14

POCZĄTKI

HAKIN9 2/2009

W

yróżniamy dwa typy centrów danych
(ang. Data Center) – pierwszy to
małe, zamknięte centra na potrzeby

jednej bądź kilku firm (np. centra danych
supermarketów, szkół, małych operatorów, firm).
Są one zwykle centrami najmniej rozwiniętymi
technologicznie, nie posiadają szczególnych
zabezpieczeń, służą do użytku wewnętrznego,
niekoniecznie są podłączone do Internetu.
Jednak my zajmiemy się tym drugim typem
– są to komercyjne centra stworzone do
utrzymywania serwerów klientów.

Komercyjne centra danych

Profesjonalne, komercyjne centrum danych
powinno mieć przede wszystkim:

• w pełni redundantne łącza do sieci Internet

zarządzane przez protokół BGP4 (dzięki czemu
w przypadku awarii jednego z nich ruch
automatycznie zostanie przekierowany na
drugie),

• klimatyzację przemysłową,
• system gaszenia gazem obojętnym,
• wpięcie do co najmniej dwóch niezależnych

źródeł zasilania (z wyłączeniem agregatów i
akumulatorów),

• zasilanie bateryjne, które powinno być o takiej

pojemności, aby móc wytrzymać do momentu
uruchomienia generatora,

• generator prądu,
• ochronę fizyczną 24/7.

DOMINIK NOWACKI

Z ARTYKUŁU

DOWIESZ SIĘ

co to jest centrum danych,

w jaki sposób je wybrać,

co to jest serwer dedykowany i

kolokacja oraz co robić, jeśli te

usługi to za dużo,

jakie są zasady związane z

adresami IP,

czym są punkty wymiany ruchu.

CO POWINIENEŚ

WIEDZIEĆ

centrum danych (ang. Data

Center) to miejsce, gdzie

uruchamiane są serwery

przetwarzające dane,

serwerowni nie wybiera się jak

ryżu w hipermarkecie. Należy

dokładnie przeanalizować, czy

na pewno spełnia wszystkie

nasze wymagania,

w centrum danych bardzo

ważna jest redundancja łączy,

zasilania i sprzętu,

adresy IP przydzielane przez

serwerownie zmieniają się,

kiedy zdecydujemy się na

przeniesienie serwera do innej

firmy.

Jeżeli będziemy chcieli skorzystać z usług
centrum danych, będziemy musieli zapłacić
przede wszystkim za miejsce w szafie
dystrybucyjnej (sprzedawane w modułach 19”
w jednostkach 1U [wys. 44mm]) i za łącze. Przy
tym wstawienie serwera w obudowie RACK
19” o wielkości 1U kosztuje o wiele mniej niż
serwera w obudowie Tower. Niektóre centra
danych wręcz nie przyjmują serwerów w
obudowach innych niż 19”. Dodatkowo część
firm pobiera również opłaty za prąd, jaki zużywa
serwer.

Serwery dedykowane

Jeśli nie mamy środków na inwestycję
we własną maszynę, tudzież zamierzamy
korzystać z usługi przez krótszy okres, może
się okazać, że bardziej opłacalne będzie
wydzierżawienie serwera od centrum.
Większość firm ma w ofercie takie rozwiązania.
Są to urządzenia bardzo różne – od pecetów
przystosowanych bardziej do zastosowań
domowych aż po profesjonalne, wielordzeniowe
i wieloprocesorowe potwory do zadań
specjalnych. Innymi słowy – do wyboru, do
koloru – każdy znajdzie coś dla siebie.

Jeżeli zależy nam na wysokiej bezawaryjności

sprzętu, gwarantowanym czasie reakcji serwisu,
naprawy, profesjonalnym dobraniu komponentów
– należy pomyśleć o serwerze markowym. Są
dwie firmy o największej renomie, otwierające
peleton – HP oraz Dell.

Stopień trudności

Centrum

danych

Głęboko pod ziemią, w pomieszczeniach przypominających schrony

atomowe, ciągną się aleje wypełnione migotaniem diod i szumem

aparatury chłodzącej. Aleje wypełnione petabajtami informacji,

skrupulatnie sortowanych siłą magnetooporu. Istnieją tez ONI –

istoty żywe, chyba ludzkie, czuwające nad bezpieczeństwem owych

alei ... Brzmi jak temat z filmu SF?

