www.polskiinstalator.com.pl

Polski Instalator 3/2008

2

INSTALACJE SANITARNE

Prostszy ni¿ myœlisz

Monta¿ podgrzewacza typu turbo

Samodzielny monta¿ przyborów sanitar-
nych i baterii czerpalnych przez u¿ytkow-
ników obeznanych z technik¹ sanitarn¹
nikogo dzisiaj nie dziwi. Czy mo¿na jed-
nak bez „autoryzowanej” wiedzy zamo-
cowaæ podgrzewacz gazowy turbo? Oczy-
wiœcie, nie jest to nic trudnego – Polski
Instalator poka¿e wszystkie czynnoœci
krok po kroku. Pierwszego uruchomienia
jednak musi dokonaæ autoryzowany ser-
wisant producenta.

Dlaczego turbo?

Podgrzewacze z zamkniêt¹ komor¹ spala-
nia nale¿¹ obecnie do najbezpieczniej-
szych na rynku. Produkowane s¹ z syste-
mem odprowadzania spalin:
– koncentrycznym (tzw. rura w rurze),
– rozdzielnym (osobny przewód powie-

trza i spalin).

W obu przypadkach zasada dzia³ania jest
podobna – powietrze potrzebne do spala-
nia zasysane jest z zewnêtrznej prze-
strzeni, na zewn¹trz odprowadzane s¹
te¿ spaliny. Obieg powietrza przez pod-
grzewacz wymuszany jest wentylatorem.
Rozwi¹zanie takie zapewnia:
– brak wp³ywu pogrzewacza na pracê in-

nych urz¹dzeñ wentylacyjnych w bu-
dynku (okapów kuchennych, kratek
wentylacyjnych etc.);

– ca³kowit¹ szczelnoœæ urz¹dzenia po

stronie spalin (brak mo¿liwoœci wytwo-
rzenia wstecznego ci¹gu, pe³na ochro-
na przed tlenkiem wêgla);

– brak p³omyka dy¿urnego (oszczêdnoœæ

zu¿ycia gazu);

– mniejsze wymagania odnoœnie po-

mieszczeñ, warunków monta¿u i zabu-
dowy (np. brak koniecznoœci budowy
komina).

W kuchni czy w ³azience?

Wybór miejsca monta¿u podgrzewacza
powinien uwzglêdniaæ przepisy prawa
budowlanego, ale tak¿e komfort miesz-

kañców. Podstawow¹ zasad¹ powinno byæ
umieszczanie podgrzewacza mo¿liwie
blisko punktów poboru. Oczekiwanie na
ciep³¹ wodê znacznie siê wtedy skraca,
spada te¿ zu¿ycie wody, co jest szczegól-
nie istotne w domach jednorodzinnych
pod³¹czonych do szamba. W praktyce,
ju¿ odleg³oœci punktów czerpalnych od
podgrzewacza przekraczaj¹ce 3 m nale¿y
przemyœleæ pod k¹tem alternatywnego
Ÿród³a ciep³ej wody (np. podgrzewacz
przep³ywowy elektryczny).
Dla podgrzewaczy przygotowuj¹cych cie-
p³¹ wodê dla kuchni i ³azienki priorytetem
powinna byæ bateria wannowa. Wybór lo-
kalizacji (³azienka, kuchnia) musi te¿ braæ
pod uwagê wymagania ochrony przeciwpo-
ra¿eniowej (PN-IEC 60364-7-701:1999
„Instalacje elektryczne w obiektach bu-
dowlanych”). Pamiêtajmy, ¿e podgrzewacz
turbo pod³¹czony jest do gniazdka 230 V
i z tego powodu nie mo¿e byæ instalowany
w dowolnym miejscu.

W ³azience

Urz¹dzenia o stopniu ochrony elektrycz-
nej IPx4, mog¹ byæ mocowane dopiero
w tzw. 2 strefie (poza obrysem wanny lub
kabiny natryskowej), natomiast o stopniu
IPx1 w strefie 3 (minimum 60 cm od ob-
rysu wanny lub brodzika). Instalacja
elektryczna powinna mieæ zabezpiecze-
nie w postaci wy³¹cznika ró¿nicowopr¹-
dowego o znamionowym pr¹dzie zadzia-
³ania nie wiêkszym ni¿ 30 mA. Czêœci
przewodz¹ce podgrzewacza winny byæ
pod³¹czone do przewodów wyrównaw-
czych w budynku. Gniazdko pod³¹cze-
niowe nale¿y umieœciæ co najmniej
w strefie 3.

W kuchni

Podgrzewacz nale¿y instalowaæ na œcianie
niepalnej o odpowiedniej wytrzyma³oœci
(nie nadaje siê do tego celu pojedyncza p³y-
ta gipsowo-kartonowa). Podgrzewacz turbo
mo¿e byæ odkryty lub zabudowany w szafce.

Monta¿ podgrzewacza typu turbo w przepisach

Urz¹dzenia gazowe z zamkniêt¹ komor¹ spalania zgodnie z rozporz¹dzeniem ministra infrastruktury z dnia

12.04.2002 r. (DzU Nr 75, poz. 690) mog¹ byæ instalowane w pomieszczeniach, których wysokoœæ wynosi mini-

mum 2,2 m, a objêtoœæ minimum 6,5 m

3

. Dla budynków jednorodzinnych w zabudowie zagrodowej, wybudo-

wanych przed 15 czerwca 2002 r. dopuszcza siê instalowanie urz¹dzeñ gazowych w pomieszczeniach technicz-

nych o wysokoœci co najmniej 1,9 m.

Urz¹dzenia gazowe typu turbo mog¹ mieæ przewody spalinowe wyprowadzone przez œcianê zewnêtrzn¹ budyn-

ku pod warunkiem, ¿e:

– moc urz¹dzenia nie przekracza 21 kW

dla zabudowy jednorodzinnej, zagro-

dowej lub 5 kW w pozosta³ych budyn-

kach mieszkalnych;

– wylot spalin znajduje siê na wysokoœci

co najmniej 2,5 m od poziomu terenu

oraz co najmniej 0,5 m od okien i ryza-

litów przes³aniaj¹cych i minimum 3,0 m

od s¹siedniego przewodu spalinowego.

Alfred Adamczewski

Minimalne odleg³oœci monta¿owe

Ozn.: 1 – wylot przewodu powietrzno-spali-
nowego od urz¹dzenia typu turbo, 2 – drugi
wylot przewodu powietrzno-spalinowego od
kot³a turbo

W obu przypadkach nale¿y zapewniæ
przestrzeñ dla prac serwisowych i swobod-
ny dostêp. Góra szafki musi byæ wyciêta
dla zamocowania przewodu powietrzno-
-spalinowego, a dó³ – dla podejœcia gazo-
wego i wodoci¹gowego. Minimalna odle-
g³oœæ podgrzewacza od œciany bocznej to
3 cm, ale warto daæ wiêcej np. 5 cm (do-
k³adne wartoœci s¹ podane w instrukcji
monta¿u).
Minimalna kubatura kuchni wynosi 6,5 m

3

,

ale tylko wtedy, gdy w kuchni podgrze-
wacz jest jedynym urz¹dzeniem gazowym
(kuchenka elektryczna). Jeœli w pomiesz-
czeniu kuchni zamontowana jest równie¿
kuchenka z palnikami gazowymi sprawa
siê komplikuje. Kuchenki takie s¹ urz¹-
dzeniami bez odprowadzania spalin
i zgodnie z §172 rozporz¹dzenia, nale¿y
w takim wypadku sumowaæ ³¹czn¹ moc
podgrzewacza i kuchenki i dzieliæ j¹ przez
930 W/m

3

. Przyk³adowo: kuchnia o mocy

6 kW i podgrzewacz o mocy 21 kW daj¹
³¹cznie 27 kW. Dla kuchni o wysokoœci
2,5 m minimalna powierzchnia pod³ogi
wyniesie: 27 000:930:2,5 = 11,6 m

2

.

Jest to jednak przepis dla urz¹dzeñ gazo-
wych mieszanych typu A i B, czyli bez
odprowadzania spalin i z odprowadza-
niem spalin, ale pobieraj¹cych powietrze
do spalania bezpoœrednio z pomieszczeñ.
Norma nie wyró¿nia w tym przypadku
urz¹dzeñ typu C z zamkniêt¹ komor¹
spalania. Pomimo to, do czasu zmiany
ustawy nale¿y przyjmowaæ wielkoœci jw.

Trasujemy podejœcia

Podgrzewacz gazowy wymaga wykonania
podejœcia wody zimnej (zasilaj¹cej) i cie-
p³ej (od podgrzewacza do przyborów),
a tak¿e gazu, przy³¹cza dla przewodu spa-
lin oraz zaprojektowania instalacji elek-
trycznej. Poprawnie wykonane podejœcia
pozwalaj¹ na bezproblemowy monta¿
urz¹dzenia i efektowny wygl¹d.
Trasowanie podejœæ musi ka¿dorazowo
uwzglêdniaæ specyfikê podgrzewacza.
W praktyce ka¿dy model ma nieco inne
gabaryty, dlatego nale¿y skontaktowaæ siê
ze sprzedawc¹ w celu omówienia wyma-
gañ monta¿owych. Coraz czêœciej dok³ad-
ne instrukcje monta¿u dostêpne s¹ na
stronach internetowych. Jeœli nie jest to
problem, dobrze jest w pierwszej kolejno-
œci zakupiæ podgrzewacz i trasowaæ insta-
lacje dopiero na podstawie jego doku-
mentacji. Wiele urz¹dzeñ ma bowiem
tzw. szablony traserskie, które po przy³o-
¿eniu do œciany umo¿liwiaj¹ dok³adne wy-
znaczenie wszystkich instalacji.

Podejœcia wodoci¹gowe

Mo¿na wykonaæ w sposób kryty. Nale¿y
zlicowaæ oczka równo z ok³adzin¹ œciany.
Œrednica podejœcia wynosi zwykle ¾"
mniejsze œrednice nie zapewni¹ odpo-
wiednio du¿ego przep³ywu wody. Rozstaw
oczek i ich kolejnoœæ zale¿y od modelu
podgrzewacza (najczêœciej zimna woda po
prawej, a ciep³a po lewej). Zaleca siê wy-

konanie filtra do wody na przy³¹czu wodo-
ci¹gowym (podgrzewacz ma w³asny filtr
siatkowy, ale jest on trudno dostêpny).

Przy³¹cze powietrzno-spalinowe

Rura spalinowa, przy przejœciu przez œcianê
zewnêtrzn¹, na której zamocowany jest
podgrzewacz, powinna byæ wytrasowana
w osi podgrzewacza. Polskie przepisy w od-
niesieniu do budynków w zabudowie zwar-
tej i wielorodzinnej wymagaj¹ minimalnej
wysokoœci wylotu spalin 2,5 m nad pozio-
mem terenu. Brak jest wymagañ dla do-
mów w zabudowie zagrodowej. Europej-
skie normy zalecaj¹ wysokoœæ co najmniej
0,5 m nad terenem. Wylot nie mo¿e byæ
usytuowany pod gzymsem, okapem, na bal-
konie lub w miejscach o bujnej roœlinnoœci
(winoroœl, bluszcze itp.). Jeœli œciana, na
której zamocowano wylot, jest zwrócona
w kierunku s¹siedniej dzia³ki, odleg³oœæ
œciany od granicy dzia³ki musi wynosiæ 4 m.
Przejœcia przez œciany wykonane z mate-
ria³ów palnych (np. budynki drewniane)
nale¿y wykonaæ o œrednicy wiêkszej
o 10 cm od œrednicy zewnêtrznej przewo-
du spalinowego, a przestrzeñ pomiêdzy
przewodem a œciank¹ otworu wype³niæ
materia³em izolacyjnym niepalnym (np.
we³n¹ mineraln¹).

Instalacja gazowa

Powinna byæ wykonana z rur miedzianych
(lutowanie twarde), stalowych czarnych
bez szwu lub z rur przewodowych ze

[e-mail]

Szczegó³ przejœcia przez œcianê zewnêtrzn¹

Ozn.: 1 – kratka ochronna, 2 – izolacja termiczna,

3 – tuleja prze³azowa, 4 – elementy dystansowe, 5 – rozety maskuj¹ce, 6 – kolano, 7 – obejmy zaciskowe
skrêcane

Szczegó³ pod³¹czenia rury powietrzno-spalinowej

Ozn.: 1 – kry-

za w przewodzie spalinowym (opcja), 2 – króciec przy³¹czeniowy (traper),
3 – uszczelka do obejmy, 4 – obejmy zaciskowe, 5 – kolano przewodu
powietrzno-spalinowego, 6 – rozeta maskuj¹ca, 7 – element dystansowy,
8 – rura powietrzno-spalinowa

