„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Wojciech Pilc

Przygotowanie form do drukowania wklęsłego
825[01].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Tomasz Pawłowski
mgr inż. Maria Widawska



Opracowanie redakcyjne:
mgr Elżbieta Gonciarz




Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 825[01].Z2.02,
„Przygotowanie form do drukowania wklęsłego”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik drukarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Charakteryzowanie oraz przygotowanie form wklęsłodrukowych

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Procesy pomocnicze związane z przygotowaniem form

wklęsłodrukowych

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

18

7.

Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie drukarz, w obrębie jednostki
modułowej 825[01].Z2.02 „Przygotowanie form do drukowania wklęsłego”. Jest to jednostka
modułowa zawarta w module „Technologia drukowania wklęsłego” (schemat układu
jednostek modułowych przedstawiony jest na stronie 4 tego poradnika).

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

przykładowe ćwiczenia ze wskazaniami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

–

ewaluację osiągnięć ucznia – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

–

wykaz literatury.
Treść programu jednostki modułowej zawiera podstawowe zagadnienia związane

z wykonywaniem form w technice rotograwiurowej i tamponowej różnymi metodami.
Znajdują się tu także treści dotyczące procesów pomocniczych związanych z produkcją tych
form oraz przygotowaniem do produkcji wklęsłodrukowej. Znajdują się tu także
charakterystyki poszczególnych form drukowych wraz z podstawowymi ich parametrami.

Jednostka modułowa „Przygotowywanie form do drukowania wklęsłego” została

podzielona na dwa rozdziały:
–

charakteryzowanie oraz przygotowanie form wklęsłodrukowych,

–

procesy pomocnicze związane z przygotowaniem form wklęsłodrukowych.
Zajęcia powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonych laboratoriach szkolnych

oraz w zakładach poligraficznych, w grupach 15-osobowych, a ćwiczenia w zespołach
3–4-osobowych.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Po zakończeniu realizacji programu zaleca się zastosowanie testu dydaktycznego

wielostopniowego lub zadania typu próba pracy W tym celu, w poradniku zamieszczono
przykładowy test i zadanie typu próba pracy razem z obudową metodyczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

825[01].Z2

Technologia drukowania

wklęsłego

825[01].Z2.01

Eksploatowanie maszyn

do drukowania wklęsłego

825[01]Z2.02

Przygotowanie form

do drukowania wklęsłego

825[01]Z2.03

Drukowanie wklęsłe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

posługiwać się terminologią poligraficzną,

–

charakteryzować podstawowe działy poligrafii,

–

określać podstawowe szeregi i formaty wyrobów poligraficznych,

–

posługiwać się podstawowymi miarami poligraficznymi,

–

charakteryzować papiery drukowe, papiery tzw. nowej generacji, papiery syntetyczne,

–

klasyfikować oraz określić skład farb drukowych,

–

określać mechanizmy utrwalania farb,

–

określać drukowe i użytkowe właściwości farb,

–

klasyfikować formy drukowe do wklęsłych technik drukowania,

–

klasyfikować wklęsłodrukowe maszyny drukujące,

–

klasyfikować i charakteryzować zespoły zasilania arkuszami maszyn drukujących
arkuszowych oraz mechanizmy prowadzenia wstęgi w maszynach zwojowych,

–

charakteryzować procesy drukowania technikami wklęsłymi,

–

współpracować w grupie,

–

formułować wnioski,

–

oceniać swoje umiejętności,

–

uczestniczyć w dyskusji,

–

prezentować siebie i grupę w której pracuje,

–

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować materiały i budowę form do drukowania wklęsłego,

–

rozróżnić formy drukowe do drukowania wklęsłego,

–

określić sposoby wykonania form do drukowania wklęsłego,

–

określić wymagania jakie muszą spełniać formy drukowe do drukowania wklęsłego,

–

scharakteryzować proces powstawania form do drukowania wklęsłego,

–

ocenić jakość form drukowych,

–

obliczyć ilość materiałów do określonej wielkości produkcji,

–

dobrać i przygotować podłoża do produkcji,

–

przygotować farby drukarskie oraz materiały pomocnicze,

–

założyć formę drukową w maszynie,

–

skorzystać z norm i literatury technicznej,

–

skorzystać z katalogów materiałów i informacji w Internecie,

–

zorganizować stanowisko pracy,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej do prac związanych z przygotowaniem maszyn do
druku,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………...…………………………………………

Modułowy program nauczania: Drukarz 825[01]
Moduł:

Technologia drukowania wklęsłego 825[01].Z2

Jednostka modułowa:

Przygotowanie form do drukowania wklęsłego 825[01].Z2.02

Temat: Klasyfikowanie form drukowych dla techniki drukowania rotograwiurowego.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności klasyfikowania form rotograwiurowych, sposobów

ich wykonania i określania właściwości.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

sklasyfikować formy drukowe dla technik drukowania rotograwiurowego,

–

scharakteryzować różne rodzaje form rotograwiurowych,

–

scharakteryzować proces technologiczny

wykonania różnych rodzajów

form

rotograwiurowych,

–

zidentyfikować rodzaje form rotograwiurowych na podstawie rysunków powierzchni
form.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

dyskusja konferencyjna,

–

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 15-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

plansze z rysunkami powierzchni różnych rodzajów form rotograwiurowych,

–

plansze ze schematami technologicznymi wykonywania różnych rodzajów form
rotograwiurowych,

–

przykłady rotograwiurowych form drukowych.

