Ubezpieczenia w logistyce

Definicje podstawowe

agent ubezpieczeniowy - przedsiębiorca, który działa na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń i w jego
imieniu podejmuje czynności związane z zawieraniem umowy ubezpieczenia. Za szkodę wyrządzoną
przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada
zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent działał. Jest także inna kategoria agentów - multiagenci
(por. niżej), którzy działają na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń i w ich imieniu
podejmują czynności związane z zawieraniem i wykonywaniem umowy ubezpieczenia. Ta kategoria
agentów odpowiada za swoje czynności we własnym zakresie - ma również obowiązek ubezpieczyć
się w zakresie swojej odpowiedzialności cywilnej.
assistance - ubezpieczenie dobrowolne, którego celem jest różnorodna pomoc techniczna, medyczna,
informacyjna ubezpieczającemu (np. kierowcy pojazdu, pasażerom), polegająca np. na usługach
serwisowych, udzielaniu lub przekazywaniu informacji, zapewnieniu noclegu (w związku z
wypadkiem drogowym, utratą pojazdu, a także w związku z chorobą kierowcy lub pasażera).
Assistance najczęściej występują jako ubezpieczenie dodatkowe do ubezpieczeń komunikacyjnych,
turystycznych oraz mieszkaniowych. Zakres jest różnorodny i odpowiednio dopasowany do
zasadniczego ubezpieczenia.
aktuariusz - specjalista w zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki
ubezpieczeniowej. Jest jednym z kluczowych pracowników zakładu ubezpieczeń, odpowiada za
właściwe ustalanie rezerw, kształtowanie taryf i inne czynności w ramach działalności zakładu
ubezpieczeń wykorzystuje wiedzę ze wspomnianego zakresu.
auto-casco - ubezpieczenie pojazdów mechanicznych (samochodów, motocykli) na wypadek utraty,
zniszczenia, uszkodzenia lub kradzieży.
broker ubezpieczeniowy - osoba upoważniona przez ubezpieczonego do stałego bądź doraźnego
dokonywania w jej imieniu czynności prawnych lub faktycznych związanych z zawieraniem bądź
wykonywaniem umów ubezpieczenia albo pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia na
rzecz ubezpieczającego.
casco - ubezpieczenie wszelkiego rodzaju pojazdów, samolotów, łodzi na wypadek uszkodzeń, utraty
lub kradzieży (np. rowerocasco, motorocasco, autocasco, aerocasco, yachtcasco).
cesja - przeniesienie praw wynikających z umowy ubezpieczenia. Najczęściej spotyka się cesję praw z
ubezpieczenia na rzecz banku udzielającego kredytu lub zakładu ubezpieczeń w ubezpieczeniu
autocasco, mieszkań i domów. Podmiot na który dokonywana jest cesja staje się dysponentem praw do
przedmiotu cesji. Inaczej mówiąc cesja jest umową przelewu wierzytelności, na podstawie której
cesjonariusz - osoba trzecia w stosunku do stron umowy ubezpieczenia (np. bank) nabywa przyszłą
wierzytelność (np. z umowy ubezpieczenia - odszkodowanie), czyli zastrzeżenie w dokumentach
ubezpieczenia, zobowiązujące ubezpieczyciela do wypłacenia odszkodowania dla osoby na rzecz,
której ustanowiono zastrzeżenie.
dział ubezpieczeń - ustawowo przyjęty podział ryzyka w ubezpieczeniach, tj. dział I - ubezpieczenia
na życie, dział II - ubezpieczenia majątkowe oraz pozostałe ubezpieczenia osobowe (np. NNW).
dokumenty ubezpieczeniowe - dokumenty potwierdzające zawartą umowę ubezpieczenia oraz inne z
nią związane tj. wniosek, polisa, załączniki, aneksy, certyfikaty, polisy, umowy ubezpieczenia (owu,
umowy generalne i indywidualne).
doubezpieczenie - przywrócenie wysokości sumy ubezpieczenia po szkodzie (patrz też ubezpieczenia
na sumy stałe)
ekspiracja ubezpieczenia - ustanie, wygaśnięcie, zakończenie odpowiedzialności ubezpieczyciela.
Najczęściei termin ekspiracji określa polisa ubezpieczeniowa albo inny

dokument ubezpieczenia. Koniec odpowiedzialności ubezpieczyciela może też nastąpić wskutek
odstąpienia od umowy ubezpieczenia albo jej wypowiedzenia, całkowitego zniszczenia przedmiotu
ubezpieczenia, śmierci osoby ubezpieczonej, wyczerpania sumy ubezpieczenia, albo przejścia
własności rzeczy ruchomej na inną osobę. udział własny i franszyzy - umownie określane kwotowe
lub procentowe ograniczenia w wypłacanych odszkodowaniach. Zasadniczo są ich dwa rodzaje tj.
franszyzy integralne i udziały własne w szkodzie - te ostatnie zwane także franszyzami redukcyjnymi.
Franszyzy integralne charakteryzują się tym, że zakład ubezpieczeń nie uruchamia ubezpieczenia przy
szkodach do określonej wysokości w celu wyeliminowania z obsługi likwidacyjnej drobne szkody,
gdzie koszt związany z prowadzeniem postępowania likwidacyjnego (czas pracy reprezentanta
zakładu ubezpieczeń - likwidatora, koszt jego dojazdu, koszt przygotowania dokumentacji)
przekroczyłby wartość samej szkody. Udziały własne (franszyzy redukcyjne) zwykle są określone
procentowo np. 10% w każdej szkodzie albo rzadziej kwotowo np. 500 euro czy 5000 zł w każdej
szkodzie rzeczowej. W ofertach spotyka się także przypadki mieszane określenia franszyz np. 10% w
każdej szkodzie rzeczowej ale nie więcej lub nie mniej niż 2000 zł. Franszyza redukcyjna ogranicza
wypłacane odszkodowanie na określonych w niej zasadach i głównie ma za zadanie stanowić czynnik
motywujący poszkodowanego do podwyższonej staranności i dbałości o swój majątek, gdyż w sytuacji
jego utraty zakład ubezpieczeń nie będzie kompensował szkody w całości a pomniejszy
odszkodowanie o wartość określonej umową franszyzy, która to obciąży poszkodowanego. Przeciwnie
do franszyz integralnych zwykle udziały własne (franszyzy redukcyjne) można wykupić tzn. zakład
będzie odpowiadał za całość szkody, ale jest to związane z koniecznością opłacenia dodatkowej
składki.

generalna umowa ubezpieczenia - rodzaj długoterminowej umowy ubezpieczenia, stosowanej w
niektórych rodzajach ubezpieczeń, np. ładunku w przewozie morskim. Może obejmować wszystkie
lub tylko niektóre ładunki wysyłane bądź otrzymywane przez ubezpieczającego. Umowa określa
między innymi rodzaj przesyłek, zakres ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, trasę przewozów.
Umowa generalna ma za zadanie uproszczenie i ułatwienie obsługi ubezpieczeniowej.
karencja/okres wyczekiwania - wskazany w ogólnych warunkach ubezpieczenia okres, zwykle
poprzedzający okres ubezpieczenia, w czasie którego, w przypadku zajścia wypadku
ubezpieczeniowego nie przysługuje ochrona ubezpieczeniowa, tzn. nie nastąpi realizacja świadczenia.
Inaczej mówiąc karencja to przesunięcie terminu odpowiedzialności ubezpieczyciela o określony w
umowie ubezpieczenia czas licząc od daty zawarcia ubezpieczenia. Ma na celu wyeliminowanie
przypadków zawierania ubezpieczeń po powstaniu szkody, eliminując zjawisko przestępczości
ubezpieczeniowej lub w sytuacji wysoce prawdopodobnego wystąpienia szkody w przyszłości,
zmniejszają zagrożenie hazardem moralnym. Standardowo stosowana jest w ubezpieczeniach
życiowych, chorobowych, zwierząt, turystycznych itp.
klauzule ubezpieczeniowe - zastrzeżenia, dodatkowe regulacje w polisie ubezpieczeniowej, które
mogą ograniczać, rozszerzać lub zmieniać zakres ochrony ubezpieczeniowej. Często zawierają
postanowienia natury prewencyjnej.
kombinowane ubezpieczenie - obejmuje na podstawie jednej polisy kilka ryzyk ubezpieczeniowych
zwane jest potocznie także ubezpieczeniem pakietowym. Najlepszym przykładem ubezpieczeń
kombinowanych, pakietowych są ubezpieczenia, komunikacyjne (pakiet OC, AC, NNW, assistance)
turystyczne (pakiet NNW, KLZ, KLS, OC, akcji ratowniczej, bagażu etc). lub mieszkaniowe
(standardowo przewiduje odpowiedzialność ubezpieczyciela za ryzyka: ognia i innych zdarzeń
losowych, kradzieży z włamaniem i rabunku, odpowiedzialności cywilnej posiadacza mieszkania i
członków jego najbliższej rodziny).

komisarz awaryjny - osoba fizyczna lub prawna, która na podstawie umowy zastępuje
ubezpieczyciela na terenie innego państwa w przypadkach powstania szkód lub awarii objętych
ochroną ubezpieczeniową. Komisarz działa w imieniu zakładu ubezpieczeń załatwiając za niego
przede wszystkim szereg spraw związanych z likwidacją szkody. Komisarz wykonuje dodatkowo
funkcje pomocowe, informacyjne, instruktażowe wobec ubezpieczonego.
kompensacja - jedna z podstawowych funkcji działalności ubezpieczeniowej. Polega na dostarczaniu
środków pieniężnych z przeznaczeniem na pokrycie strat wynikłych ze zdarzeń losowych objętych
umowami ubezpieczenia.
konsumpcja sumy ubezpieczenia - suma ubezpieczenia ulega zmniejszeniu o taką kwotę, w jakiej
wypłacono odszkodowanie, przy czym wypłata odszkodowania w wysokości równej sumie
ubezpieczenia powoduje rozwiązanie umowy ubezpieczenia, chyba że co występuje w praktyce
umowa przewiduje inne rozwiązania. Charakterystyczne dla ubezpieczeń na sumy stałe.
kradzież pojazdu - zdarzenie wyczerpujące znamiona czynu określonego w przepisach prawa
karnego.
krótkoterminowe ubezpieczenie - ubezpieczenie zawarte na okres krótszy od roku, składkę za
ubezpieczenie krótkoterminowe oblicza się według tzw. tabeli frakcyjnej (dodatkowe przepisy
zamieszczone w taryfie) albo według zasady "pro rata temporis" tj. proporcjonalnie do okresu
ubezpieczenia.
kumulacja świadczeń - łączenie przysługujących świadczeń z kilku umów ubezpieczenia. Występuje
w ubezpieczeniach osobowych, w których kumulacji podlegają świadczenia z tytułu śmierci lub
trwałego inwalidztwa. W ubezpieczeniach majątkowych zasada kumulacji świadczeń nie występuje.
klauzula abuzywna - niedozwolone przez prawo (przepisy kodeksu cywilnego) postanowienia
umowy, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,
rażąco naruszając jego interesy.
likwidacja szkody - szereg czynności podejmowanych i wykonywanych przez zakład ubezpieczeń w
celu ustalenia przyczyn szkody oraz odpowiedzialności za szkodę, a także ustalenie wysokości
należnego odszkodowania/świadczenia uprawnionej osobie multiagent - agent ubezpieczeniowy
wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego
samego działu ubezpieczeń. Za szkodę wyrządzoną przez multiagenta z tytułu wykonywania
czynności agencyjnych odpowiada on we własnym zakresie. Ma on również obowiązek ubezpieczenia
swojej odpowiedzialności cywilnej względem osób, którym może wyrządzić szkodę swoimi
działaniami lub zaniechaniem.
malus - dodatkowa, podwyższona składka, będąca sankcją - pewnym rodzajem kary za szkody
powstałe w minionym okresie ubezpieczenia spowodowane np. spowodowaniem kolizji pojazdów
mechanicznych.
niedoubezpieczenie - ubezpieczenie poniżej wartości ubezpieczanego mienia. W przypadku
wystąpienia szkody przy niedoubezpieczeniu standardowo odszkodowanie jest proporcjonalne do
wysokości sumy ubezpieczenia i faktycznej wartości mienia. Praktycznie mówiąc w razie szkody
wypłata odszkodowania jest uzależniona od stosunku sumy ubezpieczenia do faktycznej wartości
mienia (zasada proporcji ) albo w niektórych przypadkach odpowiada wysokości szkody, w granicach
sumy ubezpieczenia (zasada pierwszego ryzyka).
nadubezpieczenie - ubezpieczenie powyżej wartości ubezpieczonego mienia (interesu majątkowego).
w razie szkody zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie w granicach wartości rzeczywistej
utraconego lub uszkodzonego mienia jego wartości księgowej albo

według faktycznej wartości nowej w zależności od przyjętego w umowie systemu. Od zakładu
ubezpieczeń można oczekiwać zwrotu nadpłaconej składki.

nieszczęśliwy wypadek - nagłe zdarzenie losowe wywołane przyczyną zewnętrzną, w wyniku którego
ubezpieczający - niezależnie od swojej woli - doznał uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub zmarł.
odpowiedzialność cywilna - odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na osobie lub mieniu, którą
ponosi osoba zobowiązana na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. odpowiedzialność deliktowa -
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobom trzecim czynem niedozwolonym przez prawo.
odpowiedzialność kontraktowa - odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego
wykonania zobowiązania (umowy, kontraktu).
odszkodowanie - kwota, którą ubezpieczyciel powinien wypłacić z tytułu zawartej umowy
ubezpieczenia majątkowego w przypadku zaistnienia określonego w umowie ubezpieczenia zdarzenia.
Odszkodowanie wypłacane jest w granicach sumy ubezpieczenia (sumy gwarancyjnej).
ogólne warunki ubezpieczenia (o.w.u.) - wzorzec umowny, mający zastosowanie do umowy
ubezpieczenia, stanowiący jej integralną część. O.w.u. określają w szczególności przedmiot i zakres
ubezpieczenia, sposób zawierania umów ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności
ubezpieczyciela, prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, sposób ustalania wysokości szkód
oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń osoba trzecia - osoba pozostająca poza stosunkiem
ubezpieczeniowym. osoba uprawniona - jest to wskazana przez ubezpieczającego osoba fizyczna,
uprawniona do odbioru należnej sumy ubezpieczenia na wypadek jego śmierci.
osoby bliskie - małżonek, osoby pozostające w konkubinacie, rodzeństwo, wstępni, zstępni,
teściowie, zięciowie i synowe, ojczym, macocha, pasierbowie, przysposobieni i przysposabiający.
ochrona ubezpieczeniowa - ochrona, jaką gwarantuje zakład ubezpieczeń, zgodnie z warunkami
określonymi w umowie ubezpieczenia, w zamian za składkę. odstąpienie od umowy ubezpieczenia -
ubezpieczający może odstąpić od umowy w terminie 7 dni od daty zawarcia (jeżeli jest osobą prawną)
lub w terminie 30 dni, jeżeli jest osobą fizyczną. Po odstąpieniu od umowy zakład ubezpieczeń
zwraca ubezpieczającemu wpłacone składki pomniejszone o koszty udzielonej ochrony.
pełnomocnictwo - umocowanie prawne udzielone do reprezentowania, zawierania umów oraz
zaciągania zobowiązań finansowych w imieniu podmiotu, który udzielił pełnomocnictwa.
podlimity sumy ubezpieczenia - procentowo wartości od zasadniczej sumy ubezpieczenia (sumy
gwarancyjnej) w ramach których kompensowane są niektóre kategorie szkód np. strat w gotówce i
innych środkach płatniczych, papierach wartościowych na okaziciela czy w sprzęcie elektronicznym
itp. Podlimity zwykle wprowadzane są przy kategoriach szkód gdzie ryzyko ich wystąpienia jest
podwyższone.
polisa - dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia. jest wystawiana przez zakład
ubezpieczeń. W ubezpieczeniach dowolnych rozróżnia się następujące rodzaje polis: jednostkowe - w
ubezpieczeniu określonego mienia, odpowiedzialności cywilnej lub osoby; obrotowe - występują m.in.
w ubezpieczeniach transportowych; zbiorowe i grupowe - w ubezpieczeniach osobowych i oc;
blokowe - obsługiwane w uproszczonej formie przeważnie przez pośredników ubezpieczeniowych.
polisa obrotowa - specjalny typ polis, charakteryzujący się okresowo płatną i rozliczną składką
ubezpieczeniową. Okres ubezpieczenia jest uwarunkowany wpływem pierwszej

składki "za pokrycie", najczęściej opisanym w klauzuli polisy bądź wynikającym z typu
ubezpieczenia.

prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego - metoda ustalania częstotliwości
występowania określonych zdarzeń losowych takich jak powódź, grad, pożar itd.;
prawdopodobieństwo ustala się na podstawie obserwacji statystycznych prowadzonych w okresach
wieloletnich, zależnie od rodzaju zdarzeń losowych, niezbędnych do przeprowadzenia kalkulacji
wysokości składek ubezpieczeniowych.
pro rata temporis - system obliczania składki ubezpieczeniowej za okresy krótsze od roku, należną
składkę oblicza się mnożąc składkę roczną przez czas trwania ubezpieczenia, (za rok przyjmuje si ę
360 dni, a za miesiąc 30 dni) przykład: jeżeli składka roczna wynosi 1 mln zł a ubezpieczenie zawarto
na okres 120 dni to składka wyniesie - l mln zł x 120 dni / 360 dni = 333.330 zł).
procedura likwidacyjna - dokument zawierający opis czynności związanych z procesem likwidacji
szkody.
prowizja - wynagrodzenie pośredników (agentów, brokerów) ubezpieczeniowych za pozyskiwanie
ubezpieczeń; wynagrodzenie jest naliczane w procentach od zainkasowanych składek.
przypis (składka przypisana) - składka należna za ochronę ubezpieczeniową określona w umowie
ubezpieczenia.
reasekuracja - odstąpienie całości lub części ubezpieczonego ryzyka bądź grupy ryzyk wraz z
odpowiednią częścią składek, innemu zakładowi ubezpieczeń (reasekuratorowi) w zamian za
partycypację w wypłacie potencjalnych świadczeń
regres - regres ubezpieczeniowy - uprawnienie zakładu ubezpieczeń do żądania od sprawcy szkody
zwrotu całości lub części wypłaconego przez zakład ubezpieczeń odszkodowania. Inaczej mówiąc to
przejście na ubezpieczyciela, z chwilą wypłaty odszkodowania i do jego wysokości, praw
przysługujących ubezpieczającemu w stosunku do osoby trzeciej odpowiedzialnej za szkodę.
ryzyko - określony przedmiot lub zespół przedmiotów albo osoba objęta jedną umową ubezpieczenia.
W ubezpieczeniach grupowych (zbiorowych) - osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna
nie posiadająca osobowości prawnej, będąca członkiem ubezpieczonej grupy, w ubezpieczeniach flot
pojazdów - pojazd znajdujący się w grupie ubezpieczonych pojazdów.
składka ubezpieczeniowa (przypis) - suma pieniężna należna ubezpieczycielowi za udzieloną przez
niego ochronę ubezpieczeniową. Z punktu widzenia ekonomicznego składka ubezpieczeniowa bywa
traktowana jako opłata (cena) za udzieloną ochronę ubezpieczeniową. suma ubezpieczenia, suma
gwarancyjna, limity - określona w umowie ubezpieczenia kwota stanowiącą górna granicę
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Górną granicę, do której odpowiada zakład ubezpieczeń
będącą maksymalną wysokością odszkodowania, które może być wypłacone z konkretnego
ubezpieczenia określa suma ubezpieczenia zwana inaczej limitem odpowiedzialności lub sumą
gwarancyjną. sposoby rozliczania szkody komunikacyjnej:
1. metoda kosztorysowa - towarzystwo ubezpieczeniowe może wypłacić odszkodowanie w
wysokości kosztów naprawy wyliczonych wg obowiązujących kosztorysów. Z zastosowaniem tej
metody ubezpieczony otrzymuje wyliczoną kwotę odszkodowania i nie musi przedstawiać rachunków
z naprawy. Ile będzie kosztowała naprawa i czy jej dokona uzależnione jest wyłącznie od
ubezpieczającego.
2. metoda serwisowa - sposób wypłacania odszkodowania oparty na poniesionych kosztach naprawy
pojazdu. Wysokość wypłaty odszkodowania zależy od wysokości rachunku, przedstawionego przez
warsztat, który wystawił go za swoje usługi. W pierwszej kolejności ubezpieczający naprawia pojazd
na swój koszt, a dopiero potem otrzymuje zwrot kosztów w

postaci wypłaty odszkodowania. Towarzystwa ubezpieczeniowe coraz szerzej umożliwiają
ubezpieczającym bezgotówkową naprawę uszkodzonego pojazdu, przy czym zwykle to towarzystwo
ubezpieczeniowe wskazuje warsztat, w którym ubezpieczający może dokonać naprawy
bezgotówkowej.