Polski Instalator 3/2008

3

INSTALACJE SANITARNE

szwem (spawanie). Dopuszcza siê te¿
z³¹cza gwintowe. Rury zaleca siê prowa-
dziæ w sposób odkryty po œcianie, prowa-
dzenie kryte w bruzdach œciennych jest
dopuszczalne, ale pod pewnymi warunka-
mi. Instalacja taka musi byæ przed zakry-
ciem bruzd poddana próbie szczelnoœci
(trzeba skontaktowaæ siê z zak³adem ga-
zowniczym) i dodatkowo zabezpieczona
antykorozyjnie. Bruzdy nale¿y wype³niaæ
s³ab¹, ³atwo usuwaln¹ zapraw¹, nieagre-
sywn¹ dla rur stalowych (nie powinna za-
wieraæ wapna). Zabrania siê zakrywaæ
w bruzdach rury miedziane! Niedopusz-
czalne jest te¿ prowadzenie rur gazowych

za p³yt¹ gipsowo-kartonow¹. Rozwi¹zanie
takie stwarza w przysz³oœci du¿e zagro¿e-
nie dla budynku. Podejœcie gazowe po-
winno mieæ zawór odcinaj¹cy do gazu
umieszczony w odleg³oœci nie wiêkszej
ni¿ 1,0 m, licz¹c po przewodzie do króæca
przy³¹czeniowego. Opcjonalnie zaleca siê
monta¿ filtra siatkowego do gazu.

Montujemy podgrzewacz

Po pozytywnej próbie szczelnoœci podejœæ
mo¿na przyst¹piæ do monta¿u podgrze-
wacza. Nale¿y tutaj œciœle przestrzegaæ
kolejnoœci zalecanej w instrukcji produ-
centa. Zwykle pierwsz¹ czynnoœci¹ bê-
dzie zamocowanie elastycznych wê¿yków
na przy³¹czach wody zimnej i ciep³ej. Pa-
miêtajmy, ¿e na wodzie zimnej powinna
byæ siateczka filtracyjna i wiêcej uszcze-
lek. Uszczelki z klingerytu dobrze jest
wczeœniej namoczyæ w ciep³ej wodzie lub
posmarowaæ past¹ uszczelniaj¹c¹. Mon-
ta¿ wê¿yków prowadzimy z wyczuciem,
aby nie uszkodziæ delikatnych nakrêtek
kapturowych (u¿ywajmy kluczy p³a-
skich!). W oczka podejœæ na œcianie nale¿y
wkrêciæ odpowiednie z³¹czki: na wodzie
ciep³ej nypel, na wodzie zimnej nypel
z zaworem kulowym. Jeœli w wyposa¿eniu
podgrzewacza nie ma zaworu odcinaj¹ce-
go, nale¿y go zakupiæ lub wykonaæ osob-
ny na instalacji dop³ywowej.
Kolejn¹ czynnoœci¹ przed zawieszeniem
bêdzie monta¿ przed³u¿ki i kryzy (opcjo-
nalnie) do kana³u spalinowego. Warto
zwróciæ uwagê na jakoœæ uszczelek, czy
nie s¹ zwichrowane i nie wystaj¹
z gniazd. Tak przygotowany podgrzewacz
mo¿na zawiesiæ na uprzednio zamocowa-
nym uchwycie œciennym.

Monta¿ rury spalinowej

Dwuœcienne rury powietrzno-spalinowe
nie stanowi¹ standardowego wyposa¿enia
podgrzewacza, z uwagi na ró¿ne mo¿li-
woœci rozwi¹zania przy³¹czy. Inwestor
mo¿e wybieraæ pomiêdzy przejœciem
œciennym, dachowym lub przy³¹czem do
uk³adu powietrzno-spalinowego typu
LAS. Ka¿de rozwi¹zanie ma swoje w³asne
elementy i wymagania monta¿owe. Poni-
¿ej zostanie omówione przejœcie œcienne.
Dwuœcienne rury powietrzno-spalinowe
s¹ dostosowane do przepustów przez
œciany o maksymalnej gruboœci 600 mm.
Teoretycznie istnieje mo¿liwoœæ budowy
podejœæ poziomych o d³ugoœci nawet do
5 m przy podgrzewaczu oddalonym od

www.polskiinstalator.com.pl

Œciana z gotowymi
podejœciami.
U góry kana³ dla rury
powietrzno-spalino-
wej, u do³u oczka dla
wody zimnej
i ciep³ej, z boku –
gniazdko z bolcem

Wê¿yki do podejœæ wodoci¹gowych najlepiej
przykrêcaæ jeszcze przed zamocowaniem pod-
grzewacza

Monta¿ trapera do rury powietrzno-spalinowej

Wieszak musi byæ zamocowany w wytrasowa-
nych otworach, symetrycznie wzglêdem rury
powietrzno-spalinowej

Do zawieszonego podgrzewacza nale¿y pod-
³¹czyæ wê¿yki i rurê spalinow¹. Otwór w œcia-
nie zas³aniamy rozet¹ maskuj¹c¹

Polski Instalator 3/2008

4

INSTALACJE SANITARNE

Polski Instalator 3/2008

5

INSTALACJE SANITARNE

przepustu. Rozwi¹zania takie wymagaj¹
zakupu dodatkowych elementów prze-
d³u¿aj¹cych ³¹czonych na opaski zacisko-
we, ale uwaga – zabrania siê stosowania
takich po³¹czeñ wewn¹trz œciany.
Rury dwuœcienne sk³adaj¹ siê z we-
wnêtrznych rur aluminiowych (spalino-
wych) i zewnêtrznych powietrznych (ze
stali emaliowanej). Centryczne u³o¿enie
obu przewodów zapewniaj¹ wk³adki dy-
stansowe. Rura spalinowa wyposa¿ona
jest fabrycznie w kielich z uszczelk¹.
Podczas ucinania rur nale¿y wiêc zwróciæ
uwagê, aby nie skróciæ czêœci z kieli-
chem, tylko bosy koniec. Skracamy bar-

dziej rurê powietrzn¹ ni¿ spalinow¹, aby
umo¿liwiæ po³¹czenie kielichowe (szcze-
gó³owe zasady s¹ w instrukcjach produ-
centa). Rurê nale¿y skróciæ na tak¹ d³u-
goœæ, aby wystawa³a poza obrêb budynku
co najmniej 110 mm. Zbyt krótka rura
powoduje skraplanie siê pary wodnej
uchodz¹cej ze spalinami bezpoœrednio na
œcianie powy¿ej wylotu.
Pamiêtajmy te¿, aby rurê powietrzno-
-spalinow¹ poprowadziæ przez œcianê
z lekkim spadkiem rzêdu 1°, w kierunku
na zewn¹trz budynku. Jest to niezbêdne
dla odp³ywu skroplin, jak i zacinaj¹cego
deszczu.

Odbiór podgrzewacza

Pierwsze uruchomienie podgrzewacza
typu turbo powinien przeprowadziæ au-
toryzowany serwisant producenta urz¹-
dzenia. Jest to niezbêdne dla uzyskania
gwarancji i zapewnienia bezpiecznej pra-
cy. Serwisant ma obowi¹zek sprawdziæ:
РpoprawnoϾ zamocowania podgrzewa-

cza;

– szczelnoœæ wszystkich po³¹czeñ na

przewodzie gazowym;

– ciœnienie gazu na dop³ywie (musi siê

mieœciæ w granicach dopuszczonych
przez producenta);

– temperaturê na wyp³ywie z wylewki.

OdpowiedzialnoϾ spoczywa
na kliencie

Urz¹dzenia gazowe z zamkniêt¹ komor¹
spalania wymagaj¹ podczas eksploatacji
zapewnienia odpowiednich warunków.
Nie wolno dopuszczaæ do okresowego
spadku temperatury w pomieszczeniu
poni¿ej 0°C, jak te¿ sta³ego ustawiania na
wyp³ywie maksymalnej temp. pracy
(>60°C). Tak wysoka temperatura po-
woduje szybkie zarastanie wymiennika
kamieniem kot³owym. Nale¿y te¿ okre-
sowo wykonywaæ przegl¹d urz¹dzenia,
czyszcz¹c filtry do wody i gazu. Za dodat-
kow¹ op³at¹ mo¿na zamówiæ coroczny
przegl¹d podgrzewacza przez specjali-
styczny serwis. Kontrola taka wyd³u¿a
gwarancjê, umo¿liwia tak¿e dok³adne
sprawdzenie poprawnoœci dzia³ania
wszystkich podzespo³ów, wyczyszczenie
palnika, zespo³u elektrod czy wymienni-
ka ciep³a.
(Fot., rys. Alfred Adamczewski)

[e-mail]

Podgrzewacz gotowy do odbioru

Pierwsze uruchomienie. Serwisant sprawdza
obowi¹zkowo szczelnoœæ wszystkich po³¹czeñ

Uszczelnienie kolana z rur¹ i kryz¹ podgrzewa-
cza wykonuje siê pierœcieniami z uszczelk¹
gumow¹, skrêcaj¹c je dwoma œrubami

Wylot rury powietrzno-spalinowej. Widoczna
rozeta maskuj¹ca i kratka ochronna