27.10.2012r. - Sobota – Wykład 1

Zaliczenie: test wielokrotnego wyboru (30 pytań 23 minuty)

Literatura:

1. Ubezpieczenia. Monkiewicz, 2010

2. Ubezpieczenia gospodarcze. Sangowski, 2001

3. Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko. Ronki-Chmielowiec 2002

4. Ubezpieczenia gospodarcze. Banasiński, 1996

5. Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej. „Dziennik Ustaw” nr 142. Poz. 1151. z późniejszymi zmianami.

SYSTEMY UBEZPIECZEŃ

SYSTEM:

• Zbiór elementów, powiązanych ze sobą w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób

• Zbiór elementów wraz z relacjami zachodzącymi pomiędzy tymi elementami

ORGANIZACJA SYSTEMU:

• Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci realizacji między elementami oraz własności tych relacji

• W strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które same są systemami (np. szkody wywołane w przedsiębiorstwie poprzez przepięcia elektryczne powodujące zniszczenie sprzętu elektronicznego)

• System, którego elementami są inne systemy jest nadsystemem

SYSTEMY UBEZPIECZEŃ:

1. MEGASYSTEM – system ubezpieczenia w skali globalnej – metoda zarzadzania ryzykiem w skali najszerszej (ryzyko światowego systemu gospodarczego, ryzyko zdrowia ludzkości, ryzyko starzenia się społeczeństwa)

2. MAKROSYSTEM – ryzyko w skali danego kraju, społeczeństwa, gospodarki

3. MEZOSYSTEM – ujęcie produktowe ubezpieczeń – jako odzwierciedlenie ujęcia branżowego – produkty ubezpieczeń gospodarczych – osobowych, majątkowych z dalszymi podziałami na transportowe, finansowe, a także ubezpieczeń związanych z praca i zdrowiem

4. MIKROSYSTEMY – aplikacja ubezpieczeń (czyli tworzenie systemów ubezpieczeń) w podmiotach gospodarczych, np. w przedsiębiorstwach, bankowości, finansach publicznych, gospodarczych, domowych)

UBEZPIECZENIA A CECHY SYSTEMU

Ubezpieczenie:

1. Urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych

2. Potrzeby majątkowe pokryte przez ubezpieczenie powstają u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe

3. Pokrycie potrzeb przez ubezpieczenie następujące na drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają

System ubezpieczeń:

• Ubezpieczenia tworzą system – główne elementy systemu ubezpieczeń tworzą określoną strukturę i wykazują określone relacje z innymi elementami

  • Podmioty zapewniające ochronę ubezpieczeniową (zakłady ubezpieczeń, fundusze ubezpieczeń i zarządzające nimi podmioty)

  • Ubezpieczeni pozostają pod ochroną ubezpieczeniową (ochronie podlegają dobra osobiste i dobra majątkowe)

  • Ubezpieczający (zawierający umowy – nie zawsze tożsami z ubezpieczonymi)

  • Płatnicy składek ubezpieczeniowych

  • Płatnicy finansujący świadczenia z tytułu ubezpieczeń

  • Pośrednicy ubezpieczeniowi (różne formy pośrednictwa)

  • Nadzór finansowy (w zależności od modelu może być wyodrębniony nadzór ubezpieczeniowy)

  • Podmioty wsparcia prawnego i ochrony interesu ubezpieczonych (rzecznicy, fundacje, stowarzyszenia, ochrony różnych grup interesów, biura narodowe)

  • Organizacje samorządu ubezpieczeniowego (zrzeszenia ubezpieczycieli, pośredników ubezpieczeniowych, zrzeszenia innych grup – np. prawników ubezpieczeniowych, aktuariuszy) (Polska Izba ubezpieczeń)

  • Inne podmioty systemu ubezpieczeń (podmioty likwidujące/naprawiające szkody, świadczeniodawcy, podmioty szkoleniowe)

SYSTEM UBEZPIECZEŃ CZY SYSTEMY UBEZPIECZEŃ

Według teorii systemów – występują systemy i subsystemy

Różne systemy ubezpieczeń:

• Zachodzą na siebie oraz są od siebie zależne

• Częściowo się uzupełniają

• Mogą być rozwiązaniami ogólnogospodarczymi i ogólnospołecznymi albo technicznymi i indywidualnymi

• Subsystemy ubezpieczeń występują najczęściej w ubezpieczeniach majątkowych

Ogólnogospodarcze – wpływa na całą makro gospodarkę

Ogólnospołeczne – obowiązkowe i występuje we wszystkich rodzajach działalności społecznej (OC, ubezpieczenie społeczne)

Techniczne – do szerszej grupy podmiotów

Indywidualne – dla każdego indywidualnie

UWAGA: pomimo używania nazw UBEZPIECZENIA nie każdy obszar systemu ubezpieczeń korzysta w takim samym stopniu z METODY UBEZPIECZENIOWEJ

METODA UBEZPIECZENIOWA:

ZASADY:

• Solidarności (wszyscy, którym zagrażają te same ryzyka) grupujemy ubezpieczonych w jednorodne grupy ryzyka

• Przezorności – ubezpieczenie wzmaga dbałość o przedmiot ubezpieczenia

• Ryzyka ubezpieczyciela – zawarcie umowy ubezpieczenia powoduje przeniesienie na ubezpieczyciela ryzyka pokrycia finansowych skutków realizacji zdarzenia.

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA:

• Indywidualna kalkulacja ryzyka

• Indywidualne traktowanie wypłat odszkodowań

SZEROKIE UJĘCIE SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ

1. SYSTEM UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

2. SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

3. SYSTEM UBEZPIECZEŃ ZDRWOTNYCH

SYSTEM UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

Istota systemu ubezpieczeń gospodarczych:

• Zbiór powiązanych i zależnych elementów funkcjonujących i podejmujących działania

• Celem działań podmiotów w systemie ubezpieczeń gospodarczych jest:

  • Łagodzenie (lub likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych

• Łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych możliwe jest poprzez:

  • Objęcie ubezpieczeniem szerokiej grupy podmiotów narażonych na określone ryzyko

• Podmioty objęte ubezpieczeniem wypłacają składki

• Świadczenia wypłacane są grupie podmiotów u niektórych powstały wypadki ubezpieczeniowe

Cechy ubezpieczeń gospodarczych:

• Ubezpieczenia gospodarcze pochodzą z praktyki gospodarczej (wychodzą się ze starożytności)

• Stanowią instrumenty polityki gospodarczej państwa

• Regulowane są prawem szczególnym dotyczącym działalności ubezpieczeniowej

• Prowadzone przez zakłady ubezpieczeń

• Zakłady ubezpieczeń – samofinansujące (wszelkie swoje zobowiązania pokrywają z własnych kosztów)

• Świadczenia i odszkodowania mają charakter pieniężny

• Mają głównie charakter dobrowolny

• Wyodrębnia się w systemie ubezpieczenia obowiązkowe

• Płatnikiem składki jest ubezpieczający

• Ryzyko prowadzenia działalności ubezpieczeniowej spoczywa na zakładach ubezpieczeń

• Ubezpieczyciel ponosi ryzyko ZAPŁATY OKREŚLONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ (spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego)

System ubezpieczeń gospodarczych a system finansowy

Miejsce ubezpieczeń gospodarczych w systemie finansowym

Powiązania sektora ubezpieczeń gospodarczych z pozostałymi ogniwami systemu finansowego:

• Składka ubezpieczeniowa opłacana przez podmioty pozostałych ogniw systemu finansowego (składka z tytułu ryzyka)

• Oszczędności tworzone przez gospodarstwa domowe i gromadzone w postaci aktywów powiązanych z polisami ubezpieczenia na życie składki oszczędnościowe)

• Odszkodowania i świadczenia wypłacane przez ubezpieczycieli innym podmiotom systemu finansowego

• Inwestycje zakładów ubezpieczeń na rynku finansowym

• Inwestycje podmiotów z pozostałych ogniw systemu finansowego w sektorze ubezpieczeń (kapitały ubezpieczeniowych spółek akcyjnych)

• Przepływy ekwiwalentne (towary, usługi) z tytułu świadczeni pracy, dostaw usług i materiałów

• Kapitał pożyczkowy udostępniany zakładom ubezpieczeń przez banki i instytucje rynku finansowego

• Pieniężne strumienie podatkowe

SEGMENTY ORGANIZACJI SYSTEMU UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

Prawna regulacja ubezpieczeń gospodarczych

Zasady prowadzenia działalności ubezpieczeniowej

Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej

[Dz. U. Nr. 124. Poz. 1151 z późn. Zm.]

1. Kto może prowadzić działalność ubezpieczeniową

2. Jak wykonywana działalność ubezpieczeniowa

3. Gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeń

Zasady nadzoru ubezpieczeniowego:

Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o nadzorze ubezpieczeniowymi emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych

[Dz. U. Nr. 124, poz. 1153 z późn. Zm.]

1. Podmioty sprawujące nadzór

2. Sposób i zakres nadzoru i kontroli

3. Konsekwencje dla ubezpieczycieli w przypadku stwierdzenia niezgodności ich działań z prawem

Zasady pośrednictwa ubezpieczeniowego

Zasady ubezpieczeń obowiązkowych.