Temat: Budowa gwintów i ich podstawowe parametry.

1. Połączenia gwintowe są połączeniami rozłącznymi kształtowymi, zabezpieczając złącze od zluzowania.

Podstawowym elementem połączenia jest łącznik, składający się ze śruby (gwint zewnętrzny) i nakrętki
(gwint wewnętrzny).

2. Rodzaje połączeń gwintowych:

a) Pośrednie (łączenie za pomocą śruby

i nakrętki lub wkrętu) (

rys. 6.1)

b) Bezpośrednie (gwint wykonany w

łączonych częściach)

inny podział

1) spoczynkowe (łączenie części,

regulacja ich położenia)

2) ruchowe (śruba pociągowa w tokarce

- suport, frezarko-wytacz.- przesuw
stołu, prasy śrubowe).

3. Linia śrubowa.

Otrzymujemy ją przez nawinięcie trójkąta prostokątnego
(linii przeciwprostokątnej) na walec.
a) Podziałka p – odcinek A

1

-A

2

b) Kąt γ – kąt wzniosu linii śrubowej tg γ =

d

P

∗

π

4. Gwint.

a) ze względu na kierunek

- prawoskrętną (kierunek zgodny z ruchem

wskazówek) - śruby prawozwojne

- lewoskrętna - śruby lewozwojne

b) ze względu na krotność

- pojedyncze
- wielokrotne

c) ze względu na

umieszczenie
- zewnętrzne
- wewnętrzne

d) ze względu na kształt
(

rys. 6.3)

- trójkątny
- trapezowy

(symetryczny i
niesymetryczny)

- prostokątny
- okrągły

Grzbiety - śrubowe występy gwintu
Bruzdy - śrubowe wgłębienia gwintu

5. Parametry gwintu. (

rys. obok).

d - średnica gwintu śruby
D – średnica dna wrębów
nakrętki
α- kąt gwintu
γ- kąt wzniosu gwintu
d

1

- średnica rdzenia śruby

D

1

- średnica otworu

nakrętki
d

2

- średnica podziałowa

śruby
D

2

- średnica podziałowa nakrętki D

2

= d

2

P- podziałka gwintu (skok gwintu) P

h

- skok gwintu w gwintach wielokrotnych

6. Rodzaje gwintów (najczęściej stosowane).

a) trójkątne (metryczne, drodnozwojny, rurowe walcowe, rurowy stożkowy, calowy, Whitworta-

drobnozwojny)

b) trapezowe (symetryczne, niesymetryczne)
c) prostokątny
d) okrągły
e) toczny (rys.3.66 str. 168 PKM cz. II)

7. Gwinty ogólnego przeznaczenia.

wg tablicy 6.1

8. Charakterystyka gwintów.

3 dla średnicy 1-600 mm i PN-74/M-02012 dla 0,25-0,9 mm

na niedokładność

-

osiowanie, niska sprawność

b)

N-79/M-02017

wykłe(uprzywilejowane), grubozwojne

o

rzymałością

żeń

30

N-87/M-02027

c) gwi p

siada małą wytrzymałość, trudność wykonania, zarys kwadratu

d)

ie α = 55

nicę otworu rury z gwintem zewnętrznym w calach

e)

ałością zmęczeniową przy obciążeniach udarowych

f)

a) gwint metryczny.

wg PN-83/M-0201
- duża wytrzymałość (ze względu na α= 60

o

), samohamowność, mała wrażliwość

wykonania
niedokładne

gwint trapezowy.
o

Symetryczne P
- mogą być: drobnozwojne, z
- przy oznaczaniu gwintu należy podać skok gwintu np. Tr 36x6
Niesymetryczne PN-88/M-02019
- charakteryzuje się większą wyt
- mogą pracować przy jednym kierunku obcią
- powierzchnie robocze pochylone α

r

= 3

o

o

- powierzchnie pomocnicze pochylone α

p

=

- mogą występować powierzchnie α

p

= 45

o

wg P

nt rostokątny.

