Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

dysleksja

MCH-R1A1P-062

EGZAMIN MATURALNY

Z CHEMII

Arkusz II

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdaj

ącego

1. Sprawd

Ĩ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron

(zadania 28 – 56). Ewentualny brak zg

áoĞ przewodniczącemu

zespo

áu nadzorującego egzamin.

2. Rozwi

ązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to

przeznaczonym przy ka

Īdym zadaniu.

3. W rozwi

ązaniach zadaĔ rachunkowych przedstaw tok

rozumowania prowadz

ący do ostatecznego wyniku oraz

pami

Ċtaj o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. U

Īywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

5. Nie u

Īywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.

6. Pami

Ċtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

7. Mo

Īesz korzystaü z karty wybranych tablic chemicznych, linijki

oraz kalkulatora.

8. Wype

ánij tĊ czĊĞü karty odpowiedzi, którą koduje zdający.

Nie wpisuj

Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej

dla egzaminatora.

9. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj

ą datĊ urodzenia i PESEL.

Zamaluj

pola odpowiadaj

ące cyfrom numeru PESEL. BáĊdne

zaznaczenie otocz kó

ákiem

i zaznacz w

áaĞciwe.

ĩyczymy powodzenia!

ARKUSZ II

MAJ

ROK 2006

Za rozwi

ązanie

wszystkich zada

Ĕ

mo

Īna otrzymaü

áącznie

50 punktów

Wype

ánia zdający przed

rozpocz

Ċciem pracy

PESEL ZDAJ

ĄCEGO

KOD

ZDAJ

ĄCEGO

Miejsce

na naklejk

Ċ

z kodem szko

áy

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

2

Zadanie 28. (1 pkt)

Poni

Īszy schemat przedstawia zdolnoĞü przenikania przez materiĊ róĪnych rodzajów

promieniowania jonizuj

ącego.

O

àÓW

ALUMINIUM

BETON

PAPIER

1

2

3

4

Wype

ánij poniĪszą tabelĊ, wpisując obok numeru ze schematu odpowiadający mu rodzaj

promieniowania (

Į, ȕ lub Ȗ).

Numer ze schematu

Rodzaj promieniowania

1

2

3

neutrony

4

Zadanie 29. (3 pkt)

Promieniotwórczy izotop w

Ċgla C-14 powstaje w górnych warstwach atmosfery i ulega

asymilacji przez ro

Ğliny w postaci tlenku wĊgla(IV). Równowaga, jaka siĊ ustala w procesach

od

Īywiania i oddychania w danym Ğrodowisku sprawia, Īe zawartoĞü wĊgla w organizmach

Īywych jest staáa. W przypadku obumarcia organizmu izotop C-14 przestaje byü uzupeániany
i z up

áywem czasu jego iloĞü w obumaráych szczątkach organizmu ulega zmniejszeniu

na skutek rozpadu promieniotwórczego.

Na podstawie: A. Czerwi

Ĕski, Energia jądrowa i promieniotwórczoĞü, Warszawa 1998

Ustal, wykonuj

ąc obliczenia, ile razy zmalaáa zawartoĞü izotopu wĊgla C-14 w drewnie,

które pochodzi z drzewa obumar

áego przed 11460 laty. Okres póátrwania tego izotopu

w

Ċgla wynosi 5730 lat.

Obliczenia:









Odpowied

Ĩ:

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

3

Zadanie 30. (2 pkt)

Do czterech probówek wlano po kilka cm

3

wody destylowanej, a nast

Ċpnie do probówki I

wsypano troch

Ċ chlorku wapnia, do probówki II – kilka krysztaáów sacharozy,

do probówki III wprowadzono troch

Ċ etanolu, a do probówki IV – odrobinĊ biaáka jaja

kurzego. Zawarto

Ğü kaĪdej probówki energicznie wymieszano.

chlorek wapnia

sacharoza

etanol

bia

áko jaja kurzego

woda

I

woda

II

woda

III

woda

IV

a) Podaj numer probówki, w której nie otrzymano roztworu w

áaĞciwego.

.......................................................................................................................................................

b) Nazwij metod

Ċ, za pomocą której moĪna wydzieliü sól znajdującą siĊ w probówce I.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 31. (2 pkt)

Poni

Īej przedstawiono wzory sumaryczne dwóch nierozpuszczalnych w wodzie

wodorotlenków chromu.

Cr(OH)

2

Cr(OH)

3

Spo

Ğród podanych wzorów wybierz wzór tego wodorotlenku, który ma charakter

amfoteryczny. Napisz w formie jonowej skróconej dwa równania reakcji, które dowodz

ą

w

áaĞciwoĞci amfoterycznych wybranego wodorotlenku.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania

28

29

30.1

30.2

31

Maks. liczba pkt

1

3

1

1

2

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

4

Zadanie 32. (2 pkt)

Przeprowadzono do

Ğwiadczenia, które ilustruje poniĪszy rysunek.

Na

2

S

(s)

H

2

O

I

II

H

2

O

ZnCl

2(s)

Podaj odczyn roztworów otrzymanych w obu probówkach. Odpowied

Ĩ uzasadnij, pisząc

w formie jonowej skróconej równania zachodz

ących reakcji.

probówka odczyn roztworu

równanie reakcji

I

II

Informacja do zadania 33. i 34.

Na poni

Īszym rysunku przedstawiono zestaw do otrzymywania tlenku siarki(IV) i badania

jego wp

áywu na roĞliny.

H

2

SO

4

Na

2

SO

3

NaOH

(aq)

Zadanie 33. (1 pkt)

Napisz w formie cz

ąsteczkowej równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania

tlenku siarki(IV) przedstawion

ą wyĪej metodą.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

5

Zadanie 34. (3 pkt)

Oblicz maksymaln

ą objĊtoĞü tlenku siarki(IV), jaka moĪe byü związana przez wodny

roztwór zawieraj

ący 3 mole wodorotlenku sodu w temperaturze 25ºC i pod ciĞnieniem

1013 hPa. Za

áóĪ, Īe produktem reakcji jest sól obojĊtna.

Warto

Ğü staáej gazowej R wynosi

mol

K

dm

hPa

1

,

83

3

˜

˜

.

Obliczenia:










Odpowied

Ĩ:

Informacja do zadania 35. i 36.

W poni

Īszej tabeli podano wartoĞci oraz ocenĊ pH opadów deszczowych.

pH

ocena pH opadów deszczowych

uwagi

poni

Īej 4,0

bardzo mocno obni

Īone

4,1 – 4,5

mocno obni

Īone

kwa

Ğne deszcze

4,6 – 5,0

lekko obni

Īone

5,1 – 6,0

normalne

6,1 – 6,5

lekko podwy

Īszone

Na podstawie: N. W. Skinder, Chemia a ochrona

Ğrodowiska, Warszawa 1995

W pewnym regionie Polski pobrano próbk

Ċ wody deszczowej i przeprowadzono jej analizĊ.

Stwierdzono,

Īe stĊĪenie obecnych w niej jonów wodorowych wynosi 0,00001 mol·dm

–3

.

Zadanie 35. (2 pkt)

Okre

Ğl pH badanej wody. Korzystając z informacji przedstawionych w tabeli, podaj

jego ocen

Ċ.

Warto

Ğü pH: .................................................................................................................................

Ocena pH: ....................................................................................................................................

Zadanie 36. (1 pkt)

Oce

Ĕ, jak zmieni siĊ pH wody deszczowej w badanym regionie po zainstalowaniu

urz

ądzeĔ do odsiarczania gazów kominowych w elektrociepáowni, w której jako paliwa

u

Īywano wĊgla kamiennego.

.......................................................................................................................................................

Nr zadania

32

33

34

35

36

Maks. liczba pkt

2

1

3

2

1

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

6

Zadanie 37. (3 pkt)

W temperaturze 25ºC zmierzono pH wodnego roztworu s

áabego jednoprotonowego kwasu

o st

ĊĪeniu 0,1 mol·dm

–3

. Wynosi

áo ono 4.

Oblicz sta

áą dysocjacji tego kwasu w temperaturze 25ºC.

Obliczenia:












Odpowied

Ĩ:

Informacja do zadania 38. i 39.

Dysocjacja kwasu ortofosforowego(V) przebiega w roztworach wodnych trójstopniowo:

H

3

PO

4

+ H

2

O

H

2

PO

4

-

+ H

3

O

+

K

a1

= 7,1

.

10

-3

H

2

PO

4

-

+ H

2

O

HPO

4

2-

+ H

3

O

+

K

a2

= 6,3

.

10

-8

HPO

4

2-

+ H

2

O

PO

4

3-

+ H

3

O

+

K

a3

= 4,4

.

10

-13

1.

2.

3.

K

a1

,

K

a2

,

K

a3

oznaczaj

ą staáe kolejnych etapów dysocjacji. Podane wartoĞci staáych odnoszą

si

Ċ do temperatury 25ºC.

Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997

Zadanie 38. (1 pkt)

Napisz wzór jonu, którego st

ĊĪenie w wodnym roztworze H

3

PO

4

jest:

a) najwi

Ċksze ................................................................

b) najmniejsze ..............................................................

Zadanie 39. (1 pkt)

Okre

Ğl, jaką rolĊ wedáug teorii BrĘnsteda peáni jon H

2

PO

4

–

w reakcji opisanej

równaniem 2.

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

7

Zadanie 40. (1 pkt)

W produkcji nawozu fosforowego z trudno rozpuszczalnego w wodzie ortofosforanu(V)
wapnia otrzymuje si

Ċ rozpuszczalny diwodoroortofosforan(V) wapnia.

Napisz w formie cz

ąsteczkowej równanie tej reakcji.

.......................................................................................................................................................

Informacja do zadania 41. i 42.

W silnikach spalinowych – w wysokiej temperaturze – przebiegaj

ą róĪne reakcje uboczne.

Powstaj

ące spaliny w kontakcie z tlenem ulegają dalszym przemianom. Ze wzglĊdu

na szkodliwo

Ğü produktów, do najwaĪniejszych naleĪą procesy:

I. N

2(g)

+ O

2(g)

2NO

(g)

'

o

K

298

H

182,5 kJ

II. 2NO

(g)

+ O

2(g)

2NO

2(g)

'

o

K

298

H

–114,1 kJ

Zadanie 41. (2 pkt)

Okre

Ğl, jak zmieni siĊ (w ukáadzie zamkniĊtym) iloĞü produktu w stosunku do iloĞci

substratów

a) reakcji I, je

Ğli nastąpi wzrost temperatury.

.......................................................................................................................................................

b) reakcji II, je

Ğli nastąpi wzrost ciĞnienia.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 42. (2 pkt)

Oblicz standardow

ą entalpiĊ reakcji:

N

2(g)

+ 2O

2(g)

2NO

2(g)

Obliczenia:













Odpowied

Ĩ:

Nr zadania

37

38

39

40

41

42

Maks. liczba pkt

3

1

1

1

2

2

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

8

Zadanie 43. (3 pkt)

Chlor mo

Īna otrzymaü w wyniku reakcji kwasu solnego z manganianem(VII) potasu.

Produktami tej reakcji, oprócz chloru, s

ą: chlorek manganu(II), chlorek potasu i woda.

Napisz w formie cz

ąsteczkowej równanie tej reakcji i dobierz w nim wspóáczynniki

stechiometryczne metod

ą bilansu elektronowego. Zapisz wzory substancji, które peánią

w tej reakcji rol

Ċ utleniacza i reduktora.

Bilans elektronowy:

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zbilansowane równanie reakcji:

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Wzór utleniacza: ..............................................................................

Wzór reduktora: ...............................................................................

Zadanie 44. (2 pkt)

Wodny roztwór siarczanu(VI) sodu poddano elektrolizie z u

Īyciem elektrod grafitowych.

Napisz równania reakcji, które przebiega

áy na elektrodach w czasie opisanego procesu.

Równanie reakcji anodowej:

.......................................................................................................................................................

Równanie reakcji katodowej:

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

9

Informacja do zadania 45. i 46.

Poni

Īej przedstawiono zaleĪnoĞü zawartoĞci wĊgla (wyraĪoną w procentach masowych)

w alkanach, alkenach i alkinach od liczby atomów w

Ċgla w cząsteczce.

75,00

80,00

85,00

90,00

95,00

0

10

20

30

40

50

Liczba atomów C

Z

a

w

a

rt

oĞ

ü

p

ro

c

e

n

to

w

a

C

,

%

A

C

B

Zadanie 45. (1 pkt)

Przyporz

ądkuj wykresom A, B i C nazwy szeregów homologicznych wymienionych

w informacji wst

Ċpnej.

Wykres A: .................................................................

Wykres B: .................................................................

Wykres C: .................................................................

Zadanie 46. (1 pkt)

Okre

Ğl, do jakiej wartoĞci procentowej zawartoĞci wĊgla dąĪą krzywe A i C. OdpowiedĨ

uzasadnij obliczeniami.

Obliczenia:









Odpowied

Ĩ:

Nr zadania

43.1

43.2

43.3

44

45

46

Maks. liczba pkt

1

1

1

2

1

1

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

10

Zadanie 47. (2 pkt)

Napisz wzory pó

ástrukturalne (grupowe) trzech izomerycznych alkinów zawierających

5 atomów w

Ċgla w cząsteczce.

Wzór izomeru I:




Wzór izomeru II:




Wzór izomeru III:

Zadanie 48. (1 pkt)

Okre

Ğl liczbĊ wiązaĔ typu ı i typu ʌ miĊdzy atomami wĊgla w cząsteczce związku

o nast

Ċpującym wzorze:

C

H

2

C

CH

CH

2

CH

3

Liczba wi

ązaĔ typu ı: ..............................................................

Liczba wi

ązaĔ typu ʌ: ..............................................................

Zadanie 49. (2 pkt)

Poni

Īej przedstawiono wzory póástrukturalne (grupowe) dwóch pochodnych propanu.

Podaj wzór pó

ástrukturalny (grupowy) jednego izomeru kaĪdego z tych związków.

H

3

C

C

CH

3

O

Wzór izomeru:

H

3

C

CH

2

C

O

OH

Wzór izomeru:

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

11

Zadanie 50. (2 pkt)

Zwi

ązek A, bĊdący chloropochodną pewnego alkanu, poddano przemianom, które ilustruje

poni

Īszy schemat.

A

B

+ KOH

(aq)

+ CH

3

COOH

CH

3

CH

C

H

3

O

C

CH

3

O

st. H

2

SO

4

a) Podaj nazw

Ċ systematyczną związku A.

.....................................................................................................................................................

b) Napisz, u

Īywając wzorów póástrukturalnych (grupowych), równanie reakcji, której

ulega zwi

ązek B.

Informacja do zadania 51. i 52.

W chemii

ĪywnoĞci waĪnymi reakcjami są reakcje fermentacji. PoniĪej przedstawiono

schematyczny zapis przebiegu fermentacji alkoholowej i fermentacji mlekowej.
fermentacja alkoholowa:

C

6

H

12

O

6

ĺ 2C

2

H

5

OH + 2CO

2

(glukoza)

fermentacja mlekowa:

C

6

H

12

O

6

ĺ 2CH

3

CH(OH)COOH

(glukoza) (kwas mlekowy)

Zadanie 51. (1 pkt)

Uzupe

ánij poniĪszy schemat, tak aby przedstawiaá on wzory pary enancjomerów kwasu

mlekowego.

C

C

Zadanie 52. (2 pkt)

Okre

Ğl, czy etanol moĪe wystĊpowaü w formach enancjomerów. OdpowiedĨ uzasadnij.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania

47

48

49

50.1

50.2

51

52

Maks. liczba pkt

2

1

2

1

1

1

2

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

12

Zadanie 53. (3 pkt)

Opisz, w jaki sposób mo

Īna doĞwiadczalnie sprawdziü obecnoĞü skrobi w bulwach

ziemniaków, maj

ąc do dyspozycji wodĊ bromową i wodny roztwór jodku potasu.

Podaj opis s

áowny wykonania doĞwiadczenia oraz obserwacje, dotyczące wykrywania

skrobi w bulwach ziemniaków.

Opis s

áowny wykonania doĞwiadczenia:

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Obserwacje:

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Informacja do zada

Ĕ 54. – 56.

Wodorotlenek sodu jest g

áównym skáadnikiem preparatów do czyszczenia niedroĪnych rur

i syfonów. Na etykiecie jednego z takich preparatów znajduje si

Ċ nastĊpujące ostrzeĪenie:

Nie stosowa

ü do czyszczenia instalacji aluminiowych

.

Zadanie 54. (1 pkt)

Uzasadnij powy

Īsze ostrzeĪenie, zapisując w formie jonowej równanie reakcji

chemicznej, która zasz

áaby po zastosowaniu takiego preparatu do czyszczenia instalacji

aluminiowej. Pami

Ċtaj, Īe jednym z produktów reakcji glinu z zasadą sodową jest

wodór.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

13

Zadanie 55. (1 pkt)

Wodorotlenek sodu w obecno

Ğci wody reaguje z táuszczem znajdującym siĊ w zatkanych

rurach.

Napisz równanie tej reakcji przyjmuj

ąc, Īe cząsteczki táuszczu zbudowane są wyáącznie

z tristearynianu glicerolu. W zapisie zastosuj pó

ástrukturalne (grupowe) wzory

tristearynianu glicerolu i glicerolu oraz sumaryczne wzory reszt w

Ċglowodorowych

kwasu organicznego.

Zadanie 56. (1 pkt)

Okre

Ğl, jaka wáaĞciwoĞü fizyczna produktów reakcji táuszczu z zasadą sodową jest

podstaw

ą opisanej metody udraĪniania rur.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Nr zadania

53.1

53.2

54

55

56

Maks. liczba pkt

2

1

1

1

1

Wype

ánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Arkusz II

14

BRUDNOPIS

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl