1/2

Dr inż.Tadeusz Wszołek, AGH WIMiR

Dr inż.Tadeusz Wszołek

[e-mail]

, http:// upel.agh.edu.pl/wimir

Miernictwo wibroakustyczne

Ćwiczenie Nr 2

Kalibracja pomiarowego sygnału akustycznego i drganiowego

Wprowadzenie

Celem kalibracji systemu pomiarowego jest sprawdzenie, czy zadanej znanej wielkości
mierzonej odpowiada wartość wskazana na wyjściu systemu. Kalibracja zazwyczaj
przeprowadzana jest jednopunktowo, czyli dla jednej częstotliwości i jednej wartości
poziomu dźwięku w przypadku toru akustycznego i wartości skutecznej przyspieszenia drgań
w przypadku toru drganiowego.
Pełne charakterystyki częstotliwościowe oraz wzmocnienia na dostępnych zakresach
pomiarowych dla poszczególnych elementów systemu sprawdzane są przez producenta lub
później okresowo przez jednostki akredytowane GUM.
Ogólnie kalibrację można przeprowadzić (1) metodą napięciową – wartość podawanego
napięcia ( na wyjściu przetwornika) odpowiada znanej wartości wielkości fizycznej podanej
na wejście przetwornika oraz (2) za pomocą źródła wzorcowego – na wejście systemu
podajemy rzeczywisty sygnał ze źródła wzorcowego.

Tor akustyczny:
Mikrofony pomiarowe ( ½”) posiadają znormalizowaną czułość napięciową 50 mV/Pa co
odpowiada -26 dB/V/Pa. Na taką czułość projektowane są systemy pomiarowe sygnału
akustycznego. Jednak rzeczywista czułość każdego mikrofonu jest nieco inna i jest podana na
metryczce dołączonej do mikrofonu. Czułość tą wprowadzamy do systemu, korygując w ten
sposób różnicę rzeczywistej czułości w stosunku do czułości znormalizowanej.
Korekcja ta może być przeprowadzona albo w mV/Pa, albo w dB/V/Pa . Jest to rodzaj
kalibracji napięciowej ( lub kalibracji wstępnej), jakkolwiek nie jest podawane napięcie ( np.
z generatora) na wejście toru pomiarowego.
Tor akustyczny zawsze powinien być dodatkowo kalibrowany za pomocą źródła
wzorcowego, jakim może kalibrator lub pistonfon.
Kalibrator – wzorcowe źródło dźwięku o konstrukcji opartej na głośniku pracującym w
układzie ze sprzężeniem zwrotnym, generujące sygnał o częstotliwości 1000 Hz i ciśnieniu 1,
10 lub 31,6 Pa co odpowiada odpowiednio 94, 114 i 124 dB.
Pistonfon – wzorcowe źródło dźwięku o konstrukcji opartej na przetworniku tłokowym
wytwarzające sygnał akustyczny o częstotliwości 250 ( lub/i 315 Hz) i ciśnieniu 31,6 Pa (
najczęściej), co odpowiada poziomowi 124 dB.

Tor drganiowy
Przetworniki drgań ( w naszym przypadku akcelerometry), podobnie jak i mikrofony
posiadają zapisaną w metryczkach czułość wyrażoną w mV/g, gdzie g to przyspieszenie
ziemskie ( g = 9.81 m/s

2

). Czułość przetworników nie jest znormalizowana, jakkolwiek

wyróżnia się pewne klasy czułości, np. 100 mV/g lub 1000 mV/g – rzeczywiste wartości dla
każdego przetwornika są nieco inne.

Kalibracja napięciowa polega na wprowadzeniu sygnału napięciowego ( sinusoidalnego) o
dowolnej

1

częstotliwości z zakresu pomiarowego przetwornika o wartości skutecznej ( RMS)

lub amplitudzie, odpowiadającej przyspieszeniu 1 g, dla danego egzemplarza przetwornika.
Kalibrację systemu za pomocą źródła wzorcowego przeprowadza się przytwierdzając
czujnik do takiego źródła – wzbudnika o częstotliwości 80 lub 160 Hz ( najczęściej) i
przyspieszeniu 1 g i koryguje się wzmocnienie toru pomiarowego tak, aby na wyjściu
wskazanie odpowiadało wartości 1 g lub w przypadku skali logarytmicznej np. 120 dB ( 120
dB odpowiada wartości napięci a 1 V, przy poziomie odniesienia 0 dB=1 mV).

Przebieg ćwiczenia:

1. Zapoznanie się z metryczkami mikrofonów i przetworników przyspieszeń drgań (

akcelerometrów)

2. Przeprowadzenie kalibracji wstępnej ( napięciowej) oraz za pomocą źródła

wzorcowego ( kalibratora 114 dB i 1 kHz) systemu pomiarowego z analizatorem Nor
840 oraz analizatorem przenośnym SVAN 912 AE ( lub inny).

3. Przeprowadzenie kalibracji napięciowej oraz za pomocą źródła wzorcowego (

wzbudnika drgań o częstotliwości 160 Hz przyspieszeniu 1 g) systemu pomiarowego z
analizatorem Nor 840 oraz analizatorem przenośnym SVAN 912 AE.

Sprawozdanie:

1. Każdy tor pomiarowy powinien być dokładnie opisany włącznie z numerami

fabrycznymi i czułościami jego podstawowych elementów - przetwornik i
przedwzmacniacz.

2. W sprawozdaniu należy podać wartości rzeczywistych czułości systemu,

wynikających z przeprowadzonej kalibracji.

3. Wyjaśnić możliwe ew, przyczyny rozbieżności pomiędzy czułością deklarowaną w

metryczce przetwornika, a czułością otrzymaną podczas kalibracji.

Sprawozdania powinny być wykonane w formie elektronicznej przez – każda osoba
indywidualnie i przesłane w formacie PDF na platformę eLearningową w terminie 24:00
dnia poprzedzającego kolejne ćwiczenie laboratoryjne.
Brak terminowego oddania sprawozdania spowoduje obniżenie końcowej oceny, ponadto
uniemożliwia uczestnictwo w kolejnych ćwiczeniach.

1

Najczęściej wprowadza się sygnał o częstotliwości jak w źródłach wzorcowych, tj. 80 lub 160 Hz.