monter instalacji i urzadzen sanitarnych 713[02] z3 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Marzena Więcek

Montaż instalacji gazowych
713[02].Z3.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Krystyna Krygier
mgr inż. Elwira Krzemieniewska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Więcek

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[02].Z3.04
„Montaż instalacji gazowej” zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu
monter instalacji i urządzeń sanitarnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Rozprowadzanie gazu ziemnego i gazów płynnych

5.1.1. Ćwiczenia 13
5.2. Zasady prowadzenia i montażu instalacji gazowych

5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Instalowanie urządzeń i aparatów gazowych

5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Odbiór instalacji gazowej

5.4.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu Poradnik dla nauczyciela „Montaż instalacji gazowych”, który

będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie:
monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02].
W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej, do
zespołowej pracy uczniów.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.
− test „próba pracy”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat

układu jednostek modułowych

713[02].Z3.05

Instalowanie urządzeń gazowych

713[02].Z3

Technologia montażu instalacji gazowych

713[02].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe
przy wykonywaniu instalacji sanitarnych

713[02].Z1/2/3/4.03

Montaż instalacji z rur miedzianych

713[02].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[02].Z3.04

Montaż instalacji gazowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− rozpoznawać rodzaje instalacji,
− wykonywać prace przygotowawczo – zakończeniowe przy montażu instalacji,
− rozróżniać łączniki do połączeń rozłącznych i nierozłącznych stosowane w instalacjach ze

stali i miedzi,

− oceniać stan techniczny rur i łączników stalowych i miedzianych do montażu,
− wykonywać połączenia rozłączne rur instalacyjnych stalowych i miedzianych,
− wykonywać połączenia nierozłączne rur instalacyjnych stalowych metodą spawania

gazowego,

− wykonywać podstawowe operacje obróbki materiałów stalowych i miedzianych

stosowanych w instalacjach sanitarnych,,

− mocować elementy instalacji w budynku,
− prowadzić instalacje różnymi sposobami,
− stosować terminologię budowlaną,
− przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
− stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
− odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
− posługiwać się dokumentacją budowlaną,
− wykonywać przedmiary i obmiary robót,
− wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
− organizować stanowiska składowania i magazynowania,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− określić właściwości fizyczne i chemiczne gazu ziemnego i paliw płynnych,
− określić sposoby rozprowadzania paliw gazowych,
− sklasyfikować sieci gazowe,
− wykonać przyłącze gazowe zgodnie z wytycznymi obowiązującymi w tym zakresie,
− zainstalować kurek główny zgodnie z wytycznymi obowiązującymi w tym zakresie,
− wykonać prace podczas montażu instalacji gazowej zgodnie z obowiązującymi przepisami

bhp i ochrony ppoż.,

− przygotować na podstawie wykazu materiałów elementy potrzebne do montażu instalacji

gazowej,

− ocenić stan techniczny rur, kształtek gazowych i elementów uzbrojenia instalacji gazowej,
− zmontować przewody instalacji gazowej,
− zastosować zasady lokalizacji urządzeń gazowych w budynku,
− zainstalować urządzenia stosowane w instalacji gazowej,
− zainstalować uzbrojenie stosowane w instalacji gazowej,
− wykonać próbę szczelności zmontowanej instalacji gazowej,
− przygotować instalację gazową do odbioru częściowego,
− przygotować instalację gazową do odbioru końcowego,
− zastosować przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska podczas eksploatacji instalacji

gazowej,

− posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji gazowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł:

Technologia

montażu instalacji gazowych 713[02].Z3

Jednostka modułowa:

Montaż instalacji gazowej 713[02].Z3.04

Temat: Wykonywanie fragmentu instalacji gazowej z rur stalowych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania instalacji gazowej z rur stalowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− posłużyć się dokumentacją techniczną dotyczącą instalacji gazowych,
− zastosować w praktyce wytyczne prowadzenia i montażu instalacji gazowej,
− dobrać materiały i narzędzia do wykonania instalacji gazowej ze stali,
− dobrać środki ochrony osobistej i zabezpieczyć się w nie podczas wykonywania

czynności monterskich,

− zorganizować stanowisko do wykonywania czynności monterskich związanych

z montażem instalacji gazowej zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

− dokonać montażu instalacji gazowej zgodnie z dokumentacją i wytycznymi

obowiązującymi w tym zakresie oraz przepisami bhp i ppoż.,

− utrzymywać ład i porządek podczas czynności monterskich,
− uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady i niewykorzystane

materiały,

− ocenić jakość wykonanych połączeń.
Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Czas: 135 minut.
Środki dydaktyczne:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− szczotka do metalu,
− palnik acetylenowo-tlenowy z kompletem butli gazowych i reduktorami,
− odcinki rury stalowej czarnej nieocynkowanej,
− złączki stalowe i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,
− materiały uszczelniające,
− wiertarka z kompletem wierteł,
− uchwyty mocujące do stali z kołkami,
− środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
− instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
− literatura z rozdziału 7.

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Wydanie uczniom materiałów do wykonywania ćwiczenia: odcinków rur stalowych,

łączników, elementów uzbrojenia instalacji gazowej.

5. Dobranie przez uczniów materiałów do przygotowania końcówek rur stalowych do

montażu, kompletnych zestawów palników do spawania.

6. Realizacja tematu:

− Każdy uczeń sprawdza stan techniczny sprzętu i ocenia jakość materiału.
− Uczeń zabezpiecza się w środki ochrony osobistej.
− Uczeń trasuje miejsca przebiegu instalacji gazowej.
− Uczeń trasuje miejsca zamocowania uchwytów.
− Uczeń mocuje uchwyty w przegrodzie budowlanej.
− Uczeń przygotowuje odcinki rur i łączników do połączenia.
− Uczeń mocuje przygotowane odcinki rur w imadle.
− Uczeń docina rury na określony wymiar montażowy,
− Uczeń obrabia końcówki rur po operacji cięcia.
− Końcówki rur, które będą łączone przez połączenia gwintowe – gwintuje,
− Uczeń po wykonaniu operacji gwintowania sprawdza poprawność jego wykonania.
− Uczeń wstępnie montuje instalację gazową.
− Uczeń montuje instalację gazową stosując spawanie bądź połączenia gwintowe po ich

uprzednim uszczelnieniu.

− Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, pomaga wykonać operację spawania

i przygotowania końcówek rur i łączników do połączenia. Podpowiada najlepsze
rozwiązania.

7. Po wykonaniu wszystkich połączeń, uczeń analizuje wykonane ćwiczenie.
8. Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy.
9. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i sprawdza, czy z każdym, następnym połączeniem

czyni on postępy.

10. Uczniowie prezentują swoje prace w kolejności wykonywania.
11. Klasa wspólnie z nauczycielem ocenia prace.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: ,,Sprawdzanie szczelności instalacji gazowej”.
Na podstawie zgromadzonych informacji, na następnej lekcji, przygotuj się do wypowiedzi:
jak można skontrolować szczelność wykonanego fragmentu instalacji przed główną próbą
szczelności instalacji gazowej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety oceniające sposób prowadzenia zajęć i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł:

Technologia

montażu instalacji gazowych 713[02].Z3

Jednostka modułowa:

Montaż instalacji gazowej 713[02].Z3.04

Osoba prowadząca ……………………………………………….

Temat: Wykonywanie próby szczelności instalacji gazowej
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności przeprowadzania próby szczelności instalacji

gazowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− zorganizować stanowisko do przeprowadzenia próby szczelności instalacji gazowej

zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

− dobrać sprzęt i przyrządy kontrolno-pomiarowe do wykonania próby szczelności

instalacji gazowej,

− przygotować instalację gazową do przeprowadzanej próby szczelności,
− przeprowadzić próbę szczelności instalacji gazowej,
− sporządzić dokumentację po przeprowadzonej próbie szczelności instalacji gazowej,
− ocenić szczelność instalacji gazowej,
− przygotować dokumentację przeprowadzonej próby szczelności instalacji gazowej,
− ocenić jakość swojej pracy.

Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie.

Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:

− zestaw kluczy szwedzkich,
− kombinerki,
− materiały uszczelniające,
− przyrząd do wykonywania próby szczelności z kompletem aparatury kontrolno-

pomiarowej,

− środki ochrony osobistej: rękawice parciane,
− instrukcja wykonania ćwiczenia,
− protokół powykonawczy z przeprowadzenia próby szczelności,
− literatura z rozdziału 7.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem ćwiczenia jest przeprowadzenie próby ciśnienia instalacji gazowej.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

INFORMACJE
1. Kiedy przeprowadza się próbę szczelności instalacji gazowej?
2. Kto wykonuje próbę szczelności instalacji gazowej?
3. Jak należy przygotować instalację gazową do przeprowadzenia próby szczelności?
4. Jakie czynności należy wykonać, aby przeprowadzić próbę szczelności zgodnie

z przepisami i wytycznymi obowiązującymi w tym zakresie?

5. Jaką wartość powinno mieć ciśnienie przy próbie szczelności?
6. Czym przeprowadza się próbę szczelności i przy pomocy jakiego sprzętu?
4. Dlaczego należy odczekać, aby wyrównały się temperatury: czynnika w instalacji

gazowej i pomieszczenia?

5. Kiedy uznaje się instalację gazową za szczelną?
6. Jaki dokument i w ilu egzemplarzach sporządza się po przeprowadzonej próbie

szczelności?

7. Kiedy instalację gazową należy zdemontować?

PLANOWANIE
1. Ustal, jakimi przyrządami i sprzętem przeprowadzisz próbę szczelności instalacji

gazowej.

2. Ustal, jakie czynności wykonasz przed jej wykonaniem.
3. Ustal kolejne etapy wykonywania próby szczelności.
4. Ustal ciśnienie próby szczelności.
5. Ustal czas na wyrównanie się temperatury.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Zapisz kolejność czynności przeprowadzenia próby szczelności.
2. Zapisz wartość ciśnienia próby szczelności.
3. Zapisz czas potrzebny na wyrównanie się temperatury w instalacji i pomieszczeniu.
4. Zapisz czas obserwacji wskazań przyrządu pomiarowego.
5. Przygotuj instalację do wykonania próby szczelności.
6. Napełnij instalację sprężonym gazem obojętnym.
7. Odczekaj czas przewidziany na wyrównanie się temperatury.
8. Po czasie przewidzianym na obserwację wskazań przyrządu pomiarowego – odczytaj

wartość pomiaru.

9. Ustal wynik próby.
10. Zdemontuj sprzęt i przyrządy pomiarowe.
11. Przywróć instalacji gazowej stan techniczny poprzedzający wykonanie próby.
12. Sporządź dokument potwierdzający przebieg wykonanej próby z ustalonym jej wynikiem.

SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie wykonano zaplanowane czynności?
2. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
3. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały ukształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: „Odbiór techniczny instalacji gazowej”.
Na podstawie zgromadzonych informacji, na następnej lekcji przygotuj się do wypowiedzi:
Kiedy wolno dokonać odbioru technicznego instalacji gazowej, kto go wykonuje, jakie
dokumenty są niezbędne do przyjęcia instalacji gazowej do odbioru?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety oceniające sposób prowadzenia zajęć, trudności podczas

realizowania zadania i nabyte umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rozprowadzanie gazu ziemnego i paliw płynnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj zestawienie łączników niezbędnych do podłączenia i zainstalowania kurka

głównego na przyłączu niskiego ciśnienia umieszczonego w wentylowanej szafce na ścianie
budynku jednorodzinnego.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować tabelę zestawieniową,
5) wykonać zestawienie łączników zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– instrukcja wykonania ćwiczenia z dokumentacją zadania,
– arkusz papieru formatu A 4,
– ołówek,
– gumka,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zapotrzebowanie materiałowe niezbędne do wykonania przyłącza gazowego

przedstawionego na profilu podłużnym wykonanym w skali 1:100.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją zadania,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować tabelę zestawieniową,
5) wykonać zestawienie łączników i materiałów zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

− instrukcja wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania,
− arkusz papieru formatu A 4,
− ołówek,
− gumka,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zasady prowadzenia i montażu instalacji gazowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fragment instalacji gazowej z rur stalowych włączając się w istniejący pusty

pion gazowy zgodnie z dokumentacją budowlaną i instrukcją oraz z wytycznymi
technicznymi obowiązującymi w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną zadania,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zgromadzić niezbędne materiały instalacyjne ze stali o zadanej średnicy – rury, kształtki,

elementy uzbrojenia,

5) dobrać sprzęt, narzędzia, materiały pomocnicze niezbędne do wykonania ćwiczenia,
6) sprawdzić stan techniczny sprzętu i narzędzi,
7) ocenić jakość rur, łączników i elementów uzbrojenia,
8) zabezpieczyć się w środki ochrony osobistej wymagane przepisami bhp i ppoż.,
9) wykonać niezbędne pomiary długości przycinanych rur i zapisać je na arkuszu,
10) wytrasować miejsce układania i mocowania instalacji na przegrodzie budowlanej,
11) zamocować uchwyty mocujące do przegrody budowlanej,
12) dociąć i obrobić rury stalowe, w przypadku wykonywania połączeń nierozłącznych –

końcówki nagwintować,

13) sprawdzić poprawność przygotowanych końcówek odcinków rur stalowych,
14) wstepnie zmontować przygotowany fragment instalacji gazowej,
15) skorygować ewentualne błędy,
16) określić miejsce przyłączenia się do pionu gazowego,
17) przy pomocy palnika acetylenowo – tlenowego wyciąć w wyznaczonym miejscu otwór

o średnicy równej średnicy odgałęzienia,

18) zamocować przygotowany odcinek przewodu w uchwytach,
19) zespawać odgałęzienie z pionem,
20) połączyć pozostałe odcinki rur ze sobą, z niezbędnymi łącznikami i elementami

uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,

21) sprawdzić zgodność z dokumentacją ćwiczenia,
22) uporządkować stanowisko pracy,
23) zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały,
24) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
25) ocenić jakość swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

− stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
− drabina,
− imadło,
− przymiar liniowy,
− ołówek,
− suwmiarka,
− punktak,
− poziomnica,
− zestaw uchwytów do stali z kołkami rozporowymi,
− prowadnica korytkowa,
− piłka do metalu,
− gwintownica ręczna lub elektryczna,
− zestaw kluczy szwedzkich,
− kombinerki,
− zdzierak,
− szczotka do metalu,
− palnik acetylenowo – tlenowy z kompletem butli gazowych i reduktorami,
− odcinki rury stalowej czarnej nieocynkowanej,
− złączki stalowe i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,
− materiały uszczelniające,
− wiertarka z kompletem wierteł,
− uchwyty mocujące do stali z kołkami,
− środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
− instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj fragment instalacji gazowej z rur miedzianych twardych włączając się

w istniejący pusty pion gazowy zgodnie z dokumentacją budowlaną, instrukcją oraz
wytycznymi technicznymi obowiązującymi w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

elementy uzbrojenia,

5) dobrać sprzęt, narzędzia, materiały pomocnicze konieczne do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) sprawdzić stan techniczny sprzętu i narzędzi,
7) ocenić jakość rur, łączników i elementów uzbrojenia,
8) wyposażyć się w środki ochrony osobistej wymagane przepisami bhp i ppoż.,
9) wykonać niezbędne pomiary długości przycinanych rur i zapisać je na arkuszu,
10) wytrasować miejsce układania i mocowania instalacji na przegrodzie budowlanej,
11) zamocować uchwyty mocujące w przegrodzie budowlanej,
12) dociąć i obrobić rury miedziane,
13) sprawdzić prawidłowość przygotowanych końcówek odcinków rur miedzianych,
14) wstępnie zmontować przygotowany fragment instalacji,
15) skorygować ewentualne błędy,
16) określić miejsce włączenia się trójnikiem w pion gazowy,
17) przy pomocy palnika acetylenowo – tlenowego wyciąć w wyznaczonym miejscu odcinek

pionu i w tym miejscu wstawić trójnik wraz ze śrubunkiem z brązu,

18) przygotować końcówki pionu i trójnika do lutowania twardego,
19) połączyć odgałęzienie z pionem metodą lutowania twardego,
20) zamocować przygotowany odcinek przewodu na uchwytach
21) połączyć pozostałe odcinki rur ze sobą, z niezbędnymi łącznikami i elementami

uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,

22) sprawdzić zgodność z dokumentacją zadania,
23) uporządkować stanowisko pracy,
24) zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały,
25) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
26) ocenić jakość swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– drabina,
– imadło,
– przymiar liniowy, ołówek,
– suwmiarka,
– punktak,
– poziomnica,
– zestaw uchwytów do stali z kołkami rozporowymi,
– obcinarka krążkowa,
– materiały czyszczące,
– zestaw kluczy szwedzkich,
– kombinerki,
– palnik acetylenowo-tlenowy z kompletem butli gazowych i reduktorami,
– odcinki rur miedzianych twardych,
– złączki miedziane, złączki z brązu i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,
– materiały uszczelniające,
– wiertarka z kompletem wierteł,
– uchwyty mocujące do miedzi z kołkami,
– środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
– instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Instalowanie urządzeń i aparatów gazowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj podejście na sztywno pod kuchenkę gazową w instalacji wykonanej z rur

stalowych według dokumentacji.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

elementy uzbrojenia,

5) dobrać sprzęt, narzędzia, materiały pomocnicze niezbędne do wykonania ćwiczenia,
6) sprawdzić stan techniczny sprzętu i narzędzi,
7) ocenić jakość rur, łączników i elementów uzbrojenia,
8) wyposażyć się w środki ochrony osobistej wymagane przepisami bhp i ppoż.,
9) wykonać niezbędne pomiary długości przycinanych rur i zapisać je na arkuszu,
10) wytrasować miejsce układania i mocowania podejścia na przegrodzie budowlanej,
11) zamocować uchwyty mocujące w przegrodzie budowlanej,
12) dociąć i obrobić rury stalowe, w przypadku wykonywania połączeń nierozłącznych –

końcówki nagwintować,

13) sprawdzić poprawność przygotowanych końcówek odcinków rur stalowych,
14) wstępnie zmontować fragment instalacji gazowej,
15) skorygować ewentualne błędy,
16) zamocować przygotowany odcinek przewodu w uchwytach,
17) połączyć pozostałe odcinki rur ze sobą, z niezbędnymi łącznikami i elementami

uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,

18) sprawdzić zgodność z dokumentacją ćwiczenia,
19) uporządkować stanowisko pracy,
20) zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały,
21) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
22) ocenić jakość swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, metoda projektów

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– przymiar liniowy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– ołówek,
– suwmiarka,
– punktak,
– poziomnica,
– zestaw uchwytów do stali z kołkami rozporowymi,
– prowadnica korytkowa,
– piłka do metalu,
– gwintownica ręczna lub elektryczna,
– zestaw kluczy szwedzkich,
– kombinerki,
– zdzierak,
– szczotka do metalu,
– odcinki rury stalowej czarnej nieocynkowanej,
– złączki stalowe i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,
– materiały uszczelniające,
– wiertarka z kompletem wierteł,
– uchwyty mocujące do stali z kołkami,
– środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
– instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj podejście pod gazomierz miechowy zgodnie z dokumentacją.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

elementy uzbrojenia,

5) dobrać sprzęt, narzędzia, materiały pomocnicze konieczne do wykonania ćwiczenia,
6) sprawdzić stan techniczny sprzętu i narzędzi,
7) ocenić jakość rur, łączników i elementów uzbrojenia,
8) wyposażyć się w środki ochrony osobistej wymagane przepisami bhp i ppoż.,
9) wykonać niezbędne pomiary długości przycinanych rur i zapisać je na arkuszu,
10) wytrasować miejsce układania i mocowania podejścia na przegrodzie budowlanej,
11) zamocować uchwyty mocujące w przegrodzie budowlanej,
12) dociąć i obrobić rury stalowe, w przypadku wykonywania połączeń nierozłącznych –

końcówki nagwintować,

13) sprawdzić prawidłowość przygotowanych końcówek odcinków rur stalowych,
14) wstępnie zmontować przygotowany fragment instalacji gazowej,
15) skorygować ewentualne błędy,
16) zamocować przygotowany odcinek przewodu w uchwytach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17) połączyć pozostałe odcinki rur ze sobą, z niezbędnymi łącznikami i elementami

uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,

18) zainstalować gazomierz na przygotowanym podejściu,
19) skorygować ewentualne błędy montażu podejścia,
20) sprawdzić zgodność z dokumentacją ćwiczenia,
21) uporządkować stanowisko pracy,
22) zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały,
23) podpisać protokół wykonania podłączenia kuchenki,
24) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
25) ocenić jakość swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,
– imadło,
– przymiar liniowy,
– ołówek,
– suwmiarka,
– punktak,
– poziomnica,
– złącze elastyczne DN 15,
– zestaw uchwytów do stali z kołkami rozporowymi,
– prowadnica korytkowa,
– piłka do metalu,
– gwintownica ręczna lub elektryczna,
– zestaw kluczy szwedzkich,
– kombinerki,
– zdzierak,
– szczotka do metalu,
– odcinki rury stalowej czarnej nieocynkowanej,
– złączki stalowe i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,
– materiały uszczelniające,
– wiertarka z kompletem wierteł,
– uchwyty mocujące do stali z kołkami,
– gazomierz miechowy,
– środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,
– instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– protokół powykonawczy,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Odbiór instalacji gazowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź próbę szczelności fragmentu instalacji gazowej zgodnie z instrukcją

i wytycznymi technicznymi obowiązującymi w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
3) zgromadzić łączniki do zaślepienia odcinków instalacji gazowej,
4) dokonać podziału instalacji na fragmenty poprzez demontaż urządzeń gazowych, a w ich

miejsce wkręcić gwintowany korek lub gwintowany korek wkręcony w dwuzłączkę,

5) napełnić instalację (przez trójnik do wykonywania próby szczelności lub końcówkę

gwintowaną przewodu) sprężonym powietrzem lub innym gazem obojętnym do
wysokości ciśnienia przewidzianego dla próby,