- płaski α =0

o

, po

gwint rurowy walcowy.

o

- gwint trójkątny o kąc
- średnicę gwintu d podaję się śred
gwint okrągły.Rd 32x 1/8

”

- charakteryzuje się dużą wytrzym
gwint stożkowy.

- nacina się go podobnie jak gwint walcowy lecz gwint powstaje na powierzchni

-

tożkowy jest nacinany na rurze i w złączce

lec w złączce (walcowy gwint)

kącie zarysu 60

o

g) gwi

bę a nakrętkę wprowadzone są kulki, przetaczające się po powierzchni

-

znormalizowane PN-84/M-55275

otnym (kanał zwrotny obejmuje 3, 2 lub 1

-

dużą dokładnością (na 300mm błąd skoku to 0,03-0,01 mm)

9. Zas s

niezbyt dokładnych, produkowanych seryjnie lub masowo.

2)

celu zwiększenia średnicy rdzenia

3)

o zarysów trapezowych

owierzchniowych na powierzchni roboczej

4)

uw h wielokrotnie większy od podziałki h

z

est duże przesunięcie przy jednym

5) Gwinty jednokrotne.

zystkich połączeniach spoczynkowych, ze względu na ich samohamowność,

6) Gw

chanizmach pomiarowych (śruby mikrometryczne, nastawcze)

7)

czeniach ruchowych (mechanizmach śrubowych)

symetryczne)

śrubowych (gw.

8) Gw

h narażonych na obciążenia zmienne o charakterze udarowym

runkach, na wolnym

9) Gw

czenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych, smarowych

10)

pociągowych dokładnych obrabiarek, w mechanizmach śrubowych sprzętu

10. Łączni

M12x1,25x70 Ms PN-85/M-82101

2)

sześciokątnym (gwint na całej długości, na połowie długości)

stożka
gwint s

- w połączeniach uproszczonych stożek na rurze, wa
- rurowy stożkowy PN-80/M-02031, stożkowy M6x1 PN-90/M-02033, Briggsa- o

gwint rurowy stożkowy
nt toczny.

- między śru

roboczej gwintu
średnice kulek są

- kulki toczą się w zamkniętym obiegu z kanałem zwr

zwój gwintu)
wykonywane z

- wysoka sprawność 95 %

to owanie gwintów.

1) Gwinty zwykłe.

- w elementach
Gwinty drobne.
- stosowane w
- nacinane na tulejach, rurach
Gwinty grube.
- stosowane d
- przy przenoszeniu dużych nacisków p
Gwinty wielokrotne.
- uzyskuje się przes
- stosowane w połączeniach ruchowych (gdzie wymagane j

obrocie śruby)

- stosowane we ws

zabezpieczenie przed luzowaniem, łatwiejsze i tańsze wykonanie

inty metryczne.

- stosowane w me
Gwinty trapezowe.
- stosowane w połą
- w śrubach pociągowych, podnośnikach, wrzecionach zaworów (gw.
- do przenoszenia dużych obciążeń przy większych prędkościach ruchu w prasach

niesymetryczne)

inty okrągłe.

- w połączeniac
- w połączeniach często rozłącznych i pracujących w niekorzystnych wa

powietrzu (w złączach wagonowych, hakach dźwigów, armaturze przeciwpożarowej,
hydraulicznej)

inty stożkowe.

- stosowane do łą

Gwinty toczne.
- w śrubach

pomiarowego (jako elementy napędowe i pomiarowe w obrabiarkach sterowanych numerycznie).

ki i połączenia śrubowe.

1) Łączniki gwintowe to:

a) śruby np. Śruba
b) nakrętki np. Nakrętka M16 -C-4- PN-86/M-82144
c) wkręty np. Wkręt M10x30 PN-85/M-82219

Rodzaje łączników:

a) śruby
- z łbem
- z łbem kwadratowym (małym i dużym)

- noskowa; z łbem płask. stoż., z soczewk.(stosowane przy trudnym dostępie do łba)

rzegubowych)

- dwustronna

łaski, kulisty, stożkowy soczewkowy)

tne (wysokie, niskie)

ie Z, wąskie K)

rowkowe, czterorowkowe)

wory)

- rzymska

3)

- kuliste

4)

N-89/M-82063

e) nastawne (francuskie, szwedzkie)

6)

/M-82036)

miękkich lub gdy średnica otworu jest większa od

•

zpieczania przed zginaniem śruby)

o

w)

•

zenie przed

y)

•

)

7)

gwintowych.

łnierza i

11. Zabezp

śrubow

ów przed odkręceniem.

bciążeń zmiennych, uderzeń, wstrząsów i

2)

zabezpieczeń:

ie podkładek odginanych

zawleczkami

tałtowej

- z gniazdem wewnętrznym
- oczkowa (w połączeniach p
- z uchem (do podnoszenia)
- motylkowa (do regulacji ręcznej) - młoteczkowa
- radełkowana (do regulacji ręcznej)
b) wkręty
- z łbami (walcowy p
- bez łba
c) nakrętki
- sześcioką
- sześciokątne koronkowe (szerok
- kwadratowe
- okrągłe (dwu
- otworowe (otwory na wieńcu, czołowe ot
- skrzydełkowa - radełkowana

Zakończenia śrub i wkrętów.

- płaskie z fazką 45

o

- nietypowe (stożkowe ścięte, walcowe, stożkowo-walcowe ostre)

Wyjście gwintu i podcięcia.

Są znormalizowane w normach P
5) Klucze. (PN-88/M-64955 – PN-65/M-65075)

a) płaskie c) pazurkowe
b) oczkowe d) nasadowe

Podkładki. (PN-78/M-82005 - PN-79

• okrągłe (przy łączeniu materiałów kruchych,

średnicy śruby
kuliste (do zabe

• odginane (łapkowe)

• klinowe (d

ceowników,
teowników,
dwuteownitó
ząbkowane

• sprężyste

(zabezpiec
odkręceniem śrub
kwadratowe (do
drewna

Zastosowanie łączników

- do łączenia blach
- łączenie ko

pokrywy

ieczenia połączeń
ych.

1) Cel stosowania zabezpieczeń łącznik
- zabezpiecza połączenie przed luzowaniem: w przypadkach o

drgań
Rodzaje
a) kształtowe

- stosowan
- podkładki ząbkowane
- nakrętek koronowych z
- zapadki
- płytki ksz

- wiązanie drutem
- z dodatkowym wkrętem (wzdłużnym, poprzecznym)

b)

orzywem

atną

ętka z blachy wywiniętej

przykł. r,s

)

12. Łączn

- stosowane w zespołach po kilka szt., regulują położenie

ent skręcający

ługości

-

zymska

gonowych

- zaspawanie, roznitowanie i zapunktowanie gwintu

cierne (stosowanie podkładek sprężystych w celu zwiększenia nacisku w gwincie np.)

- nakrętka z przeciwnakrętką
- nakrętka samokontrująca z tw
- podkładka z tworzywa
- sprężystą podkładką pod
- samoustalającą nakrętką (nakr
- sprężyną-podkładką

iki specjalne.

- śruby rozporowe (rys. 6.15a)
- śruby dwustronne z łbem pośrednim (rys. 6.15b,c) – ułatwiają montaż, zwiększają mom
- śruby fundamentowe – służą do mocowania korpusów maszyn, są zatopione w betonie, objęte PN-

72/M-85061,
stosowane d
do 2 500 mm
nakrętka r
(rys.6.15f) – z dwoma
otworami z gwintem
prawym i lewym,
przy małym obrocie
powodują duże
napięcie lub
luzowanie, stosowane
w

ściągach

wa

, do

naciągania lin i
prętów np. w halach
zakładowych.