Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

background image

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

1


Dobór przewodów według normy PN-IEC 60364-5-523:2001 .......................................................................................... 2

Przykłady doboru przewodów .......................................................................................................................................... 5

Przekroje żył przewodów i kabli muszą być dostosowane do przewidywanego obciążenia prądowego.
Obciążalność ta zależy od materiału i przekroju przewodu oraz od warunków odprowadzania ciepła. Z
kolei chłodzenie przewodu zależy od miejsca i warunków jego ułożenia.

Wśród Polskich Norm dotyczących instalacji elektrycznych znajduje się norma PN-IEC 60364-5-
523:2001 – wersja polska – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Dobór i montaż wyposażenia
elektrycznego – Obciążalność prądowa długotrwała przewodów
[pozycja 6 w materiałach źródłowych]
dotycząca długotrwałej obciążalności prądowej przewodów. W maju 2017 roku została wycofana przez
PKN, ale w opublikowanym w listopadzie 2017 roku rozporządzeniu sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1] nadal się znajduje. Objęto nią przewody
nieopancerzone o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV prądu przemiennego lub 1,5 kV prądu
stałego, czyli przewody i kable używane powszechnie w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia. W
normie podano wymagania mające na celu zapewnienie odpowiedniej trwałości żył i izolacji
poddawanych działaniu cieplnemu płynącego długotrwale prądu. Wymagania te dotyczą warunków
normalnej eksploatacji. Wymagania dotyczące doboru przewodów w warunkach pożaru określa
norma opracowana i wydana przez SEP [7]. Tematyka ta jednak wykracza poza ramy tego tekstu.










Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

2



W normie PN-IEC 60364-5-523:2001 zawarto obszerną tabelę ilustrującą przykłady ułożenia instalacji
elektrycznych. W tablicy 1 przedstawiono wybrane przykłady oznaczeń zaczerpnięte z tej tabeli.

Tablica 1. Wybrane oznaczenia sposobu ułożenia przewodów w instalacjach elektrycznych wg [6]

Oznaczenie

Sposób ułożenia

Uwagi

A1

Przewody jednożyłowe w rurce instalacyjnej
metalowej lub z tworzywa sztucznego albo
przewody wielożyłowe bez rurki ułożone pod
tynkiem w izolowanej cieplnie ścianie oraz
przewody jednożyłowe w listwach
profilowych.

W praktyce ten sposób ułożenia
przyjmuje się dla przewodów
układanych w ścianach murowanych
także bez izolacji cieplnej.

A2

Przewody wielożyłowe w rurce instalacyjnej
metalowej lub z tworzywa sztucznego pod
tynkiem w izolowanej cieplnie ścianie.

W praktyce ten sposób ułożenia
przyjmuje się dla przewodów
układanych w ścianach murowanych
także bez izolacji cieplnej.

B1*

Przewody jednożyłowe w rurce instalacyjnej
metalowej lub z tworzywa sztucznego albo w
listwie instalacyjnej na ścianie drewnianej.
Rurka zamocowana w odległości od ściany
mniejszej niż 0,3 jej średnicy.

W praktyce ten sposób ułożenia
przyjmuje się również dla przewodów
układanych na ścianach murowanych
(mur, beton, tynk).

B2*

Przewody wielożyłowe w rurce instalacyjnej
metalowej lub z tworzywa sztucznego na
ścianie drewnianej. Rurka zamocowana w
odległości od ściany mniejszej niż 0,3 jej
średnicy.

W praktyce ten sposób ułożenia
przyjmuje się również dla przewodów
układanych na ścianach murowanych
(mur, beton, tynk).

C

Przewód jednożyłowy lub wielożyłowy na
ścianie drewnianej. Przewód w odległości od
ściany mniejszej niż 0,3 jego średnicy.

W praktyce ten sposób ułożenia
przyjmuje się również dla przewodów
układanych na ścianach murowanych
(mur, beton, tynk). Ten sposób ułożenia
dotyczy także przewodów układanych w
korytkach bez perforacji oraz pod
sufitem. Obciążalność przewodu
ułożonego pod sufitem jest niższa, co
uwzględniono w odpowiedniej tablicy w
normie.

E

Przewód wielożyłowy w powietrzu przy
zachowaniu odległości od ściany równej co
najmniej 0,3 średnicy przewodu albo w
korytku perforowanym.

Należy uwzględniać ewentualne
nagrzewanie słoneczne i od innych
źródeł ciepła.

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

3


F

Stykające się przewody jednożyłowe w
powietrzu oddalone od ściany nie mniej niż o
jedną średnicę przewodu albo w korytku
perforowanym.

G

Oddalone od siebie przewody jednożyłowe w
powietrzu. Wzajemna odległość pomiędzy
przewodami oraz przewodów od ściany nie
może być mniejsza niż ich średnica.


* Sposoby ułożenia B1 i B2 dotyczą odpowiednio również przewodów w perforowanych listwach
instalacyjnych układanych na ścianach oraz podwieszanych.

Ponadto w normie tej [6] znajdują się dodatkowe uregulowania dotyczące układania przewodów.
Zapis w punkcie 521 dopuszcza ułożenie w jednej rurze lub listwie instalacyjnej różnych obwodów,
pod warunkiem że wszystkie przewody mają izolację na jednakowe napięcie znamionowe równe
napięciu obwodu na najwyższe napięcie.

To ograniczenie nie dotyczy układania przewodów w listwach instalacyjnych z
przegrodami, w których istnieje możliwość rozdzielenia poszczególnych rodzajów
przewodów przez lokowanie ich w odrębnych przedziałach.


Zgodnie z treścią zawartą w punkcie 522 sztywno zamocowane w ścianach oprzewodowanie powinno
być ułożone poziomo, pionowo lub równolegle do krawędzi ścian. Oprzewodowanie ułożone
wewnątrz konstrukcji, ale niezamocowane może przebiegać po najkrótszej trasie. Oprzewodowanie
ułożone w podłodze powinno być zabezpieczone przed uszkodzeniami wynikającymi z użytkowania
podłogi. Rury instalacyjne i kanały przewodowe ułożone w elementach budowlanych powinny być
całkowicie zmontowane przed wciągnięciem do nich przewodów. Promienie krzywizn powinny być tak
dobrane, aby nie nastąpiło uszkodzenie przewodów lub kabli.

W punkcie 528 zawarto zapisy dotyczące zbliżeń instalacji elektrycznych z innymi instalacjami. Jeżeli
instalacja elektryczna jest ułożona w pobliżu instalacji nieelektrycznej, powinny być tak wykonane, aby
czynności prowadzone przy jednej z nich nie powodowały uszkodzenia drugiej instalacji. W tym celu
należy zachować odpowiednie (nieokreślone jednak w normie) odstępy lub stosować osłony. Jeżeli
instalacja elektryczna jest umieszczona w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji nieelektrycznej, muszą
być spełnione oba poniższe warunki:

− w warunkach normalnych oprzewodowanie elektryczne powinno być odpowiednio zabezpieczone
oraz

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

4


− ochrona przed dotykiem pośrednim powinna być wzmocniona, ponieważnieelektryczne przewody
metalowe należy traktować jak obce części przewodzące.

Norma [6] określa dopuszczalną obciążalność żył przewodów i kabli układnych we wnętrzach przy
założeniu, że temperatura otoczenia wynosi 30

o

C. Jeżeli jest wyższa, należy stosować odpowiednie

współczynniki poprawkowe. Ponieważ o odprowadzaniu ciepła decydują nie tylko warunki ułożenia,
ale i rodzaj izolacji, w normie przyjęto dopuszczalną obciążalność dla trzech jej rodzajów: PVC,
XLPE/EPR oraz izolacji mineralnej. Ponadto uwzględniono liczbę dwu lub trzech obciążonych prądowo
żył. Zwraca uwagę brak w normie przypadków ułożenia przewodów pod tynkiem w ścianie murowanej
bez izolacji cieplnej oraz na tynku takiej ściany. Podano w niej jedynie przewody układane na podłożu
drewnianym oraz w cieplnie izolowanej ścianie.

Zarówno drewno, jak i izolacja cieplna w ścianie ograniczają odprowadzanie ciepła. W uwagach do
sposobów ułożenia w normie podano, że w przypadku ścian murowanych obciążalność przewodów
może być większa, nie sprecyzowano jednak o ile. Także zrównanie w normie obciążalności
przewodów bez względu na materiał rurki instalacyjnej powoduje, że w tabelach nie uwzględniono
lepszego chłodzenia w przypadku rurek metalowych. W efekcie z konieczności należy przyjmować, że
przewód układany na ścianie murowanej ma taką samą obciążalność jak układany na ścianie
drewnianej, a przewód układany wewnątrz ściany bez izolacji cieplnej tak samo się chłodzi, jak w
ścianie z izolacją. Podobnie założono, że odprowadzanie ciepła jest takie samo w przypadku rurek
metalowych i z tworzywa.

Norma zawiera bardzo obszerne tabele opatrzone ilustracjami określającymi poszczególne rodzaje
ułożenia przewodów elektrycznych oraz tabele, z których można odczytać ich dopuszczalną
obciążalność prądową uzależnioną, jak wspomniano, od sposobu ułożenia, rodzaju materiału żył oraz
rodzaju izolacji. Ponadto odrębne współczynniki poprawkowe należy stosować w następujących
przypadkach:

– jeżeli temperatura otaczającego powietrza jest różna od 30

o

C, czyli od temperatury, dla której w

normie podano podstawowe wartości obciążenia,
– jeśli przewody układane są w wiązkach lub w korytkach.

W normie podano również obciążalność dla kabli układanych w ziemi, ale temat ten wykracza poza
ramy tego artykułu.

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

5



Aby ułatwić korzystanie z tabel zawartych w normie w załączniku informacyjnym oznaczonym literą A,
podano uproszczoną tabelę zbiorczą. Zasadę korzystania z niej zamieszczono w tablicy 2. Przykłady
ograniczono przy tym do fragmentu dotyczącego przewodów miedzianych w izolacji z PVC.

Tablica 2. Długotrwała obciążalność (w amperach) przewodów z żyłami miedzianymi w izolacji z PVC − wg

załącznika A do normy [6]

Sposób ułożenia
wg tablicy 1

Liczba obciążonych żył

A1

3

2

A2

3

2

B1*

3*

2

B2

3

C

3

2

E**

3**

2

F

3

2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

mm

2

1,5

13

13,5 14,5 15,5 17

18,5

19,5 22

23

2,5

17,5 18

19,5 21

23

25

27

30

31

4

23

24

26

28

31

34

36

40

42

6

29

31

34

36

40

43

46

51

54

10**

39

42

46

50*

54

60** 63

70

75

16***

52

56

61

68

73

80*** 85

94

100

25

68

73

80

89

95

101

110

119

127

35

110

117

126

137

147

158

50

134

141

153

167

179

192

70

171

179

196

213

229

246


Przykładowo mamy obliczony prąd obciążenia trójfazowej linii I

o

= 49 A. Linia będzie wykonana z

przewodów miedzianych jednożyłowych wciągniętych do rurki instalacyjnej ułożonej na tynku.

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

6


Zgodnie z tablicą 1 jest to sposób ułożenia B1. Obciążone prądowo są trzy żyły. Zakłada się, że średnia
temperatura otoczenia będzie wynosić 30

o

C. Z tablicy 2 dla tych danych wyjściowych odczytujemy, że

przekrój żył przewodów powinien mieć 10 mm

2

o obciążalności 50 A. W tablicy zaznaczono te wartości

wytłuszczeniem i gwiazdką.

Jeżeli linia ta wykonana byłaby przewodem wielożyłowym ułożonym w korytku perforowanym,
przekrój jej żył ustalamy następująco. Zgodnie z tablicą 1 jest to w tym przypadku sposób ułożenia E. Z
tablicy odczytujemy przekrój żył, który powinien mieć wartość także 10 mm

2

o obciążalności w tym

przypadku wynoszącej 60 A (zaznaczono w tablicy wytłuszczeniem i dwoma gwiazdkami).

W większości przypadków w korytkach perforowanych układanych jest jednak równolegle wiele
obwodów, a korytka montowane są warstwowo. Wtedy warunki chłodzenia pogarszają się, więc
dopuszczalna obciążalność przewodów znacznie maleje. W normie zawarto odpowiednią tabelę 52-E4.

Jeżeli założymy na przykład, że w korytku ułożonym tylko w jednej warstwie znajdzie się obok siebie 6
przewodów wielożyłowych, należy zastosować współczynnik zmniejszający o wartości 0,76. A zatem
0,76 × 60 A = 45,6 A, czyli mniej, niż wynosi obliczony na 49 A prąd obciążenia obwodu. W takiej
sytuacji należy sprawdzić obciążalność przekroju o stopień większego przekroju, więc 16 mm

2

. Jego

obciążalność dla warunków ułożenia E wynosi 80 A. Wartość tę oznaczono w tablicy wytłuszczeniem i
trzema gwiazdkami. Po uwzględnieniu współczynnika otrzymamy 80 × 0,76 = 60,8 A. Jak widać, taki
przekrój jest odpowiedni, ponieważ jego obciążalność w warunkach, w jakich będzie eksploatowany,
jest wyższa niż 49 A.

Materiały źródłowe:

1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. − Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1332 –

aktualizowany na bieżąco tekst ustawy jest dostępny na stronie Głównego Urzędu
Nadzoru Budowlanego

www.gunb.gov.pl

).

2. Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75 z 2002
r. poz. 690 z późn. zm. – aktualizowany bieżąco tekst tego rozporządzenia jest dostępny
na stronie

www.gunb.gov.pl

).

3. Norma SEP N SEP-E- 002 – WYTYCZNE − KOMENTARZ – Instalacje elektryczne w obiektach

budowlanych – Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych – Podstawy planowania.
COSiW SEP. Wydanie 2. Warszawa 2009.

4. PN-HD 60364-4-41:2009 – wersja polska –

Instalacje elektryczne niskiego napięcia − Część

4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa – Ochrona przed porażeniem elektrycznym

.

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

7


5. PN-HD 60364-5-52:2011 – wersja polska – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych

– Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego – Oprzewodowanie.

6. PN-IEC 60364-5-523:2001 – wersja polska – Instalacje elektryczne w obiektach

budowlanych – Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego – Obciążalność prądowa
długotrwała przewodów,
norma wycofana w maju 2017 roku, bez zastąpienia.

7. N SEP – E – 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych,

których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. COSiW SEP. 2013 r.

Autor

mgr inż. Janusz Strzyżewski

członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, członek Polskiego Komitetu

Oświetleniowego SEP, członek Izby Inżynierów Budownictwa























Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl

background image


Zasady doboru przewodów w zależności od obciążenia prądowego

8


Redaktor:

Wiesław Waliszewski

ISBN:

978-83-269-7425-0

E-book nr:

2HH0730

Wydawnictwo:

Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Adres:

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Kontakt:

Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl

NIP:

526-19-92-256

Numer KRS:

0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy
XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego:
200.000 zł

Copyright by:

Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2018

Ebook pobrany przez zdzislawkin@wp.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Badanie rezystywności materiałów przewodzących w zależności od temperatury radek
ćw 1 - Badanie rezystywności materiałów przewodzących w zależności od temperatury, Politechnika Pozn
Badanie rezystywności materiałów przewodzących w zależności od temperatury aga, Politechnika Poznań
Przekroje przewodów do przyłączania Obciążalność prądowa kabli izolowanych wg DIN VDE, info - elektr
badanie rezystywności materiałów przewodzących w zależności od temperatury mazurek
Podać kryteria doboru przewodów dla prądów obciążeniowych i przetężeniowych
Podać kryteria doboru przewodów dla prądów obciążeniowych i przetężeniowych
,Laboratorium podstaw fizyki, Zależność przewodnictwa elektrolitu od temperatury sprawdzanie reguły
Przewodnictwo elektrolitu, Fizyka- Zależność przewodnictwa elektrolitu od temperatury., _________And
Przewodnictwo elektrolitu, Fizyka- Zależność przewodnictwa elektrolitu od temperatury. Sprawdzanie r
konspekt Cw5, Elektrotechnika AGH, Semestr II letni 2012-2013, Fizyka II - Laboratorium, 5,4 Badanie
Wyznaczanie przekroju przewodów ze względu na obciążalność prądową długotrwałą i obciążalność zwarci
131s, Labolatoria fizyka-sprawozdania, !!!LABORKI - sprawozdania, 131 - Badanie zależności mocy użyt
Dok1, Elektrotechnika AGH, Semestr II letni 2012-2013, Fizyka II - Laboratorium, 5,4 Badanie zależno
Badanie obciążalności prądowej przewodów w szerokim zakresie temperatur
laborka-zelbet, STAL-strz, ODKSZTAŁCENIA I NAPRĘŻENIA STALI STRZEMION W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU OBCIĄŻ
Badanie zalezności przewodnistwa elektrycznego elektrolitów w zależności od temp, ˙Wst˙p teoretyczny
Zależność przewodnictwa elektrolitu od temperatury, _________Andrzej G?rczak

więcej podobnych podstron