w w w. e l e k t r o . i n f o . p l

n r 4 / 2 0 0 6

p r e z e n t a c j a

S

tan instalacji odgromowych
w Polsce cią gle jeszcze pozosta-

wia wiele do ż yczenia (krzywe zwo-
dy, powyrywane lub powyginane
uchwyty, uszkodzone złą cza kontro-
lne, itp.). Często uszkodzenia instala-
cji odgromowej wskazują na wielolet-
nie zaniedbania, mimo ż e pełne
sprawdzenie i badanie powinno się
przeprowadzać pomię dzy drugim
a szóstym rokiem uż ytkowania (wg
PN-IEC 61024-1-2). Powinniś my też
dbać o ochronną warstwę cynku na
zwodach. Uż ywanie drutu  6 - 8 mm
wią ż e się z koniecznoś cią jego prosto-
wania, które przy uż yciu nieprofesjo-
nalnych narzę dzi moż e okazać się
błę dne i powodować odpadanie
ochronnej warstwy cynku.

W celu uniknię cia tego zjawiska,

w konsekwencji prowadzą cego do
miejscowej korozji drutu, a tym sa-
mym skrócenia okresu jego eksplo-
atacji, należ y posługiwać się specja-
listyczną proś ciarką . Firma

A.Hardt

i Wspólnicy oferuje proś ciarki 5- i 9-
rolkowe, z napę dem lub bez

(fot. 1).

Umoż liwiają one wyprostowanie dru-
tu bez obawy, ż e pozbawimy go war-
stwy cynku. Wymiary proś ciarek
i prostota uż ytkowania pozwalają na
stosowanie ich bezpoś rednio na da-
chu, co znacznie ułatwia pracę insta-
latorowi. W złą czach przewodzą cych
drut powinien być zaciś niety mocno i
trwale. Eliminuje to stosowanie złącz

uniwersalnych skrę canych dwiema
śrubami M6

(fot. 2a) oraz złą cz uni-

wersalnych skrę canych jedną ś rubą
M8

(fot. 3a). Stosowanie do produk-

cji tego typu złą cz blachy o gruboś ci
mniejszej niż 2 mm również jest błę d-
ne. Jest ona bowiem zbyt elastyczna
i przy docisku ś ruby moż e być przy-
czyną słabego kontaktu z drutem. Na
złą czach krzyż owych przetłoczenie na
drut powinno odpowiadać ś rednicy
drutu 6 - 8 mm, a nie mieć przekrój
trójką tny

(fot. 4b). W tym przypad-

ku również powinniśmy stosować bla-
chę o gruboś ci minimum 2 mm. Taka
blacha powinna być wykorzystywana
w róż nych uchwytach gą siorowych,
dachowych czy wbijanych. Elementy
podtrzymują ce z blachy cień szej niż
2 mm nie powinny być produkowa-
ne, ponieważ są za wiotkie. Gwinty
uż yte w blasze o takiej gruboś ci po-
winny być wykonywane metodą wal-
cowania, a nie skrawania. Gwint M6
w 2 mm blasze to 1 zwój w otworze,
co uniemoż liwia uzyskanie właś ci-

wej siły docisku przy skrę caniu. Jesz-
cze lepsze byłoby zastosowanie grub-
szej blachy, np. 2,5 mm, która pozwa-
la na uzyskanie co najmniej trzech
pełnych zwojów gwintu M5 w otwo-
rze. Przy gwintach wygniatanych M5
sprawdza się najlepiej. Producenci
stosują też nowe rozwią zanie, któ-
re ułatwia montaż i skraca czas po-
trzebny do jego wykonania. Polega
ono na wykorzystaniu ś rub zamko-
wych samoblokują cych się w kwadra-
towych otworach i wymagają cych tyl-
ko jednego klucza do skrę cania. Naj-
lepiej, abyś my nie musieli też rozkrę-
cać np. złą cza przelotowego, aby wło-
ż yć drut do ś rodka

(fot. 2b). Temu sa-

memu służ y zastosowanie uchwytów
wbijanych z blachą mocują cą

(fot. 5).

Wystarczy też porównać uchwyt z ję-
zyczkiem zaciskowym

(fot. 6a), do

którego moż emy bez problemu wło-
ż yć drut, z uchwytem pokazanym
obok

(fot. 6b). Stosowanie przy na-

cią gach ś rub kabłą kowych, przy któ-
rych nie tworzy się pę tla z drutu, po-

winno być zasadą , inne ś ruby wyma-
gają pę tli, a to błą d.

Waż ną kwestią jest takż e zabezpie

-

czenie przed korozją . Norma PN-EN
12329, załącznik B, podaje odpowied-
nie oznaczenia powłok, które powinny
być dobrane stosownie do warunków
uż ytkowania. W grę wchodzą tylko wa-
runki 3. i 4., a wię c uż ytkowanie na ze-
wną trz w warunkach umiarkowanych
i o silnym działaniu korozyjnym. Warto
pamię tać, że odpowiadają ca tym warun

-

kom powłoka powinna mieć minimum
12 µm grubości i co najmniej ż ółtą po-
włokę chromianową. Lepszym rozwią-
zaniem jest zastosowanie oliwkowej po-
włoki chromianowej lub zwię kszenie jej
grubości do 25 µm, przy której każ da po-
włoka chromianowa jest dobra, nawet
bezbarwna (biała). Dla grubości mniej-
szych lub równych 12 µm oraz dla białej
powłoki chromianowej norma określa
uż ytkowanie detali wewną trz pomiesz-
czeń w atmosferach ciepłych i suchych
oraz takich, gdzie moż e pojawić się kon-
densacja. Wyklucza zatem stosowanie

Fot. 1

Fot. 2

a)

b)

Fot. 3

a)

b)

Fot. 4

a)

b)

38

p r e z e n t a c j a

elementy instalacji odgromowej

jakość tkwi w szczegółach

mgr inż . Adam Hardt – A.H. sp. j. Hardt i Wspólnicy

w w w. e l e k t r o . i n f o . p l

n r   4 / 2 0 0 6

elementów złącznych ogólnie dostęp-
nych, cynkowanych na grubość 5 µm
(warstwa dekorozyjna) lub 8 µm z białą
pasywacją, ponieważ są one przeznaczo-
ne do użytkowania wewnątrz pomiesz-
czeń. Z kolei załącznik A tej normy zale-
ca, w celu lepszej ochrony przed koro-
zją, dodatkową obróbkę uszczelniającą,
której powinna być poddana powłoka
chromianowa, polegającą na wprowa-
dzeniu związków organicznych do chro-
mianowej warstewki, najczęściej stosu-
jąc natrysk lub zanurzając w wodnym
roztworze polimeru. Tak oznaczona po-
włoka będzie miała dodatkowe ozna-
czenie T2.

Osoba kupująca osprzęt odgromowy

powinna wiedzieć, jak producent zabez-
piecza swoje wyroby przed korozją. Spo-
sób zabezpieczenia producenci opisują
w warunkach technologicznych do cer-
tyfikacji na znak „B”. Obowiązujące mi-
nimum to Fe/Zn12/C (pokrycie warstwą
minimum 12 µm – również w otworach
i na wewnętrznych promieniach, co
wymusza pokrycie warstwą o grubo-
ści 15 µm na płaskich powierzchniach
– oraz żółtą powłoką chrominaową).
Warto jeszcze wspomnieć o estetyce wy-
konania, o której normy nic nie mówią,
a której wymagają inwestorzy. Na

foto‑

grafii 7 widać, jak niechlujnie wykona-
no instalację odgromową znajdującą się
na budynku Świątyni Diany w Parku Ła-
zienkowskim w Warszawie.

literatura

1. PN‑EN 12329:2002 „Ochrona meta-

li przed korozją. Elektrolityczne po-
włoki cynkowe z dodatkową obrób-
ką na żelazie i stali”.

2. PN‑IEC 61024‑1‑2:2002 „Ochrona

odgromowa obiektów budowla-
nych Część 1‑2: Zasady ogólne. Prze-
wodnik B. Projektowanie, montaż,
konserwacja i sprawdzenie urzą-
dzeń piorunochronnych.

reklama

A.H. sp. j. Hardt i Wspólnicy

30‑ 668 Kraków

ul. Polonijna 1

tel. (0‑12) 658 66 88, 658 66 77

faks (0‑12) 650 04 90

www.ah.com.pl

Fot. 5

a)

b)

Fot. 6

a)

b)

Fot. 7

reklama

3