania. Podajemy po ostudzeniu.

36

Zupa jarzynowo-fasolowa

PB7

Skład:

1/4 małej marchwi (20 g)
1/2 małego ziemniaka (20 g)
1/4 małej pietruszki (20 g)
120 ml wody
5 strączków fasolki szparagowej
(20 g)

2 płaskie łyżeczki kleiku ryżowego (5 g)
łyżeczka oliwy z oliwek lub oleju
słonecznikowego (5 g)
20 g surowego mięsa cielęcego (po
gotowaniu ok. 10 g)

1 porcja = 180 ml
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy. Odcinamy końcówki fasoli i
usuwamy włókienka. Kroimy, wkładamy do wrzącej wody i gotujemy do
miękkości (20 minut). Ugotowane warzywa przecieramy przez sitko lub
miksujemy. Dodajemy kleik ryżowy i oliwę. doprowadzamy do zagotowania,
mieszając. Podajemy po ostudzeniu. Możemy ewentualnie dodać 10 g
gotowanego, dobrze posiekanego chudego mięsa: piersi indyka, kurczaka lub
cielęciny.

Zupa marchewkowo-ziemniaczana z żółtkiem

PB7

patrz str. 32



Zupa wielowarzywna

PB10

Skład:
2 marchewki
1 pietruszka
1/4 selera
kawałek małego pora
natka pietruszki

koperek
gałązka kalafiora
3 pomidory
3 ziemniaki
3 łyżki soczewicy

3 łyżki oleju
sól, pieprz
1000 ml wody

Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy i płuczemy, drobno kroimy. Do garnka wlewa-
my olej, dodajemy pokrojone warzywa i niewielką ilość wody. Dusimy przez
5 minut, dodajemy obrane ze skóry pomidory, opłukaną soczewicę i wodę.
Gotujemy do miękkości. Podajemy po ostudzeniu.

37

Zupa z płatkami jęczmiennymi PB10
Skład:

1 łyżeczka płatków jęczmiennych
błyskawicznych
100 g warzyw, tj. 1/4 małej marchwi,
1/3 ziemniaka

1 łyżeczka startego selera
40 g mięsa z piersi kurczaka
120 ml wody

1 porcja = 200 ml
Przepis:

Warzywa myjemy i obieramy. Marchew i ziemniaka drobno tniemy w kostkę.
Zagotowujemy wodę, dodajemy mięso i pokrojone warzywa. Po 10 minutach
gotowania dodajemy starty seler i pietruszkę. Po kolejnych 10 minutach goto-
wania dodajemy płatki jęczmienne i jeszcze przez chwilę gotujemy. Ugotowa-
ne mięso wyjmujemy, drobno siekamy i dodajemy do zupy. Podajemy po
ochłodzeniu.

Zupa jarzynowa z olejem sojowym

P12

B10

Skład:

5 g ryżu lub kaszy kukurydzianej
500 g warzyw, tj. marchwi, kalafiora,
pietruszki
3 g masła

1 łyżeczka cukru
40 g mięsa z piersi kurczaka
olej sojowy
150 ml wody

1 porcja = 120 g
Uwaga: W odniesieniu do oleju sojowego nie podano gramatury. W recepturze
był błąd. Wśród surowców nie ma oleju sojowego.
Przepis:

Warzywa myjemy i trzemy na tarce lub drobno kroimy. Wkładamy do
wrzątku, gotujemy pół godziny do miękkości, odcedzamy. Odcedzone
warzywa przecieramy przez sitko. Wypłukany ryż (kaszę) dodajemy do
wrzącego pozostałego wywaru i gotujemy 15-20 minut. Przetarte warzywa
łączymy z ugotowaną kaszą lub ryżem, dodajemy olej sojowy i cukier.
Zagotowujemy.

