Waldemar Affelt
Gdańsk, 2009/2010
Sortowanie tarcicy wytrzymałościowe
maszynowe: proces, w którym sztuka
tarcicy może być sortowana w sposób
maszynowy, nieniszczący, na podstawie
jednej lub kilku jej właściwości, w razie
konieczności za pomocą oceny
wizualnej w klasach, którym przypisane
są wartości charakterystyczne
wytrzymałości, sztywności, gęstości.
Sortowanie tarcicy
wytrzymałościowe metodą
wizualną: proces zaliczania
każdej sztuki tarcicy na podstawie
oceny wizualnej do klasy
o określonych wartościach
wytrzymałości, sztywności
i gęstości.
1
Populację drewna można zaliczyć do
określonej klasy wytrzymałości, jeżeli
wartości charakterystyczne
wytrzymałości na zginanie i gęstości są
większe lub równe wartościom w tabeli
dla tej klasy, a wartość
charakterystyczna modułu sprężystości
przy zginaniu jest większa lub równa
95% wartości podanej w tabeli dla tej
klasy wytrzymałości.
p-kwantyl wartości - dla którego
otrzymanie mniejszych wartości wznosi p%.
Wartość charakterystyczna odpowiada
kwantylowi rozkładu prawdopodobieństwa
danej właściwości drewna; w przypadku
wytrzymałości, modułu sprężystości i
gęstości jest to kwantyl rzędu 5%; w
przypadku modułu sprężystości jego wartość
średnia jest również wartością
charakterystyczną.
Klasy wytrzymałości drewna
- topoli i gatunków iglastych: C14,
C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35,
C40, C45, C50;
- gatunków liściastych D30, D35,
D40, D50, D60, D70.
Uwaga: liczba klasy drewna
odpowiada wprost wartości
wytrzymałości na zginanie w N/mm2
2
Kontrola wizualna dla klas C18 i
mniejszych, na podstawie kryteriów:
- maksymalne spaczenie w mm
mierzone na odcinku 2 m;
- oblina;
- rozkład szary (zgnilizna miękka);
- rozkład twardy (zgnilizna twarda);
- szkody jakie powodują owady;
- wady nieunormowane.
Klasom wytrzymałości drewna podporządkowane są
wartości liczbowe charakterystyczne:
- rozciąganie wzdłuż włókien,
- rozciąganie w poprzek włókien,
- ściskanie wzdłuż włókien,
- ściskanie w poprzek włókien,
- ścinanie,
- średni moduł sprężystości wzdłuż włókien,
- 5-kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien,
- średni moduł sprężystości w poprzek włókien,
- średni moduł odkształcenia postaciowego,
- gęstość charakterystyczna,
- gęstość średnia.
Wilgotność drewna jest to zawartość
wody wyrażona jako procent jego suchej
masy.
Grubość i szerokość elementu drewna
wzrasta o 0,25% przy zmianie wilgotności
o 1% w zakresie wilgotności od 20% do
30%, oraz maleje o 0,25% przy zmianie
wilgotności o 1% w zakresie wilgotności
poniżej 20% - bez względu na gatunek
drewna.
Wilgotność odniesienia wynosi 20%.
3
Wymiar docelowy określony
w dokumentacji przy wilgotności
odniesienia, do którego odnoszone są
odchyłki, które w warunkach
idealnych powinny być równe zeru.
Odchyłka jest to różnica między
wymiarem rzeczywistym a
docelowym uwzględniająca różnicę
spowodowaną zmianami wilgotności.
ZALECANE WYMIARY TARCIY w UE
Grubość mm Szerokość mm
38 100, 125, 150
50 100, 125, 150, 175, 200, 225
63 100, 125, 150, 175
75 150, 175, 200, 225
100 200
Zalecane wymiary tarcicy w RP
Grubość mm Szerokość w mm
38 63
45 50
50 63, 75
63 100, 125
75 100, 125, 140
100 100
150 125, 140, 150, 160, 175
250 200, 225, 250, 275
4
1 klasa tolerancji wymiarów przekroju:
- dla grubości i szerokości mniejszych od
100 mm: - 1 mm, + 3 mm;
- dla większych od 100 mm:
- 2 mm, + 4 mm
2 klasa tolerancji: - 1 mm, + 1 mm
i - 1,5 mm, + 1,5 mm.