stopa składki - stawka taryfowa wyrażona w promilach lub procentach sumy ubezpieczenia lub innej
podstawy naliczania (obrót, fundusz płac). Stopa składki najczęściej dotyczy okresu jednego roku. W
niektórych ubezpieczeniach stopa składki może obejmować okres krótszy od jednego roku, np. czas
transportu mienia, czas wyjazdu zagranicznego itp. suma ubezpieczenia - suma pieniężna, na którą
ubezpieczono mienie, zdrowie, życie. W ubezpieczeniach majątkowych suma ubezpieczenia stanowi
zazwyczaj górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela i z założenia powinna odpowiadać
aktualnej wartości ubezpieczonego majątku. Natomiast sumę ubezpieczenia osobowego określa się w
praktyce na podstawie przybliżonej wartości potrzeb, które mogą powstać w wyniku wypadku
losowego.
szkoda - majątkowy lub niemajątkowy skutek zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem,
odnoszący się do mienia lub osoby objętej ubezpieczeniem, albo jej odpowiedzialności cywilnej,
poniesiony przez jedną osobę poszkodowaną, przy czym w razie większej liczby osób
poszkodowanych wskutek jednego zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem każdą osobę uważa
się za dotkniętą odrębną szkodą, a w ubezpieczeniach komunikacyjnych każdy pojazd dotknięty
zdarzeniem losowym objętym ubezpieczeniem traktuje się jako odrębną szkodę
szkoda całkowita - całkowite zniszczenie lub utrata przedmiotu ubezpieczenia.
szkoda na osobie - śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia.
szkody w mieniu - uszkodzenie, zniszczenie lub utrata rzeczy ruchomej bądź nieruchomości. stawka
taryfowa - wysokość należnej za ubezpieczenie składki.
świadczenie ubezpieczeniowe - określona kwota pieniężna, renta lub usługa, podlegające realizacji z
tytułu zawartej umowy ubezpieczenia w przypadku zaistnienia wskazanego umowie zdarzenia.
taryfa ubezpieczeniowa - wewnętrzna regulacja zakładu ubezpieczeń stanowiąca zbiór zasad
i stawek ubezpieczeniowych regulujących sposób obliczania składki ubezpieczeniowej .
ubezpieczyciel - zakład ubezpieczeń, towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, strona umowy
ubezpieczenia, zapewniająca ochronę ubezpieczeniową na wypadek określonych zdarzeń.
ubezpieczający - osoba (fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości
prawnej) zawierająca umowę ubezpieczenia zobowiązana do zapłaty składki ubezpieczeniowej.
ubezpieczony - osoba na rzecz której zawarto umowę ubezpieczenia, podlegająca ochronie
ubezpieczeniowej.
umowa ubezpieczenia - umowa przez którą zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone
świadczenie, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. uposażony - osoba uprawniona do
odbioru świadczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego. ubezpieczenie - pojęcie definiowane w
różnorodny sposób. Zgodnie z doktryną jest to "urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie
przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się
pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele
jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają (za J. Łozowski, Wstęp do nauki o ubezpieczeniach,
Warszawa 1948 r.).
ubezpieczenie majątkowe - ubezpieczenie dotyczące mienia lub odpowiedzialności cywilnej.
ubezpieczenie osobowe - ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków oraz ubezpieczenie na
życie.

udział własny - ograniczenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń podobne w skutkach do
franszyzy redukcyjnej z tym, że obniżenie wysokości odszkodowania obniżane jest zawsze o wartość
stanowiącą iloczyn określony ułamka wyrażającego stopień udziału własnego ubezpieczającego oraz
wartości odszkodowania. W odróżnieniu do franszyzy redukcyjnej ułamek ten jest odnoszony do
wartości odszkodowania, a nie wartości ubezpieczanego mienia. W praktyce obrotu termin ten
stosowany jest jako synonim franszyzy redukcyjnej. umowa ubezpieczenia - według art.805 kc
(kodeks cywilny) "przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone
świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się
zapłacić składkę" . wartość rynkowa - wartość odpowiadająca cenie sprzedaży netto, tj. bez marży i
prowizji. wartość rzeczywista - wartość odtworzeniowa (nowa), pomniejszona o faktyczne zużycie
przedmiotu ubezpieczenia.
wartość ubezpieczeniowa - wartość ubezpieczonego mienia lub innego interesu majątkowego.
wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej - przypadki zdarzeń szkodowych, za które zakład ubezpieczeń
na podstawie umowy ubezpieczenia nie odpowiada. W ubezpieczeniach mieszkaniowych katalog
wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej jest określony przez zakłady ubezpieczeń podobnie, występują
jednak pewne różnice, które możemy uchwycić poprzez dokładną analizę treści poszczególnych umów
- ogólnych warunków ubezpieczenia. Katalog wyłączeń zróżnicowany jest również w zależności od
wariantu ubezpieczenia, który wybieramy.
wyposażenie dodatkowe pojazdu - w szczególności sprzęt audiofoniczny i audiowizualny oraz sprzęt
łączności telefonicznej i radiotelefonicznej wraz z głośnikami i antenami, a także taksometry,
bagażniki zewnętrzne, spojlery i nakładki, napisy i naklejki reklamowe, jeśli nie stanowią one
seryjnego wyposażenia typowego dla danego modelu pojazdu. wzór umowy - formularz standardowej
umowy ubezpieczenia, stosowany na zasadach zbliżonych do owu.
zakład ubezpieczeń - zakład świadczący usługi ubezpieczeniowe działający w formie spółki akcyjnej
lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.
zdarzenie losowe - przypadkowe i niezależne od woli ludzkiej zdarzenie powodujące określone
skutki. Cechą zdarzeń losowych jest ich przypadkowość i niezależność od woli człowieka, możliwość
ich wystąpienia, powtarzalność i przewidywalność, równomierność w czasie i przestrzeni. najczęściej
ubezpieczenie dotyczy tych zdarzeń losowych, których nastąpienie nie jest pewne, ale możliwe.
Wyjątkiem jest śmierć, której nastąpienie jest pewne, ale nieznana jest chwila tego zdarzenia
zielona karta - obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych za granicą. od 1 maja 2004 w niektórych krajach (kraje Unii Europejskiej oraz
Norwegia, Islandia, Liechtenstein, Chorwacja i Szwajcaria) posiadacze samochodów z polskimi
tablicami rejestracyjnymi nie musza legitymować się zieloną kartą.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu
mechanicznego

Każdy właściciel pojazdu mechanicznego (a więc samochodu, motoru, ciągnika rolniczego, a nawet
przyczepy) ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej tzw. OC
komunikacyjne. Jest to ubezpieczenie, o szczególnej wadze, chroniące przede wszystkim osoby, które
mogą zostać poszkodowane wskutek wypadku spowodowanego przez taki pojazd. Zawarcie umowy
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ma taki skutek dla poszkodowanego, że może on być
pewny, że zostanie dokonana rekompensata

poniesionych przez niego szkód. Tym samym poszkodowany dzięki temu ubezpieczeniu nie jest
narażony na to, że sprawcy nie będzie stać na naprawienie szkody lub że wyrządzona szkoda zostanie
naprawiona zbyt późno lub nie będzie naprawiona w ogóle. Poszkodowany może bowiem dochodzić
swoich roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń, którego majątek z założenia jest znacznie
większy od majątku sprawcy szkody. Właściciel pojazdu nie otrzyma odszkodowania z własnego
ubezpieczenia OC jeżeli ,,sam sobie" spowodował wypadek (wyrządził szkodę). Jednocześnie,
ubezpieczenie to chroni właściciela pojazdu w sposób zupełnie inny, niż osoby poszkodowane.
Właściciel, w przypadku spowodowania kolizji jest bowiem zwolniony z obowiązku wypłaty
odszkodowania osobom poszkodowanym i tym samym, jego majątek jest chroniony przed
zmniejszeniem, które by następowało gdyby samodzielnie naprawiał szkodę.
Obowiązkowe ubezpieczenie zasadniczo jest zawierane na okres 12 miesięcy. Właściciel ma
obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia OC w dniu rejestracji pojazdu, a jeżeli chce poruszać się
pojazdem przed jego zarejestrowaniem w Polsce, musi zawrzeć ubezpieczenie obowiązkowe przed
wprowadzeniem pojazdu na drogę publiczną. Właściciel ma obowiązek zachować ciągłość
ubezpieczenia przez cały okres, kiedy pojazd pozostaje zarejestrowany nawet wtedy, gdy nie korzysta
z tego pojazdu przez dłuższy czas. Nie można więc doprowadzić do tzw. luki (czasowej przerwy) w
ubezpieczeniu, gdyż w takim przypadku właściciel pojazdu będzie obciążony karą w wysokości:

Opłata

Samochód osobowy

Samochody ciężarowe,
ciągniki i autobusy

Pozostałe pojazdy

2015

2016

2015

2016

2015

2016

100% (powyżej 14 dni)

3500 zł

3700 zł

5250 zł

5550 zł

580 zł

620 zł

50% (4-14 dni)

1750 zł

1850 zł

2630 zł

2780 zł

290 zł

310 zł

20% (do 3 dni)

700 zł

740zł

1050 zł

1110 zł

120 zł

120 zł

Źródło: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

Umowę ubezpieczenia można rozwiązać wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie -
zazwyczaj, gdy dojdzie do wyrejestrowania bądź kasacji pojazdu. Jeżeli właściciel pojazdu
mechanicznego, nie później niż na jeden dzień przed upływem 12 miesięcy, nie powiadomi na piśmie
zakładu ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia, uważa się, że została zawarta następna
umowa na kolejne 12 miesięcy. Uregulowanie takie powoduje tę korzystną dla właściciela pojazdu
sytuację, że jeżeli nie opłaci on składki ubezpieczeniowej na następny roczny okres ubezpieczenia w
terminie, korzysta on nadal z ochrony ubezpieczeniowej gwarantowanej umową ubezpieczenia, a
ewentualna osoba poszkodowana ma możliwość otrzymania odszkodowania od zakładu ubezpieczeń.
Zawarcie następnej umowy nie następuje, jeżeli nie została opłacona w całości składka za mijający
okres 12 miesięcy lub w przypadku cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie
działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych albo w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu ubezpieczeń.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych trwa w okresie trwania umowy: rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i
zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty a ustaje z chwilą rozwiązania umowy.
Gdy dojdzie do wypadku drogowego podstawową kwestią jest więc sprawdzenie czy sprawca posiada
ubezpieczenie i w jakim zakładzie ubezpieczeń zostało ono zawarte. Należy ustalić nazwę zakładu
ubezpieczeń, spisać numer polisy, numer rejestracyjny pojazdu i dane kierującego. Jeżeli w wypadku
nie było osób rannych nie ma obowiązku wzywania policji. Obaj uczestnicy kolizji mogą przygotować
dokumenty, na podstawie których będzie można ubiegać się o odszkodowanie. Sprawca wypadku
powinien napisać oświadczenie, w którym przyznaje się do spowodowania wypadku.

Jeżeli jest taka możliwość, warto również zrobić zdjęcia uszkodzonych pojazdów zaraz po wypadku.
Będzie to bardzo pomocne podczas analizowania sprawy przez zakład ubezpieczeń. Będzie to również
dodatkowym dowodem zarówno okoliczności wypadku, jak również zakresu uszkodzeń, które
powstały w jego wyniku. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych uruchomione jest
wtedy, gdy poszkodowany zgłosi się do zakładu ubezpieczeń.
Okoliczności wypadku mogą być bardzo różne - różne mogą też być podstawy prawne ustalania
odpowiedzialności sprawcy, a tym samym jego ubezpieczyciela. Przy określaniu zakresu
odpowiedzialności zarówno zakładu ubezpieczeń jak i posiadacza czy kierowcy pojazdu, stosuje się
przepis art. 436 k.c. w związku z art. 435 k.c. Zastosowanie mogą mieć dwie zasady
odpowiedzialności cywilnej określone w kodeksie cywilnym, tj.: zasada ryzyka lub zasada winy.
Najczęściej spotykane są przypadki, w których odpowiedzialność uczestników kolizji ustala się na
zasadzie winy. Gdy dochodzi do zderzenia się pojazdów należy udowodnić, kto spowodował
wypadek, a więc ustalić kto jest winny jego zajścia. Zderzenie należy odróżnić od najechania pojazdu,
dotyczyć może ono bowiem wyłącznie pojazdów znajdujących się w ruchu. W praktyce oznacza to, że
po kolizji odpowiada jeden z ubezpieczycieli lub obu (lub też tylu, ilu jest uczestników) w zależ ności
od tego, jak ustali odpowiedzialność obecna na miejscu policja lub w postępowaniu sądowym
właściwy sąd. Jeżeli zostanie uznana odpowiedzialność wszystkich uczestników zdarzenia, zakład
ubezpieczeń pokrywa powstałe szkody proporcjonalnie do tego, w jakim procencie odpowiedzialność
ponosi posiadacz pojazdu przez niego ubezpieczany. Na zasadzie winy będą również rozpatrywane
roszczenia osób przewożonych z grzeczności czyli np. autostopowiczów. Przypadki, w których
odpowiedzialność ustala się na zasadzie ryzyka to przede wszystkim sytuacje, w których uczestniczy
tylko jeden pojazd (np. potrącenie pieszego, wjechanie samochodem w płot). Zasada ryzyka
obowiązuje również w przypadku zderzenia się pojazdów i dotyczy roszczeń poszkodowanych osób
trzecich (np. pasażerów znajdujących się w pojazdach). W takich przypadkach nie jest istotne czy
kierującemu można zarzucić winę. Istotne jest przede wszystkim określenie przyczyny powstałej
szkody (czy powstała ona wskutek ruchu pojazdu). Jeżeli dodatkowo szkoda nie powstała wskutek
wyłącznej winy samej osoby poszkodowanej lub zidentyfikowanej osoby trzeciej ani z powodu siły
wyższej, odszkodowania będzie poszkodowanemu wypłacone przez zakład ubezpieczeń.
Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna
każdej osoby (np. kolegi, małżonka, dziecka, a nawet złodzieja), która kieruje pojazdem
mechanicznym w okresie trwania umowy ubezpieczenia i wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego
pojazdu.
Odszkodowanie z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje, jeżeli szkoda
została wyrządzona w związku z ruchem tego pojazdu. Pojęcie szkody powstałej w związku z ruchem
pojazdu jest szerokie, i uznaje się za taką również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu do/z
pojazdu, szkodę powstałą bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz szkodę
powstałą podczas zatrzymania, postoju lub garażowania. O ruchu pojazdu nie przesądza fakt
poruszania się w znaczeniu fizycznym tzn. zmiana miejsca położenia pojazdu. Pojazd mechaniczny
jest w ruchu od chwili uruchomienia silnika aż do momentu, gdy jazda wskutek osiągnięcia miejsca
przeznaczenia lub planowej przerwy drogi zostałaby zakończona, nawet jeżeli przed dotarciem do
miejsca przeznaczenia silnik pojazdu wskutek swej wadliwości przestanie działać. Postój na drodze
publicznej tylko wyjątkowo pozwala na przyjęcie, że pojazd nie jest w ruchu, a dla odpowiedzialności
zakładu ubezpieczeń z tytułu postoju pojazdu na trasie jazdy istotne jest tylko, czy postój miał miejsce
,,na trasie jazdy" tzn. na drodze przeznaczonej dla ruchu pojazdów.

Zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność najwyżej do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy
gwarancyjnej. Oznacza to, że w przypadku, gdyby szkoda wywołana wypadkiem spowodowanym
ruchem pojazdu mechanicznego byłaby bardzo duża i przekraczała sumę gwarancyjną (co przy
obecnym jej poziomie jest mało prawdopodobne) pozostałą część szkody ponad tę sumę musiałby
wyrównać jej sprawca z własnego majątku.
Zakład ubezpieczeń w ubezpieczeniu OC komunikacyjnym nie odpowiada za szkody:
1) polegające na uszkodzeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego właścicielowi
pojazdu; dotyczy to również sytuacji, w której właściciel pojazdu mechanicznego, którym wyrządzono
szkodę, jest właścicielem lub współwłaścicielem drugiego pojazdu, w którym szkoda została
wyrządzona; Wyłączenie to nie obejmuje szkody wyrządzonej w mieniu, jeżeli pojazdy mechaniczne
uczestniczące w zdarzeniu są przedmiotem umowy leasingu zawartej przez posiadaczy tych pojazdów
z tą samą firmą leasingową;
2) w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu;
3) polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju
dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych;
4) polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
Z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC zakład ubezpieczeń wypłaca świadczenia
ubezpieczeniowe wówczas, gdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany do
odszkodowania za wyrządzoną pojazdem szkodę, tzn. w przypadku wystąpienia np. śmierci,
uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, utraty, zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy. Zakład ubezpieczeń
przejmuje obowiązki zapłaty sprawcy wypadku.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nie może więc wykraczać poza granice odpowiedzialności
cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, ale również nie może być mniejsza niż wyrządzona
wskutek ruchu pojazdu mechanicznego szkoda. W sferze odpowiedzialności odszkodowawczej
podstawowym założeniem wszelkich rozważań jest z reguły zasada pełnego odszkodowania. Wynika z
niej, że wszelka szkoda wyrządzona przez posiadacza lub kierowcę pojazdu mechanicznego innym
osobom, powinna być w świetle obowiązujących przepisów pokrywana przez zakład ubezpieczeń w
ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC. Pojęcie, a w zasadzie zakres, w jakim szkoda powinna być
naprawiona, uregulowane jest przepisami prawa. Chodzi tu przede wszystkim o art. 361 k.c., który
wskazuje, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które
mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Szkoda jest to ubytek, uszczerbek dotykający
prawnie chronione dobra poszkodowanego. Jest różnicą między, tym czym poszkodowany
dysponowałby gdyby nie było zdarzenia wywołującego szkodę, a tym, czym dysponuje rzeczywiście
na skutek tego zdarzenia. Wskutek wypadku drogowego może zostać wyrządzona szkoda na mieniu
i/lub na osobie majątkowa, niemajątkowa (krzywda) lub obie jednocześnie. Z powstaniem szkody,
przepisy łączą obowiązek odszkodowawczy tzn. wyrównanie szkody, przywrócenie majątku
poszkodowanego do stanu sprzed wystąpienia szkody. Wysokość szkody majątkowej jest szacowana
na podstawie przytoczonego powyżej art. 361 Kodeksu cywilnego. Trudniej jest oszacować szkodę
niemajątkową i roszczenia z nią powiązane przysługujące na podstawie art. 444 i następnych kodeksu
cywilnego.

Osoba, która nie zawiniła, a więc poszkodowany może w granicach odpowiedzialności cywilnej
sprawcy ubiegać się o wypłatę kolejno:
• odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów np. na naprawę pojazdu, holowanie, pojazd zastępczy
(art. 361 k.c.),

• zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które jest świadczeniem jednorazowym,
pieniężnym i mającym stanowić sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych
poszkodowanego (art. 445 k.c. w związku z 444 k.c.);
• zwrotu wszelkich kosztów związanych z wypadkiem tj. kosztów związanych z leczeniem i
rehabilitacją oraz lepszym odżywianiem poszkodowanego, opieką nad poszkodowanym, transportu
poszkodowanego i jego bliskich, adaptacji mieszkania stosownie do potrzeb poszkodowanego, a także
przygotowania go do wykonywania nowego zawodu (art. 444 § 1 k.c.);
• renty uzupełniającej, która ma stanowić wyrównanie różnicy w dochodach osiąganych przez
poszkodowanego przed wypadkiem w stosunku do dochodów uzyskiwanych przez niego po wypadku
(art. 444 § 2 k.c.);
• jednorazowego odszkodowania (tzw. kapitalizacji renty), które jest uzasadnione w szczególności
gdy poszkodowany w następstwie wypadku stał się inwalidą, a jednorazowe świadczenie umożliwi mu
wykonywanie innego zawodu, czy też rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej, przy czym
jeżeli poszkodowany korzysta z tego świadczenia traci prawo do renty uzupełniającej (art. 447 k.c.);
• renty na zwiększone potrzeby polegającej na zapewnieniu poszkodowanemu środków potrzebnych
do poprawy stanu jego stanu zdrowia po wypadku, a związanych z jego leczeniem i rehabilitacją,
lepszym odżywianiem oraz sprawowaną nad nim opieką (art. 444 §
2 k.c.);
• oraz w przypadkach, krótszych okresów niesprawności po wypadku skutkujących niemożnością
wykonywania pracy (prowadzenia działalności) zwrotu utraconych zarobków (art. 361 k.c.).
W sytuacji, gdy wskutek wypadku samochodowego poszkodowany poniesie śmierć, najbliższy
członek rodziny może ubiegać się o wypłatę:
• stosownego odszkodowania jeżeli wskutek śmierci poszkodowanego nastąpiło znaczne pogorszenie
sytuacji życiowej jego najbliższych, chodzi tutaj o szeroko pojęty uszczerbek natury ekonomicznej
występujący po stronie najbliższych po śmierci poszkodowanego (art. 446 § 3 k.c.);
• zwrotu kosztów związanych z leczeniem i pogrzebem zmarłego poszkodowanego poniesionych
przez członków jego rodziny (art. 446 § 1 k.c.);
• renty alimentacyjnej, która ma na celu uzupełnienie dochodów osób uprawnionych po śmierci
poszkodowanego, wobec których na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny i które za życia
wspierał stale i dobrowolnie finansowo, a przemawiają za tym zasady współżycia społecznego (art.
446 § 2 k.c.);
• zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które jest świadczeniem jednorazowym,
pieniężnym i mającym stanowić sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych najbliższych
członków rodziny zmarłego na skutek wypadku poszkodowanego (art. 446 § 4 k.c.) przy czym
instytucja ta znajduje zastosowanie do wypadków, które miały miejsce począwszy od 3 sierpnia
2008r.;
Nie we wszystkich sytuacjach można zgłaszać wszystkie powyższe żądania roszczenia, bowiem ich
zakres zależy od konkretnej sprawy, rodzaju szkody i powstałych uszczerbków (majątkowych,
osobowych).
Drugą, decydującą o odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych przesłanką jest
normalny związek przyczynowy pomiędzy ruchem pojazdu a powstałą szkodą. Związek przyczynowy
pełni podwójną rolę: z jednej strony decyduje o tym, czy dana osoba odpowiada w ogóle za
wyrządzoną szkodę; z drugiej zaś - zakreśla granice tej odpowiedzialności. Do przyjęcia związku
przyczynowego między szkodą, a ruchem samochodu nie jest konieczna bezpośrednia styczność z
uszkodzoną rzeczą, czy też poszkodowaną osobą. Pamiętać należy o tym, że zgodnie z art. 361
Kodeksu cywilnego

zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub
zaniechania, z którego szkoda wynikła. Ocena, czy skutek jest normalny, powinna być oparta na
całokształcie okoliczności sprawy oraz wynikać z doświadczenia życiowego i zasad wiedzy naukowej,
a czasem specjalnej.
Kolejną zasadą prawa odszkodowawczego, mającą zastosowanie podczas określania zakresu
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jest zakaz wzbogacenia się poszkodowanego. Oznacza to, iż
odszkodowanie nie powinno przewyższać wyrządzonej szkody. Zasadę tę obrazuje art. 824 k.c., który
mówi, iż suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być
wyższa od poniesionej szkody.
W niektórych sytuacjach, na podstawie art. 362 k.c. kwota wypłacana przez zakład ubezpieczeń może
być zmniejszona. Dotyczy to sytuacji, gdy sam poszkodowany przyczynił się do zaistnienia wypadku
lub do rozmiaru szkody. Uznaje się np., że osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą
będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w wyniku
wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem.
Spożywanie zaś napoju alkoholowego z takim kierowcą przed jazdą uważać należy za przyczynienie
się do powstania szkody w stopniu znacznym. W sytuacji przyczynienia się poszkodowanego do
powstania szkody zakład ubezpieczeń określa to przyczynienie w formie procentowej (np. 10 %
przyczynienia się poszkodowanego). Jest to podstawą do obniżenia odszkodowania o ten wyliczony
procent.
Zgłaszając wypadek do zakładu ubezpieczeń sprawcy szkody możemy oczekiwać wypłaty pieniędzy w
terminach określonych przepisami prawa. Podstawowy termin wypłaty odszkodowania to 30 dni od
dnia zawiadomienia zakładu ubezpieczeń o wypadku. Termin ten w wyjątkowych sytuacjach może
zostać przedłużony do 90 dni.
Suma ubezpieczenia w OC komunikacyjnym kształtuje się następująco:
Do dnia 10 czerwca 2012 roku sumy gwarancyjne w Polsce wynosiły odpowiednio:
2,5 mln euro za szkody na osobach,
500 tys. euro za szkody w mieniu.
Od dnia 11 czerwca 2012 roku sumy gwarancyjne w obowiązkowych ubezpieczeniach OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych zostaną ustawowo podwyższone i w odniesieniu do jednego zdarzenia,
którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych, będą wynosić:
5 mln euro za szkody na osobach,
1 mln euro za szkody w mieniu.
Wielkość sumy gwarancyjnej w przeliczeniu na złotówki ustalana jest na podstawie kursu średniego
ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu powstania szkody.

Ubezpieczenie Cargo
Ubezpieczenie CARGO jest to ubezpieczenie mienia (towaru, ładunku) w transporcie drogowym,
kolejowym, lotniczym i śródlądowym wykonywanym na terenie RP lub poza nim. Ubezpieczenie
CARGO chroni właściciela towaru przed finansowymi skutkami utraty, ubytku lub uszkodzenia
towaru.
Przedmiotem ubezpieczenia jest każdego rodzaju mienie nowe lub używane, przewożone przez
właściciela ładunku lub zawodowego przewoźnika w transporcie krajowym lub międzynarodowym.
Po omówieniu zasad odpowiedzialności przewoźnika i spedytora za stan przewożonego ładunku
należałoby się zastanowić nad potrzebą ubezpieczenia cargo. Można się zastanowić czy ubezpieczenie
ładunku jest w ogóle potrzebne , a jeśli tak to jakiemu celowi ma służyć.

Po analizie ubezpieczenia odpowiedzalnoścl cywilnej mogłoby się wydawać, iż ubezpieczenie ładunku
w transporcie jest zbędne ponieważ za towar odpowiada przewoźnik. Należy jednak zawsze pamiętać,
iż ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika zawarte przez osobę (podmiot) zajmujący
się transportem nie obejmuje wielu ryzyk, nie będących wynikiem niedbalstwa przewoźnika a które
występują podczas transportu mienia np: huraganu, uderzenia piorunu, wybuchu, powodzi, deszczu,
lawiny, zapadnięcia i usunięcia się ziemi, ognia, kradzieży z włamaniem i rabunku.
W tym właśnie celu właściciele przewożonego mienia obejmująje ubezpieczeniem zwanym potocznie
cargo. Możemy przytoczyć wiele argumentów, które przemawiają za celewością zawierania tego typu
ubezpieczenia :
W wielu rodzajach transportu krajowego jak i międzynarodowego występują różnorakie ograniczeni a
zakresu odpowiedzialności przewoźnika np: brak uwzględnienia ryzyk związanych z kataklizmami (
klęskami żywiołowymi).
Częstokroć przewoźnik nie odpowiada za szkody uboczne związane z transportem, takie jak koszty
dodatkowe przewozu, spedycji .ubezpieczenia itd., tym bardziej że odpowiedzialność przewoźnika
ogranicza się (z małymi wyjątkami) zawsze tylko do wysokości wartości rzeczywistej przesyłki.
O odpowiedzialności przewoźnika możemy mówić jedynie wtedy, gdy mamy do czynienia z
przedsiębiorstwem świadczącym usługi przewozowe. Ubezpieczeniem "CARGO" natomiast można
objąć towar przewożony własnymi lub najętymi środkami transportu. Odpowiedzialnością
przewoźnika objęte są jedynie szkody wynikające z normalnych ryzyk związanych z wykonywaniem
działalności transportowej. Natomiast nie są objęte szkody wynikające z ryzyk o charakterze
nadzwyczajnym ( np. klęski żywiołowe) , jak również z ryzyk , którym przewoźnik nie był w stanie
zapobiec bądź których nie był w stanie uniknąć mimo należytej staranności (np. klęski żywiołowe) -
za które przewoźnik w ogóle nie ponosi odpowiedzialności. Obarczanie go za szkody tego rodzaju nie
byłoby zresztą uzasadnione ani gospodarczo, ani moralnie. Pokrywanie szkód wynikających z
nadzwyczajnych zdarzeń losowych stanowi społeczną i gospodarczą funkcję właśnie ubezpieczenia
"CARGO". Zakres odpowiedzialności przewoźnika wynika z odpowiednich aktów normatywnych.
Zakres ryzyk objętych ubezpieczeniem ładunku CARGO może być dostosowany do konkretnej
potrzeby i życzenia stron. Wiąże się to również z faktem, iż przewoźnik zawiera ubepieczenie , które
swym zakresem ma obejmować wszystkie przewozy jakich dokonuje w ramach swojej działalności.
Przy różnorodności sposobu transportów jaki w dzisiejszych czasach występuje nie jest możliwe
dostosowanie jednego ubezpieczenia do wszystkich występujących ryzyk.
Przy przewozie mienia w transporcie krajowym ochroną ubezpieczeniową ( z tytułu
odpowiedzialności cywilnej) objęty jest cały proces transportu ( według warunków firm
ubezpieczeniowych), przez wszystkie jego stadia, łącznie z dostawą i odbiorem przesyłek transportem
własnym. W okresie tym odpowiedzialność za stan przesyłki ponoszą różne podmioty, nie tylko
przewoźnik , lecz np. także spedytorzy, przedsiębiorstwa przeładunkowe i inni. W niektóryc h zaś
stadiach procesu transportowego , np. podczas dostawy i odbioru transportem własnym , wykonywania
prac ładunkowych na własny rachunek itd.- dysponent towaru nie ma możliwości odzyskania
straconego mienia od sprawcy szkody w przypadku gdy szkoda nie wynika z niewywiązania się z
umowy przewozu).
Należy również pamiętać , że dochodzenie roszczeń wobec przewoźnika nastarcza wiele trudności
wskutek przewlekłej procedury. Objęcie więc ryzyk transportowych ubezpieczeniem stanowi istotne
ułatwienie sytuacji prawnej i ekonomicznej ubezpieczającego. Pozwala mu ono uzyskać pokrycie
szkody najpóźniej w ciągu 4 tygodni od chwili złożenia dokumentacji , gdy tym czasem bezpośrednie
dochodzenie roszczeń od przewoźnika może trwać o wiele dłużej. Objęcie ubezpieczeniem również
ryzyk, za które

