08.10.2012

Wykład 1

Temat: System, ubezpieczeń gospodarczych.

1. Istota systemu ubezpieczeń gospodarczych:

   • Definicja

   • Cel:

     • Łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych.

     • Ubezpieczeniem trzeba objąć w miarę szeroką grupę narażoną na określone ryzyko

   • (Prewencja – działania pozwalające na zmniejszenie możliwości występowania określonego zdarzenia Np. alarm przeciwpożarowy)

   • Cechy ryzyka – żeby można było je ubezpieczyć:

     • Statystyczność

   • Podmioty objęte ubezpieczeniem wpłacają składki, z których wypacane są odszkodowania podmiotom, którym wydarzyło się zdarzenie ubezpieczeniowe (wystąpiło ryzyko).

2. Funkcje ubezpieczeń:

   • Redystrybucja z jednego podmiotu (należącego do grupy ryzyka) do drugiej grupy (korzystających z ubezpieczenia).

3. Cechy ubezpieczeń gospodarczych:

   • Ubezpieczenia gospodarcze wywodzą się ze starożytności

   • Stanowią instrument polityki gospodarczej państwa

   • Pochodzą z praktyki gospodarczej

   • Regulowane są prawem szczególnym dotyczącym działalności ubezpieczeniowej

   • Prowadzone przez zakłady ubezpieczeń

   • Zakłady ubezpieczeń – samofinansujące

   • Świadczenie i odszkodowanie mają charakter pieniężny

   • Mają głównie charakter dobrowolny

   • Wyodrębnia się w systemie ubezpieczenia obowiązkowe

   • Płatnikiem składki jest ubezpieczający (osoba, która podpisuje się na umowie i płaci za ubezpieczenie)

   • Ryzyko prowadzenia działalności ubezpieczeniowej spoczywa na zakładach ubezpieczeń

4. Segmenty organizacji systemu ubezpieczeń gospodarczych

5. Podstawowa regulacja ubezpieczeń gospodarczych:

   • Zasada nadzoru ubezpieczeniowego

     • Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku ubezpieczonych dziennik ustaw 124 poz. 1133

     • Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym dziennik ustaw 157 pozycja 1119

   • Zasada pośrednictwa ubezpieczeniowego

     • Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym dziennik ustaw 124, pozycja 1154

   • Zasady ubezpieczeń obowiązkowych

     • Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych dziennik ustaw 124, pozycja 1152

   • Zasady zawierania umów ubezpieczeniowych

     • Ustawa, kodeks cywilny, nr 116, pozycja 86 (Dział ubezpieczenia)

6. ZU – prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce:

   • Ubezpieczeniowa spółka akcyjna – działa w sposób komercyjny

   • Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych – w danej grupie członków musi zaspokoić potrzebę ubezpieczeniową

   • Zagraniczne zakłady ubezpieczeń – główny oddział (podlega nadzorowi KNF)

   • Zagraniczne zakłady ubezpieczeń – oddział (licencja UE) – nie musi tworzyć dodatkowego organu

7. Działalność ubezpieczeniowa:

   • Wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem, udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych

   • Uzyskanie zezwolenia organu nadzoru

   • Prowadzenie działalności jako zakład ubezpieczeń i reasekuracji, zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji

   • System funkcjonowania zakładu ubezpieczeń – cele działalności:

     • Komercyjny

     • Wzajemny

8. Ubezpieczeniowa spółka akcyjna:

   • Kodeks Spółek Handlowych, przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej

   • Nie może prowadzić innej działalności

   • Minimalny wymagany kapitał zakładowy charakter gwarancyjny

   • Nadzór KNF

9. Suma gwarancyjna – suma, do jakiej wysokości może być wypłacone zobowiązanie

   • Maksymalna suma gwarancyjna – z ustawy:

     • Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiedzialnej, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:

       • 1) w przypadku szkód na osobie – 5 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,

       • 2) w przypadku szkód w mieniu – 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych

     • – ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody.

10. Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych:

    • Ubezpiecza na zasadzie wzajemności

    • Usługi są również udostępniane podmiotom spoza towarzystwa

    • Nie są nastawione na maksymalizację zysku

    • Członkowie mają wpływ na działalność

    • Składka jest zaliczką

11. Zagraniczne zakłady ubezpieczeń:

    • Główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń

      • Zezwolenie polskiego organu nadzoru

      • Działa na podstawie przepisów prawa polskiego i podlega polskiemu nadzorowi finansowemu

      • Obowiązkowe jest wniesienie kaucji

    • Zagraniczny zakład ubezpieczeń z państw członkowskich Unii Europejskiej (zasada swobody świadczenia usług)

      • Ważne zezwolenie w kraju macierzystym

      • Działa przez oddział lub w inny sposób Np. przez pośredników na zasadzie swobody świadczenia usług

      • Podlega nadzorowi zagranicznego organu nadzoru

      • Zgłasza organowi nadzoru w swoim kraju zanim rozpocznie działalność na terenie RP

      • Stosuje prawo polskie

12. Klasyfikacja rodzajowa ubezpieczeń:

    • Ubezpieczenia gospodarcze:

      • Osobowe – są związane z człowiekiem, wypadkami, ubezpieczeniami na życie a także ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za jakieś działanie

      • Majątkowe – ubezpieczamy coś realnego, czego wartość możemy wyrazić w majątku Np. Auto casco

13. Ubezpieczenia osobowe:

    • Życie, zdrowie, zdolność do pracy

    • Pozytywna i negatywna zależność losowa

    • Prawa niemajątkowe

    • Umowna suma ubezpieczenia zależna od woli stron i możliwości finansowych

    • Świadczenia dotyczące osób

14. Ubezpieczenia majątkowe:

    • Rzeczy lub majątek

    • Negatywne zdarzenie losowe

    • Prawa i obowiązki majątkowe

    • Suma ubezpieczenia a wartość przedmiotu ubezpieczenia

    • Odszkodowanie dotyczące osób prawnych i innych jednostek

15. Systemy ubezpieczenia majątku:

    • Uzależniony jest od rodzaju ryzyka objętego umową

    • Powiązany jest z określaniem wartości przedmiotu obejmowanego ubezpieczenia

    • Wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej

    • Kształtuje potencjalny poziom odszkodowania

    • Istotnie wpływały na składkę ubezpieczeniową (cenę ubezpieczenia)

16. Praktycznie stosowane systemy ubezpieczenia majątku:

    • Na sumy stałe – ważne jest żeby suma ubezpieczenia była określona na początku, może wystąpić

      • Niedoubezpieczenie

      • Nadubezpieczenie

    • Solidarnie na sumy stałe

    • Na pierwsze ryzyko

    • Na sumy zmienne, – gdy wartość majątku ulega dużym wahaniom w okresie ubezpieczenia (Np. ubezpieczenie hurtowni)

    • Na wartość częściową

17. Systemy ubezpieczenia osobowego na życie:

    • Forma zawarcia umowy

    • Rodzaj zawartej umowy

      • Ubezpieczenia ochronne

      • Ubezpieczenia oszczędnościowe – kiedyś były zwolnione z podatku Belki

      • Ubezpieczenia oszczędnościowo-ochronne (mieszane)

      • Ubezpieczenia ubezpieczające ochronę życia

18. Ubezpieczenia gospodarcze (podział ustawowy):

    • Dział I (na życie)

    • Dział II (pozostałe osobowe majątkowe)

19. Miejsce ubezpieczeń gospodarczych w systemie finansowym państwa:

    • Sektor bankowy ubezpieczenia gospodarcze

    • Finanse publiczne

    • Przedsiębiorstwa gospodarstwa domowe

20. Podmioty rynku ubezpieczeń:

    • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego

    • UFG – Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

    • Polskie Biuro Ubezpieczeń Komercyjnych

    • Rzecznik ubezpieczonych

    • Polska Izba Ubezpieczeń

22.10.2012

Wykład 2

1. System ubezpieczeń – sprawy organizacyjne:

   • Egzamin: test wielokrotnego wyboru,

     • 30 pytań – 23 minuty

     • Pytania o zasadnicze rzeczy, ale trzeba je dobrze znać

   • Egzamin zerowy: nie wiadomo czy będzie

     • Materiału z ćwiczeń nie będzie na egzaminie

   • Konsultacje: wtorki w godzinach 18.00-19.00 501D

     • Jest też w piątek 8.00-11.30

   • Wykład jest nieobowiązkowy:

