Prószyński, Kazimierz (1875-1945)

Biografia:

Urodził się 4 kwietnia 1875 w Warszawie. Z przerwami studiował na Wydziale Technicznym Uniwersytetu
w Liege (Belgia). W latach 1895-1907 dokonał szeregu wynalazków i ulepszeń w zakresie konstrukcji

urządzeń kinematograficznych (m. in. paleograf - aparat zdjęciowo-projekcyjny, telefot - aparat do
przesyłania obrazów na odległość, biopleograf - aparat do produkcji komercyjnych projekcji filmowych,

kinofon - aparat służący do synchronizacji dźwięku i obrazu). W 1908 roku zrobił dyplom na
Uniwersytecie w Liege i wyjechał do Paryża, gdzie szybko rozwijała się młoda kinematografia. Tam

opracował obturator - przesłonę, która zlikwidowała problem migotania światła i drgań obrazu podczas
projekcji, maszynę mówiącą, a także skonstruował ręczną kamerę filmową do zdjęć reporterskich. W

roku 1919 wrócił do Polski. W roku 1922 założył spółkę akcyjną „Oko”. W czasie wojny pracował nad
projektem urządzenia umożliwiającego czytanie osobom niewidomym i niedowidzącym. Wywieziony

przez hitlerowców do Pruszkowa, a następnie do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen, zmarł13 marca
1945 w obozie w Mauthausen w Austrii.

Opis działalności:

Kazimierz Prószyński zasłynął jako konstruktor i wynalazca aparatów kinematograficznych.

Skonstruowany przez niego w roku 1895 paleograf był aparatem jednocześnie zdjęciowym i
projekcyjnym. Pierwsze zrealizowane przez Prószyńskiego filmy eksperymentalne przedstawiają scenki

rodzajowe i zabawy dzieci. Rok wynalezienia paleografu jest jednocześnie rokiem narodzin kinematografii
światowej. Dalsze prace pozwoliły na usunięcie uciążliwych migotań i drgań obrazu. Nowy aparat

opatentowany w 1899 pod nazwą biopleograf był już przeznaczony do komercyjnych projekcji filmowych.
Początkowo Prószyński prezentował swój wynalazek na pokazach w szkołach, muzeach i na wystawach.

W latach 1901-1903 istniało Towarzystwo Udziałowe „Pleograf”, które zajęło się produkcją i eksploatacją
filmów. Największą sensację wzbudziło zastosowanie wynalazku podczas przedstawienia opery Walkiria w

Teatrze Wielkim w Warszawie w 1903. Na tle dekoracji ukazały się lecące na koniach wśród obłoków
walkirie. Niezależnie od prac nad paleografem prowadził badania nad sposobem przesyłania obrazów na

odległość. W 1898 zaprezentował w Warszawie urządzenie do przesyłania obrazów na odległość, które
nazwał telefotem. Później pokazał kinofon, mający rozwiązać problem synchronizacji dźwięku i obrazu.

Po studiach udał się do Paryża, który był wówczas głównym ośrodkiem gwałtownie rozwijającego się
przemysłu filmowego. Pobyt tam zaowocował wynalezieniem obturatora – przesłony, która ostatecznie

zlikwidowała problem migotania światła i drgań obrazu podczas projekcji. Jeszcze w tym samym roku
francuski koncern filmowy Gaumont rozpoczął produkcję tych aparatów. W 1910 powstał kolejny

sensacyjny wynalazek: pierwsza na świecie ręczna kamera filmowa do zdjęć reporterskich. Zastosowany
w niej żyroskop niwelował chwianie się obrazu powodowane przemieszczaniem kamery. Prószyński

przystosował ją do wykonywania zdjęć lotniczych. Zaprezentował też maszynę mówiącą. W 1913 podjął
się realizacji filmów dźwiękowych w Anglii, w 1918 w Ameryce. Prowadził również eksperymenty z filmem

barwnym. Pracował także nad projektem urządzenia umożliwiającego czytanie osobom niewidomym i
niedowidzącym.

artykuł pochodzi ze strony Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego