Kastriota - Skanderbeg

Dodane przez Darkol dnia 17 sierpień 2005

Powrót do - Dział Tematyczny

||

Powrót do - Dział Artykułów

"CZERWONY PROPORZEC CZARNEGO ORŁA - OBROŃCA CHRZEŚCIJAŃSTWA"

Krótki rys biograficzny pewnego wielkiego człowieka...

Średniowieczny gorący patriota, mąż stanu, wybitny wódz i przywódca pewnego bałkańskiego narodu,
który z powodzeniem, przez ponad ćwierć wieku opierał się tureckim najazdom. Bohaterskie, heroiczne
czyny i dokonania tego wielkiego człowieka obrosły w sławę i legendę, która przetrwała w tym narodzie do
chwili obecnej i jest w nim wciąż żywa. Nie ma chyba nigdzie drugiego takiego kraju, w którym niemal na
każdym kroku natknąć się można na jego imię, czy to w postaci nazwy ulic, parków, placów, szkół... lub
na jego sylwetkę w postaci popiersi, rzeźb i pomników. Istnieje też wiele muzeów tego wielkiego bohatera
narodowego.

Jego imię znane jest także wśród innych narodów, a on sam był przez wieki bohaterem licznych i znanych
poematów, wierszy, powieści i oper, które sławiły jego wielke militarne dokonania. Był on bodajże
pierwszym w historii przywódcą, który potrafił zjednoczyć cały naród w walce z obcą interwencją w obronie
jego niepodległości oraz jego wiary. Był mistrzem i geniuszem strategii opierającej się na walkach
podjazdowych, czyli średniowiecznym protoplastą szeroko pojętej w obecnym pojęciu, ogólnonarodowej
partyzantki.

W nie tak dawnym jeszcze okresie dziejów tego narodu, który bezpowrotnie niedawno przeminął, przez
niemal pół wieku, ze sławą i legendą tego wielkiego bohatera chciał konkurować tylko jeden człowiek,
który mienił się wielkim wodzem opatrznościowym i ojcem narodu. W owej tzw. "epoce szczęślwego
socjalizmu" i temu "wodzowi" stawiano wiele pomników i nazywano jego imieniem ulice i szkoły. Jednak
wraz z przeminięciem tejże "epoki" zniknęły także i one...

Pięć wieków pamięci, kultu, czci i tradycji okazały się silniejsze, więc z tego powodu nie wymieniam
nawet,... kim był ów drugi,... szkoda bowiem marnować na to miejsca w tym biogramie ...

W Albanii, wszyscy wiedzą, kim był Jerzy Kastriota, znany jako Skanderbeg...

Gjergj Kastrioti Skënderbeu

powszechnie znany jako - Skanderbeg

po polsku znany jako - Jerzy Kastriota Epirota

(1405-1468)

Podstawowe dane:

ojciec:
Gjon Kastriota

Data i miejsce urodzin:
1405 - Kruja (Albania)

Data i miejsce śmierci:
17.01.1468 - Lezhy (Albania)

Albański sławny i najbardziej znany bohater narodowy, powstaniec i
przywódca długotrwałego zbrojnego oporu przeciw nawale tureckiej.

„Nie przyniosłem wam wolności. Znalazłem ją pośród was”.

Jerzy Kastriota Epirota - Skanderbeg, Kruja, prokalacja powstania, 28 listopad 1443

ALBAŃSKI BOHATER

Krótkie wprowadzenie

Od ok. 1382 roku rozpoczyna się penetracja przez Turków Osmańskich ziem albańskich, które nie tworzyły

Page 1 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

jednolitego organizmu państwowego. Poszczególnymi obszarami władali lokalni możnowładcy, którzy
toczyli między sobą walki o większe wpływy i władzę. 18.09.1385 roku doszło do bitwy stoczonej na
równinach Savry nad brzegami Devollu, w której wojska osmańskie pod wodzą paszy Chajreddina rozbiły
wojska księcia albańskiego Balszy II. On sam poległ a podległe mu ziemie północnej Albanii zostały
przejściowo zajęte przez zwycięzców. W owym czasie tureccy najeźdzcy nie byli jeszcze zdolni do trwałego
włączania atakowanych ziem albańskich w skład Osmańskiego terytorium. Pierwsze militarne sukcesy
Osmanów w Albanii wywołały znaczny rezonans polityczny wśród miejscowych, rywalizujących ze sobą
przywódców klanowych. W ich wyniku część feudałów albańskich uznała zwierzchnictwo osmańskiego
sułtana.

Zwycięstwo odniesione na Kosowym Polu w 1389 r. umocniło dominację Osmanów nad krajami
bałkańskimi, z Albanią włącznie. Ok. 1392 r. Turcy zajmują środkową i południową Albanię, jej część
północna dostała się pod wpływy Wenecji. Panowanie Osmanów na zajętych terenach utrwalało się i ok.
1417 r. utworzono z nich nowy turecki sandżak. Jednak wzmogło to opór większości albańskiej
społeczności i niektórych feudałów. Jednym z buntujących się był ród Kastriotów, z centralnej części
Albanii.

