Pytania specjalności
zarządzanie finansami
na egzamin magisterski
kierunek Zarządzanie
UPH
1. Cele i decyzje finansowe w zarządzaniu.
Cele zarządzania jako całości:
kosztów ich uzyskania,
majątku obrotowego.
2. Istota i metody analizy finansowej.
Analiza finansowa to część analizy ekonomicznej (analizy działalności przedsiębiorstwa) polegająca
na rozpatrywaniu zjawisk i procesów finansowych, które pokazują efektywność działania
przedsiębiorstwa. Jej celem jest dostarczenie informacji niezbędnych podczas oceny sytuacji jednostki
gospodarczej oraz podejmowania decyzji gospodarczych. Kluczowych informacji, niezbędnych do
przeprowadzenia analizy finansowej przedsiębiorstwa, dostarcza jego sprawozdanie finansowe. W
szczególności dane te są zawarte w bilansie, rachunku zysków i strat, rachunku przepływów
pieniężnych. Najczęściej przeprowadza się analizę wstępną oraz analizę wskaz
nikową. Analiza wstępna
obejmuje analizę bilansu i wstępną analizę rachunku wyników. We wstępnej analizie bilansu bada się
strukturę majątkową na podstawie wskaz
ników struktury aktywów, strukturę kapitałową na podstawie
wskaz
ników struktury pasywów, strukturę kapitałowo-majątkową. Analiza wskaz
nikowa jest jednym z
ważniejszych elementów analizy finansowej przedsiębiorstw. Polega na obliczeniu szeregu wskaz
ników
wyrażających relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi wielkościami zaczerpniętymi z
dokumentów sprawozdawczych, takich jak bilans i rachunek wyników. Jest ona rozwinięciem analizy
wstępnej. Za pomocą obliczonych wartości wskaz
ników można syntetycznie scharakteryzować różne
aspekty ekonomicznej działalności przedsiębiorstwa. Zazwyczaj wyróżnia się cztery obszary analizy
wskaz
nikowej odpowiadające różnym problemom działalności przedsiębiorstwa. Przeprowadza się tę
analizę według wskaz
ników płynności finansowej, sprawności działania przedsiębiorstwa, zyskowności
oraz rentowności.
3. Wartość księgowa i wartość rynkowa przedsiębiorstwa. Metody wyceny?
Wartość księgowa - zawarta jest w każdym bilansie, jej ustalenie polega na zmniejszeniu aktywów o
wszelkiego rodzaju zobowiązania.(krotko i długookresowe). Metoda ta rzadko odzwierciedla
rzeczywista wartość przedsiębiorstwa z powodu:
historycznego charakteru cen (inflacja sprawia ze ceny nabycia środków trwałych nie uwzględniają
zmian siły nabywczej pieniądza)
1
różnicy pomiędzy zużyciem ewidencyjnym a zużyciem fizycznym i ekonomicznym
szacowania wartości majątku w sposób arbitralny przez zespoły dokonujące wyceny
Wartość rynkowa - jest to cena, jaką rynek jest gotów zapłacić za nią w danej chwili. Klasyczna
definicja z kolei przedstawia wartość firmy jako sumę wartości materialnych i niematerialnych, gdzie
wartości materialne to posiadany przez firmę majątek, czyli wszystkie aktywa ewidencjonowane w
bilansie pomniejszone o zobowiązania, a wartości niematerialne to nadwyżka wartości rynkowej
składników firmy
Metody wyceny
Majątkowe
Metoda wartości księgowej bazuje na zaksięgowanym majątku przedsiębiorstwa.
Wycena tą metodą polega na ustaleniu na podstawie zapisów księgowych wartości wszystkich
środków trwałych i obrotowych będących własnością przedsiębiorstwa i pomniejszeniu ich o wielkość
zobowiązań.
Metoda skorygowanej wartości księgowej  polega na weryfikacji wartości ewidencyjnej
(księgowej) przy zastosowaniu indywidualnych kryteriów jej oceny.
Metoda wartości odtworzeniowej  wyznacza wartość majątku przedsiębiorstwa poprzez
określenie wartości nakładów koniecznych do poniesienia w celu odtworzenia w danym momencie
czasowym majątku identycznego lub podobnego pod względem strukturalno  rzeczowym.
Metoda wartości likwidacyjnej  traktuje wartość przedsiębiorstwa, jako wielkość możliwych do
uzyskania wpływów netto w sytuacji sprzedaży poszczególnych składników majątku przedsiębiorstwa
lub jego całości. Wycena tą metodą może mieć miejsce w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa
związanej z trwałą utratą zdolności do generowania zysków.
Dochodowe - Opierają się na szacunku przyszłych, przewidywanych korzyści, jakich może oczekiwać
właściciel. W związku z tym o jego wartości decyduje zaktualizowana na moment wyceny suma
przewidywanych nadwyżek finansowych.
Mieszane w których wychodzi się z założenia, iż wartość przedsiębiorstwa uzależniona jest zarówno
od posiadanego majątku, jak i zdolności do generowania dochodu.
Niekonwencjonalne
4. Inwestowanie i ryzyko inwestycyjne.
INWESTOWANIE- proces występujący w gospodarce polegający na odkładaniu przez podmioty
gospodarcze (inwestorów) części środków finansowych i zamianę ich na inwestycje.
Inwestowanie jest jedną z form działalności człowieka w dziedzinie ekonomii. Przez inwestowanie
rozumiemy zazwyczaj odłożenie w czasie konsumpcji, wyrzeczenie się bieżącej korzyści na rzecz
uzyskania dodatkowych zysków w przyszłości.
Inwestowanie to lokowanie środków w różnego rodzaju inwestycje. Ma ono na celu nie tylko
osiągnięcie zysku, ale również rozwój. Są to aktywne działania i starania mające na celu podniesienie
naszych wartości i otwieranie nowych perspektyw, obarczonych jednak ryzykiem w zależności od skali i
form przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Jest procesem gospodarczym, który podlega sterowaniu ekonomicznemu, podobnie jak wszystkie
inne procesy związane z działalnością przedsiębiorstwa.
Sterowanie inwestycjami ma na celu określenie, jakie rodzaje nakładów inwestycyjnych należy ponieść.
Jest to zatem proces identyfikowania, planowania, oceniania i finansowania głównych projektów
inwestycyjnych przedsiębiorstwa. Inwestycje są niezwykle ważne z następujących powodów: ogrom
ponoszonych nakładów, długotrwałości procesu, wpływu na przyszły stan przedsiębiorstwa. Dlatego
wymagają one szczególnie ostrożnych, systematycznych analiz.
RYZYKO INWESTYCYJNE - ryzyko że zrealizowana stopa zwrotu z inwestycji może różnić się od stopy
zwrotu oczekiwanej przez inwestora z uwagi na czynniki losowe, np. wahania cen papierów
wartościowych
2
Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą czy inwestujący na rynku kapitałowym jest
narażony na ryzyko, gdyż zarówno przedsiębiorstwo, jak i indywidualny inwestor nie mają całkowitej
pewności co do wielkości i okresu wystąpienia przyszłych przepływów pieniężnych związanych z
podjętymi decyzjami. Podmioty te mogą osiągnąć zyski znacznie większe od oczekiwanych lub ponieść
nieoczekiwane straty. Ta niepewność odnośnie do przyszłych zysków lub strat oznacza, że działalność
prowadzona jest w warunkach ryzyka. Stwarza to z jednej strony szansę, a z drugiej zagrożenia
związane z prowadzoną działalnością.
Inwestowanie na rynkach kapitałowych wiąże się z pojęciem ryzyka inwestycyjnego, które
rozumiemy jako niepewność w kwestii wielkości osiąganego zysku lub straty, jaką może przynieść
nasza inwestycja. Nie oznacza to jednak, że należy zrezygnować z inwestycji, tylko określić własny
poziom tolerancji ryzyka inwestycyjnego, aby uniknąć niemiłych niespodzianek.
W inwestowaniu istnieje jedna podstawowa zasada: im większa oczekiwana stopa zwrotu z
inwestycji, tym większe ryzyko poniesienia straty. Zatem wysoce ryzykowna inwestycja może
wprawdzie przynieść duże starty, ale z drugiej strony może być z
ródłem ponadprzeciętnych zysków.
Ryzykowną inwestycję wybierzemy wtedy, gdy satysfakcjonuje nas premia za ryzyko.
RODZAJE RYZYKA INWESTYCYJNEGO
ryzyko systematyczne (zewnętrzne)  jest to ryzyko związane z podjęciem inwestycji w ogóle. Nie
jest ono kontrolowane przez podmiot będący w jego zasięgu. Nie da się go zredukować poprzez
dywersyfikację portfela r. st.procentowej, walutowe, rynku, inflacji, polityczne, wydarzeń.
ryzyko niesystematyczne (wewnętrzne)  przynależne jest tylko do danej kategorii działania,
instrumentu finansowego, ściśle określonego podmiotu. Jest to ryzyko dywersyfikowalne, możliwe do
wyeliminowania.
R. niedotrzymania warunków, biznesu, zarządzania, finansowe, bankructwa, płynności.
5. Metody oceny efektywności projektów inwestycyjnych
Proste metody oceny finansowej:
Okres zwrotu nakładów,
Przeciętna prosta stopa zwrotu
Metody dyskontowe:
Wartość zaktualizowana netto  NPV,
Wewnętrzna stopa zwrotu  IRR.
Okres zwrotu nakładów
Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych określa czas, w którym uzyskane wpływy pieniężne z
inwestycji zrównoważą się z nakładem inwestycyjnym. Okres zwrotu nakładów ustala się odejmując od
początkowych nakładów na realizację przedsięwzięcia roczne dodatnie przepływy netto osiągane w
kolejnych latach jego funkcjonowania. Rok, w którym nakłady zostaną zrównoważone przez te
przepływy, będzie zamykał okres, w którym nastąpi zwrot tych nakładów.
OZN = rok przed zakończeniem spłaty + (nie pokrytykoszt na początku roku / przepływ środków
pieniężnych w ciągu roku)
Przeciętna prosta stopa zwrotu
3
 Przeciętna prosta stopa zwrotu jest to stosunek przeciętnej wartości rocznego zysku netto,
osiąganego w trakcie funkcjonowania przedsięwzięcia, do wartości kapitału zaangażowanego w to
przedsięwzięcie (poniesionych nakładów inwestycyjnych).
R = Przeciętny roczny zysk netto / zaangażowany kapitał
Spośród kilku rozpatrywanych przedsięwzięć najbardziej efektywne jest to, którego przeciętna
stopa zysku jest największa.
