WYKŁ. I SYSTEM UBEZPIECZEŃ 08.10.2012

SYSTEM UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

Istota systemu ubezpieczeń gospodarczych:

• Definicja

• Cel: łagodzenie negatywnych skutków działań i zdarzeń, ubezpieczeniem obejmuje się grupę narażoną na takie samo ryzyko

Cechy ubezpieczeń gospodarczych:

• Ubezpieczenia gosp. Wywodzą się ze starożytności

• Stanowią instrument polityki gospodarczej państwa

• Pochodzą z praktyki gospodarczej

• Regulowane są prawem szczególnym dotyczącym działalności ubezpieczeniowej

• Prowadzone przez zakłady ubezpieczeń

• Zakłady ubezpieczeń – samofinansujące

• Świadczenia i odszkodowania mają charakter pieniężny

• Mają głównie charakter dobrowolny

• Wyodrębnia się w systemie ubezpieczenia obowiązkowe

• Płatnikiem składki jest ubezpieczający

• Ryzyko prowadzenia działalności ubezpieczeniowej spoczywa na zakładach ubezpieczeń

SEGMENTY ORGANIZACJI SYSTEMU UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

Prawna regulacja ubezpieczeń gospodarczych:

• Zasady nadzoru ubezpieczeniowego: Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych 2003, Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym z 2006

• Zasady pośrednictwa ubezpieczeniowego: Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym

• Zasady ubezpieczeń obowiązkowych: Ust. O ubezpieczeniach obowiązkowych

• Zasady zawierania umów ubezpieczenia: Ustawa. Kodeks cywilny

ZU – prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce:

• Ubezpieczeniowa spółka akcyjna

• Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych

• Zagraniczne zakłady ubezpieczeń – główny oddział

• Zagraniczne zakłady ubezpieczeń – oddział (licencja UE)

Działalność ubezpieczeniowa:

• Wykonywanie czynności ubezp. związanych z oferowaniem, udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych

• Uzyskanie zezwolenia organu nadzoru

• Prowadzenie działalności jako: zakład ubezpieczeń i reasekuracji, zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji

• System funkcjonowania ZU – cele działalności:
  - komercyjny,
  - wzajemny.

Ubezpieczeniowa spółka akcyjna:

• Kodeksu Spółek Handlowych, przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej

• Nie może prowadzić innej działalności

• Minimalny wymagany kapitał zakładowy, charakter gwarancyjny

• Nadzór KNF

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych:

• Ubezpieczenia na zasadzie wzajemności

• Usługi są również udostępniane podmiotom spoza towarzystwa

• Nie są nastawione na maksymalizację zysku

• Członkowie maja wpływ na działalność

• Składka jest zaliczką

Zagraniczne zakłady ubezpieczeń:

• Główny oddział zagranicznego ZU
  - zezwolenia polskiego organu nadzoru
  - działa na podstawie przepisów prawa polskiego i podlega polskiemu nadzorowi finansowemu
  - obowiązkowe jest wniesienie kaucji

• Zagraniczny ZU z państwa członkowskiego UE (zasada swobody świadczenia usług)
  - ważne zezwolenie z kraju macierzystym
  - działa przez oddział lub w inny sposób, np. pośredników na zasadzie swobody świadczenia usług
  - podlega nadzorowi zagranicznemu organowi nadzoru
  - zgłasza organowi nadzoru w swoim kraju zamiar wykonywania działalności na terenie RP
  - stosuje prawo polskie

Klasyfikacja rodzajowa ubezpieczeń:

• Ubezpieczenia gospodarcze
  - osobowe
  - majątkowe

Ubezpieczenia osobowe:

• Zycie, zdrowie, zdolność do pracy

• Pozytywna i negatywna zależność losowa

• Prawa niemajątkowe

• Umowna suma ubezpieczenia zależna od woli stron i możliwości finansowych

• Świadczenia dotyczące osób

Ubezpieczenia majątkowe:

• Rzeczy lub majątek

• Negatywne zdarzenia losowe

• Prawa i obowiązki majątkowe

• Suma ubezpieczenia a wartość przedmiotu ubezpieczenia

• Odszkodowanie dotyczące osób prawnych i innych jednostek

Systemu ubezpieczenia majątku:

• Uzależniony jest od rodzaju ryzyka objętego umową

• Powiązany jest z określaniem wartości przedmiotu obejmowanego ubezpieczeniem

• Wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej

• Kształtuje potencjalny poziom odszkodowania

• Istotnie wpływa na składkę ubezpieczeniową (cenę ubezpieczenia)

Praktycznie stosowane systemy ubezpieczenia majątku:

• Na sumy stałe

• Solidarnie na sumy stałe

• Na pierwsze ryzyko

• Na sumy zmienne

• Na wartość częściową

Systemy ubezpieczenia osobowego na życie:

