Jędrzej Skrzypczak

Zasady prawa pracy ujęte są w Kodeksie Pracy. Zasady:

1. wolności prac- każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy ( chodzi o możliwość wyboru zawodu a nie miejsca pracy )

2. zasada minimalnej wysokości wynagrodzenia - zgodnie z tą zasadą żaden pracodawca zatrudniający pracowników , nie może wypłacać wynagrodzenia niższego niż płaca minimalna ( wynagrodzenie minimalne ). To wynagrodzenie ustalane jest w komisji truj- stronnej ( rządu - pracowników - pracodawców ) jest to ogłoszone w załączniku do rozporządzenia i ogłaszane przez Ministra Pracy.

3. Zasada zobowiązująca organy państwowe do stworzenia warunków umożliwiających produktywne zatrudnienie wszystkich zdolnych do pracy obywateli

4. Zasada swobody nawiązywania stosunku pracy , stosunek pracy nawiązuje się na mocy pisemnego porozumienia dwóch stron

5. Zasada poszanowania godności i dóbr pracowników , jakiekolwiek prześladowanie czy naruszanie godności ( prawo do prywatności i intymności )

6. Zasada równego traktowania pracowników ze względu na płeć - dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia

7. Zasada zakazu dyskryminacji na inne kryteria np. wiek, niepełnosprawność , rasa, narodowość ( a nie obywatelstwo ), polityczna , religijna, przynależność związkowa,

8. Zasada odpłatności za prace ( takie oświadczenie nie jest ważne jeśli przeniesiemy środki płatności na kogoś innego )

9. Zasada prawa do wypoczynku ( nakazuje wprowadzenie takiej specyfiki i organizacji pracy aby pracownik mógł wykorzystać urlop

10. Zasada zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

11. Zasada zapewnienia bytowych , socjalnych i kulturalnych stanowisk pracy

12. Zasada ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych

13. Zasada ochrony uprawnień pracowniczych

Źródła prawa pracy to pojęcie funkcjonalne w dwóch znaczeniach: źródła poznania prawa i źródła tworzenia prawa.

K - konstytucja

UM - ustawy międzynarodowe

KP -kodeks pracy

R - rozporządzenia

UZP - układy zbiorowe pracy

REG - regulaminy -są to jednostronne akty pracodawcy - określa się w nim

uprawnienia i obowiązki

U,o.P - umowa o prace

Regulaminy czerpią swoją moc obowiązywania z tego że jest załącznikiem do umowy o prace oraz czerpią swoją moc z aktu Kodeksu Pracy .

Kodeks Pracy powinien być minimum zapewnienia zawartych ustaleń w ale również praw pracownika.

14. zasada wolności zrzeszania się pracowników w związki zawodowe a pracodawców w organizacje pracodawców

Kolejne zasady formułuje doktryna:

15. zasada ryzyka pracodawcy

16. zasada podporządkowania pracowników zadaniom pracodawcy

Ryzyko techniczne obarcza i obciąża pracodawcę

Ryzyko osobowe - szkoda wyrządzona przez pracownika odpowiada pracodawca

Ryzyko socjalne - pracodawca projektując działalność gospodarczą zatrudniając pracownika musi wziąć pod uwagę że pracownik korzysta z urlopu i ze zwolnienia lekarskiego.

Pracownik wykonuje polecenia pracodawcy bo ma taki obowiązek ale w granicach prawa.

TEORIA STOSUNKU PRACY.

Stosunek pracy ( kto jest przedmiotem a kto podmiotem ) - jest to pewna więź łącząca dwa podmioty występujące w określonych interakcjach prawnych. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy pod nadzorem pracodawcy , dobrowolnie, a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownik jest pracownika odpłatnie. Podporządkowanie pracownika pracodawcy , stosunek pracy cechuje się tym że podporządkowany pracodawcy. Pracodawca organizuje proces pracy pracownikom ( w jakim miejscu będzie wykonywana praca i w jakim czasie )

Podmiot stosunku pracy : pracodawca , pracownik.

PRACOWNIK- to osoba zatrudniona na podstawie umowy o prace , mianowania. Pracownikiem może być osoba która może nawiązać prace ( zdolność prawna i do czynności prawnych ) Czynność prawną otrzymuje się po uzyskaniu pełnoletności. W wieku od 13 do 18 lat ma się ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Osoby które nie ukończyły 18 roku życia mogą być zatrudniani młodociani pracownicy ( osoba która ukończyła 16 rok życia a nie ukończyła 18 roku życia ) , taką osobę można zatrudnić tylko w dwóch celach - przygotowania zawodowego ( praktyczna szkoła przygotowania zawodowego ) i do prac lekkich. W niektórych zawodach wprowadza się główne górne granice wieku np. sędzia do 60 roku życia lecz za zgodą sądu najwyższego można przedłużyć.

PRACODAWCA- osoba fizyczna , prawna ,lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej , zatrudniająca pracowników. Zmiany podmiotowe po stronie pracodawcy : - pracodawca nowy który przejmuje zakład pracy staje się z mocy prawa pracodawcą dla pracowników zatrudnionych w tym zakładzie. Za zobowiązania dotychczasowego pracodawcy wobec pracownika przyjmuje nowy przejmujący.

Art. 23- pracownik w ciągu miesiąca od powiadomienia go na piśmie o przejęciu zakładu przez nowy podmiot może rozwiązać umowę z siedmiodniowym wyprzedzeniem.

UMOWA O PRACE- realizuje funkcje ochronną dla pracownika. Umowa o prace jest to zgodne oświadczenie woli dwóch stron w stosunku pracy ( pracodawcy a pracownika ) na mocy którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania poleceń pracodawcy osobiście i dobrowolnie a pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia i wypłacania dochodów pracownikowi.

Stosunek pracy jest to więź pomiędzy pracownikiem a pracodawcą na podstawie umowy o prace , mianowania i powoływania.

Umowa o pracę powinna być sporządzona na piśmie, obowiązek spoczywa na pracodawcy, nie dokonanie tego w ciągu 7 dni może rodzić odpowiedzialność za wykroczenie.

Umowa o prace powinna określać :

• rodzaj pracy

• miejsce wykonywania

• termin rozpoczęcia

• wynagrodzenie ( może być kwota lub wskazanie mechanizmów do jej uzyskania)

Rodzaje umów o prace:

a). umowy terminowe

b). umowy bezterminowe

Ad A. Umowy terminowe :

• umowa o prace na okres próbny

• umowa o prace na czas określony

• umowa o prace na czas wykonywania określonej pracy

• umowa o prace w przypadku zastępstwa ( osoby które posiadają usprawiedliwioną nieobecność - umowa o zastępstwo )

Ad. 2. Umowa bezterminowa:

• umowa o prace na czas bezterminowy

Umowa na okres próbny i cel zweryfikowanie tego co osoby sobie obiecały przed rozpoczęciem pracy, umowa może być zawarta tylko jeden raz i na okres nie dłużej niż 3 miesiące nie można jej przedłużać.

• umowa na czas określony - początek i koniec tej umowy jest ściśle określony przez wskazanie daty. Celem jest zatrudnienie na z góry określony czas , upływ terminu umowa wygasa.

• Umowa na czas wykonywania określonej pracy tylko w odróżnieniu od umowy na czas określony , różni się tym że wygasa po wykonaniu zadania ( nadejścia pewnych zdarzeń faktycznych )

• Umowy o zastępstwo - praca gdy zachodzi konieczność zastąpienia pracownika , wtedy gdy jego obecność jest usprawiedliwiona. Potrzeba stworzenia takiej umowy była dość mocno artykułowana przez pracodawców. Pracodawca zatrudnia pracownika który korzysta z usprawiedliwionej nieobecności pracownika, zatrudnia się nowego pracownika na czas powrotu pracownika który posiada nieobecność usprawiedliwioną. Umowa ta nie daje żadnej ochrony kobietom w ciąży ( w tym przypadku kiedy powrót pracownika następuje w 1, 2, 3, 4, 5, ...miesiącu ciąży to kobieta traci prace , umowa wygasa. Tej umowy nie można wypowiedzieć.

• Umowa na czas nieokreślony - mamy w niej określoną datę rozpoczęcia pracy natomiast nie ma określonej daty zakończenia pracy. Najlepiej pełni funkcję ochronną , każda z umów może być zawierana na pełen wymiar godzin i na część wymiaru czasu oraz część etatu.

ZAKOŃCZENIE UMOWY O PRACĘ .

Tryby zakończenia umowy o pracę - dzisiaj możemy wyróżnić trzy tryby umów o pracę:

1. do zakończenia stosunku pracy przez oświadczenie woli dwóch stron

2. oświadczenie woli jednej ze stron czy to pracownik czy to pracodawca

3. wygaśnięcie umowy

Ad.1. Zgodne oświadczenie woli dwóch stron tzw. Porozumienie stron. W drodze porozumienia stron można rozwiązać każdą umowę, wszystko zależy od porozumienia- termin wygaśnięcia umowy może to nastąpić w każdym momencie i jest to zgodne określenie woli .ma dość szerokie zastosowanie.

Ad.2.

1. rozporządzenia stosunku pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia umowy o prace

2. rozwiązanie umowy o prace bez wypowiedzenia - jedna ze stron składa oświadczenie woli które wypowiada umowę o prace

Ad.a. stosunek pracy rozwiąże się po pewnym okresie zwanym wypowiedzeniem ( pracownikowi przysługują wszystkie prawa przed okresem wypowiedzenia, zachowuje wszystkie prawa i obowiązki ). Jakie warunki formalnie musi spełnić takie oświadczenie woli składane przez pracodawcę i przez pracownika.

Składanie wypowiedzenia przez pracodawcę umów terminowych i bezterminowych. Warunki formalne wypowiedzenia przez pracodawcę umowy na czas określony to :

- musi być sporządzone na piśmie ( jeśli nie jest to jest to nie ważne )

• zawarcie w treści wypowiedzenia uzasadnienie motywacji pracodawcy ( powinien wskazać przyczyny swojej decyzji , rzeczywiste i faktyczne przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę )

• pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy , powinno zawierać termin odwołania się do 7 dni, pouczenie powinno zawierać termin i adres sądu do którego musimy się odwołać.

• wypowiedzenie umów terminowych przez pracodawcę nie musi podać wyraźnego powodu uzasadnienia

• wypowiedzenie przez pracownika musi być złożone na piśmie , nie musi być uzasadnione, pracownik może złożyć wypowiedzenie w każdym momencie i w każdym czasie.

Które umowy można wypowiedzieć a których nie można wypowiedzieć?

• wypowiedzenie umów terminowych jest wyjątkiem od reguły że umów terminowych się nie wypowiada , są to nieliczne wyjątkowe przypadki.

Umowę na okres próbny można skrócić i można ją wypowiedzieć , okres wypowiedzenia to 3 dni robocze , tydzień , dwa tygodnie, uzależniony jest od okresu na jaki umowa jest zawarta : umowa 2 tygodnie - wypowiedzenie 3 dni robocze , 2 tygodnie do 3 miesięcy - 1 tydzień , jeśli umowa sporządzona jest na czas 3 miesięcy to okres wypowiedzenia jest 2 tygodnie( okresy liczone w tygodniach kończą swój bieg w sobotę )

UMOWA NA CZAS OKREŚLONY: - zasadniczo nie można jej wypowiedzieć wyjątek kiedy są spełnione dwie przesłanki :

#. umowa musi być zawarta na okres powyżej 6 miesięcy.

#. Tego rodzaju możliwość musi być przewidziana w umowie o prace

Umowa na czas wykonania określonej pracy nie może jej odwołać , rozwiązać z wyjątkiem porozumienia stron.

Umowa na okres zastępstwa - umowy tej też nie można wypowiedzieć

Jakie okresy wypowiedzenia i od czego zależą jeśli umowa na czas nieokreślony liczy się głównie od stażu pracy w danym zakładzie , trzy różne okresy :

& - dwutygodniowy - dotyczy pracowników o stażu pracy krótszy niż 6 miesięcy

&- miesięczny- dłużej niż 6 miesięcy ale krócej niż 3 lata - miesiąc wypowiedzenia

& - 3 miesięczny - dla pracowników o stażu powyżej 3 lat to 3 miesięczny okres wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia kończy swój bieg dnia ostatniego danego miesiąca

Okresy wypowiedzeń są możliwe do przedłużenia jeśli dany pracownik ponosi odpowiedzialność majątkową ( musi być to zaznaczone w umowie o prace ) . Jeśli strony przewidziały w umowie o prace że okres wypowiedzenia będzie 6 miesięcy to jest to zgodne z prawem ( strony mogą w umowie o prace przedłużyć okres wypowiedzenia )

Okres wypowiedzenia może być skrócony w następujących przypadkach :

• pracodawca składa wypowiedzenie pracownikowi trwa on 3 miesiące , a pracownik znajduje prace od zaraz , to mogą strony sporządzić porozumienie stron. Pracownik może zaproponować skrócenie okresu , pracodawca może się na to zgodzić ale nie musi - pracownik nie może się odwoływać w późniejszym czasie

• jednostronna decyzja pracodawcy w skróceniu okresu wypowiedzenia : upadłość, zwolnienia grupowe, likwidacja zakładu pracy . UPADŁOŚĆ- decyzja sądu gdy dłużnik w sposób trwały zaprzestał płacenia swoich długów . LIKWIDACJA- zamknięcie zakładu, filii, może skrócić okres 3 miesięczny do 1 miesiąca ale za pozostałe dni musi wypłacić odszkodowanie .ZWOLNIENIA GRUPOWE - procedura która zmierza do rozwiązania umowy o prace na okres nie określony. Pracodawca ma obowiązek skonsultowania swojej decyzji o zwolnieniu z organizacją związków zawodowych która działa w danym zakładzie. Organizacja związkowa może sprzeciwić się zwolnieniu danej osoby lecz pracodawca może jednak nie brać pod uwagę decyzji związków , sprzeciw organizacji związków ma wpływ gdy są oni członkami zarządu związków zawodowych.

Art. 41. PRAWA PRACY pracodawca nie może złożyć wypowiedzenia pracownikowi kiedy ten jest nieobecny a jego nieobecność jest usprawiedliwiona .

W okresie ciąży pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę ( decyduje lekarz ) .

Inne osoby które są chronione przed wypowiedzeniem to inwalidzi wojenni, członkowie organów korporacyjnych np. lekarze.

Gdy pracownik lub pracodawca może cofnąć swoje wypowiedzenie : kiedy nie dotrze wypowiedzenie do rąk pracodawcy, kiedy wypowiedzenie dotrze do pracodawcy to może lub nie - przyjąć tego pracodawca.

Jakie roszczenia pracownik może otrzymać po zwolnieniu go niezgodnie z prawem - umowy na czas nieokreślony : kiedy pracownik może wystąpić z żądaniem

• - wówczas gdy wypowiedzenie jest niezgodne z prawem

• - gdy wypowiedzenie jest nieuzasadnione

Niezgodność z prawem ma miejsce kiedy pracodawca w wypowiedzeniu nie spełnia wszystkich wymaganych postanowień

Czego można się domagać , żądać kiedy wypowiedzenie jest nieuzasadnione :

• żądanie wypowiedzenia za bezskuteczne

• przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach i wypłata wynagrodzenia za czas pozbawienia pracy

• wypłaty odszkodowania

Można się domagać jednego z tych żądań

Odszkodowanie może być od zarobków , kiedy pracownik nie chce pracować u danego pracodawcy .