38

Zupa marchewkowa z mlekiem modyfikowanym B5
Skład:

1/2 małej marchwi (50 g)
ś

redni ziemniak (70 g)

łyżeczka kleiku ryżowego (3 g)

60 g mleka modyfikowanego
„następnego”
60 ml wody

1 porcja = 180 g
Przepis:

Warzywa myjemy, obieramy, płuczemy, kroimy w drobną kostkę. Wkładamy
do wrzącej wody i gotujemy ok. 20 minut. Miękkie warzywa miksujemy lub
przecieramy przez sitko, dodajemy kleik i doprowadzamy do zagotowania,
mieszając. Przygotowujemy mleko zgodnie z opisem na opakowaniu.
Zmiksowane warzywa dokładnie mieszamy z mlekiem modyfikowanym i
podgrzewamy zupę. Sprawdzamy temperaturę przed podaniem.

Komentarz
Trudno zawierzyć w zupełności tym przepisom, skoro autorzy opracowania
zamiast „150 g” potrafią napisać „150 mg”. W przepisie na zupę jarzynową z
kaszką kukurydzianą i masłem wśród surowców nie ma kaszki kukurydzianej, za
to jest kleik ryżowy. W przepisie na zupę jarzynową z olejem sojowym wśród
surowców nie ma w ogóle oleju sojowego. Być może takich błędów jest więcej.
Dlatego należy każdy przepis przed zastosowaniem „poddać kontroli zdrowego
rozsądku”.

HK

– 0 – o – 0 – o – 0 – o – 0 – o –

39

Część III: uwagi

Przygotowania

Przygotowanie naczyń dla niemowlęcia
Przygotowanie posiłków dla niemowląt wymaga zachowania zasad czystości.
Obowiązek ten spoczywa nie tylko na osobach przygotowujących potrawy, ale
także wymaganiom muszą sprostać pomieszczenie i sprzęt.
W wypadku sztucznego karmienia niemowląt pierwszy sporządzany posiłek to
mleko modyfikowane „początkowe”, a od 5 miesięcy mleko modyfikowane
„następne” i mieszanki mleczne. Podczas przygotowywania posiłków mlecznych
obowiązują zasady higieny, tak aby te posiłki spełniały określone wymagania
dietetyczne i mikrobiologiczne. Większość preparatów mlecznych jest w formie
sypkiej, a każdy producent jest obowiązany umieścić na opakowaniu zasady
przygotowywania, tak aby sporządzone mleko stanowiło pełnowartościowy
posiłek dla niemowlęcia. Produkty mleczne zawierają składniki, które są dosko-
nałym środowiskiem do rozwoju bakterii, nieodpowiednie przechowywanie i
przygotowanie mogą być powodem infekcji bakteryjnej przewodu pokarmowego.
Jak stwierdzono, drobnoustroje najlepiej rozmnażają się w temperaturze 15-45

o

C,

a ich rozwój jest najmniejszy, gdy osiągana jest temperatura poniżej 4

o

C.

Przygotowane posiłki dla niemowląt w pierwszym półroczu to głównie płynne
mleko modyfikowane, zupki jarzynowe i soki. Ogólnie praktykowane jest
podawanie ich przez smoczek. Stosowanie zarówno butelek (najlepiej szklanych)
jak i smoczków zobowiązuje do zachowania higieny. Wygotowanie przed
użyciem przez około 5 minut jest wystarczającym zabezpieczeniem przed
drobnoustrojami.
Po użyciu butelki i smoczka należy kolejno:
usunąć pozostałe resztki pokarmu
wypłukać pod bieżącą wodą i umyć w 2% roztworze sody oczyszczonej przy
użyciu odpowiedniej szczoteczki; kilkakrotnie wypłukać i pozostawić do
wyschnięcia
umieścić w zamkniętym pojemniku do przechowywania.
Każdorazowo przed planowanym użyciem należy butelkę i smoczek wygotować.
Kiedy dziecko jest starsze, wystarczy sparzenie wrzątkiem.

Przygotowanie posiłku dla niemowlęcia
Czy przygotowywać posiłek samemu, czy korzystać z przetworów gotowych,
zależy od rodziców.
Gotowe posiłki według ich zwolenników mają tę przewagę, że pochodzą z
kontrolowanych surowców, znanych upraw, i mają znormalizowaną wartość
odżywczą i zawartość minerałów. Produkty gotowe – często stosowane przez
rodziców w ciągu tygodnia, gdy jest mniej czasu na gotowanie – zazwyczaj
ustępują pola domowym daniom w dni wolne od pracy.

