WYKŁADY Prawo Karno Skarbowe

Egzamin – test jednokrotnego wyboru, dwie grupy – 4 XII 2011

WYKŁAD 1

Prawo karne dzielimy na:

•

Powszechne

(prawo karne materialne, prawo karne procesowe, i prawo karne

wykonawcze)

•

Szczególne

obejmuje wyspecjalizowane dziedziny prawa karnego

Do wyspecjalizowanych dziedzin prawa karnego należy zaliczyć

•

Prawo karno wojskowe

•

Prawo karno skarbowe

•

Prawo o nieletnich

Prawo karno wojskowe- odpowiedzialność za czyny których dopuścić się mogą
żołnierze w związku z pełniona służbą. Włączone zostało do Kodeksu karnego jako
wyodrębniona,, Część wojskowa”

Prawo karno skarbowe- wyspecjalizowana dziedzina prawa karnego- sensu
largo(szeroko regulująca odpowiedzialność karną za czyny godzące w interes
finansowy państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub wspólnot europejskich
oraz postępowania w sprawach karnych skarbowych a także postępowanie
wykonawcze w tym zakresie.

Prawo o nieletnich- odpowiedzialność od 17 roku życia) art. 10 KK. Nieletni
odpowiada gdy ukończył 15 lat, dopuścił się czynu wyższego stopnia szkodliwości przy
spełnieniu przesłanek określonych w ust.

Działy prawa karnego skarbowego:

•

Prawo karno skarbowe materialne

•

Prawo karno skarbowe procesowe

•

Prawo karno skarbowe wykonawcze

Prawo karno skarbowe materialne jest to zespół norm prawnych które określają
jakie czyny stanowią wykroczenia i przestępstwa oraz jakie są zasady
odpowiedzialności za nie. Jakie kary i środki karne mogą być orzekane za te czyny.

Materialne prawo skarbowe - określa w szczególności przestępstwa i wykroczenia
skarbowe, zasady odpowiedzialności za ich popełnienie kary i inne środki stosowane
wobec sprawców takich czynów. Inne środki: środki karne i środki aprobacyjne ?
(poddanie sprawy, warunkowe umorzenie postępowania karnego, warunkowe
zawieszenie wykonania kary warunkowe przedterminowe środki zabezpieczające,
umieszczenie w zakładzie leczniczym- niepoczytalnego

Prawo karno skarbowe procesowe określa tryb postępowania w sprawach o
przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Nie jest to dział autonomiczny (powiązanie z
KPK).

Procesowe prawo karno skarbowe- przewiduje warunki dopuszczalności
postępowania karnego skarbowego, stadia tego postępowania, właściwość

1

podmiotowa uprawniającą do prowadzenia postępowania, rodzaje rozstrzygnięć jakie
mogą w nim zapaść oraz środki kontroli

Prawo karno skarbowe wykonawcze realizuje zespół norm prawnych które
regulują wydawanie orzeczeń w sprawach karnych skarbowych.

Wykonawcze prawo karne skarbowe – reguluje kwestie związane z wykonaniem
orzeczeń jakie zapadły w postępowaniu karno skarbowym

Prawo karno skarbowe materialne reguluje odpowiedzialność za czyny godzące
w interes Skarbu Państwa, JST i UE, to jest specyfiką tego działu. Cecha
charakterystyczna – interes finansowy Skarbu Państwa.
Prawo karno skarbowe materialne ma charakter subsydiarny (pomocniczy) w stosunku
do norm powszechnie rozumianego prawa finansowego.

Materialne prawo karno skarbowe ma charakter subsydiarny (pomocniczy) w
stosunku do szeroko rozumianego prawa finansowego.
Prawo skarbowe zabezpiecza właściwe rozliczenie się z dotacji lub subwencji,
realizacje obowiązku z zakresu prawa podatkowego, celnego, dewizowego, w zakresie
organizacji gier losowych, zakładów i gier na automatach
Charakter przejawia się w przypadku poważnych naruszeń prawa karnego.

FUNKCJE PRAWA KARNEGO SKARBOWEGO
1.Podstawowa funkcja jest FUNKCJA OCHRONNA .Ogólny przedmiot ochrony jest
to całokształt stosunków społecznych, chroniony przez gałąź prawa. Jako rodzaj
przedm. Ochrony definiuje się jako dobro dla pewnej grupy przepisów. Indywidualny
przedmiot ochrony jest to konkretne dobro prawne chronione przez dany przepis.
Istota tej funkcji sprowadza się do ochrony interesów finansowych i budżetu
następujących podmiotów – państwa, jedn. sam. terytor. i wspóln. europ. Przed
czynami mogącymi im zagrozić.

2. FUNKCJA PREWENCYJNO WYKONAWCZA (prewencja- zapobieganie)
Prawo ma nas powstrzymywać przed naruszeniem przepisów i wychowywać.
Poprzez ustanowienie zakazów określonych zachowań,

czyli określenie czego robić nie

wolno, opatrzenie sankcją karną
Oddziałuje się na ogół społeczeństwa i konkretnego człowieka – powściągliwie.
Oddziaływanie to ma również na celu uświadomienie nieopłacalności popełnianego
przestępstwa i wykroczeń skarbowych a także uświadomienie społecznej szkodliwości
naruszeń prawa
PREWENCJA OGÓLNA- GENERALNA -OGÓŁ SPOŁECZEŃSTW
PREWENCJA INDYWIDUALNA- konkretny sprawca

Wyróżnia się prewencję generalną:

•

Negatywna

•

Pozytywna

Prewencja generalna negatywna- sprowadza się do odstraszania przez
popełnienie czynu zabronionego
Prewencja generalna pozytywna –polega na kształtowaniu świadomości prawnej
społeczeństwa. Wykształcić w ludziach przekonanie przestrzegania prawa- art. 12
KKS

3. FUNKCJA REPRESYJNO- SPRAWIEDLIWOŚCIOWA

2

Stosowanie represji karnej wobec sprawców jest konsekwencją ujawnienia czynu
pociągnięcia kogoś do odpowiedzialności karnej , skutkuje to wymierzeniem kary

4.FUNKCJA EGZEKUCYJNA- przepisy prawa karno skarbowego służą wyrównaniu
należności publiczno- prawnej uszczuplonej czynem sprawcy
Analiza przepisów prawa karno skarbowego prowadzi do wniosku, że ta dziedzina
kładzie akcent na funkcję egzekucyjną niż na funkcje represyjną

Wyrównanie przez sprawcę uszczerbku finansowego może w określonych sytuacjach
prowadzić do zaniechania ukarania sprawcy lub złagodzenie wobec niego
odpowiedzialności karnej art. 16 KKS

5. FUNKCJA GWARANCYJNA-
Fundamentalna – gwarancja dla nas zasady że prawo nie działa wstecz. Odpowiadamy
tylko za to co w czasie czynu jest zabronione.
Jest szczególnie istotna z punktu widzenia sytuacji prawnej sprawcy czynu
zabronionego przez prawo karne skarbowe.
Jej istota sprowadza się do realizacji podstawowych zasad współczesnego prawa
karnego.

ZASADA:

•

nullum crimen sine lege- nie ma przestępstwa bez ustawy

•

nulla contraventio- przestępstwo musi być opisane w ustawie( nie ma
wykroczenia)

•

Nulla Poena Sine Lege- nie ma kary bez ustawy, nie można zastosować kary
która nie jest przewidziana w ustawie

•

nullum crimen sine culpa- nie ma przestępstwa bez winy

•

nullum crimen sine peńculo sociali- nie ma przestępstwa bez społecznej
szkodliwości czynu

•

nullum crimen sine actione-nie ma przestępstwa bez czynu (wykroczenia)

•

Lex retro non agait- prawo nie dział wstecz

Zakaz analogii przy uznawaniu określonych czynów za karalne
ANALOGIA-

wnioskowanie z podobieństwa nie można pociągnąć do

odpowiedzialności karnej kogoś kto dopuścił się czynu podobnego
Prawo karne skarbowe związane jest z prawem finansowym
Prawo karne skarbowe w przeciwieństwie do prawa karnego powszechnego nie
charakteryzuje się uniwersalnością stosowania
Prawo karne skarbowe ma ściśle ograniczony, określony zasięg stosowania. Normuje
wyłącznie odpowiedzialność karna za czyny godzące w budżet lub interes finansowy
Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, wspólnot europejskich
W dużej mierze przepisy prawa karnego skarbowego oparte SA na instytucji prawa
karnego powszechnego
Współcześnie dostrzega się tendencje do unifikacji w zakresie terminologii
przewidywanych instytucji w zakresie prawa karnego i prawa wykroczeń oraz prawa
karnego skarbowego. To dążenie do unifikacji czy też integracji prawa karno
skarbowego legło u podstaw kodyfikacji prawa karno skarbowego z 1999 r.
Regulacje dotyczące przestępstw skarbowych mają swoje podstawy w regulacji
dotyczących przestępstw powszechnych.
W prawie karno skarbowym materialnym SA odstępstwa od tych reguł dopiero wtedy
gdy było to konieczne. Specyfikacja prawa karno skarbowego wprowadzono
specyficzne instytucje:

•

Odpowiedzialność posiłkową

3

•

Zgłoszenie interwencji

ŹRÓDŁA PRAWA KARNO SKARBOWEGO

W okresie przedwojennym i międzywojennym – ustawy karne skarbowe.
Dekret z 1947,
Ustawa karno skarbowa 1960
Ustawa karno skarbowa 1971

Dzisiaj obowiązuje KKS. Ust. Z 10.09.1999 r pierwszy akt prawny w dziedzinie prawa
karno skarbowego mający rangę kodeksu w życie wszedł 17 X 1999r – EGZAMIN.

. Wcześniejsze akty prawne były to ustawy karne skarbowe z następujących okresów

•

1926 r, 1932 r., 1936 r., 1947 r., 1960 r., 1971 r.

Uchwalenie nowego aktu prawnego było niezbędne Ust. Z 1971 r. nie przystawała do
rzeczywistości gospodarczej.
Pierwszy KKS w Polsce reguluje obowiązujące w obecnym prawie karno skarbowym
art. 53 KKS

Źródła prawa karnego skarbowego nie są jednorodne. W zakresie przestępstw i
wykroczeń skarbowych źródłem tego prawa mogą być akty normatywne władzy
ustawodawczej w postaci ustawy ( art. 1 par. 1kk), nie zaś akty normatywne władzy
wykonawczej.

KKS podzielony jest na tytuły, działy i rozdziały

Tytuł I – obejmuje przepisy materialno prawne zawarte są tu przepisy z części ogólnej
i części szczególnej
Cz. Ogólna- przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe
Cz. Szczegółowa- przepisy materialno- prawne

Tytuł II -postępowanie w sprawie o przestępstwa i wykroczenia skarbowe (regulacje
procesowe)

Tytuł III – postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa i wykroczenia
skarbowe

Art. 20 KKS, art. 113 KKS, art. 178 KKS § 1

Tytuł I jest najbardziej autonomiczny.
Art. 20&1 KKS, &2-6 odesłanie do KK ( mam zaznaczone że to ważne)!!!
Prawo wykroczeń – odesłania reguluje art. 46 wyjątki: zastępcza kara za grzywnę
jest uregulowana w kodeksie wykroczeń.
Przepisy procesowe – dział ten nie jest samodzielny art. 113&1. KPK wyłączone z
PKS mediacje (w PKS nie ma możliwości mediacji).
Przepisy wykonawcze Art. 178 KKS, KKW, KKS.

W KKS znajdują się przepisy o charakterze materialnych, procesowym i
wykonawczym.

4

Czyny stanowiące przestępstwa skarbowe albo wykroczenia skarbowe mogą tylko
znaleźć się w KKS

Budowa przepisu w PKS
Typowy przepis materialno-prawny znajduje się w części szczególnej.
Dyspozycja – kto robi…..
Sankcja – podlega karze….

NORMY PRAWNE PRZEPISU PRAWNEGO

PRZEPIS PRAWNY- pojedyncza jednostka redakcyjna tekstu prawnego
NORMA PRAWNA- pewna reguła zachowania
Hipoteza – wskazanie adresata
Dyspozycja- to część normy, zawiera opis czynu zabronionego
Sankcja – zagrożenie konsekwencje prawne

Dyspozycje podział na :

•

opisowe

•

nazwane

•

mieszane

Dyspozycje OPISOWE – określają w mniej lub bardziej szczegółowy sposób
zabronione zachowanie
Art.90 KKS, art. 92 KKS

Dyspozycje NAZWOWE- opisu czynu nie ma ale występuje sama nazwa

Dyspozycje NAZWOWO – OPISOWE

Dyspozycje PROSTE I ZŁOZONE- proste charakteryzują się tym że zawierają jeden
znamion czynu zabronionego
Złożone- zawiera dwa lub więcej zespołów znamion określających typ lub odmiany
przestępstw lub wykroczeń
W ramach dyspozycji złożonych wyróżnia się:

•

dyspozycje alternatywne

•

dyspozycje koniunkcyjne

DYSPOZYCJE ALTERNATYWNE- charakteryzują się tym ze zawierają dwa zespoły
znamion., każdy z tych znamion stanowi podstawę do pociągnięcia do
odpowiedzialności karnej art. 56
DYSPOZYCJE KONIUNKCYJNE- art.55 KKS charakteryzuje się tym że dla danego
przestępstwa lub wykroczenia jest wymagane łączne zrealizowanie dwóch zespołów
znamion
Dyspozycje syntetyczne i kazuistyczne

•

Dyspozycje syntetyczne – ujmują sedno zachowania są lepsze od
kazuistycznych.

•

Dyspozycje kazuistyczne – szczegóły, drobiazgi.

Dyspozycje proste i złożone

•

Dyspozycje proste – np. art. 61

•

Dyspozycje złożone – występują dużo częściej

5

Dyspozycje zupełne i niezupełne (ważny)

•

Dyspozycje zupełne (pełne) - pełny opis czynu zabronionego

•

Dyspozycje niezupełne (niepełne) – charakteryzują się tym że dla uzyskania
pełnego opisu czynu zabronionego konieczne jest odwołanie się do innych
przepisów prawa.

Dzielimy na:

•

DYSPOZYCJE ZALEZNE – konieczne jest sięgnięcie do innego przepisu prawa,
który znajduje się w tym samym akcie prawnym art. 60 KKS

•

DYSPOZYCJE BLANKIETOWE

- następuje odesłanie gdzieś dalej do innej

ustawy albo aktu prawnego

KKS to akt prawny kompletny. Jeżeli wykroczenie skarbowe nie występuje w KKSie to
jest to powszechne wykroczenie a nie skarbowe.

W części szczególnej występuje wiele definicji.
Cecha charakterystyczna norm prawa karnego skarbowego jest kazuistyka
RECEPCJA stanowi przejecie dyspozycji obcego przepisu prawnego
Wyróżnia się recepcje:

•

Bezpośrednia- przejmowany jest w całości przepis innego źródła prawnego jako
własny , nie wprowadza się zmian

•

Pośrednia- dopuszcza możliwość odpowiedniego stosowania jakiegoś przepisu

SANKCJE
wskazuje na konsekwencje zrealizowanych znamion czynu zabronionego
SANKCJE BEZWZGLEDNIE OKRESLONE
SANKCJE BEZWZGLĘDNIE NIEOKREŚLONE

•

SANKCJE WZGLĘDNIE OKRESLONE

BEZWZGLEDNIE OKREŚLONE-organ orzekający nie ma wyboru jeśli dochodzi
BEZWZGLEDNIE NIEOKRESLONE- stwierdzone jest jedynie to że sprawca podlega
karze

WZGLEDNIE OKREŚLONE- charakteryzuje się tym że w przepisie jest określona
granica dolna i górna kary albo tylko dolna albo tylko górna a sąd ma wybrać.

