Zagadnienia
z EPHL
Spis wa\
niejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego)
EKOLOGICZNE PODSTAWY HODOWLI LASU
1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia)
- Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne relacje).
- Niektóre prawa ekologiczne (m. in. prawo kompleksowego działania i
kompensowania się czynników środowiska, prawo tolerancji Shelforda).
- Mechanizmy samoregulacyjne na ró\
nych poziomach organizacji przyrody
(komórka, osobnik, populacja, biocenoza, ekosystem, krajobraz, biosfera).
2. LAS JAKO SYSTEM EKOLOGICZNY (przykłady procesów samoregulacyjnych)
- Ekologiczna adaptacja drzew. (Ekotypowe zró\
nicowanie drzew leśnych oraz jego
znaczenie przyrodnicze i gospodarcze.)
- Dynamika biocenoz leśnych. Sukcesja ekologiczna w biocenozach leśnych.
- Polodowcowa historia lasów w Europie Środkowej.
- Struktura i funkcjonowanie ekosystemów leśnych.
- Cykle biogeochemiczne.
- Środowiskotwórcza rola lasu. (Las w krajobrazie.)
3. LAS JAKO ZJAWISKO GEOGRAFICZNE
- Ogólne uwarunkowania biomów leśnych.
- Przystosowania roślin i drzew do \
ycia w ró\
nych biomach leśnych.
- Porównanie wskaz
ników ekologicznych typowych biomów leśnych.
- Charakterystyka najwa\
niejszych biomów leśnych.
4. LAS JAKO OBIEKT ZAINTERESOWAC
CZA
OWIEKA (patrz podręcznik S.
Szymańskiego)
5. EKOLOGICZNE PODSTAWY SIEDLISKOZNAWSTWA LEŚNEGO
- Siedlisko jako wypadkowa poło\
enia (ogólne zale\
ności między poło\
eniem i
siedliskiem, znaczenie poszczególnych geograficznych i topograficznych
składowych poło\
enia dla siedliska).
- Metodyka badań oddziaływania czynników siedliskowych na rośliny
(doświadczenia polowe i w warunkach kontrolowanych, np. w fitotronie).
- Klimatyczne czynniki siedliska:
- światło:
- fizyczne właściwości i pomiar,
- stosunki świetlne w lesie,
- znaczenie światła dla drzew (wzrost i rozwój, zagro\
enia),
- regulowanie stosunków świetlnych w lesie pod kątem wymagań drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- ciepło i temperatura:
- fizyczne właściwości i pomiar,
- stosunki termiczne w lesie,
- znaczenie ciepła i temperatury dla drzew (wzrost i rozwój, zagro\
enia),
- regulacja stosunków termicznych w lesie pod kątem wymagań drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- woda:
- fizyczne właściwości, występowanie i znaczenie w przyrodzie,
- stosunki wodne w lesie (wilgotność powietrza, transpiracja, opady,
wilgotność gleby i poziom wód gruntowych),
- poziom wód gruntowych a jakość siedliska,
- znaczenie ró\
nych postaci wody dla drzew (wzrost i rozwój, zagro\
enia),
- wpływ cięć na stosunki wodne w lesie,
- regulacja stosunków wodnych w lesie pod kątem wymagań drzew
i potrzeb hodowli lasu.
- wiatr:
- zjawisko wiatru ( mechanizm powstawania, prędkość i siła, skala
Beauforta),
- rodzaje wiatrów (cyrkulacja atmosfery i wiatry globalne, wiatry
lokalne: bryzy, wiatry gór i dolin, wiatry fenowe),
- stosunki anemometryczne w lesie,
- znaczenie wiatru dla drzew (wzrost i rozwój, zagro\
enia, drzewostany
szczególnie zagro\
one),
- sposoby zwiększania odporności drzew i drzewostanów na wiatry
burzowe.
- Ogólna charakterystyka fitoklimatu leśnego.
- Glebowe czynniki siedliska:
- powstawanie, rozwój i właściwości gleb: fizyczne, chemiczne, biologiczne,
- humifikacja:
- przebieg procesu,
- formy i typy próchnicy leśnej,
- gleba jako podekosystem i wa\
na składowa ekosystemu leśnego,
- mikoryza:
- charakterystyka zjawiska,
- znaczenie mikoryzy dla drzew leśnych,
- mikoryzowanie drzew leśnych,
- ekologiczne podstawy pielęgnacji, uprawy i nawo\
enia gleb leśnych,
- Ogólna charakterystyka gleb leśnych.
- Wymagania ekologiczne drzew leśnych: szeregi ekologiczne
- Zagadnienie szkód wyrządzanych w lesie przez czynniki abiotyczne:
- nadmierna insolacja, podwy\
szone prom. UV-B, niedostatek światła,
- przymrozki i temperatury ekstremalne,
- susze, podtopienia, powodzie,
- okiść śnie\
na i lawiny,
- silne wiatry, huragany,
- zanieczyszczenia atmosfery i gleby.
6. DRZEWOSTAN
- Pojęcie drzewostanu.
- Cechy drzewostanu:
- Pochodzenie drzewostanu.
- Wiek drzewostanu:
- sposoby określania,
- fazy rozwojowe drzewostanu,
- fazy rozwojowe a zabiegi pielęgnacyjne w drzewostanach.
- Wielkość i kształt drzewostanu:
- ekologiczne kryterium wielkości drzewostanu (drzewostan du\
y i mały),
- części drzewostanu (grupy, kępy, smugi, pasy).
- Skład gatunkowy drzewostanu:
- stopień i forma zmieszania ( według ugrupowania i trwałości domieszki),
- zalety drzewostanów mieszanych.
- Budowa piętrowa drzewostanu:
- drzewostany jedno-, dwu- i wielopiętrowe,
- budowa lasów pierwotnych,
- klasyfikacje trzebie\
owe.
- Zagęszczenie drzew w drzewostanie:
- objaśnienie cechy,
- pojęcie i znaczenie więz
by,
- biogrupy drzew (naturalne, sztuczne).
- Zwarcie drzewostanu:
- pojęcie i znaczenie,
- stopnie zwarcia.
- Jakość drzewostanu.
- Struktura (wybranych cech) drzewostanu: grubości, wysokości, wieku, klas
biologicznych.
- Dynamika rozwoju drzewostanu.
7. KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO SIEDLISKA LEŚNEGO
- Wykorzystanie obserwacji fenologicznych do oceny siedliska.
- Typologia i regionalizacja przyrodniczo-leśna.
8. HODOWLA LASU W WARUNKACH ZAGROśENIA ŚRODOWISKA
- Zagro\
enie środowiska leśnego i stan lasów w Polsce.
- Biologiczne reakcje drzew na zagro\
enia środowiskowe:
- rekcje obronne
- typowe uszkodzenia
- symptomy zamierania lasotwórczych gatunków drzew.
- Próby wyjaśnienia mechanizmu zamierania lasów:
- mechanizm zamierania według A. Szujeckiego,
- koncepcja  choroby łańcuchowej ,
- koncepcja  choroby spiralnej
- koncepcja  cybernetyczna (dodatniego sprzę\
enia zwrotnego),
- koncepcja  chronicznego stresu (syndromu ogólnej adaptacji),
- Perspektywy zahamowania procesu zamierania lasów.
- Najwa\
niejsze kierunki działania leśników w warunkach zagro\
enia
środowiska:
- monitoring środowiska leśnego,
- działanie na rzecz zmniejszenia zagro\
eń środowiskowych,
- dostosowanie działań do stanu lasów i środowiska.
- Odnowienia i zalesienia w warunkach klęski ekologicznej.
9. INNE ZAGADNIENIA (omawiane lub sygnalizowane na zajęciach)