Wartość zaktualizowana netto  NPV
Wartość zaktualizowana netto danego przedsięwzięcia inwestycyjnego to różnica pomiędzy
zdyskontowanymi wpływami, a wydatkami związanymi z przedsięwzięciem, w pewnym horyzoncie
czasu. Przepływy pieniężne dyskontowane są na moment początkowy przedsięwzięcia.
n
NCFt
NPV
(1 k)t
t 0
NCFt przewidywane przepływy pieniężne netto (przepływ netto = wpływ  wydatek) związane z
rozważaną inwestycją w kolejnych okresach realizacji i eksploatacji inwestycji,
k  stopa dyskontowa,
n  liczba okresów (np. lat) w danym horyzoncie.
Reguły podejmowania decyzji przy użyciu NPV, przy porównywaniu różnych inwestycji:
Akceptuj inwestycję dla której NPV jest większe od zera (wśród projektów alternatywnych najlepszy
jest o największym NPV),
Odrzuć projekt, dla którego NPV jest mniejsze od zera,
Jeżeli NPV = 0, to rozważana inwestycja i projekt alternatywny są równoważne.
Wewnętrzna stopa zwrotu  IRR
Wewnętrzna stopa procentowa IRR to stopa procentowa, przy której obecna (zaktualizowana)
wartość dodatnich przepływów pieniężnych netto jest równa obecnej wartości ujemnych przepływów
pieniężnych netto. Jest to więc taka stopa procentowa, przy której wartość zaktualizowana netto
ocenianego przedsięwzięcia inwestycyjnego jest równa zero (NPV = 0).
n
NCFt
IRR k 0
(1 k)t
t 0
Reguły podejmowania decyzji przy użyciu IRR:
Akceptuj projekt, dla którego IRR jest większa od żądanej, granicznej stopy k, czyli projekt, dla
którego stopa zwrotu jest większa od stopy zwrotu najlepszego spośród innych możliwych projektów,
Zaniechaj inwestycji, dla której IRR jest mniejsza od żądanej stopy k,
Jeżeli IRR równa się żądanej stopie k, to rentowność rozważanej inwestycji i koszt kapitału są
równoważne.
Relacje pomiędzy NPV, IRR i k
Jeżeli NPV(k) 0, to IRR k  akceptacja projektu
Jeżeli NPV(k) 0, to IRR k  projekt należy odrzucić
Pytanie 6
Portfel inwestycyjny i konstrukcja portfela inwestycyjnego
4
Portfel inwestycyjny (portfel papierów wartościowych) kombinacja różnych instrumentów
inwestycyjnych zebranych w celu pomnażania pieniędzy. Można do niego wliczać wszelkie nabytki:
dzieła sztuki, nieruchomości, akcje, obligacje, rachunki, lokaty bankowe, gotówkę i inne.
Konstrukcja portfela inwestycyjnego
Oznaczenie inwestora
Każdy portfel inwestycyjny powinien być skonstruowany w oparciu o preferencje danego inwestora.
Korzystanie z gotowych, modelowych rozwiązań nie zawsze przynosi wymierne rezultaty. W celu
budowy dobrego portfela powinniśmy wziąć pod uwagę szereg czynników:
Sytuacja majątkowa i zawodowa;
Doświadczenie i wykształcenie;
Wiek, stan cywilny, kwestie osobowe;
Poziom akceptacji ryzyka.
Cele inwestycyjne
Po stworzeniu profilu inwestora należy określenie celów inwestycyjnych. Do podstawowych
zaliczyć możemy: zabezpieczenie finansowe na starość, kupno domu, spłatę kredytów, zabezpieczenie
najbliższych czy duży wydatek w przyszłości. Cele determinują: okres potrzebny pod inwestycyjne,
określając horyzont inwestycyjny
Instrumenty inwestycyjne
Konstrukcja portfela może być dokonywana w różny sposób, w zależności od tego czy uznamy
zdolność zarządzającego do formułowania prawidłowych makro- i mikroprognoz. Oznacza to, że
zarządzający portfelem stosuje tzw. selektywność lub wyczucie rynku. W każdym przypadku portfel
powinien być dobrze zdywersyfikowany.
Selektywność, to zdolność zarządzającego portfelem do identyfikowania akcji, które przynoszą
ponadprzeciętne stopy zwrotu. Inaczej mówiąc, selektywność to zdolność do formułowania
poprawnych prognoz mikroekonomicznych.
Timing (wyczucie rynku), to zdolność zarządzającego portfelem do formułowania poprawnych
prognoz makroekonomicznych. Inaczej mówiąc, jest to zdolność do przewidywania poziomu stóp
zwrotu z rynku akcji w relacji do poziomu stóp zwrotu z instrumentów o stałym oprocentowaniu.
Dywersyfikacja jest to działalność zmierzająca do minimalizacji ryzyka portfela przy danym
oczekiwanym poziomie stopy dochodu
Rodzaje portfeli
Portfel bezpieczny - opiera się na strategii bezpiecznej i polecany jest osobom, dla których
najważniejsze jest bezpieczeństwo i zachowanie wysokiej płynności inwestycji, lub mogących
zainwestować środki na krótki okres czasu. Zalecany horyzont inwestycyjny w portfelu bezpiecznym
jest krótki i może wynosić nawet poniżej jednego roku, przy czym poziom ryzyka jest bardzo niski.
Inwestycje w tym portfelu w 100% lokowane są w obligacje.
Portfel stabilnego wzrostu - przeznaczony jest dla inwestorów oczekujących stopy zwrotu wyższej
niż w przypadku portfela bezpiecznego i jednocześnie akceptujących umiarkowane ryzyko
inwestycyjne związane z lokowaniem aktywów w akcje. Horyzont inwestycyjny w portfelu stabilnego
wzrostu to okres powyżej jednego roku. Poziom ryzyka w tym portfelu jest stosunkowo niski.
Inwestycje lokowane są w 70% w obligacje, a w 30% w akcje.
Portfel zrównoważony - strategia inwestowania w tym portfelu przeznaczona jest dla osób
oczekujących większych zysków osiąganych w długim okresie i akceptują średnie ryzyko związane z
inwestycjami w akcje. Horyzont inwestycyjny portfela zrównoważonego wynosi powyżej 2 lat, przy
zachowaniu średniego poziomu ryzyka inwestycyjnego. Inwestycje dzielą się tu w połowie na akcje
(50%) oraz obligacje (50%).
Portfel aktywnej alokacji - idealny jest dla osób oczekujących wyższej stopy zwrotu niż lokaty
bankowe i jednocześnie akceptujących podwyższone ryzyko związane ze zwiększoną obrotowością
składników portfela i inwestycjami w akcje. Horyzont inwestycyjny w portfelu aktywnej alokacji
powinien przekraczać okres 1 roku.
Portfel akcji - strategia inwestycji w portfelu akcji jest przeznaczona dla osób, które oczekują
wysokich zysków oraz akceptują wysokie ryzyko związane z inwestycjami w akcje. Okres inwestycji w
5
portfelu akcji powinien wynosić powyżej 3 lat. Poziom ryzyka jest dość wysoki w tym portfelu, dlatego
że składa się on w 100% z inwestycji w akcje.
Portfel małych i średnich spółek - ten portfel jest przeznaczony dla osób, które oczekują wysokich
zysków oraz akceptują wysokie ryzyko związane z inwestycjami w akcje małych i średnich spółek.
Horyzont inwestycyjny w portfelu małych i średnich spółek powinien być dłuższy niż 3 lata. Poziom
ryzyka jest wysoki. Środki pieniężne w tym portfelu lokowane są w 100% w akcje.
Portfel indywidualny - budowany jest według szczególnych, specyficznych oczekiwań danej osoby,
która powinna określić między innymi własne wymagania dotyczące między innymi celu inwestowania
oraz horyzontu czasowego inwestycji. Należy również ocenić stopień akceptacji ryzyka, płynności
portfela indywidualnego oraz struktury portfela a w szczególności procentowych progów
inwestycyjnych dla poszczególnych papierów wartościowych, kwotowych limitów zaangażowania.
Portfel papierów dłużnych - celem inwestycyjnym jest stabilny wzrost wartości powierzonych
aktywów, tak w kategoriach nominalnych jak i realnych, przy zachowaniu niskiego ryzyka
inwestycyjnego. Portfel ten składa się z instrumentów dłużnych, takich jak bony skarbowe, różnego
typu obligacje, krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez przedsiębiorstwa, certyfikaty
depozytowe i inne instrumenty rynku pieniężnego.
7. Efektywność i ryzyko portfela inwestycyjnego.
efektywny portfel, ekon. w kategoriach dochodowości i ryzyka portfel inwestycyjny, który
charakteryzuje się najwyższą oczekiwaną stopą przychodu dla danego poziomu ryzyka lub najniższym
stopniem ryzyka dla danej oczekiwanej stopy przychodu;
oczekiwana stopa przychodu z portfela jest średnią ważoną(średnia, mat. , 3) oczekiwanego
przychodu z poszczególnych akcji w portfelu, ryzyko zaś (zwykle mierzone odchyleniem
standardowym) może być zmniejszone przez różnicowanie (dywersyfikację) portfela, przy czym skala
redukcji zależy od stopnia korelacji (zgodności zmian przychodowości) między walorami włączanymi do
portfela; w teorii portfela przyjmuje się, że racjonalny inwestor wykazuje awersję do podejmowania
dodatkowego ryzyka, gdy nie może być ono zrównoważone odpowiednim wzrostem oczekiwanej stopy
przychodu; ze zbioru efektywnych portfeli inwestorzy wybierają optymalne, tzn. najlepsze z punktu
widzenia ich indywidualnego stosunku do ryzyka.
Dywersyfikacja portfela polega na zróżnicowaniu lokat w portfelu inwestycyjnym. Dywersyfikacja
portfela poprawia relację oczekiwanego dochodu do ryzyka. Im mniejsza współzależność zmian cen
lokat w portfelu, tym mniejsza staje się zmienność stóp zwrotu (ryzyko) całego portfela. Ryzyko
portfela inwestycyjnego zależy bowiem nie tylko od ryzyka pojedynczych inwestycji wchodzących w
jego skład, ale także od stopnia korelacji stóp zwrotu z tych inwestycji. W przypadku korelacji
ujemnej, straty z jednej lokaty mogą zostać zrekompensowane zyskami z innej
8) Istota ubezpieczenia i elementy jego konstrukcji
Ubezpieczenie jest instrumentem gospodarczym, którego głównym celem jest wyeliminowanie lub
ograniczenie skutków zdarzeń losowych wpływających negatywnie na zasobność gospodarstwa
domowego lub przedsiębiorstwa.