odpowiada przewoźnik , nie oznacza przy tym bynajmniej zwolnienia przewoźnika od
odpowiedzialności. Zakład ubezpieczeń bowiem po pokryciu szkody, może dochodzić od
przewoźnika/spedytora na zasadzie regresu, zwrotu wypłaconego odszkodowania ( w granicach
odpowiedzialności przewoźnika ). Zakład ubezpieczeń posiadając wiele spraw regresowych do
poszczególnych przewoźników , ma znacznie lepszą możliwość odzyskania odszkodowania. Może iść
na pewne układy kompromisowe. Ma to również pośrednie znaczenie w postaci tego, iż możliwość
refundowania sobie w postępowaniu regresowym znacznej części wypłaconej sumy odszkodowań z
tytułu ubezpieczenia cargo, wpływa na odpowiednią kalkulacje i obniżenie stopy składek.
Powołane argumenty, zwłaszcza ten ostatni, mianowicie uwolnienie użytkowników transportu od
długiego i przewlekłego trybu dochodzenia roszczeń od przewoźnika - uzasadniają utrzymanie
ubezpieczenia ładunku w transporcie mimo, że za znaczną część szkód transportowych ponosi
odpowiedzialność przewoźnik. Nie do przyjęcia jest przy tym zasada ,aby ubezpieczeniem obejmować
jedynie te ryzyka , za które nie odpowiada przewoźnik. Przyjęcie takiej zasady prowadziłoby bowiem
do dwutorowości w dochodzeniu roszczeń z tytułu szkód transportowych wobec przewoźnika i
zakładu ubezpieczeń. W związku z powyższym były rozpatrywane możliwości zastąpienia
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika/spedytora ubezpieczeniem mienia w
transporcie - tak z tytułu przewozu towarów jak i osób. To rozwiązanie nie było właściwe, ponieważ
prowadziło do obniżenia troski przewoźnika w stosunku do przewożonego mienia. Z tego wynika , iż
zwolnienie przewoźnika od odpowiedzialności za stan przewożonego ładunku mogło by stać się
przyczyną wzrost szkód zamiast ich zmniejszenia.

Odpowiedzialność cywilna spedytora i przewoźnika - zakres
ubezpieczenia

Odpowiedzialność cywilną - można określić jako zobowiązanie osoby wykonującej jakąś profesję ,
bądź czynności życia codziennego wobec innej osoby. Warunkiem zaistnienia odpowiedzialności
cywilnej jest naruszenie ogólnie obowiązujących norm dotyczących danej czynności lub
niewywiązanie się z umowy, w wyniku czego jedna ze stron ponosi stratę materialną bądź fizyczną.
Jak wynika z powyższego odpowiedzialność cywilna jest pojęciem złożonym, w skład którego
wchodzą dwa problematycznie odmienne zagadnienia, a mianowicie: odpowiedzialność cywilna
deliktowa, odpowiedzialność cywilna kontraktowa,
Odpowiedzialność cywilna kontraktowa jest związana z niewykonaniem lub nienależytym
wykonaniem zobowiązania wynikającego z czynności prawnych czyli umowy.
Typowe przykłady dotyczące zakresu niniejszej pracy to :
niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów przewozowych,
niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów spedycyjnych,
Odpowiedzialność cywilna deliktowa - opiera się na wyrządzeniu szkody przez sprawcę , który
dopuścił się umyślnie lub nieumyślnie czynu niedozwolonego. Typowe przykłady to : uszkodzenie
cudzego mienia, naruszenie cudzego życia lub zdrowia, naruszenie obowiązku zawarcia umowy,
Obie te formy odpowiedzialności częstokroć wiążą się z transportem towarów i osób. Wyodrębnienie
ich daje pełną możliwość przejrzystości podczas analizowania i rozgraniczania form i zasięgu
odpowiedzialności.
Odpowiedzialność przewoźnika/spedytora

Według najogólniejszych przepisów zawartych w Kodeksie Cywilnym zakres
odpowiedzialności przewoźnika za przewożony towar jest dość szeroki. Przewoźnik
odpowiada bowiem za wszystkie szkody wynikłe z :
utraty przewożonego towaru,
ubytku przewożonego towaru,
uszkodzenia przesyłki.
Zakres odpowiedzialności spedytora jest znacznie większy od zakresu odpowiedzialności
przewoźnika. Spedytor oprócz bezpieczeństwa przewożonych towarów odpowiada także za
organizację tego przewozu.
Odpowiedzialność przewoźnika/spedytora trwa od chwili przejęcia przesyłki do przewozu, aż do
chwili wydania jej odbiorcy. Należy pamiętać przy tym , iż przewoźnik odpowiada na zasadzie winy
domniemanej, to znaczy, że przyjmuje się, iż każda szkoda jaka może zdarzyć się w czasie transportu,
jest wynikiem niedołożenia przez przewoźnika należytej staranności do jej wykonania. Wyżej
wymieniony stan rzeczy jest bardzo korzystny dla właściciela transportu, bowiem w razie stwierdzenia
szkody w przesyłce osoba uprawniona nie potrzebuje przeprowadzać dowodu winy przewoźnika.
Wina ta jest domniemana.
W niektórych przypadkach ma on możliwość uwolnienia ciążącej na nim odpowiedzialności czyli
przeprowadzenia tzw. ekskulpacji. Zdarza sie to wtedy , gdy udowodni (tzn. ciężar dowodu
przerzucony jest na przewoźnika), że nie mógł zapobiec powstaniu szkody, mimo zachowania
należytej staranności. Przewoźnik odpowiada nie tylko za własne działanie ( przy czym działanie
organów osoby prawnej traktuje się jako działanie samej osoby prawnej), lecz także wszystkich swych
pracowników oraz inne osoby, którymi się posługuje przy wykonywaniu przewozu. Przewoźnik
odpowiada również - w transporcie bezpośrednim lub kombinowanym - za dalszych przewoźników ,
którym powierza przesyłkę , tak samo jak za siebie samego. Jeżeli przewóz odbywa się na podstawie
jednego dokumentu przewozowego (tzw. bezpośredniego) na całej trasie, to odpowiedzialność
wszystkich przewoźników biorących udział w wykonywaniu przewozu jest w stosunku do klienta
solidarna. Oznacza to, że klient - a więc wysyłający albo odbiorca przesyłki - może się zwrócić do
każdego z przewoźników , bądź do wszystkich łącznie i od każdego ma prawo żądać pełnego pokrycia
szkody. Jeżeli jeden z przewoźników pokrył szkodę, może mieć roszczenia zwrotne tzw. regres* do
innych uczestników przewozu. Zobowiązania przewoźnika z tytułu zawartej umowy , jakkolwiek dość
rygorystyczne, nie są nieograniczone. Granicę odpowiedzialności stanowi w większości przypadków
rzeczywista wartość przesyłki.
Zakres odpowiedzialności za szkody transportowe W zakresie odpowiedzialności za szkody
transportowe - przewoźnika oraz zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia cargo - możemy
wyróżnić następujące grupy ryzyk :
ryzyka , za które odpowiadamy z oc przewoźnika/spedytora, jak i z tytułu ubezpieczenia cargo,
ryzyka , za które odpowiadamy z tytułu OC , a nie odpowiadamy z tytułu ubezpieczenia cargo np.
szkody wynikające z tytułu opóźnienia terminu dostawy,
ryzyka ,za które odpowiadamy tylko z tytułu ubezpieczenia cargo , a nie odpowiadamy z OC
przewoźnika/spedytora np. wynikające z nadzwyczajnych zdarzeń losowych,ryzyka, za które nie
odpowiada ani przewoźnik z tytułu OC , ani nie odpowiadamy z tytułu ubezpieczenia cargo. Do tej
grupy możemy zaliczyć szkody wynikające z winy wysyłającego lub odbiorcy, z braku, bądź
wadliwości opakowania, z tytułu ubytków naturalnych w granicach ustalonej normy, z właściwości
wewnętrznych towaru, z powodu nie zachowania przepisów bezpieczeństwa.
Można jeszcze nadmienić, iż również awaria wspólna (występująca w ubezpieczeniach morskich ) nie
jest objęta odpowiedzialnością przewoźnika.
Rodzaje polis stosowanych w ubezpieczeniach transportowych

Ubezpieczenia transportowe, jak już wspomniałem, są całkiem odmienne od innych rodzajów
ubezpieczeń, a co za tym idzie specyfika ich spowodowała wytworzenie zupełnie odmiennych
rodzajów polis. Polis, które występują w ubezpieczeniach transportowych w większości przypadków
nie spotkamy w innych rodzajach ubezpieczeń. W większości ubezpieczeń majątkowych z wyjątkiem
ubezpieczeń transportowych występują tylko polisy o tradycyjnej strukturze, czyli takie, które tyczą
się ściśle określonego przedmiotu bądź grupy przedmiotów jednego gatunku.
Natomiast specyfika ubezpieczeń transportowych wytworzyła zupełnie odmienne rodzaje polis, które
mają szerokie zastosowanie w ubezpieczeniach przewozowych , co więcej ubezpieczenia te dzięki tym
formom zawierania transakcji nabierają coraz większego znaczenia dla firm ubezpieczeniowych.
Wpływają na to profity, które napływają dzięki dość dużym składkom i stosunkowo dość rzadkim
szkodom. Poza tym w większości szkód związanych z transportem, wypłaconych przez firmy
ubezpieczeniowe, a głównie w przypadku szkód z tytułu CARGO, istnieje średnio w 60 przypadkach
na 100 możliwość regresu. Przyjrzyjmy się zatem rodzajom polis stosowanych w interesującym nas
zagadnieniu, a mianowicie: polisie jednostkowej, polisie generalnej, polisie obrotowej, polisie
odpisowej,
W celu uzyskania przejrzystości tej pracy po każdym ogólnym opisie poszczególnej polisy zostaną tu
zebrane w punktach charakterystyczne jej cechy:
Polisa jednostkowa - w transporcie nie różni się od polisy stosowanej w innych działach ubezpieczeń.
Ma zastosowanie przy ubezpieczeniu konkretnej przesyłki na określoną trasę. Forma ta traci
stopniowo znaczenie i obecnie służy przede wszystkim do ubezpieczenia pojedynczych,
sporadycznych przesyłek. charakter standardowej polisy majątkowej, ubezpieczenie konkretnej
przesyłki,
określona podróż (czas, od do, rodzaj przewożonego mienia),
określenie środka transportu,
Polisa generalna - powstanie jej jest wynikiem potrzeby ubezpieczenia na jednej polisie określonej
liczby transportów. Jak więc wspomniałem w przeciwieństwie do polisy jednostkowej polisa
generalna nie odnosi się do jednej przesyłki lecz do całego potoku ładunków. Opiewa ona nie na
określony transport, lecz na pewien okres czasu, jakkolwiek poszczególne przesyłki objęte są ochroną
ubezpieczeniową tylko w czasie ich podróży. Polisa generalna może obejmować wszystkie lub tylko
niektóre przesyłki wysyłane bądź otrzymywane przez ubezpieczającego. Musi ona określić ściśle
rodzaj przesyłki, zakres objętych ryzyk. Niezależnie od tego ubezpieczający zobowiązany jest
prowadzić tzw.dziennik ubezpieczeń (oparty na specjalnym wzorze), do którego powinny być
wpisywane wszelkie przesyłki objęte ubezpieczeniem.
W przypadku ubezpieczenia ładunków na podstawie polisy generalnej przedmiot ubezpieczenia nie
jest oznaczony indywidualnie , lecz tylko rodzajowo. Niepodobna więc podać z góry sumy
ubezpieczenia, ani też podać wysokości składki. Rozliczenie więc następuje okresowo - z dołu -na
podstawie konkretnych danych za poprzedni okres . Korzyści ze stosowania tego rodzaju polis są
oczywiste: uproszczenie i potanienie usługi ubezpieczeniowej. Polisa generalna, z uwagi na swe
zalety, może być więc stosowana w zakresie transportu towarów jednorodnych w obrocie
gospodarczym, zwłaszcza międzynarodowym.
Za otrzymane przywileje z tytułu posiadania polisy generalnej zakład ubezpieczeń zastrzega sobie
prawo wglądu do dokumentów ubezpieczającego w szczególności do dziennika