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności.
2. Nawiązanie do tematu, przedstawienie celów zajęć.
3. Zapis tematu do zeszytów.
4. Wykład informacyjny na temat rodzajów form rotograwiurowych i sposobów ich

wykonywania.

5. Dyskusja w grupie na temat charakterystyki poszczególnych rodzajów form

rotograwiurowych i sposobów ich wykonywania.

6. Ćwiczenie dotyczące rozpoznawania różnego typu form rotograwiurowych.
Ćwiczenie

Sklasyfikuj przedstawione Ci rotograwiurowe formy drukowe.

7. Podsumowanie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odpowiedz pisemnie na pytanie: jak wykonuje się w warunkach przemysłowych

autotypijne formy rotograwiurowe?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

Ankieta:

Odpowiedz na poniższe pytania. Udzielone odpowiedzi pozwolą ocenić skuteczność

zajęć i dokonać ewentualnych zmian.

1) Czy potrafisz sklasyfikować formy rotograwiurowe?

2) Czy wiesz, jak wykonuje się formy rotograwiurowe?

3) Czy wiesz, czym charakteryzują się formy do druku wklęsłego?

4) Czy potrafisz identyfikować formy rotograwiurowe na podstawie rysunku ich

powierzchni?

5) Czy jakiś element zajęć był dla ciebie niezrozumiały? Jeżeli TAK, to który?

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………...…………………………………………

Modułowy program nauczania: Drukarz 825[01]
Moduł:

Technologia drukowania wklęsłego 825[01].Z2

Jednostka modułowa:

Przygotowanie form do drukowania wklęsłego 825[01].Z1.02

Temat: Obliczanie zapotrzebowania materiałowego do drukowania rotograwiurowego.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności obliczania zapotrzebowania materiałowego dla

techniki rotograwiurowej w różnych sytuacjach technologicznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

ustalić, ile użytków mieści się na arkuszu drukowym,

–

obliczyć, z ilu arkuszy drukowych składa się publikacja,

–

obliczyć, ile arkuszy drukowych netto potrzebne jest do wykonania nakładu publikacji,

–

ustalić procentowy, lub ilościowy naddatek arkuszy „na zmarnowanie”,

–

przeliczyć, łączną liczbę arkuszy drukowych na arkusze pełnoformatowe,

–

ustalić, masę obliczonej liczby arkuszy na podstawie znormalizowanej tabeli,

–

obliczyć, masę ustalonej liczby arkuszy,

–

wpisać, obliczone wartości do karty technologicznej.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniami.

–

ćwiczenia.

–

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

w grupach 3–4-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne (90 minut).

Środki dydaktyczne:
–

przykład publikacji,

–

karta założeń technologicznych dotyczących obliczeń,

–

tabela określająca masę papieru w zależności od liczby arkuszy oraz ich formatu,

–

kalkulator,

–

materiały i przybory piśmienne,

−

poradnik dla ucznia.

Przebieg zajęć:

1. Faza wstępna:

–

powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności,

–

nawiązanie do tematu, przedstawienie celów zajęć,

–

zapis tematu do zeszytów.

2. Faza właściwa:

uczniowie:

–

analizują treść ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Ćwiczenie 1

Oblicz masę surowca potrzebną do wydrukowania 100 000 opakowań o formacie A3.

Podłoże stanowi wklęsłodrukowy karton powlekany PE o gramaturze 300 g/m

2

. Straty

przyjmij na poziomie 50 arkuszy drukowych na kolor. Druk odbywa się w kolorystyce 4 + 4
kolory na maszynie drukującej rotograwiurowej arkuszowej o formacie B2.

–

planują wykonanie ćwiczenia,

–

analizują dane do obliczeń zapotrzebowania materiałowego,

–

wykonują obliczenia,

–

wyniki obliczeń wpisują do karty technologicznej;

–

nauczyciel:

–

prezentuje zasady i sposoby wykonania obliczeń zapotrzebowania materiałowego do
wydrukowania publikacji,

–

rozdaje uczniom karty technologiczne i inne teksty źródłowe,

–

obserwuje pracę uczniów,

–

konsultuje i udziela wyjaśnień.

3. Faza kończąca:

–

prezentowanie wyników pracy,

–

sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia,

–

analizowanie sposobu wykonania zadania,

–

dyskusja w grupie na temat trudności napotkanych przez uczniów podczas
wykonywania ćwiczenia,

–

podsumowanie zajęć.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Oblicz zapotrzebowanie materiałowe na wykonanie okładki do tygodnika o formacie

190 × 280 mm w kolorystyce 4 + 4 kolory. Nakład tygodnika: 100 000 egzemplarzy. Okładka
powinna być wydrukowana na kartonie rotograwiurowym o gramaturze 170 g/m

2

.

Drukowanie odbywa się za pomocą maszyny rotograwiurowej arkuszowej półformatowej
czterokolorowej B2.

Dodatkowo oblicz koszt materiału, przyjmując cenę kartonu na 4,30 zł netto za kg.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Ankieta:
Odpowiedz na poniższe pytania. Udzielone odpowiedzi pozwolą ocenić skuteczność

zajęć i dokonać ewentualnych zmian.

1) Czy potrafisz obliczyć, ile użytków mieści się na arkuszu drukowym?

2) Czy potrafisz ustalić, z ilu arkuszy drukowych (leg) składa się publikacja?

3) Czy potrafisz obliczyć, ile arkuszy drukowych netto potrzebne jest do

wydrukowania całego nakładu produktu poligraficznego?

4) Czy potrafisz oszacować, ilość arkuszy, które należy dodać do nakładu netto

jako naddatek „na zmarnowanie”?

5) Czy potrafisz przeliczyć arkusze drukowe brutto na arkusze pełnoformatowe

A1 brutto lub B1, które są dostępne w handlu?

6) Czy potrafisz przeliczyć arkusze pełnoformatowe na kilogramy lub odczytać

ich masę za pomocą znormalizowanych tabel?

7) Czy któraś część zajęć była dla ciebie niezrozumiała? Jeżeli TAK, to która?

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Charakteryzowanie oraz przygotowanie form

wklęsłodrukowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy technologii wykonania formy wklęsłodrukowej autotypijnej na

podstawie

filmu

dydaktycznego.

Poszczególne

etapy

obserwowanego

procesu

technologicznego skonfrontuj ze schematem rysunkowym procesu oraz zapisz wnioski
z obserwacji.

Wskazówki do realizacji
Prawidłowe przeprowadzenie ćwiczenia wymaga wcześniejszego przygotowania filmu

dydaktycznego na temat wykonywania form rotograwiurowych autotypijnych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć uważnie film dydaktyczny o procesie wykonywania form autotypijnych,
2) skonfrontować poszczególne etapy procesu technologicznego ze schematem rysunkowym

procesu,

3) dokonać analizy poszczególnych etapów procesu technologicznego wykonywania form

autotypijnych,

4) zapisać wnioski z obserwacji procesu technologicznego wykonywania form

wklęsłodrukowych autotypijnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

dyskusja dydaktyczna związaną z wykładem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film dydaktyczny o wykonywaniu form wklęsłodrukowych autotypijnych w warunkach
przemysłowych,

–

urządzenie audio-wideo do prezentacji filmu dydaktycznego,

–

plansza ze schematem rysunkowym procesu wykonywania form autotypijnych,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy zasady działania heliokliszografu na podstawie schematu budowy

i instrukcji

użytkowania

heliokliszografu.

Określ

rodzaj

i

właściwości

form

wklęsłodrukowych wykonywanych za pomocą tego urządzenia na podstawie rysunku
powierzchni formy.

Wskazówki do realizacji
Wymagane jest wcześniejsze przygotowanie plansz ze schematami heliokliszografu

i rysunku powierzchni formy wykonanej za pomocą heliokliszografu. Zalecane jest również
w miarę możliwości zaprezentowanie uczniom cylindra drukowego z obrazem wykonanym
przez heliokliszograf.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć uważnie schemat budowy heliokliszografu,
2) przeczytać dokładnie instrukcje obsługi heliokliszografu,
3) dokonać analizy zasady działania heliokliszografu na podstawie schematu budowy

i instrukcji obsługi tego urządzenia,

4) obejrzeć dokładnie rysunek powierzchni formy uzyskanej za pomocą heliokliszografu,
5) określić rodzaj i właściwości formy wklęsłodrukowej na podstawie rysunku powierzchni

formy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

dyskusja dydaktyczna związaną z wykładem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

plansza ze schematem budowy heliokliszografu,

–

instrukcja obsługi heliokliszografu,

–

plansza z rysunkiem powierzchni formy wykonanej za pomocą heliokliszografu,

–

cylinder drukowy z obrazem wykonanym przez heliokliszograf,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj stalową formę drukową przeznaczoną do drukowania tamponowego.

Wskazówki do realizacji
Wymagane jest wcześniejsze przygotowanie wszystkich materiałów niezbędnych do

wykonania formy tampodrukowej. Bezpośrednio przed wykonaniem ćwiczenia nauczyciel
sprawdza, czy naświetlarka i wytrawiarka działają prawidłowo.

Korzystne jest przygotowanie takiej liczby diapozytywów, żeby każdy uczeń wykonywał

inną formę drukową. Po wykonaniu ćwiczenia można przykładową formę zamocować na
tamponiarce i wykonać wydruki. Da to uczniom satysfakcję z wykonanego ćwiczenia
i połączy etap przygotowalni z etapem drukowania tamponowego.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sprawdzić wymiary diapozytywu w stosunku do blachy,
2) rozmieścić diapozytywy na blasze i wytrasować odległości określające ich położenie,
3) sprawdzić, czy rysunek obrazu wymaga nałożenia filmu rastrowego,
4) zdjąć folię ochronną,
5) ułożyć diapozytyw na blasze i umieścić w naświetlarce,
6) naświetlać w przeciągu czasu określonego przez instrukcję,
7) wywołać obraz na formie drukowej,
8) spłukać formę silnym strumieniem wody,
9) usunąć wodę silnym strumieniem powietrza,
10) zretuszować formę,
11) wytrawić formę przy użyciu wytrawiarki,
12) spłukać ponownie formę silnym strumieniem wody,
13) wymyć formę przy użyciu specjalnej szczotki drucianej i środka typu CIF,
14) zmyć emulsję z blachy przy użyciu rozpuszczalnika nitro,
15) zakonserwować formę wazeliną, olejem lub papierem konserwującym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

blacha presensybilizowana służąca do przygotowania form tamponowych,

–

diapozytywy o charakterze offsetowym,

–

film rastrowy,

–

naświetlarka próżniowa,

–

wywoływacz do klisz tamponowych,

–

wytrawiarka wraz z wytrawiaczem do klisz,

–

preparat typu CIF,

–

rozpuszczalnik nitro,

–

dostęp do bieżącej wody,

–

instrukcja wykonania formy tamponowej drukowej,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2. Procesy pomocnicze związane z przygotowaniem form

wklęsłodrukowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz masę surowca potrzebną do wydrukowania 100 000 opakowań o formacie A3.

Podłoże stanowi wklęsłodrukowy karton powlekany PE o gramaturze 300 g/m

2

. Straty

przyjmij na poziomie 50 arkuszy drukowych na kolor. Druk odbywa się w kolorystyce 4 + 4
kolory na maszynie drukującej rotograwiurowej arkuszowej o formacie B2.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie tego ćwiczenia wymaga od nauczyciela przygotowania odpowiedniej liczby

zadań polegających na obliczaniu zapotrzebowania materiałowego. Zadania powinny być jak
najbardziej różnorodne i dotyczyć wszelkiego rodzaju produktów poligraficznych
zadrukowanych techniką rotograwiurową. Każde obliczenie powinno być osadzone
w konkretnej sytuacji technologicznej, opisanej w karcie założeń technologicznych.
Uczniowie powinni mieć również dostęp do norm polskich oraz branżowych, w których
znajdują się m.in. tabele przeliczeń arkuszy na kilogramy, a także procentowe udziały
naddatków „na zmarnowanie”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) oszacować, ile użytków mieści się na arkuszu drukowym,
2) obliczyć, liczbę arkuszy netto potrzebnych do wykonania nakładu,
3) doliczyć dodatkowe arkusze „na zmarnowanie”,
4) przeliczyć liczbę arkuszy drukowych na arkusze pełnoformatowe,
5) obliczyć lub dobrać z normy łączną masę arkuszy wytworu papierowego.
6) zapisać liczbę arkuszy i masę obliczonego surowca w karcie technologicznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenia,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

karta założeń technologicznych dotyczących obliczeń,

–

tabela określająca wagę papieru w zależności od liczby arkuszy,

–

kalkulator,

–

materiały i przybory piśmienne,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dobierz podłoża drukowe stosowane w rotograwiurze do konkretnych produktów.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga od nauczyciela przygotowania odpowiedniej liczby produktów

poligraficznych zadrukowanych techniką rotograwiurową. Do każdego produktu powinna być

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

dołączona karta założeń technologicznych określająca m.in.: nakład, rodzaj wykorzystywanej
maszyny drukującej itp. Pozwala to wprowadzić ucznia w konkretną sytuację technologiczną.
Najlepiej jeżeli uczeń ma dostęp do kart katalogowych podłoży zarówno w formie
papierowej, jak i w formie elektronicznej. Należy zachęcać ucznia by szukał podłoży
oferowanych przez różnych producentów, a także proponował podłoża alternatywne. Każde
wybrane podłoże powinno być opisane przez ucznia fachowo, za pomocą odpowiedniej
terminologii – nazwa, symbol, producent, przeznaczenie, postać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie wygląd i cechy produktów, które mają być zadrukowane

w technice rotograwiurowej,

2) określić wymagania funkcjonalne i jakościowe stawiane tym produktom,
3) określić oczekiwane parametry podłoży przeznaczonych do wykonania ww. produktów,
4) dobrać odpowiednie podłoże z katalogu lub strony internetowej producenta,
5) sprawdzić, w jakiej postaci dostępne jest określone podłoże,
6) sprawdzić, czy istnieją alternatywne w danej sytuacji podłoża drukowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

dyskusja dydaktyczna związana z wykładem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przykłady produktów zadrukowanych w technice rotograwiurowej,

–

opis sytuacji technologicznej dotyczącej produkcji każdego z wyrobów,

–

karty katalogowe podłoży oferowanych przez różnych producentów, które przeznaczone
są do zadruku rotograwiurowego,

–

dostęp do Internetu,

–

materiały piśmienne,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz wklęsłodrukowe farby graficzne do zadruku określonego podłoża oraz do

określonego produktu poligraficznego.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga od nauczyciela przygotowania odpowiedniej liczbt produktów

poligraficznych zadrukowanych techniką rotograwiurową. Do każdego produktu powinna być
dołączona karta założeń technologicznych, określająca m.in.: nakład, rodzaj wykorzystywanej
maszyny drukującej itp. Pozwala to wprowadzić ucznia w konkretną sytuację technologiczną.
Najlepiej jeżeli uczeń ma dostęp do kart katalogowych farb zarówno w formie papierowej, jak
i w formie elektronicznej. Należy zachęcać ucznia by szukał farb oferowanych przez różnych
producentów. Każda wybrana przez ucznia farba powinna być opisana za pomocą
odpowiedniej terminologii – nazwa, symbol, producent, przeznaczenie, rodzaj podłoża do
jakiego jest przewidziana, sposób pakowania, itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie wygląd i cechy produktów, które mają być zadrukowane

w technice rotograwiurowej,

2) przeanalizować dokładnie podłoże na jakim został dokonany zadruk,
3) określić rodzaj podłoża, na którym wykonany został wydruk,
4) dobrać odpowiednią do podłoża oraz produktu farbę wklęsłodrukową z katalogu lub

strony internetowej producenta,

5) sprawdzić, w jakich opakowaniach dostępna jest wybrana farba,
6) sprawdzić, czy istnieją farby o podobnych cechach w ofercie innych producentów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

dyskusja dydaktyczna związana z wykładem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

przykłady produktów zadrukowanych w technice rotograwiurowej,

–

opis sytuacji technologicznej dotyczącej produkcji każdego z wyrobów,

–

karty katalogowe farb wklęsłodrukowych oferowanych przez różnych producentów,

–

dostęp do Internetu,

–

materiały piśmienne,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie form do
drukowania wklęsłego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 11, 12 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań, w tym przynajmniej jednego z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 19 zadań, w tym 2 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3.c, 4. a, 5. c, 6. d, 7. a, 8. b, 9. d, 10. a, 11. a,
12. d, 13. b, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. c, 19. c, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wskazać rodzaje form
wklęsłodrukowych

A

P

b

2

Określić postać kałamarzyków
występujących w formach
wklęsłodrukowych

B

P

a

3

Określić materiał, z którego
wykonane są cylindry formowe
w maszynach wklęsłodrukowych

B

P

c

4

Zdefiniować pojęcie: koszulka
Ballarda

A

P

a

5

Określić sposób zwiększania
trwałości cylindrów
rotograwiurowych

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6

Określić sposób postępowania
z koszulką Ballarda po drukowaniu

B

P

d

7

Zdefiniować pojęcie formy
autotypijnej

A

P

a

8

Wskazać sytuacje, w której rastruje
się autotypiijne formy
diapozytywowe

B

P

b

9

Określić zakres zastosowania
heliokliszografu

B

P

d

10

Wskazać sposób powodujący
przyspieszenie pracy
heliokliszografu

B

P

a

11

Dokonać analizy zakresu
zastosowania dla procesu
grawerowania laserowego

C

PP

a

12

Dokonać analizy zakresu kontroli
rotograwiurowej formy drukowej

C

PP

d

13

Wskazać formy drukowe stosowane
w drukowaniu tamponowym

B

P

b

14

Określić elementy składowe zestawu
drukująco-farbowego montowanego
na maszynie rotograwiurowej

C

P

a

15

Określić miejsce montażu formy
drukowej rotograwiurowej

B

P

b

16

Wskazać podłoża drukowe
charakterystyczne dla drukowania
rotograwiurowego

B

P

b

17

Wskazać typowe produkty
przeznaczone do zadruku
tamponowego

B

P

c

18

Określić końcowy efekt obliczeń
zapotrzebowania materiałowego

C

P

c

19

Dobrać środki ochrony osobistej
niezbędne do pracy w dziale
przygotowania produkcji
wklęsłodrukowej

C

P

c

20

Określić warunki montażu na
maszynę formy drukowej
rotograwiurowej

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązywania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udziel odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu.
7. Jeżeli uczeń zakończy test przed przewidzianym czasem, to podnosi rękę i czeka aż

nauczyciel odbierze od niego pracę.

8. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
9. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
9. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj aż nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.

Powodzenia

Materiały dla ucznia

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Formy wkłęsłodrukowe dzielimy na

a) autotypijne, powierzchniowo zmienne i głębokościowo zmienne.
b) głębokościowo, powierzchniowo oraz głębokościowo-powierzchniowo zmienne.
c) głębokościowo-powierzchniowo zmienne i autotypijne.
d) powierzchniowo zmienne i autotypijne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

2. Kałamarzyki w formach wklęsłodrukowych to

a) znajdujące się na powierzchni formy zagłębienia.
b) zagłębienia, z których rakiel wygarnia farbę w procesie drukowania.
c) wypukły relief formy wklęsłodrukowej.
d) miejsce mocowania formy na cylindrze.

3. Cylindry formowe we wklęsłodruku wykonane są

a) całkowicie z miedzi.
b) z żeliwa.
c) ze stali.
d) z mosiądzu.