Na długości wyrobu nie jest
dopuszczalna odchyłka ujemna.
Klasy i warunki użytkowania:
- klasa 1: warunki suche, charakteryzujące się
wilgotnością materiałów właściwą dla temp. 20 oCi
wilgotnością względną otaczającego powietrza, która tylko
przez kilka tygodni w roku jest większa od 65%;
- klasa 2: warunki wilgotne charakteryzują się
wilgotnością materiałów właściwą dla temp. 20 oCi
wilgotności względnej otaczającego powietrza, która tylko
przez kilka tygodni w roku jest wyższa od 85%;
- klasa 3: warunki zewnętrzne charakteryzują się
warunkami prowadzącymi do wzrostu wilgotności
materiałów do wartości wyższych niż przewidziane dla
klasy użytkowania 2.
Klasy trwania obciążenia:
- stałe: więcej niż 10 lat, np. ciężar własny;
- długotrwałe: od 6 miesięcy do 10 lat,
np. magazynowanie;
- średniotrwałe: od 1 tygodnia do 6
miesięcy, np. warunki użytkowe;
- krótkotrwałe: mniej niż 1 tydzień,
np. śnieg, wiatr;
- chwilowe: np. awaria.
5
Drewno klejone - element uformowany
przez zestawienie warstw tarcicy
równolegle do przebiegu włókien.
Drewno klejone jednorodne przekrój
poprzeczny tworzą warstwy tarcicy
jednakowej jakości klasy wytrzymałości
tego samego gatunku biologicznego lub
kombinacji gatunków.
Drewno klejone kombinowane tworzą
wewnętrzne i zewnętrzne warstwy
tarcicy różnych jakości.
Płyty paz
dzierzowe z cząstek
lignocelulozowych; wyprodukowane
ze sprasowanych w wysokiej
temperaturze cząstek zawierających
co najmniej 70% paz
dzierzy
lnianych z dodatkiem takich
materiałów jak cząstki drewna
(wióry płaskie, wióry skrawane ze
zrębków, trociny i tym podobne
materiały) z udziałem kleju.
Klasyfikacja płyt paz
dzierzowych
ze względu na warunki użytkowania:
- typ FB1
- typ FB2
- typ FB3
6
W płytach paz
dzierzowych cechy
mechaniczne zależą od grubości
(im mniejsza grubość tym
większa wytrzymałość):
- wytrzymałość na zginanie,
- wytrzymałość na rozciąganie.
Płyta laminowana MFB wytworzona przez
bezpośrednie nałożenie na jedną lub dwie strony
podłożowej płyty arkuszy papierów
impregnowanych nieutwardzoną żywicą aminową
i połączenie ich oraz utwardzenie żywicy w tym
samym procesie prasowania na gorąco bez
zastosowania pośredniego kleju; warstwa żywicy
na powierzchni jest żywicą aminowa (głównie
żywicą melaminową).
Powierzchnie płyty mogą być gładkie lub
strukturowane na jednostronnie lub na obydwu
stronach, a ich zewnętrzne powierzchnie mogą
mieć dekoracyjne kolory albo wzory.
Klasyfikacja płyt laminowanych MFB wg
odporności na ścieranie WR i początkowego
punktu przetarcia powłoki IP:
Klasa IP WR
1 < 50 < 150
2 > 50 > 150
3A > 150 > 350
3B > 250 > 650
4 > 350 > 1000
7
Płyty drewnopochodne z drewna
litego SWP z elementów sklejanych ze
sobą bokami, a w przypadku płyty
wielowarstwowej także płaszczyznami:
- typ SWP/1
- typ SWP/2
- typ SWP/3
Fornirowane drewno warstwowe
LVL składające się z fornirów
zwykle o równoległym przebiegu
włókien w sąsiednich warstwach.
Sklejka składająca się ze sklejanych
ze sobą warstw drewna o włóknach
w sąsiednich warstwach
skierowanych względem siebie
zwykle pod kątem prostym.
Klasyfikacja wg przeznaczenia na
elementy konstrukcyjne i
niekonstrukcyjne oraz zależnie od
klas warunków użytkowania.
