1

REDUKCJA EMISJI

Podstawa prawna do zarządzania emisjami:

SYSTEM EU ETS:

Dyrektywa PE i Rady

2009/29/WE

nowelizuj

ą

ca Dyrektyw

ę

2003/87/WE

Transpozycja dnia 31 grudnia 2012 r.

SYSTEM non ETS

:

Decyzja PE i Rady

2009/406/WE

EU ETS= SHE UE – system handlu emisjami UE

System non ETS = Obejmuje zakłady nie wł

ą

czone do SHE UE

http://ec.europa.eu/clima/documentation/ets/benchmarking_en.htm

- metodologia rozdziału bezpłatnych pozwole

ń

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady

2009/29/WE

z dnia 23 kwietnia 2009 r.

zmieniaj

ą

ca dyrektyw

ę

2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia

wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

(Tekst maj

ą

cy znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzgl

ę

dniaj

ą

c Traktat ustanawiaj

ą

cy Wspólnot

ę

Europejsk

ą

,

w szczególno

ś

ci jego art. 175 ust.1,

uwzgl

ę

dniaj

ą

c wniosek Komisji,

uwzgl

ę

dniaj

ą

c opini

ę

Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

uwzgl

ę

dniaj

ą

c opini

ę

Komitetu Regionów,

stanowi

ą

c zgodnie z procedur

ą

okre

ś

lon

ą

w art. 251

Traktatu,

a tak

ż

e maj

ą

c na uwadze, co nast

ę

puje:

EOG – kraje UE + EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia ale bez Szwajcarii)

• Połowa lat 80-ych:

naukowe dowody istnienia zwi

ą

zku

pomi

ę

dzy zmianami klimatu w skali globalnej a

działalno

ś

ci

ą

człowieka.

• Rok 1988:

Ś

wiatowa Organizacja Meteorologiczna

(WMO) i Program

Ś

rodowiska Narodów Zjednoczonych

(UNEP) powołały Mi

ę

dzyrz

ą

dowy Panel ds. Zmian

Klimatu (IPCC).

• Cel powołania panelu:

bli

ż

sze rozpoznanie tych

zale

ż

no

ś

ci.

• Grudzie

ń

1990:

przyj

ę

cie rezolucji 45/212 przez

Zgromadzenie Ogólne NZ w sprawie rozpocz

ę

cia

procesu mi

ę

dzynarodowych negocjacji ramowej

konwencji w sprawie zmian klimatu.

• Społeczno

ść

mi

ę

dzynarodowa

(Mimo licznych kontrowersji:)

zdecydowała

si

ę

na sformalizowanie współpracy w celu powstrzymania

tego procesu,

– 9 maja 1992 r. w Nowym Jorku została sporz

ą

dzona

Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w
sprawie zmian klimatu

(Konwencja Klimatyczna - UNFCCC).

– wyło

ż

ono j

ą

do podpisu 4 czerwca 1992 r. na konferencji

w Rio de Janeiro (Szczyt Ziemi),

– Konwencja Klimatyczna weszła w

ż

ycie w dniu 21 marca

1994 r., a Polsk

ę

obj

ę

ła z dniem 26 pa

ź

dziernika 1994 r.

– Konwencj

ę

ratyfikowały 192 pa

ń

stwa.

UNFCCC - United Nations Framework Convention for Climate Change

Budowa atmosfery

Poczynaj

ą

c od najni

ż

szej warstwy

(sfery) s

ą

to:

1. Troposfera 0-11 km (6 – 8)km

nad biegunami, (15 -17) km nad
równikiem. 4/5 masy atmosfery.

2. Stratosfera 11-50 km
3. Mezosfera 55-80 km
4. Termosfera >85 km
5. Jonosfera 85-800-1000 km
6. Egzosfera >800-1000 km

Efekt cieplarniany

•

Absorpcja promieniowania
podczerwonego odbitego od ziemi
przez gazy cieplarniane zwi

ę

ksza

temperatur

ę

troposfery – mały efekt.

•

Efekty wtórne – wi

ę

ksze zmiany

klimatyczne z powodu zwi

ę

kszonej

ilo

ść

pary wodnej w atmosferze

(wy

ż

sza temperatura troposfery)

• Cel Konwencji:

stabilizacja st

ęż

enia gazów cieplarnianych (GC) w atmosferze

oraz zapobieganie niebezpiecznym antropogenicznym oddziaływaniom na system
klimatyczny przy zapewnieniu zrównowa

ż

onego rozwoju gospodarczego.

•

Protokół z Kioto 11.12.1997:

– skonkretyzowanie zapisów Konwencji,

– wszedł w

ż

ycie 16.02.2005),

– do 05.05.2009 Protokół ratyfikowały 184 pa

ń

stwa.

– Polska podpisała Protokół 15.07.1998, a ratyfikowała13.12. 2002.

• GC zgodnie z protokołem z Kioto:

– dwutlenek w

ę

gla (CO

2

),

– metan (CH

4

),

– podtlenek azotu (N

2

O),

– fluorow

ę

glowodory (HFC),

– perfluorow

ę

glowodory (PFC),

– sze

ś

ciofluorek siarki (SF

6

)

2

• Rozkład obowi

ą

zków:

wi

ę

kszy dla pa

ń

stw rozwini

ę

tych

i znajduj

ą

cych si

ę

w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, ni

ż

dla rozwijaj

ą

cych si

ę

:

– zobowi

ą

zanie pa

ń

stw rozwini

ę

tych

:

sumaryczna

redukcja emisji GC w latach 2008 - 2012 o co najmniej 5% w stosunku
do poziomu z 1990 r.,

– zobowi

ą

zanie krajów UE

:

zmniejszenie emisji GC w

okresie 5 lat (2008-12) o 8% w stosunku do poziomu roku 1990.

– Polska

:

zmniejszenie GC o 6% w stosunku do roku 1988.

• Mechanizmy rynkowe

(zwane mechanizmami elastycznymi)

zmniejszenia emisji GC:

– mechanizm wspólnych wdro

ż

e

ń

(Joint Implementation JI),

– mechanizm czystego rozwoju (Clean Development Mechanism - CDM),

– mi

ę

dzynarodowy handel emisjami (International Emission Trading IET).

Mechanizm wspólnych wdro

ż

e

ń

(Joint Implementation JI),

•

dotyczy krajów rozwini

ę

tych i z gospodark

ą

w okresie przej

ś

ciowym,

•

mo

ż

liwo

ść

zaliczenia w poczet redukcji emisji GC w danym kraju uzgodnionej cz

ęś

ci

redukcji emisji uzyskanej w wyniku inwestycji w innym kraju w postaci jednostek
redukcji emisji (ERU).

•

ł

ą

czny limit emisji nie ulega zmianie.

Mechanizm czystego rozwoju

(Clean Development Mechanism - CDM)

•

w zamian za realizacj

ę

czystej ekologicznie i efektywnej ekonomicznie inwestycji na

terenie krajów – dany kraj otrzymuje jednostki po

ś

wiadczonej redukcji emisji

(CER) b

ę

d

ą

ce rezultatem projektu.

•

ł

ą

czny limit emisji ulega zwi

ę

kszeniu na skutek pozyskania jednostek emisji od

pa

ń

stw nie maj

ą

cych zobowi

ą

za

ń

.

Mi

ę

dzynarodowy handel emisjami

(International Emission Trading IET).

•

Pozwala sprzeda

ć

innemu krajowi nadwy

ż

ki uzyskanych redukcji emisji gazów

cieplarnianych w stosunku do zobowi

ą

za

ń

,

•

Emisje staj

ą

si

ę

przedmiotem handlu na rynku mi

ę

dzynarodowym.