Podział sankcji : proste i złożone

•

SANKCJE PROSTE- pojawia się w nich tylko jeden rodzaj winy występują w
postaci kary grzywny

•

SANKCJE ZŁOŻONE- przewidują dwa lub więcej rodzaje kar.

Występują tu sankcje ALTERNATYWNE (kilka do wyboru sankcje KUMULATYWNE
(przewidują różne rodzaje kar do łącznego orzekania)

SANKCJE ALTERNATYWNO- KUMULATYWNE-kilka rodzajów kar z możliwością orzekania
ich łącznie

Zasada obowiązywania ustawy karno skarbowej- jest to kwestia związana z
kolizją ustaw w czasie:

•

Ustawa A- czas popełnienia czynu zabronionego

•

Ustawa B- czas orzekania

Przepisy karnoskarbowe mogą obowiązywać w czasie i przestrzeni. W czasie art. 2
(obowiązuje ustawa w czasie czynu a kiedy sąd orzeka obowiązuje druga ustawa i
wtedy który przepis stosować – reguła w razie zmiany prawa między czynem a karą

6

stosuje się nowe prawo ale nie może ono być gorsze od starych przepisów art. 2 KKS).
Jest to kolizja ustaw karnych w czasie – art. 2 & 2 KKS art. 2 & 3 KKS.
Art. 2 & 4-6 zmiana prawa po wydaniu orzeczenia prawomocnego nie ma znaczenia.
Wyjątki: kiedy kara nie została w całości wykonana albo skutki jeszcze trwają art2 & 6.
art. 2 & 4 , art. 2 & 5.
Miejsce popełnienia przestępstwa w przestrzeni
Art. 3 & 1
Zasada – prowadzi prokuratura właściwa ze względu na miejsce popełnienia czynu.
Organ który pierwszy wszczął postępowanie prowadzi sprawę chyba, że nastąpi
przekazanie jej. Naczelna zasada to terytorialności.
Art. 3 & 2
Art. 3 & 3 przestępstwa popełnione za granicą – warunek istotne interesy państwa
polskiego (obywatelstwo nie ma znaczenia) art. 53 & 11 (całego nie musimy znać) 10
krotność wielkiej wartości, wielka wartość to… art. 3a

Czyn zabroniony – uważa się za popełniony w czasie w którym nastąpiło zachowanie
sprawcy, chyba że kodeks stanowi inaczej.

Ustalenie czasu jest bardzo ważne czas popełnienia przestępstwa lub wykroczenia
przez zaniechanie . Czasem ich popełnienia jest to ostatni moment w którym możliwe
było wywiązanie się z ciążącego obowiązku działania

W przypadku czynu ciągłego jako czas popełnienia tego czynu traktuje się datę
moment ostatniego zachowania

W przypadku przestępstwa lub wykroczenia trwałego czasem jest ostatni moment do
którego był utrzymywany stan bezprawny

Czas orzekania jest to czas podejmowanego rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu
do osoby której to dotyczy zarówno w przygotowaniu przygotowawczym jak i w
sądowym I i II instancji a także gdy orzekanie następuje w procedurach prawomocnym
orzeczeniu

Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustaw inna niż w czasie popełnienia przestępstwa

lub wykroczenia skarbowego, stosuje się ustawę nową, należy jednak stosować

ustawę poprzednio obowiązującej, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

Art.2§ 3

Jeżeli wg. nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem, zagrożony jest karą,

której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do

górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie.

Jeżeli nowa ustawa nie przewiduje możliwości zastosowania środka karnego to tego

środka nie wykonuje się.

7

Jeżeli wg. Nowej ustawy czyn zabroniony objęty orzeczeniem nie jest już objęty karą

ograniczenia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności która podlega

wykonaniu zamienia się na karę grzywny.

Nie jest to kara warunkowo zawieszona

1 dzień kary pozbawienia wolności = dwóm stawkom dziennym kary grzywny

Art.2$6

Jeżeli wg. Nowej ustawy czyn objęty orzeczeniem nie jest już zabroniony pod groźbą

kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa a ukaranie uważa się za nie byłe.

Art.5$1

Czyn zabroniony uważa się popełnienie w miejscu, w którym następuje zachowanie

sprawcy albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego następuje lub wg.

Zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Ustalenie miejsca popełnienia czynu jest ważne ze względu na właściwość miejscową.

Zasada terytorialności

Stosuje się do sprawców, którzy popełnili czyn zabroniony na terytorium RP jak

również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że kodeks stanowi

inaczej.

Terytorium jest to obszar objęty granicami państw oddzielających terytorium RP od

terytorium innych państw i morza pełnego oraz wody wewnętrzne i pas morskich wód

terytorialnych jak również przestrzeń powietrzną nad tym obszarem ( do 90 km) i

wnętrza ziemi pod nim.

Art.53$9 kks. Art. 53 $10 kks art. 3 kks

Przepisy kodeksu stosuje sie także do obywateli polskich oraz cudzoziemców, którzy

przebywali na terytorium naszego kraju, nakłaniają lub udzielają pomocy, do

popełnienia za granicą przestępstwa skarbowego, skierowanego przeciwko interesom

finansowym wspólnot europejskich.

Określonego w rozdzialeVI i VII działu II tytuł 1

Przestępstwo podatkowe związane z rozliczeniem z tytułu dotacji przeciwko

obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami.

Właściwy miejscowo jest ten sad w obrębie którego popełniono przestępstwo.

- właściwy jest sąd macierzystego portu statku

Jeden czyn może być popełniony w kilku miejscach, kto pierwszy rozpocznie, to ten

sąd jest właściwy do rozstrzygnięcia sprawy.

Wprawie międzynarodowym funkcjonuje zasada nietykalności pomieszczeń

konsularnych. Przestępstwa i wykroczenia popełnione na terytorium obcych

przedstawicielstw, są czynami popełnionymi na terytorium RP.

8

Immunitet dyplomatyczny –konsularny

Zasada suwerenności jest wyrazem suwerenności państwa.

Odpowiedzialność za czyny popełnione za granicą

Niezależnie od przepisów obowiązujących popełnienie przestępstwa skarbowego,

przepisy kodeksu stosuje się do obywatela polskiego jak i cudzoziemca, w razie

popełnienia przestępstwa za granicą, przestępstwa skarbowego skierowanego

przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego.

Zasada Ochronna bezwzględna

Art.93$ 16 kks

Rozdz VI i VII dział II tytuł I

Podżeganie i pomocnictwo art. 3 $ 5

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe określone w rozdziale VII są karalne także w

razie popełnienia za granicą, zostały ujawnione w wyniku kontroli przez polski organ

celny lub inny organ kontrolny na podstawie umów międzynarodowych.

Art.106 e,f,h – popełnione zostało za granicą

Art. 114 $ 1 $ 2 kk

Ogólne założenia odpowiedzialności karno skarbowych

Wykroczenia skarbowe są traktowane tak samo jak przestępstwa karne

Czyn zabroniony w kk i kw zdefiniowany tak samo, zachowanie o znamionach

określonych w ustawie karnej, natomiast w kks to określenie jest inne

Art. 93 $1

Jest to zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło

ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Określenie czynu zabronionego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego może

nastąpić tylko w mniejszym kodeksie.

Art. 53kks

Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny

w Sawkach dziennych kary ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Różnica między przestępstwem a wykroczeniem kary dotyczy zagrożenia

kary

Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w

czasie jego popełnienia, czyn bezprawny ,społecznie szkodliwy w stopniu większym

niż znikomy, zawiniony, zagrożony karą grzywny w Sawkach dziennych – karą

ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności.

9

Bezprawność oznacza sprzeczność czynu z obowiązującą normą prawną w zależności

od tego jakie normy zostały naruszone można mówić o bezprawności

administracyjnej, czyli …….

Bezprawność w prawie karno skarbowym polega na naruszeniu zakazu lub nakazu

normy z zakresu tej dziedziny prawa.

Okolicznościami wyłączającymi bezprawność czynu są to kontratypy

Bezprawność ma miejsce wtedy, gdy czyn narusza określoną normę prawną a nie

zachodzi żadna z okoliczności wyłączających bezprawność czynu.

Wykroczenia karno skarbowe

Art. 53 $ 3

Czyn zabroniony przez kodeks

Minimum – wynagrodzenie 760zł

- należność publicznoprawna

- inny czyn zabroniony

Wykroczenia – czyn

określony mianem wypadku mniejszej wagi

Art.53 $ 8 wypadek mniejszej wagi jest to czyn zabroniony jako wykroczenie skarbowe

Ustawowy próg 5 – krotność min. Wynagrodzenia

Art.53 $ 14 mała wartość

Kryterium rzeczowe rozróżnienie wykroczenie a przestępstwo

Czyny przepołowione – należy wspomnieć

P. CZ. Typy czynów zabronionych – są to takie czyny, które w zależności od danego

kryterium np. wartość przedmiotu czynu stanowią przestępstwo lub wykroczenie.

Należność publicznoprawna

W rozumieniu przepisów kks to należność państwowa lub samorządowa będąca

przedmiotem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Należnością państwową jest podatek stanowiący dochód budżetu państwa,

należność z rozliczenia subwencji lub dotacji lub należność celna.

Należność samorządowa podatek stanowi dochód jednostek samorządu

terytorialnego lub należność z tytułu rozliczenia dotacji lub subwencji.

Należność publicznoprawna jest także należność stanowiąca przychód budżetu WE

lub w ich imieniu w rozumieniu wierzących RP przepis prawa UE będące przedmiotem

przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Wykroczenie skarbowe to czyn zabroniony pod groźbą kary w czasie jego popełnienia

(bezprawnie popełniony, społecznie szkodliwy) $ 27 $ 28 kks

10

WYKŁAD 17.10.2009r. dr Aneta Michalska –Warias

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Czyn zabroniony w prawie karnym i skarbowym

Dwie kategorie czynu za wykroczenia w prawie ks

-przestępstwa skarbowe( nie są dzielone)

- wykroczenia skarbowe

Przestępstwa i wykroczenia – są tylko przestępstwa i wykroczenia ujęte w kks

Elementy wspólne:

1. przestępstwa i wykroczenia to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez

ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia

2. Żeby było przestępstwo, to musi być czyn bezprawny

3. musi to być czyn społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

4. musi to być czyn zawiniony

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe różnią się grożącymi za nie karami, po tym

poznajemy.

Za przestępstwa grożą 3 kary:

•

grzywka w stawkach dziennych

•

kara ograniczenia wolności

•

kara pozbawienia wolności

Za wykroczenia grożą:

•

kara grzywny – kwotowa

Czyny przepołowione występują na gruncie kks

Trzy kategorie przepołowienia:

Art.53$ 3

•

kryterium wartości, minimalna wartość za czyn 760zł

•

drugie kryterium ma charakter ocenny, linia demogracyjna

•

trzecie postępowanie wykonawcze,

czyn popełniony umyślnie to przestępstwo

czyn popełniony nieumyślnie to wykroczenie

Czyn człowieka to co zrobił lub nie, muszą być spełnione:

1. zachowanie uzewnętrznione

2. zachowanie sterowane wolą i uzależnienie od naszej woli

11

Przymus psychiczny – jest czynem, brak jednak woli, nie ma społecznej szkodliwości

czynu.

Czyn musi być bezprawny, sprzeczny z przepisami ks

Stopień winy jest istotny, sąd ocenia, musi ustalić czy wystarczający stopień

społecznej szkodliwości.

Art.53$7

Elementy przedmiotowo – podmiotowe, rzeczy dotyczące jak ten czyn wygląda,

motywacja sprawcy, jego przeżycia psychiczne.

Nie wpływają natomiast na znikomą społeczność czynu wcześniejsze elementy z

czynem bezpośrednio związane.

Znamiona czynu zabronionego

Są to cechy charakterystyczne zabronionego zachowania.

Ich zestaw znajduje się w dyspozycji.

Dwa podziały ustawowych znamion:

1. opisowe, ostre, wartościujące, ocenne ,nie budzące więcej wątpliwości, np.

nierzetelne prowadzenie księgi

2. podział znamion jakiego przestępstwa dotyczą

- znamiona dotyczące przedmiotu i strony przedmiotu

- znamiona dotyczące podmiotu, strony podmiotowej

Mamy znamiona

•

Przedmiot ochronny- ( przedmiot przestępstw, wykroczenia, zamachu)

To jest dobro, który dany przepis ma chronić

•

Ogólny, rodzajowy i indywidualny – przedmiot ochrony, mają chronić

interesy Skarbu Państwa

Rodzajowy przedmiot ochrony – jest to przedmiot wspólny dla jakiejś grupy

przestępców

Przestępstwa: podatkowe, dewizowe i celne

Przestępstwa podatkowe godzą w interes fiskusa, obowiązek podatkowy

P. dewizowe – kontrola większej wartości dewiz

P. celne – przypływ większych wartości, bariery celne

INDYWIDUALNY przedmiot ochrony – charakterystyczny dla indywidualnego czynu.

Strona przedmiotowa – mówimy tu o czynie, na czym ten czyn polega ( czas,

miejsce, sposób)

Związek przyczynowy

12

Przestępstwa – pierwszy podział

Czyny: działanie popełnione przez zaniechanie, czy dane przestępstwo, wykroczenie

może być popełnione przez zaniechanie bądź działanie, może być popełnione łącznie

Płatnik lub inkasent

Pobieranie w kwocie niższej niż należnej ( zaniechanie)

Drugi podział – skutkowe i bezskutkowe

Przestępstwa i wykroczenia do których niezbędne jest, aby zachowanie sprawcy

wywołało jakiś skutek.

Dominować tu będą przestępstwa bezskutkowe

Związek przyczynowy między tym jak się

Zachowanie sprawcy a wystąpieniem danego skutku

Przedmiot przestępstw i wykroczeń skarbowych – podmiotem może być przede

wszystkim człowiek, osoba fizyczna, przy czym nie każdy człowiek może się dopuścić

Dwa warunki aby mógł być podmiotem:

•

Odpowiedni wiek, skończone 17 lat, dla wykroczeń i zwykłych przestępstw

•

Trzeba być w czasie czynu poczytalnym

Czyn karalny jest to dowolne przestępstwo, między 13 a 17 rokiem życia, toczy się

postępowanie przez sąd rodzinny ( zakład poprawczy).

Wykroczeń skarbowych do 17 lat , przestępstwa skarbowe po skończeniu 13 lat sąd

może uznać za przejaw demoralizacji, to wtedy poprawczak nie wchodzi w grę,

!8.10 2009

TEORIA WINY

Winę należy sprawcy przypisać , wina to psychiczny stosunek sprawcy do

czynu

Kompleksowa teoria winy zaliczana do normatywnych sprawcy możemy postawić

zarzut, że niewłaściwie się zachował

Wina Umyślna i nieumyślna – art. 4 kks

Istotą winy jest zamiar, sprawca miał zamiar popełnić czyn, była po jego stronie

świadomość i wola.

zamiar bezpośredni, że sprawca chce popełnić czyn zabroniony

zamiar ewentualny przewiduje możliwość popełnienia czynu i na to się godzi

Na gruncie prawa ks jak i prawa karnego wyróżnia się różne postacie czynu

zabronionego

1. zamiar przemyślany

13

2. zamiar nagły ( przeciwieństwo zamiaru bezpośredniego)