Istotę metody ubezpieczeniowej stanowi idea rozłożenia finansowych konsekwencji zdarzeń
dotyczących jednostki na większą grupę z udziałem wyspecjalizowanej instytucji, jaką jest zakład
ubezpieczeń. Jednostki zagrożone danym ryzykiem i zainteresowane czerpaniem korzyści z posiadania
ochrony ubezpieczeniowej w zamian za określona cenę (składkę ubezpieczeniową) otrzymują od
zakładu ubezpieczeń gwarancje kompensacji szkód w przypadku zrealizowania się ubezpieczonego
ryzyka. Zakład ubezpieczeń może poczynić takie zobowiązania, gdyż wiadomo, że liczba podmiotów
zagrożonych negatywnymi skutkami podobnych zdarzeń losowych jest znacznie większa od liczby
podmiotów, w przypadku których dojdzie do realizacji takiego zdarzenia. Istnieje zatem możliwość
6
stworzenia funduszu ubezpieczeniowego z wpłacanych składek, z którego następnie wypłacane są
świadczenia dla podmiotów dotkniętych stratą.
W literaturze najczęściej bazuje się na definicji amerykańskiego autora A.L. Mayersona. Określił on
ubezpieczenie jako urządzenie umożliwiające zastąpienie nieznanej , lecz dużej straty, małą, lecz znaną
stratą, czyli składką ubezpieczeniową.
Warto podkreślić, na co zwraca uwagę J. A
azowski, iż idea ubezpieczeń opiera się na rozłożeniu
ryzyka wystąpienia zdarzeń losowych i ich skutków na wiele podmiotów, które znajdują się w
podobnych warunkach ekonomiczno-społecznych.
Istotą ubezpieczenia jest ochrona przed nieznaną, lecz możliwą stratą, będącą wynikiem wypadku
objętego ochroną ubezpieczeniową, w zamian za opłaconą składkę. Cechą charakterystyczną jest fakt,
iż nie wszystkie zdarzenia mogą być objęte ochroną ubezpieczeniową. Dotyczy ona tylko
charakterystycznych zdarzeń, których wystąpienie powoduje stratę lub potrzebę materialną. Są to
zdarzenia, których nie można przewidzieć. Owa nieprzewidywalność dotyczy terminu i wielkości szkód.
W rezultacie dla takich zdarzeń niemożliwe jest przewidywanie wielkości strat. Takie zdarzenia
określane są w ubezpieczeniach zdarzeniami losowymi. A zatem losowość zdarzeń, które powodują
straty Mayerson określa jako  duże straty , które nie są znane w momencie zawiązania umowy
ubezpieczenia.
Rola ubezpieczeń:
Ubezpieczenie, stanowiąc instrument kompensacji szkód lub zaspokajania pewnych wzmożonych
potrzeb finansowych, maja ogromne znaczenie społeczne i gospodarcze, tak z punktu widzenia
ubezpieczonych jednostek, jak i społeczeństwa czy państwa. W ogólnym ujęciu mówi się =, że
ubezpieczenie spełnia podstawowe funkcje: ochronną, prewencyjną i finansową.
-Funkcja Ochronna . Istota ubezpieczenia tkwi w zapewnieniu ubezpieczonemu ochrony na
wypadek pewnych zdarzeń. Ochrona ta ma zazwyczaj wymiar finansowy  świadczenie ubezpieczyciela
ma pozwolić na zaspokojenie zwiększonych nagle potrzeb, zrekompensować nieoczekiwane szkody. W
praktyce szeroki zakres usług ubezpieczycieli zapewnia także rozwiązanie problemów w sposób
organizacyjny. Słuszne jest przyjęcie, że nie sama kompensata szkody wypełnia funkcję ochronną
ubezpieczenia. Istotne jest bowiem poczucie bezpieczeństwa jeszcze przed nastąpieniem wypadku
ubezpieczeniowego. Za cenę niewielkiej składki (w stosunku ewentualnych strat czy potrzeb)
ubezpieczony pozbywa się problemu konieczności przygotowania się, czy to w aspekcie finansowym,
czy choćby psychologicznym, do ponoszenia konsekwencji pewnych zdarzeń.
-Funkcja prewencyjna. Ubezpieczenie wymusza kontrolowanie ryzyka i podejmowanie działań
prewencyjnych. Już samo podjęcie decyzji o ubezpieczeniu stanowi wyraz uświadomienia sobie
istnienia ryzyka, jego identyfikacji i oceny. Odpowiednie zabezpieczenie przedmiotu ubezpieczenia
stanowi warunek przyjęcia go do ochrony bądz
pozwala obniżyć koszt ubezpieczenia. Zapobieganie
szkodzie stanowi obowiązek umowny ubezpieczającego. Spowodowanie jej umyślnie lub w skutek
rażącego niedbalstwa zazwyczaj powoduje odmowę świadczenia. Prewencja może także przybierać
formę działania zakładów ubezpieczeń na rzecz zmniejszania częstotliwości występowania pewnych
zdarzeń i surowości szkód. Podejmują one akcje bezpłatnych przeglądów pojazdów, szkoleń
dotyczących bezpieczeństwa na drogach dla dzieci.
-Funkcja finansowa. Związana jest z wpływem systemu ubezpieczeń na finanse państwa i obywateli
(przedsiębiorców. Z jednej strony wiąże się to z uwolnieniem pewnych środków obywateli i
wprowadzeniem ich do obrotu w formie inwestycji czy konsumpcji bądz
gromadzeniem w formie
oszczędności. Z drugiej strony na rynku pojawiają się zakłady ubezpieczeń, jako podmioty gospodarcze,
które zatrudniają wiele osób, płacą podatki, inwestują wolne środki w różne aktywa. Funkcjonowanie
ubezpieczeń pociąga za sobą konieczność stworzenia systemu reasekuracji, co intensyfikuje obecność
ubezpieczycieli na rynkach kapitałowych.
Podstawowy podział ubezpieczeń to rozróżnienie na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenia
gospodarcze. Ubezpieczenie społeczne jest jedną z technik zabezpieczenia społecznego i stanowi
7
instrument polityki socjalnej państwa. Ma ono charakter powszechny i przymusowy  każdy obywatel
spełniający określone kryteria podlega obowiązkowo systemowi ubezpieczenia społecznego i jest
zobowiązany odprowadzić stosowne składki. Na ubezpieczenie społeczne składają się ubezpieczenia
emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Świadczeniem usług w ramach systemu
ubezpieczenia społecznego zajmują się publicznoprawne instytucje ubezpieczeniowe, w Polsce są to
ZUS oraz KRUS. Szczególnym rodzajem ubezpieczeń, mającym cechy ubezpieczenia społecznego, są
ubezpieczenia zdrowotne, których celem jest pokrywanie wydatków na leczenie w publicznych
placówkach służby zdrowia oraz na inne usługi medyczne refundowane w ramach publicznego systemu
opieki zdrowotnej. Ubezpieczenia gospodarcze stanowią instrument polityki gospodarczej państwa i są
z reguły dobrowolne> Oferują je instytucje prywatne: komercyjne zakłady ubezpieczeń lub
nienastawione na zysk towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.
Elementy składowe ubezpieczenia:
1.Ryzyko ubezpieczeniowe- to generalnie ilościowa ocena możliwości wystąpienia szkody losowej
lub nieszczęśliwego wypadku.
2. Składka ubezpieczeniowa-to kwota, którą ubezpieczony lub ubezpieczający jest zobowiązany
zapłacić firmie ubezpieczeniowej w zamian za objęcie go ochroną ubezpieczeniową. Innymi słowy, jest
to cena ubezpieczenia. Przy kalkulowaniu wysokości składki istotne jest oszacowanie ryzyka
ubezpieczeniowego. Jest ona z
ródłem środków finansowych dla firm ubezpieczeniowych. Z nich firmy
te pokrywają zobowiązania wobec ubezpieczonych oraz finansują koszty administracyjne.
3. Przedmiot Ubezpieczenia  to interes ubezpieczeniowy chroniony w ramach ubezpieczenia
4. Podmiot ubezpieczenia:
- Ubezpieczający- to osoba zawierająca z zakładem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia i
zobowiązana jest do płacenia składki ubezpieczeniowej.
-Ubezpieczony- to osoba, której mienie albo życie stanowi przedmiot ubezpieczenia.
-Ubezpieczyciel- to osoba prawna (firma), uprawniona do świadczenia usług ubezpieczeniowych.
-Uprawniony- w ubezpieczeniach na wypadek śmierci to osoba wskazana przez ubezpieczonego
jako uprawniona do pobrania sumy ubezpieczenia. (uposażony, beneficjent).
5. Świadczenie ubezpieczeniowe - to wypłata, w wysokości wynikającej z umowy ubezpieczenia, do
której Ubezpieczyciel jest zobowiązany w przypadku zajścia zdarzenia losowego określonego w
umowie ubezpieczeniowej. Gdy świadczenie służy kompensacie strat majątkowych, najczęściej jest
nazywane odszkodowaniem.
6. Umowa ubezpieczeniowa  obustronnie zobowiązująca, zawarta pomiędzy ubezpieczycielem a
ubezpieczonym, potwierdzona dokumentem wydanym przez zakład ubezpieczeniowy (polisą). Z
umową ubezpieczeniową wiąże się także pojęcie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia
(OWU), które zakład ubezpieczeniowy musi dostarczyć ubezpieczającemu przed podpisaniem
umowy. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie wystąpienia zdarzenia przewidzianego w
umowie, a ubezpieczający zobowiązuje się do wcześniejszego uiszczenia składki.