Removal units (jednostki pochłaniania) - RMU

System EU ETS (SHE UE):

• Wywodzi si

ę

ze zobowi

ą

za

ń

PC UE w

ramach Protokołu Kioto

• System ETS zacz

ą

ł działa

ć

w roku 2005 i

obejmuje 3 fazy

Faza 1 - pilotażowa

01.01.2005 – 31.12.2007

• obejmowała emisje CO

2

generowane przez:

– obiekty przemysłu energetycznego i ciepłowniczego

(elektrownie o

mocy ponad 20 MW),

– obiekty w innych wybranych energochłonnych sektorach

przemysłowych:

spalarnie, rafinerie ropy naftowej, piece koksownicze,

huty

ż

elaza i stali oraz cementownie, cegielnie, huty szkła, zakłady

produkuj

ą

ce wapno, ceramik

ę

, miazg

ę

i papier.

• EU ETS koncentruje si

ę

na tych emisjach, które mo

ż

na z

du

żą

dokładno

ś

ci

ą

zmierzy

ć

i zweryfikowa

ć

.

Ł

ą

cznie było około10 ty

ś

zakładów w 27 PC (w Polsce 878 instalacji

)

Faza 1

• Zadania pierwszej fazy:

– zainicjowanie wolnego handlu uprawnieniami do emisji

na terenie UE,

– ustalenie ceny emisji dwutlenku w

ę

gla,

– stworzenie niezb

ę

dnej infrastruktury:

• do monitorowania,

• zgłaszania,

• weryfikacji rzeczywistych emisji przedsi

ę

biorstw obj

ę

tych

systemem.

Efekty:

– generowanie corocznych zweryfikowanych danych na

temat emisji stworzyło dobr

ą

podstaw

ę

dla wyznaczania

limitów krajowych uprawnie

ń

na potrzeby fazy 2.

– PC sporz

ą

dzały krajowe plany rozdziału uprawnie

ń

(NAP)

do emisji 95% uprawnie

ń

bezpłatnie a tylko 5% na

aukcjach.

Ogólna liczba uprawnie

ń

w Polsce na lata 2005-2007 = 717 300 000.

Jedno uprawnienie = jedna tona CO

2

3

Faza 2

01.01.2008 – 31.12.2012

•

Wł

ą

czono emisje N

2

O powstaj

ą

cego przy produkcji kwasu

azotowego.

•

ETS obejmuje tak

ż

e Islandi

ę

, Liechtenstein i Norwegi

ę

.

•

Komisja zmniejszyła liczb

ę

uprawnie

ń

o 6,5% w stosunku do 2005r.

•

co najmniej 90% uprawnie

ń

bezpłatnie, reszta na aukcjach.

•

system obejmuje około 11 tys. obiektów w UE, co stanowi prawie
50% ł

ą

cznej emisji CO

2

i ~ 40% ogólnych emisji GC.

•

Restrykcyjne podej

ś

cie Komisji do Krajowych Planów Rozdziału

Uprawnie

ń

(KPRU) do emisji CO

2

.Komisja zmniejszyła

proponowane przez PC plany uprawnie

ń

o 10,5%

•

Liczba uprawnie

ń

na emisj

ę

CO

2

w roku 2008 wyniosła 2,08 mld

Cena EUA – jedno pozwolenie

• W roku 2010: 12-15 euro.

• W okresie 2013 -2020: oczekuje si

ę

,

ż

e

warto

ść

EUA b

ę

dzie si

ę

zawiera

ć

w

przedziale 30-50 euro

• Cena jednego uprawnienia

– w roku 2010: 12-15 euro.

– w okresie 2013 -2020: oczekuje si

ę

,

ż

e warto

ść

EUA

b

ę

dzie si

ę

zawiera

ć

w przedziale 30-50 euro

• system ETS nie obejmuje sektora transportu (20%

emisji GC).

• od roku 2012 EU ETS obejmie tak

ż

e emisje CO

2

pochodz

ą

ce z lotnictwa cywilnego

(oznacza to

ż

e wszystkie linie

lotnicze wykonuj

ą

ce loty do i z lotnisk europejskich b

ę

d

ą

zobowi

ą

zane do uzyskania uprawnie

ń

do emisji

wygenerowanych podczas tych lotów). Od 1 stycznia 2012 LL 15% emisji b

ę

d

ą

musiały kupowa

ć

na

aukcjach,

• Energochłonne sektory i podsektory nara

ż

one na znacz

ą

ce

ryzyko „wycieku” CO

2

” b

ę

d

ą

w dalszym ci

ą

gu otrzymywa

ć

bezpłatnie uprawnienia do emisji GC

(cementowy, wapienniczy, papierniczy,

koksowniczy…).