3. zamiar zabarwiony celem działania – sprawca wykonuje pewne czynności w

ściśle określonym celu.

art.70 $ 2

WINA NIEUMYŚLNA przeciwieństwo umyślności, istotą winy jest to, że sprawca

zamiaru nie ma

Dwie odmiany nieumyślności:

•

lekkomyślność polega na tym, że sprawca przewiduje możliwość popełnienia

czynu zabronionego ale bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie

•

niedbalstwo sprawca w ogóle nie przewiduje możliwości popełnienia tego

czynu, mimo, że mógł i powinien przewidzieć

Tak jak w prawie karnym, tak i w kodeksie skarbowym mamy domniemanie

niewinności art.4 $ 1 kks

Mamy przepis w ks , nie ma opisu czynu tzn. ,że zabronione jest domniemanie

umyślności.

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną.
Sytuacje kiedy mimo, że sprawca realizuje znamiona czynu zabronionego:

1. okoliczności wyłączające bezprawność – kontratypy
2. okoliczności wyłączające winę – czyn jest społecznie szkodliwy, nie odpowiada

sprawca bo nie można przypisać mu winy.

Kontratypy – kks przewiduje jeden kontratyp, wyłączenia o przestępstwa skarbowe
art.20
- nie ma kks kontratypu obrony koniecznej
- nie ma stanu wyższej konieczności

Okoliczności wyłączające winę, dotyczy przestępstw i wykroczeń art.5 § 1 kks

1.

nieletniość (13 – 17 czyny karalne), 17 lat ukończone.

2.

niepoczytalność art.11 (choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe lub
zakłócenie czynności psychicznych).

Sprawca nie rozumie znaczenia czynu albo nie może kierować swoim postępowaniem.

Art. 11§2 kks przestępstwa skarbowe może orzec karę do 2/3 górnej granicy, może
złagodzić karę lub odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

Art. 11§3 kks wykroczenia skarbowe – sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub
środka karnego.

Wyłączenie poczytalności to stan w którym każdy z nas może sobie wyłączyć (np.
spożywać alkohol, środki odurzające)

14

3.

błąd – jest to rozbieżność między rzeczywistością a odbiciem, naszą
świadomością tej rzeczywistości.

Trzy rodzaje błędu (przestępstwa i wykroczenia skarbowe)
1. błąd co do znamienia (faktu)
2. błąd co do prawa
3. błąd co do kontratypu

Ad.1 art. 10§1 i2 kks
Jest zaprzeczeniem umyślności, nie dopuścił się przestępstwa umyślnie np. art.72 kks.
Typ podstawowy czynu zabronionego przestępstwa, zdarzają się typy podstawowe,
ustawa tworzy typy kwalifikowane i uprzywilejowane.
Za typy kwalifikowane kara jest surowsza
Typy uprzywilejowane – złagodzenie odpowiedzialności karnej art. 10§2.

Ad. 2 art. 10§4 kks
Nieświadomość prawa nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu
zabronionego. Ważne jest żeby nieświadomość była usprawiedliwiona.

Ad. 3
Jeżeli urojenie jest usprawiedliwione to nie ma przestępstwa czy wykr. Skarbowego.
Ad. 2 i ad.3 kluczowe znaczenie jest czy błąd jest usprawiedliwiony.

Formy popełnienia przestępstwa i wykroczenia skarbowego.
Formy dzielimy na stadialne i zjawiskowe.

Formy stadialne (przygotowanie, usiłowanie, dokonanie).
Kks nie wspomina o przygotowaniu na tym etapie nie stawia się zarzutów art. 67§2.

Usiłowanie wykroczenia w ogóle nie mówi o usiłowaniu, dlatego usiłowanie jest
bezkarne.
Usiłowanie w przypadku przestępstwa skarbowego tych drobniejszych przestępstw
jest co do zasady niekaralne. Powyżej 1 roku jest karalne.
Jeżeli usiłowanie jest karalne to kara nie może przekraczać 2/3 górnej granicy
ustawowego zagrożenia. Art. 21§3 kks kiedy sprawca ma zamiar i swoim
zachowaniem zmierza do usiłowania, które jednak nie następuje.

Usiłowanie: udolne i nieudolne.
Usiłowanie udolne mogło się teoretycznie udać
Usiłowanie nieudolne od początku dokonanie było niemożliwe, sprawca nie wiedział
ale próbował albo sprawca używa niewłaściwego środka.

Art. 15 kk – na etapie usiłowania przestaniemy dążyć do popełnienia przestępstwa, to
uwalniamy się od odpowiedzialności karnej, wszczęte postępowanie należy
natychmiast umorzyć.

Formy zjawiskowe (popełnienie przestępstwa art. 9§1 kks.
Sprawstwo
- współsprawstwo art.9§2 kks
- sprawstwo kierownicze i p……………………………………………….…………….

W prawie ks mogą wystąpić jeszcze: (dotyczy tylko przestępstw skarbowych)
- podżeganie

15

- pomocnictwo

Podżeganie – sprawca chce aby inna osoba popełniła przestępstwo i nakłania ją do
tego.

Podżeganie jest możliwe z zamiarem bezpośrednim.

