PRĄDY IMPULSOWE MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Są to prądy złożone z ciągu impulsów elektrycznych o różnym przebiegu i
częstotliwości 0,5-500 Hz. Powstają na podłożu odpowiednio przerywanego prądu

stałego. Ze względu na bodźcowe oddziaływanie na tkanki pobudliwe nazywamy je
także prądami bodźcowymi.

Stosujemy je w celu :

•

Zniesienia bólu

•

Zwiększenia siły mięśniowej

•

Zwiększenia szybkości i precyzji ruchów

•

Zwiększenia ruchomości stawów

•

Pobudzenia mięśni odnerwionych lub przeszczepionych

•

Poprawy kontroli motorycznej

•

Zapobiegania zanikom mięśni z nieczynności

•

Zmiany napięcia mięśni ( zwiększenia lub zmniejszenia )

•

Poprawy ukrwienia tkanek

•

Poprawy postawy ciała.

Ze względu na kształt impulsów dzielimy je na :

1.

prądy złożone z impulsów o przebiegu prostokątnym ( charakteryzują się bardzo
krótkim, bliskim zero, czasem narastania i opadania wartości natężenia)

2.

prądy eksponencjalne złożone z impulsów o przebiegu trójkątnym ( charakteryzują

się powolnym narastaniem natężenia ),należą tutaj również impulsy szpiczaste .

Odmianą impulsów trójkątnych jest prąd złożony z impulsów o kształcie trapezu.

3. prądy powstałe w wyniku prostowania prądu sinusoidalnie zmiennego, składające

się z impulsów o kształcie połówki sinusoidy .

♦ Impulsy prądu mogą występować pojedynczo lub w grupach ( salwach). Szczyty
zmodulowanej amplitudy grupy impulsów tworzą tzw. OBWIEDNIĘ .W przypadku salwy

impulsów o stopniowo wzrastającej
i zmniejszającej się amplitudzie , część obwiedni wznosząca się , jak i opadająca nosi

nazwę RAMPY.

Przy użyciu nowoczesnych stymulatorów istnieje możliwość :
♠ uzyskania odpowiedniego ukształtowania impulsów

♠ regulowanie czasu przerwy, czyli odstępów między impulsami
♠ dokładne określenie parametrów danego impulsu

♠ modulowanie impulsów w falę o różnym kształcie obwiedni np.: trójkąta, trapezu czy
połówki sinusoidy( modulacja amplitudy )
♠ modulowanie częstotliwości serii impulsów

Wszelkie modyfikacje wprowadza się aby zapobiec odczynowi przyzwyczajenia.

PARAMETRY PRĄDÓW IMPULSOWYCH MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI:

1. czas trwania impulsu wyrażana w ms (t imp)

2. czas trwania przerwy wyrażana w ms (t p)
3. czas narastania impulsu wyrażana w ms (t n)

4. czas opadania impulsu wyrażana w ms ( t op)
5. amplituda natężenia impulsu w wyrażana mA ( I -wartość szczytowa impulsu Is)

6. częstotliwość impulsów w Hz ( f )– liczba impulsów występujących w czasie 1 sekundy

lub 1 minuty

1 Hz = 1/sek

Jej miarą może być również okres ( T ) – czas powtarzania , który jest sumą

t imp i następującej po nim przerwy .

T = t imp + t p

T = 1 / f

f = 1/ T = 1/ t imp + t p

np.: t imp =50 ms
t p = 150 ms

1

f = 1000ms (1s) / 50ms+150ms =1000 / 200 =5Hz czyli 5 impulsów na
sekundę

Jeśli łączny czas t imp + t p >1 (1000ms), obliczaną częstotliwość należy wyrazić liczbą
impulsów w czasie

1 minuty ; 1 min = 60 s = 60 000ms
np.: t imp = 1000ms

t p = 3000ms
f = 60 000 / 1000+3000 = 60 000 / 4000 = 15 impulsów na minutę

7. współczynnik wypełnienia – stosunek czasu trwania impulsu do okresu powtarzania

ww = t imp / T
W miarę skracania czasu przerwy i wydłużania czasu impulsu , współczynnik wypełnienia

zwiększa się od 0,5 – 1
Przy wydłużaniu czasu przerwy i skracaniu czasu impulsu , wartość współczynnika

wypełnienia zmniejsza się od 0,5-0.