4. Koszulką Ballarda nazywamy

a) warstwę miedzi na powierzchni cylindra wklęsłodrukowego.
b) warstwą srebra naniesioną galwanicznie na cylinder wklęsłodrukowy.
c) warstwę kopiową formy wklęsłodrukowej.
d) papier pigmentowy nieuczulony na światło.

5. W celu zwiększenia trwałości cylindry rotograwiurowe pokrywa się

a) miedzią.
b) stalą.
c) chromem.
d) tytanem.

6. Po drukowaniu koszulkę Ballarda

a) pokrywa się kolejną warstwą galwaniczną.
b) zakleja się przy użyciu polimerów.
c) szlifuje się aż do osiągnięcia odpowiedniej gładkości.
d) zrywa się łącznie z warstwa dzielącą.

7. Autotypijna forma wklęsłodrukowa to forma

a) powierzchniowo zmienna.
b) głębokościowo zmienna.
c) głębokościowo-powierzchniowo zmienna.
d) wykonana za pomocą grawerowania.

8. Autotypijne diapozytywowe formy kopiowe rastruje się

a) w przypadku wykonywania wydruków wysokiej jakości.
b) zawsze.
c) w przypadku występowania na niej elementów jednotonalnych.
d) w przypadku występowania na niej elementów wielotonalnych.

9. Heliokliszograf to urządzenie za pomocą którego

a) wykonuje się formy powierzchniowo zmienne technologią autotypijną.
b) wykonuje się formy głębokościowo zmienne technologią tradycyjną.
c) wykonuje się kopie opalowe.
d) wykonuje się formy wklęsłodrukowe głębokościowo-powierzchniowo zmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

10. Przyspieszenie procesu grawerowania za pomocą helikliszografu osiągnięto poprzez

a) zastosowanie kilku urządzeń odczytujących i grawerujących.
b) zwiększenie twardości noża grawerującego.
c) zwiększenie prędkości obrotowej cylindra.
d) zastosowanie sterowania komputerowego.

11. Laserowe grawerowanie form wklęsłodrukowych jest najodpowiedniejsze do

a) wypalania kałamarzyków w związkach wielkocząsteczkowych.
b) wypalania kałamarzyków w koszulce Ballada.
c) wypalania kałamarzyków na warstwie kopiowej formy wklęsłodrukowej.
d) wykonywania form autotypijnych.

12. Podczas kontroli jakościowej form drukowych rotograwiurowych bada się

a) długość cylindra, twardość cylindra, pH powierzchni cylindra, udarność cylindra.
b) grubość ścianek, średnicę cylindra, wydajność maszyny, wilgotność formy.
c) średnicę cylindra, twardość cylindra, pH farby, powierzchnię łączną kałamarzyków.
d) wymiary kałamarzyka, grubość ścianek, średnicę cylindra, twardość cylindra.

13. Formy do druku tamponowego mogą być

a) polimerowe, stalowe, szklane, gumowe.
b) polimerowe, stalowe, aluminiowe, ceramiczne.
c) gumowe, stalowe, tytanowe, ceramiczne.
d) miedziane, stalowe, aluminiowe, z tworzyw sztucznych.

14. Zestaw drukująco-farbowy montowany do maszyny rotograwiurowej składa się z

a) cylindra drukowego, łożysk, kałamarza, rakla.
b) cylindra dociskowego, łożysk, kałamarza, pompy farbowej.
c) cylindra drukowego, wałków farbowych, samonakładaka, kałamarza.
d) łożysk, kałamarza, duktora, presera.

15. Montaż formy drukowej w rotograwiurze odbywa się

a) bezpośrednio na maszynie.
b) na specjalnym stanowisku poza maszyną drukującą.
c) w warsztacie mechanicznym.
d) w studiu prepress.

16. Typowe podłoża do zadruku rotograwiurowego to:

a) tylko wytwory papiernicze.
b) wytwory papiernicze, folie, blachy.
c) folie aluminiowe, gadżety reklamowe.
d) papiery, tkaniny, wyroby gumowe.

17. Typowe podłoża do zadruku tamponowego to

a) opakowania do słodyczy.
b) wizytówki puchnące.
c) gadżety reklamowe.
d) koszulki tekstylne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

18. Efektem końcowym obliczeń dotyczących zapotrzebowania materiałowego jest

a) oszacowanie liczby ryz papieru o formacie B0.
b) obliczenie liczby arkuszy A4 przeznaczonych do drukowania.
c) obliczenie wagi wyrobu papierniczego.
d) obliczenie objętości wyrobu papierniczego.

19. Typowe środki ochrony indywidualnej stosowane w dziale przygotowalni

wklęsłodrukowej to:
a) hełm ochronny, buty przeciwpoślizgowe, ochraniacze na łokcie.
b) buty przeciwpoślizgowe, ochraniacze na łokcie, grube rękawice ochronne.
c) odzież ochronna, buty przeciwpoślizgowe, ochronniki słuchu.
d) peleryna przeciwchemiczna, buty z noskami, ochronniki słuchu.

20. Rotograwiurową formę drukującą montuje się

a) podczas biegu maszyny.
b) przy całkowicie wyłączonej maszynie.
c) przy wyłączonym określonym agregacie, pozostałe mogą pracować.
d) podczas przerw na codzienna konserwację maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………........………………………………

Przygotowanie form do drukowania wklęsłego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

TEST 2

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:

1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie drukarz.

W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania.

Ocenianie:
niedostateczny do 13 pkt
dopuszczający

13–15 pkt

dostateczny

16–17 pkt

dobry

18–19 pkt

bardzo dobry

od–20 pkt

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Liczba

Naświetlarka próżniowa do stalowych tamponowych form drukowych

1 szt.

Wytrawiarka do stalowych tamponowych form drukowych

1 szt.

Diapozytywy o charakterze offsetowym

15 szt.

Presensybilizowana blacha przeznaczona do wykonywania stalowych

tamponowych form drukowych

15 szt.

Filmy rastrowe

5 szt.

Wywoływacz do presensybilizowanych form stalowych

1 szt.

Dostęp do bieżącej wody

1 szt.

Sprężone powietrze

1 szt.

Rozpuszczalnik nitro, środek typu CIF, wazelina, olej

1 szt.

Szczypczyki, szczotka druciana, rękawiczki ochronne, ściereczka antystatyczna

15 szt.

Instrukcja opisująca proces wykonania stalowej formy drukowej do tampodruku

15 szt.

Informacja dla ucznia

1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu (czas wykonania zadania wynosi 180 minut).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

Zadanie praktyczne:

Wykonaj z powierzonego Ci diapozytywu formę drukową stalową do druku

tamponowego. Określ jakość formy oraz zabezpiecz ją przed czynnikami zewnętrznymi.

Instrukcja wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

–

czynności związane z wykonaniem zadania w kolejności ich wykonywania,

–

wykaz niezbędnych urządzeń, narzędzi, substancji i odczynników,

–

wykaz sprzętu kontrolnego oraz instrukcji,

–

rozliczenie i rozrysowanie położenia diapozytywu na blasze,

–

ustalenia dotyczące parametrów naświetlania, wywoływania i wytrawiania.

3. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:

–

sprawdź stan techniczny urządzeń i narzędzi, którymi będziesz się posługiwał
w czasie wykonywania zadania,

–

wytrasuj na formie odległości określające położenie diapozytywu,

–

przygotuj film i kliszę do naświetlania.

4. Umieść w prawidłowy sposób diapozytyw i kliszę w naświetlarce.
5. Dokonaj naświetlenia zestawu, zachowując odpowiednie parametry.
6. Wywołaj obraz naświetlony na formie drukowej, zachowując odpowiednie parametry.
7. Usuń resztki wywoływacza z formy drukowej.
8. Dokonaj retuszu wywołanej formy drukowej odpowiednią metodą.
9. Dokonaj wytrawienia obrazu, zachowując odpowiednie parametry.
10. Usuń resztki roztworu trawiącego z formy drukowej.
11. Dokonaj wymycia blachy za pomocą odpowiednich narzędzi i substancji.
12. Usuń emulsję światłoczułą z blachy.
13. Zakonserwuj wykonaną stalową formę drukową do drukowania tamponowego.
14. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko i przygotuj je do prezentacji wykonanego

zadania.

15. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji.
16. Podczas prezentacji:

–

omów sposób wykonania zadania, celowość oraz kolejność przeprowadzenia
poszczególnych czynności,

–

oceń jakość wykonanej przez siebie formy drukowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zawód: drukarz
Symbol cyfrowy zawodu 825[01]
Oznaczenie tematu: …...….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane z przygotowaniem stalowej formy drukowej do tampodruku:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

2. Wykaz urządzeń, narzędzi, substancji i odczynników niezbędnych do wykonania zadania:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

3. Wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego i instrukcji niezbędnych do wykonania zadania:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

4. Rozlicz i rozrysuj położenie diapozytywu na blasze presensybilizowanej:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

5. Określ podstawowe parametry naświetlania, wywoływania i wytrawiania formy drukowej:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Zadanie praktyczne

Wykonaj z powierzonego Ci diapozytywu formę drukową stalową do druku

tamponowego. Określ jakość formy oraz zabezpiecz ją przed czynnikami zewnętrznymi.

Czas wykonania zadania wynosi 180 minut.

O

b

sza

r

st

and

ard

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

0–1

Czynność 1: Sporządzenie wykazu niezbędnych urządzeń i narzędzi:

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał co najmniej:
–

naświetlarka próżniowa do stalowych form drukowych,

–

wytrawiarka do stalowych form drukowych,

–

wywoływacz do płyt stalowych,

–

wytrawiacz do płyt stalowych,

–

specjalna szczotka druciana,

–

ściereczka antystatyczna,

–

dostęp do bieżącej wody.

Czynność 2: Zapisanie kolejnych czynności związanych z przygotowaniem
stalowej formy do druku tamponowego.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co najmniej
10 z następujących czynności:
–

sprawdzenie wymiaru diapozytywu w stosunku do formy,

–

rozmieszczenie diapozytywu na blasze,

–

sprawdzenie czy konieczne nałożenie jest filmu rastrowego,

–

zdjęcie folii ochronnej,

–

naświetlenie blachy przez diapozytyw,

–

wywołanie formy drukowej,

–

spłukanie resztek wywoływacza i usunięcie wody,

–

retuszowanie obrazu na formie,

–

trawienie formy drukowej,

–

płukanie wytrawionej formy drukowej,

–

wymywanie obrazu szczotką drucianą,

–

zmycie emulsji przy pomocy rozpuszczalnika,

–

zakonserwowanie formy drukowej.

Czynność 3: Sprawdzenie wymiarów diapozytywu do naświetlenia w stosunku
do blachy presensybilizowanej.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń sprawdził czy wymiar diapozytywu
odpowiada wymiarowi określonej kliszy stalowej.

P

L

ANO

W

AN

IE

Suma punktów w obszarze 1. Planowanie

Czynność 4: Sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego sprzętu.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ocenił stan techniczny próżniowej
naświetlarki do klisz oraz wytrawiarki.

O

R

GAN

IZ

O

W

AN

IE

Czynność 5: Rozmieszczenie diapozytywów na blasze i wytrasowanie
odległości określających położenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń umieści diapozytyw
w prawidłowej pozycji na blasze stalowej, a następnie wytrasował na niej
odległości określające położenie.

Czynność 6: Przygotowanie diapozytywu i kliszy.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń otworzył pudełko z formą drukową
w pomieszczeniu chronionym przed światłem ultrafioletowym oraz przetarł
ściereczką antystatyczną diapozytyw oraz blachę presensybilizowaną.

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

Czynność 7: Umieszczenie diapozytywu i blachy w naświetlarce.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo ułożył diapozytyw
na blasze (emulsją do blachy), a następnie umieścił zestaw w
naświetlarce.

Czynność 8: Naświetlanie blachy stalowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń dokonał naświetlenia blachy

poprzez diapozytyw, stosując przy tym prawidłowy czas naświetlenia
(z instrukcji lub z testów UGRA).

Czynność 9: Wywoływanie naświetlonej formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń za pomocą szczypców zanurzył

formę w wywoływaczu, a następnie poruszając nią przez 45–60 s.
dokonał wywołania obrazu.

Czynność 10: Usuwanie wywoływacza z formy.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń pozwolił na ocieknięcie resztek
wywoływacza, spłukał formę silnym strumieniem wody i osuszył formę
sprężonym powietrzem.

Czynność 11: Retuszowanie naświetlonej formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń dokonał retuszu formy przy

użyciu pisaka, taśmy lub płynu retuszującego nakładanego pędzelkiem.

Czynność 12: Wytrawianie formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń dokonał wytrawienia formy

zachowując odpowiedni czas (podany w instrukcji lub ustalony
doświadczalnie).

Czynność 13: Usunięcie roztworu trawiącego.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń usunął resztki roztworu

trawiącego poprzez spłukanie pod silnym strumieniem bieżącej wody.
Czynność 14: Wymywanie formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń usunął wytrawione resztki
formy za pomocą szczotki drucianej oraz środka typu CIF.

Czynność 15: Usunięcie emulsji z blachy.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zmył z blachy emulsję za
pomocą rozpuszczalnika nitro.

Czynność 16: Zakonserwowanie formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zakonserwował formę drukową
za pomocą wazeliny, oleju lub papieru antykorozyjnego.

II

I.

W

YKONY

W

AN

IE

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Czynność 23: Uzasadnienie sposobu wykonania stalowej formy drukowej do
drukowania tamponowego.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli zdający uzasadnił potrzebę wykonania
wszelkich czynności technologicznych oraz ich kolejność.

Czynność 24: Ocena jakości wykonanej formy drukowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ocenił jakość wykonanej formy
drukowej, dokonując obserwacji za pomocą lupy.

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

P

R

EZE

N

T

O

W

AN

IE

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt, niewykonana – 0 pkt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

LITERATURA

1. Arends R. I.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa 1994
2. Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba

Druku, Warszawa 1999

3. Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza Politechniki

Warszawskiej, Warszawa 2001

4. Czasopisma poligraficzne
5. Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996
6. Eldred N.: Co drukarz powinien wiedzieć o farbach. COBRPP, Warszawa 2007
7. Gehman C.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007
8. Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP,

Warszawa 2001

9. Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997
10. Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator,

Warszawa 2005

11. Materiały informacyjne firm: Datwyler, HELL Gravure Systems GmbH, Scorpio
12. McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007
13. Moos J., Koludo A. (red.): Metody aktywizujące z uwzględnieniem technologii

informacyjnej w kształceniu dorosłych. Stowarzyszenie Dyrektorów i Nauczycieli
Centrów Kształcenia Praktycznego – Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
i Kształcenia Praktycznego, Łódź 2006

14. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997
15. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Wydawnictwo i Zakład Poligrafii

Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom 2000

16. Poligrafia procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002
17. Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003