ubezpieczeń - w celu kontroli, czy ustalone w polisie zasady są ściśle przestrzegane. Przy
ubezpieczeniu ładunku w transporcie krajowym na podstawie polisy generalnej składkę
oblicza się z zasady w zależności od przedmiotu ubezpieczenia, trasy, środka transportu,
odległości. Charakterystyczne cechy polisy generalnej:
jedna polisa-określona ilość transportów,
zawierana na pewien okres czasu,
konkretna przesyłka-obj ęta ochrona na konkretną podróż,
nie obejmuje wszystkich przesyłek,
przedmiot ubezpieczenia-określony rodzajowo,
prowadzenie dziennika ubezpieczeniowego,
rozliczenie okresowe,
Polisa obrotowa - jest odmianą polisy generalnej, tak że niekiedy bywa nazwana polisą generalną
obrotową. Obejmuje nie tylko ściśle określony rodzaj przesyłek, lecz cały obrót transportowy
ubezpieczonego, tzn. wszystkie wysyłane i otrzymywane przesyłki, jeśli ubezpieczający ponosi za nie
ryzyko transportowe. Przy stosowaniu polisy obrotowej poszczególne przesyłki nie muszą być
ewidencjonowane w dzienniku ubezpieczeń, wystarczy bowiem podanie zakładowi ubezpieczeń co
pewien okres, zazwyczaj co kwartał sumy obrotu za okres ubiegły przy jednoczesnym przekazaniu
składki od tej sumy, obliczonej przez ubezpieczającego według jednolitej stopy składek ustalonej dla
danej branży. Wprowadza więc ona maksymalne uproszczenie manipulacyjne przy obsłudze
ubezpieczenia , przyczyniając się do obniżenia kosztów obsługi. Zalety tej polisy sprawiły, że została
uznana za podstawową i zalecaną formę przy ubezpieczeniu mienia jednostek gospodarczych w
transporcie. Fakt ten potwierdzają statystyki z których wynika , iż polosy obrotowę we współczesnych
ubezpieczeniach transportowych stanowią 90

%

zawieranych ubezpieczeń. W przypadku polisy

obrotowej w Polsce przyjęty został system obliczania i uiszczania składki co kwartał z dołu.
Zapłacenie składki, przynajmniej pierwszej raty, stanowi zwykle warunek skuteczności umowy, a
terminowe opłacanie dalszych rat lub składek bieżących stanowi przesłankę utrzymania
odpowiedzialności zakładu. Charakterystyka polisy obrotowej:
- odmiana polisy generalnej,
- obejmuje ubezpieczeniem cały obrót,
- brak ewidencji przesyłek,
- uproszczenie manipulacji,
- niskie koszty obsługi,
Polisa odpisowa - Polisa odpisowa stanowiąca również odmianę polisy generalnej. Na podstawie
polisy odpisowej ubezpieczający deklaruje z góry globalną wartość potoku wysyłanych, bądź
otrzymywanych przesyłek, płaci za nie z góry ustaloną składkę , po czym odpisuje dokonywane
przewozy aż do wyczerpania zadeklarowanej wartości. Ta forma polisy może mieć tylko zastosowanie
do przesyłek jednorodnych , podlegających tej samej taryfikacji . Stanowi więc ona rodzaj
ubezpieczenia hurtowego , co uzasadnia korzystanie z pewnych rabatów. Cechy polisy odpisowej:
- z góry deklarowana wartość,
- z góry płacona składka,
dotyczy wyłącznie przesyłek jednorodnych,
Jak więc da się zauważyć ubezpieczenia transportowe wraz z rozwojem sposobów transportu, jak i
skomplikowaniem działalności dopasowywały się w swej formie do potrzeb jakie stwarzał nowy
rynek. Przy różnorodności naszego rynku tak pod względem transportu, jak i pod względem
występujących na nim firm ubezpieczeniowych narodził się nieistotny do niedawna problem
konkurencji. Duży wachlarz możliwości dla firm ubezpieczeniowych ( a przede wszystkim dla
brokerów i agentów ubezpieczeniowych ) daje w takiej sytuacji różnorodność występujących polis.
Odpowiednie manipulowanie ryzykiem na tych polisach,

odpowiednia ich analiza, a w efekcie końcowym zawarcie optymalnego ubezpieczenia daje możliwość
jeśli nie wygrania z konkurencją, to przynajmniej utrzymanie się na jej poziomie. Techniczne
zagadnienia związane z zawieraniem ubezpieczeń transportowych Przedmiot ubezpieczenia
Przedmiot ubezpieczenia określony jest w polisie w sposób jednoznaczny, niedopuszczający
żadnych wątpliwości. Przy ubezpieczeniu przesyłki w transporcie należy podać:
rodzaj,
ilość,
wagę,
oznaczenie towaru, sposób opakowania i załadowania, trasę przewozu, środek transportowy itp.
Nie wszystkie przedmioty wykazują jednakowe prawdopodobieństwo zajścia szkody, fakt ten służy za
podstawę klasyfikacji przedmiotów ubezpieczenia. Przy klasyfikacji towarów bierze się pod uwagę
przede wszystkim ich właściwości fizyczne chemiczne i technologiczne oraz wrażliwość na ryzyko
przewozu danym środkiem transportu. Z różnorodności przewożonych towarów wynika potrzeba ich
klasyfikacji. Celem klasyfikacji towarów jest zróżnicowanie stawek taryfowych, stosownie do
prawdopodobieństwa zajścia szkody. Jak już zaznaczono w poprzednich rozdziałach, przy
ubezpieczeniu w formie polisy obrotowej obowiązuje stawka jednolita w obrębie danej branży.
Jednakże rodzaj towaru, jego wrażliwość na niebezpieczeństwo przewozu, rodzaj transportu itd.
wywierają pośrednio wpływ na kształtowanie się składki jednolitej w obrębie konkretnej branży.
W celu określenia norm transportu oraz klasyfikacji towarów została stworzona UMOWA
EUROPEJSKA* dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych
"ADR" .Celem jej jest stworzenie ogólnie obowiązujących norm dotyczących sposobu przewozu tego
typu towarów. Wszystkie kraje, które podpisały tę umowę - między innymi i Polska zobowiązane są
do jej przestrzegania, a co za tym idzie wszyscy zajmujący się transportem bądź spedycją obowiązani
są do jej znajomości. W efekcie końcowym ma to ogromne znaczenie dla firm ubezpieczeniowych.
Nie jest to tak ważne dla towarzystwa ubezpieczeniowego w momencie zawarcia ubezpieczenia, ma to
natomiast ogromne znaczenie w momencie ewentualnej szkody. W przypadku zaistnienia takiego
zdarzenia, ubezpieczyciel zobowiązany jest do sprawdzenia czy poszkodowany dopełnił wszystkich
zobowiązań wynikających z "ADR". W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości daje to
podstawę do odmowy wypłaty odszkodowania. Opakowanie
W ubezpieczeniach transportowych największą wagę przywiązuje się do opakowania przesyłki.
Wynika to z faktu, że największa szkodowość występuje nie podczas transportu, lecz podczas
przeładunku towaru. W tej sytuacji najbardziej istotny wpływ na bezpieczeństwo towaru ma jego
opakowanie. Zakład ubezpieczeń z zasady nie godzi się na przyjęcie odpowiedzialności za szkody
wynikłe wskutek niedostatecznego lub niewłaściwego opakowania, a taryfy składek odnoszą się tylko
do towarów prawidłowo opakowanych. Normy poszczególnych typów opakowań uniwersalnych na
obszarze całego kraju lub też mających zastosowanie w danej gałęzi gospodarki narodowej określa
Polski Komitet Normalizacyjny jako tzw. normy państwowe. W razie braku norm państwowych
niektóre opakowania sporządzone są według tzw. norm resortowych lub zakładowych, opracowanych
przez odpowiednie ministerstwo dla potrzeb podległych jednostek. Normy państwowe i resortowe
podają często kilka sposobów opakowania towarów. Z zasady nadawcy przesyłek wybierają
opakowania najtańsze, które częstokroć nie zabezpieczają towarów w dostatecznym stopniu. W
przypadku gdy towarzystwo ubezpieczeniowe uzna, że