40

Posiłki

domowe

pochodzące

z

naturalnych

i

zdrowych

produktów

ż

ywnościowych, przygotowane według zasad higieny i zgodnie z przepisem, są

równie dobre jak markowe gotowe, dostępne w sklepach. Jedynym etapem, który
może budzić nasze wątpliwości, jest sposób ich przygotowywania.
Zaczynając od początku, pierwsze posiłki bezmleczne powinny być gotowa-ne.
Potrawy duszone i pieczone pozostawmy na później, tj. po ukończeniu roku.
Gotowanie, duszenie i pieczenie wpływa na zwiększenie przyswajalności
pokarmu oraz neutralizuje działanie substancji niepożądanych (toksycznych i
drobnoustrojów). W ten sposób wzrasta także wartość smakowa posiłku – często
ma to przełożenie na chęć dziecka do jedzenia. Potrawy dla niemowląt powinny
być sporządzane bez dodatku soli i ostrych przypraw. Planując ilość przygotowa-
nej potrawy pamiętać należy, że niewskazane jest przechowywanie posiłku,
zwłaszcza w pierwszym okresie wprowadzania posiłków. Dla dzieci starszych
ś

mielej możemy przygotować posiłek na 1-2 dni. Czasami można dodać

niewielką ilość cukru, jeśli potrawa tego wymaga, niemniej jednak pamiętajmy,
ż

e nadmiar cukru w diecie dziecka sprzyja powstawaniu próchnicy zębów i

nadwagi.

Przechowywanie żywności

Czynniki przyspieszające psucie się żywności
ś

ywność jest przechowywana przez pewien okres czasu, co wiąże się z

fizjologicznymi cechami człowieka, który wymaga ciągłej dostawy pokarmów i
nie może odżywiać się „na zapas”. Przechowywanie żywności podlega przemia-
nom mikrobiologicznym, biologicznym, chemicznym i fizycznym. Przemiany te
prowadzą do zmniejszenia jej wartości odżywczej, zdrowotnej i organolep-
tycznej.
Trwałość produktów jest ograniczona i zależy od składu chemicznego pokarmu,
obecnej w nim mikroflory, od warunków i czynników środowiska (tem-peratura,
wilgotność, tlen atmosferyczny oraz gazy otaczające przechowywany produkt).
Jednym z głównych składników większości pokarmów jest woda. Im więcej
wody, tym szybciej przebiegają reakcje chemiczne i tym szybszy jest rozwój
drobnoustrojów, co w konsekwencji prowadzi do szybkiego psucia się pokarmu
nawet w obniżonej temperaturze.
Inne składniki produktów żywnościowych mają mniejszy wpływ na ich trwałość.
Stosunkowo

szybko

ulegają

zepsuciu

substancje

tłuszczowe.

Białka,

węglowodany i sole mineralne odgrywają mniejszą rolę w procesach
skracających trwałość produktów, stanowią jednak substraty dla niektórych
reakcji chemicznych i działalności drobnoustrojów. Duży wpływ na szybkość
reakcji ma pH. Procesy oddechowe zachodzące w żywej strukturze tkankowej
(np. owoce, warzywa) mogą doprowadzić do podniesienia jej temperatury, co jest
niekorzystne dla przechowywania. Innym ważnym czynnikiem wpływającym na

41

trwałość produktów jest temperatura, której obniżenie ma decydujące znaczenie
w przechowywaniu. Obniżenie temperatury do minus 18-30

o

C wskutek zmiany

stanu skupienia wody daje w efekcie wielokrotne przedłużenie czasu przechowy-
wania.

Sposoby utrwalania żywności
Suszenie
Podczas suszenia pozbawia się produkty wody, co zapobiega rozwojowi
drobnoustrojów, ponadto wtedy ustaje aktywność wielu enzymów. W produkcie
suszonym hamowany jest przebieg reakcji chemicznych między składnikami, co
zapobiega psuciu się. Proces ten wykorzystywany jest do kondycjonowania
herbaty, kawy, do otrzymywania suszu owocowego, w produkcji makaronów i
innych przetworów. Suszenie w warunkach naturalnych przyczynia się do utraty
witaminy C w produktach.

Mrożenie
Jest to przechowywanie produktów w temperaturze do -18

o

C. Dla każdego

produktu określa się maksymalny czas przechowywania. W produktach
mrożonych składniki odżywcze są na ogół dobrze zachowane. W wypadku
warzyw zamrożenie pozwala na zachowanie większej ilości składników
odżywczych (do zamrożenia dochodzi zaraz po zbiorze). Mrożenie nie może być
wykorzystywane w przechowywaniu mleka, śmietany, grzybów i ogórków.
Zamrożenie powoduje zmiany struktury tkankowej miąższu wielu owoców,
dlatego owoce... (w tym miejscu brak kawałka tekstu).

Blanszowanie
Jest to proces poprzedzający mrożenie, polegający na krótkotrwałym (trwającym
kilka minut) ogrzaniu warzyw do temperatury 85-100

o

C. Blanszowanie

unieczynnia enzymy tkankowe, zapobiegając zmianom zabarwienia i walorów
smakowych

mrożonych

warzyw.

Dodatkowo

niszczone

są

bakterie.

Blanszowaniu poddaje się warzywa liściaste, groch, fasolę, szparagi, kukurydzę,
kalafior i brokuły. Proces ten nie jest konieczny dla marchwi, papryki, owoców,
cebuli, czosnku i pietruszki.

Napromieniowanie
Jest metodą, która budzi kontrowersje. Stosowane promieniowanie nie jest
radioaktywne. Tej metody używa się do sterylizacji przypraw, miękkich owoców,
a także do niszczenia drobnoustrojów obecnych w drobiu.

Konserwowanie
Pozwala na przechowywanie żywności w pojemnikach metalowych i szklanych
w temperaturze przez określony czas. Kupując takie produkty, musimy w
pierwszej kolejności zwrócić uwagę na datę ważności.

42

Dodatki do żywności
To związki chemiczne dodawane do żywności w celu poprawy jej trwałości.
Część z nich może wywierać na niektórych ludzi niekorzystne działanie w postaci
reakcji alergicznych.

Wędzenie
Jest jedną z najstarszych metod konserwowania żywności. Proces wędzenia
poprzedzany jest peklowaniem lub marynowaniem produktów. Charakterystycz-
ny smak i zapach żywności wędzonej pochodzi od związków chemicznych
zawartych w dymie. Związki te spowalniają proces utleniania mięsa, nadając mu
dodatkowo pewne wartości smakowo-zapachowe. Substancje te mogą mieć
również niekorzystne działanie dla ustroju, wręcz rakotwórcze. Wędzi się ryby,
mięso i sery.

Zasady przechowywania żywności
ś

ywność wyprodukowaną i zapakowaną w zakładach przetwórstwa prze-

chowujemy wg wskazówek zawartych na opakowaniu. Natomiast czas prze-
chowywania wyrobów domowych jest uzależniony od sposobu przygotowania.
ś

ywność powinna być przechowywana w odpowiednich opakowaniach.

Zapobiega to wysychaniu produktów i przenikaniu zapachów.

Pojemniki z tworzyw sztucznych
Nie każdy pojemnik nadaje się do wszystkich produktów spożywczych. Mięsa,
wędliny, sery i masło nie powinny być umieszczane w pojemnikach z tworzyw
sztucznych, które zawierają substancje rozpuszczające się w tłuszczach. Przed
zakupem powinniśmy się upewnić, że kupowany pojemnik ma atest
Państwowego Zakładu Higieny, a producent zapewnia, że wyrób nadaje się do
przechowywania żywności zawierającej tłuszcze.

