ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

10

www.forum-media.pl

6. Rozwijanie inteligencji emocjonalnej u dzieci

w praktyce

Poni

İej przedstawiam zbiór zabaw, które sprzyjajĈ emocjonalnemu rozwojowi dzieci.

Cele zaj

čþ:

G

ãównym celem prezentowanych zabaw jest rozwój inteligencji emocjonalnej przedszkolaka,

a wi

čc to, İe dzički nim dzieci bčdĈ:

•

potrafi

ãy lepiej rozpoznawaþ i nazywaþ emocje u siebie i u innych,

•

potrafi

ãy lepiej wczuþ sič w emocje innych osób, byãy zdolniejsze do empatii,

•

mia

ãy poprawnĈ samoocenč i posiadaãy poczucie wãasnej wartoĤci,

•

lepiej panowa

ãy nad wãasnymi emocjami i w wičkszym stopniu przestrzegaãy norm zacho-

wa

ę spoãecznych,

•

potrafi

ãy lepiej wspóãdziaãaþ z innymi, miaãy wičksze zaufanie do innych i silniejsze poczucie

przynale

İnoĤci do grupy.

Metody:

•

ogl

Ĉdowe,

•

s

ãowne,

•

praktyczne.

Cz

čstoĤþ i czas trwania zajčþ:

Najlepiej ka

İdego dnia przeprowadzaþ 1–2 zabawy. Zajmuje to kilka, maksymalnie kilkanaĤcie

minut.

Miejsce zaj

čþ:

Sala, w której dzieci b

čdĈ mogãy swobodnie wykonaþ zabawy ruchowe, i w której bčdĈ miaãy

warunki do pracy przy stolikach.

Proponowane zabawy nie okre

ĤlajĈ wieku uczestników. To nauczyciel wybiera odpowied-

nie zabawy, z uwzgl

čdnieniem poziomu rozwoju dzieci oraz ich aktualnych potrzeb.

Ogólne uwagi do realizacji zaj

čþ:

•

Wi

čkszoĤþ zabaw sprzyjajĈcych rozwojowi emocjonalnemu dzieci powinno prowadziþ sič

w kó

ãku. Dlaczego to takie waİne? Butler odpowiada: „Poniewaİ nie ma ono poczĈtku

ani ko

ęca, wszystkie osoby w kóãku sĈ sobie równe i naleİĈ do jednej grupy” (Butler, 2005).

Kr

Ĉg tworzony przez dzieci jest symbolem wspólnoty. Pozwala widzieþ i sãyszeþ pozostaãych

uczestników.

•

Bardzo wa

İna jest postawa nauczyciela – nauczyciel sam musi sič dobrze bawiþ, by dzieci

chcia

ãy mu w tej „zabawie” towarzyszyþ.

•

Nauczyciel nie powinien krytykowa

þ dzieci, gdy coĤ im sič nie uda. Nie powinien rów-

nie

İ porównywaþ wypowiedzi czy prac dzieci w kategorii lepsza czy gorsza. Dziecko po

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

11

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

sko

ęczonych zajčciach powinno mieþ poczucie zadowolenia, a nie poraİki. Warto znaleĮþ

u ka

İdego dziecka coĤ, za co moİna je pochwaliþ.

•

Nauczyciel powinien s

ãuchaþ uwaİnie wypowiedzi dzieci, nawiĈzywaþ do tego, co

powiedzia

ãy.

•

Zaj

čcia powinny prowadzone byþ systematycznie.

•

Je

İeli któraĤ zabawa przekracza w danym momencie moİliwoĤci dzieci, nauczyciel powi-

nien j

Ĉ ominĈþ. Moİe do niej wróciþ, gdy dzieci bčdĈ na to gotowe.

•

Nie powinno zarzuca

þ sič dzieci zbyt duİĈ liczbĈ zabaw na raz. Czasami warto przeprowa-

dzi

þ tylko jednĈ czy dwie zabawy. Waİne jest teİ powtarzanie zabaw. Wielokrotnie powta-

rzane zabawy staj

Ĉ sič zwykle ulubionymi, bo dzieci dobrze znajĈ ich reguãy.

•

Dobrze by

ãoby, gdyby nauczyciel traktowaã opisane w zabawy i þwiczenia jako wyjĤciowĈ

propozycj

č. Warto, by nauczyciel tworzyã teİ wãasne przykãady zabaw i tematy, które sĈ

adekwatne do potrzeb danej grupy dzieci w danej chwili.

•

Na zako

ęczenie zabaw i zajčþ wskazane jest poznanie opinii dzieci, wyciĈgničcie przez nie

wniosków. Przedszkolaki powinny mie

þ okazjč do wyraİenia swoich doĤwiadczeę i emocji

wyst

čpujĈcych w trakcie zajčþ. Po podsumowaniu dobrze jest przeprowadziþ zabawy

relaksuj

Ĉce.

•

Wszystkie dzieci powinny mie

þ moİliwoĤþ wzičcia udziaãu w daje zabawie, nie powinno sič

jednak zmusza

þ do zabaw niechčtnych dzieci. Jeİeli dziecko ma opory przed wãĈczeniem

si

č do zabawy, pozwólmy mu na jej obserwacjč.

7. Propozycje zabaw

Potrafi

č lepiej rozpoznawaþ i nazywaþ emocje u siebie i u innych.

i

Rado

Ĥþ i smutek

Nauczyciel zadaje dzieciom zagadki:

Gdy nas spotka co

Ĥ przykrego

Co

Ĥ z pewnoĤciĈ niemiãego

Bywa,

İe go odczuwamy.

Wtedy si

č nie uĤmiechamy.

(smutek)

Kiedy j

Ĉ odczuwamy

Zwykle si

č uĤmiechamy

Czasem z niej a

İ skaczemy

Czasem krzycze

þ z niej chcemy. (radoĤþ)

Nauczyciel prosi, by ka

İde dziecko po kolei pokazaão:

•

jak si

č cieszy,

•

jak si

č martwi.

i

Tak wygl

Ĉdam, kiedy…

Nauczyciel daje dzieciom lusterko. Prosi dzieci, by kolejno zrobi

ãy minč, jakĈ robiĈ, gdy:

•

ciesz

Ĉ sič,

•

s

Ĉ zdziwione,

•

s

Ĉ zmartwione,

•

czuj

Ĉ ulgč,

•

czuj

Ĉ zãoĤþ.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

12

www.forum-media.pl

Nauczyciel prosi dzieci, by sprawdzi

ãy w lusterku, jak wyglĈdajĈ, gdy robiĈ poszczególne

miny.

i

Malowanie emocji

Do tej zabawy potrzebne b

čdĈ kartki z bloku i przybory do malowania bĈdĮ rysowania.

Uczestnicy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel pyta dzieci, jakie znajĈ emocje. Jeİeli dzieci majĈ pro-

blem ze zrozumieniem tego poj

čcia, nauczyciel tãumaczy im, co to sĈ emocje. Nauczyciel

podaje przyk

ãady podstawowych emocji.

Nauczyciel prosi, by dzieci usiad

ãy przy stolikach i stworzyãy pracč plastycznĈ przedstawiajĈcĈ

wybran

Ĉ przez siebie emocjč, ale nie mówiãy, co rysujĈ czy malujĈ.

Nast

čpnie wszyscy uczestnicy znowu siadajĈ w krčgu i prezentujĈ swoje prace. Uczestnicy

zabawy maj

Ĉ zgadnĈþ, jakĈ emocjč przedstawia dana praca.

Nauczyciel pyta dzieci, kiedy czu

ãy danĈ emocjč.

i

Poka

İcie, jak…

Wszyscy uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel prosi dzieci:

•

Poka

İcie, jak wy wyglĈdacie, kiedy sič zãoĤcicie.

•

Poka

İcie, jak wyglĈdacie, kiedy sič cieszycie.

•

Poka

İcie, jak wyglĈdacie, gdy dostajecie wspaniaãy prezent.

•

Poka

İcie, jak wyglĈdacie, gdy zgubicie ulubionĈ zabawkč.

•

Poka

İcie, jak pies szczerzy kãy, gdy jest zãy.

•

Poka

İcie, jak babcia sič cieszy na wasz widok.

i

Instrumenty

Do tej zabawy potrzebne b

čdĈ proste instrumenty perkusyjne (np. grzechotka, tamburyn,

b

čbenek).

Wszyscy uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel prosi: „Czy potraficie zagraþ na instru-

mencie rado

Ĥþ? Spróbujcie. Moİecie wybraþ instrument, na którym chcecie zagraþ”. Nauczy-

ciel mo

İe sam zaczĈþ zabawč. Uczestnicy kolejno za pomocĈ instrumentu przedstawiajĈ

emocj

č wymienionĈ przez nauczyciela. Nauczyciel podaje kolejnĈ „emocjč” i prosi dzieci o jej

„zagranie”.

Zabaw

č tč moİna dowolnie modyfikowaþ. Na przykãad jedna osoba gra wybranĈ przez

siebie emocj

č, a pozostaãe zgadujĈ, jakie uczucie chciaãa przedstawiþ.

i

Ró

İne minki (autor: A. Kornacka)

Wszyscy uczestnicy zabawy stoj

Ĉ w krčgu, zachowujĈ mičdzy sobĈ bezpiecznĈ odlegãoĤþ.

Nauczyciel proponuje dzieciom nast

čpujĈcĈ zabawč dĮwičkonaĤladowczĈ (moİna równieİ

wykorzysta

þ nagranie tej piosenki).

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

13

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

Nosy pokazujemy,
Usta pokazujemy,
Pokazujemy

ãokcie

I u swych r

Ĉk paznokcie.

W r

čce sobie klaszczemy,

A nogami tupiemy.
I skaczemy hop sa sa!
W g

ãos ĤpiewajĈc tra la la.

Cieszymy si

č: Ha! Ha!

A boimy si

č: Aaa!

Zachwycamy si

č: Ho! Ho!

I dziwimy si

č: Oo? Oo?

Idziemy na paluszkach,
Ko

ãyszemy maluszka.