9. Ubezpieczenia gospodarcze i ich rodzaje. (ZFiR)
Pojęcie ubezpieczenia gospodarczego
Ubezpieczenie gospodarcze to urządzenie umożliwiające zastąpienie nie znanej lecz dużej straty,
małą lecz znaną stratą, czyli składką ubezpieczeniową. (Mayerson)
Ubezpieczenie gospodarcze to urządzenie gospodarcze, prawne, organizacyjne, finansowe
zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez
odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia
na wiele jednostek. (A
azowski)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
8
Kryterium przedmiotu ubezpieczenia:
osobowe - są to ubezpieczenia zdrowia, życia i zdolności do pracy. Dzielą się one na ubezpieczenia
na życie (śmierć lub dożycie przez ubezpieczonego oznaczonego wieku) oraz ubezpieczenia zdrowotne
(obejmują różnego rodzaju ryzyka, które mogą wystąpić u ubezpieczonego, w wyniku których
następuje pogorszenie jego zdrowia i najczęściej powstaje niezdolność do wykonywania pracy) i
ubezpieczenia wypadkowe (w ramach których wyróżnia się ubezpieczenie od następstw
nieszczęśliwych wypadków oraz chorobowe).
majątkowe - dotyczą objęcia ochroną ubezpieczeniową majątku ubezpieczonego lub interesu
majątkowego ubezpieczonego. Dzielą się na ubezpieczenia rzeczowe (dotyczy majątku, rzeczy, np.
budynków, maszyn, materiałów budowlanych) i ubezpieczenia majątkowe sensu stricto (dotyczą, np.
spodziewanego zysku, wierzytelności, kredytów, zobowiązań, OC).
2. Kryterium branży:
życiowe (Dział I - 5 grup).
pozostałe osobowe + majątkowe (Dział II - 18 grup). Są to m. in. ubezpieczenia: wypadkowe,
choroby, autocasco pojazdów lądowych, szynowych, samochodowych, żeglugi morskiej i śródlądowej,
szkód spowodowanych przez ogień, eksplozję, burzę, energię jądrową, przedmiotów w transporcie, OC
wszelkiego rodzaju, kredytu, ochrony prawnej.
Powyższy podział wynika z załącznika do ustawy ubezpieczeniowej z 28 lipca 1990 roku. Nie
opiera się on na jednolitym kryterium, ale ma zastosowanie praktyczne, gdyż Minister Finansów
wydając zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej, wyszczególnia w ramach którego
działu i jakich grup działalność ta może być prowadzona.
DZIAA
I. Ubezpieczenia na życie DZIAA
II. Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia
majątkowe
1. Ubezpieczenia na życie. 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby
2. Ubezpieczenia posagowe, zawodowej.
zaopatrzenia dzieci. 2. Ubezpieczenie choroby.
3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli 3. Ubezpieczenie casco pojazdów lądowych (z wyjątkiem szynowych),
są związane z ubezpieczeniowym obejmujące szkody w pojazdach samochodowych i pojazdach lądowych
funduszem inwestycyjnym. bez własnego napędu.
4. Ubezpieczenia rentowe. 4. Ubezpieczenie casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w
5. Ubezpieczenia wypadkowe i pojazdach szynowych.
chorobowe, jeśli są uzupełnieniem 5. Ubezpieczenie casco statków powietrznych, obejmujące szkody w
ubezpieczeń z grup 1 - 4. statkach powietrznych.
6. Ubezpieczenie żeglugi morskiej i śródlądowej, obejmujące szkody w
statkach żeglugi morskiej i śródlądowej.
7. Ubezpieczenie przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na
transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo
stosowanych środków transportu.
8. Ubezpieczenie szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące
szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3 - 7, spowodowane przez: ogień,
eksplozję, burzę, inne żywioły, energię jądrową, obsunięcia ziemi lub
tąpnięcia.
9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (nie ujęte w grupie 3 -
7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny, np. kradzież,
jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.
10. Ubezpieczenie OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i
użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z
ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoz
nika.
11. Ubezpieczenie OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i
9
użytkowania pojazdów powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem
odpowiedzialności przewoz
nika.
12. Ubezpieczenie OC za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z
posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków
morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoz
nika.
13. Ubezpieczenie OC ogólnej, nieujętej w grupach 10 - 12.
14. Ubezpieczenie kredytu, w tym: ogólnej niewypłacalności, kredytu
eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego i kredytu rolniczego.
15. Gwarancja ubezpieczeniowa: bezpośrednia i pośrednia.
16. Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych, w tym: ryzyka
zatrudnienia, niewystarczającego dochodu, złych warunków
atmosferycznych, utraty zysków, stałych wydatków ogólnych,
nieprzewidzianych wydatków handlowych, utraty wartości rynkowej,
uraty stałego z
ródła dochodu, pośrednich strat handlowych, innych strat
finansowych.
17. Ubezpieczenie ochrony prawnej.
18. Ubezpieczenie świadczenia pomocy na korzyść osób, które
popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w
miejscu zamieszkania.
3. Kryterium autonomii stron stosunku ubezpieczenia:
dobrowolne - zdecydowana większość ubezpieczeń gospodarczych ma charakter dobrowolny.
obowiązkowe - wynikają z przepisów prawa, w których wymienia się poszczególne rodzaje ryzyka
podlegające temu ubezpieczeniu. Są one wyodrębnione i objęte obowiązkiem ubezpieczenia ze
względu na ich istotność społeczną czy gospodarczą. Zgodnie z art. 4 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, jako podlegające obowiązkowej ochronie wymieniono następujące ubezpieczenia:
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń
losowych,
ubezpieczenia OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
inne ubezpieczenia przewidziane na mocy ustawa, np. obowiązkowe ubezpieczenie upraw, zwierząt
gospodarskich czy obowiązkowe ubezpieczenia OC osób wykonujących społecznie i gospodarczo ważne
zawody, np. notariusze, architekci, doradcy podatkowi, biegli rewidenci, osoby zajmujące się
transportem morskim, powietrznym, rzeczoznawcy majątkowi, pośrednicy w obrocie
nieruchomościami.
W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych ogólne warunki ubezpieczeń określa w odpowiednim
rozporządzeniu Minister Finansów.
4. Kryterium poziomu dywersyfikacji ryzyka:
bezpośrednie (ubezpieczenie) - te, z którymi mamy do czynienia w przypadku zawierania umów
ubezpieczenia z jednym zakładem.
pośrednie (reasekuracja) - występują wówczas, gdy zakład ubezpieczeń dokonuje transferu ryzyka
na reasekuratora, np. inny zakład ubezpieczeń, który może prowadzić reasekurację czynną.
5. Kryterium prawnej regulacji:
lądowe - uregulowane w kodeksie cywilnym (k. c.).
morskie - uregulowane w kodeksie morskim (k. m.).
6. Kryterium typu interesu stanowiącego przedmiot ochrony:
wartości majątkowe: istniejące, przyszłe lub ujemne.
niemajątkowe (dobra osobiste).
10
10. Kurs walutowy i rynek walutowy
Kurs walutowy jest najważniejszą normą sterującą handlem zagranicznym. Przez kurs walutowy
powszechnie rozumie się stosunek, w jakim dokonuje się wymiany określonej ilości danej waluty na
jednostkę innej waluty. W gospodarce rynkowej kurs walutowy jest zatem ceną pieniądza
zagranicznego, która może być efektywnie płacona
w walucie krajowej za jednostkę waluty zagranicznej lub waluty zagranicznej za jednostkę waluty
krajowej.
Rynek walutowy jest częścią globalnego rynku finansowego. Uczestnicy rynku walutowego
dokonują fizycznej lub nierzeczywistej wymiany jednej waluty na drugą po określonej cenie i z
określonym terminem realizacji.
Rynki walutowe zwane inaczej forto, to rynki na których uczestnicy sprzedają i kupują pieniądze
innych krajów. Nie chodzi jedynie o to, że wartość jednej waluty wyrażona w innej podlega częstym i
spektakularnym zmianom. Sytuacja na rynkach walutowych ma ogromny wpływ na ekonomiczne
perspektywy krajów, których waluty są przedmiotem obrotu, a niekiedy decyduje wręcz o sytuacji
gospodarki światowej.
Rynek walutowy jest rynkiem pozagiełdowym, co oznacza, że zarówno kwoty walut, jak i terminy
rozliczenia transakcji są negocjowane. Chociaż nie występują tu standardowe warunki kontraktów,
kreatorzy rynku wykorzystują system stałych terminów rozliczania transakcji, podobny do tego, który
jest stosowany na rynku pieniężnym, oraz umowne wielkości transakcji rynkowych.
11. RYZYKO FINANSOWE I ZARZ
DZANIE RYZYKIEM
Ryzyko finansowe  jedno z ryzyk, związane jest ze strukturą kapitałową bilansu kredytobiorcy. Jeżeli
kredytobiorca w dużym stopniu majątek swój finansuje kapitałami obcymi, gdyż jest słabo wyposażony w
kapitały własne, to istnieje ryzyko, że koszty pozyskania kapitałów obcych będą na tyle duże, iż znajdzie
się on w trudnej sytuacji ekonomicznej i zaprzestanie spłaty kredytu. Im wyższy jest udział kapitałów
obcych w strukturze kapitałów kredytobiorcy, tym ponosi on większe ryzyko finansowe, które przenosi
się na bank kredytujący jego działalność.
Ryzyko finansowe - Jest to ryzyko związane ze sposobem finansowania działalności, a więc
wynikające ze struktury kapitału w przedsiębiorstwie. Ryzyko finansowe to dodatkowe ryzyko, jakie
ponoszą właściciele. Pojawia się ono również, gdy działalność przedsiębiorstwa jest w części
finansowana długiem. Jeżeli przedsiębiorstwo nie ma zobowiązań, z którymi związana jest płatność
oprocentowania, to wówczas ryzyko finansowe nie istnieje.
Ryzyko finansowe związane jest z niepewnością, co do kształtowania się przyszłych zysków netto, (czyli
zysków operacyjnych po zapłaceniu odsetek i podatku dochodowego) w przedsiębiorstwie
wykorzystującym kapitał obcy. Dla właścicieli przedsiębiorstwa oznacza to
niepewność związaną z przyszłymi przepływami pieniężnymi dla akcjonariuszy. Stąd ryzyko
finansowe wyrażane jest zmiennością zysków netto przypadających na jedną akcję
Zarządzanie ryzykiem jest to podejmowanie decyzji i realizacja działań prowadzących do
osiągnięcia przez podmiot akceptowalnego poziomu ryzyka.[1] W praktyce zarządzanie ryzykiem
utożsamiane jest z procesami diagnozy i sterowania ryzykiem, których celem jest intencjonalne
zapewnienie stabilnych wyników finansowych oraz stworzenie uwarunkowań dalszego rozwoju. W
uproszczeniu proces składa się z czterech następujących po sobie etapów:
identyfikacja ryzyka,
pomiar ryzyka,
sterowanie ryzykiem
monitorowanie i kontrola ryzyka.
