„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marzena Krzemińska

Wykonywanie pomiarów geologicznych 311[12].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Barbara Siepracka
dr inż. Magdalena Stawarz



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Robert Krzemiński



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[12].Z1.02
„Wykonywanie pomiarów geologicznych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik geolog.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Materiał nauczania

13

5.1.

Mapy geologiczne podstawą planowania prac w terenie

13

5.1.1.

Ć

wiczenia

13

5.2.

Prace w terenie i sporządzanie dokumentacji

16

5.2.1.

Ć

wiczenia

16

5.3.

Opracowywanie materiałów geologicznych zgromadzonych w terenie

19

5.3.1.

Ć

wiczenia

19

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

7.

Literatura

23
37

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

technik geolog. W poradniku

zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

Materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze
zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie,

−

przewodniego tekstu.

311[12].Z1

Dokumentacja geologiczna

311[12].Z1.01

Posługiwanie się mapami geologicznymi

311[12].Z1.02

Wykonywanie pomiarów geologicznych

311[12].Z1.03

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-geologicznej

dla struktur wgłębnych

311[12].Z1.04

Sporządzanie map geologicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

posługiwać się mapą,

–

przeliczać jednostki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu geografii, kartografii, terenoznawstwa,

–

rozróżniać podstawowe pojęcia geograficzne,

–

rozróżniać podstawowe kierunki na mapie,

–

odczytywać proste mapy i plany,

–

korzystać z kompasu i busoli,

–

wskazywać charakterystyczne cechy rzeźby terenu,

–

wskazywać znaki topograficzne,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

dokonać podziału map geologicznych według różnych kryteriów,

−

posłużyć się mapami geologicznymi i topograficznymi,

−

zaplanować wykonanie prac geologicznych,

−

posłużyć się sprzętem geologicznym i geodezyjnym,

−

wykonać prace w odsłonięciach naturalnych i sztucznych,

−

wykonać pomiary biegu i upadu warstw oraz miąższości warstwy w odsłonięciach,

−

dokonać obserwacji geologicznych między odsłonięciami,

−

sporządzić dokumentację odsłonięć geologicznych,

−

pobrać i zabezpieczyć próbki skał,

−

określić przebieg granic geologicznych pomiędzy punktami obserwacyjnymi,

−

opracować wyniki badań w postaci map, przekrojów i profili geologicznych,

−

dokonać syntetycznego opracowania wyników zdjęć geologicznych,

−

opracować dokumentację geologiczną z wykorzystaniem specjalistycznych programów
komputerowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………….................……………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Dokumentacja geologiczna 311[12].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów geologicznych 311[12].Z1.02

Temat: Analizowanie map i przekrojów geologicznych.

Cel ogólny: Umiejętność odczytywania przekrojów geologicznych.

Szczegółowe cele
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić nazwę skały,

−

zdefiniować co to jest mapa geologiczna dokumentacyjna,

−

odczytać informacje nanoszone na mapę dokumentacyjną,

−

opisać granicę geologiczną,

−

określić co to jest mapa przekroju geologicznego,

−

stwierdzić, w jakim celu wykonywana jest mapa dokumentacyjna prac technicznych,

−

scharakteryzować przekrój geologiczny,

−

określić cel w jakim wykonywany jest przekrój geologiczny,

−

określić, w jakim celu wykonuje się profil litologiczno-stratygraficzny,

−

zdefiniować pojęcie mapa geologiczno konturowa,

−

określić w jakim celu wykonywana jest mapa geologiczno konturowa.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

przewodniego tekstu,

−

ć

wiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

mapy geologiczne w różnej skali,

−

mapy topograficzne, fizyczne, turystyczne,

−

profile i przekroje geologiczne z różnych obszarów Polski,

−

atlas map geologicznych,

−

przykładowe dokumentacje geologiczne,

−

plany zagospodarowania przestrzennego,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

pytania prowadzące,

−

papier formatu A4, pisaki, linijka, cyrkiel, lupa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas: 90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik geolog.

Zadanie dla ucznia

Korzystając z rysunku przedstawiającego przekrój geologiczny wykonaj zadanie:

Rysunek do zadania dla ucznia [1 s. 3]

Zespół I. Dokonaj analizy przekroju geologicznego i odczytaj kolejność wydarzeń

w geologicznej historii tego terenu. Spośród tych wydarzeń wybrano po cztery. Uporządkuj
wydarzenia w kolejności chronologicznej w każdej z podanych grup.

Tabela do zadania dla ucznia

WYDARZENIA GEOLOGICZNE

KOLEJNOŚĆ CHRONOLOGICZNA

I – utworzenie żyły granitowej D
II – osadzenie skal serii A
III – osadzenie skał serii B
IV – osadzenie skał serii C

...........-...........-...........-...........

Zespół II. Dobierz odpowiednie rodzaje skał (spośród zaznaczonych na przekroju) do

procesów geologicznych, w wyniku, których powstały.

Tabela do zadania dla ucznia

PROCES GEOLOGICZNY

SKAŁA

lityfikacja (zlepieniec) żwiru

.......................................

lityfikacja (zlepieniec) piasku

.......................................

przeobrażenie nagromadzonych w dużych ilościach
szczątków w warunkach beztlenowych

.......................................

zastygnięcie magmy na powierzchni ziemi

.......................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego i ćwiczeń.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Na jakie podstawie określana jest nazwa skały?

2.

Co to jest mapa geologiczna dokumentacyjna?

3.

Jakie informacje nanoszone są na mapę dokumentacyjną?

4.

Co to jest granica geologiczna?

5.

Co to jest mapa przekroju geologicznego?

6.

Co to jest przekrój geologiczny?

7.

W jakim celu wykonywany jest przekrój geologiczny?

8.

W jakim celu wykonuje się profil litologiczno-stratygraficzny?

9.

Co to jest mapa geologiczno konturowa?

10.

W jakim celu wykonywana jest mapa geologiczno-konturowa?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1.

Jakie informacje zawiera legenda zamieszczona obok przekroju geologicznego?

2.

Chronologiczny porządek występowania zdarzeń geologicznych?

3.

W jaki sposób zalegają warstwy w przekroju geologicznym?

Faza III Ustalenie
1.

Uczniowie pracują w zespołach na podstawie rysunku przekroju geologicznego.

2.

Uczniowie rozpoznają warstwy geologiczne.

3.

Uczniowie ustalają chronologię powstawania warstw.

4.

Uczniowie uzupełniają tabelę podając odpowiedzi

5.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza IV Wykonanie
1.

Uczniowie rozwiązują w grupach zadania zawarte w poleceniu.

2.

Uczniowie analizują informacje zawarte w przekroju geologicznym i wpisują
odpowiedzi.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność rozwiązania zadania.

2.

Po wykonaniu zadań konsultują z nauczycielem ich poprawność.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………….................……………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik geolog 311[12]

Moduł:

Dokumentacja geologiczna 311[12].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów geologicznych 311[12].Z1.02

Temat: Wykonywanie badań geologicznych.

Cel ogólny: Pobieranie próbek w terenie i ich opisywanie.

Szczegółowe cele
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać podstawowe narzędzia do pobierania próbek,

−

zastosować proste narzędzia w terenie,

−

wykonać samodzielnie pobieranie próbek,

−

zabezpieczyć pobrane próbki skalne,

−

opisać pobrane i zabezpieczone próbki skalne,

−

zabezpieczyć próbkę do zmagazynowania,

−

określić zasady magazynowania próbek,

−

przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

mapy topograficzne w różnej skali,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

podstawowe urządzenia do pobierania próbek,

−

pomocniczy sprzęt geodezyjny – szpilki, tyczki,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

pytania prowadzące,

−

busola,

−

kompas,

−

papier formatu A4, pisaki, młotek geologiczny, świder, rylec, lupa, pojemnik na próbki.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych.

Czas: 90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik geolog.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zadanie dla ucznia

Zespół I. Na podstawie mapy topograficznej wyznaczyć teren, z którego będą pobierane

próbki. Następnie przy pomocy świdra, pobrać 3 próbki w odstępach co 1 metr. Próbki
zabezpieczyć do dalszych badań.

Zespół II. Próbki pobrane i zabezpieczone przez zespół I podzielić na kategorie według

schematu i opisać.

Tabela do zadania dla ucznia

KATEGORIA PRÓBKI

NUMER PRÓBKI I KRÓTKI OPIS

Próbka o naturalnym uziarnieniu NU

Próbka o naturalnej wilgotności NW

Próbka o naturalnej strukturze NSS

Zespół III. Sporządzić kartę dokumentacyjną otworu. W karcie powinny znaleźć się

informacje dotyczące: profilu geologicznego, przelotu warstw oraz stratygrafii.

Rysunek do zadania dla ucznia [www.geologia.prv.pl]:

ś

wider ręczny: 1 – klucz pokrętny, 2 – żerdzie, 3 – świder rurowy

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z pracą w terenie oraz przepisami BHP.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą ćwiczeniową w terenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Jakie znasz podstawowe narzędzia do pobierania próbek?

2.

Czy potrafisz zastosować proste narzędzia w terenie?

3.

Czy potrafisz wykonywać samodzielnie pobieranie próbek?

4.

Jak zabezpieczyć pobrane próbki skalne?

5.

W jaki sposób opisywać pobrane i zabezpieczone próbki skalne?

6.

W jaki sposób przygotować próbkę do zmagazynowania?

7.

Czy znasz zasady magazynowania próbek?

8.

Czy znasz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w terenie.

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1.

W jaki sposób na podstawie mapy topograficznej zlokalizować miejsce prowadzenia
ć

wiczeń?

2.

Którego dnia odbędą się zajęcia w terenie?

3.

W jaki sposób będą dokonywać pobierania próbek?

4.

Jak wybrać właściwą linię prowadzenia odwiertów?

5.

Jak zabezpieczyć próbki skalne do badań i magazynowania?

6.

Jak opracować kartę dokumentacyjną otworu?

7.

Jakie niebezpieczeństwa mogą napotkać w trakcie zajęć (BHP)?

Faza III Ustalenie
1.

Uczniowie ustalają termin wykonania ćwiczenia w terenie.

2.

Uczniowie rozpoznają teren i lokalizują miejsce odwiertów.

3.

Uczniowie ustalają metodę zabezpieczania próbek.

4.

Uczniowie wybierają podstawowy sprzęt geologiczny.

5.

Uczniowie zapoznają się z przepisami BHP.

Faza IV Wykonanie
1.

Uczniowie dokonują odwiertów i zabezpieczają próbki.

2.

Uczniowie klasyfikują próbki i wykonują kartę dokumentacyjną otworu.

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zastosowanych metod.

2.

Po wykonaniu odwiertów i zabezpieczeniu próbek konsultują z nauczycielem
poprawność działań.

3.

Dokonują analizy i klasyfikacji próbek na podstawie wiedzy teoretycznej.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Mapy geologiczne podstawą planowania prac w terenie

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj z przekroju geologicznego trzy informacje o budowie geologicznej tego

regionu.

Rysunek do ćwiczenia 1 [5, s. 157]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje dotyczące budowy
geologicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o budowie geologicznej,

2)

dokonać analizy przedstawionego rysunku,

3)

rozpoznać utwory geologiczne w oparciu o rysunek,

4)

opracować trzy informacje o budowie tego regionu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematycznego przekroju geologicznego przez Tatry, uporządkuj

wymienione poniżej wydarzenia geologiczne od najstarszego do najmłodszego:
a)

fałdowanie osadów, oderwanie fałdów od podłoża, powstanie płaszczowin,

b)

intruzja magmowa,

c)

sedymentacja osadów w zbiorniku morskim w erze mezozoicznej,

d)

niszczenie osadów w wyniku działalności czynników zewnętrznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rysunek do ćwiczenia 2 [5, s. 157]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje o budowie geologicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o budowie geologicznej,

2)

dokonać analizy przedstawionego rysunku,

3)

rozpoznać utwory geologiczne w oparciu o rysunek,

4)

uszeregować określone wydarzenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionego rysunku określ wiek ruchów fałdowych i uskokowych,

szeregując osadzanie się najmłodszej i najstarszej warstwy.

Rysunek do ćwiczenia 3 [7, s. 241]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje o ruchach fałdowych
i uskokowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o budowie geologicznej,

2)

dokonać analizy przedstawionego rysunku,

3)

rozpoznać wiek ruchów fałdowych,

4)

uszeregować określone wydarzenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Prace w terenie i sporządzanie dokumentacji

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na przedstawionym rysunku rozpoznaj symbol graficzny ilustrujący:

a)

antykliny,

b)

nasunięcia,

i przyporządkuj znak graficzny cyfrze występującej w legendzie.

Rysunek do ćwiczenia 1 [7, s. 235]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na symbole graficzne stosowane do
oznaczeń na mapach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych pojęcia antyklina i nasunięcie,

2)

dokonać analizy rysunku,

3)

rozpoznać znaki graficzne ilustrujące pojęcia zawarte w poleceniu,

4)

przyporządkować znak graficzny cyfrze występującej w legendzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj jednostkę tektoniczną Polski na podstawie zamieszczonego poniżej przekroju

geologicznego oraz określ trzy cechy budowy geologicznej tej jednostki.

Rysunek do ćwiczenia 2 [5, s. 35]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje dotyczące przekrojów
geologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o jednostkach tektonicznych Polski,

2)

dokonać analizy przekroju geologicznego,

3)

rozpoznać jednostki tektoniczne,

4)

określić trzy cechy budowy geologicznej tej jednostki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 3

Na podstawie przekroju geologicznego zaplanuj lokalizację na tym obszarze trzech

zakładów przemysłu przetwórczego wykorzystującego surowce mineralne.

Rysunek do ćwiczenia 3 [5, s. 35]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje dotyczące przekrojów
geologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o wykorzystaniu surowców
mineralnych,

2)

dokonać analizy przekroju geologicznego,

3)

zlokalizować występujące surowce,

4)

zaproponować lokalizację trzech zakładów przemysłowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3. Opracowywanie materiałów geologicznych zgromadzonych

w terenie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na przedstawionym przekroju geologicznym widoczne są punkty wysokościowe.

Analizując przekrój ustal przebieg warstw i upadów.

Rysunek do ćwiczenia 1 [7, s. 64]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje o warstwach i upadach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat upadów,

2)

dokonać analizy podanego przekroju,

3)

ustalić przebieg warstw i upadów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 2

Rysunki przedstawiają mapy stratoizohips. Analizując formy strukturalne rozpoznaj

i określ nazwy czterech z nich.

Rysunek do ćwiczenia 2 [7, s. 82]

Rysunek do ćwiczenia 2 [7, s. 82]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na informacje o formach strukturalnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat form strukturalnych,

2)

dokonać analizy przedstawionych rysunków,

3)

ustalić nazwy form strukturalnych,

4)

określić cztery nazwy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przekrój geologiczny przedstawia nieckę łódzką. Oznacz literą „P” zdania odnoszące się

do przekroju, literą „I” inne zdania nie odpowiadające przekrojowi;

Jest to fragment antykliny kujawsko – pomorskiej..................................
Przekrój przedstawia płytowy układ warstw skalnych.............................
Najstarsze warstwy na przekroju pochodzą z jury....................................
Miąższość osadów trzeciorzędowych i czwartorzędowych jest mała w stosunku do
osadów jury i kredy................................
Przekrój przedstawia układ warstw, w którym mogą powstać wody artezyjskie.................
Przekrój przedstawia niezgodność rzeźby z budową geologiczną..............................

Rysunek do ćwiczenia 3. [5, s. 35]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na tablice stratygraficzne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych tablice stratygraficzne,

2)

dokonać analizy podanego przekroju,

3)

przyporządkować zdaniom odpowiednie litery.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

tekst przewodni.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, długopis,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
geologicznych”

Test składa się z 30 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,
30 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 11, 14, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 28 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. b, 4. c, 5. b, 6. c, 7. b, 8. a, 9. b, 10. a, 11. a,
12. c, 13. d, 14. b, 15. d, 16. b, 17. c, 18. c, 19. c, 20. d, 21. a, 22. c, 23. a, 24. c,
25. b, 26. a, 27. c, 28. b, 29. c, 30. c

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić podstawowe dziedziny geologii

B

P

d

2

Określić pojęcie kartowania geologicznego

B

P

a

3

Rozpoznać rodzaje map geologicznych

A

P

b

4

Określić rodzaje map geologicznych

B

P

c

5

Dokonać analizy etapów projektu geologicznego

C

PP

b

6

Rozpoznać elementy badań geologicznych

A

P

c

7

Rozpoznać narzędzia geologiczne

A

P

b

8

Wyjaśnić pojęcie biegu w geologii

B

P

a

9

Wyjaśnić pojęcie upadu w geologii

B

P

b

10 Określić pojęcie miąższości w geologii

B

P

a

11 Dokonać analizy odsłonięć geologicznych

C

PP

a

12 Zdefiniować pojęcie zdjęcia geologicznego

B

P

c

13 Określić pojęcie marszruty w geologii

B

P

d

14 Dokonać analizy metod stosowanych w marszrucie

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

15 Opisać załączniki do zdjęcia geologicznego

B

P

d

16 Określić miejsce przechowywania próbek

B

P

b

17 Określić zasady likwidacji próbek z magazynu

B

P

c

18 Rozpoznać rodzaje próbek

A

P

c

19 Dokonać klasyfikacji próbek geologicznych

C

PP

c

20 Dokonać klasyfikacji metod stosowanych przy

podziale próbek

C

PP

d

21 Określić, na czym polega pobieranie próbek

B

P

a

22 Rozpoznać narzędzia, przy pomocy których

dokonuje się pobierania próbek

A

P

c

23 Określić pojęcie notatnika terenowego

B

P

a

24 Określić informacje, które powinny się znaleźć

w opisie obserwacji geologicznych

B

P

c

25 Określić cel wykonania mapy geologicznej

B

P

b

26 Określić pojęcie mapy dokumentacyjnej prac

technicznych

B

P

a

27 Określić cel wykonywania przekroju geologicznego

B

P

c

28 Określić, jakie informacje znajdują się na mapie

geologicznej

B

P

b

29 Określić cel wykonywania rysunków odsłonięć

B

P

c

30 Zidentyfikować metodę wykonania karty punktów

dokumentacyjnych

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 30 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Dziedziny geologii nie stanowi

a)

geologia dynamiczna.

b)

geologia strukturalna.

c)

mineralogia.

d)

terenoznawstwo.

2.

Kartowanie geologiczne polega na

a)

lokalizacji i graficznym utrwalaniu na podkładzie topograficznym zjawisk i procesów
geologicznych.

b)

wyznaczaniu i obliczaniu różnicy wysokości między punktami na mapie.

c)

wyznaczaniu położenia obszaru projektowanych badań.

d)

opisie tekstowym zjawisk i procesów geologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

3.

Mapy geologiczne dzielimy według

a)

barwy.

b)

głębokości.

c)

wysokości.

d)

wybranych elementów terenu badań.

4.

W zakres podziału map ze względu na metody przedstawiania zjawisk nie wchodzi

a)

mapa zasięgu.

b)

mapa symboli.

c)

mapa surowców.

d)

mapa chorolet.

5.

Do pierwszego etapu przygotowań w projekcie badań nie należą

a)

materiały archiwalne.

b)

projektowanie marszrut.

c)

magazyny rdzeni.

d)

opisy wierceń - publikowane, niepublikowane.

6.

W zakres projektu badań nie wchodzi

a)

część tekstowa.

b)

załączniki graficzne.

c)

pobieranie próbek.

d)

załączniki tabelaryczne.

7.

Do narzędzi geologicznych nie należy

a)

rylec.

b)

cyrkiel.

c)

ś

wider.

d)

kompas.

8.

Bieg w geologii oznacza

a)

azymut linii biegu z powierzchnią terenu.

b)

kąt między powierzchnią terenu a kierunkiem prowadzenia badań.

c)

odległości między poszczególnymi marszrutami.

d)

odcinek pomiędzy punktami dokumentacyjnymi.

9.

Upad w geologii oznacza

a)

naniesione na mapie informacje o zawartości złoża.

b)

kąt między linią największego spadku powierzchni strukturalnej a płaszczyzną
warstwicową.

c)

konstrukcję wyrobiska z oznaczeniami technicznymi.

d)

płytko występujące złoża minerałów.

10.

Mianem miąższości w geologii określa się

a)

szerokość warstwy mierzona od lewej do prawej strony.

b)

głębokość na jakiej leży warstwa badana.

c)

nazywamy grubość warstwy (np. skalnej) od stropu do spągu.

d)

barwę charakterystyczną dla danego wyrobiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

11.

Odsłonięcie sztuczne powstało

a)

w wyniku działania człowieka.

b)

w wyniku działania silnych wiatrów.

c)

na skutek działań lodowca.

d)

w wyniku erozji rzecznej.

12.

Zdjęcie geologiczne to

a)

zdjęcie fotograficzne badanego terenu.

b)

ręcznie wykonany szkic wyrobiska.

c)

zbiór wszystkich załączników zebranych w wyniku prac terenowych.

d)

zdjęcie lotnicze wykorzystane w trakcie badań.

13.

Marszrutą w geologii nazywamy

a)

jednodniowe prace terenowe.

b)

opis trasy przemarszu.

c)

projektowanie poszukiwań geologicznych.

d)

trasę przemarszu geologa, wzdłuż której zbierane są obserwacje.

14.

W marszrucie nie znajdują zastosowania

a)

ciągi krokówkowe.

b)

ciągi biegowe.

c)

ciągi azymutalno-krokówkowe.

d)

ciągi azymutalno-taśmowe.

15.

Na załączniku nie powinno się zamieszczać

a)

numeru załącznika.

b)

imion i nazwisk wykonawców.

c)

tytułu załącznika.

d)

długości marszrut.

16.

Magazyn próbek czasowego przechowywania prowadzi

a)

minister właściwy do spraw środowiska.

b)

wykonawca prac geologicznych.

c)

organ właściwy gminy.

d)

organ właściwy starostwa powiatowego.

17.

Likwidacja próbek z magazynu może nastąpić

a)

po upływie roku od ich złożenia w magazynie.

b)

po dostarczeniu nowych próbek.

c)

po zakończeniu eksploatacji tej części złoża, z której zostały pobrane.

d)

nie powinny być likwidowane przed upływem 10 lat.

18.

Od rodzaju badań nie jest uzależniona próbka

a)

mineralogiczna.

b)

chemiczna.

c)

dekoracyjna.

d)

technologiczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

19.

Przy podziale próbek ze względu na stan skupienia nie mają zastosowania

a)

próbki o konsystencji stałej.

b)

próbki o konsystencji ciekłej.

c)

próbki niemetaliczne.

d)

próbki o konsystencji gazowej.

20.

Przy podziale próbek ze względu na sposób pobierania nie mają zastosowania

a)

próbki punktowe.

b)

monolitowe.

c)

próbki bruzdowe.

d)

próbki nawierzchniowe.

21.

Pobieranie próbek bruzdowych polega na

a)

wycięciu ciągłego rowka, umieszczonego w poprzek największej zmienności złoża.

b)

wykopaniu bruzdy wzdłuż kierunku marszruty.

c)

wykonaniu bruzdy i określeniu miąższości.

d)

wycięciu rowka w kierunku upadu lub biegu.

22.

Pobieranie próbek może odbywać się przy pomocy narzędzi

a)

tylko ręcznych.

b)

tylko mechanicznych.

c)

ręcznych i mechanicznych.

d)

narzędzi wymienionych w Polskiej Normie.

23.

Notatnik terenowy to

a)

podstawowy załącznik zdjęcia geologicznego.

b)

notes geologa służący do prywatnych zapisków.

c)

notatnik z najważniejszymi numerami telefonów.

d)

informator o badanym terenie.

24.

Informacje które nie powinny się znaleźć w opisie obserwacji geologicznych to

a)

opisy i nazwy skał.

b)

skład mineralny.

c)

miejsce badań.

d)

frakcja i stopień obtoczenia ziaren.

25.

Mapę geologiczno dokumentacyjną wykonuje się

a)

jako oddzielny element.

b)

na podkładzie topograficznym.

c)

na podstawie szkicu terenowego.

d)

można skorzystać z gotowej (archiwum).

26.

Mapa dokumentacyjna prac technicznych wykonywana jest w celu

a)

graficznego przedstawienia zakresu prac technicznych.

b)

zaplanowania prac technicznych.

c)

uzgodnień prac technicznych z Urzędem Gminy.

d)

uzgodnień prac technicznych z Zarządem Dróg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

27.

Przekrój geologiczny wykonujemy w celu

a)

określenia głębokości złoża.

b)

określenia biegu i upadu.

c)

przedstawienia wgłębnej budowy geologicznej.

d)

ustalenia miąższości.

28.

Na mapie geologicznej konturowej zaznacza się

a)

stropy i spągi.

b)

granice geologiczne, wybrane punkty dokumentacyjne.

c)

biegi i upady.

d)

wielkość złoża.

29.

Rysunki odsłonięć wykonuje się

a)

w biurze - przy pomocy komputera.

b)

przy stole kreślarskim - na kalce.

c)

wyłącznie w terenie.

d)

w Urzędzie Gminy.

30.

Karta punktów dokumentacyjnych wykonana jest

a)

odręcznie ołówkiem.

b)

przy pomocy programu komputerowego.

c)

na kalce w tuszu.

d)

odręcznie pisakiem w notatniku terenowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Wykonywanie pomiarów geologicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

26

a

b

c

d

27

a

b

c

d

28

a

b

c

d

29

a

b

c

d

30

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
geologicznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 10, 12, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. d, 5. a, 6. c, 7. b, 8. d, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. b, 17. c, 18. a, 19. d, 20. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić pojęcie geologii

B

P

b

2

Rozpoznać dziedziny geologiczne

A

P

c

3

Określić zadania kartografii geologicznej

B

P

a

4

Rozpoznać elementy budowy mapy geologicznej

B

P

d

5

Dokonać podziału map geologicznych

C

PP

a

6

Określić etapy kartowania geologicznego

B

P

c

7

Wyjaśnić pojęcie biegu w geologii

B

P

b

8

Wyjaśnić pojęcie upadu w geologii

B

P

d

9

Wyjaśnić termin miąższość

B

P

a

10 Scharakteryzować zdjęcie geologiczne

C

PP

d

11 Rozpoznać instytucje związane z geologią

A

P

b

12 Dokonać podziału metod pobierania próbek

C

PP

c

13 Rozpoznać narzędzia geologiczne

A

P

a

14 Określić przeznaczenie notatnika terenowego

B

P

c

15 Zdefiniować pojęcie przekroju geologicznego

A

P

d

16 Określić przeznaczenie poszczególnych

dokumentów prac geologicznych

B

P

b

17 Określić, do czego przeznaczony jest szkic

fotointerpretacyjny

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

18 Dokonać klasyfikacji oznaczeń stosowanych

w pracach geologicznych

C

PP

a

19 Określić skalę, w jakiej wykonuje się dokumentację

geologiczną

B

P

d

20 Określić przeznaczenie mapy konturowej

B

P

b

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Nauka zwana geologią zajmuje się badaniami
a)

nad kierunkami wiatrów.

b)

budowy skorupy ziemskiej.

c)

składu powietrza.

d)

stanu środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

2.

Do grupy dziedzin geologicznych nie zalicza się
a)

geologia historyczna.

b)

geologia regionalna.

c)

geologia pomocnicza.

d)

paleontologia.

3.

Kartowanie geologiczne zajmuje się
a)

lokalizacją i graficznym utrwalaniu na podkładzie topograficznym zjawisk i procesów
geologicznych.

b)

graficznym przedstawianiem na mapach rzeźby terenu.

c)

wyszukiwaniem na mapach obiektów kultury materialnej.

d)

wyznaczaniem na mapach działalności antropogenicznej.

4.

Kompletna mapa geologiczna składa się z
a)

mapy, profilu, legendy i tekstu.

b)

mapy, tekstu, profilu i legendy.

c)

mapy, profilu, tekstu i opisu.

d)

mapy, przekroju, profilu i tekstu.

5.

Do geologicznych map tematycznych zaliczamy
a)

mapy tektoniczne, stratygraficzne.

b)

mapy wysokościowe i głębokościowe.

c)

mapy topograficzne i powierzchniowe.

d)

mapy szczegółowe i gospodarcze.

6.

Kartowanie geologiczne powinno składać się z prac rozłożonych na
a)

dwa etapy.

b)

cztery etapy

c)

trzy etapy.

d)

jeden etap.

7.

W geologii biegiem nazywa się
a)

szybkość wykonywania prac.

b)

azymut linii biegu.

c)

kierunek prowadzonych badań.

d)

skamieniałość przewodnią.

8.

W geologii upad to
a)

stopień nachylenia terenu.

b)

kierunek zapadania się powierzchni.

c)

grubość warstwy badanej.

d)

kąt między linia spadku, a płaszczyzną warstwicową.

9.

Miąższość w geologii to termin oznaczający
a)

grubość warstwy od stropu do spągu.

b)

gęstość badanej próbki.

c)

zawartość wody w badanej próbce.

d)

odsłonięcie geologiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

10.

Zdjęciem geologicznym w geologii nazywa się
a)

zdjęcie badanej okolicy.

b)

składnik marszruty geologicznej.

c)

obraz budowy geologicznej terenu.

d)

zbiór wszystkich załączników.

11.

Próbki geologiczne powinny być przechowywane przez
a)

Urząd Gminy, w której prowadzone są prace.

b)

wykonawcę prac geologicznych.

c)

Instytut Geologiczny.

d)

Nadzór Budowlany.

12.

Metody pobierania próbek dzielą się ze względu na
a)

wgłębne i powierzchniowe.

b)

ręczne i mechaniczne.

c)

sposób ich pobierania.

d)

czasowe i bezterminowe.

13.

Próbki można pobierać z wykorzystaniem narzędzi
a)

ręcznych i mechanicznych.

b)

tylko ręcznych

c)

tylko mechanicznych.

d)

mechanicznych z zachowaniem szczególnej ostrożności.

14.

Notatnik terenowy służy do
a)

zanotowania wszystkich istotnych numerów telefonów.

b)

zapisu planu badań geologicznych.

c)

zapisu wszystkich istotnych informacji zebranych w terenie.

d)

lokalizacji punktów bazowych.

15.

Przekrój geologiczny wykonywany jest w celu
a)

przedstawienia elementów środowiska naturalnego.

b)

zaprezentowania pobranych próbek.

c)

dokumentowania przebiegu badań.

d)

przedstawienia wgłębnej budowy terenu.

16.

Punkty dokumentacyjne nanoszone są na
a)

mapę geologiczną prac technicznych.

b)

mapę geologiczną dokumentacyjną.

c)

mapę tektoniczną.

d)

mapę przekroju geologicznego.

17.

Szkic fotointerpretacyjny wykonywany jest jako
a)

jeden z podstawowych elementów pracy.

b)

fragment terenu prac badawczych.

c)

dodatkowy element ułatwiający orientację w terenie.

d)

dokumentacja odkrywki geologicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

18.

Granice tektoniczne wyznacza się linią
a)

łamaną.

b)

falistą.

c)

przerywaną.

d)

ciągłą.

19.

Mapa położenia warstw wykonywana jest w skali
a)

1:1 000.

b)

1:1 000 000.

c)

1:500.

d)

1:10 000.

20.

Na mapie geologicznej konturowej zaznacza się
a)

kontur rejonu prowadzonych prac badawczych.

b)

granice geologiczne i numery wydzieleń.

c)

zarysy odkrywek geologicznych.

d)

profile geologiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Wykonywanie pomiarów geologicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1.

Arkusz maturalny – poziom rozszerzony, 2002

2.

Bychowski T.: Geodezja. PPWK, Warszawa 1981

3.

Domachowski R., Młynarczyk G., Pelle E.: Zadania na mapach konturowych
i topograficznych. Demart Sp. z o.o., Warszawa 2004

4.

Kartografia geologiczna IV część. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1988

5.

Kop J., Kucharska M.: Ćwiczenia i testy. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa –
Łódź 2007

6.

Kotański Z., Sokołowski J.: Podstawowe zasady i metody geologicznej kartografii
wgłębnej. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1971

7.

Kotański Z.: Geologiczna kartografia wgłębna. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1982

8.

Kotański Z.: Wykonywanie map geologicznych odkrytych metodami intersekcyjnymi.
Instytut Geologiczny, Warszawa 1978

9.

Lenartowicz B.: Geografia. Ćwiczenia z mapą. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa
2006

10.

Mordawski J., Wiecki W.: Przewodnik dla nauczyciela. Geografia Polski, Operon,
Gdynia 2003

11.

Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wyd. Geologiczne, Warszawa 2000

12.

Rubinowski Z.: Geologia złóż. Wydawnictwo geologiczne, Warszawa 1973

13.

Różycki A. W.: Podstawy topografii. Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1985

14.

Słowański W.: Kartografia geologiczna. Część II, III, IV. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1998

15.

Zdjęcia geologiczne. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1977

16.

www. wkipedia.org

17.

www. geo.uj.edu.pl

18.

www.geo.uw.edu.pl

19.

www. geografia.com.pl

20.

www. geografia.lo4.poznan/opracowania

21.

www. geologia.prv.pl

22.

www. iis.uz.zgora.pl

Literatura metodyczna

1.

Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

3.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Cz. 1 i 2.
ITeE, Radom 1999