zaproponowany przez ubezpieczającego rodzaj opakowania nie jest wystarczającym zabezpieczeniem
może narzucić wybór innego, uznanego za bezpieczny. Właściwe opakowanie powinno zapewnić
towarom ochronę przed niebezpieczeństwami związanymi z przewozem, czynnościami ładunkowymi,
składowaniem oraz przed ryzykiem kradzeży. Równie istotne znaczenie ma prawidłowe i staranne
załadowanie towaru na środek transportowy - zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami
(różnymi w różnych działach transportu) oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie. Zakład ubezpieczeń
ma prawo odmówić wypłaty odszkodowania albo zmniejszyć jego wysokość, jeżeli niewłaściwe
opakowanie czy załadowanie stało się przyczyną powstania szkody lub miało wpływ na zwiększenie
jej rozmiarów.
Ryzyko
Przez ryzyko rozumiemy w tej pracy niebezpieczeństwo, na jakie narażony jest przedmiot
ubezpieczenia. W tym znaczeniu mówimy o ryzyku:
ognia,
kradzieży,
gradobicia,
wypadku samolotowego,
zatonięcia statku morskigo,
zaginięcia przesyłki itp.
Grożące niebezpieczeństwo może przejawiać się różnie - zależnie od właściwości samego przedmiotu
ubezpieczenia oraz innych okoliczności. Zazwyczaj jeden i ten sam przedmiot ubezpieczenia może
być narażony na kilka ryzyk jednocześnie. Towar przewożony w transporcie drogowym może być
narażony na stłuczenie (wstrząsy), na spalenie (ogień), deszcz (zalanie), kradzież. Niektóre z tych
ryzyk mogą być objęte umową ubezpieczenia inne zaś - nie.
Obecne formy ubezpieczeń spowodowały duży podział ryzyk, oraz możliwość wybiórczego doboru
ubezpieczenia poszczególnego ryzyka. Podczas zawierania ubezpieczeń w celu przybliżenia nasilenia
występującego w danym przewozie ryzyka należy sporządzić sobie podział:
w zależności od trasy przewozu-określenie krajów, określenie na jakie ryzyko i w jakim stopniu
narażony jest towar podczas przewozu przez ten kraj
określenie tras przewozu szczególnie niebezpiecznych np. terenów, na których prowadzi się wojny i
ewentualne wyłączenie tych tras z zakresu ubezpieczenia.
Należy pamiętać, iż w pewnych strefach geograficznych występują dodatkowe ryzyka np. w takich
krajach jak Japonia, Meksyk, Stany Zjednoczone poza ryzykiem pożaru ,nawalnych deszczów,
huraganów występują jeszcze ryzyka związane z możliwością wystąpienia na tych obszarach trzęsień
ziemi, trąb powietrznych i innych kataklizmów charakterystycznych właśnie dla tych obszarów. W
takiej sytuacji pobranie składki z tytułu "innych zdarzeń losowych" ze składką odpowiadającą np.
polskim warunkom jest niemiarodajne. Jak więc wynika z powyższego w celu określenia w sposób
najbardziej zbliżony prawdopodobieństwa zaistnienia szkody (w związku z tym określenie
odpowiedniej składki) należy wziąć pod uwagę wszystkie wyżej wspomniane aspekty i wyciągnąć
porządane wnioski. W tym celu sporządza się tabelę umożliwiającą określenie stopnia ryzyka w
konkretnym przewozie.
Czas trwania ubezpieczenia transportowego
W ubezpieczeniach transportowych czas trwania stosunku ubezpieczenia zależy od woli stron, w
głównej mierze od ubezpieczającego. Z uwagi na czas trwania stosunku ubezpieczeniowego
rozróżniamy dwa rodzaje ubezpieczeń: zawarte na czas, zawarte na podróż,

Ubezpieczenia zawarte na czas mogą być zawarte na czas określony bądź nieokreślony. Przy
ubezpieczeniach zawartych na czas określony, w polisie należy ustalić dokładnie datę i godzinę,
zarówno terminu początkowego jak i końcowego. Natomiast w ubezpieczeniach zawartych na czas
nieokreślony w polisie ustala się jedynie termin początkowy.
Ubezpieczenie zawarte na czas nieokreślony ( polisa obrotowa ) podobnie jak inne stosunki umowne o
charakterze stałym - może ulec rozwiązaniu w drodze wypowiedzenia , przy zachowaniu ustawowego
terminu. W przypadku wystąpienia ważnych powodów strony mogą odstąpić od umowy lub rozwiązać
ją ze skutkiem natychmiastowym. Ponadto ubezpieczenie wygasa automatycznie z chwilą całkowitego
zniszczenia przedmiotu ubezpieczenia. Najczęściej stosowanym okresem ubezpieczenia jest okres
roczny, zazwyczaj obejmujący swym zakresem rok kalendarzowy choć niekoniecznie. Wynika to
głównie ze sposobu rozliczania się firmy ubezpieczeniowej z podatku, sporządzaniu bilansu.
W przypadku ubezpieczenia na podróż - za początek i koniec okresu ubezpieczenia przyjmuje się
zwykle początek i koniec samej podróży, bez potrzeby określania tych zdarzeń w czasie.

Odpowiedzialność cywilna przewoźnika to odpowiedzialność wynikająca z zarobkowego
przewozu towarów w ruchu międzynarodowym oraz międzynarodowym, przedsiębiorcy działającego
w charakterze przewoźnika z tytułu zawartej umowy o przewóz przy użyciu własnych lub wynajętych
środków transportu.
Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna przewoźnika, wynikająca z niewykonania
lub nienależytego wykonania umowy przewozu (uszkodzenie lub zniszczenie towaru, opóźnienie
dostawy). Ubezpieczenie to jest dobrowolne, jednak warto się ubezpieczyć, ponieważ posiadanie
polisy OC przewoźnika pomaga w zdobywaniu klientów i chroni przed powstaniem zobowiązań
odszkodowawczych

na

wskutek

wypadków

w

transporcie. Posiadanie

ubezpieczenia

odpowiedzialności cywilnej przewoźnika jest aktualnie wymogiem stawianym przez większość
zleceniodawców firm przewozowych i Spedytorów. Dla Spedytorów skonstruowane jest oddzielne
ubezpieczenie OC Spedytora, obejmujące wszystkie pozostałe czynności związane z transportem
przesyłek i towarów poza samym transportem (np. zawarcie umowy o przewóz, załadunek, odprawa
celna, skompletowanie dokumentacji).
Ważne są wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu OC przewoźnika - zakład
ubezpieczeń najczęściej nie odpowiada za szkody powstałe:
- z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa,
- wskutek niewłaściwego opakowania lub załadunku towaru przez nadawcę,
- wskutek wady ukrytej towaru lub właściwości naturalnych, na które przewoźnik nie miał wpływu,
- wskutek użycia przez ubezpieczającego pojazdu nieprzystosowanego do przewozu danego rodzaju
towaru, niesprawnego technicznie lub prowadzonego przez osobę nieuprawnioną,
- w wyniku przewozu towarów niebezpiecznych, sklasyfikowanych w klasie I i II wg listy ADR,
chyba, że ryzyko to za opłatą dodatkowej składki objęte zostało ubezpieczeniem,
- wskutek użycia do przewozów szybko psujących się artykułów żywnościowych pojazdów
izolowanych cieplnie, ogrzewanych lub chłodzonych, nieposiadających świadectwa ATP,
- w wyniku wydania towaru osobie nieuprawnionej,
- wskutek parkowania w miejscach niestrzeżonych lub bez dozoru konwojenta, chyba że umówiono
się inaczej,
- w przewożonym towarze w następstwie rozboju, kradzieży rozbójniczej lub zuchwałej, chyba że
ryzyko to za opłatą dodatkowej składki objęte zostało ubezpieczeniem.
Towarzystwo ubezpieczeniowe nie pokrywa także:
- kar pieniężnych nałożonych na ubezpieczającego lub osoby przez niego zatrudnione, przez -
- właściwe organa oraz konfiskaty towaru,

- szkód w przewożonych dziełach sztuki, papierach wartościowych, pieniądzach i innych towarach o
wysokiej wartości (art. 24 CMR) oraz roszczeń wynikających z przyjęcia przez ubezpieczającego
dodatkowej odpowiedzialności za przewożony towar (art. 26 CMR), chyba, że takie ryzyka zostaną
dodatkowo zgłoszone do ubezpieczenia z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem przewozu i uzyskają
akceptację ubezpieczyciela,
szkód powstałych wskutek siły wyższej, działań wojennych, rewolucji, strajków, akcji
terrorystycznych oraz działań substancji radioaktywnych,
Odpowiedzialność cywilna Spedytora to odpowiedzialność wobec zleceniodawcy i osób trzecich za
szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy spedycji, którą ponosi Spedytor
zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej Spedytora przeznaczone jest dla firm spedycyjnych lub
logistycznych wykonujących usługi spedycyjne lub czynności związane z obsługą spedycyjną swoich
zleceniodawców, którzy powierzyli mienie Spedytorowi m.in. w celu organizacji wysyłki i odbioru
mienia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami. Ubezpieczenie Spedytora nie
obejmuje szkód związanych z samym transportem towarów, dla których służy dedykowane OC
przewoźnika.
Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna Spedytora (ubezpieczającego) z tytułu
niewykonania lub nienależytego wykonania usług spedycyjnych w ramach zawartej umowy spedycji,
jaką ponosi on zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego.
Ubezpieczenie - obok usług spedycyjnych standardowo wykonywanych przez firmy spedycyjne -
uwzględnia przejmowanie przez Spedytorów funkcji w zakresie logistyki oraz magazynowania
(ubezpieczenie usług logistycznych) i daje możliwość uzyskania ochrony w zakresie na jbardziej
odpowiednim dla prowadzonej przez ubezpieczającego działalności. Ochroną ubezpieczeniową - obok
odpowiedzialności cywilnej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania usług spedycyjnych -
może zostać objęta również odpowiedzialność cywilna z tytułu niewykonania lub nienależytego
wykonania usług logistycznych jak np. kompletacja przesyłek, konfekcjonowanie towarów,
dystrybucja towarów itp., a także z tytułu spedycji materiałów niebezpiecznych, dokonywanej zgodnie
z Umową Europejską dotyczącą Międzynarodowego Przewozu Materiałów niebezpiecznych (ADR).
Zakres ochrony może zostać rozszerzony również o odpowiedzialność cywilną za szkody w towarach
składowanych w ramach umowy składu.
Najczęściej Spedytor ponosi odpowiedzialność z tytułu (z OC Spedytora pokrywane są szkody z tego
wynikłe):
wyboru podwykonawców i dalszych Spedytorów, w tym zawarcia umowy o przewóz,
wyboru środka transportu oraz trasy przewozu, przygotowania przesyłki do transportu,
załadunku i wyładunku towaru,
błędów w dokumentacji związanej z wykonaniem zlecenia spedycyjnego,
odprawy celnej (błędy dokumentacji i czynności odprawy celnej), składowania
towaru.