15

CENTRUM DANYCH

HAKIN9

2/2009

Ceny markowych urządzeń zaczynają

się od ok. 2000 zł netto. W tej cenie
nie dostaniemy jednak jakiegoś super
mocnego rozwiązania, jednak dokładając
trochę więcej, możemy zyskać bardzo
dużo na wydajności. Nie każda firma jest
w stanie sobie pozwolić na jednorazowy
wydatek kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu
tysięcy złotych – z pomocą przychodzą
firmy leasingowe.

Kolokacja

Z usługi kolokacji możemy skorzystać,
kiedy posiadamy własną maszynę
i chcemy, aby została podłączona
do łączy i infrastruktury operatora
centrum danych. Koszt tej usługi zależy
zazwyczaj od rodzaju obudowy (Rack
/ Tower) oraz zapotrzebowania na
łącze, jakie wyrażamy. Często centra
danych uzależniają opłatę także od
ilości prądu, jaką pobiera nasz serwer.
Im mniej miejsca w stelażu zajmować
będzie serwer (im mniej U będzie
miał), tym mniejszy będzie koszt jego
kolokacji w centrum danych. Część
centrów danych uznaje kolokację
za usługę niestandardową i pobiera
wyższe opłaty niż w przypadku
serwerów dedykowanych. Dlatego, jeśli
jesteśmy zainteresowani tą usługą,
warto zapoznać się z ofertami wielu
operatorów.

Należy też pamiętać, że w przypadku

kolokacji to właściciel sprzętu
obowiązany jest do jego serwisowania,
i to on musi zapewnić części zastępcze
i ewentualny serwis w przypadku awarii
urządzenia.

Kupując markowy, serwer sugeruję

rozważyć wykup usługi reakcji na awarię
do 4h dla newralgicznych działów
IT, oferowanej przez największych
producentów. Dzięki temu podczas
awarii serwera nasza praca będzie
sprowadzała się do wykonania telefonu
do centrum serwisowego producenta.
Po zgłoszeniu awarii sprzętowej przez
klienta dyspozytor wysyła kuriera ze
sprzętem z magazynu oraz serwisanta
w miejsce kolokacji serwera. Ponadto,
dla zapewnienia możliwie najwyższego
poziomu świadczenia usług, należy się
upewnić, że w nocy czy też w święto
podczas awarii wybrane centrum danych
będzie skłonne wysłać kogoś od siebie

do serwerowni, aby odpowiednio ugościć
pracownika serwisu.

Systemy operacyjne

Tutaj wybieramy w zależności od
zastosowań. Jeżeli chcemy korzystać z
aplikacji, które działają na Linuksie, to
nie ma się tutaj nad czym zastanawiać.
Jeżeli zależy nam na posiadaniu
Windowsa na serwerze dedykowanym
tudzież kolokowanym, warto poszukać
operatora, który ma podpisaną umowę
SPLA (ang. Service Provider Level
Agreement) z firmą Microsoft bądź
samemu takową podpisać. Dzięki temu
nie trzeba płacić kilku tys. zł z góry
za licencje i zawracać sobie głowy
nieuchronną premierą serwerowej wersji
Windowsa 7. W ramach umowy SPLA
za oprogramowanie firmy Microsoft
(systemy, bazy danych, serwery
terminalowe itp.) płacimy miesięcznie i
mamy prawo do korzystania zawsze z
najnowszych wersji oprogramowania.

Łącze

Ogólnie rzecz biorąc, są 3 główne
techniki rozliczania użycia łącza przez
klienta. Pierwszą metodą, która jest
zwykle najbardziej opłacalna przy
niewielkim ruchu, jest rozliczanie za
gigabajty, które są przesyłane przez
serwer w ciągu jednego okresu
rozliczeniowego. Drugą jest metoda
95. percentyla, polegająca na zliczaniu
wartości szczytowych użycia łącza
– tzw. próbek, które są pobierane w
określonych odstępach czasu. Wartości
szczytowe tych próbek są odrzucane.
W tej metodzie osobno zlicza się
transfer wychodzący i przychodzący. W
większości firm płaci się albo za ruch
wychodzący, albo za przychodzący – w
zależności od tego, który jest większy w
danym okresie rozliczeniowym. Ostatnim
typowym sposobem rozliczania łącza jest
statyczny wykup łącza symetrycznego.
Polega on na zadeklarowaniu przez
klienta konkretnej ilości megabitów, z
której chce korzystać. Ta metoda ma
zarówno plusy, jak i minusy. Plusem
jest to, że zawsze wiemy, ile zapłacimy
za łącze, a minusem – to, że jeśli
zapotrzebowanie na ruch będzie większe
niż wykupione pasmo, to prędkość
transferu znacznie się zmniejszy, zaczną

się gubić pakiety, zauważalnie spadnie
jakość usługi.

Warto także zwrócić uwagę na to,

czy łącze, które zostanie przydzielone do
serwera (myślę tutaj głównie o metodzie
95. percentyla i przydziale statycznym)
ma limit ruchu do sieci Telekomunikacji
Polskiej. Niektóre centra danych stosują
politykę udostępniania tylko części pasma
do sieci TP w ramach łącza – np. 20%
przydzielonego pasma do sieci TP, 100%
do pozostałych operatorów. Proszę zwrócić
uwagę, że obecnie w dalszym ciągu
większość ruchu krajowego to ruch z i do
sieci Telekomunikacji Polskiej.

Bardzo ważne jest to, aby centrum

danych miało niezależne połączenia z jak
największą liczbą operatorów – z dwóch
powodów. Po pierwsze, w przypadku
awarii jednego z połączeń do sieci jest
możliwość przekierowania ruchu na łącze
innego operatora. Po drugie, dzięki temu
uzyskujemy znacznie szybsze (w sensie
czasu dostępu) połączenie do sieci
operatora. W optymalnej sytuacji centrum
danych powinno posiadać co najmniej
2 niezależne łącza do dwóch różnych
operatorów.

Jednym z atutów konkretnego

centrum danych może być wpięcie do
punktu wymiany ruchu (np. PL-IX, AC-
X). Punkty wymiany ruchu zrzeszają
operatorów, którzy wymieniają się
ze sobą ruchem do swoich sieci.
Klienci centrum danych, które wpięte
jest do punktu wymiany ruchu, mają
zwykle niższe czasy dostępu do sieci
zrzeszonych operatorów.

Podczas wyboru oferty konkretnego

centrum danych warto zapewnić sobie
w umowie odpowiednie warunki SLA
(ang. Service Level Agreement), czyli
czas reakcji na awarię sprzętową czy
też minimalny czas przerwy w działaniu

Rysunek 1.

Szafy dystrybucyjne

16

POCZATKI

HAKIN9 2/2009

CENTRUM DANYCH

17

HAKIN9

2/2009

sprzętu, po którym można żądać od
operatora rekompensaty.

Adresy IP

Należy pamiętać, że adresy IP
przydzielane przez operatora do serwera
dedykowanego czy też kolokacji są
przypisane przede wszystkim nie do
klienta, a do operatora i jeśli zachce się
nam zmienić lokalizację naszych maszyn,
trzeba będzie te adresy zwrócić. Każda
zmiana adresacji jest kłopotliwa – trzeba
przekonfigurować usługi, aby działały
na nowym adresie IP, zmodyfikować
zaporę ogniową (firewall), pozmieniać
wpisy w serwerach DNS czy też rozgłosić
informacje o zmianie adresów. Dlatego
tak ważny jest odpowiedni wybór
lokalizacji dla maszyny – dzięki temu po
prostu nie robimy sobie niepotrzebnej
pracy na później. Czasami warto wydać
kilka złotych więcej i mieć zapewnioną
jakość niż korzystać z usług firmy,
która ma niewiarygodnie niskie ceny,
krótko istnieje na rynku czy też nie ma
najlepszej opinii.

Kwestia liczby adresów IP, a także

możliwości i cen dokupienia nowych
zależy bezpośrednio od oferty danego
operatora. Droższe centra danych

potrafią przydzielić klientowi potrzebną
ilość adresów w ramach ceny kolokacji
czy też serwera dedykowanego,
oczywiście po krótkim umotywowaniu, do
czego są one potrzebne. Tańsze zwykle
wymagają opłat za każdy dodatkowy
adres IP bądź nie dają możliwości
powiększenia liczby adresów do takiej
wielkości, jaka nas interesuje. Należy to
sprawdzić przed zakupem serwera.

Jeśli potrzebujemy dużej liczby

adresów (prefiksu co najmniej /24,
czyli 255 adresów IP lub /23, czyli 510
adresów IP), warto poszukać centrum
danych, które ma status LIR-a
(ang. Local Internet Registry)
w międzynarodowej organizacji RIPE,
która zajmuje się zarządzaniem
zasobami adresów IP w Europie. To,
czy firma jest LIR-em zarejestrowanym
w Polsce (świadczącym usługi na jej
terenie), możemy sprawdzić na stronie
internetowej organizacji pod adresem
http://ripe.net/membership/indices/
PL.html.
Wyróżniamy dwa typy adresacji:

• PA – Provider Aggregatable

– są to klasy (grupy, prefiksy) adresów
powiązane z operatorem, który

występuje w naszym imieniu o jej
przydzielenie,

• PI – Provider Independent – jest to

rodzaj klasy niezależnej od dostawcy,
którą można swobodnie przenosić
pomiędzy różnymi sieciami. Plusem
klas niezależnych jest to, że gdy
zmienimy operatora, nie zmienia się
nam adresacja IP.

Co do kosztów całych prefiksów – znowu
kształtują się one w zależności od oferty
danego operatora. Niektórzy dają je
za darmo, niektórzy za odpłatnością,
niektórzy wcale. Pewne jest to, że nie
wszyscy mogą taką klasę dostać. Adresy
IP w wersji 4 nieubłaganie się kończą, stąd
zarówno operatorzy, jak i RIPE prowadzą
bardzo oszczędną politykę ich rozdawania.
Operator i RIPE, który rozpatruje wnioski o
klasy, muszą mieć pewność, że adresy nie
będą leżały odłogiem.

Klasy PA przydzielane są na czas

korzystania z usług danego centrum,
natomiast klasy PI pozostają w naszej
dyspozycji tak długo, jak prowadzimy
działalność podaną podczas
wnioskowania o przydział klasy.

Nawiązując do tego, co napisałem

kilka linijek wyżej – że adresy IP w

Tabela 1.

Wybrane centra danych w Polsce – Popularne na forach hostingowych – z dobrą opinią*

Centrum danych

Miasto

BGP4

Dostęp do punktu/

ów wymiany ruchu

Strona internetowa

Gdańsk

ˇ

ˇ

www.nephax.com

Warszawa

ˇ

ˇ

www.atman.pl

Kraków

ˇ

www.szara.net

Warszawa

ˇ

ˇ

www.nask.pl

Poznań

ˇ

ˇ

www.beyond.pl

Warszawa

ˇ

ˇ

www.wdc.pl

Warszawa

ˇ

ˇ

www.gtsenergis.pl

Gdańsk

ˇ

www.balticdatacenter.pl

16

POCZATKI

HAKIN9 2/2009

CENTRUM DANYCH

17

HAKIN9

2/2009

wersji czwartej się kończą – podczas
wybierania centrum warto dowiedzieć
się, czy urządzenia operatora obsługują
adresy IP w wersji szóstej oraz czy
operator jest w stanie przydzielić klasę
adresów IPv6, a jeśli nie – to jakie są
jego plany dotyczące implementacji tej
wersji protokołu.

Punkty wymiany ruchu

Punkty Wymiany Ruchu
Międzyoperatorskiego (ang. Internet
Exchange Point) są to miejsca, w których
operatorzy internetowi wymieniają się
ruchem do swoich sieci. W Polsce mamy
dwa większe, znane punkty.

Większym z nich jest PL-IX, czyli

Polish Internet Exchange (www.pl-ix.pl),
zrzesza on obecnie 78 operatorów
– od operatorów sieci kablowych, przez
operatorów telekomunikacyjnych (takich
jak ATMAN, GTS czy Netia), aż po centra
danych, sieci telefonii komórkowej,
konsorcja medialne i operatorów
zagranicznych.

Kolejnym punktem wymiany ruchu

jest AC-X (www.ac-x.pl), stworzony przez
operatorów ATMAN oraz Crowley Data
Poland. Zrzesza on znacznie więcej sieci,
jednak są to zwykle sieci dużo mniejsze i
podpięte przez innego operatora.

Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo jest kolejnym
argumentem przemawiającym za
kolokacją serwera bądź jego wynajęciem
od centrum danych. Należy pamiętać
o zagrożeniach dla serwera i łącza ze
strony sieci Internet. Najważniejszymi
są ataki DDoS (ang. Distributed Denial
Of Service), z którymi dość trudno się
walczy. Nie należy zapomnieć także o
atakach typu brute force np. na usługę
ssh. Skuteczne zabezpieczenie przed
takimi atakami wymaga pewnego
nakładu kosztów na urządzenia bądź (w
mniejszym zakresie) ogromnego nakładu
pracy na napisanie odpowiednich reguł
zabezpieczeń. W dobrych serwerowniach
możemy zapomnieć o problemach
wymienionych powyżej. Oczywiście w
dalszym ciągu musimy zabezpieczyć
swój serwer przed atakami, przed
którymi firewalle nie są nas w stanie
uchronić. Podczas wyboru partnera,
który będzie świadczył dla nas

usługi kolokacji, tudzież wynajmował
nam serwer dedykowany, należy
się dokładnie dowiedzieć, jaka jest
procedura postępowania w konkretnym
centrum danych w przypadku ataku na
serwer – czy jest on odłączany (tanie,
mniej zaawansowane, lowendowe
serwerownie), żeby nie zagrozić
działaniu sieci, czy też jest broniony
przez urządzenia i pracowników centrum
(lepsze serwerownie). Jest to bardzo
ważny element, o którym nie wolno
zapomnieć szukając miejsca dla
swojego projektu.

Dla kogo?

Lepiej powierzyć swoją maszynę
dobremu centrum danych z kilku
prostych przyczyn:

• profesjonalne centrum danych ma o

wiele lepsze warunki techniczne dla
serwera,

• umieszczenie urządzenia w centrum

jest wbrew pozorom o wiele tańsze
niż w swojej firmie. Istotnie, trzymając
serwer u siebie, nie zapłacimy za
miejsce dla niego. Za to detaliczne
kupno łącza od operatora będzie
nas kosztować dużo więcej.
Przypominam, że minimum dla
zachowania najwyższej jakości usług
jest posiadanie dwóch łączy o tej
samej przepustowości oraz zasilania
awaryjnego, a w celu ochrony przed
dłuższymi awariami – generatora.
Budowa tak profesjonalnej infrastruktury
dla kilku serwerów jest zwykle
nieopłacalna.

Potrzebuję czegoś więcej
niż hosting WWW, a serwer
dedykowany jest dla mnie zbyt duży

Istotnie, wiele firm staje przed takim
dylematem. Konto WWW ma zbyt słabe
parametry dla projektu albo po prostu
występuje potrzeba uruchomienia
własnych aplikacji. Nie jest to jednak
tak duże zapotrzebowanie, aby od razu
uruchamiać serwer dedykowany. Z
pomocą przychodzą dostawcy rozwiązań
wirtualnych – czyli dostawcy serwerów
VPS. Serwer VPS jest wydzielonym
kawałkiem serwera dedykowanego o
ustalonych prawach do zasobów. Jest
zwykle znacznie tańszy od dedyka,

czasami praktycznie nie ustępując
mu w funkcjonalności i wydajności.
Warto się zastanowić, czy projekt ma
aż takie wymagania, że trzeba na
niego przeznaczyć cały, droższy serwer
dedykowany, czy może wystarczy serwer
wirtualny, dzięki któremu możemy
zaoszczędzić miesięcznie nawet kilkaset
złotych.

Podsumowanie

Podsumowując, wybór centrum danych
nie powinien być decyzją chwili podjętą
na podstawie zasłyszanej w radiu,
przeczytanej w gazecie, wyświetlonej
kontekstowo w Googlach, czy pięknie
wypozycjonowanej reklamy. Warto
jest się zastanowić czy aby na pewno
warto skorzystać z tańszej oferty
– np. lowendowej, gdzie w przypadku
awarii albo będziemy długo czekać na
naprawę, albo dużo za nią zapłacić.
Warto dowiedzieć się w jakich godzinach
można uzyskać pomoc od pracowników
zlokalizowanych na miejscu w centrum,
w jaki sposób reagują na awarię łącza,
jakie mają zabezpieczenia czy to przed
awarią łączy, brakiem dostaw prądu
czy też dostępu fizycznego do Centrum.
Warto dowiedzieć się jaką procedurę
centrum zastosuje, gdy otrzyma
zgłoszenie o rozpowszechnianiu treści
czy też oprogramowania naruszającego
czyjeś dobra, czy zadzwonią do klienta
z prośbą o usunięcie pliku? A może
po prostu wyłączą serwer? Należy
pamiętać, że każdy przestój w działaniu
serwera, szczególnie w godzinach
szczytu, może narazić nas na starty.
Mogą to być straty finansowe (brak
sprzedaży, reklamacje z powodu nie
wyświetlania reklamy), w odwiedzinach
strony, pozycji w Googlach czy też w
końcu straty na opinii o serwisie wśród
internautów. Żegnając się z Państwem
chciał bym zostawić przesłanie
– kupuj rozważnie. Tanie i dobrze
rozreklamowane nie znaczy dobre.

Dominik Nowacki

Od kilku lat zajmuje się administracją serwerami

oraz sieciami komputerowymi. Swoją wiedzę opiera

głównie na własnym doświadczeniu, które zdobywa

podczas obecności na szkoleniach firm takich jak

Cisco, Intel, Corel czy Microsoft oraz rozwiązując

całą gamę problemów użytkowników firmy, w której

pracuje.

Kontakt z autorem: [e-mail]