SYSTEM UBEZPIECZEŃ

dr Helena Ogrodnik

Strona 1 z 4

16 października 2012

1.

Jakie znasz sposoby finansowania ryzyka?

Samoubezpieczenie poprzez odkładanie części

swoich dochodów w celu pokrycia przyszłych strat, transfer ryzyka na ubezpieczyciela,
finansowanie.

2.

Jak możemy zdefiniować pojęcie „ubezpieczenie” jako urządzenie finansowe?

Prof. Ła-

zowski: "Ubezpieczenie jest to urządzenie gospodarcze, zapewniające pokrycie przy-
szłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające
się pewną prawidłowością zdarzenia losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na
wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają."

3.

Jak należy rozumieć „dzielenie się ryzykiem” w ramach ubezpieczeń?

Koasekuracja, rea-

sekuracja.

4.

Na kogo dokonywany jest transfer ryzyka w ubezpieczeniu?

Ubezpieczający płaci składkę

ubezpieczycielowi za objęcie ochroną ubezpieczonego.

5.

Jakie kryterium klasyfikacji można wskazać przy wyodrębnieniu ubezpieczeń na społeczne
i gospodarcze?

Kryterium ustawowe.

6.

Zdefiniuj istotę ubezpieczeń gospodarczych.

7.

Zdefiniuj istotę ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczenia społeczne są ważnym środkiem

realizacji zabezpieczenia społecznego, rozumianego jako całokształt środków, działań in-
stytucji publicznych, przy pomocy których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich
obywateli przed groźbą nie zaspokojenia podstawowych potrzeb społecznie uznanych za
ważne; możemy zatem powiedzieć, że zabezpieczenia społeczne ma na celu zapewnienie
obywatelom pewnego minimum socjalnego, ma zapewnić obywatelom ochronę przed skut-
kami takich zdarzeń, które mogą ich pozbawić niezbędnych środków godziwej egzysten-
cji, ubezpieczenia społecznego będące elementem zabezpieczenia społecznego razem z
opieką socjalną i zaopatrzeniem są instrumentem realizacji polityki społecznej państwa.

8.

Wskaż podobieństwa ubezpieczenia społecznego i gospodarczego.

9.

Wskaż różnice pomiędzy ubezpieczeniem społecznym i gospodarczym.

Podobieństwa i różnice ubezpieczeń społecznych i gospodarczych

kryterium

ubezpieczenia społeczne

ubezpieczenia gospodarcze

mechanizm ubezpieczeniowy

wspólny fundusz tworzony ze składek

podstawowa funkcja

funkcja ochronna – tworzenie bezpieczeństwa finansowego

cel

eliminacja, kompensowanie skutków

określonych zdarzeń losowych

podmiot prowadzący ubezpie-

czenia

ZUS, KRUS, inne podmioty o

charakterze publicznym

TUW, ZU (komercyjne, nieko-

mercyjne)

rodzaj ubezpieczenia

(zakres przedmiotowy)

osobowe

osobowe i majątkowe

SYSTEM UBEZPIECZEŃ

dr Helena Ogrodnik

Strona 2 z 4

przymus zawarcia umowy ubez-

pieczenia

z mocy prawa obowiązkowe

obowiązkowe lub dobrowolne

rodzaj świadczeń

pieniężne lub rzeczowe

dominują pieniężne

gwarancje świadczeń

gwarantowane przez państwo

gwarantowane przez ZU oraz w

ograniczonym zakresie UFG

13 listopada 2012

Systemy ubezpieczenia w ubezpieczeniach majątkowych:

•

system ubezpieczenia na sumy stałe

:

o

ubezpieczeniu podlega całkowita wartość mienia będącego w posiadaniu ubezpie-
czającego,

o

SU stanowi górna granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (chyba że ustalono
inne limity),

o

każda wypłata odszkodowania pomniejsza SU (chyba że ustalono inaczej), co wy-
maga jej uzupełnienia w drodze doubezpieczenia – przez zapłatę dodatkowej
składki od kwoty uzupełniającej SU,

o

świadome zaniżenie wartości mienia lub jej niedoszacowanie powodują, że w razie
wystąpienia szkody pojawi się niedoubezpieczenie – zastosowanie ma wówczas za-
sada odpowiedzialności proporcjonalnej,

o

system mam zastosowanie w ubezpieczeniach od ognia i innych zdarzeń losowych
majątku oraz kradzieżowych,

•

system ubezpieczenia solidarnie na sumy stałe

:

o

SU odpowiada ogólnej wartości wymienionego mienia we wszystkich placówkach
(bez konieczności podziału na poszczególne lokalizacje), stanowiących własność lub
pozostających w dyspozycji ubezpieczającego,

o

w razie wystąpienia szkody, należy udowodnić, że mienie znajdowało się w danej
lokalizacji (ryzyko związane z każdą placówką może być różne),

o

w razie niedoubezpieczenia ma zastosowanie zasada odpowiedzialności proporcjo-
nalnej,

o

ma zastosowanie w ubezpieczeniach mienia od ognia i kradzieży w przypadku mie-
nia ruchomego, które podlega częstemu przemieszczaniu i w efekcie znajduje się
w różnych placówkach lub miejscach, ale jest dla niego stosowana wspólna księgo-
wość (centralnie przez ubezpieczającego),

•

system ubezpieczenia na sumy zmienne

:

o

ma zastosowanie do ubezpieczenia zapasów przedsiębiorstwa od ognia i innych
zdarzeń losowych, w szczególności, gdy dochodzi do znacznych okresowych wahań
wartości zapasów,

SYSTEM UBEZPIECZEŃ

dr Helena Ogrodnik

Strona 3 z 4

o

ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia najwyższą dzienną wartość zapasów, ja-
ka może znaleźć się w danym miejscu w trakcie trwania ubezpieczenia (wyceniona
wg kosztów wytworzenia lub cen nabycia),

o

ubezpieczyciel na początku okresu ubezpieczenia inkasuje jedynie składkę zalicz-
kową (depozytową), stanowiącą około 50-80% składki, jaka przypadałaby do zapła-
ty od maksymalnej przewidywanej SU,

o

po wygaśnięciu okresu ubezpieczenia dokonuje się ostatecznego rozliczenia skład-
ki, na podstawie zgłaszanych przez ubezpieczonego okresowych raportów o rze-
czywistej wielkości stanu zapasów (wyliczany jest średnioroczny poziom zapasów),

o

jeżeli składki wyliczona w oparciu o obowiązującą stopę składki dla średnioroczne-
go poziomu zapasów jest wyższa od opłaconej składki zaliczkowej – ubezpieczają-
cy musi dopłacić różnicę,

o

składka zaliczkowa nie podlega zwrotowi,

•

system ubezpieczeń na wartość częściową

:

o

alternatywa do systemu ubezpieczenia na pierwsze ryzyko,

o

system stosowany jest w ubezpieczeniach od kradzieży będący uzupełnieniem
ubezpieczenia ogniowego,

o

ubezpieczający deklaruje do ubezpieczenia kwotę stanowiącą dowolna część war-
tości całkowitej określonego mienia ruchomego zgłoszonego do ubezpieczenia od
ognia,

o

składka płacona jest od pełnej wartości ruchomego mienia zgłoszonego do ubezpie-
czenia od ognia, a nie od podanej kwoty, która z kolei stanowi roczny limit od-
szkodowawczy dla ubezpieczenia od kradzieży,

o

limit odszkodowawczy jest konsumowany przy każdej wypłacie odszkodowania,
dlatego wymaga uzupełnienia za dopłatą składki naliczonej proporcjonalnie,

o

ma zastosowanie zasada odpowiedzialności proporcjonalnej – odszkodowanie za
szkodę spowodowaną kradzieżą może zostać obniżone, jeśli stwierdzono niedoub-
ezpieczenie danego mienia w ubezpieczeniu od ognia,

o

wysokość stawki taryfowej zależy od branży, a nie rodzaju ubezpieczonego mienia
i jest z reguły niższa niż w systemie na pierwsze ryzyko,

•

system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko

:

o

ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia taką wartość mienia ruchomego, która
odpowiada przewidywanej maksymalnej wielkości straty, jakiej może on doznać w
następstwie zaistnienia jednego zdarzenia objętego ubezpieczeniem,

o

SU stanowi jedynie część wartości całego mienia należącego do ubezpieczającego
(nie ma więc zastosowania zasada odpowiedzialności proporcjonalnej),

o

SU stanowi górna granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu każdej szko-
dy w okresie ubezpieczenia,

o

SU nie ulega wyczerpaniu (chyba że strony ustala inaczej, jeśli wartość szkody
przekroczy SU, ubezpieczający mu samodzielnie pokryć tę część straty.

SYSTEM UBEZPIECZEŃ

dr Helena Ogrodnik

Strona 4 z 4

Instrumenty ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela:

•

limit odszkodowawczy

:

o

ogranicza ekspozycję ubezpieczyciela na ryzyko,

o

jego wysokość jest zazwyczaj niższa niż SU,

o

ma zastosowanie przede wszystkim do ryzyk powodujących kumulację szkód (np.
powodzie, trzęsienia ziemi) i ryzyk w przypadku których trudno określić poten-
cjalną wysokość szkody (np. polisy all risk),

o

ustalany z reguły jest na jedno lub na jedno i wszystkie zdarzenia szkodowe w
okresie ubezpieczenia,

o

przyjmuje w polisie postać zapisu określającego maksymalna roczna wysokość od-
szkodowania za dany rodzaj szkód bez względu na SU,

o

nie jest istotne, czy limit ten zostanie skonsumowany przez jedną czy więcej
szkód danego rodzaju – każde wypłacone odszkodowanie pomniejsza limit.