Istnieje możliwość , że pracownik domaga się przywrócenia do pracy sąd może zadecydować że pracodawca może wypłacić odszkodowanie.

UMOWY NA CZAS OKREŚLONY.

• pracownik może wystąpić do sądu kiedy wypowiedzenie jest niezgodne z prawem , pracownik w takim przypadku może domagać się tylko wypłacenia odszkodowania.

Rozwiązanie stosunków pracy bez okresu wypowiedzenia - stosunek pracy kończy się w tym dniu .

Katalog przyczyn kiedy pracodawca /pracownik może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia

1. przyczyny zawinione przez pracownika

2. przyczyny nie zawinione przez pracownika

3. przyczyny zawinione przez pracodawcę

Ad.1. zwolnienie dyscyplinarne pracownika Art.52. Kodeks Pracy - w tym przypisie znajdują się trzy przyczyny:

• ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracownika

• nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy

• popełnienie w trakcie stosunku pracy przestępstwa , które uniemożliwia zatrudnienie w dalszym ciągu na danym stanowisku

• zawiniona utrata uprawnień potrzebnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku

Pracodawca i w tym przypadku musi skonsultować się ze związkami zawodowymi, pracodawca musi podjąć decyzję w ciągu miesiąca od momentu posiadania informacji.

Ad.2. przyczyny nie zawinione przez pracownika :

• odosobnienie pracownika związane z chorobą zakaźną

• sprawowanie opieki nad chorym dzieckiem do 14 roku życia 60 dni lub nad chorym członkiem rodziny 14 dni

Inna usprawiedliwiona nieobecność w pracy powyżej 1 miesiąca

Kiedy może się zwolnić pracownik bez wypowiedzenia ( pracownik składa oświadczenie woli ) : ciężkie naruszenie obowiązków przez pracodawcę ( np. nie wypłata wynagrodzenia, naruszenie zasad B.H.P. ). Pracownik będzie mógł się domagać odszkodowania równo wartych za okres wypowiedzenia

W przypadku umów terminowych czas odszkodowania nie większy niż za trzy odszkodowania za okresy wypowiedzenia.

Wygaśnięcie stosunku pracy :

• kiedy upływ terminu wygasa

• śmierć pracodawcy lub pracownika - odszkodowanie dla pracownika który został pozbawiony

• śmierć pracownika - rodzina pracownika może domagać się świadczeń za przepracowane dni

• okres 3 miesięcznego tymczasowego aresztowania

MODYFIKACJA TREŚCI UMOWY O PRACĘ - WYPOWIEDZENIE ZMIENIAJĄCE.

Wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracodawca składa na piśmie nowe zasady zatrudnienia czy płacy, jest to modyfikacja treści warunków pracy - zmiana miejsca pracy. Wypowiedzenie warunków pracy np. i obniżenie stawek , zmiana naliczania stawek zarobkowych. Nie można zmieniać rodzajów umów o pracę. Stosuje się tu odpowiednie przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracy , stosuje się te same okresy wypowiedzenia. Pracownik ma czas na podjęcie decyzji.

Jeśli pracodawca poinformował pracownika to jest to wiążące a jeśli nie to ma czas do końca wypowiedzenia.

Pracodawca każdemu z osobna musi zagwarantować lub przedstawić nowe warunki.

Pracodawca jeśli jest to umotywowane trudną sytuacją finansową może zawiesić ale w drodze porozumienia ze związkami zawodowymi a jeśli nie istnieje to z reprezentacją pracodawców , takie porozumienie musi być zatwierdzone przez inspektora pracy.

Szczególny tryb rozwiązywania umowy o pracę :

! zwolnienia grupowe ! - kwestia ta uregulowana jest w ustawie z 28,12,1989r. Pełna nazwa ustawy to : = „ o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy”=

1. Zwolnienia grupowe.

2. Procedura.

3. Jakie są obowiązki pracodawcy?.

Ta ustawa dotyczy wszystkich pracodawców a po 1, 07,2002r. Tylko tych zatrudniających powyżej 20 pracowników ( 1,07,2003r. Ma wejść zmodyfikowany kodeks pracy )

Ad.1. Kiedy pracodawca dokonuje redukcji pracowników spełniając trzy warunki:

• przyczyny redukcji w stanie zatrudnienia ciążą po stronie pracodawcy : powody ekonomiczne , zmiany produkcyjne , technologiczne w celu poprawy warunków pracy , wymogi ochrony środowiska ( po 1,07,2003r. Nie ulegnie zmianie )

• obecnie jest tak że gdy pracodawca zatrudnia do 1000 pracowników to zwolnienia grupowe są wtedy gdy pracodawca zwalnia 10%załogi , jeżeli zatrudnia więcej niż 1000 pracowników to gdy zwalnia 100 pracowników to również są zwolnienia grupowe. Od 1,0702003r. Jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników to o zwolnieniach grupowych będzie mowa o 10 pracownikach , jeżeli powyżej 100 a mniej niż 300 to zwolnienia 10% ,

• pracodawca zwalnia jednorazowo lub w okresie trzymiesięcznym ( po 1,0702003r. Też bez zmian )

Ad.2. Procedura:

Pracodawca ma obowiązek 45 dni ( a po 1,0702003r. Zmienia się na 30 dni ) ma obowiązek powiadomić dwa organy Urząd Pracy i Związki Zawodowe , dwa tygodnie przed zwolnieniami musi być gotowe porozumienie jeśli nie to pracodawca sam zdecyduje. Pracodawca wręcza każdej osobie zwolnienie.

Prawa:

• prawo do odprawy pieniężnej , równowartość jednego, lub dwu, lub trzymiesięcznej wypłaty

^ 10 lat pracy - jedna pensja

^ 10-20 lat pracy - dwie pensje

^ powyżej 20 lat pracy - trzy pensje

a po zmianie tylko w danym zakładzie

2 lata pracy - jedna pensja

2-8 lat pracy - dwie pensje

powyżej 8 lat - trzy pensje

jeżeli w ciągu następnego roku pracodawca będzie przyjmowała nowych pracowników to ci zwolnieni mają pierwszeństwo.

INNE POSTAWY PODEJMOWANIA PRACY.

Powołanie - jednostronne działanie pracodawcy ( pracownik który jest powołany może w każdej chwili się odwołać, od razu ) . Pracownikom powołanym odebrano roszczenia np. o przywrócenie do pracy.

Mianowanie - jednostronny akt pracodawcy , prawnik musi wyrazić zgodę. Kiedy odwołanie to mają zastosowanie w przepisach konstytucji .

Spółdzielcza umowa o prace - dotyczy pracowników a jednocześnie członków spółdzielni, pracownicy którzy wnieśli udział do spółdzielni.

WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ: wynika to z treści definicji stosunku pracy , jest to jeden z podstawowych obowiązków , wynagrodzenie jest ekwiwalentem za wykonaną pracę .

Systemy wynagrodzeń :

• czasowe- oparte są na czasie i wynikają ze względu na przepracowany czas

• wynikowe-system akordowy uzależniony od ilości wykonywanych usług , prowizja uzyskania danego obrotu , normy, dużej sprzedaży,

świadczenie usług uzyskuje pracownik od pracodawcy i składa się z wielu czynników .

• płaca zasadnicza ( wynagrodzenie podstawowe ) może być wypłacane za przepracowany miesiąc natomiast może następować częściej tygodniowo, dziennie, wynagrodzenie płacone jest z dołu nie później niż do 10 dnia danego miesiąca.

Oprócz wynagrodzenia zasadniczego mogą być wypłacane dodatkowe uposażenia:

• premie, nagrody, staż, szkodliwe, funkcyjne.

PREMIA-jest to niestały element wynagrodzenia pracownika za dowolny okres czasu wówczas gdy przesłane będą wszystkie pozytywne przesłanki a jednocześnie nie zrealizują się negatywne przesłanki zwane reduktorami premii.

NAGRODA- nie stały element wynagrodzenia pracownika za dowolny okres czasu , którego nabycie jest uzależnione od woli uznania pracodawcy. Jeżeli pracodawca przyzna nagrodę to można się ubiegać o jej wypłacenie , jeżeli zostało ogłoszone na piśmie.

Wynagrodzenie przysługuje tylko za pracę wykonaną. Jeżeli pracownik był gotów do pracy i stawił się na miejscu pracy to pracownik ma prawo do pracy ( np. brak prądu, popsucie się maszyn, brak produktów do obróbki ) natomiast kiedy przeszkoda wynika z winy pracownika to pracownik nie ma prawa.

Normy pracy : są to mierniki jakości , wydajności pracy , pracodawca może sam zmieniać normy pracy.

Pracownik nie może się zrzec wynagrodzenia lub ją przenieść na inną osobę.

Wynagrodzenie powinno być płatne w formie gotówki lub przesyłane w formie przelewu na konto.

Kiedyś pracownik musiał sam zezwolić o przelewanie pieniędzy na konto.

Inna forma jak gotówka, czy przelew jest zgodnie z prawem niedozwolona.

Z wynagrodzenia jest możliwe potrącenie różnych zobowiązań. W pierwszej kolejności potrąca się świadczenia alimentacyjne, maksymalne potrącenie z wynagrodzenia nie może przekraczać 3/5 natomiast 2/5 muszą być wolne od potrąceń. W kolejne potrącenia mogą być spowodowane zobowiązaniami : sądowe, pożyczki, kredyty , wysokość potrąceń nie może przekroczyć połowy wynagrodzenia pracownika. Jako kolejne podlegają zaliczki pieniężne udzielane pracownikowi przez pracodawcę. Jako ostatnie to kary pieniężne nakładane z Art.108.

Oprócz świadczenia wynikające za wykonanie pracy należą się świadczenia za nie wykonanie pracy

• świadczenia z tytułu niezdolności do pracy przez określoną ilość dni w roku kalendarzowym pracy płaci pracodawca, ( 33 dni ). Zasadniczo przysługuje 80% uposażenia za niezdolność do pracy.

Odprawy rentowe lub emerytalne : świadczenie które również opłaca pracodawca , jest to jednomiesięczne ( to minimum ) wynagrodzenia , świadczenie to jest jednorazowe.

Odprawa pośmiertna- to świadczenia które przysługuje od pracodawcy wówczas kiedy trwa jego stosunek o prace lub jak ( uzależniona jest od stażu zakładowego 1- miesięczne, 3- miesięczne, lub 6- miesięczne wynagrodzenie ) , odprawa przysługuje jego rodzinie.

Pracodawca może się wymigać od wypłacania odszkodowania jeśli się od tego w firmie ubezpieczeniowej ubezpieczy.

OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA.

Obowiązki pracodawcy wynikają one ze stosunku o prace.

Pracodawca jest zobowiązany z zapoznaniem pracownika z zakresem pracy , zakresem obowiązków, obowiązek zapewnienia B.H.P. i prowadzenia szkoleń w tym zakresie , obowiązek terminowego i prawidłowego wypłacania świadczeń , umożliwianie pracownikom ułatwienia podwyższenia kwalifikacji zawodowych.

Obowiązek pracodawcy - zaspokajanie w miarę posiadanych środków potrzeb socjalnych pracownikom.

CZAS PRACY.

Godziny nadliczbowe - jest to praca przekraczająca 8 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień w przyjętym przeciętnym okresie rozliczeniowym.

Limity :

Od 01,01,2003r. Utrzymane limity tzn. 4 godziny dziennie i 140 rocznie nadliczbowych natomiast zmieniono że pracodawca może zmienić w układzie zbiorowym limit nadgodzin jednocześnie wprowadzono - praca określająca nie może przekroczyć 48 godzin tygodniowo ( podstawowy czas pracy + nadliczbowy ).

Pracownik ma prawo za nadgodziny do dodatkowego wynagrodzenia każda godzina jest płacona + 50% , natomiast 100% gdy jest święto, sobota lub, niedziela, ale pod warunkiem że zakład pracuje od poniedziałku do piątku , praca w nocy to również 100%.

Praca w godzinach nocnych : polski kodeks pracy definiuje prace w godzinach nocnych od 21 do 7 , maksymalnie 8 godzin pracy w godzinach nocnych. Pracownik za pracę w godzinach nocnych otrzymuje dodatek do pensji 20% stawki za najniższe wynagrodzenia.

Praca w niedziele i święta : jest wyjątkowo dopuszczalna , został stworzony katalog prac dopuszczający prace w niedziele i święta. Zatrudnienie w niedzielę pracodawca ma obowiązek dania dnia wolnego , natomiast w święta pracodawca może a nie musi dać dzień wolnego ( tzw. Odświętne ). Jedna na trzy niedziele musi być wolna ( prawo unijne przewiduje jedną w miesiącu niedzielę wolną ) .

Dyżury pracownicze :

• dyżur pod telefonem

• dyżur w miejscu pracy

• jest w miejscu pracy , ale pracy nie wykonuje ( kodeks pracy przewiduje że pracodawca powinien dać czas wolny lub odpowiednio zapłacić

• jeśli pracownik normalnie wykonuje pracę to należy ją traktować jako pracę w godzinach nadliczbowych.

Prawo do wypoczynku:

• prawo unijne to 4 tygodnie w roku urlopu wypoczynkowego

• urlopy wypoczynkowe jest to płatna w zasadzie nie przerwana , przysługująca w zasadzie każdemu pracownikowi- przerwa w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, przeznaczona na wypoczynek,

• prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego ( prawo to jest towarem jednorazowego użytku najczęściej po zakończeniu edukacji) przysługuje w połowie wymiaru urlopowego po 6 miesiącach , po roku pracy pełen wymiar

• prawo do urlopu wypoczynkowego pracownik otrzymuje z dniem 1,01 i nabiera prawo do pełnego wymiaru urlopu.

Wymiary urlopu wypoczynkowego : dzisiaj urlop uzależniony jest od stażu pracy , po roku pracy- 18 dni urlopu , po 6 latach pracy - 20 dni urlopu , a po 10 latach pracy - 26 dni urlopu.

Rodzaj posiadanego wykształcenia również ma wpływ na wymiar urlopu - zawodowe 3 lata, technikum 5 lat , studia wyższe 8 lat.

Nabywanie uprawnień pracowniczych w trakcie zmiany pracodawców w ciągu roku. Pracownik zatrudniony na ½ etatu ma prawo do pełnego wymiaru urlopu. Pracownik który jest ½ roku na urlopie bezpłatnym to należy mu się ½ urlopu wypoczynkowego.

Plany urlopowe:

Pracodawca powinien ustalić plan urlopowy , nie ma takiego obowiązku od nowego roku (2003) .

Urlop na żądanie : może trwać maksymalnie 4 dni wedle wskazania pracownika , pracownik decyduje kiedy go wykorzysta ( musi jednak zawiadomić szefa o tym urlopie przed zakończeniem pracy).

Korzystanie z urlopu wypoczynkowego :

14 dni powinno być wykorzystanie nie przerwanie wolnych ( liczą się dni kalendarzowe ).

Czy zaplanowany urlop wypoczynkowy można przesunąć ? kodeks pracy zezwala na to kiedy są szczególne podstawy, potrzeby pracodawcy czy pracownika.