Zarządzanie ryzykiem jest procesem, który podlega zmianom w czasie. Nie jest możliwe
jednokrotne zaimplementowanie określonego odgórnie schematu, który przystawałby do każdej
11
sytuacji w trakcie podejmowania i wdrażania decyzji gospodarczych. Powtarzalność czteropunktowej
procedury nie oznacza, że działania na poszczególnych etapach będą identyczne. Z pomocą przychodzą
metody statystyczne, które w połączeniu ze znajomością instrumentów finansowych umożliwiających
kontrolę ryzyka, pozwalają podjąć skuteczne działania zapobiegawcze.
12. Uczestnicy i transakcje rynku walutowego.
Rynek walutowy- miejsce zetknięcia podaży walut i popytu na nie, przez co dochodzi do ustalenia
kursów walutowych.
Rynek walutowy- inaczej definiowany to ogół podmiotów dokonywanych transakcji wymiany walut
oraz mechanizm ekonomiczny umożliwiający przeprowadzenie tych transakcji.
Rynek walutowy - to całokształt transakcji wymiany walut, a więc transakcji kupna-sprzedaży jednej
waluty za drugą.
Rynek walutowy nie istnieje w sensie fizycznym, nie ma bowiem lokalizacji geograficznej.
Rynek walutowy spełnia w gospodarce szereg istotnych funkcji:
pozwala na porównanie krajowych cen towarów, usług i instrumentów finansowych z cenami za
granicą,
zapewniając porównywalność cen w skali międzynarodowej, przyczynia się do rozwoju handlu
zagranicznego poszczególnych krajów,
odgrywa pozytywny wpływ na międzynarodową wymianę handlową poprzez umożliwienie
rozliczenia,
umożliwia dokonanie transferu siły nabywczej między krajem i zagranicą,
umożliwia połączenie krajowego rynku finansowego z międzynarodowym rynkiem finansowym,
pozwala na prowadzenie polityki kursowej i monetarnej przez władze monetarne.
Jednostki zaangażowane na tym rynku można rozmieścić wg ich pozycji na rynku.
Banki centralne
Banki komercyjne
Brokerzy
Przedsiębiorstwa
Osoby fizyczne
W dzisiejszych czasach powoli dochodzi do wyrównania sił pomiędzy bankami centralnymi a
bankami komercyjnymi. Ogromne banki komercyjne (głównie inwestycyjne) oraz fundusze hedgingowe
prowadzą nieraz grę przeciwko bankom centralnym.
Banki centralne mają wpływ głównie na politykę kursową danego kraju. W zasadzie można
wyróżnić kilka typów takiej polityki:
Wariant pośredni  gdzie bank centralny za pomocą interwencji walutowych i polityki stóp
procentowych stara się utrzymać kurs waluty w zakładanym przedziale cenowym (wężu). Kiedy kurs
waluty zbliża się do któregoś z brzegu przedziału, bank centralny stara się poprzez kupno bądz

sprzedaż waluty lub zmianę stopy procentowej, przywrócić kurs na bezpieczny poziom.
Kurs płynny  najczęściej stosowany wśród krajów wysoko rozwiniętych. Banki centralne stosują w
tym kursie tzw. politykę celu inflacyjnego (czyli utrzymania inflacji w zakładanym przedziale i
dostosowywanie poziomu stopy procentowej do poziomu inflacji). Kształtowanie kursu walutowego
jednak pozostaje dowolne  czyli siły popytu i podaży dokonują wyceny wartości waluty danego kraju.
Jeśli bank centralny nie dokonuje żadnych interwencji na rynku walutowym mówimy o tzw. polityce
czystej kursu płynnego. Jeśli jednak bank centralny uzurpuje sobie prawo do okresowych interwencji
na rynku walutowym (czy to słownych czy faktycznych) mówimy wtedy o zarządzanym kursie płynnym.
Sytuacja taka może mieć miejsce, kiedy zbyt silne umocnienie waluty krajowej powoduje osłabienie
eksportu.
Kurs sztywny  gdzie bank centralny zobowiązuje się utrzymać wartość swojej waluty na
określonym stałym poziomie. Strategia ta dopuszcza także węższe, niż w przypadku wariantu
12
pośredniego, wahania kursu walutowego. Polityka taka stosowana jest przeważnie w celu eliminacji
nadmiernej inflacji, co jednak powoduje przeniesienie polityki monetarnej z kraju, z którym waluta jest
powiązana na sztywno. Działalność banku skupia się bowiem na utrzymaniu kursu na odpowiednim
poziomie a nie na polityce antyinflacyjnej. Żeby osiągnąć ten cel, bank centralny kraju o sztywnym
kursie często dokonuje takich samych zmian w polityce stóp procentowych jak kraj z którym waluta
jest powiązana. Co oczywiście nie musi służyć krajowej gospodarce.
Izba walutowa  jest to polityka kursu sztywnego jednak zapisana, np. w konstytucji danego kraju,
po to żeby ją uwiarygodnić. Często stosowana w krajach, gdzie bank centralny nie ma
Banki komercyjne podobnie jak brokerzy walutowi są stałymi uczestnikami rynku walutowego.
Poprzez banki komercyjne klienci detaliczni i przedsiębiorstwa dokonują transakcji walutowych
(wymieniają walutę, zabezpieczają się przed ryzykiem kursu walutowego, zaciągają kredyty walutowe).
Niektóre jednostki standardowych banków komercyjnych, zwane bankami inwestycyjnymi (czy
departamentami inwestycji) same dokonują transakcji walutowych (spekulacyjnych), po to, żeby
dywersyfikować swoje portfele o waluty. Pomimo, że fundusze hedgenie są bankami, należy tutaj też o
nich wspomnieć, jako o instytucjach, które mają coraz więcej do powiedzenia nie tylko na rynku
walutowym. Fundusze hedgingowe to instytucje, często zarejestrowane w rajach podatkowych, które
nie mają zarówno ograniczeń co do instrumentów w które inwestują jak i co do rynków. Ich polityka
inwestycyjna jest całkowicie otwarta co nie oznacza, że nie pojedyncze fundusze nie specjalizują się w
określonego typu inwestycjach, np. w towary, walutę czy kontrakty terminowe na indeksy giełdowe.
Brokerzy to najczęściej pośrednicy pomiędzy klientami. Klientami natomiast mogą być zarówno
banki jak i przedsiębiorstwa czy detaliści. Ich zadaniem jest kojarzenie zleceń kupna i sprzedaży.
Brokerów można podzielić na dwie kategorie:
ECN  są to brokerzy, którzy przekazują zlecenia swoich klientów bezpośrednio na rynek
międzybankowy (gdzie uczestniczą w nim inni brokerzy, banki komercyjne, fundusze). Nie są stroną
transakcji. Za takie pośrednictwo pobierają prowizję w postaci spreadu (różnicy między kursem kupna
a sprzedaży).
Market Marker to broker, który może stać się stroną transakcji. Powoduje to często konflikt
interesów, bowiem zysk klienta staje się stratą brokera. U takich brokerów mogą zdarzać się
rekwotowania ceny, poślizgi cenowe, nieobserwowane u brokerów ECN ruchy cenowe. Ważne jest, że
im większy jest broker MM, tym mniej złych praktyk powinien stosować.
Przedsiębiorstwa to wszelkiego rodzaju eksporterzy czy importerzy, który kupują bądz
sprzedają
walutę obcą. Przedsiębiorcy za pośrednictwem brokerów czy banków komercyjnych zabezpieczają się
przed ryzykiem walutowym oraz dokonują wymiany/zakupu walut. Przedsiębiorcy często mogą być
eksporterami bądz
importerami nie dokonując żadnych transakcji walutowych  dzieje się tak, gdy
wartość faktury wyrażonej, np. w PLN uzależniona jest od kursu FIX NBP z danego dnia. Tacy
przedsiębiorcy też są narażeni na ryzyko kursowe i powinni stosować instrumenty zabezpieczające
dostępne na rynku walutowym. Równie często przedsiębiorstwa posiadają kredyty walutowe czy
leasing w walucie obcej.
Na samym dole piramidy znajdują się osoby fizyczne. Nie oznacza to bynajmniej, że mają one mało
do powiedzenia na rynku walutowym. Spekulanci walutowi odgrywają bowiem istotną rolę w
kreowaniu kursu walutowego. A rola ta staje się coraz większa wraz z upowszechnieniem walutowych
platform do handlu. Osoby fizyczne to nie tylko spekulanci, to także osoby osiągające dochody w
walucie obcej, np. Polacy pracujący za granicą, czy osoby posiadające kredyt hipoteczny w walucie
obcej, np. we frankach szwajcarskich.
Na koniec można przedstawić dodatkowy podział ze względu na cel uczestniczenia w obrocie
walutowym:
Zabezpieczający się przed ryzykiem kursowym  to instytucje finansowe, przedsiębiorstwa czy osoby
fizyczne.
Spekulanci  to instytucje finansowe, osoby fizyczne czy przedsiębiorstwa, które szukają
dodatkowej alternatywy inwestycyjnej i chcą zarabiać na różnicach kursowych.
13
Arbitrażyści  szukają niedoskonałości rynku. Dokonują transakcji na tym samym walorze ale inaczej
wycenianym w różnych częściach świata.
Obszary rynku walutowego:
Rynek bieżący czyli kasowy (spot market)- Dokonywane są tu transakcje zakupu i sprzedaży walut z
natychmiastową dostawą po aktualnie notowanym kursie walutowym.
Rynek terminowy (forward market)- Oferuje możliwość kupna i sprzedaży walut, ale z dostawą
póz
niejszą po kursie wcześniej ustalonym.Obejmuje tylko niektóre silniejsze waluty.
W przypadku podziału ze względu na motyw przyświecający stronom podczas zawierania transakcji
do najistotniejszych zalicza się cztery typy operacji:
* transakcje inwestycyjne,
* transakcje spekulacyjne,
* transakcje hedgingowe (zabezpieczające),
* transakcje arbitrażowe.
Do pierwszej grupy włącza się transakcje zawierane z myślą o długim horyzoncie czasowym. W ich
przypadku pozycja walutowa związana jest zazwyczaj z przekonaniem, co do czynników
fundamentalnych (np. bilans handlowy, poziom inflacji, poziom stóp procentowych, wzrost
gospodarczy, itd.) stojących u podstaw relatywnej pozycji gospodarki danego państwa, a co za tym
idzie także waluty tego kraju. Do grupy tej zaliczają się także transakcje wykorzystujące operacje
walutowe jedynie, jako środek do realizacji kontraktów gospodarczych (np. niemiecki przedsiębiorca
wymieniający euro na polskiego złotego, aby otworzyć w Polsce fabrykę czy polski przedsiębiorca
zakupujący w Chinach towary, które zamierza sprzedać w swym kraju).