PODSTAWOWY PODZIAŁ PRĄDÓW IMPULSOWYCH :

1.

prąd jednokierunkowy, czyli jednobiegunowy , jednofazowy - o niezmiennym
kierunku przepływu (niezmiennym biegunie ) ale o zmiennym natężeniu .

Zachowuje się w czasie przepływu przez tkanki jak prąd stały. Może wywoływać
uszkodzenia elektrolityczne i przesunięcia jonów, równocześnie jednak pobudza

nerwy i mięśnie .

2.

prąd dwukierunkowy, czyli dwubiegunowy , dwufazowy - o zmienny kierunku
przepływu (zmiennym biegunie ) i zmiennym natężeniu , czyli w czystej postaci

prąd zmienny. Prąd ten charakteryzuje się zmiennością biegunów , zależną od
częstotliwości tzn. że np. przy częstotliwości 100 Hz każda elektroda jest 100 razy

ujemna i 100 razy dodatnia.

Prądy dwubiegunowe mogą być:

♣ symetryczne – jeśli po obu stronach osi zerowej występują impulsy
o identycznych parametrach , a więc równej powierzchni. Nie wywołuje elektrolizy

w tkankach.
♣ asymetryczne – jeśli po obydwu stronach linii zerowej występują impulsy o

różnych parametrach, a więc o różnej powierzchni . Powoduje elektrolizę w tkankach.

♣ zrównoważone – zbalansowane

♣ niezrównoważone - niezbalansowane

Zależność bodźcowego działania impulsowych prądów małej częstotliwości
od parametrów :

•

CZĘSTOTLIWOŚĆ

Pobudzenie tkanki mięśniowej:
· ok. 10 Hz wywołuje pojedyncze skurcze mięśni

· 10-20 Hz skurcze tężcowe niezupełne , drżenie mięśnia
· 20-80 Hz skurcze tężcowe zupełne

· 90-200 Hz powoduje rozluźnienie mięśni

Działanie przeciwbólowe wykazuje:
· częstotliwość 2-10 Hz (powoduje uwalnianie się endorfiny)

· 50-100 Hz ( działa na mechanizm bramki kontrolnej)

Drażnienie autonomicznych włókien nerwowych, zaopatrujących mięśnie gładkie :
· częstotliwość mniejsza niż 10 Hz i impulsy eksponencjalne pobudza mięśniówkę

ścian naczyń krwionośnych poprzez włókna sympatyczne pozazwojowe,
· częstotliwość 10-20 Hz , pobudza mięśnie jelit przez pobudzenie

pozazwojowych włókien parasympatycznych.

Wrażenia czuciowe : · 1-4 Hz ( do 10 Hz ) czucie kłucia , szpilki
· 10-20 Hz czucie wibracji , mrowienia

· 20-50 Hz czucie mrowienia

2

•

CZAS TRWANIA IMPULSU

· impulsy długie >1 ms są dla pacjentów nieprzyjemne ( DD, pr. Traberta)

· impulsy krótkie < 1ms są odbierane jako przyjemne ( TENS, prądy
wysokonapięciowe)

•

DŁUGOŚĆ PRZERWY – odgrywa dużą rolę , zwłaszcza w przypadku prądów
impulsowych składających się z grup impulsów (salw), ponieważ jej długość ma
wpływ zarówno na zmęczenie mięśnia jak i na jego wypoczynek.

Szczególnie ważny jest stosunek czasu działania salwy imp. do czasu przerwy
pomiędzy kolejnymi salwami. Uważa się że powinien on wynosić co najmniej 1 : 2

(czas włączenia do czasu wyłączenia) , najlepiej gdy stosunek ten wynosi 1 : 3
lub 1 : 5.

RODZAJE PRĄDÓW IMPULSOWYCH MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI :

1. prądy impulsowe z modulowaną amplitudą, składające się z serii imp.

prostokątnych o stopniowo narastającej i zmniejszającej się amplitudzie

2. prądy impulsowe z modulowaną częstotliwością i amplitudą impulsów

prostokątnych

3. prądy stochastyczne – przypadkowe- ze zmienną częstotliwością

4. prąd sinusoidalny z modulowaną amplitudą
5. prądy wysokonapięciowe o impulsach szpilkowych

6.

prąd faradyczny - asymetryczny prąd zmienny od 50-100 Hz, w którym impulsy
dodatnie i ujemne różnią się kształtem , wywołuje tężcowy skurcz mięśni podczas
całego czasu jego przepływu. Jego wadą jest niemożność dokładnego określenia

i powtórzenia . Wychylenia dodatnie mają większą wartość amplitudy , ostry
wierzchołek i nagły spadek amplitudy .

Wartość amplitudy wychylenia ujemnego jest mała i nie wywiera działania
bodźcowego.

Stosowany tylko w elektrodiagnostyce , gdyż szybko doprowadza do zmęczenia mięśni.

Brak rekcji na prąd faradyczny jest oznaką ciężkiego uszkodzenia mięśnia.

7.

prąd neofaradyczny –nowoczesna odmiana prądu faradycznego , składa
się z wyłącznie dodatnich wychyleń impulsów faradycznych o kształcie
trójkątnym t imp=1 ms, tp=19 ms , częst. 50 Hz.

f = 1/T
T = 20 ms

F = 1/ 0,02 s = 50 Hz

Wywołuje skurcz tężcowy mięśnia, stosowany w elektrodiagnostyce

8. prądy diadynamiczne Bernarda
9. prąd impulsowy Traberta

10.

prądy TENS

11.

prądy mikrobodźcowe MENS

WSKAZANIA OGÓLNE DO PRĄDÓW IMPULSOWYCH :

1. Czynnościowe zaburzenia ukrwienia – chorobie Raynouda ,

chorobie Sudecka,
w stadium I-II miażdżycy zarostowej tętnic obwodowych

2.

W mialgiach , neuralgiach, zapaleniach nerwów ,
polineuropatiach, zespołach korzeniowych , bólach
wielostawowych, RZS – bez stanu ostrego, artrozach, ZZSK,

zapaleniach okołostawowych, zapaleniu ścięgien i pochewek
ścięgnistych

3. Osłabienie mięśni
4. Krwiaki , obrzęki pourazowe

5. Przeciążenie mięśni, wzmożone napięcie mięśni
6. W trudno gojących się ranach , owrzodzeniach , odleżynach

7. Osteoporoza , przedłużone zrastanie kości.

3

PRZECIWWSKAZANIA BEZWZGLĘDNE :

1. ostre stany zapalne

2. ropne stany zapalne
3. infekcje

4. gorączka
5. nowotwory

6. miażdżyca zarostowa tętnic obwodowych od okresu II b
7. zakrzepowe zapalenie żył

8. zakrzepy
9. zagrożenia zatorami

10. zagrożenia krwawieniami
11. implanty elektroniczne ( rozrusznik mięśnia sercowego , aparat słuchowy )

12. metale w tkankach
13. psychozy

UWAGA !

Nie wolno stosować przepływu jakiegokolwiek prądu przez serce

JEDNOSTKI MIARY PRĄDÓW IMPULSOWYCH :



AMPLITUDA - natężenie I [ A ] [ mA ] [ μA ]

1A = 1000 mA

1 mA = 0,001 A

1 mA = 1000 μA
1 μA = 0,001 mA

100 μA = 0,1 mA



CZAS TRWANIA IMPULSU I CZAS TRWANIA PRZERWY – t imp , t p [ s ]
[ ms ] [μs ]

1 ms = 1000 μs
100 μs = 0,1 ms

100ms = 0,1 s
1000ms = 1 s



CZĘSTOTLIWOŚĆ – f [ Hz ]

4