Folia
Obecnie kupujemy wiele artykułów w folii, ale nie powinno się przecho-wywać
w niej żywności, głównie wędlin, serów, mięsa, zieleniny i warzyw. Szczególnie
niebezpieczne jest foliowanie warzyw liściastych, gdyż brak dostępu powietrza
może spowodować wytwarzanie się w warzywach bardzo szkodliwych azotynów.
Przyspieszamy psucie się, przechowując produkty w folii w warunkach
beztlenowych.

Folia aluminiowa
Ta przydatna w gospodarstwie domowym folia służy do zabezpieczania
produktów żywnościowych przed dostępem światła i wysychaniem, ale główni
stosujemy ją do pieczenia. Warto pamiętać, że niewskazane jest stosowanie jej do
produktów kwaśnych.

43

Jak przechowywać produkty
Jaja
Okres przechowywania jajek w lodówce może wynosić około 2-3 tygodni.
Niezalecane jest gromadzenie jaj na zapas. Większość lodówek ma półki
odpowiednio przystosowane do przechowywania jaj. Ważne jest, aby nie myć
jajek przed włożeniem do lodówki (naturalna otoczka na skorupce jest barierą dla
bakterii). W czasie długotrwałego przechowywania jaj do ich wnętrza wnikają
przez pory skorupki bakterie. Ich rozwój zachodzi szybciej w żółtku niż w białku.
Prowadzi to do zmiany zapachu jajka, zwiększenia się komory powietrznej i
rozrzedzenia jaja.

Mięso surowe, przetwory mięsne i drób
Surowe mięso najlepiej jest przechowywać po szybkim schłodzeniu do
temperatury 0-2

o

C. Przed włożeniem do lodówki mięso zawsze powinno być

umyte i osuszone, najlepiej włożone do odpowiednich pojemników. Ważne jest,
aby w lodówce surowe mięso nie stało na tej samej półce co gotowe potrawy.
Jeśli chcemy przechowywać mięso dłużej, najlepiej je poporcjować i zamrozić.
Można również skropić mięso sokiem z cytryny, co podnosi kwasowość na
powierzchni i opóźnia rozwój drobnoustrojów. Wśród przetworów mięsnych
najmniejszą trwałością charakteryzują się wyroby garmażeryjne i dlatego
powinny być spożywane na bieżąco. Niektóre kiełbasy (np. krakowska, parówki)
można po odpowiednim opakowaniu przechowywać do 2 dni, wędzonki
półtrwałe (toruńska, żywiecka) – do 4 dni, natomiast kiełbasy suche nawet do
miesiąca. Należy pamiętać, że podczas przechowywania mięsa zachodzą także
procesy dojrzewania. Obserwuje się utratę wagi związaną z odparowaniem części
wody.

Nabiał
Mleko i produkty mleczarskie ulegają szybkiemu psuciu się w wyniku
działalności drobnoustrojów. Szybkość występowania zmian zależy od ilości i
rodzaju mikroflory i od temperatury przechowywania. Istotne jest przede
wszystkim sprawdzanie podczas zakupów terminu przydatności do spożycia.
Mleko UHT oraz napoje mleczne w zamkniętych kartonach mają stosunkowo
długie terminy ważności. A po otwarciu nadają się do spożycia bez
przegotowania do 12 godzin. Jogurty i kefiry muszą być przechowywane w
warunkach chłodniczych z terminem ważności jak na opakowaniu. Sery żółte
przechowywane są przez kilka dni, do tego stosuje się folię spożywczą. w
przypadku dłuższego przechowywania powinno się ser mrozić. Sery twarogowe
są mało trwałe, obowiązuje termin ważności jak na opakowaniu, zazwyczaj 48
godzin. Okres przechowywania twarogu wydłuży się, jeżeli zakupimy ten w
hermetycznie zamkniętym opakowaniu foliowym.