• Forma zawarcia umowy

• Rodzaj zawartej umowy
  - ubezpieczenia ochronne
  - ubezpieczenia oszczędnościowe
  - ubezpieczenia oszczędnościowo-ochronne (mieszane)
  - ubezpieczenia uzupełniające ochronę życia

Ubezpieczenia gospodarcze (podział ustawowy):

• DZIAŁ I na życie

• DZIAŁ II pozostałe osobowe, majątkowe

Miejsce ubezpieczeń gospodarczych w systemie finansowym

WYKŁ. II 22.10.2012

Egzamin: test wielokrotnego wyboru, 30 pytań, 23 minuty, musi być zaliczenie

Konsultacje: wt 18-19 501D, jest też cały dzień w piątek w budynku D

Literatura:

1. Ubezpieczenia gospodarcze. Praca zbiorowa pod red. T. Sangowskiego. Poltext. Warszawa 2001

2. Podstawy ubezpieczeń. Tom 1 –mechanizmy i funkcje. Praca zbiorowa pod red. J. Monkiewicza. Poltext. Warszawa 2000

3. Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko. Praca zbiorowa pod red. W. Ronki-Chmielowiec. PWE. Warszawa 2002

4. Banasiński A. ubezpieczenia gospodarcze. Poltext. Warszawa 1996

SYSTEM

• Zbiór elementów, powiązanych ze sobą w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób

• Zbiór elementów wraz z relacjami zachodzącymi pomiędzy tymi elementami

ORGANIZACJA SYSTEMU

• Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji

• W strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które same są systemami

• System, którego elementami są inne systemy jest nadsystemem

SYSTEM UBEZPIECZEŃ

1. MEGASYSTEM – system ubezpieczeń w skali globalnej – metoda zarządzania ryzykiem w skali najszerszej (ryzyko światowego systemu gospodarczego, ryzyko zdrowia ludzkości, ryzyko starzenia się społeczeństw)

2. Makrosystem – ryzyko w skali danego kraju, społeczeństwo, gospodarki

3. Mezosystem – ujęcie produktowe ubezpieczeń – jako odzwierciedlenie ujęcia branżowego – produkty ubezpieczeń gospodarczych – osobowych, majątkowych z dalszymi podziałami na transportowe, finansowe, a także ubezpieczeń związanych z pracą i zdrowiem

4. Mikrosystemy – aplikacja ubezpieczeń (czyli tworzenie systemów ubezpieczeń) w podmiotach gospodarczych, np. w przedsiębiorstwach, bankowości, finansach publicznych, gospodarczych, domowych)

Ubezpieczenia a cechy systemu

Ubezpieczenie:

1. Urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych

2. Potrzeby majątkowe pokryte przez ubezpieczenie powstają u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe

3. Pokrycie potrzeb przez ubezpieczenie następuje na drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają

System ubezpieczeń:

- ubezpieczenia tworzą system – główne elementy systemu ubezpieczeń tworzą określoną strukturę i wykazują określone relacje z innymi elementami:

• Podmioty zapewniające ochronę ubezpieczeniową (zakłady ubezpieczeń, fundusze ubezpieczeń i zarządzające nimi podmioty)

• Ubezpieczeni pozostający pod ochroną ubezpieczeniową ( ochronie podlegają dobra osobiste i dobra majątkowe)

• Ubezpieczający (zawierający umowy – nie zawsze tożsami z ubezpieczonymi)

• Płatnicy składek ubezpieczeniowych

• Płatnicy finansujący świadczenia z tytułu ubezpieczeń

• Pośrednicy ubezpieczeniowi (różne formy pośrednictwa)

• Nadzór finansowy (w zależności od modelu może być wyodrębniony nadzór ubezpieczeniowy)

• Podmioty wsparcia prawnego i ochrony interesu ubezpieczonych (rzecznicy, fundacje, stowarzyszenia ochrony różnych grup interesów, biura narodowe)

• Organizacje samorządu ubezpieczeniowego (zrzeszenia ubezpieczycieli, pośredników ubezpieczeniowych, zrzeszenia innych grup – np. prawników ubezpieczeniowych, aktuariuszy)

• Inne podmioty systemu ubezpieczeń (podmioty likwidujące/naprawiające szkody, świadczeniodawcy, podmioty szkoleniowe)

SYSTEM UBEZPIECZEŃ czy SYSTEMY UBEZPIECZEŃ

Wg teorii systemów – występują systemy i subsystemy

Różne systemy ubezpieczeń:

• Zachodzą na siebie oraz są od siebie zależne

• Częściowo się uzupełniają

• Mogą być rozwiązaniami ogólnogospodarczymi i ogólnospołecznymi albo technicznymi i indywidualnymi

• Subsystemy ubezpieczeń występują najczęściej w ubezpieczeniach majątkowych

SZEROKIE UJĘCIE SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ

1. System ubezpieczeń gospodarczych

2. System ubezpieczeń społecznych

3. System ubezpieczeń zdrowotnych

Ujęcie systemowe ubezpieczeń – przykład:

Ubezpieczenia zdrowotne