Pomocnictwo - jest zawsze umyślne, zamiar bezpośredni i ewentualny musi
wystąpić.

Sprawca ułatwia popełnienie czynu zabronionego poprzez dostarczenie
narzędzi, udzielenie rady, informacji.

Kara za podżeganie tak jak za sprawstwo art. 19,20,21 kk.

Zbiegi
Mogą się zbiegać przepisy i możliwy zbieg czynu
Zbieg przepisu – jeden czyn został dokonany a pasuje kilka przepisów, opisuje ten
czyn prawidłowo.

Zbieg pozorny – jeżeli dwa przepisy pasują do opisu czynu, trzy zasady.

Zbieg rzeczywisty
Zbieg wewnętrzny kks + kks art. 6§1 i art.7 kks
Zbieg zewnętrzny kks + kk art.8 kks
W zależności co się zbiega to inaczej będziemy rozwiązywać
Przyjmujemy, że czyn sprawcy znamiona określone w 2 lub > przepisach kodeksu,
przypisuje się tylko jedno przestępstwo skarbowe.

Zbieg zewnętrzny – idealny zbieg czynu – wyczerpać znamiona przestępstwa
skarbowego.
Wykonaniu podlega najsurowsza z kar. Przepisy o karze łącznej kks i kk.
Ustawodawca pilnuje aby Skarb Państwa nie stracił a wręcz skorzystał.

Zbieg przestępstw może być : pozorny i rzeczywisty.
- pozorny (czyn ciągły, dwa lub więcej zachowań.
- rzeczywisty (dotyczą tylko przestępstw – instytucje kary łącznej karzą łącznie.
Wymierza się wtedy jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw. Za te czyny
musiały być wymierzone kary tego samego rodzaju.

Art. 39 kks – zasada wymierzania kary łącznej
Grzywna > niż 1080

> niż 18 miesięcy ograniczenia wolności

15 lat pozbawienia wolności.

Instytucja ciągu przestępstw skarbowych art. 37§ 1 kks
Rozdział II art. 16 kks – zaniechanie ukarania sprawcy, okazanie sprawcy i nie
poniesienie kary.
Art.16§1 kks – nie podlega karze, to przestępstwo nie będzie wszczęte lub zostanie
umorzone.
Art.16§2 kks – żeby sprawca nie podlegał karze musi uiścić w całości wymaganą
należność.
Art..17 i 18 kks – dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Środki karne ………………………………………………….. (warunkowe umorzenie)

Nie wpisuje się do rejestru jeżeli dobrowolnie poddaje się karze.(art.17§1 kks)

16

1. Sad może udzielić zezwolenia.
2. Sprawca musi zawczasu uiścić należność publicznoprawną, która w związku z

przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej
należności.

Uiścić kwotę grzywny, wyrazić zgodę na przepadek przedmiotu, uiszczono
zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Nie można skorzystać z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.
Art. 18§1 kks – interwencje w sytuacjach przepadku przedmiotu.

Katalog kar i środków karnych kks – przestępstw skarbowych

1. Kara grzywny – art. 23 ( od 10 – 720 stawek dziennych )
2. Ograniczenie wolności – art.34 ( od 1 miesiąca do 12 miesięcy, kara składa się z

trzech ograniczeń wolności:

- zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody sądu
- sprawca ma obowiązek zgłaszać o przebiegu wykonywania kary
- wykonywać pracę wskazaną przez sąd (instytucje charytatywne)

3. Pozbawienia wolności wymierzana w dniach, miesiącach i latach art. 27 kks.

Środki karne
Środki zabezpieczające są orzekane zamiast kary lub obok kary. Mają zabezpieczać i
uniemożliwiać tej osobie robienia złych rzeczy, w przypadku osób które popełniły czyn
zabroniony związany z alkoholizmem.

Wykroczenia skarbowe art. 47§1 kks

art. 48§1 kks - 1/10 do 15 tys.

1/10 x 20 x 760

Przepadek przedmiotu art.29 kks
Środki karne art.32 kks

Odwrócenie ciężaru dowodowego
Zakaz prowadzenie określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego
zawodu.

Zapamiętać!!!
Warunkowe umorzenie
Zawieszenie kary
Warunkowe zwolnienie

Nadzwyczajne złagodzenie kary – art.36 kks
Nadzwyczajne obostrzenie kary – art.37§1,2,3,4
Sposób nadzwyczajnego obostrzenia kary – art.38 kks.
Środki zabezpieczające – art.43 kks
Przedawnienie karalności – art.44 kks.

Wykroczenia skarbowe
Środki karne – art.47
Grzywna – art.48
Przedawnienie karalności – art.51

Postępowanie – art.117 i 118 kks
Stroną postępowania w sprawach karno skarbowych będą jeszcze oprócz oskarżyciela
publicznego i oskarżonego.

17

Interwenient – na prawach strony, osoba która rości sobie uprawnienie do
przedmiotów podlegających przepadkowi.
Próbuje wykazać, że nie powinno być przepadku i te przedmioty powinny wrócić.

Wyrok nakazowy – grzywna, czasem kara ograniczenia wolności
Sprzeciw oznacza, że sąd musi rozpoznać sprawę w zwykłym postępowaniu.

Postępowanie mandatowe – art. 136 kks
Mandat gotówkowy
Mandat kredytowy

18