I nucimy jemu tak:
Li lu laj, aaa.

i

„Przeciwie

ęstwa” – pantonima

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel prosi dzieci, by przedstawiaãy przeciwstawne

stany, na przyk

ãad mówi „Pokaİcie, jak wyglĈdacie, gdy”:

•

jeste

Ĥcie weseli – a teraz gdy jesteĤcie smutni,

•

jeste

Ĥcie sãabi – a teraz gdy jesteĤcie silni,

•

jeste

Ĥcie chorzy – jesteĤcie zdrowi,

•

jest wam zimno – jest wam gor

Ĉco,

•

jeste

Ĥcie Įli – jestem zadowoleni,

•

jeste

Ĥcie zmčczeni – jestem wyspani.

Potrafi

č lepiej wczuþ sič w emocje innych osób i jestem zdolniejszy do empatii.

i

Mam na imi

č… i robič tak…

Uczestnicy zabawy stoj

Ĉ w krčgu. Kaİdy po kolei wymienia swoje imič, a nastčpnie pokazuje

swój charakterystyczny gest. Za ka

İdym razem grupa powtarza imič i ruch zaprezentowany

przez danego uczestnika. Zabaw

č moİe rozpoczĈþ nauczyciel.

i

„Na dywanie siedzi je

İ”

Dzieci siadaj

Ĉ na dywanie w kole, jedno z nich wchodzi do Ĥrodka i teİ siada. Dzieci siedzĈce

w kr

čgu mówiĈ: „Na dywanie siedzi jeİ, co on robi, to my teİ. ” Kiedy dzieci koęczĈ recytowaþ,

„je

İ”, czyli osoba bčdĈca w Ĥrodku, wymyĤla jakĈĤ czynnoĤþ, którĈ wszyscy powtarzajĈ. Nastčp-

nie „je

İ” wybiera na swoje miejsce inne dziecko. Zabawa zaczyna sič od poczĈtku, aİ wszystkie

ch

čtne dzieci wezmĈ w niej udziaã.

i

Wczuwamy si

č w innĈ İywĈ istotč

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu.

Nauczyciel prosi dzieci, by wymieni

ãy jakieĤ zwierzč.

Nauczyciel prosi, by przez chwil

č udawaãy to zwierzč.

Teraz nauczyciel zadaje pytania (np. gdy mowa jest o psie):

•

Jak my

Ĥlicie, co pies najbardziej lubi jeĤþ?

•

Czego si

č najbardziej boi?

•

Czym najch

čtniej sič bawi?

•

Co mo

İe psa denerwowaþ?

•

Co poprawia mu humor?

Dzieci podaj

Ĉ przykãad kolejnego zwierzčcia. Nauczyciel zadaje analogiczne pytania.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

14

www.forum-media.pl

i

Jak si

č Ĥmiejemy

Nauczyciel prosi:

•

Poka

İcie po kolei, jak sič Ĥmiejecie?

•

Jak si

č Ĥmieje potčİnie zbudowany mčİczyzna?

•

Jak si

č Ĥmieje maãa dziewczynka?

•

Jak si

č ĤmiejĈ wasze mamy?

•

Jak si

č Ĥmieje Ĥwičty Mikoãaj?

•

Jak si

č Ĥmieje hipopotam?

i

Ch

čtnie pomagam

Do tej zabawy potrzebne b

čdĈ papierowe serwetki – po jednej sztuce dla kaİdego dziecka.

Ka

İdy uczestnik zabawy dostaje od nauczyciela papierowĈ serwetkč. Nauczyciel prosi, by

dzieci po

ãoİyãy je sobie na gãowie i uwaİaãy, İeby serwetka nie spadãa. Dzieci poruszajĈ sič

w dowolny sposób po sali. Mog

Ĉ to robiþ takİe przy rytmicznej muzyce. Gdy czyjaĤ serwetka

upadnie na pod

ãogč, dziecko, które jĈ upuĤcião, musi stanĈþ. Nie moİe jednak podnieĤþ samo

serwetki. Serwetk

č moİe podnieĤþ kaİdy inny uczestnik zabawy i poãoİyþ wãaĤcicielowi na

g

ãowie mówiĈc „proszč”. WãaĤciciel powinien podzičkowaþ. Dziecko, które pomogão, powinno

powiedzie

þ „Mião mi byão ci pomóc”.

i

Przekazywanie u

Ĥmiechu

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Zabawč zaczyna nauczyciel: „Przesyãam uĤmiech dziecku

siedz

Ĉcemu obok mnie po prawej stronie”. Dotyka ramienia tego dziecka i uĤmiecha sič do

niego. „Teraz ty przeka

İ mój uĤmiech nastčpnej osobie, ta osoba nastčpnej, tak İeby mój

u

Ĥmiech do mnie wróciã”. Dzieci przekazujĈ kolejno uĤmiech aİ ten wróci do nadawcy.

i

Co czuje ta osoba?

Do tej zabawy potrzebne b

čdĈ ilustracje (np. wycičte z kolorowych gazet) przedstawiajĈce

osoby z ró

İnĈ mimikĈ twarzy.

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel pokazuje dzieciom ilustracje przedstawiajĈce

ró

İne stany emocjonalne, np. : radoĤci, smutku, strachu, zãoĤci. Dzieci mówiĈ, co widzĈ na rysun-

kach oraz co wed

ãug nich czujĈ przedstawione na zdjčciach. Nauczyciel pyta dzieci, kiedy one

podobnie si

č czuãy. Nauczyciel moİe równieİ skorzystaþ z karty pracy.

i

Pukanie

Nauczyciel prosi dzieci, by kolejno zapuka

ãy drzwi:

•

jak kto

Ĥ, kto jest spokojny

•

jak kto

Ĥ, kto jest bardzo podenerwowany

•

jak kto

Ĥ, kto jest nieĤmiaãy

•

jak kto

Ĥ, kto nie wie, czy puka do wãaĤciwych drzwi

•

jak kto

Ĥ, kto nie moİe doczekaþ sič na spotkanie.

i

W kr

čgu – zabawa ruchowa

Nauczyciel proponuje przedszkolakom nast

čpujĈcĈ zabawč: Wszystkie dzieci tworzĈ koão

i chwytaj

Ĉ sič za rčce. Jedna osoba wychodzi poza koão i próbuje sič dostaþ do jego Ĥrodka.

Dzieci tworz

Ĉce krĈg nie pozwalajĈ na to.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

15

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

Ka

İde chčtne dziecko moİe przeprowadziþ takĈ próbč. Kiedy juİ wszyscy ochotnicy wezmĈ

udzia

ã w zabawie, pytamy ich, jak sič czuli, gdy inne dzieci nie pozwalaãy im dostaþ sič do Ĥrodka.

Mówimy,

İe tak czujĈ sič dzieci, z którymi nikt nie chce sič bawiþ.

Je

İeli bawimy sič z kolegami i koleİankami, a widzimy, İe ktoĤ stoi z boku, zaproĤmy go do

zabawy.

i

Lustra

Nauczyciel prosi, by dzieci dobra

ãy sič parami i stančãy naprzeciwko siebie. Jedno dziecko

w parze pokazuje dowolny ruch, a drugie je na

Ĥladuje. Teraz nastčpuje zmiana ról w parach.

Nast

čpnie pary zmieniajĈ sič. Jeİeli grupa nie jest liczna, moİna kontynuowaþ zabawč, aİ spo-

tka si

č kaİda moİliwa para dzieci. Jeİeli liczba dzieci jest nieparzysta, w zabawie bierze udziaã

równie

İ nauczyciel.

i

Mowa cia

ãa

Wszyscy uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel bez uİycia mowy pokazuje wybranĈ

emocj

č, a grupa próbuje odgadnĈþ, jaka emocja jest przedstawiana. Teraz emocjč do odgad-

ni

čcia pokazujĈ chčtne dzieci.

i

Rozweselamy kolegów

Nauczyciel prosi dzieci, by dobra

ãy sič parami i stančãy naprzeciwko siebie. Pomičdzy parami

musi by

þ zachowany odpowiedni odstčp. Nastčpnie nauczyciel prosi, by jedno z dzieci uda-

wa

ão, İe jest bardzo powaİne i smutne. Drugie dziecko niech spróbuje je rozweseliþ. Kiedy to mu

si

č uda, nastčpuje zamiana ról. Teraz dzieci wymieniajĈ sič w parach. W tej zabawie moİemy

równie

İ wykorzystaþ inne pary przeciwstawnych emocji, na przykãad: zãoĤþ – spokój. Jedno

dziecko udaje,

İe sič zãoĤci, drugie próbuje wprawiþ je w spokojny nastrój.

i

Na

Ĥladowanki (autor: A. Kornacka)

Uczestnicy zabawy znajduj

Ĉ dla siebie swobodne miejsce w sali.

Nauczyciel proponuje dzieciom nast

čpujĈcĈ zabawč dĮwičkonaĤladowczĈ (moİna równieİ

wykorzysta

þ nagranie tej piosenki).

Jak natr

čtna mucha bzyczč: bzz,

A teraz jak

İmija syczč: sss…

Jak kuku

ãka kukam: ku, ku,

I jak sowa hukam: hu, hu!

Jak myszka nó

İkami przebieram.

Kot idzie i szybko zamieram.
Kot

Ĥpi. W podróİ sič wybieram.

Kot si

č budzi, ja zamieram.

Skacz

č jak İabka i woãam: re, re, re,

Lec

č jak bociek i mówič: kle, kle, kle,

Jak

İabka w trawie kulč sič.

Ju

İ wiem, İe nie zjesz boþku mnie.

Id

č cičİko tak, jak wielki sãoę

Teraz galopuj

č tak, jak koę

Skradam si

č cichutko, jak lis

Czy wystarczy

þwiczeę na dziĤ?

A teraz szybciej…

i

O kim my

Ĥlč?

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Jedno dziecko bez wskazywania o kogo chodzi wybiera

w my

Ĥlach kolegč lub koleİankč z grupy. Opisuje tč osobč sãowami, np. „MyĤlč o kimĤ, kto ãadnie

rysuje, ma niebieskie oczy i jest weso

ãy”. Pozostaãe dzieci zgadujĈ, o kogo chodzi. Nauczyciel

mo

İe zaczĈþ zabawč jako pierwszy.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

16

www.forum-media.pl

Prosimy dzieci, by mówi

ãy o danej osobie tylko miãe rzeczy.

Lepiej panuj

č nad wãasnymi emocjami i w wičkszym stopniu przestrzegam norm zachowaę

spo

ãecznych.

i

Robot

Dzieci dobieraj

Ĉ sič w pary. Kaİda para znajduje sobie swobodne miejsce do zabawy. Jedno

dziecko w parze jest robotem, a drugie nim steruje:

•

dotykanie nosa – w

ãĈcznik

•

dotykanie ucha – wy

ãĈcznik

•

dotykanie g

ãowy – chodzenie do przodu

•

dotykanie ramion – wykonywanie skr

čtów

•

dotykanie pleców – chodzenie do ty

ãu.

Po jakim

Ĥ czasie nastčpuje zmiana w parze.

Teraz pary mog

Ĉ sič wymieniþ partnerami.

i

Czerwone i zielone. Zabawa ruchowa.

Do tej zabawy potrzebna b

čdzie czerwona i zielona chorĈgiewka. Uczestnicy zabawy siedzĈ

w kr

čgu. Nauczyciel pyta dzieci, kiedy moİna przejĤþ po pasach na drugĈ stronč ulicy, a kiedy

trzeba si

č zatrzymaþ. Nauczyciel proponuje zabawč ruchowĈ i pokazuje dzieciom zielonĈ cho-

r

Ĉgiewkč. Prosi, by dzieci powiedziaãy, jaki to kolor.

Nauczyciel pokazuje czerwon

Ĉ chorĈgiewkč. Prosi, by dzieci powiedziaãy, jaki to kolor.

Kiedy nauczyciel upewni si

č, İe wszystkie dzieci prawidãowo róİnicujĈ te dwa kolory, mówi:

„Rozejd

Įcie sič po sali. Bčdč wam pokazywaã zielonĈ lub czerwonĈ chorĈgiewkč. Kiedy pokaİč

wam zielon

Ĉ chorĈgiewkč – swobodnie spacerujecie po sali. Gdy czerwonĈ – musicie sič zatrzy-

ma

þ. Kto sič nie zatrzyma, odpada z gry”.

i

Poci

Ĉg (autor: A. Kornacka)

Nauczyciel proponuje dzieciom zabaw

č ruchowĈ: „PociĈg”. Dzieci wykonujĈ instrukcje poda-

wane przez nauczyciela (mo

İna równieİ wykorzystaþ nagranie tej piosenki).

Ustawiamy si

č gčsiego,

âapiemy jeden drugiego.
Wo

ãamy gãoĤno: uuuu!

I poci

Ĉg rusza: ciuch…

ģwiatão zielone! Idziemy…
Czerwone! Szybko stajemy!

Zielone… Czerwone…
Zielone… Czerwone…
Zielone… Czerwone…

Wszyscy tworzymy stonog

č.

I dalej ruszamy w drog

č.

Jeden krok do przodu,

I stajemy znowu…
A teraz stoj

Ĉc gčsiego,

âapiemy jeden – drugiego.

I razem siadamy.
S

Ĉsiada puszczamy.

A teraz szybciej…

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

17

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

i

Czarodziejski pa

ãac

Do tej zabawy potrzebne b

čdĈ nagrana muzyka (klasyczna, bardziej majestatyczny utwór)

i odtwarzacz. Nauczyciel mówi dzieciom,

İe zaprasza je do zwiedzania zaczarowanego paãacu.

Niech rozejd

Ĉ sič po sali i wyobraİĈ sobie, İe znajdujĈ sič we wnčtrzu wspaniaãego paãacu.

Dzieci mog

Ĉ po nim chodziþ, oglĈdaþ obrazy, meble itp., ale tylko wtedy, gdy sãychaþ muzykč.

Gdy muzyka milknie (nauczyciel wy

ãĈcza/pauzuje grajĈcy sprzčt), zwiedzajĈcy zastygajĈ bez

ruchu jak zaczarowani.

i

Wyrzucanie z

ãoĤci do kosza

Do tej zabawy przyda si

č kosz i stare gazety.

Uczestnicy siedz

Ĉ w krčgu.

Nauczyciel pyta dzieci, czy zdarza si

č, İe sĈ zdenerwowane. Prosi o podanie przykãadów, kiedy

si

č zdenerwowaãy. Nauczyciel pyta, co moİna zrobiþ, gdy jesteĤmy zdenerwowani, İeby sič

uspokoi

þ. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi. Moİe teİ podaþ wãasne przykãady tego, co on

robi, gdy jest zdenerwowany. Nauczyciel rozdaje dzieciom stare gazety. Mówi,

İe jeİeli jesteĤmy

zdenerwowani, mo

İemy takĈ gazetč podrzeþ i wyrzuciþ do kosza. Dzieci, udajĈc İe sĈ zdener-

wowane, dr

Ĉ gazety na kawaãki. WyrzucajĈ podarte kawaãki do kosza.

W sali mo

İna zorganizowaþ kĈcik ze starymi gazetami i koszem, by dzieci, gdy czujĈ sič

zdenerwowane, mog

ãy z nich skorzystaþ.

i

Zabawa ruchowa

Uczestnicy zabawy stoj

Ĉ w krčgu. Dzieci wykonujĈ instrukcje zabawy podawane przez

nauczyciela:

•

U

Ĥmiechamy sič szeroko,

•

Podskakujemy wysoko,

•

Klaszczemy w swe r

čce,

•

Siadamy czym pr

čdzej,

•

U

Ĥmiechamy sič szeroko,

•

Oddychamy g

ãčboko,

•

Klaszczemy w swe r

čce,

•

Siadamy czym pr

čdzej.

A teraz szybciej prosz

č:

•

U

Ĥmiechamy sič szeroko…

Nauczyciel za ka

İdym razem mówi tekst coraz szybciej.

i

Mur

Ch

čtne dzieci kolejno budujĈ mur z duİych klocków, który w dowolny sposób burzĈ w celu

roz

ãadowania zãoĤci w sposób bezpieczny dla siebie i innych.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

18

www.forum-media.pl

i

Balon z

ãoĤci

Nauczyciel rozdaje dzieciom balony. Umawia si

č z dzieþmi, İe powietrze, które wdmuchujĈ do

balonu, jest z

ãoĤciĈ. Dzieci mogĈ w dowolny sposób pokonaþ tč emocjč, np. poprzez wypusz-

czanie powietrza z balona itp.

i

ģmiech to zdrowie

Nauczyciel prosi: Na

Ĥladujcie, jak sič ĤmiejĈ:

•

doro

Ĥli mčİczyĮni,

•

ma

ãe dziewczynki,

•

nastolatki,

•

babcia,

•

starszy pan,

•

Ĥwičty Mikoãaj,

•

konie.

Nauczyciel pyta dzieci, jak si

č czujĈ po tej zabawie. Jak myĤlĈ, kiedy takĈ zabawč warto

wykona

þ?

i

Powód

Į (autor: A. Kornacka)

Nauczyciel proponuje dzieciom zabaw

č ruchowĈ „PowódĮ”. Dzieci wykonujĈ instrukcje poda-

wane przez nauczyciela (mo

İna równieİ wykorzystaþ nagranie tej piosenki).

Spacerujemy po sali i si

č rozglĈdamy.

„Uwaga – powód

Į!” – wičc szybko na krzesãa siadamy.

Wstajemy i chodzimy, chodzimy i chodzimy…
„Uwaga – powód

Į!” – i znów na krzesãa wszyscy siadamy!

Ustawiamy si

č gčsiego, na plecach przed nami

malujemy s

ãoneczko, zamiast pčdzlem – palcami.

A teraz na plecy naszego s

Ĉsiada

na niby drobny deszczyk popada.

A teraz szybciej…

i

Raz, dwa, trzy… Baba Jaga patrzy.

Jedna osoba jest Baba Jag

Ĉ, reszta dzieci stoi w wyznaczonym miejscu. Baba Jaga

jest odwrócona do nich ty

ãem i wypowiada sãowa: „raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy!”.

W tym czasie dzieci biegn

Ĉ w jej stronč. Baba Jaga po tych sãowach odwraca sič. Dzieci

musz

Ĉ w tym czasie zatrzymaþ sič w miejscu, do którego dobiegãy i sič nie poruszaþ.

Baba Jaga chodzi i patrzy, czy nikt si

č nie rusza (moİe teİ rozĤmieszaþ nieruchomo stojĈce

dzieci). Ten, kto si

č porusza, idzie z powrotem, a reszta uczestników pozostaje na swoim miejscu.

Baba Jaga znów wypowiada s

ãowa: „raz, dwa, trzy, Baba Jaga patrzy!”. Ten, kto pierwszy

dobiegnie do Baby Jagi wygrywa i staje si

č Baba JagĈ.

Mam poprawn

Ĉ samoocenč i posiadam poczucie wãasnej wartoĤci.

i

Oklaski

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Kaİde dziecko po kolei wychodzi na Ĥrodek krčgu i witane

jest przez innych uczestników zabawy oklaskami.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

19

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

i

Zwierz

čta

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel objaĤnia, na czym polega ta zabawa:

Dzieci maj

Ĉ za zadanie przeobraziþ sič w myĤlach wybrane zwierzč i wyjaĤniþ swój wybór.

Na przyk

ãad: „Jestem strusiem, bo jestem szybki, nikt mnie nie zãapie”.

i

Poczucie w

ãasnej wartoĤci

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Kaİde dziecko po kolei mówi:

•

Co w sobie lubi?

•

Co robi dobrze?

•

Za co przyzna

ãoby sobie medal?

i

Kogo brakuje

Dzieci chodz

Ĉ po sali. ZatrzymujĈ sič. ZamykajĈ oczy. Wychowawczyni narzuca na jedno z nich

koc. Pozosta

ãe dzieci otwierajĈ oczy. RozglĈdajĈ sič i odgadujĈ, którego dziecka brakuje.

i

Jestem dumny

Dziecko staje na krzese

ãku w Ĥrodku krčgu i uzupeãnia zdania, np.

•

Jestem dumny z tego,

İe…

•

Najlepiej potrafi

č…

•

Umiem szybko…

i

Gdyby nie by

ão…

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel mówi: „gdyby w naszej grupie nie byão…

(tu wymienia imi

č dziecka), byãoby smutno, poniewaİ… Dzieci podajĈ powód/powody.

Nauczyciel pomaga w znajdowaniu powodów, dla których dobrze,

İe dane dziecko naleİy

do grupy. Zabawa trwa, a

İ nauczyciel wymieni w ten sposób wszystkie dzieci, a grupa poda

chocia

İ jeden powód.

i

Moje cia

ão

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Dzieci kolejno opowiadajĈ o tym, co potrafi jego wybrana

cz

čĤþ ciaãa, np. Moja rčka potrafi zwinĈþ sič w pičĤþ, umie rysowaþ, gãaskaþ, wycinaþ, graþ na

tamburynie…

i

Bajkowe imi

č

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel prosi, by kaİde dziecko wybraão dla siebie imič

bohatera z jakiej

Ĥ bajki. Do jakiego bohatera z filmu lub z ksiĈİki dziecko czuje sič najbardziej

podobne i dlaczego?

Potrafi

č lepiej wspóãdziaãaþ z innymi osobami, mam wičksze zaufanie do innych ludzi i silniejsze

poczucie przynale

İnoĤci do grupy.

i

Nasza rze

Įba

Z przygotowanych ró

İnych materiaãów (np. surowców wtórnych) dzieci tworzĈ rzeĮbč i nadajĈ

jej nazw

č. Nauczyciel moİe zrobiþ przedszkolakom zdjčcie przy rzeĮbie.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

20

www.forum-media.pl

i

Razem

Nauczyciel z ró

İnych elementów tworzy tor przeszkód.

W parach dzieci trzymaj

Ĉ za koęce sznurka (moİe byþ sznurowadão, wstĈİka) i nie wypuszcza-

j

Ĉc go z rčki, wykonujĈ róİne zadania, np. przechodzĈ przez przeszkody (idĈ po ãaweczce, itp.).

ýwiczenie moİna utrudniþ, zachčcajĈc do wspóãpracy wičkszĈ liczbč dzieci (wtedy dajemy
d

ãuİszy sznurek).

i

Budowanie domu

Zabawa polega na budowaniu „wspólnego domu” z materia

ãów i sprzčtów dostčpnych w sali.

Nauczyciel mo

İe zrobiþ przedszkolakom zdjčcie przy „budowie”.

i

Podaj trzy rzeczy

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Nauczyciel kolejno zadaje pytania, np. Podaj rzecz, którĈ

wszystkie dzieci z waszej grupy lubi

Ĉ robiþ, lubiĈ jeĤþ, której nie lubiĈ robiþ itp.

i

Studnia

Uczestnicy zabawy siedz

Ĉ w krčgu. Jedno dziecko znajduje sič w Ĥrodku. Mówi: „Wpadãem

do studni!” Pozostali uczestnicy pytaj

Ĉ: „Na ile metrów?” Dziecko odpowiada na przykãad

„Na pi

čþ!”. Wszyscy liczĈ gãoĤno do pičciu. Uczestnicy: „A kto cič uratuje?” Dziecko: „Ten, kto…

(tu nast

čpuje opis jednego z dzieci – jest najbardziej uĤmiechničty). Uczestnicy: „A kto nim jest?”

Dziecko wskazuje osob

č, którĈ miaão na myĤli. Ta osoba podchodzi i wyciĈga je za rčkč ze studni,

a sama zostaje w

Ĥrodku.

i

Zabawa z pi

ãkami

Do tej zabawy potrzebna b

čdzie piãka lub nadmuchany balon na kaİdĈ parč dzieci.

Nauczyciel dobiera dzieci parami. Ka

İda para bierze piãkč lub balon i kãadzie jĈ mičdzy sobĈ

(trzymaj

Ĉc jĈ za pomocĈ brzuchów). Nauczyciel prosi, by dzieci spacerowaãy z piãkĈ po sali,

staraj

Ĉc sič, İeby nie wypadã.

Zabaw

č moİna modyfikowaþ, tzn. zmieniaþ poãoİenie piãki. Na przykãad dzieci spacerujĈ

w parach obok siebie, a pi

ãka znajduje sič mičdzy nimi itp.

i

Razem

ãatwiej

Wszyscy uczestnicy zabawy

ãapiĈ sič za rčce i przeskakujĈ przez niewidzialne wielkie morskie

fale, z którymi nie daliby rady w pojedynk

č. Morze powoli sič uspokaja. Uczestnicy zabawy

u

ĤmiechajĈ sič do siebie z wdzičcznoĤciĈ.

i

Zabawa „Cz

ãowiek do czãowieka”

Przebieg zabawy: Nauczyciel dzieli dzieci w pary i prosi, by znalaz

ãy sobie w sali swobodne miej-

sce. Nauczyciel mówi teraz np. „r

čka do rčki”. Wtedy osoby w parach dotykajĈ sič rčkami.

Na polecenia: „stopy do stóp”, „r

čce do serca”, „gãowa do gãowy”, „kolano do rčki”, „rčka

do ucha” itp. analogicznie wykonuj

Ĉ polecenia. Na nastčpne hasão „czãowiek do czãowieka”

dzieci zmieniaj

Ĉ sič w parach.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

21

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

i

Przysu

ęmy sič do siebie

Nauczyciel uk

ãada na podãodze bardzo duİe koão z taĤmy. W kole znajdujĈ sič dzieci, poczĈt-

kowo w do

Ĥþ duİych odlegãoĤciach od siebie. Nauczyciel stopniowo zmniejsza obszar zajmo-

wanej powierzchni, tak

İe dzieci muszč sič przesuwaþ coraz bliİej siebie.

Staramy si

č jak najbardziej zmniejszyþ koão, ale nie przekraczamy granic prywatnoĤci dzieci.

i

Ufamy sobie

Nauczyciel prosi, by dzieci dobra

ãy sič w pary. Jednemu dziecku w kaİdej parze zawiĈzuje oczy

chust

Ĉ, tak by nic nie widziaão. Zadaniem drugiego dziecka jest prowadzenie „niewidomego”.

Po jakim

Ĥ czasie nastčpuje zmiana. Dziecko, które prowadzião, teraz jest prowadzone.

i

Gdzie jestem?

Ka

İdy znajduje dla siebie swobodne miejsce w sali. Dzieci kãadĈ sič na podãodze i zamykajĈ

oczy. Nauczyciel mówi: „Kiedy b

čdziecie tak leİeþ z zamkničtymi oczami, ja bčdč chodziþ

cichutko po sali. Czasami podejd

č blisko do was, a potem odejdč. Poniewaİ nic nie mówič, nie

mo

İecie mnie usãyszeþ, spróbujcie wičc wyczuþ mojĈ obecnoĤþ. Gdy, któreĤ z was poczuje, İe

si

č zbliİam, wtedy podnieĤcie rčkč. Gdy wyczujecie, İe sič oddalam, opuĤcie rčkč na podãogč.

i

Iskierka przyja

Įni

Dzieci wraz z nauczycielem stoj

Ĉ/siedzĈ w krčgu, trzymajĈc sič za rčce. ProwadzĈcy mówi

„Iskierk

č przyjaĮni przekazuje tobie, przekaİ jĈ teraz nastčpnej osobie” i lekko Ĥciska dãoę stojĈ-

cego/siedz

Ĉcego po jego prawej stronie dziecka. Dziecko przekazuje iskierkč kolejnej osobie

stoj

Ĉcej po jego prawej stronie. Zabawa trwa tak dãugo, aİ iskierka obejmie wszystkich uczestni-

ków i „wróci” do nauczyciela.

i

Tandem

Pytamy dzieci, co to jest rower. Kto z nich ma potrafi je

Įdziþ na rowerze? Pytamy dzieci, czy wie-

dz

Ĉ, co to jest tandem. WyjaĤniamy, İe to rower, którym jednoczeĤnie mogĈ jechaþ dwie osoby.

Taki rower ma dwie pary peda

ãów. Demonstrujemy dzieciom ilustracjč tandemu. Teraz prosimy,

by dzieci dobra

ãy sič parami, poãoİyãy sič na plecach i zetknčãy podeszwami stóp. A teraz niech

spróbuj

Ĉ razem pedaãowaþ.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

22

www.forum-media.pl

Karta pracy 5-latka

OBSZAR 7: Wychowanie przez sztuk

č – dziecko widzem i aktorem

Symbolem teatru od od dawna s

Ĉ dwie maski: jedna smutna, a druga uĤmiechničta. Jest tak

dlatego,

İe aktorzy pokazujĈ róİne emocje. Na obrazku poniİej dorysuj miny odpowiednie do

nast

čpujĈcych emocji:

•

rado

Ĥþ

•

smutek

•

z

ãoĤþ

•

Ĥmiech

•

strach

•

zdziwienie

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

23

www.forum-media.pl

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

Bibliografia:

1. Z. Bogdanowicz, Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli, WSiP, 1990.

2. D. Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, 1997.

3. F.L. Ilg, A.L. Bates, S.M. Baker, Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, GWP, 2013.

4. A. Kornacka, B. Bleja-Sosna, A. Rydzewska-Walichniewicz, Rymowana gimnastyka dla smyka,

Wydawnictwo BEA, 2010.

5. R. Pica,

ģwietne zabawy dla maãych dzieci, KE Liber, 2006.

6. R. Portmann, Gry i zabawy przeciwko agresji, Wydawnictwo Jedno

Ĥþ, 2005.

7. D. Tillman, D. Hsu, Wchodzenie w

Ĥwiat: 3–7 lat: wychowanie w duchu wartoĤci: program eduka-

cyjny, WSiP, 2004.

8. D. Ch. Weston, Mark S. Weston, Co dzie

ę mĈdrzejsze. 365 gier i zabaw ksztaãtujĈcych charakter,

wra

İliwoĤþ i inteligencjč emocjonalnĈ dziecka, Wydawnictwo Prószyęski i S-ka, 2000.

ROLA ZABAWY W KSZTA

âTOWANIU EMOCJI

rozwój emocjonalno-spo

ãeczny dziecka przedszkolnego

24

www.forum-media.pl

Notatki