wykład II

25.02.2013

Elementy składowe polityki przedsiębiorstwa a cele polityki bilansowej
Polityka informacyjna i
publikacyjna

Wpływ na decyzje ekonomiczne adresatów
sprawozdania finansowego zgodny z założonymi
celami firmy.

Polityka dywidend

Wpływ na wysokość wyniku finansowego oraz sposób
jego rozdysponowania (zysku).

Polityka podatkowa

Dążenie do obniżenia podstawy opodatkowania oraz
wysokości bieżących zobowiązań podatkowych.

Polityka finansowa

Poprawa wskaźników rentowności, płynności,
wypłacalności, zdolności do obsługi zadłużenia,
kształtowanie optymalnej struktury kapitałów,
struktury aktywów.

Polityka inwestycyjna

Wpływ na właściwą ocenę działań inwestycyjnych,
wykazanie wzrostu wartości inwestycji oraz korzyści
ekonomicznych związanych z działalnością
inwestycyjną.

Polityka bilansowa obejmuje takie działania księgowe czy sprawozdawcze, które są zgodne z
obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Polityka bilansowa kończy się wówczas, gdy następuje:

- zamazywanie bilansu – tzn. niejasne, rozmyte prezentowanie działalności

przedsiębiorstwa oraz jego majątki i źródeł jego pochodzenia

- fałszowanie bilansu – zamieszczanie nieprawdziwych danych.

Tzw. neutralne zafałszowanie bilansu ma miejsce wówczas, gdy następuje:

•

łączenie ze sobą pozycji niezgodnych co do istoty, odmiennej treści ekonomicznej,

•

wykazywanie niepłynnych aktywów jako aktywa płynne,

•

wykazywanie krótkoterminowych zobowiązań jako zobowiązań długoterminowych,

•

stosowanie niedopuszczalnych kompensat pozycji majątku przedsiębiorstwa ze
składnikami kapitałowymi,

•

pomijanie ważnych szczegółów informacyjnych, na przykład wykazywanie ogólnej
wartości należności i pomijanie wartości należności wątpliwych, w przypadku których
istnieje większe ryzyko nieściągalności,

•

sztuczne upłynnienie aktywów przez np. pozyskanie czeków i weksli od wątpliwych
dłużników bez zamiaru wprowadzenia ich w obieg i wykazanie w bilansie zamiast
należności wątpliwych – innych środków pieniężnych.

Praktyczne osiągnięcie celów polityki bilansowej napotyka na wiele ograniczeń. Wśród nich
wymienia się następujące sytuacje:

•

przy sporządzaniu informacji muszą być przestrzegane zasady prawidłowej
rachunkowości (w tym zasada true and fair view),

•

polityka bilansowa zawsze musi szukać równowagi między interesami różnych
podmiotów będących adresatami sprawozdania finansowego,

•

prawa wyboru ujęcia pozycji aktywów i pasywów nie zawsze mogą być w pełni i
swobodnie wykorzystywane, bowiem niekiedy są ograniczane określonymi faktami z
przeszłości i wcześniej podjętymi założeniami, których nie można zmienić,

•

przedsięwzięcia podjęte w danym roku w ramach polityki bilansowej z uwagi na
wymóg ciągłości, wpływają na skuteczność polityki bilansowej w katach następnych,
podobnie jak oddziałuje na nie polityka z lat poprzednich,

•

częsta zmienność przepisów gospodarczych, wprowadzanie ich mocą obowiązującą
wstecz od daty ich opublikowania, przekreślają możliwości stosowania racjonalnej
polityki bilansowej,

•

obowiązek zamieszczania informacji dodatkowej omówienia stosowanych metody
wyceny aktywów, pasywów, przychodów i kosztów ułatwia poznanie celów polityki
bilansowej, przez co traci ona częściowo swoją skuteczność.

Rachunkowość kreatywna
Z kreatywną księgowością mamy do czynienia, gdy dopuszczone regulacjami prawnymi
zasady, zwyczaje i polityki księgowe są tak dobrane, aby zaprezentować najbardziej pożądany
w danych okolicznościach obraz przedsiębiorstwa.
Główne motywy zastosowania rachunkowości kreatywnej:

- potrzeba pokazania wyniku finansowego spodziewanego prze „rynek”, czyli

zmniejszenia strat lub zwiększenie zysku, szczególnie ważna dla spółek giełdowych,

- minimalizacja dochodu podlegającemu opodatkowaniu. Przykładem są zmiennie

metody wyceny zapasów, które mogą doprowadzić do różnic w prezentowanej
podstawie opodatkowania,

- przekonanie innych o swojej wiarygodności,
- sterowanie osiągnięciami menedżerów w celu uzyskania premii za wyniki lub premia

dla zarządu uzależniona od poziomu osiągniętego zysku,

- wymagania jednostki dominującej odnośnie realizacji określonego, minimalnego

zwrotu z inwestycji przez jednostkę zależną,

- ukrywanie ryzyka finansowego,
- umożliwienie pozyskiwania zewnętrznego kapitału, na finansowanie dalszych działań,
- manipulowanie wskaźnikami, które mogą być wykorzystane w analizie sprawozdań

finansowych, na przykład zmniejszenie wskaźników zadłużenia,

- spodziewane, znaczne pogorszenie koniunktury gospodarczej w przyszłości.

Rozróżnia się trzy poziomy kreatywnego prowadzenia rachunkowości. Są nimi:

1. Świadome stosowanie polityki rachunkowości, aby oddać indywidualizm procesów

jednostki i przedstawić je zgodnie z zasadą true and fair view.

2. Świadome stosowanie polityki bilansowej (korzystanie z praw wyboru i swobody

działania), aby zrealizować doraźne interesy (otrzymać kredyt, premię, podnieść
wartość przedsiębiorstwa) – głównie w krótkich okresach, w dłuższym okresie (kilka
lub kilkanaście lat) najczęściej nie jest to możliwe

3. Łamanie prawa i oszustwa księgowe (niedopuszczalne – rachunkowość agresywna)

Poziom pierwszy jest ogólnie akceptowany i pożądany. International Financiial Reporting
Standards zakładają, że jednostka świadomie wybierze odpowiednie instrumentarium polityki
bilansowej, aby przedstawić prawdziwy i rzetelny obraz działalności przedsiębiorstwa.
Zakłada się bowiem, że nie można realizować tej zasady identycznymi technikami w każdym
podmiocie.

Poziom drugi jest zazwyczaj dopuszczalny, ale często ogólnie wątpliwy etycznie. Na tym
poziomie przebiega granica między rachunkowością kreatywną, a agresywną, zaś granica
między nimi jest cienka. Realizowanie doraźnych interesów może urosnąć do rozmiaru
manipulacji danymi w taki sposób, aby skłonić użytkowników sprawozdania finansowego da
zachowań sprzecznych z ich interesem, które nie zostałyby przez nich podjęte w warunkach
innej (bardziej właściwej) informacji sprawozdawczej, zaś z tytułu podjęcia określonych
zachowań zmniejszają swoje korzyści ekonomiczne.

Wśród przyczyn występowania rachunkowości agresywnej wymienia się m.in.:

•

Naturę poziom edukacji człowieka, w której mieści się brak kompetencji, brak etyki
zawodowej, brak odpowiedzialności, konflikt lojalności

•

Zależność biur rachunkowych i firm audytorskich od swoich klientów

•

Charakter regulacji prawnych, które stwarzają swobodę wyboru rozwiązań
księgowych i sprawozdawczych

•

Złożone strukturalne produkty i usługi, które są nieczytelne w interpretacji a co
dopiero w ujęciu księgowym i sprawozdawczym,

•

Globalizacja rynków, która doprowadziła do powstania wielopoziomowych i
przestrzennych grup kapitałowych, których sprawozdawczość nie zawsze jest
transparentna i zrozumiała.

W celu przedstawienia oczekiwanego obrazu przedsiębiorstwa przez zarząd stosowane są
zazwyczaj określone rodzaje manipulacji w sprawozdaniach finansowych, tj.:

- zawyżone przychody ze sprzedaży poprzez przychody nie zrealizowane oraz

manipulowanie datą zakończenia roku,

- zawyżone zyski ze sprzedaży poprzez obniżone koszty obowiązkowe, poprzez

odsunięcie na późniejszy okres, czy ukryte rezerwy,

- zawyżony majątek (należności nieściągalne, zapasy niezbywalne, nieprawidłowa

wycena majątku trwałego),

- zaniżone zobowiązania (warto zwrócić uwagę na pozycje pozabilansowe –

zobowiązania warunkowe)

- transakcje z podmiotami powiązanymi takie jak np. sprzedaż aktywów trwałych
- tworzenie nowych podmiotów,
- polityka tworzenia rezerw,
- żonglerka kapitałami, przykładowo rozliczenie strat przez zmiany w kapitale

własnym.

Sytuacja ekonomiczno-finansowa podmiotu prezentowana w rocznym sprawozdaniu
finansowym może być przedstawiona w przedziale między sposobem tendencyjnym
pozytywnym lub tendencyjnym negatywnym. Wybór najlepszej polityki bilansowej to
bilansowanie pomiędzy tymi dwoma wartościami (żeby przedstawić realną sytuację)

Tendencyjnie pozytywny obraz sytuacji przedsiębiorstwa można przedstawić w postaci:

•

Wykazania możliwie wysokiego zysku dobrze prosperującego przedsiębiorstwa z
uwagi na chęć podwyższenia kapitału

•

Przekonywujące przedstawianie stale wzrastającego zysku w celu rozszerzania
stosunków z dostawcami i odbiorcami

•

Ujawnienie wyższego zysku niż rzeczywiście zrealizowano, aby wywołać wrażenie
rozwoju firmy

•

Potwierdzenia dla kredytodawcy korzystnej kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Tendencyjnie negatywny obraz sytuacji przedsiębiorstwa można przedstawić w postaci:

•

Wykazania możliwie niskiego zysku

•

Utrzymania odpisów lub wypłat z zysku na możliwie niskim poziomie

•

Utrzymanie stałej stawki procentowej dywidendy w dłuższym okresie mimo
osiągnięcia relatywnie wyższych zysków.

Dzięki pozytywnemu obrazowi działalności przedsiębiorstwa

o wierzyciele skłaniają się utrzymać lub podwyższać gotowość kredytową,
o zachęca się udziałowców do utrzymania oraz nabycia udziałów w przedsiębiorstwie,
o pracownicy odnoszą wrażenie, że w przedsiębiorstwie są zapewnione wynagrodzenia i

inne świadczenia,

o przekonuje się klientów, że będzie zapewniona realizacja umów i usług.

Zbyt optymistyczny obraz działalności przedsiębiorstwa może prowadzić do:

o żądania przez właścicieli wyższych odsetek od kapitału,

http://notatek.pl/elementy-skladowe-polityki-przedsiebiorstwa
-a-cele-polityki-bilansowej-wyklad?notatka