Druga grupa transakcji cechuje się raczej krótszym horyzontem czasowym - w skrajnych
przypadkach tego typu operacje trwać mogą zaledwie kilka minut, a nawet sekund. Ich zawieranie
związane jest z krótkoterminowym przekonaniem graczy, co do kształtowania się kursu określonej
waluty bądz
grupy walut. U podstaw procesu decyzyjnego w tego typu transakcjach stoi często tzw.
analiza techniczna wykorzystująca zachowanie się cen w przeszłości do prognozowania cen
w przyszłości.
Trzecią grupą transakcji walutowych w zaproponowanym podziale są tzw. transakcje hedgingowe,
zwane również zabezpieczającymi. Operacje te mają na celu uchronić stronę ją inicjującą przed
ryzykiem kursu walutowego. Wykorzystywane są one często w praktyce międzynarodowych transakcji
gospodarczych przez eksporterów czy importerów, którzy narażeni są na zmienność kursów walut
obcych w stosunku do waluty ich własnego kraju.
Czwartym typem operacji walutowych są tzw. transakcje arbitrażowe. Są to pozbawione ryzyka
transakcje wykorzystujące czasową nieefektywność rynku do zawarcia kontraktów kupna/sprzedaży
określonych instrumentów na różnych, a nawet tym samym rynku w celu osiągnięcia zysku. Zysk
księgowany na pojedynczej transakcji arbitrażowej jest pewny, choć w praktyce zazwyczaj bardzo
niewielki, co powoduje, że - w większości przypadków - są one opłacalne, jeśli przeprowadza się je na
dużą skalę. Z tego względu operacjami tego typu zajmują się z reguły inwestorzy instytucjonalni,
dysponujący dużymi zasobami finansowymi i możliwościami ciągłego monitorowania sytuacji rynkowej
w celu wynajdowania okazji do zastosowania arbitrażu.
13. Międzynarodowy rynek finansowy
Międzynarodowy rynek finansowy (MRF):
Miejsce oferowania funduszy, na który zgłaszają zapotrzebowanie podmioty krajowe i zagraniczne.
Miejsce przedstawiania ofert kupna i sprzedaży instrumentów finansowych oraz zawierania
transakcji i ich realizacji.
14
Element międzynarodowego systemu finansowego (globalnego rynku finansowego, w którym
strony zawierające transakcje, czyli uczestnicy rynku, maja swoje siedziby w różnych krajach.
Podział MRF:
Ze względu na obszar geograficzny:
Rynki finansowe o charakterze globalnym (ogólnoświatowym),
Eurorynki,
Rynki o zasięgu regionalnym (europejski, amerykański, azjatycki i latynoamerykański).
Ze względu na specyfikę i naturę przeprowadzania na nich transakcji:
Rynek pieniężny (transakcje krótkoterminowe),
Rynek kredytowy (obejmują podaż funduszy, które oferują banki),
Rynek kapitałowy (emisja i obrót papierów wartościowych)
Rynek walutowy (obejmuje międzynarodowe transfery finansowe),
Rynek ubezpieczeń (usługi ubezpieczeniowe)
Ze wzg. na specyfikę instrumentów:
Rynki tradycyjne
Rynki instrumentów pochodnych (są odbiciem właściwych papierów wartościowych)
Ze wzg. Na czas:
R. krótkoterminowe
R. średnioterminowe
R. długoterminowe
Ze wzg. Na rodzaj kontrahenta:
R. pierwotny (dany instrument finansowy po raz pierwszy staje się przedmiotem transakcji),
R. wtórny
Ze wzg. na moment rozliczania transakcji:
R. transakcji natychmiastowych
R. transakcji terminowych
Ze wzg. na formę organizacyjną:
R. giełdowy
R. pozagiełdowy (OTC), prowadzony miedzy instytucjami finansowymi bez pośrednictwa giełdy.
Cechy odróżniające międzynarodowe rynki finansowe od krajowych:
Operacje na MRF są dokonywane w walutach obcych,
Operacja na MRF są wolne od podatku i przepisów prawnych obowiązujących na Krajowym Rynku
Finansowym,
MRF świadczą usługi finansowe przede wszystkim klientom zagranicznym .
Funkcje MRF. MRF umożliwiają:
Przepływ środków finansowych od podmiotów mających nadwyżki oraz szukających sposobów, aby
je korzystnie zagospodarować, do podmiotów chcących pozyskać środki w celu sfinansownia
działalności bieżącej i inwestycynej,
Większą podaż kapitału, wynikająca z tego, że liczba inwestorów finansowych nie ogranicza się do
rezydentów jednego kraju,
A
atwiejsze finansowanie przedsięwzięć, dla których krajowy rynek finansowy jest zbyt płytki,
Bardziej urozmaiconą strukturę podaży aktywów ponieważ preferencje płynności na
poszczególnych rynkach krajowych układają się rożnie.
Uczestnicy MRF
Grupy uczestników:
Podmioty oferujące instrumenty finansowe (czyli tworzące stronę podażową rynku),
Podmioty występujące w roli nabywcy (strona popytowa)
Uczestnicy:
15
Banki centralne,
Międzynarodowe organizacje finansowe,
Rządy państw,
Podmioty gospodarcze,
Niebankowe instytucje finansowe,
Podmioty bankowe,
Inwestorzy indywidualni.
14. Globalizacja i integracja rynków finansowych.
Globalizacja jest procesem bliższego scalania gospodarek narodowych, wyrażających się wzrostem
międzynarodowych przepływów handlowych, przepływów kapitałowych i usług będący efektem
postępu technicznego. Rozwój międzynarodowej aktywności przedsiębiorstw okazał się czynnikiem
wymuszającym globalizację rynków finansowych. Globalizacja rynków finansowych polega na
funkcjonalnym powiązaniu i silnym zespoleniu narodowych rynków walutowych, pieniężnych i
kredytowych w jeden, globalny rynek finansowy.
Integracja rynków finansowych
Z procesem globalizacji rynków finansowych związane są procesy integracyjne. Zachodzą one z
dużą intensywnością i prowadzą do powstania olbrzymiego, w dużym stopniu jednolitego rynku
finansowego. Widocznym przejawem tych procesów są dążenia do konsolidacji instytucji działających
na różnych segmentach rynku finansowego. Ich celem jest stworzenie dużych podmiotów, które
!łatwiej mogą sprostać zaostrzonej konkurencji na rynkach krajowych i międzynarodowych. W
konsekwencji w transakcjach dokonywanych na rynkach finansowych w coraz większym stopniu
uczestniczą podmioty działające na skalę międzynarodową.
15. Istota i cele controllingu finansowego.
Controlling finansowy  instrument zarządzania będący częścią controllingu przedsiębiorstwa.
Zajmuje się ustalaniem zapotrzebowania na środki finansowe, opłacalnością sposobów finansowania
przedsiębiorstwa, kosztami i zyskiem, płynnością finansową i oceną efektywności inwestowania
kapitału.
Istotą zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest podejmowanie optymalnych decyzji
finansowych. Controlling finansowy jest systemem wspomagającym zarządzanie finansami. Controlling
finansowy wspomaga procesy diagnozy sytuacji finansowej oraz umożliwia ocenę efektywności
planowanych działań mających skutki finansów, a po ich wdrożeniu określa zaistniałe odchylenia
zrealizowanych działań w stosunku do dokonanych założeń i bada ich przyczyny.
Cele Controllingu:
Niedopuszczenie do powstania krytycznej sytuacji w dziedzinie finansów;
Dążenie do zapewnienia płynności finansowej rozumianej jako zdolność przedsiębiorstw do
wypełniania zobowiązań płatniczych w każdym okresie;
Dążenie do maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa;
Dążenie do poprawy kondycji finansowej.
16. Metody i narzędzia controllingu finansowego
Controlling najczęściej jest rozumiany jako ponadfunkcyjny instrument (narzędzie) zarządzania
wykorzystujący takie funkcje zarządzania jak planowanie, organizowanie i kontrola (kierowanie),
motywowanie (kierowanie). Odpowiednie spełnienie wymaganych funkcji umożliwia przede wszystkim
racjonalne zaprojektowanie, a następnie wdrożenie sytemu controllingu. Controlling jest
ukierunkowany na sterowanie działaniami w przyszłości, które powinny zapewnić firmie długotrwałą
egzystencję. Istotą controllingu jest sterowanie.
Istotą zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest podejmowanie optymalnych decyzji
finansowych. Controlling finansowy jest systemem wspomagającym zarządzanie finansami. Controlling
finansowy wspomaga procesy diagnozy sytuacji finansowej oraz umożliwia ocenę efektywności
16
planowanych działań mających skutki finansowe, a po ich wdrożeniu określa zaistniałe odchylenia
zrealizowanych działań w stosunku do dokonanych założeń i bada ich przyczyny.
Controlling finansowy umożliwia skuteczne sterowanie procesami ekonomicznymi w
przedsiębiorstwie w celu optymalizacji wykorzystania posiadanych zasobów.
w wymiarze krótkookresowym celem controlingu finansowego jest zachowanie płynności
finansowej
w wymiarze długookresowym celem controllingu finansowego jest zapewnienie generowania zysku
oraz wzrostu wartości przedsiębiorstwa
Celem controllingu finansowego może być:
 & niedopuszczanie do powstania krytycznej sytuacji w dziedzinie finansów
dążenie do  & zapewnienia płynności finansowej rozumianej jako zdolność przedsiębiorstw do
wypełniania zobowiązań płatniczych w każdym okresie
dążenie do maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa
dążenie do poprawy kondycji finansowej
Zadaniem controllingu finansowego jest dostarczanie informacji o obecnej sytuacji firmy oraz
wspieranie kierownictwa w procesie podejmowania właściwych decyzji finansowych. Jego realizacja
możliwa jest poprzez tworzenie i aktualizację planów finansowych, analizę i kontrolę występujących
odchyleń oraz sprawne sterowanie w obszarze finansowym.
Controlling finansowy wykorzystuje procedury i dane z rachunkowości zarządczej m.in. poprzez:
utrzymanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie, polega na sterowaniu zasobem i
strumieniem środków finansowych i stałym przewidywaniu przepływów środków,
sterowanie obiegiem środków obrotowych,
sterowanie ekonomiką środków trwałych (konieczne przy decyzjach: zakupu, wytworzenia,
eksploatacji, konserwacji, naprawy, sprzedaży czy likwidacji),
sterowanie kosztami,
raporty i sprawozdania dla zarządzających,
kalkulacje, decyzje cenowe, planowanie zysków, przedsięwzięć obejmujących problem cen.
Narzędziem ukazującym zmiany w sytuacji majątkowej w roku budżetowym, zmiany po stronach
bilansu jest sprawozdanie z przepływów pieniężnych.
Klasyfikacja controllingu:
Controlling kompleksowy A - bada to co controlling B i C, bada wnętrze przedsiębiorstwa i otoczenie
bliższe i dalsze, czyli mikro i makroekonomiczne
Controlling produkcyjno finansowy B - obejmuje wszystkie funkcje przedsiębiorstwa
Controlling finansowy C  obejmuje tylko podstawowe funkcje zarządzania oraz finansowania
przedsiębiorstwa i w ograniczonym zakresie uwzględniający oddziaływanie otoczenia na podmiot
gospodarczy. Bada zewnętrzne oddziaływanie.
Controlling korzysta z różnych metod i narzędzi.
Do badania otoczenia bliższego używa się metody 5 sił Portera.
Do badania otoczenia dalszego używa się metody Pest.
Jedną z kompleksowych metod pomocnych we wdrażaniu i nadzorze realizacji strategii jest
Zrównoważona Karta Wyników.
Strategiczna karta wyników/Zrównoważona karta wyników/Zbilansowana karta wyników
Stanowi kompleksowe narzędzie zarządzania, skupiające wokół strategii wszelkie istniejące dotąd
systemy zarządzania. Strategiczna karta wyników obejmuje szereg procesów w przedsiębiorstwie i
pełni funkcję budowy, wdrażania i pomiaru realizacji strategii.
Strategiczna karta wyników jako system zarządzania strategicznego:
Wypracowanie wizji i strategii
Wyjaśnienie celów i mierników strategicznych oraz ich integracja z systemami zarządzania
Planowanie, wyznaczanie celów i podejmowanie inicjatyw strategicznych
Monitorowanie realizacji strategii i uczenie się organizacji
17
Strategiczna karta wyników jest skonstruowana w formie zestawu powiązanych ze sobą w sposób
przyczynowo  skutkowy celów oraz mierników ich realizacji, ujętych w czterech obszarach
działalności, zwanych perspektywami:
Perspektywa finansowa
Perspektywa klienta
Perspektywa procesów wewnętrznych
Perspektywa wiedzy i uczenia się organizacji (badania i rozwoju)
Cele stanowią zapis zamierzeń strategicznych, które organizacja ma zrealizować.
Kapitał intelektualny (z modelu wartości rynkowej firmy Skandia) stanowi potencjał tworzenia
wartości przedsiębiorstwa. Jego podstawowym z
ródłem jest wiedza: jej zdobywanie, posiadanie,
rozpowszechnianie, a przede wszystkim wykorzystywanie.
17. y
ródła wartości przedsiębiorstwa
WARTOŚĆ PRZEDSI
BIORSTWA to cena za jaką dane przedsiębiorstwo może być skutecznie
zaoferowane do sprzedaży. Wartość firmy stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki
lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena
nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów
netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy.
Wycena przedsiębiorstwa jest zespołem procedur, analiz i ocen, które prowadzą do ustalenia
wartości przedsiębiorstwa wg stanu na określony moment czasowy. Procedurę wyceny
przedsiębiorstwa zwykle kończy opracowanie raportu.
y
ródła wartości przedsiębiorstwa
czynniki główne - wolne przepływy pieniężne, okres wzrostu wartości oraz koszt kapitału,
czynniki niższego rzędu - zwrot z zainwestowanego kapitału i uzyskiwanych strumieni pieniężnych
oraz kapitał intelektualny, w którego skład wchodzą m.in. lojalność klientów, innowacyjność, wiedza i
umiejętności pracowników
z
ródła finansowe- sprzedaż, marża przepływów pieniężnych, kapitał obrotowy, majątek trwały,
koszt kapitału,
z
ródła strategiczne- ryzyko, rentowność,
z
ródła operacyjne- jednostkowy poziom sprzedaży, ceny, asortyment, koszty ogólne, produkcja,
produktywność, harmonogram pracy, wprowadzane innowacje.
O wartości przedsiębiorstwa decyduje- 1. Sposób wykorzystania aktywów, 2. Struktura kapitału,
3.potencjał wzrostu, 4. Zarządzanie strategiczne.
18. Istota, motywy i cechy aliansow strategicznych.
Alianse strategiczne to specyficzny typ sojuszu dwóch lub więcej firm w celu realizacji określonego
celu strategicznego.
Do celów strategicznych często należą: wejście na nowy rynek, opracowanie i wdrożenie nowej
technologii oraz nowego wyboru, przejęcie innej firmy itp.
Warunki konieczne, aby można było mówić o trwałości aliansów i dojściu do ich zawarcia w związku
z utrzymaniem stabilizacji, ukierunkowane są na:
Zgodność celów strategicznych obu partnerów,
Zgodność kulturową i komunikacyjną,
Korzyści dla każdego z uczestników,
Zgodność związaną z warunkami prawno-administracyjnymi,
Dobór odpowiedniej kadry menadżerskiej.
Cele aliansów strategicznych mogą być różne. Przystępując do kalkulacji opłacalności projektu nie
można zapominać, że podstawowym celem porozumień pomiędzy firmami jest osiągnięcie zysku z
zainwestowanego kapitału. Cele aliansów  według kolejności ważności celu : 1. rozwój wspólnego
produktu 2. produkcja 3. rozwój i produkcja 4. marketing 5. rozwój, produkcja, marketing
Przedsiębiorstwa na rynku Unii Europejskiej zawierają alianse strategiczne w działalności
marketingowej realizując strategię rozwoju produktu i asortymentu, stworzenia produktów
komplementarnych czy też strategię rozwoju rynku . Alianse strategiczne są jedną z form
18
internacjonalizacji przedsiębiorstw. Dzięki aliansom możliwa jest też organizacja sieci dystrybucji, w
szczególności powiązań logistycznych. Przedsiębiorstwa podejmują współpracę w zakresie działań
promocyjnych.
Motywy aliansu według kolejności ważności motywu :
1. uzyskanie dostępu do lokalnego rynku
2. przekształcenie firmy w firmę globalną
3. zmniejszenie ryzyka działalności
4. pokonanie barier wejścia na rynek
5. rozwinięcie związków kulturowych
6. zminimalizowanie inwestycji kapitałowych
7. stabilizacja dochodów
8. zwiększenie udziału w rynku regionalnym
9. zmniejszenie kosztów rozwoju produktu
10. skorzystanie z miejscowej siły roboczej
11. pobudzić wewnętrzną przedsiębiorczość
12. wykorzystać lepiej majątek trwały
13. uzyskać poparcie polityczne
14. zmniejszyć udział wydatków na badania
15. zmniejszyć konkurencję
16. zaspokoić ambicje kierownictwa
17. nabyć zagraniczną technologię
18. poznać doświadczenie w zarządzaniu zagraniczną firmą
19. obejść ograniczenia inwestycyjne
Alianse strategiczne to sojusze nawiązywane pomiędzy przedsiębiorstwami będącymi faktycznymi lub
potencjalnymi konkurentami. Zmierzają one do poprawy zarządzania jakimś przedsięwzięciem lub dziedziną
działalności przez koordynowanie kompetencji środków i niezbędnych zasobów w celu 1. osiągnięcia lepszej
pozycji konkurencyjnej przez wszystkich partnerów 2. dokonanie między sobą fuzji, cesji lub akwizycji dziedziny
działalności.
Cechy
Cechą podstawową aliansów strat. jest istnienie pewnego stopnia konkurencyjności względem siebie
przedsiębiorstw, które deklarują wolę współpracy. Są one zatem formą pośrednią pomiędzy otwartą konkurencją
na rynku a podejściem decyzyjnym. Ujęcie takie pozwala z większą precyzją określić specyfikę aliansów strat.
Kolejną cechą aliansów jest to, że dają one partnerom takie same korzyści jakich dostarcza koncentracja ale
jednocześnie nie niosą ze sobą charakterystycznych dla nich ograniczeń. Jednocząc swoje siły wokół wybranej
formy działalności partnerzy aliansów str. uzyskują efekt korzyści skali obszaru czy skumulowanych kompetencji
z reguły zastrzeżonych dla grup najpotężniejszych nie zatracając przy tym własnej autonomii strategicznej i
tożsamości.
Alians pozwala ponadto korzystać z efektu synergii strategicznej dzięki dość precyzyjnemu zakreśleniu obszarów
współpracy i działania realizowanym czasem małymi krokami co umożliwia zachowanie tożsamości partnerów i
nie powoduje rozmycia się jej w dość dużej całości.
Korzyści dla aliansów strat. są dwojakiego rodzaju:
1. zachowani autonomii przedsiębiorstwa
2. łatwość odwrotu
19. Bilansowe i podatkowe ujęcie kosztów i przychodów.
Koszty
Podstawowa idea zawarta w pojęciu kosztu dotyczy przepływu wartości, poświęcenia jednej
wartości na rzecz uzyskania drugiej. Koszt to wyrażone wartościowo zużycie zasobów przedsiębiorstwa
ponoszone dla uzyskania określonego efektu np. wyrobu czy realizacji określonej funkcji.
Przez koszty i straty rozumie się uprawdopodobnienie zmniejszenia w okresie sprawozdawczym
korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów
19
albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego
lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub
właścicieli.
Straty to inne pozycje, które spełniają warunki definicji kosztu i które mogą  choć nie muszą
powstawać w wyniku działalności gospodarczej.
Stanowią zmniejszenie korzyści ekonomicznych i jako takie nie różnią się w swej istocie od kosztów.
Straty uwidaczniają efekty zdarzeń losowych, nieco dziennych mających miejsce sporadycznie ,
przekraczających granice ryzyka ogólnego.
Koszty rejestrowane tylko w rachunkowości zarządczej:
1. koszty alternatywne  koszty utraconych korzyści
2. koszty utajone  wynikają z nieopłacenia niektórych czynników produkcji np. pracy własnej
właściciela
3. koszty ryzyka prowadzonej działalności
4. koszty wynikające z zastosowania odtworzeniowej wartości zużywanej wartości czynników
produkcji, a nie cen historycznych
Atrybuty kosztów.