Ród ten wywodził swój rodowód z osady Kastrat, położonej w regionie Has na wyżynie Tropoja. W drugiej
połowie XIV w. głowa rodu Paweł (Pal) Kastriota przybył w rejon Dibry, gdzie wziął w posiadanie dwie
wioski. Twórcą potęgi Kastriotów był syn Pawła, Jan I (Gjon), przyszły ojciec naszego bohatera, który
zaczął wybijać się na czoło lokalnych możnowładców równolegle z pierwszym najazdem tureckim na
Albanię (1385-1395). Wkrótce Jan Kastriota uznał się za wasala sułtana, lecz po straszliwej klęsce Turków
pod Ankarą (1402) zrzucił więzy zależności. Wkrótce też uzyskał znaczne wpływy i wzmocnił swą władzę w
centralnej Albanii, stając się jej lokalnym władcą. Ażeby zrównoważyć napór turecki Jan Kastriota,
podobnie jak wielu innych książąt albańskich, nawiązał przyjazne stosunki z Wenecją. Kiedy jednak
zrozumiał, że Republika Św. Marka nie jest wystarczającą przeciwwagą dla odradzającej się siły
osmańskiej, ok. 1410 r. powrócił do statusu tureckiego wasala. Jako rękojmię wierności posłał na dwór
osmański do Adrianopola najstarszego syna, Stanisza.

Młodość Jerzego Kastrioty - lennik osmański, Skanderbeg

Wokół osoby bohatera niniejszego biogramu, narosło wiele legend, mitów i podań. źródłem wielu z nich
była wydana w Wenecji pomiędzy 1508 a 1510 r. biografia spisana przez Marina Barletiusa. Według niego
9 letni Jerzy miał zostać wysłany wraz z trzema braćmi jako zakładnik na dwór sułtana. Podczas pobytu w
otoczeniu władcy Osmanów został nawrócony na islam i otrzymał imię Skander. Opisane przez Barletiusa
zalety młodego Kastrioty miały go chlubnie wyróżniać w sułtańskim korpusie paziów. Następnie, już jako
dojrzały wojownik, Jerzy uczestniczył w prowadzonych przez Turków wojnach i dzięki swemu męstwu
otrzymał tytuł "beg" (stąd jego tureckie miano - Skanderbeg). Według biografii Barletiusa w 1443 r., w
roku tureckiej wyprawy przeciw Janowi Hunyadiemu, po 29 latach wygnania Skanderbeg nagle porzucił
szeregi armii osmańskiej i powrócił do ojczyzny, by w ciągu jednej nocy zapoczątkować heroiczną walkę
swego narodu z Osmanami.

Rzeczywistość bywa jednakże bardziej złożona od literackiej wersji włoskiego humanisty. Ojciec Jerzego,
Jan Kastriota był zmuszony więcej aniżeli raz udzielać gwarancji lojalności osmańskim suzerenom. Tak
postapić musiał w latach 1410, 1415, 1423 i 1430. Jeśli wierzyć ówczesnym autorom, w tym wypadku
również Barletiusowi, Jerzy Kastriota po raz pierwszy został zakładnikiem w 1415 r., po wkroczeniu
Turków do Kruji, kiedy to Mehmed I zażądał od albańskich wasali rękojmi posłuszeństwa. Sułtan
zaniepokojony wzrostem znaczenia Kastrioty wymusił na nim wysłanie na swój dwór w Adranopolu trzech
sposród czterech synów, wspomnianego już wcześniej Stanisza, Konstantyna i Jerzego (czwarty z nich
Reposz został posłany wcześniej do klasztoru). Ustalono, że pierwszy pobyt Jerzego w Adrianopolu nie
przekroczył 5 lat, istnieje bowiem zapis źródłowy świadczący, że w 1420 r. czterej synowie Jana Kastrioty
przebywali w Albanii.

Ponownie Jerzy został wysłany jako zakładnik na dwór osmański w 1423 r., wówczas to jako syn
sułtańskiego wasala przyjęty został do szkoły paziów (iç-oglan, wym pol. idż-oglan). Według oficjalnego
zapisu kancelarii sułtańskiej Jerzy w wieku 20-21 lat opuścił szkołę pałacową w randze sipahiego. W 1426
r. młody Kastriota znów pojawia się w Albanii. W urzędowej notatce osmańskiej z 1437 r. występuje
kolejna wzmianka, wskazująca na to, że Jerzy był nadal sipahem lennym, zarządzającym timarem w
regionie Dibry w środkowej Albanii. W owym czasie ojciec naszego bohatera, był już jednym z przywódców
buntu antyosmańskiego. W okresie wojny osmańsko-weneckiej z lat 1428-1430 Jan Kastriota zacieśnił
stosunki z Republiką Wenecką, odrzucił status wasala sułtanskiego i ogłosił wojnę z Turkami. Reakcja
tychże była natychmiastowa. Wojska osmańskie najechały posiadłości Kastriotów, przy czym część
zamków zburzono, a część zajęły załogi tureckie. Dokonano podziału księstwa Kastriotów, włączając
większość jego ziem do albańsko-osmańskiego sandżaku. W rękach Jana Kastrioty znalazła się jedynie
niewielka enklawa górska, po raz kolejny zmuszony został do stania się lennikiem osmańskim. Jednak w 2
lata później (1432) wzniecił powstanie Jerzy Arianita, do którego przyłączyły się inne rody feudalne, w tym
i Kastrioci. Powstanie albańskie zostało stłumione po 2 latach walk, a przywódcy buntu uszli w góry. Tam

Page 2 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

też w górskiej wiosce Misja zmarł ok. 1437 r. Jan Kastriota. Wysłano tam tureckiego sipahiego z nadaniem
jej przejęcia w posiadanie. Poddani Jana odmówili wszakże przyjęcia go, oświadczając, że złóżą broń
dopiero z chwilą przejęcia schedy po zmarłym przez ktoregoś z jego synów.

Mimo negatywnej opinii na temat Jerzego, przesłanej do Adrianopola przez sandżakbeja Albanii, sułtan
nadał mu w 1438 r. tytuł bega i mianował go walim osad Misja, Skuria i Jonima. Włości te włączono do
wilajetu Kruji. Jako wali Skanderbeg, Jerzy Kastriota pozorował pełne posłuszeństwo Osmanom, w
tajemnicy zaś podjął pertraktacje z Wenecją, a następnie z Dubrownikiem w celu zmontowania sojuszu
antyosmańskiego. W 1440 r. Jerzy opuścił region Kruji i w bliżej nie znanych okolicznościach przejął
zarząd nad rozległym wilajetem Dibry. Tutaj rozwijał nić spisku przeciw Turkom, nawiązując z kolei tajne
negocjacje z królem Neapolu Alfonsem i węgiersko-polskim Władysławem Jagiellończykiem. Dziejopis
włoski Donado da Lezze, zapisał, że Jerzy Kastriota: "pozostawał ostentacyjnie wiernym rządowi
tureckiemu około 2 lat, podczas których zabiegał usilnie o przyjaźń i zaufanie swego ludu, i w skrytości
dawał do zrozumienia Jego Wysokości, królowi Alfonsowi, że pragnie zbuntować się przeciwko Turkom".

Bunt Jerzego Kastrioty Skanderbega - początek albańskiego powstania

Skanderbeg nie ujawnił swoich rzeczywistych zamiarów w obliczu
prowadzonej jesienią 1443 r. przez króla Władysława Jagielonczyka i Jana
Hunyadiego, antytureckiej krucjaty w przeciwieństwie do swego przyszłego
teścia Jerzego Arianity, który w sierpniu 1443 r. na wieść o ruchach armii
krzyżowej zaatakował po raz kolejny garnizony tureckie. Skanderbeg
dołączył ze swymi ludźmi do osmańskiego kontyngentu z albańskiego
sandżaku. Kiedy 03.11.1443 r. po przekroczeniu Dunaju armia Jana
Hunyadiego pobiła na głowę pod Niszem tureckie siły Rumelii, Skanderbeg
stojący w odwodzie dał sygnał do odwrotu swemu oddziałowi w sile 300
jeźdźców. Na czele oddziału postawił swego bratanka Hamzę (Stanisza II),
polecając mu udać się do Dibry, sam natomiast wyruszył do Kruji, ośrodka
o kluczowym znaczeniu strategicznym.

Tutaj posłużył się fałszywym rozkazem (firmanem), mocą którego przejął
zarząd nad miastem i twierdzą. Nocą jego zwolennicy ukryci w pobliskim
lesie zajęli miasto i z pomocą części mieszczan wyrżnęli garnizon turecki.
Po oczyszczeniu od Turków bliższych i dalszych okolic, 27.11.1443 r.
Skanderbeg powrócił do Kruji i w dniu następnym proklamował
przywrócenie niezależnego księstwa albańskiego. Nad białymi murami

zamku załopotał rodowy czerwony sztandar Kastriotów z bizantyńskim czarnym dwugłowym orłem, po
dzień dzisiejszy narodowe godło Albanii. Pozostali feudałowie ze środkowej Albanii poszli za przykładem
Arianity i Kastrioty Skanderbega, likwidując tureckich sipahiów i przejmując ich włości.

Zaangażowanie sił osmańskich wypieranych przez Węgrów i ich sojuszników pozwoliło Skanderbegowi
zająć w grudniu 1443 r. główne twierdze w środkowej części kraju, Petrelę, Petralbę i Stelush, a w
styczniu 1444 r. również Svetigrad, ważny punkt strategiczny na granicy z Macedonią. Przeciw Turkom
zaczęli masowo występować chłopi na południowych obszarach sandżaku. Mobilizując przeciwko Osmanom
albańskich możnych, a szerzej — cały naród, zmierzał Skanderbeg do ukonstytuowania się
ogólnoalbańskiego porozumienia, czegoś na kształt ligi. Cel ten osiągnął w marcu 1444 r., po uprzednim
porozumieniu z Wenecją, która pozwoliła zebrać się lidze w podległym sobie Alessio. Do ligi przystąpili
niemal wszyscy przywódcy albańscy, a w pierwszej kolejności ci z książąt, którzy jak Jerzy Arianita,
Andrzej Thopia, Mikołaj Dukagjin czy Teodor Korona Musakios posiadali już pewne doświadczenia
wyniesione z walk z Turkami.

Skanderbega obrano naczelnikiem ligi i powierzono mu urząd kapitana generalnego sfederowanych sił
albańskich. Do ligi przystąpił władca Zety Stefan Czernojewicz, natomiast Wenecja ograniczyła się do
werbalnego poparcia dla planów ligi albańskiej, faktycznie zaś obawiała się zwycięstwa idei zjednoczonego
księstwa albańskiego, a ponadto zabiegała o korzystny dla siebie kształt stosunków z Turkami. W ciągu
kilku miesięcy Skanderbeg utworzył regularną armię, której liczebność bywa szacowana na 8 do 10.000
ludzi, głównie jazdy. Część tych sił, ok. 3.000 żołnierzy lekkiej jazdy pod dowództwem samego
Skanderbega, stanowiła rodzaj albańskiej gwardii. Dalsze 3.000 dowodzone przez Mojżesza Golema
Komnena stacjonowało na granicy wschodniej, reszta zaś sił pozostawała pod rozkazami poszczególnych
członków porozumienia narodowego. Obok sił regularnych Skanderbeg utworzył rezerwowe pospolite
ruszenie, które pozwalało mu w sytuacjach szczególnych wystawić 18 do 20.000 ludzi.

Talent strategiczny przywódcy albańskiego dał o sobie znać już w czerwcu 1444 r., gdy dowodzona przez
Alego paszę 25.000 armia turecka najechała Albanię od strony Ochrydy. Skanderbeg pozorując odwrót
wyprowadził siły tureckie w dolinę Torvioli, pod Domosdova (Dolna Dibra), sam zaś zajął stanowiska w
okolicznych górach. Przypuszczono z nich szturm na oddziały tureckie, które uległy zdziesiątkowaniu.
Wieść o tym zwycięstwie wyszła poza granice Albanii, rozsławiając na dworach Europy imię Skanderbega

Page 3 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

jako pogromcy Turków.

Walka o niepodległość

Chociaż w lipcu 1444 r. król Węgier i Polski Władysław III zawarł pokój z
Muradem II, to jednak został przekonany o celowości poprowadzenia
nowej, tym razem rozstrzygającej ekspedycji przeciw Turkom. Zwycięstwo
Skanderbega pod Domosdova i jego przejściowa przewaga nad Osmanami
w Albanii była zapewne argumentem dla Kurii Rzymskiej w rozmowach ze
stroną węgierską, by zerwać układ z sułtanem. Oczekiwane przez wojska
węgiersko-polskie wsparcie ze strony Albańczyków nie nastąpiło, ponieważ
przemarsz oddziałów Skanderbega w kierunku Warny został udaremniony
przez serbskiego wasala Osmanów Jerzego I Brankowicza. Klęska
krzyżowców pod Warną (10.11.1444) zmieniła zasadniczo sytuację na
Bałkanach na korzyść Osmanów. Dawnym bałkańskim wasalom sułtana
narzucono ich poprzedni status, w oporze trwał jedynie Jerzy Kastriota.
Przejściowo był on zmuszony prowadzić wojnę na dwa fronty: z Osmanami
i z Wenecją.

Do konfliktu ligi albańskiej z Republiką Św. Marka doszło w 1447 r. na tle
rywalizacji o Dagno (Danj), pozostawione przez zmarłego bezpotomnie
Lekę Zachariasza. Wiosną roku następnego uderzył na Albańczyków od

wschodu Murad II. Z końcem lipca, po zaciętej obronie, skapitulowała albańska załoga Svetigradu,
potężnej fortecy w dolinie Białego Drinu, naprzeciw Trebeniśte. Prawdopodobnie malaria i trudności
aprowizacyjne powstrzymały Murada II od marszu w głąb kraju. W szeregach osmańskich zarządzono
odwrót, pozostawiając jedynie załogę w Svetigradzie. W dniu 4.10.1448 r. Wenecja zawarła pod murami
Alessio pokój i układ sojuszniczy z Jerzym Kastriotą, który zgodził się odstąpić Dagno Wenecjanom w
zamian za roczną rekompensatę w wysokości 1400 dukatów. Zachęcony przez weneckich sprzymierzeńców
postanowił połączyć swe siły z armią Jana Hunyadiego.

Licząc na pomoc Albańczyków regent Królestwa Węgier wyruszył w kierunku granic Albanii i stanął na
Kosowym Polu. Tutaj 18.10. 1448 r., zanim posiłki albańskie zdążyły nadejść, Jan Hunyadi poniósł
druzgocącą klęskę. Sukces ten zmobilizował Murada II do zorganizowania wielkiej ekspedycji przeciw
Albańczykom. Wiosną 1450 r. stutysięczna armia turecka dowodzona przez Murada II, któremu
towarzyszył Mehmed Celebi (przyszły Mehmed II), przekroczyła granice Albanii kierując się na Berat.
Stamtąd Turcy udali się w kierunku północnym, na Kruję. Oblężenie rozpoczęte 14 maja trwało cztery i pół
miesiąca (do końca września 1450). Obroną Kruji dowodził hr. Urana Altisferi, gdy tymczasem sam
Skanderbeg odstąpił z rejonu obleganego miasta i rozpoczął wojnę podjazdową z Turkami. Wieści o
przygotowywanej przez Hunyadiego nowej akcji militarnej Węgier skłoniły wreszcie Murada II do odwrotu.

Pod murami Kruji Turcy stracili ok. 20.000 zabitych. Odstąpienie przez Murada II spod murów stolicy ligi
albańskiej uznano na europejskich dworach za wielki militarny sukces Skanderbega, któremu z tej okazji
przesłano listy gratulacyjne. Chwilowemu zażegnaniu niebezpieczeństwa tureckiego nie towarzyszyło
umocnienie pozycji Kastrioty na forum ligi, z której w 1450 r. wystąpiły rody Arianitów i Dukagjinów.
Ażeby przezwyciężyć rozłam, Skanderbeg poprosił Jerzego Arianitę o rękę jego córki Androniki, z którą
jeszcze w 1451 r. zawarł związek małżeński. Nieprzejednani pozostali liderzy rodu Dukagjinów. Wkrótce
też Arianita ponownie wystąpił z ligi i na własną rękę zawarł sojusz z Wenecją. Sytuacja taka nie sprzyjała
wewnętrznej konsolidacji albańskiego państwa narodowego, do której z pełną determinacją zmierzał Jerzy
Kastriota — Skanderbeg.

Skanderbeg - "ATHLETA CHRISTI"

Mimo chwilowego ustąpienia zagrożenia ze strony Turków sytuacja
Skanderbega nie była łatwa. Do zarysowującego się rozpadu ligi
albańskiej, idącego w parze z machinacjami Wenecjan, wiosną 1451 r.
doszła klęska głodu, paraliżująca zaopatrywanie twierdz broniących
dostępu w głąb kraju. Zabiegając o pomoc zewnętrzną Skanderbeg
postawił na króla Neapolu Alfonsa I Aragońskiego, który myślał o
stworzeniu pod swoim berłem wielkiego imperium śródziemnomorskiego.
26.03.1451 r. pełnomocnicy Kastrioty zawarli w Gaecie układ z królem
Alfonsem, przewidujący militarne wsparcie Neapolu dla walczących z
nawałnicą turecką Albańczyków oraz pomoc finansową w wysokości 1500
dukatów rocznie. Ze swej strony Albańczycy zobowiązywali się po
wyzwoleniu wszystkich swych ziem uznać zwierzchnictwo lenne króla
Neapolu wraz z wszystkimi wynikającymi z niego konsekwencjami. Pomoc
wojskowa ze strony króla Alfonsa ograniczyła się jednak do
wyekspediowania do Albanii kilkuset katalońskich najemników, którzy na
domiar wszystkiego nie wzięli udziału w walce.

Page 4 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

Jednakże gros sił osmańskich, prowadzonych przez kolejnego sułtana

Mehmeda II (1451—1481), zostało włączonych w przygotowania do ostatecznego szturmu na
Konstantynopol. Odsunęło to na dalszy plan zagrożenie niepodległościowego ruchu Skanderbega w Albanii.
Co prawda, w latach 1452—1453 lokalne kontyngenty osmańskie, głównie z sandżaku Arwanid, trzykrotnie
atakowały pozycje albańskie, lecz za każdym razem mocno przerzedzone, musiały się wycofać. Upadek
Konstantynopola (29.05.1453) czynił z imperium osmańskiego niekwestionowanego hegemona we
wschodniej strefie Morza Śródziemnego oraz na Bałkanach. Dawał zarazem impuls dalszej ekspansji
Osmanów, planujących teraz nową kampanię przeciw Węgrom oraz ofensywę na europejski Zachód
poprzez Półwysep Apeniński. Jednakże impet tak niebywale wzmocnionego sułtanatu Osmanów zwracał się
w pierwszej kolejności przeciwko Albańczykom. Ich przywódca nasilił aktywność dyplomatyczną w
ośrodkach bezpośredniego zagrożenia, jak Neapol, Wenecja, Rzym oraz dalmatyńska Republika
Dubrownicka. Polityczne rozbicie świata zachodniego uniemożliwiało jednakże wspólną antyturecką akcję
Europy. Wenecja i tym razem liczyła na odsunięcię niebezpieczeństwa drogą odrębnego układu z
Osmanami. Do jego zawarcia doszło zresztą w 1454 r.

Widząc obojętność z jej strony, jak też niezdecydowanie króla Neapolu, natomiast pełne zrozumienie ze
strony papiestwa, Skanderbeg zwrócił się o pomoc do Rzymu. Mikołaj V (1447—1455) już w 1447 r.
wyprawił do Albanii swego nuncjusza, ażeby zbadał możliwości współdziałania ze Skanderbegiem w trakcie
działań planowanej przez papieża krucjaty. W liście, który Kuria przesłała Skanderbegowi, wódz
Albańczyków jest komplementowany jako „Athleta Christi". Określeniem tym posłuży się następca Mikołaja
V, Kalikst III (1455—1458), który upatrywał w Skanderbegu wodza "przedmurza" chrześcijaństwa i
pozostawał z nim w stałej łączności dyplomatycznej. Kalikst III zabiegał równocześnie o środki finansowe
dla albańskich powstańców, naciskając w tym kierunku na genueński bank św. Jerzego, Medyceuszy, a
jako zwierzchnik Kościoła nałożył w tym celu na diecezje włoskie specjalną kolektę krucjatową.

Neapol, którego Skanderbeg był od 1451 r. formalnym wasalem, poprzestał na przyrzeczeniu rozległej
pomocy w najbliższej przyszłości. Natomiast Republika Dubrownicka oddała do dyspozycji Skanderbega
poważne subsydia, występując równocześnie z projektem antytureckiej koalicji państw bałkańskich, z
udziałem Węgrów, Serbów i Albańczyków. Ubiegając te plany Turcy przystąpili do ataku na Serbię, lecz
akcja wojsk węgierskich pod wodzą Hunyadiego doprowadziła do odrzucenia napastników. W 1455 r. król
Neapolu przynaglany prośbami Skanderbega zdecydował się skierować do Albanii obiecaną pomoc — ok.
2.000 doborowej piechoty oraz pewną liczbę dział. Z tym wsparciem Skanderbeg postanowił uwolnić od
Turków południe kraju.

Korzystając z zaangażowania sił tureckich w walkach z Serbią, latem 1455 r. Jerzy Kastriota na czele
14.000 armii uderzył na Berat. Doszło do zajęcia samego miasta, sprowadzone zaś z Neapolu działa
rozpoczęły ostrzał cytadeli. Dowódca załogi tureckiej poprosił o piętnastodniowy rozejm, na który
Skanderbeg nieopatrznie przystał, zamierzając w tym czasie uwolnić od Turków pomniejsze ośrodki oporu
położone na południe od Beratu. Niespodziewane nadejście pod Berat 40.000 armii tureckiej odwróciło
sytuację na niekorzyść Skanderbega, który nie bacząc na zmianę całościowej sytuacji strategicznej
wznowił obleganie Beratu. Tureckie posiłki przygwoździły Albańczyków oblegających Berat swą przewagą.

Połowa wojsk Skanderbega legła na placu boju, a wśród nich większość żołnierzy nadesłanych przez
Neapol. To była największa klęska wojsk Skanderbega, który z ocalałymi oddziałami zbiegł do Alessio.
Doszło równocześnie do zdrady ze strony dowódcy sił pogranicznych ligi Mojżesza Golema Komnena, który
zamiast wesprzeć wodza Albańczyków, zdradził go przechodząc na stronę Osmanów. Część możnowładców
albańskich powiązanych z Wenecją przeciwstawiła Skanderbegowi jego teścia Jerzego Arianitę, ogłaszając
go kapitanem całej Albanii. Kastriota miał jednakże w tych konfliktach przewagę. Zdołał wówczas m.in.
zawładnąć Dibrą, a 05.04.1456 r. zaś wkroczył do Kruji. Również Górna Albania była zarządzana przez
stronników Jerzego Kastrioty. Władzę jego uznali bez mała wszyscy naczelnicy rodów po obu stronach gór
Tomor.

Heroiczny obrońca Albanii

W 1457 roku około 70.000 armia turecka zaatakowała Albanię w
nadziei na zniszczenie albańskiego oporu raz na zawsze. Wojska
tureckie prowadził Isa beg Evrenoz oraz bratanek Skanderbega,
Stanisza II, nawrócony na islam i znany jako Hamza Kastriota.
Armia osmańska wyparła Skanderbega w rejon Alessio. 02.09.1457
r. zdołał on wszakże odnieść swe najświetniejsze, mimo poważnych
strat własnych, zwycięstwo. Doszło do niego w południowej Albanii,
w krainie Tomor, przez zaskoczenie biwakującej armii Isy bega.
Większość żołnierzy osmańskich wyrżnięto (ok. 15.000), 1.500
wzięto do niewoli. W ręce Albańczyków wpadły 24 buńczuki i cały
obóz, ze znacznym łupem. Wśród jeńców znajdował się również
Hamza, internowany do Neapolu.

Page 5 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

Po zwycięstwie w Tomorricy Skanderbeg, którego kraj był obok

Bośni ostatnim bastionem osłaniającym wybrzeże Włoch, ponawiał apele o pomoc do władców Zachodu.
Wezwania te przeszły bez echa. Jedynie Neapol zdecydował się wysłać kilka posiłkowych oddziałów
najemnych. Gestem pozbawionym praktycznego znaczenia było mianowanie Skanderbega przez papieża
23.12.1457 r. generalnym kapitanem Kurii w wojnie tureckiej. Następca Kaliksta III, kolejny architekt
niedoszłej akcji antytureckiej Pius II (1458—1464), nosił się z zamiarem koronowania Kastrioty królem
Albanii, jeśli ten spełni pokładane w nim przez papiestwo oczekiwania krucjatowe.

Pragnąc umocnić swoją pozycję wśród możnowładczych rodów związanych z Albanią Skanderbeg wyłonił
spośród nich swego zastępcę w osobie Leonarda II (III) Tocco, księcia Arty, władcę o wpływach
obejmujących cały Epir. Śmierć Alfonsa I w 1458 r. skłoniła Skanderbega do większej ostrożności w
postawie wobec Osmanów. 22.06.1461 r. przystał on na układ z sułtanem, który pozwalał mu zachować
wpływy w Albanii południowej w zamian za obietnicę powstrzymania się od dalszych ataków przeciw
osmańskim posiadłościom na północy. Skanderbeg planował rozszerzenie swojego dominium na
Macedonię. W tym celu zawarł sojusz z nowym królem Bośni Stefanem Tomaszewiczem (1461—1463); w
1462 r. obydwaj uznali w nim nadrzędność Królestwa Węgier. W odpowiedzi armia turecka najechała
obszary kontrolowane przez Skanderbega, zmuszając go do podpisania nowego traktatu pokojowego i
zaprzestania aneksji dalszych terytoriów (27.04.1463).

Nowy etap zmagań osmańsko-albańskich wyznacza wiosenna wyprawa z 1466 r., z udziałem samego
Mehmeda II: armia zdobywcy Konstantynopola, nadchodząca od strony Bitoli (Monastyr), mimo zaciekłego
oporu Albańczyków obsadziła przełęcze w górach. Wcześniej w Albanii zaktywizował się rządca Ochrydy
Bałaban beg, który chcąc sparaliżować działania Kastrioty straszliwie spustoszył kraj. Prawdopodobnie z
końcem lutego 1466 r. Bałaban beg, zgodnie z sułtańskim rozkazem, rozbił obóz pod Krują bronioną przez
załogę w sile tysiąca ludzi, dowodzonych przez księcia Tanusha Thopię. Akcję Osmanów paraliżował
Skanderbeg, który dniem i nocą napastował tyły armii tureckiej, a potężne mury twierdzy wytrzymały
ostrzał. W czerwcu sułtan odstąpił spod Kruji i ruszył w kierunku Durazzo. Bałaban beg pozostał pod Krują
z zadaniem doprowadzenia twierdzy do kapitulacji, lecz oczekiwania na jej poddanie okazały się
bezowocne.

Brat Bałabana, Junus, mający dostarczyć sandżakbejowi Ochrydy posiłków, został pewnej nocy napadnięty
przez Skanderbega i wraz z synem Chidrem dostał się do niewoli. Jego kontyngent wycięto w pień.
Wkrótce potem, możliwe, że w sierpniu 1466 r., Bałaban został raniony pod Krują w szyję strzałem z
rusznicy. Oblegający zwinęli oblężenie, podejmując odwrót. Dwukrotnie atakowano ich na wysokości
dzisiejszej Tirany i przeszkadzano w odwrocie. Po trzech dniach przymusowego postoju wojska Bałaban
bega przedarły się przez wschodnie rubieże i wycofały do Macedonii. Zanim Osmanowie opuścili w 1466 r.
Albanię, latem tegoż roku w ciągu trzydziestu dni, jak podaje arabska inskrypcja, której wiarygodność
potwierdzają przekazy europejskie, wzniesiono z rozkazu sułtana Mehmeda II w środkowej Albanii, na
ruinach starożytnego miasta Scampa, twierdzę Elbasan. Punkt ten zaczął odgrywać odtąd główną rolę w
systemie militarnym Osmanów w Albanii, koordynując działania rozproszonych po kraju tureckich
garnizonów.

14.08.1466 r. senat Wenecji podjął uchwałę, by zwrócić się do Skanderbega, aby ten, uderzył na Elbasan i
zrównał twierdzę tę z ziemią. Wiosną roku następnego — potwierdzają to kroniki osmańskie — Skanderbeg
usiłował spełnić ten postulat ograniczając się jedynie do zburzenia podgrodzia Elbasanu; zniesienie samej
fortecy okazało się niewykonalne. Wojska albańskie, dowodzone przez Skanderbega, toczyły już z
mniejszym impetem wojnę podjazdową z Turkami. Jedynym poważniejszym bastionem oporu Albańczyków
pozostawała Krują, z załogą opłacaną przez Republikę Św. Marka, oraz Szkodra. 12.12.1466 r.
Skanderbeg przybył do Rzymu w celu wynegocjowania poważniejszej pomocy papiestwa, jednakże uzyskał
jedynie subwencję w wysokości 5.000 dukatów.

Niebawem nasilił działania sandżakbej Ochrydy Bałaban, który zniósł szereg oddziałów powstańczych i
osaczył Kruję. Po powrocie do Albanii Skanderbeg, idąc z odsieczą Kruji, rozbił kontyngent Bałaban bega.
Był to ostatni już poważny sukces militarny przywódcy Albańczyków. Reakcją nań była druga ekspedycja
do Albanii, prowadzona osobiście przez sułtana. 03.07.1467 r. Mehmed II stanął z potężną armią nad
rzeką Erzen, wpadającą do Adriatyku na północ od Durazzo. Władze Wenecji obawiały się szczególnie o los
tego miasta, gdyż jak twierdzono: „Turek mógłby się stąd łacno przeprawić do Italii". Mehmed II wycofał
się jednak spod Durazza pod Kruję. Stąd sułtan wyekspediował na Durazzo 12.000 kontyngent, który nie
zdołał opanować miasta. Nie doczekawszy się upadku Durazza ani kapitulacji Kruji, Osmanowie wycofali
się na wschód. W Arwanidzie pozostawili siostrzeńca Skanderbega jako namiestnika, który obwarował się
na przylądku Rodoni, na północ od Durazzo, lecz zaatakowany jesienią 1467 r. przez okręty weneckie, a
przez Skanderbega od lądu, został rozbity i ujęty. Wuj własnoręcznie ściął mu głowę na pokładzie
weneckiego okrętu flagowego. Nie wiemy, na jakich dokładnie obszarach została przywrócona w wyniku
odniesionego zwycięstwa władza albańskiego bohatera.

Mehmed II opuścił Albanię wraz z wielkim wezyrem Mahmudem paszą przypuszczalnie w połowie lata 1467
r., mając w perspektywie dalszą walkę z nieposkromionym wodzem. Los jednak ułatwił sytuację tureckim

Page 6 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

najeźdźcom: 17.01.1468 r. po krótkiej chorobie zmarł w Lezhy (Alessio) Jerzy Kastriota, zwany
Skanderbegiem. Pozostawił czternastoletniego syna Jana, który rzecz prosta nie mógł z przyczyny wieku
zastąpić ojca. Ażeby oszczędzić synowi i żonie Andronice niebezpieczeństw w kraju, o którym jeden z
weneckich obserwatorów zauważył: "W całej Albanii widzi się tylko Turków", zalecał im emigrację do
sojuszniczego Neapolu. Podobnie za granicę udało się wiele rodzin albańskich dotąd współdziałających ze
Skanderbegiem, inne przyjęły protekcję sułtanatu. Jednakże śmierć Skanderbega nie oznaczała końca
oporu w kraju. Zwolennicy dalszej walki skupili się wokół Leki III Dukagjina, współtowarzysza broni
Jerzego Kastrioty, i w sojuszu z Wenecją opierali się tureckiemu naporowi. Wkrótce po śmierci Kastrioty
pokonał on siły osmanskie pod Szkodrą. Albański opór był nadal kontynuowany.

Walki o Albanię wiązały w XV w. znaczne siły imperium tureckiego, wyhamowując inwazję Osmanów w
innych regionach Bałkanów. Opóźniały również akcje militarne sułtanów w Azji. W sposób nie zamierzony
wpłynęły na rozwój świadomości narodowej samych Albańczyków, jednocząc ich pod sztandarami
Skanderbega w wielkim zrywie wolnościowym. Walce tej towarzyszyło umiędzynarodowienie sprawy
albańskiej, zważywszy na krucjatowe projekty papiestwa, ale także zainteresowanie ze strony tych państw
europejskich, przeciw którym zwracała się ekspansja Osmanów. Temu aspektowi Skanderbeg i jego mężny
naród zawdzięczali zdobycie rozgłosu w świecie i przede wszystkim po raz pierwszy w dziejach należytego
miejsca w rodzinie narodów europejskich.

Po Skandenbergu - zwycięstwo Osmanów

Po zejściu albańskiego wodza Turcy wtargnęli do
najdalszych zakątków Albanii, dochodząc pod
Szkodrę, Alessio i Durazzo, osamotnione enklawy
chrystianizmu. Część możnowładców albańskich
przeszła na stronę zwycięzców i doszła u nich do
wysokich godności. Kruja, główny punkt oporu
Skanderbega wzmocniony posiłkami Wenecji,
pozostała na razie nie zdobyta. Granicząca z Albanią
od północnego wschodu Czarnogóra pod przewodem
Czernojewiczów broniła się również przed naporem
Osmanów. W początkach 1474 r. w granicach
osmańskiego imperium rozpoczęto zakrojone na
szeroką skalę przygotowania do wyprawy wojennej.

Jej dowództwo powierzono bejlerbejowi Rumelii,
Sulejmanowi Paszy, zwanemu Chadimem. Sulejman

wyruszył do Albanii przez Serbię i Macedonię na czele 80.000 armii. Przeprawiwszy się bez przeszkód
przez góry, rozbił obóz pod Szkodrą. Twierdza i miasto zostały przez Wenecjan starannie przysposobione
do obrony. Oblężenie Szkodry trwające od 15 lipca do 28 sierpnia zakończyło się odstąpieniem
napastników, którzy ponieśli znaczne straty, szacowane co najmniej na trzy tysiące poległych. Zginęło
czternastu wyższych dowódców, liczba zaś rannych żołnierzy przewyższała znacznie liczbę zabitych.
Pogłoska o nadciągającej jakoby z odsieczą armii weneckiej skłoniła Sulejmana paszę do zwinięcia
oblężenia 28.08.1474 r.

Późną wiosną 1476 r. wojska osmańskie w sile 8.000 ludzi przystąpiły do oblegania Kruji. Mimo zmiennego
obrotu działań Turcy utrzymali się na pozycjach szturmowych. W 1478 r. Wenecja podjęła z Osmanami
negocjacje o traktat pokojowy, godząc się na ustąpienie z górskiego regionu Mainy oraz Kruji, ale układu
nie zawarto wskutek rosnących żądań sułtana. Od maja do czerwca 1478 r. napłynęły pod Kruję kolejne
kontyngenty wojsk tureckich. Przewaga napastników była przytłaczająca, reszty dokonał głód. 16.06.1478
r. nastąpiła kapitulacja „białego zamku", chociaż oficjalnie klucze do twierdzy przekazano w początkach
lipca samemu sułtanowi, który daleki był od okazania łaski zwyciężonym. Gdy członkowie załogi opuścili
twierdzę, sułtan naruszając list żelazny przez siebie wystawiony kazał zakuć ich w łańcuchy i sprowadzić
przed swe oblicze. W zamian za pokaźny okup najzamożniejsi, uzyskali wolność, gdy tymczasem
pozostałych ścięto.

Nie zdobyta pozostawała Szkodrą, na obleganiu której skoncentrował się po upadku Kruji cały wysiłek
militarny Osmanów. Desperacka obrona tego głównego przyczółku weneckich wpływów w Albanii trwała
pół roku i mimo użycia przez Turków przeciwko oblężonym przytłaczających rezerw ludzkich oraz
najnowszej w owym czasie techniki wojennej twierdza Szkodrą nie została wzięta. Kapitulowała dopiero w
wyniku zawartego 25.01.1479 r. w Stambule pokoju między Porta a Wenecją, ponadto potwierdzano
prawa sułtana do zdobytej wcześniej Kruji. Postanawiano, że wszystkie terytoria opanowane przez
Wenecję w ciągu 16 lat wojny zostaną przekazane Porcie w okresie dwóch miesięcy. Przekazanie miasta
wraz z twierdzą nastąpiło w dniu św. Marka 25.04.1479, to jest w momencie zatwierdzenia przez Wenecję
pokoju z Turcją.

Osmański sułtan był odtąd nieograniczonym panem Albanii. Miejscowe rody możnowładcze, jak Arianici,

Page 7 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28

Dukagjinowie, Musakiosowie, Thopiowie, musiały szukać schronienia w Neapolu, Wenecji lub w innych
regionach Włoch. Dzięki wyeliminowaniu z północnej Albanii Wenecji mogli Osmanowie w 1496 r.
przeprowadzić aneksję Czarnogóry, dotychczasowego protektoratu Republiki Św. Marka. Wojna osmańsko-
wenecka w Albanii z lat 1468—1479, w której uczestniczyły albańskie ośrodki nadmorskie oraz enklawy
oporu w środkowej części kraju, była decydującym etapem podboju Albanii przez potężniejący sułtanat.
Wraz z upadkiem Szkodry w ręce Turków dostały się twierdze w Alessio, Drivasto (Drisht), Himarze i
Sopocie. Tureckie bazy w Albanii pomyślane były jako przyczółki dalszej ekspansji imperium
muzułmańskiego w kierunku zachodnim, zwłaszcza przeciw ziemion Półwyspu Apenińskiego. Sporadyczny
opór Albanczyków wobec osmańskich najeźdzców był jeszcze podtrzymywany przez bezpośrednich
spadkobierców Jerzego Kastrioty, jego syna a później wnuka. Lecz próby te kończyły się szybkimi
porażkami i ostatecznie albański opór wobec tureckich agresorów ustał ok. 1505 roku.

Skanderbeg jest dziś bohaterem narodowym Albanii. Istnieje wiele muzeów i pomników postawionych na
cześć tego wielkiego bohatera. Najważniejsze jest muzuem Skanderbega w Kruji. Walka Skanderbega
przeciwko Turkom Osmańskim stała się dla Albańczyków symbolem jedności narodowej, była czymś, z
czym oni mogli się identyfikować. Później Skanderbeg stał się inspiracją dla zawiązania nowego państwa
albańskiego. W poematach Arbreszów (włoskich Albańczyków) jest on nie tylko obrońcą swojej ojczyzny,
ale także obrońcą chrześcijaństwa. Dla Albańczyków w Albanii, wyznających przede wszystkim islam,
Skanderbeg stał się symbolem związków kultury albańskiej z Europą.

Darkol

Bibliografia:
Reychman J. : Wrocław 1973 - " Historia Turcji "
Hauziński J., Leśny J. : Wrocław 1992 - " Historia Albanii "
www.answers.com/topic/skanderbeg
www.pl.wikipedia.org (informacje tam zawarte są tu skorygowane i poprawione)

Powrót do - Dział Tematyczny

||

Powrót do - Dział Artykułów

Page 8 of 8

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

2008-04-06

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=28