1. Budowa układu współrzędnych przedmiotu, osie liniowe i obrotowe
X,y,z  podstawowe osie liniowe
U,v,w- pomocnicze osie liniowe
A,b,c- osie obrotowe
2. Co to są cykle obróbkowe
Cykle są to na stałe zaprogramowane i przechowywane w pamięci układu sterującego
sekwencje operacji, które mogą być wywołane poprzez pojedyncze funkcje
przygotowawcze lub podprogramy. Są one stosowane do zmniejszenia czasu
programowania powtarzających się operacji.
3. Dla podanego półfabrykatu wrysuj początek układu współrzędnych i oznacz osie.
4. Dla podanych narzędzi i parametrów skrawania oblicz prędkości posuwowe oraz
prędkości obrotowe:
" Prędkosc obrotowa wrzeciona:
1000
" Prędkość posuwu
Vf = f * n * z
n-obroty
z-liczba ostrzy
f-posuw na ostrze
5. Narysuj dowolny przedmiot obrabiany na tokarce i nanieś na niego układ
współrzędnych
6. Rodzaje układów współrzędnych
W obrabiarkach CNC występują dwa układy współrzędnych:
- maszynowy  związany z obrabiarką  zdefiniowany przez producenta obrabiarki,
- przedmiotu  związany z przedmiotem obrabianym  zdefiniowany przez programistę.
7. Punkty charakterystyczne narzędzi frezarskich oraz tokarskich.
8. Sposoby programowania zagłębiania narzędzia w materiał (frezowanie gniazd)
" z zastosowaniem freza monolitycznego z mo\
liwością skrawania osiowego (rys.
1a). W tym przypadku najpierw narzędzie zagłębia się osiowo w materiał, na
głębokość warstwy skrawanej, a następnie wybiera resztę materiału. Wadą tej
metody są bardzo trudne warunki skrawania w osi narzędzia w czasie zagłębiania
osiowego, co ma wpływ na trwałość narzędzia. Poniewa\
przy danej prędkości
obrotowej w osi narzędzia jest zerowa prędkość skrawania (średnica skrawania
równa zero), materiał nie jest skrawany, ale wygniatany. Aby uniknąć
uszkodzenia narzędzia w ruchu zagłębiania narzędzia nale\
y zmniejszyć wartość
posuwu wgłębnego do około 25% dobranego posuwu frezowania,
" z wykorzystaniem wiertła oraz freza z mo\
liwością zagłębiania osiowego (rys.
1b). Wiertło wykonuje otwór na głębokość gniazda a następnie frez zagłębia się
w tym samym miejscu. Średnica wiertła mo\
e być mniejsza od średnicy
zastosowanego freza. W tym przypadku podczas wiercenia równie\
występują
trudne warunki skrawania, ale wiertło jest do tej operacji odpowiednio
przygotowane. W tej operacji musi być zastosowany frez z mo\
liwością
zagłębiania osiowego, poniewa\
dno nawierconego otworu nie jest płaskie, ma
charakterystyczne sto\
kowe zakończenie, które musi zostać obrobione. Wadą tej
metody jest konieczność stosowania dwóch narzędzi,
" z wykorzystaniem freza z mo\
liwością zagłębienia skośnego (rys. 1.c). Frez
najpierw wykonuje ruchy skośnie lub po linii spiralnej a\
do osiągnięcia
wymaganej głębokości skrawania, a następnie wybiera pozostały materiał gniazda.
Ta operacja jest wykonywana a\
do wybrania materiału z całego gniazda. W tej
metodzie nale\
y zwrócić szczególna uwagę, aby kąt zagłębienia nie był zbyt
du\
y, szczególnie dla frezów składanych, dla których maksymalna wartość tego
kąta jest określona przez producenta narzędzia.
9. Sposoby zagłębiania narzędzia w czasie nacinania gwintu na tokarce
10. Wymień podstawowe funkcje przekształcania układu współrzędnych
II. Programowanie ręczne (Kody-G)
1. Budowa bloku programu, podstawowe adresy
2. Co to są funkcje modalne i niemodalne (przykłady)
" adresy modalne (globalne), obowiązujące w programie a\
do ich odwołania  są
aktywne w bloku nawet, je\
eli w tym bloku nie są wywoływane,
" adresy niemodalne (lokalne), obowiązujące tylko dla bloku, w którym zostały
wywołane, nie ma konieczności ich odwoływania.
3. Funkcje G programowania ruchu narzędzia
" Funkcja modalna G00 (lub G0) wywołuje ruch szybki narzędzia. Wartość tego
ruchu zale\
y od ustawień producenta obrabiarki oraz od ustawienia potencjometru
lub przełącznika redukcji prędkości posuwu na pulpicie obrabiarki
" Funkcja modalna G01 (lub G1) wywołuje ruch po linii prostej z posuwem
roboczym Oprócz współrzędnych końca ruchu, w tym bloku, lub w którymś z
poprzednich ruchów, powinna być podana wartość posuwu roboczego.
" Występują dwie funkcje modalne wywołania ruchu po linii łukowej G02 i G03
(lub G2, G3). Funkcja G02 definiuje ruch zgodnie ze wskazówkami zegara
(patrząc na płaszczyznę obróbki) natomiast funkcja G03 ruch przeciwny do ruchu
wskazówek zegara
4. Zapis ruchu po linii łukowej w G-kodach,
5. Zapis parametrów technologicznych w programach frezarskich
Podstawowe parametry obróbki w programie NC podaje się w adresach:
F - wartość prędkości posuwowej,
S  wartość prędkości obrotowej wrzeciona.
6. Obróbka ze stała prędkością obrotową i stała prędkością skrawania na tokarce
" G96  stała prędkość skrawania,
" G97  stała prędkość obrotowa (wyłączona stała prędkość skrawania)  domyślnie.
7. Zapis wymiarowania absolutnego i przyrostowego w G-kodach
W zapisie programu występują dwa sposoby wymiarowania: absolutne i przyrostowe.
Wymiarowanie absolutne jest to wymiarowanie zawsze od początku aktualnego układu
współrzędnych, natomiast wymiarowanie przyrostowe jest to wymiarowanie względem
poprzedniego poło\
enia narzędzia. Wybór sposobu wymiarowania, w większości
obrabiarek, wykonuje się modalnymi funkcjami przygotowawczymi (rys. 12):
- G90  wymiarowanie absolutne,
- G91  wymiarowanie przyrostowe.
8. Programowanie zmiany narzędzia w G-kodach
Wybór określonego narzędzia w programie dokonuje się przy pomocy adresu T, który
zawiera numer narzędzia odpowiadający najczęściej numerowi gniazda magazynu
narzędziowego (np. T01 narzędzie nr 1) . Funkcja T powoduje najczęściej obrót lub
przesunięcie magazynu narzędziowego w taki sposób, aby mo\
liwe było, przy pomocy
specjalnego urządzenia obrabiarki, pobranie i zamocowanie danego narzędzia we
wrzecionie. W niektórych układach sterujących (Sinumerik) wybór narzędzia mo\
na być
równie\
wykonywany przez nazwę, wówczas zapis wygląda następująco:
T= GLOWICA63 .
Z funkcją T jest związana funkcja maszynowa M06, która, według definicji, wywołuje
fizyczną zmianę narzędzia. W niektórych układach sterujących frezarek wywołanie
funkcji wyboru narzędzia T powoduje jednocześnie fizyczną zmianę narzędzia. W tym
przypadku nie jest wymagane stosowanie funkcji M06. Jednak, gdy nie jesteśmy pewni
czy mo\
liwe jest pominięcie funkcji M06 w programach do frezarek, powinniśmy
stosować tą funkcję.
9. Rodzaje kompensacji promienia narzędzi w G-kodach
Z kompensacją promienia narzędzia związane są trzy modalne funkcje przygotowawcze
- G40  punkt charakterystyczny narzędzia przemieszcza się dokładnie po
zaprogramowanym torze  kompensacja promienia narzędzia wyłączona,
- G41  narzędzie przemieszcza się z lewej strony zarysu po torze oddalonym o
promień narzędzia od zarysu  kompensacja lewostronna,
- G42  narzędzie przemieszcza się z prawej strony zarysu po torze oddalonym o
promień narzędzia od zarysu  kompensacja prawostronna.
10. Zasady programowanie ruchu z kompensacją promienia narzędzia
- kompensację promienia narzędzia nale\
y stosować tylko przy obróbce zarysów,
- kompensacja nie jest włączana i wyłączana skokowo, ale w sposób ciągły w trakcie
wykonywania ruchu, to znaczy, pełna kompensacja jest aktywna dopiero w bloku
następnym po bloku, w którym została włączona oraz jest całkowicie nieaktywna w
bloku następnym po bloku, w którym została wyłączona (rys. 2),
- kompensacja promienia narzędzia mo\
e być włączana i wyłączana tylko w bloku z
ruchem liniowym G00 lub G01. Nie mo\
na włączać i wyłączać kompensacji
promienia narzędzia w ruchu z interpolacją kołową,
- ruch narzędzia programowany w bloku, w którym włączana i wyłączana jest
kompensacja promienia narzędzia nie powinien być ruchem kształtującym zarys,
najlepiej, gdy ruch z pełną kompensacją rozpoczyna się przed zarysem (rys. 2b),
- dojście i odejście narzędzia od zarysu, przy aktywnej kompensacji promienia
narzędzia, powinno być wykonane mo\
liwie stycznie do zarysu (rys. 2) w przeciwnym
wypadku mo\
e to spowodować albo uszkodzenie krawędzi przedmiotu (rys. 3a), albo
nie całkowite obrobienie zarysu (rys. 3b),
- po zakończeniu obróbki zarysu kompensacja promienia narzędzia musi być
wyłączona,
- gdy włączona jest kompensacja promienia narzędzia, aby nie uszkodzić zarysu, układ
sterowania musi analizować, co najmniej jedną linię programu do przodu. W
niektórych układach sterujących mo\
na włączyć specjalną funkcję (look ahead)
analizującą większą liczbę linii programu do przodu, co zapobiega uszkodzeniom
zarysu składającego się z krótkich odcinków,
- poniewa\
zwykle skrawanie odbywa się współbie\
nie dlatego te\
najczęściej
stosowana jest kompensacja lewostronna G41.