Kiedy pracodawca musi przesunąć urlop wypoczynkowy :

• kiedy pracownik jest chory

• kiedy jest na zwolnieniu macierzyńskim

• kiedy udaje się na szkolenie wojskowe

Czy pracodawca może odwołać z urlopu wypoczynkowego ? może ale muszą być spełnione przesłanki - przyczyna wezwania z urlopu wypoczynkowego nie była znana przed rozpoczęciem urlopu - i obecność danego pracownika jest niezbędne.

Urlopy bezpłatne :

• urlop bezpłatny na wniosek pracownika

• urlop bezpłatny na wniosek pracodawcy

Urlop wypoczynkowy gwarantowany jest każdemu pracownikowi natomiast urlop bezpłatny jest fakultatywny tzn. musi nastąpić zgoda pracodawcy. Z kolei gdy wniosek składa pracodawca to może być pracownik wypożyczony do innego pracodawcy , licznik uprawnień w tej sytuacji cały czas bije na korzyść pracownika.

OCHRONA PRAW KOBIET

Urlopy macierzyńskie i wychowawcze.

Kiedy kobieta zachodzi w ciąże to mamy do czynienia ze zmożoną ochroną kobiet

• w czasie ciąży pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o prace

• kwestia wygaśnięcia stosunku o prace , jeśli umowa terminowa miała by wygasnąć po trzecim miesiącu ciąży to jest automatycznie przedłużana do czasu rozwiązania ciąży , nie dotyczy to jednak umowy na czas zastępstwa , umowy na okres próbny i na okres do 1 miesiąca. Może pracodawca rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia ale za zgodą związków zawodowych.

W okresie ciąży kobieta może wnioskować o zwolnienie z pracy w celu wykonania badań , które muszą być przeprowadzone w ciągu pracy a nie można zatrudniać kobiet w ciąży w nocy.

Urlop macierzyński może się rozpocząć dwa tygodnie przed porodem może ale nie musi. W okresie urlopu macierzyńskiego wypłacane jest świadczenie z ZUS-u w wysokości 100% jej zarobków.

16 tygodni przy pierwszym porodzie

18 tygodni przy każdym następnym

26 tygodni przy ciąży mnogiej

8 tygodni przysługuje urlopu gdy dziecko jest martwe lub kiedy zdecyduje się na adopcję.

Kobietom przyjmującym dziecko do adopcji także przysługuje urlop macierzyński ojciec dziecka ma również możliwość wybrania urlopu macierzyńskiego. Po 14 tygodniach kobieta może zrezygnować z dalszej części urlopu , ale pod warunkiem kiedy przejmie to jej mąż.

Jest ten urlop urlopem obligatoryjnym.

Urlop wychowawczy- nie gwarantuje uzyskanie żadnych świadczeń , nie jest obligatoryjny , jedynie fakultatywny. Pełni funkcje zapewnienia opieki małemu dziecku i gwarantowany jest albo ojcu albo matce. Urlop wychowawczy może trwać nawet 3 lata ale nie później do 4 roku życia dziecka. Pracownik może w czasie urlopu wychowawczego pracować w nie pełnym wymiarze godzin np. ½ etatu. Urlop wychowawczy może być dłuższy nawet do 6 lat ale tylko wtedy gdy dziecko jest niepełnosprawne. Po 4 roku życia dziecka matkę bez jej zgody nie może być zatrudniona w godzinach nocnych czy nadliczbowych lub przeniesienie do innego zakładu.

Kobieta może korzystać z przerw w pracy kiedy karmi dziecko piersią.

PRACOWNICY MŁODOCIANI - kolejna grupa szczególnie chroniona.

Osoby które ukończyły 16 rok życia a nie ukończyły 18 lat . możliwe jest zatrudnienie młodocianych w dwóch przypadkach:

• kiedy pracownik się uczy i pracuje ( nabywa umiejętności ) pracodawca musi go zwolnić na okres szkoły , szczegółowe częste badania pracowników , zakaz zatrudniania w godzinach nocnych, ponad liczbowych, gwarantowane dłuższe urlopy wypoczynkowe, wypowiedzenie takiej umowy następuje w szczególnych przypadkach

• kolejna kwestia w której mogą być zatrudnieni młodociani to tak zwane prace lekkie.

Problematyka układów zbiorowych pracy: jest to porozumienie zawarte pomiędzy pracodawcą lub organizacją pracodawców , a związkami zawodowymi ( tylko związki mają zdolność układową ) regulujące podstawowe obowiązki i uprawnienia pracodawcy i pracownika.

Zakres podmiotowy może obejmować nie tylko pracowników ale byłych pracowników również czy rencistów , emerytów , czy nawet rodzin pracowników. Zakładowe i pozazakładowe zbiorowe układy pracy mogą być zawierane na czas określony i na czas nie określony. Część normatywna największa w układzie i część obligatoryjna , dotyczą obsługi układu.

Układ zbiorowy pracy jeśli reguluje lepiej niż umowa o pracę to jest on przestrzegany , układ zbiorowy o prace może się rozwiązać w drodze porozumienia stron i formie wypowiedzenia. Istnieje możliwość zawieszenia układu zbiorowego na jeden rok.

Spory zbiorowe : kwestia ta jest zawarta w ustawie o zbiorowym prawie pracy.

Sporem zbiorowym - nazywamy konflikt zbiorowości reprezentowanej przez związki zawodowe z pracodawcą dotyczący ochrony praw pracowniczych albo wolności zrzeszania się w związki zawodowe.

Spór zbiorowy ma kilka faz- etapów:

• rozpoczyna się wystosowaniem listy żądań do pracodawcy , jeśli pracodawca się nie ustosunkuje w ciągu 3 dni powstaje zbiór zbiorowy.

I ten spór dzielimy na etapy:

• rokowania ( rozmowy pracodawcy ze związkami zawodowymi ) ( strajk ostrzegawczy nie może być powielany i nie może trwać dłużej niż 2 godziny )

• mediacja

Rokowania i mediacje są to etapy obligatoryjne i przed rozpoczęciem strajku.

MEDIACJA - bierze udział osoba trzecia która jest w tym sporze mediatorem, jeśli w ciągu 5 dni nie będzie wyznaczonego mediatora to wtedy minister pracy powołuje mediatora z listy którą sam prowadzi. Cel tego to nakłanianie stron do porozumienia. Mediator może powołać biegłego o sprawdzenie dokumentów firmy. Kiedy znowu mimo obecności mediatora nie doszło by do porozumienia to sporządza się protokół rozbieżności.

Kolejny etap jest etapem fakultatywnym niezwykle rzadko się z tego etapu korzystamy - arbitraż społeczny - spór ten poddawany jest pod rozstrzygnięcie komisji arbitrażu społecznego które są przy sądach rejonowych, skład 7 osób:

• 6 osoby skierowane ze zwaśnionych stron czyli po 3 z każdej strony

• 7 osobą jest sędzia

Zadania tego kolegium : rozstrzygnięcia tego konfliktu ( rozwiązanie będzie wiążące jeśli wcześniej była taka decyzja brana pod uwagę).

Jeśli i ta faza nie doprowadzi do porozumienia to wtedy może dojść do strajku. STRAJK- jest to zbiorowe powstrzymywanie się , pracowników od zobowiązań pracowniczych. Ustawa gwarantuje prawa do strajku.

Jacy pracownicy nie maja prawa do strajku:

• służby mundurowe ( policja, straż pożarna itd.)

• mianowani urzędnicy państwowi

• mianowani pracownicy urzędów publicznych

• pracownicy sędziowie

nie mają prawa do strajku osoby które powodować mogą zagrożenie życia ludzi czy bezpieczeństwa kraju.

Pozostali pracownicy mają prawo do strajku ale najpierw musi być przeprowadzone referendum w którym minimum 50% frekwencji i ponad 50 za. O strajku należy powiadomić pracodawcę 5 dni wcześniej. Kiedy strajk został ogłoszony powinni oni umożliwić pracodawcy i pracownikom którzy nie wyrazili zgody na strajk normalne podjęcie pracy, nie ma pojęcia strajku okupacyjnego czy głodowego , natomiast jest pojęcie strajku solidarnościowego—i jest to poparcie osób które nie maja prawa do strajku może on być ogłoszony jednorazowo i nie może być dłuższy niż ½ dnia pracy.

Konsekwencje udziału w strajku legalnym i nielegalnym- prawo do strajku legalnego - pracownik nie może ponieść żadnych konsekwencji poza prawem do wynagrodzenia ( wynagrodzenie nie przysługuje ) w czasie strajku powinny mieć zgromadzony fundusz strajkowy i wtedy związki zawodowe wypłacają strajkującym pieniądze za okres strajku.

Grupy zawodowe które nie maja prawa do strajku mają prawo do akcji protestacyjnych , forma protestu nie może zagrażać życia i zdrowia innych obywateli oraz żeby nie było zagrożeniu państwa, pracownik normalnie pracuje ale manifestuje swoje niezadowolenie.

Aby założyć związek zawodowy minimum 10 pracowników , formułuje komitet założycielski. Związek zawodowy rejestruje się w krajowym rejestrze sądowym , od momentu powstania podlegają ochronie członkowie zarządu.

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE, chorobowe, wypadkowe, emerytalne na wypadek bezrobocia,

Przez pojęcie ubezpieczenia społeczne rozumie się : całokształt ubezpieczeń zabezpieczających obywateli przed skutkami zdarzeń które mogą ich pozbawić prawa do niezbędnych środków utrzymania.

Rodzaje :

• ubezpieczenia zdrowotne

• ubezpieczenia emerytalne

• ubezpieczenia rentowe

• ubezpieczenia chorobowe

• ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zasady ubezpieczenia zdrowotnego:

• zasada równego traktowania ubezpieczeń

• gwarantowanie przez państwo wypłacenia świadczeń

• obowiązkowość ubezpieczenia

• wzajemność świadczeń

Świadczenia mogą być w naturze ale również w formie pieniężnej , jednorazowo lub wielokrotnie może być wypłacana.

EMERYTURA -świadczenie okresowe należące się osobie uprawnionej spełniającej warunki i przepracowanej dany okres czasu.

UBEZPIECZENIA WYPADKOWE - jest to ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

WYPADEK PRZY PRACY-

• nagłe zdarzenie

• wywołane przyczyną zewnętrzną

• związane z pracą powodującą uszkodzenia

CHOROBA ZAWODOWA- określona w wypisie chorób zawodowych została spowodowana czynnikiem warunków przy pracy.

---