     • Nie będzie list

     • Ale będzie wynagrodzenie za problemowe pytania i odpowiedź + 1pkt na egzamin za każde

   • Literatura:

     • Ubezpieczenia gospodarcze, Praca zbiorowa pod redakcją T. Sangowskiego. Poltext, Warszawa 2001

     • Podstawy ubezpieczeń, tom I – mechanizmy i funkcje, praca zbiorowa pod redakcją J. Monkiewicza, Poltext, Warszawa 2000

     • Ubezpieczenia, Rynek i ryzyko. Praca zbiorowa pod redakcją W. Ronki-Chmielowiec, PWE, Warszawa 2002

     • Banasiński A. Ubezpieczenia gospodarcze Poltext, Warszawa 1996

     • Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej, „Dziennik ustaw” nr 142. poz. 1151. z późniejszymi zmianami

     • Kowalewska E. Sangowski T. Prawo ubezpieczeń gospodarczych, LexisNexis, Warszawa 2004

     • System ubezpieczeń społecznych, Zadania podstawowe, Praca zbiorowa pod redakcją G. Szpor.

2. System ubezpieczeń:

   • Od systemu ubezpieczeń nie można uciec, zawsze będzie nas dotyczył, ponieważ pewna jego część jest obowiązkowa.

   • System:

     • Zbiór elementów powiązanych ze sobą w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób

     • Zbiór elementów wraz z relacjami zachodzącymi pomiędzy elementami

   • Organizacja systemu:

     • Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci relacji miedzy elementami oraz własności tych relacji

     • W strukturze systemu mogą występować podsystem, czyli elementy systemu, które same są systemami.

3. Organizacja systemu:

   • Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji

   • W strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które są systemami

   • System którego elementami są inne systemy jest nadsystemem

   • Pytanie na egzamin:. Ubezpieczenia rentowe funkcjonujące w ramach ubezpieczeń społecznych są

     • A) Podsystemem

     • B) Systemem

     • C) Nadsystemem

4. System ubezpieczeń:

   • Megasystem – system ubezpieczeń w skali globalnej – metoda zarządzania ryzykiem w skali najszerszej (ryzyko światowego systemu gospodarczego, ryzyko zdrowia ludzkości, ryzyko starzenia się społeczeństw)

     • Ryzyko długowieczności:

       • Kapitału może zostać a może też nie starczyć, – dlatego nie powstają zakłady emerytalne potrzebne do wypłacania środków

       • Niemiecki system był dobry, ale do czasu, kiedy długość życia się znacząco nie wydłużyła

     • Obecnie 4,4% osób odkłada dodatkowo na emeryturę a jeszcze niedawno było ich 3,9%

   • Makrosystem – ryzyko w skali danego kraju, społeczeństwa, gospodarki

     • Państwo poprzez obligacje, które są często wykupywane przez OFE roluje swój dług Mezosystem – ujęcie produktowe ubezpieczeń – jako odzwierciedlenie ujęcia branżowego – produkty ubezpieczeń gospodarczych – osobowych, majątkowych z dalszymi podziałami na transportowe, finansowe, a także ubezpieczeń związanych z pracą i zdrowiem

   • Mikrosystemy – aplikacja ubezpieczeń, (czyli tworzenie systemów ubezpieczeń) w podmiotach gospodarczych, Np. w przedsiębiorstwach bankowości, finansach publicznych, gospodarczych domowych

5. Ubezpieczenia a cechy systemu:

   • Ubezpieczenie:

     • Urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych

     • Potrzeby majątkowe pokryte przez ubezpieczenie powstają u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowość zdarzenie losowe

     • Pokrycie potrzeb poprzez ubezpieczenie następuje na drodze rozkładu ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają

6. System ubezpieczeń:

   • Ubezpieczenia tworzą system – główne elementy systemu ubezpieczeń tworzą określoną strukturę i wykazują określone relacje z innymi elementami

     • Podmioty zapewniają ochronę ubezpieczeniową (zakłady ubezpieczeń, fundusze ubezpieczeń i zarządzające nimi podmioty)

     • Ubezpieczeni pozostający pod ochroną ubezpieczeniową (ochronie podlegają dobra osobiste i dobra majątkowe)

     • Ubezpieczający (zawierają umowy – nie zawsze tożsami z ubezpieczeniami)

     • Płatnicy składek ubezpieczeniowych

     • Płatnik finansujący świadczenia z tytułu ubezpieczeń Np. NFZ

     • Pośrednicy ubezpieczeniowi (różne formy pośrednictwa)

       • Agent zaproponował prywatne ubezpieczenie – to też jest pośrednictwo

     • Nadzór finansowy (w zależności od modelu może być wyodrębniony nadzór ubezpieczeniowy)

     • Podmioty wsparcia prawnego i ochrony interesu ubezpieczonych (rzecznicy, fundacje, stowarzyszenia ochrony różnych grup interesów, biura narodowe)

     • Organizacje samorządu ubezpieczeniowego (zrzesza ubepzieczycieli, produktów ubezpieczeniowych, zrzeszenia innych grup – Np. prawników ubezpieczeniowych, aktuariuszy)

     • Inne podmioty systemu ubezpieczeń (podmioty likwidujące / naprawiające szkody, świadczeniodawcy, podmioty szkoleniowe)

7. System ubezpieczeń czy systemy ubezpieczeń:

   • Jest jeden system zdaniem prowadzącego

   • Wg teorii systemów – występują systemy i subsystemy

   • Różne systemy ubezpieczeń:

     • Zachodzą na siebie oraz są od siebie zależne

     • Częściowo się uzupełniają

     • Mogą być rozwiązaniami ogólnogospodarczymi i ogólnospołecznymi albo technicznymi i indywidualnymi

       • Ogólnogospodarczy – wpływa na relacje gospodarcze w skali makrogospodarki

         • Np. obowiązkowe składki ZUS

       • Ogólnospołeczne

         • Np. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

       • Techniczne – jednakowe dla bardzo wielu podmiotów

         • Ogólne warunki ubezpieczenia

       • Indywidualne – dotyczy konkretnych podmiotów

         • Wysokość składki

     • Subsystemy ubezpieczeń występują najczęściej w ubezpieczeniach majątkowych

8. Szerokie ujecie systemów:

   • System ubezpieczeń gospodarczych

   • System ubezpieczeń społecznych

   • System ubezpieczeń zdrowotnych

9. Ujecie ubezpieczeń – przykład:

   • Ubezpieczenia zdrowotne vs Ubezpieczenia gospodarcze:

     • Metoda ubezpieczeniowa – duża grupa podmiotów wpłaca składki, z których tworzy się fundusz ubezpieczeniowy i jest wypłacane odszkodowanie.

   • Różnice:

     • Opierają się na różnych regulacjach prawnych

     • Podlegają różnym zasadom organizacyjnym (zdrowotne organizowanie przez władze publiczne, gospodarcze organizowanie przez podmioty prywatne)

     • Różnią się sposobem i źródłami finansowani

     • Różnią się celem społecznym funkcjonowania

     • Odmienna technika organizacji (ustalanie ryzyka i wyceny)

   • Punkty styczności:

     • Przedmiot ubezpieczenia w ubezpieczeniach zdrowotnych i osobowych ubezpieczeń gospodarczych

     • Substytucyjność i komplementarność usług ubezpieczeń gospodarczych w stosunku do ubezpieczeń zdrowotnych

     • Możliwa do zastosowania technika ubezpieczeniowa

     • Rynkowy charakter świadczenia usługi, jednocześnie oczekiwanie powszechności świadczonych usług

   • System ubezpieczeń (ubezpieczenia gospodarcze, społeczne i zdrowotne) oparty na:

     • Metodzie ubezpieczeniowej

10. UWAGA:

    • Pomimo używania nazwy ubezpieczenia nie każdy obszar systemu ubezpieczeń korzysta w takim samym stopniu z metody ubezpieczeniowej

    • Metoda ubezpieczeniowa:

      • Zasady:

        • Solidarności (wszyscy, którym zagrażają te same ryzyka)

        • Przezorności

        • Ryzyka ubezpieczyciela – ubezpieczyciel ponosi finansowe konsekwencje realizacji ryzyka

      • Główne założenia:

        • Indywidualna kalkulacja ryzyka

        • Indywidualne traktowanie wypłat odszkodowań

05.11.2012

Wykład 3

Temat: System ubezpieczeń gospodarczych.

1. Segmenty organizacji systemu ubezpieczeń gospodarczych:

   • Prawo regulacji ubezpieczeń gospodarczych:

     • Zasady prowadzenia działalności ubezpieczeniowej (ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej), regulują:

       • Kto może w Polsce prowadzić działalność ubezpieczeniową:

         • Ubezpieczyciele krajowi (Spółki akcyjne i TUW) i ubezpieczyciele zagraniczni (unijny odział, główny oddział zakładu ubezpieczeń

       • Zakres działalności ubezpieczeniowej – regulacja stosunku ubezpieczeniowego:

         • Stosunek ubezpieczeniowy obejmuje umowę oraz składkę.

       • Gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeń – art. 147 i dalsze

     • Zasady nadzoru ubezpieczeniowego (ustawa z dnia 22 maja 2003 r o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzecznika Ubezpieczonych oraz ustawa z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym)

       • Mamy nadzór skonsolidowany a nie sektorowy

       • Zakres nadzoru i kontroli:

         • KNF ma szerokie prawa nadzorcze

       • Forma sprawowania nadzoru i kontroli

       • Konsekwencje działalności ubezpieczycieli niezgodnie z regulacjami prawnymi

         • Kary

     • Zasady pośrednictwa ubezpieczeniowego (ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym)

       • Kto może wykonywać pośrednictwo ubezpieczeniowe w Polsce

         • Agenci

         • Brokerzy

         • Multiagencje

       • Odpowiedzialność za działania pośrednika ubezpieczeniowego

       • Kto może zostać pośrednikiem ubezpieczeniowym:

         • Musi mieć bardzo szeroką wiedzę

     • Zasady ubezpieczeń obowiązkowych (ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych)

       • Zakres ubezpieczeń obowiązkowych powszechnych w Polsce, – czyli zawieranych z mocy prawa (OC posiadaczy pojazdów, OC rolników ubezpieczenie gospodarstw od ognia i innych zdarzeń losowych)

       • Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela w ramach ubezpieczeń obowiązkowych

       • Konsekwencje niedopełnienia obowiązków zawarcia umowy ubezpieczenia

     • Zasady zatwierdzania umów ubezpieczenia (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r Kodeks Cywilny)

       • Szczegółowe zasady zawierania umowy ubezpieczenia

       • Szczególne zasady ubezpieczeń majątkowych i szczególne zasady dotyczące ubezpieczeń osobowych

       • Tytuł 37 – art. 805-880

   • W prawie ubezpieczeniowym występuje asymetria – ubezpieczyciel wie jak wykorzystywać prawo ubezpieczeniowe a ubezpieczony nie zawsze.

2. Systemy ubezpieczenia osobowego na życie:

   • Forma zawarcia umowy:

     • Ubezpieczenie indywidualne

     • Ubezpieczenie grupowe

   • Rodzaj zawartej umowy:

     • Ubezpieczenie ochronne

     • Ubezpieczenie oszczędnościowe

     • Ubezpieczenie oszczędnościowe ochronne (mieszane)

       • Ubezpieczenia z gwarancją świadczenia

       • Ubezpieczenia z nominalną ochroną

     • Ubezpieczenia ubezpieczające ochronę życia

   • Ubezpieczenie na życie:

     • Klasyczne - ochronne

       • Zdefiniowana składaka

       • Zdefiniowana suma ubezpieczenia

     • Z funduszem kapitałowym

       • Jest pewna gwarantowana suma ubezpieczenia, ale środki są inwestowane

   • Typowe ubezpieczenie oszczędnościowe – na dożycie

3. Ustawowy system (podział) ubezpieczeń gospodarczych:

   • Ubezpieczenia gospodarcze (przyjrzeć się i wziąć pod uwagę zgrupowanie, Np., jakie ubezpieczenia w ramach działu drugiego):

     • Dział I – na życie

     • Dział II – pozostałe osobowe i majątkowe

   • Podział ten wynika z następujących różnic w ubezpieczeniach:

     • Techniczno-ubezpieczeniowych

     • Finansowych

     • Organizacyjnych

   • Zasada rozdzielności branżowej:

     • Ogranicza możliwość kumulowania działalności ubezpieczeniowej obu działów (na życie i pozostałych obowiązkowych i majątkowych)

     • Celem rozdzielności jest uniemożliwienie zakładowi ubezpieczeń wykorzystania funduszy ubezpieczeń długoterminowych dla uzupełnienia niedoborów w ubezpieczeniach krótkoterminowych.

4. System ubezpieczeń gospodarczych a system finansowy:

   • Miejsce ubezpieczeń gospodarczych w systemie finansowym

     • System bankowy

     • Przedsiębiorstwa

     • Finanse publiczne

     • Ubezpieczenia gospodarcze

     • Gospodarstwa domowe

   • Składka zawsze zasila ubezpieczyciela (poza zwrotami składki)!!!

5. Powiązania sektora ubezpieczeń gospodarczych z pozostałymi ogniwami systemu finansowego:

   • Restytucja – usunięcie szkody

   • Składka ubezpieczeniowa opłacana przez podmioty pozostałych ogniw systemu finansowego (składka z tytułu ryzyka)

   • Oszczędności tworzone przez gospodarstwa domowe i gromadzone w postaci aktywów powiązanych polisami ubezpieczenia na życie (składki oszczędnościowe)

   • Odszkodowania i świadczenia wypłacane przez ubezpieczycieli innym podmiotom systemu finansowego

   • Inwestycje zakładów ubezpieczeń na rynku finansowym

   • Inwestycje podmiotów z pozostałych ogniw systemu finansowego w sektorze (kapitały ubezpieczeniowych spółek akcyjnych)

   • Przepływy ekwiwalentne (towary, usługi z tytułu świadczenia pracy, dostaw usług i materiałów)

   • Kapitał pożyczkowy udostępniany zakładom ubezpieczeń przez banki i instytucje rynku finansowego

     • Ubezpieczyciel może zasilać się krótkoterminowymi źródłami

   • Pieniężne strumienie podatkowe

6. Systemy ubezpieczeń obowiązkowych:

   • Wyodrębnienie ubezpieczeń obowiązkowych ze względu na swobodę zawarcia umowy

   • Ubezpieczenia dobrowolne:

     • Swoboda decyzji o zawarciu umowy ubezpieczenia

     • Warunki ubezpieczeń określane przez zakłady ubezpieczeń w ramach prawa ubezpieczeniowego

   • Ubezpieczenia obowiązkowe:

     • Ubezpieczeniem obowiązkowym jest:

       • Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub

       • Ubezpieczenie mienia

   • Jeżeli:

     • Ustawa lub ratyfikowana przez RP umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia (pytanie na test: czy brak regulacji krajowych oznacza, że ubezpieczenie jest dobrowolne - nie)

   • Regulacja prawna ubezpieczeń obowiązkowych:

     • Ustawa z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych

   • Zawarcie ubezpieczenia obowiązkowego jest:

     • Szczególnymi okolicznościami społecznymi

     • Szczególnymi okolicznościami gospodarczymi

7. Podział i rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych:

   • Ubezpieczenia obowiązkowe powszechnie:

     • Regulowane są bezpośrednio ustawą, ze względu na istotną rolę, jaką pełnią

   • Ubezpieczenia obowiązkowe szczególne:

     • Obowiązek zawarcia wynika z przepisów szczególnych zawartych w różnych ustawach i aktach prawa międzynarodowego

     • Obejmują ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów za szkody przy (podać przykłady):

       • Wykonywaniu szczególnych czynności

       • Wykonywaniu szczególnego zawodu

       • Prowadzenie szczególnej działalności

       • Lub będące następstwem wad produktu

19.11.2012

Wykład 4

1. System ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej:

   • Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej

     • Zapewnia ubezpieczeniu ochronę przed roszczeniem odszkodowawczym

     • Roszczenie objęte ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej powstaje u poszkodowanego w następstwie czynu niedozwolonego lub nienależytego wykonania zobowiązania dokumentu

     • Ubezpieczenie OC chroni majątek ubezpieczonego przed ujemnymi konsekwencjami roszczenia poszkodowanego,

     • Ubezpieczenie OC daje poszkodowanemu pewność naprawienia szkody powstałej na skutek działań osób trzecich,

     • przedmiot ubezpieczeń OC „odpowiedzialność cywilna”

       • ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, a NIE
         „ od odpowiedzialności cywilnej” ( tu roszczenie miałby ubezpieczony do zakładu ubezpieczeń)

2. System ubezpieczeń komunikacyjnych:

   • Zakres systemu ubezpieczeń komunikacyjnych

     • Związane z ruchem lądowym pojazdów mechanicznych,

     • Ochroną objęte jest ryzyko dotyczące osób, które narażone są na szkody osobowe i rzeczowe w związku z tym ruchem.

   • Udział składek AC do wszystkich składek w Polsce wynosi obecnie 40%.

3. Obszary systemu ubezpieczeń komunikacyjnych:

   • Ubezpieczenia komunikacyjne obowiązkowe:

     • Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów w ruchu krajowym:

       • Regulowane prawem szczegółowym,

       • Gwarancyjne wypłaty odszkodowań – UFG

       • Szczególne zasady kontroli dopełnienia obowiązku

     • Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów w ruch zagranicznym;

       • Jednolite porozumienie pomiędzy Biurami Narodowymi – obowiązywanie na terenie EOG – Europejski Obszar Gospodarczy tj. UE, Norwegia, Islandia, Liechtenstein, Chorwacja (może być na egzaminie)

       • System Zielonej Karty

   • Ubezpieczenia komunikacyjne dobrowolne (nie tylko transport – trzeba to potraktować szeroko)

     • Autocasco

     • Cergo

     • Assistance komunikacyjne,

     • Ubezpieczenie ochrony prawnej,

     • NNW kierowcy i pasażerów

4. System ubezpieczeń nieruchomości:

   • Ubezpieczenia nieruchomości obejmują:

     • Klasyczne ubezpieczenia nieruchomości z tytułu ryzyka ognia i innych zdarzeń losowych (woda, szkody energetyczne, uderzenia zewnętrzne)

     • Ubezpieczenie mienia z tytułu ryzyka kradzieży z włamaniem i rabunku (Suma ubezpieczenia od ognia .... i ubezpieczenia z tyt. kradzieży nie jest taka sama i stawki są inne ,składki inne, nie wszystko jest objęte ubezpieczeniem z tyt. Kradzieży)

     • Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej właściciela nieruchomości (deliktowa - sople, odpadające części, oblodzenia)

     • Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej licencjonowanego zarządcy nieruchomości

     • Ubezpieczenia finansowe – zarządcy nieruchomości (dobrego działania, wykonywania kontraktu)

     • Ubezpieczenia budowlane (w procesie inwestycyjnym – sprzętu budowlanego, obiektu w fazie budowy, mienia pracowników)

5. System ubezpieczeń w agrobiznesie (rolniczych):

   • Ubezpieczenia obowiązkowe:

     • OC rolnika

     • Ubezpieczenie budynków rolniczych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego

     • Ubezpieczenie upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w przypadku korzystania z dotacji UE (od 1 lipca 2008) – UE daje środki, ale trzeba majątek mieć ubezpieczony

   • Ubezpieczenia dobrowolne:

     • Ubezpieczenie zwierząt gospodarskich i upraw (w tym w przypadku klęski żywiołowej)

     • Ubezpieczenie sprzętu gospodarskiego

6. System ubezpieczeń ekologicznych:

   • Potrzeba prowadzenia ubezpieczeń ekologicznych:

     • Występowanie szkód ekologicznych

       • Szkody ekologiczne to negatywne skutki środowiska spowodowane nadmiernym zanieczyszczeniem komponentów środowiska – powietrza, wody i gleby

     • Możliwość powstania znacznych zobowiązań przedsiębiorstw w związku z wyrządzaniem szkód w środowisku i skutkami tych zdarzeń dla człowieka

   • Zakres ubezpieczeń ekologicznych:

     • Ubezpieczenia związane ze szkodami zdrowotnymi wywoływanymi zanieczyszczeniem środowiska

     • Ubezpieczenia obowiązkowe dla podmiotów zajmujących się wydobyciem ropy, przetwórstwem i dystrybucją produktów ropopochodnych

     • Ubezpieczenia dotyczące niekorzystnych dla środowiska skutków prowadzonej produkcji i koniecznością prowadzenia działań naprawczych i rewitalizacyjnych (zanieczyszczenie powietrza, gruntu, pól uprawnych, wód, hałas, opady i osady)

     • Ubezpieczenia związane ze składowaniem i utylizacją odpadów i materiałów niebezpiecznych

     • Ubezpieczenia związane z prowadzeniem działalności sprzyjającej ocieplaniu klimatu (wzrost natężenia i częstotliwości występowania katastrof naturalnych – powodzie, huragany)

7. System ubezpieczeń finansowych:

   • Ubezpieczenia finansowe dotyczą:

     • Składki realizacji ryzyka finansowego, a w szczególności ubezpieczenia kredytu, gwarancji ubezpieczeniowych oraz strat finansowych

   • Podstawowe cechy ubezpieczeń finansowych:

     • W małym stopniu podlegają prawu wielkich liczb

     • Źródła ryzyka – złożone procesy ekonomiczne lub polityczne

     • Silny związek z sektorem bankowym

     • Wielopłaszczyznowa ocena i selekcja ryzyka

     • Nie są standardowymi

     • Składki ubezpieczeniowe zwykle nie są taryfikowane, ich wysokość jest ustalana indywidualnie w zależności od wielu elementów, tj.: sytuacji finansowej klienta, rodzaju ubezpieczanej transakcji, zakresu ochrony ubezpieczeniowej,

     • Podstawową kwestią jest pełne przekonanie zakładu o wiarygodności i rzetelności klienta, a także możliwość współdziałania zarówno w czasie trwania ubezpieczenia, jak i w procesie likwidacji szkody,

     • Tendencja do centralizacji kompetencji w zakresie akceptowania ryzyka,

     • Monitorowanie ryzyka w czasie trwania umowy dotyczy zarówno sytuacji finansowej klienta, jak i ubezpieczanych umów,

     • Rozszerza się doradcza rola zakładu ubezpieczeń w kontaktach z klientami,

     • Zasadą jest przyjmowanie prawnych zabezpieczeń ewentualnego regresu
       i windykacja wypłacanych odszkodowań.

   • Wybrane ubezpieczenia finansowe:

     • Gwarancja zapłaty należności kontrolowanych

     • Gwarancja zwrotu zaliczki

     • Gwarancja właściwego usunięcia wad lub usterek

     • Gwarancja zapłaty wadium

     • Gwarancja należytego wykonania kontraktu

     • Ubezpieczenie z tytułu ryzyka utraty pracy

     • Ubezpieczenie krajowego i zagranicznego kredytu kupieckiego

     • Ubezpieczenie kredytów hipotecznych udzielonych osobom fizycznym do momentu ustanowienia hipoteki

     • Ubezpieczenie zysku

Temat: System ubezpieczeń gospodarczych.