44

Owoce i warzywa
Najlepiej trzymać w temperaturze około 10

o

C (niższa temperatura jest

niewskazana dla owoców tropikalnych, pomidorów i ogórków).Warzywa i owoce
przechowujemy w pojemnikach z niezbyt szczelną pokrywką umożliwiającą
dostęp powietrza. Warzywa korzeniowe, ziemniaki i owoce o większej trwałości
(np. jabłka) można przechowywać przez kilka dni na dolnych półkach szafek.
Jeżeli chcemy przechowywać owoce i warzywa przez dłuższy okres, potrzebne
jest odpowiednie miejsce z temperaturą 2-10

o

C. Przetwory owocowe i warzywne

przechowujemy w temperaturze poniżej 15

o

bez dostępu światła.

Pokarm mamy
Czas przechowywania mleka kobiecego jest uzależniony od temperatury. I tak: w
temperaturze 4

o

C (lodówka) – 48 godzin, w zamrożeniu do -10

o

C – około

tygodnia, a po zamrożeniu do -18

o

C – przez około pół roku. Pamiętajmy, aby

pokarm kobiecy przechowywać w butelce z odpowiednim atestem.

Potrawy domowe
Możemy przechowywać przez 2-4 dni w temperaturze poniżej 10

o

C.

Najkorzystniejsze jest przechowywanie potraw kwaśnych: kiszonych, z
dodatkiem pomidorów, kiszonej kapusty, kiszonych ogórków. Za sprawą kwasu
ograniczany jest rozwój drobnoustrojów. Dlatego niektóre potrawy (np. mięso w
rosole) możemy zakwasić przez dodanie koncentratu pomidorowego. Zupy i
sosy przechowujemy w lodówce po uprzednim zagotowaniu, ostudzeniu i
umieszczeniu

w

odpowiednim

pojemniku

z

przykryciem.

Kiszonki

przechowujemy w temperaturze poniżej 10

o

C. Najlepszą temperaturą dla

ogórków kiszonych jest 4-7

o

C., a kiszonej kapusty około 0

o

C.

W wypadku kiszonej kapusty przedłużony okres przechowywania spowoduje
zmniejszenie zawartości witaminy C, a w wypadku ogórków utratę tekstury
(twardości), rozwój drożdży i fermentację alkoholową.

Produkty zbożowe
Chleb i inne rodzaje pieczywa są produktami charakteryzującymi się małą
trwałością, a proces psucia się spowodowany jest czerstwieniem i pleśnieniem, w
wyniku których dochodzi do zmian smaku, zapachu i tekstury. Proces
czerstwienia przebiega najszybciej w temperaturze bliskiej 0

o

C, stąd chleba nie

przechowuje się w lodówce. Natomiast zamrożenie pieczywa do -20

o

C hamuje

procesy psucia się i umożliwia przechowywanie przez kilka miesięcy bez obawy
o utratę walorów smakowych. Za ogólnie przyjętą formę przechowywania
produktów mącznych uważa się mrożenie, wykorzystuje się je w przypadku
pierogów, pyz, knedli, ciast i pizzy.

45

Ryby
Najlepiej zjadać w dniu zakupu, ewentualnie nazajutrz po oczyszczeniu, umyciu i
umieszczeniu w odpowiednim pojemniku w temperaturze około 0

o

C. Ryby

wędzone powinny być przechowywane na wyższych półkach. Owijając je w folię
spożywczą unikniemy przechodzenia zapachu na inne potrawy. Ryba z konserwy
nie powinna być przechowywana w puszce po otwarciu, najlepiej przełożyć ją na
talerzyk. Surowe ryby możemy przechowywać znacznie dłużej po zamrożeniu.
Przed zamrożeniem najpierw je myjemy i patroszymy. Rybę chudą możemy
przechowywać znacznie dłużej po zamrożeniu, nawet do 6-8 miesięcy.