6) odczekać około 15 – 30 minut na wyrównanie się temperatury w pomieszczeniu

i instalacji gazowej,

7) zaobserwować wskazania na manometrze kontrolnym i ustalić wynik próby,
8) zdemontować przyrząd do wykonywania prób,
9) zainstalować ponownie urządzenia gazowe,
10) w przypadku kilku fragmentów instalacji, wykonać czynności związane ze sprawdzeniem

ich szczelności,

11) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda projektów, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– zestaw kluczy szwedzkich,
– kombinerki,
– materiały uszczelniające,
– przyrząd do wykonywania prób szczelności z kompletem aparatury kontrolno-

pomiarowej,

– środki ochrony osobistej: rękawice parciane,
– instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,
– protokół powykonawczy z przeprowadzenia próby szczelności wraz z kompletem

aparatury kontrolno-pomiarowej,

– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaplanuj czynności niezbędne dla przeprowadzenia odbioru technicznego instalacji

gazowej, podaj skład ekipy uczestniczącej w odbiorze oraz dokumenty będące podstawą
przeprowadzenia odbioru.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi odbioru technicznego,
3) na arkuszu formatu A4 zapisać: czynności, skład ekipy, niezbędne dokumenty do odbioru

technicznego instalacji gazowej,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać samooceny.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– tekst przewodni, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– papier formatu A4,
– długopis,
– ołówek,
– gumka,
– linijka,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż instalacji gazowych”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
− zadania 16-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie 10

÷11 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie 12

÷14 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 lub 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17

÷20 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

Dobrać materiał do wykonywania instalacji
gazowej

C P

2 Sklasyfikować elementy instalacji gazowej

A P

3 Dokonać klasyfikacji paliw gazowych

A P

4 Określić własności fizyczne gazu ziemnego

A P

Posłużyć się kryteriami użyteczności paliw
gazowych

C P

Zainstalować kurek główny zgodnie
z wytycznymi obowiązującymi w tym
zakresie

C P

Określić właściwości chemiczne gazu
ziemnego

A P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

Określić sposoby magazynowania gazów
płynnych

A P

Zastosować zasady lokalizacji przewodów
instalacji gazowej w budynku

C P

Zastosować zasady wykonywania próby
szczelności instalacji gazowej

C P

Wykonać prace montażowe zgodnie
z obowiązującymi przepisami

C P

Wyposażyć się w środki ochrony osobistej
podczas wykonywania czynności
monterskich

C P

13 Przygotować instalację gazową do odbioru

C P

Zastosować przepisy dotyczące oceny stanu
sprawności technicznej instalacji gazowej

C P

Określić stan sprawności technicznej
instalacji gazowej

C P

Zainstalować uzbrojenie przewidziane
wytycznymi technicznymi dotyczącymi
instalacji gazowych

C PP

Zainstalować urządzenia gazowe zgodnie
z przepisami

C PP

Przewidzieć zagrożenia związane
z użytkowaniem paliw gazowych

D PP

Przewidzieć zagrożenia związane
z nieprawidłową eksploatacją urządzeń
gazowych

D PP

Przeprowadzić próbę szczelności instalacji
gazowej

C PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel sprawdzianu.

3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania sprawdzianu

(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

10. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

11. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

4. Test zawiera 20 pytań dotyczących technologii wykonywania instalacji gazowej. Pytania

w teście są pytaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie

zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie na później

i wróć do pytania, gdy zostanie wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania: 16 –

20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,

– zestaw zadań testowych,

– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Instalację gazową wolno wykonywać z:

a) miedzi miękkiej,
b) miedzi twardej,
c) polietylenu,
d) polipropylenu.

2. Kurek główny jest elementem:

a) sieci rozdzielczej,
b) przyłącza gazowego,
c) przewodów gazomierzowych,
d) instalacji gazowej.

3. Gaz ziemny należy do paliw:

a) sztucznych,
b) porafineryjnych,
c) Grupy II,
d) Grupy III.

4. Gaz ziemny jest:

a) lżejszy od powietrza,
b) cięższy od powietrza,
c) tak samo ciężki, jak powietrze,
d) w zależności od temperatury – raz cięższy, raz lżejszy od powietrza.

5. Im niższa dolna granica wybuchowości gazu, tym dla użytkownika jest to:

a) mniej niebezpieczne,
b) bardziej niebezpieczne,
c) bez znaczenia,
d) niewielkie zagrożenie.

6. Kurek główny:

a) może być umiejscowiony w piwnicy,
b) musi być umiejscowiony w piwnicy,
c) może być umiejscowiony na zewnątrz budynku,
d) musi być umiejscowiony na zewnątrz budynku.

7. Wśród wymienionych gazów palny jest:

a) metan,
b) azot,
c) dwutlenek węgla,
d) tlen.

8. Podczas magazynowania propan i butan lub ich mieszaniny są:

a) cieczą,
b) gazem,
c) w zależności od warunków: cieczą lub gazem,
d) gazem cięższym od powietrza.

9. Przez pomieszczenia mieszkalne:

a) nigdy nie wolno prowadzić instalacji gazowej,
b) zawsze wolno prowadzić instalację gazową,
c) wolno prowadzić instalację gazową wykonaną ze stali łączona poprzez połączenia

gwintowe,

d) wolno prowadzić instalację gazową wykonaną ze stali i łączoną spawaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Próbę szczelności należy wykonać dla wybudowanej instalacji gazowej:

a) od kurka głównego do pionu,
b) od kurka głównego do gazomierza,
c) od kurka głównego do przewodów użytkowych,
d) od kurka głównego do ostatniego urządzenia gazowego.

11. Każdą czynność monterską należy rozpocząć od:

a) zabezpieczenia się w środki ochrony osobistej,
b) zgromadzenia materiału,
c) zgromadzenia sprzętu i materiału,
d) zapoznania się z dokumentacją techniczną zadania.

12. Podczas obróbki mechanicznej rur stalowych monter powinien być zabezpieczony w:

a) czapkę i rękawice,
b) maskę przeciwpyłową i czapkę,
c) okulary ochronne i czapkę,
d) czapkę, rękawice, okulary ochronne i maskę przeciwpyłową.

13. Instalacja gazowa może być podłączona do sieci gazowej przez:

a) właściciela budynku,
b) inwestora,
c) wykonawcę,
d) dostawcę gazu,

14. Instalacje gazowe powinny podlegać sprawdzeniu stanu technicznej sprawności:

a) raz na 5 lat,
b) raz na 3 lata,
c) raz na rok,
d) raz na ½ roku.