8
Klasyfikacja sklejki zależy od wartości
charakterystycznych wytrzymałości na zginanie fm,k
oraz modułu sprężystości przy zginaniu Em np.:
- liczby klas wytrzymałości F3, 5, 10, 20, 25, 30, 40,
50, 60, 70, 80 odpowiadają wartościom fm,k
(np. F3 ~ 3 N/mm2; F80 ~ 80 N/mm2);
- liczby klas modułu sprężystości E5, 10, 15, 20, 25,
30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 120, 140
odpowiadają wartościom Em
(np. E5 ~ 500 N/mm2; E140 ~ 14000 N/mm2).
Płyty o wiórach orientowanych OSB
jako płyty wielowarstwowe wykonane z
wiórów drzewnych o z góry ustalonym
kształcie i grubości, związanych ze sobą
klejem; wióry w warstwach zewnętrznych
są ukierunkowane i ułożone równolegle
do długości lub szerokości płyty; wióry
w warstwach środkowych mogą być
zorientowane lub ułożone osią podłużną
do kierunku orientowania w sposób losowy
zwykle pod kątem prostym do wiórów
w warstwach zewnętrznych.
W płytach o wiórach orientowanych OSB
określa się cechy mechaniczne:
- wytrzymałość na zginanie;
- wytrzymałość na rozciąganie;
- wytrzymałość na ściskanie;
- ścieranie prostopadle do powierzchni płyty;
- ścinanie w płaszczyz
nie płyty.
Zależą one od grubości płyty i gęstości
objętościowej wyrobu.
9
Płyty wiórowe wiązane klejem
wyprodukowane ze sprasowanych
w wysokiej temperaturze cząstek
drewna (wiórów płaskich, wiórów
skrawanych ze zrębków, strużyn,
trocin, itp.) i / lub innego materiału
lignocelulozowego
w postaci cząstek (paz
dzierze lniane,
konopne, bagassa, itp.) z udziałem
kleju.
Płyty wiórowe wytłaczane
na elementy niekonstrukcyjne
do użytkowania wewnętrznego
w warunkach suchych.
Płyty cementowo-wiórowe
wyprodukowane przez
prasowanie cząstek drzewnych
lub innych cząstek roślinnych
związanych cementem
hydraulicznym i mogące
zawierać dodatki.
10
Płyty cementowo-wiórowe
do użytkowania w warunkach
suchych, mokrych lub
zewnętrznych.
Płyty pilśniowe o grubości nominalnej
1,5 nm lub większej, wyprodukowane
z włókien lignocelulozowych
z zastosowaniem ogrzewania i / lub ciśnienia;
wiązanie uzyskuje się w wyniku :
- spilśnienia włókien i wykorzystania ich
naturalnych właściwości adhezyjnych lub
- dodanie kleju syntetycznego do włókien.
Płyty mogą zawierać inne dodatki.
Płyty pilśniowe twarde o gęstości większej
od 900 kg/m3 wyprodukowane
z włókien lignocelulozowych metodą
 formowania na mokro tj. mające na etapie
formowania wilgotność większą niż 20%
z zastosowaniem ogrzewania i ciśnienia.
Konstrukcyjne - w warunkach suchych;
niekonstrukcyjne - w warunkach wilgotnych
i zewnętrznych.
11
Płyty pilśniowe półtwarde
o gęstości od 400 do 900 kg/m3
wyprodukowane z włókien
lignocelulozowych metodą
 formowania na mokro , tj. mające
na etapie formowania wilgotność
większą niż 20% z zastosowaniem
ogrzewania
i ciśnienia.
Płyty pilśniowe porowate o gęstości
mniejszej od 400 kg/m3.
Płyty pilśniowe formowane
na sucho (MDF)
wyprodukowane z włókien
lignocelulozowych:
UL- MDF bardzo lekkie
L  MDF lekkie.
Inne wyroby drewnopochodne objęte
normalizacją:
- płyty drewnopochodne
niewykończone powłokami;
- płyty drewnopochodne oklejone,
powlekane, fornirowane;
- konstrukcyjne poszycie podłogi,
podkład;
- konstrukcyjne poszycie ścian,
- konstrukcyjne poszycie dachu.
12