Tłuszcze
Olej może być przechowywany w lodówce do 2-3 miesięcy (najkorzystniej w
temperaturze 4-6

o

C, z ograniczonym dostępem światła). Najwięcej trudności

sprawia przechowywanie masła, w którym zachodzą procesy hydrolizy tłuszczów
i uwalniane wtedy kwasy tłuszczowe, aldehydy i ketony pogarszają jego jakość.
Masło i margarynę należy trzymać w lodówce przez czas zgodny z terminem
ważności umieszczonym na opakowaniu. Smalec jest tłuszczem o większej
trwałości. Jest mniej podatny na utlenianie i hydrolizę. Dzięki temu w
temperaturze od -6 do -8

o

C może być przechowywany nawet do roku. Podczas

przechowywania tłuszczów zachodzą reakcje chemiczne i enzymatyczne, które
powodują zmiany jakości, prowadzą do jełczenia. O czasie przechowywania
tłuszczów decydują warunki takie jak temperatura, dostęp światła i tlenu
atmosferycznego oraz rodzaj opakowania.

Ważne informacje
Salmonella jest to drobnoustrój, o którym wiele osób słyszało. Natomiast
pałeczka Yersini jest mało znana pomimo jej rozpowszechnienia i możliwych
zaburzeń przewodu pokarmowego na skutek jej spożycia.
Bakterie mnożą się najszybciej w temperaturze 7-60

o

C i w tym przedziale

temperatur przechowujemy żywność jak najkrócej.
Odgrzewanie produktów więcej niż raz oraz wielokrotne chłodzenie i ogrzewanie
powoduje straty witamin oraz stwarza bakteriom korzystne warunki do
rozmnażania.
Krytyczną fazą zamrażania jest przejście od temperatury -1 do -5

o

C, kiedy

wymrożeniu ulega 50-95% wody zawartej w tkankach. Im szybciej przebiega
zamrażanie, tym jakość mrożonek jest wyższa. Podczas powolnego zamrażania
ś

ciany komórek są rozrywane przez powstające kryształki lodu, co prowadzi do

wycieku zawartości komórek po rozmrożeniu, szczególnie w owocach. Szybkie
zamrażanie powoduje powstawanie kryształków i wewnątrz komórek, i w
przestrzeniach międzykomórkowych, co powoduje mniejsze uszkodzenia błon
komórkowych, a tym samym struktura produktu nie ulega większym zmianom.
Natomiast rozmrażanie powinno przebiegać powoli. Zamrożone w warunkach

46

domowych warzywa i owoce można przechowywać przez okres 1 roku w
temperaturze -18

o

C.

Konserwy należą do najtrwalszych produktów spożywczych, niemniej jednak po
otwarciu ulegają szybkiemu psuciu. Powinny być spożywane zaraz po otwarciu,
ewentualnie przechowywane przez krótki czas (po wyjęciu z puszki i ułożeniu na
talerzyku lub salaterce).
Data przydatności produktów umieszczona na opakowaniu odnosi się do
produktu zamkniętego; po otwarciu powinien być spożyty jak najszybciej.

47

Tabela trwałości produktów

W lodówce

W zamrażarce

mięso surowe
wołowina

2-3 dni

2-3 miesiące

wieprzowina

2-3 dni

1-2 miesiące

drób

2-3 dni

2-3 miesiące

cielęcina

2-3 dni

2-3 miesiące

baranina

2-3 dni

2-3 miesiące

mięso przetworzone
pieczona wołowina

8 miesięcy

kiełbasa, szynka

1-2 miesiące

pieczona cielęcina

6 miesięcy

ryby
surowa (tłusta/chuda)

3-4 dni

4-6 miesięcy

gotowana

1-2 dni

krewetki

1-2 dni

produkty mleczne
masło (zamknięte/otwarte)

2 tygodnie/1 tydzień

6 miesięcy

margaryna

1 tydzień

6 miesięcy

serek wiejski, topiony

termin ważności

mleko, jogurty

termin ważności

ser żółty

6-12 dni

3-4 miesiące

warzywa
ogórki

10 dni

1 rok

pomidory, papryka

7 dni

1 rok

sałata

7 dni

1 rok

groszek, brukselka

5 dni

1 rok

pieczarki

5 dni

1 rok

szparagi, brokuły

2-3 dni

1 rok

marchewka

2-4 dni

1 rok

kalafior

1-2 dni

1 rok

kapusta, seler

2 tygodnie

1 rok

buraki

3 tygodnie

1 rok

ziemniaki

1-2 tygodnie

1 rok

48

49