1. Bardzo szeroki zakres  kosztem jest praktycznie każde zmniejszenie wartości aktywów lub
wzrost zobowiązań bez względu na cechy traconych wartości, w tym również:
- niecelowe i bezekwiwalentne zużycie zasobów
- obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego
- skutki aktualizacji wyceny aktywów i zobowiązań
2. Koszt powstaje jedynie wtedy, gdy ma miejsce zmiana wartości aktywów i pasywów.
Oznacza to, iż nie będą ujęte np. koszty utraconych korzyści wynikające z alternatywnych
zastosowań posiadanych zasobów.
3. Kwota kosztów wyznaczana jest przez wartość aktywów i zobowiązań.
4. Warunkiem ponoszenia kosztów nie jest osiąganie przychodów lub innych ich ekwiwalentów.
Cechy kosztów wg rachunkowości finansowej:
- mobilność  właściwość przenoszenia wartości z czynników produkcji na aktywa
- porównywalność kosztów z przychodami w przekrojach przedmiotowym i podmiotowym oraz
czasowym
Cechy kosztów wg rachunkowości zarządczej:
- pierwotny charakter względem przychodów  ponoszenie kosztów powinno poprzedzać osiąganie
przychodów
- celowość i ekwiwalentność  ponoszenie kosztów winno skutkować produkcją wyrobów,
świadczeniem usług, które znajdą akceptację na rynku
- wewnętrzny charakter  koszty powstają wewnątrz podmiotu
- zwrotność  warunek kontynuacji działalności  koszty zwracają się w formie przychodu, inaczej
podmiot będzie istniał do wyczerpania kapitałów własnych.
Koszty rejestrowane tylko w rachunkowości finansowej:
1. rezerwy na zobowiązania
2. odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
3. niezawinione niedobory i szkody w majątku
4. płacone kary, grzywny, odszkodowania, w tym odsetki karne
5. koszty odnoszone wprost na kapitał własny (skutki błędów podstawowych)
6. nadmierne zużycie czynników produkcji
7. przekazane darowizny
KOSZTY W UJ
CIU PODATKOWYM
Prawo podatkowe posługuje się określeniem  koszty uzyskania przychodu
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub
zachowania albo zabezpieczenia z
ródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16. ust.
1 (uopdoop)
20
Koszty podatkowe są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, to znaczy, że w
danym roku są potrącalne :
Koszty poniesione w danym roku i wiążące się z przychodami danego roku
Koszty poniesione w latach poprzednich dotyczące przychodów roku podatkowego
Określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania przychodów, które zostały zarachowane, chociaż
ich jeszcze nie poniesiono, jeśli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego.
Niezarachowany koszt dotyczący przychodu danego roku podatkowego  taki koszt jest potrącalny
w roku, w którym został faktycznie poniesiony.
Wyjątkiem mogą być koszty uzyskania przychodów związane z przychodami danego roku
podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku do dnia:
Sporządzenia sprawozdania finansowego  jeśli jest taki obowiązek lub
Złożenia zeznania podatkowego  jeśli nie ma obowiązku sporządzać sprawozdania
Nie są kosztami w znaczeniu podatkowym:
Wydatki na nabycie aktywów trwałych
Koszty mające charakter sankcyjny
Koszty dotyczące sfery rozrachunków
Koszty uznane przez ustawodawcę za nieuzasadnione
Pozostałe koszty
Koszty - porównanie ujęć  podobieństwa:
Obie regulacje bazują na zasadzie kosztu historycznego  wartość kosztów wyznacza cena nabycia
wykorzystanego czynnika produkcji.
Pomija się koszty utraconych korzyści i koszty utajone.
Koszty muszą wykazywać związek z działalnością gospodarczą.
Istnieje obowiązek dokumentowania kosztów.
Obowiązuje periodyzacja tworzonej informacji.
Koszty - porównanie ujęć  różnice:
Prawo bilansowe
1 . Warunkiem uznania kosztu nie jest bezpośredni związek z osiąganymi przychodami
2 . Dominują założenia memoriału i kontynuacji działania.
3 . Konsekwentne stosowanie zasad współmierności i ostrożności.
4. Akceptowanie takich cech informacji jak: istotność, przewaga treści nad formą, neutralność.
5 . Brak wyłączeń.
Prawo podatkowe
1. Ścisły związek ponoszonych kosztów z opodatkowanymi przychodami.
2 . Równorzędnie traktowane są zasada memoriałowa i kasowa. Nie akceptuje się zasady
kontynuacji działania.
3. Wybiórcze stosowanie zasad współmierności i ostrożności.
4 . Odrzucenie istotności, przewagi treści nad forma, neutralności.
5. Długa lista wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów.
Przychody w ujęciu bilansowym
Przychody zdefiniowane zostały w ustawie o rachunkowości następująco: przychody & to
uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie
określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań,
które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż
wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli
Przychód to nie sama korzyść ekonomiczna, ale stan pojawienia się korzyści ekonomicznej.
W księgach rachunkowych i w sprawozdaniach wyróżnia się następujące grupy przychodów:
przychody z podstawowej działalności operacyjnej, czyli przychody ze sprzedaży produktów,
towarów i innych składników majątkowych, wyrażone w cenach sprzedaży,
przychody z pozostałej działalności operacyjnej (czyli przychody związane pośrednio z działalnością
operacyjną jednostki);
21
przychody z operacji finansowych (finansowe), a w szczególności: dywidendy, udziały w zyskach,
odsetki bankowe, sprzedane aktywa finansowe, przychody z dodatniej różnicy kursów walut;
przychody nadzwyczajne pochodzące bez wyraz
nego związku z działalnością przedsiębiorstwa.
Jak już powiedziano przychody dla rachunkowości powstają zgodnie z zasadą memoriału, czyli w
chwili przekazania kupującemu towaru czy innego produktu.
Przychody w ujęciu podatkowym
Dla celów podatkowych niezbędne jest rozróżnienie przychodów podlegających i niepodlegających
opodatkowaniu. Wśród przychodów podlegających opodatkowaniu wyróżniamy przychody, które są
opodatkowane ryczałtowo, oraz te, które po uwzględnieniu kosztów ich uzyskania, oraz dochodów
wolnych od opodatkowania bądz
zwolnionych okresowo są opodatkowane według stawki
podstawowej 19%.
Za datę powstania przychodu uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) nie póz
niej, jednak
niż ostatni dzień miesiąca, w którym:
- wydano rzecz, zbytu prawo majątkowe, lub
- wykonano usługę, w tym częściowo wykonaną usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi
wynikające z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub
- otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia  w pozostałych przypadkach.
Za przychody z tytułu umów najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze
uważa się przychody należnie określone na dzień, w którym należności wynikające z tych umów stają
się wymagalne.
W przypadku rozliczeń z tytułu:
- dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego,
- świadczenie usług telekomunikacyjnych, radiokomunikacyjnych, z wyjątkiem usług opłacanych za
pomocą żetonów (monet) lub kart w tym telefonicznych,
- usług rozprowadzenia wody, gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów.
20 sprawozdanie finnsowe i jego elementy
Elementy składowe
Sprawozdanie składa się z:
bilansu,
rachunku zysków i strat,
informacji dodatkowej, która obejmuje wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz
dodatkowe informacje i objaśnienia.
Dodatkowo sprawozdanie jednostek, które podlegają badaniu obejmują również zestawienie zmian
w kapitale (funduszu) własnym, a w przypadku funduszy inwestycyjnych  zestawienie zmian w
aktywach netto oraz rachunek przepływów pieniężnych.
Jeśli obowiązek sporządzenia sprawozdania z działalności jednostki wynika z ustawy lub odrębnych
przepisów, to dołącza się je do rocznego sprawozdania finansowego.
Informacja dodatkowa
Informacja dodatkowa powinna obejmować w szczególności wprowadzenie do sprawozdania oraz
dodatkowe informacje i objaśnienia oraz zawierać istotne dane i objaśnienia. Ustawa o rachunkowości
określa minimalny zakres informacji, które powinny zostać ujęte w informacji dodatkowej.
Dodatkowe informacje i objaśnienia powinny zawierać dane i wyjaśnienia:
do pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz
rachunku przepływów pieniężnych za okresy sprawozdawcze objęte sprawozdaniem finansowym,
proponowany podział zysku lub pokrycia straty,
podstawowe informacje o pracownikach i organach jednostki,
inne istotne informacje niezbędne dla zrozumienia sprawozdania finansowego.
22
Wprowadzenie do sprawozdania jest integralną częścią informacji dodatkowej i powinno w
szczególności zawierać opis przyjętych zasad rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzania
sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru. Istotnie
jest jednak to, aby przedstawić również przyczyny i skutki ewentualnych zmian metod wyceny i
sporządzania sprawozdania finansowego w stosunku do roku poprzedzającego.
Bilans oraz RZiS
Bilans prezentuje stan aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy. W
ustawie o rachunkowości określone zostały metody wyceny poszczególnych składników aktywów i
pasywów oraz wzór bilansu.
Rachunek zysków i strat jest to zestawienie przychodów i kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz
obciążeń związanych z uzyskaniem przychodów  czyli podatków.
Rachunek zysków i strat jest narzędziem ustalania wyniku finansowego przez porównanie przychodów
i kosztów, a także zestawieniem prezentującym wynik finansowy w danym okresie obrotowym. Dzięki
informacjom zawartym w tym elemencie sprawozdania możemy określić, czy działalność jednostki w
ciągu okresu była rentowna. RZiS nie daje nam jednak informacji o tym czy w działalności osiągnęliśmy
nadwyżkę czy niedobór środków pieniężnych.
Wyrażone w walutach obcych pozycje bilansu oraz RZiS przelicza się na złote po aktualnym na dzień
bilansowy kursie danej waluty ogłoszonym przez NBP.
Zestawienie zmian w kapitale
Zestawienie to zawiera informacje o stanie kapitałów (funduszy) własnych, na początek roku
obrotowego, ich zwiększeniach i wykorzystaniu oraz stanie na koniec roku obrotowego.
Rachunek przepływów pieniężnych
Rachunek przepływów pieniężnych dostarcza informacji o zdarzeniach, które spowodowały w
jednostce zmiany stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów. Należy pamiętać, że rachunek
przepływów pieniężnych w odróżnieniu od pozostałych części sprawozdania opiera się na informacjach
w ujęciu kasowym. Pozwala to zatem ocenić wielkość oraz sposób pozyskania i wykorzystania środków
pieniężnych.
23