15. Jeżeli niekontrolowany wypływ gazu z instalacji jest nie większy niż 5 l/h, instalację

gazową:

a) można eksploatować bez ograniczeń,
b) należy natychmiast wyłączyć z eksploatacji,
c) należy doszczelnić w dowolnym terminie,
d) należy doszczelnić w czasie krótszym niż 4 tygodnie.

II część
16. Przed gazomierzem i przed każdym urządzeniem gazowym należy zawsze instalować:

a) czyszczak,
b) odwadniacz,
c) trójnik do wykonywania próby szczelności,
d) dwuzłączkę lub śrubunek.

17. Gazomierze mogą być instalowane tylko w instalacji gazowej:

a) z zainstalowanymi urządzeniami gazowymi,
b) uznanej za szczelną, w której nie zainstalowano urządzeń gazowych,
c) uznanej za szczelną, w której wykonawca zainstalował urządzenia gazowe,
d) po sprawdzeniu jej stanu technicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Tabela przedstawia wartości dolej i górnej granicy wybuchowości gazów oznaczonych:

A, B, C, D. Który z nich jest najbardziej niebezpieczny przy nagromadzeniu się
w pomieszczeniu?

a) A
b) B
c) C
d) D

19. Podczas niepełnego spalenia gazu ziemnego wydzielić się może toksyczny gaz, którym

jest:

a) metan,
b) propan,
c) tlenek węgla,
d) dwutlenek węgla.

20. Aby próba szczelności była wiarygodna, należy utrzymać ciśnienie próby:

a) w czasie 30 minut obserwacji,
b) w czasie 30 minut obserwacji po wyrównaniu się temperatur instalacji

i pomieszczenia,

c) w czasie 20 minut obserwacji,
d) w czasie 20 minut obserwacji po wyrównaniu się temperatur instalacji

i pomieszczenia.

Granice wybuchowości w [%]

Nazwa gazu

dolna górna

A 5 15

B 7 35

C 1,5 8

D 2 9

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Montaż instalacji gazowej

Zaznacz poprawną odpowiedź. Jeżeli pomylisz się – błędną odpowiedź zakreśl kółkiem.

Odpowiedź

Punktacja

Numer

pytania

a b c d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test „próba pracy” do jednostki modułowej „Montaż instalacji gazowych”

Zmontowanie fragmentu instalacji gazowej z rur stalowych, włączenie się w istniejący
pusty pion gazowy zgodnie z dokumentacją budowlaną, instrukcją oraz wytycznymi
technicznymi obowiązującymi w tym zakresie.

Test jest przewidziany jako „próba pracy”. Czas na wykonanie testu – 180 minut.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną

czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający - za uzyskanie co najmniej 17 lub 18 punktów,

dostateczny - za uzyskanie 19

÷20 punktów,

dobry - za uzyskanie 21

÷22 punktów z 26 możliwych, w tym co najmniej 1 punkt za

prezentację zadania,

bardzo dobry - za uzyskanie co najmniej 23 punktów z 26 możliwych, w tym co najmniej

1 punkt za prezentację zadania.

Kryteria oceny
Klucz

punktowania

Obszar

wymagań

Numer

czynno

ści

Sprawdzana czynność Kryterium

wykonania

czynności

Punktacja

0 - 1

Uczeń zapoznaje się
z dokumentacją zadania

Zapoznał się
z dokumentacją zadania

0 lub 1

Organizacja
stanowiska
pracy

Uczeń organizuje
stanowisko pracy

Zorganizował stanowisko
pracy zgodnie
z wymogami bhp
i ergonomii

0 lub 1

Uczeń dobiera łączniki
do wykonania ćwiczenia

Z zestawu łączników
dobrał zgodnie
z dokumentacją łączniki

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń dobiera elementy
uzbrojenia do wykonania
ćwiczenia

Z zestawu uzbrojenia
dobrał elementy
uzbrojenia przewidziane
dokumentacją zadania

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń dobiera sprzęt
i narzędzia do wykonania
ćwiczenia

Z zestawu sprzętu
i narzędzi dobrał co
najmniej 8
z wymienionych:
przymiar liniowy,
punktak, poziomnica,
prowadnica korytkowa,
piłka do metalu,
gwintownica, palnik
acetylenowo – tlenowy
z kompletem butli
i reduktorem, zestaw
kluczy szwedzkich,
kombinerki, zdzierak,
szczotka do metalu,
wiertarka z kompletem
wierteł

0 lub 1

Uczeń dobiera materiały
do wykonania ćwiczenia

Z zestawu materiałów
dobrał: odcinki rury
stalowej czarnej
nieocynkowanej, zestaw
uchwytów do stali
z kołkami rozporowymi,
śrubunek i złączki
zgodnie
z dokumentacją, materiał
uszczelniający

0 lub 1

Uczeń sprawdza stan
techniczny sprzętu
i narzędzi

Sprawdził stan
techniczny sprzętu i
narzędzi

0 lub 1

Uczeń ocenia jakość rur,
łączników i elementów
uzbrojenia

Ocenił jakość rur,
kształtek elementów
uzbrojenia, wadliwe
wyeliminował

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń wyposaża się
w środki ochrony
osobistej

Zaopatrzył się
w nakrycie głowy,
rękawice
i okulary ochronne

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń wykonuje
pomiary rur i zapisuje je
na arkuszu

Wykonał obliczenia
związane
z określeniem długości
montażowej
z dokładnością 10%

0 lub 1

Uczeń trasuje miejsce
układania i mocowania
podejścia w przegrodzie
budowlanej

W przegrodzie
budowlanej zaznaczył
przebieg instalacji
i wyznaczył prawidłowo
miejsca mocowania
uchwytów