1. System rynku ubezpieczeniowego w Polsce:

   • Rynek ubezpieczeń – struktura przedmiotowa

     • Rodzaj oferowanych ubezpieczeń:

       • Niematerialny charakter produktu-usługi ubezpieczeniowej

       • Limitowana dostępność produktów ubezpieczeniowych (tworzenie dowolnych produktów ubezpieczeniowych nie jest możliwe)

         • Można ubezpieczać wszystko, co jest zgodne z prawem

       • Przymus nabywania niektórych ubezpieczeń

       • Indywidualny charakter ceny

       • Odroczony i niepewny charakter użycia

     • Wielkość sprzedaży ubezpieczeń

     • Szkodowość poszczególnych grup ubezpieczeń

2. Rynek ubezpieczeń - struktura podmiotowa:

   • Strona podażowa rynku:

     • Zakłady ubezpieczeń,

     • Podmioty współpracujące z zakładami ubezpieczeń (pośrednicy, aktuariusze, analitycy, lekarze, likwidatorzy, rzeczoznawcy)

       • Aktuariusz – matematyk ubezpieczeniowy, liczy rezerwy techniczne, podpisuje sprawozdania wysyłane przez zakłady ubezpieczeń do Funduszu Nadzoru, bez nich nie powstaje żaden produkt.

   • Strona popytowa rynku:

     • Ubezpieczający (kontrahenci zakładów ubezpieczeń, osoby fizyczne i osoby prawne)

     • Segmenty konsumentów na rynku ubezpieczeń

       • Klient indywidualny,

       • Klient ubezpieczeń zbiorowych (w jednej umowie wiele podmiotów)

       • Klient ubezpieczeń grupowych (w jednej umowie wiele podmiotów Np. grupowe na życie)

     • Segmentacja ubezpieczających

     • Geograficzne (miasta, województwa – lokalne różnice)

     • Demograficzne (wykonywana praca, wiek, płeć, cykl życia)

     • Ekonomiczne (dochody, majątek)

     • Psychograficzne (potrzeby, motywy)

     • Behawioralne (oczekiwane korzyści klienta, preferencje nabywcze, lojalność klienta, świadomość, wiedza, osobowość klienta)

   • Pozostałe podmioty rynku ubezpieczeniowego:

     • Zrzeszenia ubezpieczycieli, (podmioty, które wypracowują jednolite stanowisko wszystkich ubezpieczycieli w stosunku do władzy publicznej, ustawodawców, ubezpieczonych, ubezpieczających)

     • Zrzeszenia ubezpieczonych (chronią podmioty słabsze w relacjach prawnych)

     • Nadzór ubezpieczeniowy (regulacja prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeniowego).

3. Instytucje rynku ubezpieczeniowego w Polsce - nadzór ubezpieczeniowy

   • Komisja Nadzoru Finansowego (przejęła kompetencje KNUiFE od dnia 19 września 2006r)

   • Celem nadzoru jest: ochrona interesów osób ubezpieczających, członków funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych,

   • Główne zadania organu nadzoru – KNF:

     • Nadzór nad zgodnością działań zakładów ubezpieczeń z regulacjami prawa,

     • Nadzór nad realizacją praw ubezpieczonych,

     • Nadzór nad działalnością pośredników ubezpieczeniowych,

     • Wydanie i cofanie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej i funduszy emerytalnych,

     • Wydawanie zgody na powołanie osób członków zarządu,

     • Wydawanie zgody na połączenia i podziały zakładów ubezpieczeń – polega na przeniesieniu portfela ubezpieczeniowego,

     • Nakładanie kar pieniężnych na zakłady ubezpieczeń, członków zarządu (stwierdzenie niezgodności z prawem).

   • Rzecznik Ubezpieczonych

     • Podstawowy cel działań Rzecznika Ubezpieczonych: reprezentuje interesy osób ubezpieczonych, członków funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych.

     • Główne zadania Rzecznika Ubezpieczonych:

       • Rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika,

       • Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i PPE,

       • Informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i PPE,

       • Stwarzanie możliwości polubownego i pojedynczego rozstrzygania sporów w zakresie ubezpieczeń.

   • Polska Izba Ubezpieczeń:

     • Cele działań PIU:

       • PIU jest organizacją ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego,

       • Przynależność zakładów ubezpieczeń do Izby jest obowiązkowa i powstaje z chwilą podjęcia przez zakład działalności ubezpieczeniowej

     • Główne zadania Izby:

       • Reprezentowanie zakładów ubezpieczeń wobec organów władzy i administracji państwowej,

       • Wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących działalności ubezpieczeniowej oraz współdziałanie przy ich opracowaniach,

       • Współdziałanie z organizacjami i stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń,

       • Edukacja ubezpieczeniowa.

03.12.2012

Wykład 5

1. Europejski system ubezpieczeń.

   • System jednolitego rynku finansowego UE

   • Rynek finansowy UE:

     • Jeden z najbardziej rozwiniętych rynków na świecie,

     • Zasady (lub zasoby) funkcjonowania jednolitego rynku finansowego,

       • Zasady fundamentalne określone przez Traktat Rzymski w 1957r,

         • Swoboda osiedlania się – jest realizowana

         • Swoboda świadczenia usług – nie do końca jest realizowana, ponieważ w różnych krajach różne usługi mogą podlegać licencjonowaniu, rynek usług finansowych jest licencjonowany

         • Swoboda przepływu kapitału – bywa ograniczana

     • Zasada minimalnych standardów (nie jak wskazywano wcześniej – regulacja wszystkiego, a jedynie regulacja ogólna),

       • Zasada wzajemnego uznawania przepisów narodowych,

       • Zasada jednolitej licencji,

       • Zasada prymatu nadzoru macierzystego – ten, kto wydaje licencję, ten nadzoruje

2. Instytucjonalne uwarunkowania procesów regulacyjnych rynków finansowych:

   • Projekty legislacji dotyczące rynku finansowego inicjowane są przez Komisję Europejską i przekazywane do współdecydowania Radzie Ministrów oraz Parlamentowi Europejskiemu,

   • Występowanie znacznej ilości ciał doradczych i opiniodawczych powodujących nadmierną komplikację procesów tworzenia regulacji (Komitet Doradczy Bankowości, Komitet Ubezpieczeń, Konferencja Nadzorców Ubezpieczeniowych, Komitet Kontaktowy Rynków Kapitałowych)

   • Poziom złożoności struktur instytucjonalnych spowodował konieczność uproszczenia zasad regulacji wspólnego rynku finansowego – PROCEDURA LUMFALUSS ‘ YEGO..

   • Procedura Lamfalusse-go to proces tworzenia, konsultowania, przyjmowania i wdrażania w życie nowego prawa wspólnotowego dotyczącego rynku papierów wartościowych, ubezpieczeń, instytucji pracowniczego zaopatrzenia emerytalnego i bankowego,

   • Procedura obejmuje także niemające mocy aktu prawnego rekomendacje, standardy, wytyczne oraz zalecenie we wspomnianych dziedzinach,

   • Powstanie Dyrektywy 2005/1/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej nową strukturę organizacyjną dla komitetów usług finansowych.

3. Sektory rynku finansowego UE:

   • Bankowość,

   • Ubezpieczenia i pracownicze programy emerytalne,

   • Papiery wartościowe.

4. Pytanie na egzamin:

   • Czy polska ustawa o działalności ubezpieczeniowej jest zbieżna z dyrektywami UE dotyczących ubezpieczeń – Nie ma pełnej zgodności bo jest zasada uznawania prawa krajowego za obowiązujące.

