44

I

luminowane budowle zwiększają atrakcyjność otocze-
nia, w którym się znajdują, będąc równocześnie reklamą

i wizytówką miasta. Iluminacje obiektów pokazują ich
inny nocny, ciekawy wygląd podkreślony światłem. Często
okazuję się, że mało atrakcyjna, nieciekawa budowla
widziana za dnia, w nocy przechodzi metamorfozę, stając
się bardzo pięknym oświetlonym obiektem. Zaczyna
przyciągać uwagę, poprawiając zarazem bezpieczeństwo
i samopoczucie obserwatorów (1).

Podejście

do projektowania iluminacji

Zanim jednak będzie można oglądać takie artystyczne
oświetlenie, powinno się przemyśleć, w jaki sposób należy
iluminować dany obiekt oraz które elementy wyekspono-
wać światłem, a które ukryć. Trzeba przeanalizować, gdzie
można zamontować naświetlacze i jaki sposób montażu
należy zastosować. Z tego względu warto wykonać
projekt iluminacji, dzięki któremu można dużo wcześniej
przewidzieć i rozwiązać problemy z oświetleniem obiektu.
Obecnie rozwój techniki komputerowej oraz opro-
gramowania pozwala na bardzo dokładne obliczenia
fotometryczne, a zarazem na bardzo realistyczne wizu-
alizacje, które umożliwiają obejrzenie obiektu w róż-
nych porach dnia i nocy (fot. 3) z nieskończenie wielu
punktów obserwacji.
Przed przystąpieniem do prac projektowych nale-
ży zapoznać się z budowlą. W tym celu powinno się
wykonać dużą liczbę zdjęć będących dokumentacją
obiektu.

Na podstawie takich materiałów wiadomo,

jakim miejscu można montować oprawy oświetleniowe,
z jakich materiałów jest wykonany obiekt oraz określić
punkty obserwacji. Widoczność obiektu z różnych miejsc
jest potrzebna do wybrania metody iluminacji: punkto-
wej czy zalewowej. Jeśli obiekt jest widoczny z dużych
odległości, bardziej odpowiednią metodą jest metoda
zalewowa, niezatracająca spójności obrazu. W przypad-
ku widoczności obiektu z niewielkiej odległości warto
podkreślić detale architektoniczne za pomocą metody
punktowej.
Oprócz zdjęć do wykonania projektu są potrzebne
wymiary budowli. Warto w tym momencie posłużyć się
planami architektonicznymi. Jeśli takich materiałów nie
ma, istnieje możliwość skalowania gabarytów obiektu
na podstawie zdjęć i kilku wymiarów zdjętych z budowli.

Po przygotowaniu danych potrzebnych do wykonania
projektu można przystąpić do wykonania komputero-
wego, trójwymiarowego modelu obiektu, na podsta-
wie którego będzie można wykonać fotorealistyczną
wizualizację. Po wykonaniu rzeczywistej bryły obiektu
zostaje nałożony na nią materiał, dzięki któremu model
nabiera kolorów, stając się jeszcze bardziej odzwiercie-
dleniem realnego obiektu. Jest to jednak najbardziej
czasochłonny etap projektowania. Po przygotowaniu
takiego wirtualnego materiału można przystąpić
do prób oświetlenia bryły budowli. Używa się do tego
celu realistycznych rozsyłów światłości, które symulują,
gdzie i ile pada światła na trójwymiarowy model. Dzięki
takim obliczeniom można uzyskać wizualizacje, które
wiernie odtwarzają przyszłą iluminację. Po dobraniu
sprzętu oświetleniowego oraz określeniu miejsc mon-
towania i wycelowania naświetlaczy, dalsze postępy
w realizacji iluminacji pozostają w rękach inwestora
i wykonawcy.
W czasie projektowania iluminacji warto skorzystać
z zasad – wytycznych dotyczących oświetlania obiektów,
między innymi takich jak: zasady spójności, zasady upo-
rządkowanego obrazu, zasady ukrywania naświetlaczy,
zasady podkreślania głębokości i wysokości, aby bardziej
wyeksponować piękno i architekturę budowli, nie powo-
dując dyskomfortu dla obserwatora.
W przypadku iluminacji mostów i wiaduktów zastały opra-
cowanie szczegółowe wskazówki dotyczące podświe-
tlenia tychże obiektów. Iluminując mosty czy wiadukty,
warto pamiętać, aby podkreślić linię poziomą łączącą
brzegi po obu stronach rzeki, np. podświetlając barierki,
przyczółki czy belki policzkowe. Nie należy zapominać
o oświetleniu podpór, aby most nie wyglądał jakby był
zawieszony w powietrzu. Oprócz wyżej wymienionych
elementów powinno się iluminować również elementy
konstrukcyjne mostu czy wiaduktu. Podświetlone części
takie jak wanty czy pylony dodają pewnego wdzięku,
charakteru oraz piękna budowli.
Dzięki nowym technologiom coraz częściej są wykonywa-
ne kompleksowe projekty oświetlenia zawierające poza
projektem elektrycznym również wizualizacje. Jednym
z takich przykładów jest wizualizacja estakady i mostu
(fot. 1). Wykorzystując trójwymiarowy model, można dużo
wcześniej zobaczyć, jak będzie wyglądało połączenie
oświetlenia ulicznego, tunelowego oraz iluminacji (fot. 2).
Wykorzystując takie projekty, dużo prościej jest uzyskać

Iluminacja
mostów i wiaduktów

Michał Pawlaczyk

Każde miasto
stara się w pewien
sposób zwrócić
na siebie uwagę.
Do niektórych
z nich ludzie
przyjeżdżają
ze względu
na rozwijający
się przemysł
i miejsca pracy.
Inne miejscowości
wabią ośrodkami
sportu i rekreacji,
a jeszcze inne
swoją historią,
zabytkowymi
budowlami oraz
ciekawą archi-
tekturą. Coraz
częściej widać,
że w miastach
są podświetlane
różne obiekty
w porze nocnej,
które również
przyciągają uwagę
mieszkańców,
a tym bardziej
turystów

.

m o s t y

p r o j e k t o w a n i e

45

ostateczny efekt w czasie realizacji. Jednym z takich przy-
kładów jest Most Zamkowy w Rzeszowie – to nowoczesna
stalowo-żelbetowa konstrukcja, o łącznej długości 173 m,
ok. 30 m szerokości i nośności 40 t. Jest on pięcioprzęsło-
wym mostem (2 przęsła po 44,0 m i 3 po 28,0 m) wcho-
dzącym w skład Trasy Zamkowej – jednej z głównych
arterii miasta, która rozciąga się od placu Śreniawitów, bie-
gnie wzdłuż Wisłoka, następnie rozgałęzia się na wschód
i prowadzi przez Most Zamkowy na drugi brzeg rzeki, zaś
drugie rozgałęzienie biegnie do ulicy Chopina (2).
Wspomniana wyżej inwestycja jest stosunkowo nową
realizacją, oddaną do użytku w 2002 r. Głównym celem

tego przedsięwzięcia było połączenie centrum miasta
z osiedlami mieszkalnymi leżącymi po wschodniej stronie
miasta. Początkowo projekt zakładał, że Most Zamkowy
będzie posiadać iluminację, dzięki czemu w porach wie-
czornych i nocnych wyglądałby jeszcze bardziej efektow-
nie. Niestety, pomysłu tego nie zrealizowano od samego
początku, mimo że ogłoszono na niego przetarg.
Na realizację tegoż przedsięwzięcia władze Miasta
zdecydowały się dopiero w drugim półroczu 2007 roku
(fot. 4) (2).
Prace wykonawcze ze względu na koszty przewidywały
kilka etapów. Tworząc koncepcję iluminacji tego mostu,

1a.

1b.

2.

Fot. 1. Wizualizacje: a) estakady;

b) mostu; wykonane przez
fi rmę Schréder

Fot. 2. Projekt iluminacji

estakady wykonany przez
fi rmę Schréder – połączenie
oświetlenia ulicznego,
tunelowego i iluminacji

46

starano się wyeksponować w I etapie prac iluminacyj-
nych linię kładki łączącej oba brzegi rzeki. Nie zapo-
mniano również o galeriach widokowych (balkonach)
umieszczonych po obu stronach mostu. Te elementy
konstrukcyjne wydobyto z mroku, iluminując je źró-
dłami światła o cieplejszej (niższej) temperaturze
barwowej w porównaniu z linią kładki. Nie zapomniano
również o podświetleniu filarów mostu oraz uzyska-
niu ciekawego efektu odbicia elementów kratownicy
w nurcie Wisłoka. Zamknięciem prac związanych
z oświetleniem tego obiektu będzie w przyszłości re-
alizacja II etapu iluminacji, polegająca na rozświetleniu
balustrady na całej długości mostu, tak jak to ma już
miejsce na iluminowanych „balkonach”. Cały projekt
iluminacji zakładał zamontowanie ok. 300 naświetlaczy
i opraw świetlówkowych.
Wykonana iluminacja sprawiła, że Most Zamkowy stał
się najefektowniejszym z rzeszowskich mostów, nie tylko
w dzień, ale również w nocy i na trwale wpisuje się w pej-
zaż tego miasta.
Innym przykładem realizacji jest most w Kanne w Bel-
gii, na którym jest ciekawy sposób oświetlenia jezdni
oraz chodników. Długość całkowita mostu wynosi
125,80 m (14,80 m + 96,20 m + 14,80 m), a szerokość
całkowita to 22,00 m. Oświetlenie jezdni wykonano
za pomocą opraw montowanych w konstrukcji mostu,
tzw. oświetlenie balustradowe (tubular lighting). Ten
sposób aranżacji sieci oświetleniowej umożliwia zrezy-
gnowanie z tradycyjnych słupów montowanych w kon-
strukcji nośnej. Dzięki użyciu tego typu opraw na jezdni
uzyskano natężenie oświetlenia na poziomie 20 lux
przy bardzo wysokiej jego równomierności ogólnej.
Ścieżki rowerowe oraz chodniki oświetlono przy użyciu
opraw wyposażonych w diody dużej mocy (1,2 W) LED
(Notis Linea) wykonane jako element poręczy. Obie

nowatorskie metody oświetlenia jezdni oraz chodników
i ścieżek rowerowych zapewniają dostateczny poziom
oświetlenia powierzchni roboczych przy jednoczesnym
wysokim współczynniku równomierności. Stwarzają
one wysoki komfort wizualny dla wszystkich użytkowni-
ków mostu.
Użycie opraw montowanych wzdłuż drogi, na małej
wysokości, oświetlających drogę oraz chodniki eliminuje
całkowicie światło „pasożytnicze” zaśmiecające górne
elementy konstrukcyjne mostu, mogące utrudniać tym
samym właściwą iluminację. Ten sposób oświetlenia
sprawia, że moc użytych opraw do iluminacji pylonów,
want oraz podpór jest minimalna, a mimo to uzyskano
bardzo ciekawe efekty wizualne. Warto zwrócić uwagę
na użycie różnych barw do iluminacji mostu – niebie-
skich diod LED dla pylonów oraz białych lamp metalo-
halogenkowych do oświetlania want. Użycie takiego
zestawienia kontrastu barwy daje bardzo piękny efekt,
który możemy podziwiać. Taka realizacja iluminacji
jeszcze bardziej eksponuje most i jego detale architekto-
niczne niezauważalne w ciągu dnia.

Podsumowanie

Dzięki rozwijającej się technice komputerowej, zna-
jomości zasad iluminacji oraz umiejętnościom w pro-
jektowaniu, wykonuje się wizualizacje kilku wariantów
oświetlenia mostów oraz wiaduktów przed wykonaniem
inwestycji. Po analizie wszystkich wersji podświetlenia
obiektu można wybrać tę najkorzystniejszą, która najle-
piej wyeksponuje budowlę w porze nocnej. Wykorzystu-
jąc takie rozwiązania, można dużo wcześniej rozwiązać
wiele problemów dotyczących uzyskania efektów czy
montażu naświetlaczy. Wykonując projekt iluminacji,
wiadomo, jakie efekty świetlne będą na moście czy
wiadukcie.



Piśmiennictwo
1. Zagan W.: Iluminacja obiek-

tów. Ofi cyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej,
Warszawa 2003.

2. Fernand A.: Iluminacja

mostu Zamkowego, http://
miasta.gazeta.pl/rze-
szow/1,34962,3888558.html

3. Materiały informacyjne

fi rmy Schréder Polska.

3a.

4a.

3b.

4b.

3c.

4c.

Fot. 3. Projekt iluminacji mostu w Bardzie:

a) oświetlenie dzienne; b) iluminacja
za pomocą opraw typu LED; c) iluminacja
za pomocą opraw świetlówkowych

Fot. 4. Most Zamkowy w Rzeszowie (3):

a) i b) wizualizacja komputerowa;
c) realizacja iluminacji