0 lub 1

Uczeń mocuje uchwyty
do przegrody budowlanej

Zamocował uchwyty
w przegrodzie
budowlanej prawidłowo
posługując się wiertarką

0 lub 1

Uczeń dociął
i obrobił rury stalowe

Przyciął i obrobił odcinki
rur stalowych – czynność
wykonał prawidłowo

0 lub 1

Uczeń sprawdza
prawidłowość
przygotowanych
końcówek rur stalowych

Sprawdził jakość
i prawidłowość
przygotowanych
odcinków rur stalowych

0 lub 1

Uczeń wstępnie montuje
fragment instalacji
i koryguje ewentualne
błędy

Wstępnie zmontował
instalację, skorygował
ewentualne błędy

0 lub 1

Uczeń mocuje
przygotowany odcinek
przewodu w uchwytach

Zamocował odcinki rur
w uchwytach
mocujących

0 lub 1

Uczeń określa miejsce
włączenia się w pion
gazowy

Określił miejsce
włączenia się w pion
gazowy

0 lub 1

Uczeń wycina przy
pomocy palnika
acetylenowo – tlenowego
otwór dla odgałęzienia

Wyciął przy pomocy
palnika acetylenowo –
tlenowego otwór o
średnicy równej średnicy
odgałęzienia

0 lub 1

Uczeń spawa
odgałęzienie z pionem

Zespawał odgałęzienie
z pionem

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń łączy pozostałe
odcinki rur ze sobą,
z niezbędnymi
łącznikami
i elementami uzbrojenia
zgodnie z dokumentacją

Połączył pozostałe
odcinki rur ze sobą,
z niezbędnymi
łącznikami i elementami
uzbrojenia zgodnie
z dokumentacją

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń sprawdza
zgodność wykonania
ćwiczenia
z dokumentacją zadania

Sprawdził zgodność
wykonania ćwiczenia
z dokumentacją zadania

0 lub 1

Uczeń zagospodarowuje
odpady
i niewykorzystane
materiały

Zagospodarował odpady
i niewykorzystane
materiały odłożył do
składu

0 lub 1

Uczeń porządkuje
stanowisko ćwiczenia

Uporządkował
stanowisko po
wykonanym ćwiczeniu

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Uczeń utrzymuje ład
i porządek podczas
wykonywania ćwiczenia

Podczas wykonywania
ćwiczenia uczeń
utrzymywał ład
i porządek na stanowisku
pracy

0 lub 1

Uczeń prezentuje
wykonane ćwiczenie

Wskazał ewentualne
nieprawidłowości
i zaistniałe trudności
podczas wykonywania
ćwiczenia

0 lub 1

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
ćwiczenia

Uczeń ocenia wykonane
ćwiczenie

Ocenił jakość swojej
pracy

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OBSERWACJI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie instalacji gazowych

Wykonanie fragmentu instalacji gazowej z rur stalowych włączając się w istniejący pusty
pion gazowy zgodnie z dokumentacją budowlaną, instrukcją oraz wytycznymi technicznymi
obowiązującymi w tym zakresie.

Obszar
wymagań

Czynności oceniane i kryteria wykonania

Liczba

punktów

Czynność 1. Zapoznawanie się z dokumentacją zadania
Kryterium wykonania: uczeń zapoznał się z dokumentacją
zadania

Czynność 2. Organizowanie stanowiska pracy

Organizacja
stanowiska
pracy

Kryterium wykonania: uczeń zorganizował stanowisko pracy
zgodnie z wymogami bhp i ergonomii

Czynność 3. Dobieranie łączników do wykonania zadania
Kryterium wykonania: uczeń dobrał łączniki zgodne
z dokumentacją

Czynność 4. Dobieranie sprzętu i narzędzi
Kryterium wykonania: uczeń z zestawu sprzętu i narzędzi
dobrał co najmniej 8 z wymienionych w kluczu punktowania

Czynność 5. Dobieranie materiału i materiałów pomocniczych
Kryterium wykonania: uczeń z zestawu materiałów dobrał
wszystkie wymienione w kluczu punktowania

Czynność 6. Sprawdzanie stanu technicznego sprzętu i
narzędzi
Kryterium wykonania: uczeń sprawdził stan techniczny
sprzętu i narzędzi

Czynność 7. Ocena jakości rur, łączników i elementów
uzbrojenia
Kryterium wykonania: uczeń ocenił jakość rur, kształtek,
elementów uzbrojenia, wadliwe wyeliminował

Czynność 8. Wyposażanie się w środki ochrony osobistej
Kryterium wykonania: uczeń zaopatrzył się w środki
ochrony osobistej wymienione w kluczu punktowania

Czynność 9. Wykonywanie pomiarów długości odcinków rur
Kryterium wykonania: uczeń wykonał obliczenia związane
z określeniem długości montażowej z dokładnością 10%

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Czynność 10. Trasowanie miejsca układania i mocowania
podejścia pod kuchenkę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania: uczeń na przegrodzie budowlanej
zaznaczył przebieg instalacji i wyznaczył prawidłowo miejsca
mocowania uchwytów

Czynność 11. Mocowanie uchwytów do przegrody
Kryterium wykonania: uczeń zamocował uchwyty w
przegrodzie budowlanej prawidłowo posługując się wiertarką

Czynność 12. Przycinanie i obróbka końcówek rur stalowych
Kryterium wykonania: uczeń przyciął i obrobił odcinki rur
stalowych – czynność wykonał prawidłowo

Czynność 13. Sprawdzanie poprawności przygotowanych
końcówek rur
Kryterium wykonania: uczeń sprawdził jakość i
prawidłowość przygotowanych końcówek rur

Czynność 14. Wstępny montaż fragmentu instalacji
Kryterium wykonania: uczeń wstępnie zmontował podejście
i skorygował ewentualne błędy

Czynność 15. Mocowanie fragmentu instalacji w uchwytach
Kryterium wykonania: uczeń zamocował odcinki rur
w uchwytach

Czynność 16. Określanie miejsca włączenia się w pion gazowy
Kryterium wykonania: uczeń określił miejsce wpalenia się
w pion gazowy

Czynność 17. Wycinanie otworu dla odgałęzienia
Kryterium wykonania: uczeń wyciął przy pomocy palnika
acetylenowo – tlenowego otwór o średnicy równej średnicy
odgałęzienia

Czynność 18. Wykonywanie połączenia spawanego
odgałęzienia z pionem
Kryterium wykonania: uczeń zespawał odgałęzienie z
pionem

Czynność 19. Łączenie w całość fragmentu instalacji
Kryterium wykonania: uczeń połączył po wcześniejszym
uszczelnieniu wszystkie odcinki z łącznikami i elementami
uzbrojenia zachowując prawidłową ich kolejność

Czynność 20. Sprawdzanie zgodności wykonania ćwiczenia
z dokumentacją zadania
Kryterium wykonania: uczeń sprawdził zgodność wykonania
ćwiczenia z dokumentacją zadania

Czynność 21. Zagospodarowywanie odpadów i
niewykorzystanych materiałów
Kryterium wykonania: uczeń zagospodarował odpady
i niewykorzystane materiały odłożył do składu

Czynność 22. Porządkowanie stanowiska pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania: uczeń uporządkował stanowisko po
wykonanym ćwiczeniu

Czynność 23. Podpisanie protokołu przyłączenia
Kryterium wykonania: uczeń podpisał protokół przyłączenia
kuchenki

Czynność 24. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku
pracy

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Kryterium wykonania: uczeń utrzymywał ład i porządek
w miejscu pracy

Czynność 25. Prezentacja wykonanego zadania
Kryterium wykonania: uczeń wskazał trudności i ewentualne
nieprawidłowości wykonanego ćwiczenia

Czynność 26. Ocena wykonanego zadania

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
zadania

Kryterium wykonania: uczeń ocenił jakość swojej pracy

Łączna liczba punktów

Uzyskana ilość
punktów
i ocena

Uzyskana ocena szkolna

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel sprawdzianu.

3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”,

6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom Instrukcję do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas

przeznaczony na wykonanie zadania.

8. Rozdaj uczniom zestawy różnych łączników i odcinków rur stalowych, materiałów

pomocniczych, narzędzi i sprzętu.

9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania sprawdzianu

(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia.

11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania.

12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test „próba pracy” oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.

4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Zaplanuj czynności do wykonania zadania.
6. Zorganizuj stanowisko pracy.
7. Dobierz niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały.
8. Zaopatrz się w środki ochrony osobistej.
9. Sprawdź stan techniczny narzędzi, sprzętu i oceń jakość materiałów, łączników,

elementów uzbrojenia.

10. Wykonaj zaplanowane czynności konieczne do osiągnięcia efektu narzuconego

dokumentacją zadania.

11. Po dokonanym doborze odcinków rur i łączników – wstępnie zmontuj fragment

instalacji.

12. Oceń poprawność wykonanego fragmentu instalacji poprzez porównanie

z warunkami dokumentacji zadania.

13. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
14. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stawisko pracy.
15. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
16. Na rozwiązanie

testu

masz

180

min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

– Instrukcja z dokumentacją zadania,

– stół montażowy z dostępem do oświetlenia,

– drabina,

– imadło,

– przymiar liniowy,

– ołówek,

– suwmiarka,

– punktak,

– poziomnica,

– zestaw uchwytów do stali z kołkami rozporowymi,

– prowadnica korytkowa,

– piłka do metalu,

– gwintownica ręczna lub elektryczna,

– zestaw kluczy szwedzkich,

– kombinerki,

– zdzierak,

– szczotka do metalu,

– palnik acetylenowo – tlenowy z kompletem butli gazowych i reduktorami,

– odcinki rury stalowej czarnej nieocynkowanej,

– złączki stalowe i elementy uzbrojenia zgodnie z dokumentacją,

– materiały uszczelniające,

– wiertarka z kompletem wierteł,

– uchwyty mocujące do stali z kołkami,

– środki ochrony osobistej: rękawice parciane, okulary ochronne,

– instrukcja wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Barczyński P.: Instalacje gazowe z miedzi – projektowanie, wykonywanie, odbiór

i eksploatacja. Centrum Szkolenia gazownictwa, Warszawa 1998

2. Bąkowski K.: Sieci i instalacje gazowe. WNiT, Warszwa 1996
3. Bąkowski K.: Sieci i instalacje gazowe. WNiT, Warszwa 2002
4. Górecki A., Michalski K.: Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe z miedzi.

Poradnik. Polskie Centrum Promocji Miedzi, Wrocław 2000

5. Karpiński M.: Instalacje gazu. Podręcznik dla technikum. Warszawa 2000
6. Koczyk H.: Ogrzewnictwo praktyczne. Systherm Serwis, Poznań 2005
7. Krygier K., Cieślowski S.: Instalacje sanitarne cz. 2. Podręcznik dla szkoły zasadniczej

i technikum, WSiP S.A., Warszawa 1998

8. Rozporządzenie Min. Infrastruktury z dnia 07.04.2004 r. w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 6 z 2004
r.)

9. Rubik M., Nowicki J.: Centralne ogrzewanie, wentylacja, ciepła i zimna woda oraz

instalacje gazowe w budynkach jednorodzinnych. Poradnik. Ośrodek Informacji
„Technika instalacyjna w budownictwie”, Warszawa 2000

10. Zajda R.: Instalacje i urządzenia gazowe. Centrum Szkolenia Gazownictwa PGNiG S.A.,

Warszawa 1999

11. Zajda R.: Instalacje gazowe. Warunki techniczne z komentarzami. COBO – PROFIL,

Warszawa 2003