Faza 3

Lata 2013 - 2020

• Od 2013r. PC sprzedaj

ą

wszystkie uprawnienia nie

przydzielone jako bezpłatne

• Aukcje: podstawowa metoda rozdziału uprawnie

ń

do emisji.

• Na mocy

Decyzji nr 2010/634/UE

Komisja ustaliła,

ż

e

całkowita liczba uprawnie

ń

do sprzeda

ż

y na aukcjach w

2013 roku wyniesie

2 039 152 882

.

• Cz

ęść

wybranych sektorów przemysłu, w drodze wyj

ą

tku,

zostanie wył

ą

czona z procedury aukcyjnej.

• Pocz

ą

wszy od 2013 liczba uprawnie

ń

do emisji b

ę

dzie

corocznie liniowo, zmniejszania ze współczynnikiem 1,74% =
uprawnie

ń

.

Ogólna liczba uprawnie

ń

na do emisji w

kolejnych latach

1,74%

1,74

1,74

1,74

1,74

1,74

1,74

2 039 152 882

1 790 784 061

Rozdział uprawnie

ń

:

a)

88% proporcjonalnie do udziału danego pa

ń

stwa

członkowskiego w zweryfikowanych emisjach w ramach
systemu wspólnotowego ETS za rok 2005 lub w

ś

rednich

emisjach w latach 2005–2007,w zale

ż

no

ś

ci od tego, która z

tych wielko

ś

ci jest wi

ę

ksza

;

4

10 %

Szwecja

41 %

Słowacja

20 %

Słowenia

53 %

Rumunia

16 %

Portugalia

39 %

Polska

23 %

Malta

28 %

Węgry

10 %

Luksemburg

46 %

Litwa

56 %

Łotwa

20 %

Cypr

2 %

Włochy

13 %

Hiszpania

17 %

Grecja

42 %

Estonia

31 %

Republika Czeska

53 %

Bułgaria

10 %

Belgia

Wzrost udziału uprawnień, które
mają być sprzedane na aukcji
przez państwa członkowskie w
interesie solidarności i wzrostu
we Wspólnocie

b)

10% uprawnie

ń

b

ę

dzie rozdzielonych wg wska

ź

nika

PKB/mieszka

ń

ca,

zwi

ę

kszaj

ą

c liczb

ę

uprawnie

ń

, które te PC

sprzedaj

ą

na aukcji

3 %

Słowacja

29 %

Rumunia

27 %

Polska

7 %

Litwa

4 %

Łotwa

5 %

Węgry

6 %

Estonia

4 %

Republika Czeska

15 %

Bułgaria

Rozdział 2%
uprawnień

Kraj

Rozdzielenie 2% uprawnień

odzwierciedlające wcześniejsze wysiłki

niektórych PC na rzecz redukcji GC

c) 2% uprawnie

ń

rozdysponowanych w nawi

ą

zaniu

do dotychczasowych wysiłków redukcyjnych.

2% uprawnie

ń

b

ę

dzie rozdzielonych

mi

ę

dzy PC, których

emisje GC w 2005 r.
były przynajmniej o
20 % ni

ż

sze od ich

emisji w roku
bazowym maj

ą

cym

w odniesieniu do
nich zastosowanie
na mocy protokołu z
Kioto.

Sposób wykorzystywania dochodów

uzyskanych ze sprzeda

ż

y

uprawnie

ń

na aukcji

Decyduje PC

ale przynajmniej 50 % dochodów ze

sprzeda

ż

y uprawnie

ń

, w tym wszystkie dochody ze

sprzeda

ż

y uprawnie

ń

dodatkowych (10% i 2%), powinny

zosta

ć

wykorzystane na jeden lub wi

ę

ksz

ą

liczb

ę

nast

ę

puj

ą

cych celów:

– redukcja emisji GC,

– rozwój energii ze

ź

ródeł odnawialnych, jak równie

ż

rozwój innych technologii dla zrównowa

ż

onej

gospodarki niskoemisyjnej oraz pomoc w realizacji
zobowi

ą

zania UE dotycz

ą

cego zwi

ę

kszenia

efektywno

ś

ci energetycznej o 20 % do roku 2020;

– zach

ę

ty do przestawiania si

ę

na niskie emisje i publiczne

ś

rodki transportu;

– finansowanie bada

ń

i rozwoju w zakresie efektywno

ś

ci

energetycznej oraz czystych technologii w sektorach
obj

ę

tych niniejsz

ą

dyrektyw

ą

;

–

ś

rodki słu

żą

ce zwi

ę

kszeniu efektywno

ś

ci energetycznej i

termomodernizacji budynków,

– przeciwdziałanie wylesianiu i zalesianie;

– wychwytywanie i geologiczne składowanie CO

2

Kto ma prawo do bezpłatnych
uprawnie

ń

do emisji?

Odpowied

ź

:

wszystkie instalacje, za wyj

ą

tkiem:

• instalacji produkuj

ą

cych energi

ę

elektryczn

ą

,

• instalacji do wychwytywania CO

2

, ruroci

ą

gom do

transportu CO

2

i składowiskom CO

2

Przej

ś

ciowe zasady przydziału

bezpłatnych uprawnie

ń

Wytwarzanie Energii Elektrycznej

•

Nie przydziela si

ę ż

adnych bezpłatnych uprawnie

ń

nowym

instalacjom wytwarzaj

ą

cym energi

ę

elektryczn

ą

.

•

Nie ma przydziałów bezpłatnych uprawnie

ń

dla jakiejkolwiek formy

wytwarzania energii elektrycznej,

z wyj

ą

tkiem przej

ś

ciowo:

–

na modernizacj

ę

wytwarzania energii elektrycznej instalacjom, które

funkcjonowały przed dniem 31 grudnia 2008 lub, w przypadku
których proces inwestycyjny faktycznie rozpocz

ę

to do tego dnia, je

ś

li

spełniony jest jeden z nast

ę

puj

ą

cych warunków:

1.

w roku 2007 krajowa sie

ć

energii elektrycznej nie była po

ś

rednio lub

bezpo

ś

rednio poł

ą

czona z sieci

ą

systemu poł

ą

cze

ń

wzajemnych, któr

ą

zarz

ą

dza ENTSO-E

2.

w roku 2007 krajowa sie

ć

energii elektrycznej była jedynie bezpo

ś

rednio

lub po

ś

rednio poł

ą

czona z sieci

ą

zarz

ą

dzan

ą

przez ENTSO-E) poprzez

jedn

ą

lini

ę

o mocy przesyłowej mniejszej ni

ż

400 MW;

5

3. w roku 2006 ponad 30 % energii elektrycznej było wytwarzane

z paliwa kopalnego jednego rodzaju, a PKB/mieszka

ń

ca nie

przekroczył 50 %

ś

redniego PKB na mieszka

ń

ca EU.

– energii wytwarzanej z gazów wylotowych.

•

W 2013 r. całkowita liczba przej

ś

ciowo bezpłatnych uprawnie

ń

powinna by

ć

≤

70 %

ś

redniej rocznej liczby zweryfikowanych emisji

wytwórców energii elektrycznej za lata 2005–2007 dla danego PC.

•

Przydziały uprawnie

ń

dla prowadz

ą

cych instalacje s

ą

dokonywane na

podstawie przydziału uprawnie

ń

w ramach zweryfikowanych emisji z

lat 2005–2007 lub referencyjnej emisji jednostkowej GC, która mo

ż

e

uwzgl

ę

dnia

ć

ró

ż

ne paliwa w PC. Przydział bezpłatnych uprawnie

ń

b

ę

dzie stopniowo zmniejszany a

ż

do całkowitej likwidacji w roku

2020.

•

Bezpłatne uprawnienia s

ą

odejmowane od liczby uprawnie

ń

, jakie

dane pa

ń

stwo członkowskie mogłoby w zamian sprzeda

ć

na aukcji.

Polska
spełnia ten
warunek

Instalacje przemysłowe, s

ieci ciepłownicze

i wysoko sprawna kogeneracja

a) Sektory nara

ż

one na wyciek CO

2

• Instalacje w sektorach nara

ż

onych na wyciek CO

2

otrzymaj

ą

bezpłatnie 100% uprawnie

ń

do emisji obliczonych na

podstawie referencyjnej emisji jednostkowej (benchmark)
GC zgodnie z Decyzj

ą

Komisji z 27.04.11.

• Referencyjna emisja jednostkowa dla wytwarzania danego

produktu stanowi

ś

redni

ą

wa

ż

on

ą

jednostkowych emisji GC

powstałych w 10% najmniej emisyjnych instalacji w UE.

n = liczba stanowi

ą

ca 10% ł

ą

cznej

liczby instalacji o najni

ż

szej emisji

jednostkowej k

i.

- oblicza si

ę

na podstawie danych

rzeczywistych z lat 2007 i 2008

(

)

(

)

;

10

10

2

10

∑

∑

=

i

i

i

i

produkcji

wielkosc

CO

ton

liczba

k

10

k

b) Sektory nienara

ż

one na wyciek CO

2

• Sektory nie uznane za nara

ż

one na wyciek CO

2

uzyskaj

ą

w roku 2013 bezpłatnie 80% uprawnie

ń

do

emisji obliczonych na podstawie referencyjnej emisji
jednostkowej GC. Ten przydział b

ę

dzie spadał liniowo do

poziomu 30% w 2020 a

ż

do całkowitej likwidacji w 2027r.

Sposób obliczania liczby bezpłatnych

uprawnie

ń

do emisji:

Liczba bezpłatnych uprawnie

ń

do emisji CO

2

dla danego

zakładu w roku 2013 = 0,8

×

k

10

×

roczna produkcja w

tonach.

W razie potrzeby, stosuje si

ę

jednolity mi

ę

dzysektorowy

współczynnik koryguj

ą

cy.

Rozró

ż

nia si

ę

nast

ę

puj

ą

ce rodzaje referencyjnych

emisji jednostkowych (benchmarks):

• produktu (dotyczy 52 produktów) w

(obejmuje 75%

emisji przemysłowych);

• ciepła

(20% emisji);

• paliwa

5% emisji

;

• proces emissions

(< 1% emisji)













produktu

tonę

CO

ton

2













ciepla

TJ

CO

ton

2













paliwa

tonę

CO

ton

2

Rezerwa dla nowych instalacji

• 5% uprawnie

ń

- ogólnowspólnotowa rezerwa dla

nowych instalacji

– Do 31 grudnia 2015 r. zostanie udost

ę

pnionych do

300 milionów uprawnie

ń

z rezerwy dla nowych

instalacji w celu wsparcia budowy i uruchomienia

• nie wi

ę

cej ni

ż

12 komercyjnych projektów demonstracyjnych,

których celem jest bezpieczne dla

ś

rodowiska

wychwytywanie i geologiczne składowanie CO2 (CCS),

• projektów demonstracyjnych w zakresie innowacyjnych

technologii energetyki odnawialnej na terytorium Unii.

Wielko

ść

przydziałów bezpłatnych uprawnie

ń

w

systemie EU ETS - podsumowanie

1)

Elektrownie, które istniały przez 31.12. 2008 lub ich budow

ę

wówczas rozpocz

ę

to w kraju

spełniaj

ą

cym warunki:

•

co najmniej 30% energii z jednego paliwa kopalnego

•

PKB na mieszka

ń

ca ni

ż

sze ni

ż

50%

ś

redniej UE.

Zmniejsza si

ę

liczb

ę

uprawnie

ń

o 1,74% rocznie

liniowo w okresie 2013-
2020

WS – wysoka sprawno

ść