5. Zasady organizacji rynku ubezpieczeń UE - etapy rozwoju jednolitego rynku ubezpieczeniowego:

   • Etap pierwszy (dyrektywy pierwszej generacji [1973]):

     • Tworzenie podstawowego zestawu standardów regulujących działalność ubezpieczeniową

     • Licencjonowanie działalności

     • Zakaz łączenia ubezpieczeń na życie z innymi rodzajami ubezpieczeń

     • Obowiązek tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

   • Etap drugi (dyrektywy drugiej generacji [1988]):

     • Zasada swobody świadczenia usług

     • Początkowe regulacje określające nadzór ubezpieczeniowy przyporządkowany do siedziby ubezpieczyciela

   • Etap trzeci (dyrektywy trzeciej generacji [1992]):

     • Zasada jednolitej licencji

     • Zasada prymatu nadzoru macierzystego

     • Przebudowa formuły nadzoru nad rynkiem ubezpieczeniowym – skupienie się na nadzorze ostrożnościowym (wypłacalność) zamiast materialnego (kontrola cen, kontrola OWU, kontrola działalności) na pytanie o nadzór będzie na egzaminie

6. Nadzór nad jednolitym rynkiem ubezpieczeń w UE:

   • Obecny system nadzoru finansowego w UE:

     • Podstawy organizacji nadzoru - Dyrektywy III generacji,

     • Nadzór wykonywany przez państwo siedziby zakładu ubezpieczeń,

     • Zasada jednolitej licencji,

     • Koncentracja na sferze finansowej ubezpieczyciela,

     • Ujednolicenie zasad nadzoru w państwach członkowskich (jednakowy poziom ingerencji państwa w sektor ubezpieczeń)

     • Oparcie finansowej stabilności działania zakładów ubezpieczeń na koncepcji marginesu wypłacalności, (jakie jest ryzyko mierzone w wartości pieniądza, jakie ponosi ubezpieczyciel, które musi pokryć) oraz minimalnym kapitale gwarancyjnym,

     • Ocena wypłacalności zakładów ubezpieczeń odnosi się do statycznej analizy:

       • W zakładzie ubezpieczeń działu I – poziom rezerw techniczno – ubezpieczeniowych, wielkość przyjętego ryzyka oraz poziomu reasekuracji,

       • W zakładzie ubezpieczeń działu II – poziom składki przypisanej brutto oraz odszkodowania i świadczenia wypłacone z uwzględnieniem poziomu reasekuracji

     • Opracowanie systemów wczesnego ostrzegania (SWO) pozwalających na działanie nadzorcze już w momencie identyfikacji symptomów zagrożenia wypłacalności (poziom wypłacalności mierzy się z perspektywy ryzyka.)

7. Zmiany zachodzące w systemie nadzoru nad jednolitym rynkiem ubezpieczeniowym:

   • Konieczność podjęcia działań zmieniających zasady nadzoru wynika z dążenia do przekształcenia rynku unijnego w obszar o wysokim poziomie integracji

   • Zmiany te są powiązane z założeniem Strategii Lizbońskiej – utworzenie najbardziej konkurencyjnego rynku na świecie do 2010 roku

   • Projekt zmian w systemie nadzoru ubezpieczeniowego – Solvency II:

     • Główne założenie – skuteczne dopasowanie analizy i oceny wypłacalności zakładu ubezpieczeń do rzeczywistych typów i zakresów ryzyka zagrażającego działalności zakładów ubezpieczeń

     • Model nadzoru ubezpieczeniowego „Solrency II” system trzech filarów:

       • Filar I – ryzyko kwantytatywne (minimalny kapitał gwarancyjny, rezerwy, lokaty) – wymagania kapitałowe

       • Filar II – ryzyko kwalifikowane (kontrola wewnętrzna, zarządzanie ryzykiem, ład korporacyjny (ustalenie zasad wewnętrznej współpracy pomiędzy obszarami – w tym przypadku ubezpieczyciela), weryfikacja zasad nadzoru) – zarządzanie zakładem i polityki nadzorcze.

       • Filar III – transparentność rynku ubezpieczeń (publikacja danych, rachunkowości ubezpieczeń) raportowanie dla nadzoru

     • Budowanie modeli oceny ryzyka – model nadzorczy vs modele wewnętrzne.

8. Instytucje europejskiego systemu ubezpieczeń:

   • Komitet Europejski Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (CEIOPS)

     • Utworzony decyzją Komisji Europejskiej z dnia 5 listopada 2003r

     • Zrzesza przedstawicieli nadzorów ubezpieczeniowych i emerytalnych krajów członkowskich UE

     • CEIOPS – jeden z 3 komitetów doradczych Komisji Europejskiej ds. tworzenia i wdrożenia wspólnotowych regulacji prawnych dotyczących rynku finansowego.

   • Zadania CEIOPS:

     • Opiniowanie projektów wspólnotowych aktów prawnych – zarówno na wezwanie Komisji Europejskiej jak
       i z własnej inicjatywy,

     • Promowanie i ułatwianie spójnej implementacji dyrektyw na obszarze całej UE

     • Ułatwianie współpracy pomiędzy organami nadzoru państw członkowskich UE

9. CEA (Comite Europeen des Assurances) - organizacja zrzeszająca izby i związki ubezpieczeniowe z 33 europejskich krajów,

   • Podstawowy cel – rozwiązywanie problemów związanych ze strategicznymi interesami europejskich firm ubezpieczeniowych,

   • Reprezentowanie europejskiego środowiska ubezpieczeniowego na forum takich organizacji międzynarodowych,

   • Rozwijanie biznesu ubezpieczeniowego w kontekście jego wpływu na struktury społeczno – ekonomiczne

10. Finansowe aspekty funkcjonowania systemu ubezpieczeń gospodarczych:

    • Gromadzenie kapitału niezbędnego do rozpoczęcia działalności ubezpieczeniowej oraz monitorowanie i zarządzanie wraz z rozwojem zakresu działalności

    • Usługa ubezpieczeniowa świadczona jest na zasadach rynkowych – o kształcie i parametrach tej usługi decyduje relacja podaży i popytu

    • Świadczenie usługi ubezpieczeniowej ma charakter odpłatny:

      • W zamian za ochronę ubezpieczeniową opłacana jest składka

      • Składka nie jest jednakowa dla wszystkich – zależy od ryzyka

      • Budowa taryf składek – różnicujących podmioty i przedmioty ubezpieczenia ze względu na ryzyko

    • Przed zawarciem umowy ubezpieczenia następuje ocena, analiza i akceptacja ryzyka ubezpieczeniowego – underwritting (czy ryzyko jest ubezpieczalne, jak je ubezpieczyć):

      • Underwritting techniczny w ubezpieczeniach majątkowych

      • Underwritting medyczny w ubezpieczeniach osobowych

    • Zawieranie umów – organizacja pośrednictwa ubezpieczeniowego

      • Rodzaje współpracy z pośrednikami (wynagrodzenia)

      • Koszty akwizycji

    • Gromadzenie środków w postaci składek i tworzenie funduszu ubezpieczeniowego – podstawa wypłat z zawartych umów

    • Odkładanie części wartości składek pozyskanych w bieżących okresach na przyszłe wypłaty- tworzenie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

    • Gromadzenie środków ze składek w funduszu ubezpieczeniowym i ich późniejsze wykorzystanie na wypłaty – mechanizm redystrybucji

    • Gospodarka lokacyjna zakładów ubezpieczeń – inwestowanie nadwyżek pomiędzy momentem pozyskania składki a momentem wypłaty odszkodowania

    • Zarządzanie portfelami ubezpieczeniowymi i bieżąca obsługa umów:

      • Koszty obsługi umów (koszty administracyjne)

      • Rezygnacje z umów (przedterminowe)

      • Modyfikowanie umów

    • Weryfikacja i akceptacja wniosków o wypłatę odszkodowań i świadczeń (postępowanie likwidacyjne)

    • Zarządzanie ryzykiem ubezpieczyciela (ryzyko związane z prowadzoną działalnością gospodarczą)

    • Reasekuracja – prowadzenie reasekuracji czynnej oraz biernej

    • Zarządzanie finansami ubezpieczyciela – równoważenie systemów pieniężnych

17.12.2012

Wykład 6

Temat: System ubezpieczeń społecznych.

1. Pojęcia podstawowe:

   • Zabezpieczenie społeczne:

     • To całokształt środków i działań publicznych za pomocą, których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb, wspólnie uznawanych za ważne.

   • Określenie zabezpieczenia społecznego opiera się na założeniu, że:

     • Z reguły każdy dorosły członek społeczeństwa ma możliwość i jest obowiązany zapewnić własną pracą (majątkiem) zaspokojenie potrzeb swoich i najbliższej rodziny,

     • Prawo zabezpieczenia społecznego przypada jedynie definiowanie społecznie uchwytnych wyjątków od tej reguły,

     • Normowanie przedsięwzięć uznawanych za możliwe i właściwe w celu wypełnienia powstających luk.

2. Metody zabezpieczenia społecznego:

   • Technika ubezpieczeniowa – tworzenie wyodrębnionego funduszu ubezpieczeniowego dla potrzeb finansowania zabezpieczenia społecznego

   • Technika zaopatrzeniowa – środki gromadzone są przez państwo w ramach budżetu i część tych środków przeznaczana jest na potrzeby zabezpieczenia społecznego

   • Technika opiekuńcza (pomoc społeczna) – świadczenia przyznawane są według kryteriów obiektywnych, ale również na zasadzie uznaniowości

3. Określenie ubezpieczenia społecznego (za Wacławem Szubertem) – ubezpieczenie społeczne stanowi *:

   • System zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym

   • System świadczeń pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzeniami

   • System świadczeń spełnionych przez zobowiązane do tego instytucje

   • System świadczeń finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń w całości lub, co najmniej w poważnej mierze na zbiorowość osób do nich uprawnionych

4. Cechy ubezpieczenia społecznego:

   • Tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe (choroby, inwalidztwa, starość, bezrobocie, śmierć)

   • Cel tworzenia wspólnoty – pokrywanie potrzeb majątkowych ze wspólnego funduszu

   • Ubezpieczenia społeczne – ścisły związek z pracą, której charakter decyduje o przynależności do określonej wspólnoty,

   • Charakter przymusowy,

   • Publiczny (państwowy Np. ma go ZUS lub pod nadzorem państwa Np. OFE)

   • Nie zarobkowy charakter instytucji zbierających fundusze i dokonujących wypłat (są wyjątki takie jak OFE)

   • Ustawowo gwarantowane prawo do świadczeń przysługujące w razie wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem i niezależnie od posiadania innych środków utrzymania,

   • Zróżnicowanie świadczeń wg wysokości utraconych zarobków oraz wysokości i liczby opłaconych składek.

5. Należy odróżnić ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej!!!

6. Zakres ubezpieczeń społecznych:

   • Podstawowa regulacja systemu ubezpieczeń społecznych:

     • Ustawa z 13.10.1998r o systemie ubezpieczeń społecznych,

     • Ustawa z 17.12. 1998r o emeryturach i rentach z FUS

     • Ustawa z 22.08.1997r o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

7. Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmują:

   • Ubezpieczenia emerytalne

   • Ubezpieczenia rentowe

   • Ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa (tzw. chorobowe)

   • Ubezpieczenia z tyt. wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tzw. wypadkowe)

8. Konstrukcja polskiego systemu ubezpieczeń emerytalnych – trój-filarowy system emerytalny

   • I Filar

     • Ubezpieczenia społeczne mające charakter powszechny i obowiązkowy

     • Finansowanie metodą repartycyjną i administrowanie przez ZUS

   • II Filar

     • Otwarte Fundusze Emerytalne o charakterze powszechnym i obowiązkowym gromadzące i pomnażające składki wpłacone przez członków,

     • Zakłady emerytalne zapewniające wypłatę świadczeń emerytalnych z tych środków

   • Element uzupełniający systemu ubezpieczeń społecznych:

   • III Filar

     • Pracownicze programy emerytalne (PPE) organizowane dobrowolnie przez pracodawców dla pracowników oraz IKE, IKZE, prywatne ubezpieczenie na życie o charakterze emerytalnym

9. Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określonych ustawą wykonują:

   • Zakład Ubezpieczeń Społecznych

   • Otwarte Fundusze Emerytalne

   • Zakłady emerytalne

   • Komisja Nadzoru Finansowego

   • Płatnicy składek

10. System finansowy ubezpieczeń społecznych opiera się na funduszach pochodzących ze:

    • Składek ewidencjonowanych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników składek prowadzonych przez ZUS oraz na indywidualnych kontach w OFE

    • Środków budżetu Państwa

11. Główne elementy systemu finansowego to:

    • Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS)

    • Fundusz Rezerwy Demograficznej

    • Fundusze emerytalne (OFE, PPE)

      • Powszechne Towarzystwa Emerytalne zarządzają OFE

12. ZUS:

    • Państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną,

    • W jego skład wchodzą jednostki terenowe i centrala

    • Struktura organizacyjna ZUS, zakres działania, tryb funkcjonowania i kompetencje jego organów określone są w statucie ZUS

    • Organami ZUS są: Zarząd i Rada Nadzorcza

13. PTE (Powszechne Towarzystwa Emerytalne)

    • Spółka Akcyjna, która tworzy fundusz emerytalny i zarządza nim za wynagrodzeniem,

    • PTE pełni funkcje organizatorskie

14. Zakład Emerytalny:

    • Podmiot wybrany przez ubezpieczonego dla wypłacania mu emerytury (dożywotniej lub kapitałowej)

15. KNF – Komisja nadzoru Finansowego

16. Płatnicy składek

    • Głównie pracodawcy,

    • Ich zadania o charakterze obowiązkowym wyznacza głownie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,

    • Dodatkowe możliwości oferowania pracownikom dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego określa ustawa o pracowniczych programach emerytalnych.

17. Kapitałowa część ubezpieczeń emerytalnych to głównie II filar i jego instytucje:

    • Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)

    • Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE)

    • Zakłady Emerytalne (EM)

18. Otwarty Fundusz Emerytalny (OFE) – zasady funkcjonowania i przedmiot działalności:

    • Gromadzenie środków pieniężnych,

    • Lokowanie środków pozyskanych ze składek z przeznaczeniem uzyskanego kapitału na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego

    • Środki pieniężne trafiają do OFE poprzez ZUS w postaci części składki na ubezpieczenia emerytalne i do OFE trafia 2,3% (7,3% trafiało do 30 kwietnia 2011) podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne

19. Cechy OFE:

    • Fundusze emerytalne maja charakter otwarty – każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa,

    • Istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla każdej osoby objętej ubezpieczeniem społecznym urodzonej po 31.12.1968r

    • Osoby, które nie wybrały funduszu są przypisywane do funduszu w drodze losowania, które organizuje ZUS,

    • Członek funduszu może zdecydować o zmianie funduszu, a fundusz, do którego należy nie może ograniczać jego prawa do wystąpienia, jeżeli dokonał on wyboru innego funduszu,

    • Decyzja o zmianie funduszu oznacza przeniesienie do tego funduszu zgromadzonych środków w drodze tzw. wypłaty transferowej.

20. Organizacja OFE:

    • OFE są odrębnymi podmiotami, mają osobowość prawną,

    • OFE są tworzone, zarządzane i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez PTE

21. PTE:

    • PTE – podmioty prywatne działające w formie spółek akcyjnych,

    • OFE i zarządzające nimi PTE, podlegają nadzorowi państwa - Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)

    • PTE może zarządzać tylko jednym funduszem emerytalnym

    • PTE mogą się łączyć lub być nabywane przez inne towarzystwa emerytalne (fundusz emerytalny jest likwidowany, ale nie odbywa się to w drodze przeniesienia aktywów)

    • Wszystkie zmiany struktury podmiotowej rynku, jak również zmiany właścicielskie, wymagają zezwolenia organu nadzoru,

    • Podstawową przesłanką dla wydania zgody na połączenie funduszy jest właściwe zabezpieczenie interesów członków OFE

14.01.2013

Wykład 7

1. Ulubione tematy:

   • Powiązania systemowe

   • System ubezpieczeń społecznych – Szpor – książka

   • System ubezpieczeń zdrowotnych

2. Organizacja systemu i specyfika rynku ochrony zdrowia:

   • Zasada podstawowa - każdy obywatel ma prawo do ochrony zdrowia (konstytucja RP art. 68) niezależnie od sytuacji materialnej

   • Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku

   • Zdrowie ludności oraz zdrowie jednostki jest produktem prowadzenia przez państwo określonej polityki społeczno- ekonomicznej (długość życia oraz stan zdrowia – oznaka rozwoju ekonomicznego)

   • Działania podejmowane w celu utrzymania, poprawy lub przywrócenia zdrowia prowadzone są w ramach systemu ochrony zdrowia

3. System ochrony zdrowia (z perspektywy populacji a nie jednostek):

   • Wg WHO – spójna całość, której liczne powiązane miedzy sobą części wspólnie oddziałując wpływają (pozytywnie) na stan zdrowia populacji,

   • Całokształt działań podejmowanych na rzecz ochrony zdrowia populacji w płaszczyźnie politycznej, prawnej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej.

4. System ochrony zdrowia obejmuje:

   • System opieki zdrowotnej, – czyli działania jednostek służby zdrowia i ich pracowników

   • Aktywność społeczną w kierunku ochrony zdrowia.

5. System opieki zdrowotnej:

   • Zorganizowany i skoordynowany zespół działań, którego celem jest realizacja świadczeń i usług profilaktyczno – leczniczych i rehabilitacyjnych mających na celu zabezpieczenie i poprawę stanu zdrowi jednostki i zbiorowości,

   • Skuteczność tego systemu – zależna jest głownie od dostępności ograniczonych zasobów finansowych i rzeczowych (technika) oraz efektywne ich wykorzystanie

   • Konieczne jest sprawowanie szczególnego nadzoru nad alokacją i wykorzystaniem dostępnych zasobów – będzie na egzaminie

   • Dostępność zasobów jest uzależniona od poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju i zamożności społeczeństwa oraz realizowanej polityki państwa w zakresie organizacji i finansowania opieki zdrowotnej.

6. Główne elementy prawidłowego działania systemu opieki zdrowotnej (na egzaminie będzie pytanie o parametry finansowe i niefinansowe)

   • Dostępność opieki zdrowotnej (bezpośrednio powiązana z jakością opieki zdrowotnej) - finansowe

     • Możliwość otrzymania świadczenia

     • Ilość i rozmieszczenie placówek ochrony zdrowia

     • Godziny pracy

     • Okres oczekiwania na świadczenia medyczne

   • Ciągłość opieki – finansowe

   • Skuteczność i jakość opieki – pozafinansowe

   • Akceptacja i satysfakcja personelu i pacjentów - finansowe

   • Kompleksowość (globalność) opieki - finansowe

   • Zmiany systemowe i elastyczność systemu opieki zdrowotnej – niefinansowe przeważają

   • Produktywność systemu – zależna jest od dostępności zasobów sprzętowych i technologicznych oraz poziomu i jakości wykształcenia oraz wydajności i nastawienia do pracy personelu medycznego – finansowy

7. Rola państwa w organizacji i finansowaniu systemu ochrony zdrowia:

   • Wynika z niemożności zastosowania mechanizmu rynkowego w pełnym zakresie,

   • Usługi zdrowotne są przedmiotem oddziaływania ryzyka,

   • Konieczność zwiększania nakładów na system opieki zdrowotnej (rozwój technologii i farmaceutyki)

   • Reglamentacja świadczeń,

   • Zwiększenie efektywności.

8. Klasyfikacja systemów (ubezpieczeń) zdrowotnych wg OECD: (Dobrowolne ubezpieczenie oparte na kontrakcie a wybrane przez konsumenta – pytanie na egzamin)

   • Model bezpośrednich opłat wnoszonych przez konsumenta bez zwrotu przez ubezpieczenie – bezpośrednia odpłatność ponoszona przez pacjenta za świadczone usługi,

   • Model dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego umożliwiający zwrot całości lub części poniesionych wydatków – pośrednictwo zakładów ubezpieczeń

   • Model przymusowego (publicznego / społecznego) ubezpieczenia

     • Występuje obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia,

     • Płatność za pośrednictwem państwa

   • Model dobrowolnego ubezpieczenia opartego na kontraktach miedzy ubezpieczycielami i wytwórcami świadczeń medycznych

     • Świadczeniobiorca (pacjent) ma swobodę wyboru ubezpieczyciela,

     • Ubezpieczyciel zawiera umowy – o świadczenia medyczne – z wybranymi świadczeniodawcami

   • Model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia opartego na kontraktach miedzy płatnikiem strony trzeciej (budżet państwa, NFZ) a wytwórcami świadczeń zdrowotnych

     • Środki pochodzą z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego lub też z podatków ogólnych

     • Środki przekazywane są przez stronę trzecią (dysponenta środków) bezpośrednio do świadczeniodawców, którzy realizują świadczenia na podstawie zawartych umów.

       • Płatnik strony trzeciej, świadczenioborca

9. System ochrony zdrowotnej w Polsce:

   • Od 1999 roku zmieniono w Polsce system finansowania ochrony zdrowia z zaopatrzeniowego na ubezpieczeniowy (państwo dzieli pieniądze, które dostanie na opiekę zdrowia)

   • Usługi w zakresie ochrony zdrowia są finansowane przede wszystkim ze środków publicznych, środki pochodzą również ze źródeł prywatnych (częściowa odpłatność)

10. Źródła finansowania ochrony zdrowia w Polsce:

Źródła publiczne	Źródła prywatne
Składki na ubezpieczenie zdrowotne, Dochody budżetu państwa, Środki organizacji międzynarodowych, Środki przekazywane przez TU z tytułu ubezpieczeń OC kierowców	Opłaty za świadczenia niepodlegające finansowaniu ze źródeł publicznych, Opłaty dobrowolne za nieodpłatne świadczenia, Opłata abonamentowa tzw. quasi ubezpieczenia, Opłaty nieformalne, darowizny, wpłaty dla stowarzyszeń, fundacji, Opłaty ze środków pracodawcy (obowiązkowe i dobrowolne)

1. Składka ubezpieczenia zdrowotnego:

   • Opłacana jest obligatoryjnie

   • Pobierana jest przez ZUS (przekazywana do dysponenta środków NFZ)

   • Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega odliczeniu od należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych

   • Obowiązujący system gromadzenia środków zwiększa świadomość społeczeństwa o wysokości ponoszonych opłat na ochronę zdrowia

   • Wydatki na ochronę zdrowia rosną – koszty nowoczesnych leków i wysoki poziom bezrobocia - składki nie wystarczają na pokrycie kosztów – powstanie zadłużenia SPZOZ i NZOZ

   • Skutek podwyższenia składki ubezpieczeń zdrowotnych bez adekwatnych zmian odliczenia składki od podatku dochodowego – przerzucenie źródła dodatkowych przychodów systemu bezpośrednio na społeczeństwo, w kolejnych latach po reformie okazuje się, że środki gromadzone na ochronę zdrowia są niewystarczające (początkowe postulaty wskazywały składkę na poziomie 11%)

2. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne w kolejnych latach (w % podstawy wymiaru):

   • Wartość składki 9%

   • Wysokość składki podlegająca odliczeniu od podatku dochodowego 7,75%

3. Źródła finansowania z punktu widzenia mikro- finansowanie działalności zakładu opieki zdrowotnej:

   • Umowy (kontrakty) zawarte z NFZ

   • Umowy zawarte z innymi placówkami medycznymi,

   • Dotacje przekazywane samodzielnemu publicznemu ZOZ (SPZOZ) przez organ założycielski,

   • Środki przekazywane przez Ministerstwo Zdrowia, a także NFZ na programy z zakresu ochrony zdrowia publicznego,

   • Środki przekazywane bezpośrednio przez Ministerstwo Zdrowia przeznaczonych na finansowanie wysoko specjalistycznych procedur medycznych,

   • Wpłaty prywatne (osoby fizyczne, pracodawcy), darowizny, itp.,

   • Inne przychody uzyskiwane z działalności innej niż medyczna Np. wynajem, zbycie zbędnych składników majątku

4. Proces kupna i konsumpcji świadczeń medycznych w Polsce:

   • Od 1999 roku nastąpił rozdział miedzy instytucją płatnika i świadczeniodawcy usług medycznych,

   • Płatnikiem ustanowiono funkcjonujące od 1999r Kasy Chorych, przekształcone następnie w NFZ, który w ramach negocjacji zawiera umowy ze świadczeniodawcami usług medycznych,

   • Kontrakty na wykonanie świadczeń medycznych mogą być również zawierane przez inne instytucje takie jak: Ministerstwo Zdrowia oraz inne ministerstwa, pracodawców, fundacje, stowarzyszenia, zakłady ubezpieczeń.

     • Świadczeniobiorca (pacjent) -składka płatnik –cena świadczeniodawca (NFZ) środki z innych źródeł

       • Świadczeniobiorca świadczeniodawca

5. Na ochronę zdrowia wydaje się:

   • 6% PKB w Polsce, w USA 15%, Szwajcarii 11,5%

   • Zamożne kraje wydają przeważnie około 10-15%

   • Kraje rozwijające się głównie 6-8,5%