- wywołanie rejestru Dx musi być najpóz
niej w linii włączającej kompensację,
najlepszym rozwiązaniem jest wywołanie rejestru Dx w bloku wywoływania
narzędzia (zawierającego adres T).
11. Wybór układu współrzędnych w G-kodach
12. Podaj przykład definicji i wywołania cyklu w sterowaniu Siemens
CYCLE100(34,67,2,90)
13. Odmiany cykli do gwintowania otworów gwintownikiem
Do gwintowania otworów gwintownikiem przewidziano dwie funkcje przygotowawcze:
- CYCLE840 - gwintowanie z u\
yciem uchwytu kompensacyjnego,
- CYCLE84  gwintowanie bez u\
ycia uchwytu kompensacyjnego.
Oprawka kompensacyjna umo\
liwia osiową kompensacją długości narzędzia wynikającą
z niedokładności sprzę\
enia ruchu obrotowego i posuwowego narzędzia. Cykl
CYCLE840 mo\
e być stosowany wtedy, gdy wrzeciono przewidziane do gwintowania
jest technicznie w stanie przejść na pracę z regulacją poło\
enia kątowego (specjalnie
przygotowane przez producenta obrabiarki). Cykl ten mo\
e być wykonany kilkakrotnie
dla danego otworu w celu wygładzenia gwintu.
14. Co oznacza adres X w programowaniu toczenia na tokarce
- w większości tokarek, gdy wymiarowanie współrzędnych jest absolutne (G90), to
współrzędna zapisywana w adresie X oznacza średnicę toczenia a nie wymiar od
początku układu współrzędnych,
- w przypadku wymiarowania przyrostowego (G91) w adresie X podje się wymiar w osi
X, a więc wymiar na stronę,
15. Zasady toczenia gwintu na tokarce sterowanej numerycznie
Bardzo wa\
nym zagadnieniem przy nacinaniu gwintów jest odpowiednie dobranie
kierunku obrotów oraz kierunku ruchu posuwowego. W przypadku obrabiarek
konwencjonalnych i sterowanych numerycznie, w których narzędzie znajduje się z
przodu, przy nacinaniu gwintu prawego wrzeciono obraca się w prawo a narzędzie
przesuwa się w kierunku do wrzeciona. Natomiast w przypadku większości obrabiarek
sterowanych numerycznie, w których narzędzie znajduje się za przedmiotem, aby naciąć
prawy gwint wrzeciono obraca się w lewo a narzędzie przesuwa się w kierunku od
wrzeciona
16. Podaj numery funkcji maszynowych dla następujących funkcji:
- włączenie obrotów wrzeciona w prawo, M03
- zmiana narzędzia, M06
- koniec programu M30, M02
- stop programu M00, M01
- włączenie chłodziwa M07, M08
III. Simens
1. Na czym polega programowanie obróbki dowolnego zarysu w systemie ShopTurn.
Podaj etapy programowania
Program utworzony z ShopTurn składa się z 3 zasadniczych części:
 nagłówka programu, w którym zdefiniowany jest półfabrykat oraz inne parametry
aktywne w całym programie jak: jednostka miary, układ współrzędnych itp.,
 ciało programu (bloki programu),
 koniec programu.
W poszczególnych kolumnach tej struktury programu występują kolejno
 graficzne przedstawienie danego zabiegu obróbkowego,
 klamra łącząca poszczególne bloki programu w jeden zabieg, w przypadku zabiegów,
w których wymagana jest większa liczba bloków, np toczenie konturu,
 numer bloku programu  generowany automatycznie,
 nazwa zabiegu,
 oznaczenie rodzaju obróbki: " - zgrubna, """ - wykańczająca,
 inne informacje zale\
ne od zabiegu: numer lub nazwa narzędzia, współrzędne osi,
parametry obróbki itp.
2. Na czym polega programowanie obróbki dowolnego zarysu w systemie ShopMill.
Podaj etapy programowania
To co wy\
ej
V. Obrabiarka
1. Symbole występujące na pulpitach układów sterujących: