Wykłady z chorób wewnętrznych koni
22.02.2012
Choroby skóry koni
Dr hab. Andrzej Pomianowski, prof. UWM
Gruczoł łojowy może się zatkać  namnażanie bakterii, np. zapalenie mieszków gruczołów łojowych,
dodatkowo mieszków włosowych.
Tkanka podskórna  jeśli rozległy, długotrwający proces chorobowy.
Wykwity pierwotne (efflorescentie primariae):
" Bezpośrednio związane z toczącym się procesem chorobowym
" Nie są to objawy patognomoniczne, ale pozwalają na zorientowanie się z jakim rodzajem
choroby mamy do czynienia
" Plamka (macula)
o Płaska, ograniczona zmiana zabarwienia (krew, pigment) o średnicy poniżej 1 cm
" Plama  powyżej 1 cm
" Grudka (papula)
o Mała, twarda wyniosłość do 1 cm, pod naskórkiem, ale obejmuje też skórę właściwą
" Guzek (tuberculum)
o Twardy, wyniosły twór o średnicy powyżej 1 cm, twór niepokojący, czasem
niepotrzebnie, bo może to być zmiana, narośl o łagodnym charakterze
" Guz (tuber, nodus)
o Wykwit o dużej średnicy np. guz nowotworowy  do radykalnego usunięcia
chirurgicznego, bardzo często uszypułowane, jak naciekają jest gorzej
" Pęcherzyk (vesiculum)
o Ostro odgraniczona wyniosłość wypełniona surowiczym płynem o średnicy do 1 cm.
Położony pod warstwa rogową, sródnaskórkowo, podnaskórkowo.
" Krosta (pustula)
o Mała wyniosłość skowy wypełniona ropa (leukocyt, bakterie)
" Bąbel (urtica)
o Dobrze odgraniczone, płaskie, swędzące zgrubienie skóry, któremu towarzyszy
obrzęk, pojawia się w ciągu kilku minut i znika po kilku godzinach. Pokrzywka jeśli
występuje dużo równocześnie. Występują przy alergii pokarmowej (substancje
białkowe  gwałtowna reakcja alergiczna).
" Torbiel/cysta (cystis)
o Jama skóry wyścielona nabłonkiem i wypełniona elementami płynnymi i stałym, np.
zrogowaciałym nabłonkiem, wydzieliną gruczołów.
Wykwity wtórne (efflorescentiae secundinariae):
" Powstają z wykwitów pierwotnych, są one wywołane urazami (np. drapanie), stanem
zapalnym skory
" Skora nabiera nieswoistego, nie diagnostycznego obrazu
" A
uska (squama)
o Nagromadzenie martwych, powierzchownych komórek naskórka złuszczających się z
powierzchni skóry. Zmiana często spotykana przy ropnych powierzchownych
zapaleniach skory
" Nadżerka (erosio)
o Powierzchowne ubytki tkanek, gojące się bez blizny. Powstają w wyniku urazu,
pęknięcia pęcherzyków, krost.
1 Cytryna, Marc0 i spółka
" Strupy (crusta)
o Utworzone z komórek zaschniętego, surowiczego i/lub krwistego wysięku. Jeden z
etapów gojenia.
" Wrzód (ulcus)
o Ubytek tkanki sięgający w głąb skory właściwej. Goi się przez bliznowacenie. Powstaje
przy pęknięciu ropnia.
" Przetoka (fistula)
o Są to mniej lub bardziej głębokie zmiany, z których sączy się płyn
" Blizna (cicatrix)
o Jeden z etapów gojenia, w którym tkanka włóknista zastępuje skore
" Zliszajowacenie (lischenisatio)
o Zgrubiała i twarda zmiana skórna, która powstaje w wyniku długotrwałego działania
czynnika drażniącego np. drapania, ocierania. Bardzo często dochodzi do
hiperpigmentacji o kolorze szarawo-niebieskim
" Szczelina (fissura)
o Powstaje w wyniku pęknięcia zgrubiałej, zliszajowaciałej skory
Zmiany barwnikowe
" Przebarwienie (hiperpigmentatio)
" Odbarwienie (hipopigmentatio)
Formularz badania
Topografia zmian
Są miejsca charakterystyczne do lokalizacji zmian. Np. symetria zmian przy zaburzeniach
hormonalnych.
Kłąb  najwyżej umiejscowiony fragment grzbietu ssaka
Pęcina  część nogi konia, która razem ze znajdującym się nad nią stawem pęcinowym łączy kopyto z
dalsza częścią nogi
Koronka  brzeg koronowy łączy masę rogowa z sierścią
Choroby o podłożu immunologicznym
Skóra jest hiperergiczna  reaguje nadmiernie ukł. Odpornościowy głównie przez reakcje
autoimmunoagresji albo reakcja histaminowa, lżejsza.
Pokrzywka (urticaria)
" Bardzo szybko powstające i najczęściej równie szybko znikające okrągławe płaskie wyraz
nie
odgraniczone czasem swędzące wyniesienia skóry, które pojawiają się w następstwie
przepojenia płynem surowiczym warstwy brodawkowatej i kolczystej skory.
Etiologia:
" Zatrucia pokarmowe
" Choroby zakaz
ne
" Sok z pokrzywy (urtica)
" Ukąszenia owadów (meszki, muchówki, mrówki)
" Otarcia, zadrapania skóry
" Po nakarmieniu zielonym żytem, liśćmi ziemniaczanymi, zielonymi roślinami strączkowymi,
liśćmi paproci
2 Cytryna, Marc0 i spółka
Objawy:
" Skórne poprzedzone są czasami zaburzeniami trawiennymi, osłabieniem i gorączką
" B. szybko powstają bąble
" Świąd pojawia się sporadycznie
" Zapadają się i tworzą pierścienie
" Lub zlewają się ze sobą tworząc kształt falisty
" Utrzymuje się kilka godzin najwyżej 1-2 dni
" Schorzenie łagodne, chyba ze często się powtarza
Rumień wielopostaciowy (odmiana pokrzywki) erythema multiforme
" Leczenie:
o Ostra pokrzywka ustępuje sama
o Przy zmianach sączących:
Fosforan sodowy deksametazonu w dawce 0,04 mg/kg mc, iv
Wyprysk letni  nadwrażliwość na ukąszenia muchówek lub meszek - nie jest pokrzywką, bo sam
nie ustępuje, zmiany mogą mieć przewlekły i rozległy charakter i poważnie uszkadzać:
"  lipcówka
" Skóra robi się matowa, liczne grudki i guzki
" Ostry sączący się u nasady ogona
" Owrzodzenia małżowiny usznej i nadwrażliwość na dotyk
" Zaawansowane zmiany utraty włosów u nasady ogona, tzw.  szczurzy ogon
" Forma przewlekła  zmiany liszajowe, tworzą się fałdy, utrata włosa, silny świąd, uszkodzenia
" Reakcja anafilaktyczna po użądleniach osy
Wszawica:
" Typowa dla zimnych pór roku
" Haematopinus asini macrocephalus
" Niepokój i świąd
" Plackowate wyłysienia z krwistymi strupkami
" Leczenie:
o Ivermektyna doustnie 0,2 mg/kg mc
Pęcherzyca liściasta  pemphingus foliaceus (i inne pęcherzyce, toczeń, ta jest najczęściej)
" Choroba autoimmunologiczna, w której autoprzeciwciała skierowane są przeciwko
składowym naskórka
" Powstaje akantoliza (utrata przylegania miedzy keratynocytami) i tworzenie pęcherzy
podrogowych
Etiopatogeneza:
" Wytwarzane są autoprzeciwciała IgG skierowane przeciw cząstkom adhezyjnym
" Utrata przylegania keratynocytów
" Powstawanie krost z warstwy rogowej naskórka
Objawy:
" Pęcherze
" Krosty
" Strupy
" Obrzęki kończyn
" Brak apetytu
" Gorączka
3 Cytryna, Marc0 i spółka
Rozpoznanie:
" Róznicujemy z ropnym zapaleniem skory
" Pobieramy materiał z krost (np. wewnętrzna powierzchnia małżowiny)
" Badanie cytologiczne  można zobaczyć okrągłe komórki  okrągłe keratynocyty=akantocyty z
naciekiem neutrofili
" Test immunofluorescencji bezpośredniej  widoczne IgE w warstwie podrogowej -
rozwarstwiają strukturę
Leczenie:
" Duże dawki glikokortykosteroidów
" Rokowanie  złe
" Wyjątek  konie młode, u których wcześnie postawiono rozpoznanie
o Deksametazon (Rapidexon�)
0,02  0,06 mg/kg mc
5-15 ml na konia
Dożylnie, domięśniowo lub podskórnie
Fotouczulenie słoneczne (fotosensybilizacja, wyprysk świetlny  eczema solare)
" Pierwotna  substancje fotodynamiczne dostają się do skóry po połknięciu, wstrzyknięciu lub
poprzez kontakt ze skórą
" Hepatogenna, we krwi krąży fikoerytryna jako metabolit niewydolności wątroby
" Idiomatyczna  pochodzenie substancji fotodynamicznych pozostaje nieznane
Fotouczulenie po spożyciu dziurawca
" Szkodliwe są części rośliny zawierające krwistoczerwony barwnik  hiperycynę
" Powstaje zapalenie skóry w miejscach pozbawionych pigmentu
" Powstaje znaczny świąd skóry wzmagający się na słońcu
" Ocieranie swędzących miejsc i kaleczenie skóry
" Powstawanie blizn, martwica skóry
" Również po spożyciu lucerny lub gryki, albo koniczny szwedzkiej
Leczenie:
" Usunięcie substancji fotodynamicznych
" Unikanie ekspozycji na promieniowanie UV
" Miejscowe stosowanie maści przeciwzapalnych
" Leczenie hepatopatii leżącej u podstaw choroby należy sprawdzić enzymy wątrobowe, czy ich
aktywność nie jest podwyższona, co mogłoby wskazywać na uszkodzenie wątroby
" Podawanie ogólne niesteroidowych leków przeciwzapalnych
o Fluniksyna (Flunimeg�)
Niesteroidowy przeciwzapalny
Dawkowanie 1ml na 45kg mc (1,1mg fluniksyny na kg mc) i.v.
o Krem z pantotenolem i cynkiem (EFFOL�)
Antyseptyczny krem pielęgnacyjny na uszkodzone części skóry o
właściwościach przeciwzapalnych. Tworzy warstwę ochronną przeciw
wirusom, bakteriom i pasożytom. Zawarte w nim witaminy pomagają w
gojeniu się tan. Tlenek cynku tworzy ochronę regulującą wilgotność skóry.
Zawiera pantenol, olejki eteryczne, witaminy, tlenek cynku, mocznik,
bisabolol
4 Cytryna, Marc0 i spółka
Zakażenia bakteryjne gronkowcem (piasecznica, botriomykoza)
" Staphylococcus aureus
" Staphylococcus intermedium
" Staphylococcus hyicus
" Staphylococcus epidermis
Postacie choroby
" Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis)
" Zapalenie mieszków włosowych długich - figówka (sycosis)
" Stagnacja wydzieliny gruczołów łojowych i zaropienie mieszków włosowych - trądzik (acne)
" Silny odczyn zapalny, proces ropny i martwica mieszka włosowego - czyraczyca (furunculosis)
Typowe rozmieszczenie zmian:
" Miejsca podrażnienia skóry (tarcie, drapanie, ucisk uprzęży)
" Sprzyja zabrudzeniu i utrudnione parowanie potu
" Grzbiet i boki tułowia (tarcie siodła, popręgu i wodzy)
" Głowa (tarcie kantaru)
Objawy
" Powstawanie w naskórku bolesnych pęcherzyków
" Wielkości łebka od szpilki
" Wypełniają się one ropą (krosty)
" Bolesne
Botriomykoza
" Ropowiczy obrzęk zakażonych obszarów skóry
" Często miesień mostkowo  obojczykowy
" Powstaje tzw. guz piersiowy, ropień na klatce piersiowej
Rozpoznawanie:
" Stawiamy na podstawie wyników hodowli wykonanej z ropy, mat. punkcyjnego lub tkanki
ziarninowej
Leczenie:
" Chirurgiczne  przecięcie dobrze odgraniczonych ropni
" Usuniecie dużych ziarniniaków
" Farmakologiczne: antybiotykoterapia w zależności od wyników antybiogramu np. Penicylina
G (10 000 000 j.m. 3 razy w odstępach trzydniowych)
Zapobieganie
" Wykrywanie i usuwanie z
ródeł zakażenia
" Chronić przed nowymi lub powtórnymi infekcjami
" Minimalizować ryzyko urazów i skaleczeń
" Higiena podczas zabiegów weterynaryjnych
Grzybica (Microsporum equinum), liszaj obrączkowy
" Miejsca wyniesione  włos wyniesiony i złamany na poziomie 3-5 mm
5 Cytryna, Marc0 i spółka
Grzybica (Trichophyton equinum)  liszaj strzygący
" Białawe naloty, podobne do azbestowego
" Głowa, szyja i przedpiersie
" Przy długotrwałym procesie może sięgać tkanki podskórnej i doprowadzać do nacieku
granulocytów obojętnochłonnych, makrofagów, histiocytów, co powodować będzie
powstawanie ziarniniaków. Pod mikroskopem widać ziarenka, które zlewają się ze sobą
tworząc zmiany zairniniakowe
Grzybica tkanki podskórnej (pyogranuloma)
" Makrofagi, histiocyty, tworzą się ziarniniaki
Leczenie zmian grzybiczych:
" Wygolenie okrywy włosowej
" Dokładne obmycie zmian
" Stosowanie miejscowe leków na bazie imidazolu
" Dobrze tolerowane przez konie
" A
atwo przenikają przez stratum corneum naskórka
" Stosowanie 4-krotne, co 3 dni (najpierw całe ciało, potem tylko zmiany chorobowe)
Brodawczakowatość wirusowa:
" Konie młode do 3 roku życia
" Nozdrza i górna warga
" Koński wirus brodawczaka
Sarkoidoza  fibrosarcoma
" Czynnik etiologiczny: bovine papillomavirus  BPV typ 1 i 2 (wirus brodawczakowatosci bydła)
" Umiejscowienie: głowa, szyja, obwodowe części kończyn
" Sarkoid to guz tkanki łącznej ze zróżnicowaną ilością komórek nabłonkowych
" Najczęstszą choroba nowotworowa koni (40% wszystkich zmian nowotworowych)
o Sarkoid utajony
o Forma brodawkowata
o Forma fibroblastyczna
" Postępowanie terapeutyczne:
o Radykalne wycięcie guzów łącznie z regionalnymi węzłami chłonnymi
o Krioterapia (wymrażanie zmian (skuteczność 70%)
o Laseroterapia
o Miejscowo podawanie związków arsenu
o Stosowanie szczepionki BCG (Mycobacterium bovis) bezpośrednio do guza
o Autoszczepionki
6 Cytryna, Marc0 i spółka
29-02-2012
Choroby układu krążenia
" 3cie w kolejności z chorób wewnętrznych po chorobach oskrzeli i kolkach
" Większość ma charakter wtórny
Objawy:
" Duszność  występuje dla tego, że jest niedotlenienie i układ kompensuje to nadmierną pracą. W
stanach bardziej zaawansowanych możemy już w czasie spoczynku obserwować duszność. W
mniej nasilonych procesach dopiero po wysiłku.
" Niechęć do ruchu
" W spoczynku lub po wysiłku
" Kołatanie serca  silne uderzenia dudniące, można obserwować po lewej stronie klatki piersiowej
tuz za lewym łokciem. Można to obserwować za wykrokiem lewej kończyny
" Obrzęki na podbrzuszu i przedpiersiu  ciastowate, zimne, niebolesne (obrzęki zapalne są tęgie,
gorące i bolesne)
Wskazania do badania układu krążenia
" Objawy duszności i nietolerancji wysiłkowej
" Przed znieczuleniem ogólnym
" Zły stan kliniczny przy innych chorobach kardiomiocyty jak i neurotycy są bardzo wrażliwe na
wszystkie niedotlenienia i zaburzenia metaboliczne. Są to komórki pobudliwe i ta wymiana
jonowa jest zachwiana przy chorobach metabolicznych.
" Przed sprzedażą konia
Badanie kliniczne
" Temperatura
" Charakter oddechów
" Obrzęki
" Błony śluzowe
" Tętno tzw. Żylne  żyła jarzmowa jest łatwo dostępna i stanowi cenną informację diagnostyczną
" Tętno żylne
" Klatka piersiowa
" Jama brzuszna
" Osłuchanie serca
Temperatura
" Niska u zwierząt ze słabym krążeniem obwodowym
" Wysoka u koni z bakteryjnym zapaleniem wsierdzia (endocarditis)
Obrzęki
" Wodobrzusze u zwierząt z niewydolnością prawokomorową
" Obrzęki przednich kończyn i zwierząt z masą uciskającą żyłę Głowna przednią
" Obrzęk płuc u zwierząt z niewydolnością lewo-komorową -trzeba szybko interweniować, bo może
dojść do zejścia
Błony śluzowe
" Blade anemia, niewydolność krążenia i słabe krążenie obwodowe
" Przekrwienie +/- podwyższony hematokryt
" Sine +/- przeciek tętniczo-żylny prawo-lewy lub zaburzenia dyfuzji przez pęcherzyki płucne
7 Cytryna, Marc0 i spółka
" Czas wypełnienia naczyń włosowatych do 2 sek. przedłużony u zwierząt z niewydolnością
serca (np. przy niedomykalności zastawki mitralnej lub kardiomiopatii) naciskamy na twardą
część dziąsła i puszczamy i kiedy układ krążenia jest prawidłowy to prawie natychmiast 0,5 sek. (2
sek. to już b długo) wraca kolor bladoróżowy. Zaś jak uciśniemy i to zblednięcie dopiero pojawia
się po 2,3 sekundach to wtedy jest duże prawdopodobieństwo, że układ krążenia pracuje
nieprawidłowo.
" Sinica błon śluzowych (cyanosis)
Badanie tętna
" Na tętnicy szczękowej zewnętrznej we wcięciu naczyniowym żuchwy (incisura vasorum)
" Częstość 24-42/min.
" Zmienia się przy wielu chorobach i jest czynnikiem prognostycznym
Częstotliwość i miarowość tętna
" Przyspieszone tętno (pulsus frequens)
" Zwolnienie tętna (pulsus rarus)
" Tętno brakujące / niemiarowość zupełna serce uderzyło a tętno nie powstało zbyt mała
objętość wyrzutowa serca!
o Dodatkowe skurcze
o Migotanie przedsionków
" symetryczność
Amplituda tętna:
" tętno duże / wysokie (pulsus magnus)
o wyraz
nie wyczuwalnie dobrze wypełnione tętnice; duża rozpiętość pomiędzy
ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym
o nadczynność tarczycy
o niedokrwistość
o przewlekłe choroby płuc
o bloki p-k
o znaczna bradykardia zatokowa
o niedomykalność zastawki aorty
o gorączka
o anemia
" tętno małe (pulsus parvus) nitkowate
o słabo wyczuwalne tętno (słabo wypełnione tętnice) wynikające z niskiego ciśnienia
skurczowego
o w ciężkich lub ostrych przypadkach obniżonej pojemności wyrzutowej serca
o wstrząs hipowolemiczny
o tamponada serca
o tachykardia utrudniająca prawidłowe wypełnienie serca
o niewydolność serca
o odwodnienie
o spadek obwodowego oporu naczyniowego
" tętno naprzemienne (pulsus alterans)
o na przemian duże i małe tętno
wynikające ze zmiennego
wypełnienia tętnic podczas miarowej pracy serca
o ciężka skurczowa niewydolność mięśnia sercowego
8 Cytryna, Marc0 i spółka
" tętno dziwaczne (pulsus paradoxus)
o stopniowe zwiększanie fali tętna
podczas wydechu i zmniejszanie
podczas wdechu
o zapalenie osierdzia
o płynu w worku osierdziowym (tamponada) tak zalane, że się porządnie nie rozkurcza
" tętno twarde (pulsus durus)
o intoksykacja
o stwardnienie tętnic obwodowych
" tętno miękkie (pulsus mollus)
o niewydolność krążenia z hipowolemią lub oligowolemią
o utrata napięcia ścian naczyń
Chybkość tętna
" tętno chybki (pulsus celer)
o gwałtowny wzrost i spadek fali tętna
o niedomykalność zastawki aorty
" tętno leniwe (pulsus tardus)
o powolny wzrost i spadek falki tętna
o zwężenie ujścia aorty u zwierząt starszych i wyniszczonych
Tętno żylne
" tętno żyły szyjnej zanika po uciśnięciu (tętno tętnicy szyjnej nie zanika)
o tętno żylne ujemnie fizjologiczne  zwykle wyczuwane na żyle szyjnej jedynie w
dolnej 1/3 części szyi (powstaje w związku opróżnianiem prawego przedsionka)
Przy zastoju żylnym wszystkie żyły będą nadmiernie wypełnione
" tętno żylnie dodatnie, patologiczne  wyczuwalne wyżej niż w 1/3 dolnej części szyi w
następujących przypadkach
o prawostronnej niewydolności serca z niedomykalnością zastawki trójdzielnej
o zwężenie pnia płucnego migotaniu przedsionków
o przedwczesnych skurczów przedsionków lub komór
o kardiomiopatii z prawostronną niewydolnością serca u koni częściej rozwija się
niewydolność lewokomorowa, ale potem szybko prawa komora nie wytrzymuje tych
zaburzeń i mamy pełną zastoinową niewydolność krążenia. Najczęściej u zwierząt
diagnozowana. Dla tego, że wtedy pojawiają się objawy.
Położenie serca u konia
" między 3 a 6 żebrem (większość po stronie prawej)
" Podstawa w połowie linii klatki piersiowej
" Wierzchołek w 5 p.m.ż. powyżej mostka.
Osłuchiwanie serca
" Z lewej i z prawej strony
" Obecność tonów, ich siła i czystość
" Charakter brzmienia
" Ilość uderzeń i rytm serca
" Obecność szmerów
9 Cytryna, Marc0 i spółka
Ton pierwszy skurczowy
" Kurczenie Się przedsionków i komór
" Zamykanie się zastawek i przedsionkowo-
komorowych
" Drgania aorty i tętnicy płucnej
" Głośniejszy u koniuszka serca
" Trwanie 1/5 sekundy
Ton drugi rozkurczowy
" Zamykanie się zastawek aorty i tętnicy płucnej
" Drgania aorty i tętnicy płucnej
" Głośniejszy u podstawy serca
" Trwa 1/20 sekundy.
Szmer pansystoliczny  słyszany cały czas podczas skurczu. Przy niedomykalnej zastawce mitralnej
Szmer holesystoliczny
Szmer ciągły - charakterystyczny dla przetrwałego przewodu tętniczego (pomiędzy aorta a tętnica
płucną)
Szmer wewnątrzsercowy rozkurczowy
10 Cytryna, Marc0 i spółka
Organiczne szmery sercowe
" Wynikają z turbulentnego przepływu krwi na skutek choroby
" Szmery sercowe możemy opisać z punktu widzenia
o Czasu
o Lokalizacji
o Kształtu
o Charakteru
o Nasilenia
Lokalizacja
Badamy w punktach roboczych!
Punca maxima
11 Cytryna, Marc0 i spółka
 Elektrokardiografia
Wskazanie do badania EKG
" Badanie EKG jest rozpoznawcze w przypadku zaburzeń rytmu serca (arytmii)
" Badanie EKG jest przydatne w przypadku powiększenia jam serca
" Badanie EKG może również wskazać na:
o Zaburzenia elektrolitowe
o Niedokrwienie/niedotlenienie mięśnia sercowego
o Zatrucia
o Wysięk opłucnowy
o Wodoosierdzie
EKG umożliwia ocenę
" Arytmii
" Zaburzenia przewodzenia bodz
ców
" Pracy rozrusznika serca
" Rytm serca podczas znieczulania ogólnego
" Skuteczność farmakoterapii (np. digoxin)
Nie mówi o czynności mechanicznej serca
Badanie EKG nie umożliwia:
" Oceny czynności skurczowej lub rozkurczowej mięśnia sercowego
" Oceny niewydolności serca
Układ przekazywania bodz
ców elektrycznych
" Węzeł zatokowy
o Ma najszybsza częstotliwość depolaryzacji i kontroluje rytm serca
o Bogato unerwiony włóknami współczulnymi i przywspółczulnymi
" Szlaki międzywęzłowe
o A
ączą węzeł zatokowy z przedsionkowo-komorowym
o Bodz
ce przekazywane są szybciej niż przez mięsień przedsionków
Ten układ ma dwie podstawowe czynności:
" Komórki z tego układu są automatycznie i mogą zapoczątkować depolaryzację serce
" Cały układ automatyczny jest odpowiedzialny za przekazywanie bodz
ców serca w sposób
skoordynowany
12 Cytryna, Marc0 i spółka
Odprowadzenia EKG
" Odprowadzenia kończynowe
I
o Trzy odprowadzenia dwubiegunowe
II III
I
II
III
Trójkąt Einthovena
" Pierwszy elektrokardiograf w 1902
" Opracował system odprowadzeń
Jak wykonać badanie EKG układ klasyczny
" Podłączyć pacjenta do elektrod w sposób następujący:
o Elektroda czarna  kończyna tylna prawa
o Elektroda czerwona  kończyna przednia prawa
o Elektroda zielona  kończyna tylna lewa
o Elektroda żółta  kończyna przednia lewa
System base-apex (B-A)
" Żółta (dodatnia)  koniuszek serca
" Czerwona (ujemna)  podstawa serca (prawa rynienka jarzmowa)
" Czarna (uziemiająca) z prawej strony szyi
" Zielona (lewa strona tułowia)
Badanie holterowskie (zapis ciągły 24 godziny)
Rejestracja zapisu EKG
P- w pęczku zatokowym
Q- lewa komora
R- przegroda
S  prawa komora
T-
13 Cytryna, Marc0 i spółka
" Załamek P
" Odstęp P-R
" Zespół QRS
" Odstęp Q-T
" Odcinek S-T
" Załamek T
" Średni wektor elektryczny serca (u konia bardzo trudne do oceny)
I odprowadzenie  koń
U konia P jest rozdwojone
14 Cytryna, Marc0 i spółka
Specyfika zapisu EKG u koni
Załamek P (depolaryzacja przedsionków)
" Przeważnie dwuszczytowy a nawet dwufazowy
" Duże rozmiary węzła zatokowego
" Pobudzenie może powstać w różnych komórkach węzła
Zespól QRS w układzie B-A
" Najpierw wychylenie dodatnie
" Potem wychylenie ujemne
" Odwrócona polaryzacja e względu na wielkość serca i jego lokalizację w klatce piersiowej
" Niemożliwe jest wykreślenie osi elektrycznej u konia
" Wektory impulsu wzajemnie się niwelują
Budowa miokardium u konia
" Włókna Purkiniego wnikają b głęboko i ściśle łączą się z Komorkami mięśnia sercowego
" Fala depolaryzacyjna powstaje w tym samym czasie
" Brak seryjnej aktywacji poszczególnych części komór
Fizjologiczna arytmia zatokowa
" Związana z napięciem nerwu X i ciśnieniem w płucach
" Wdech  przyspieszenie rytmu
" Wydech  zwolnienie rytmu serca
15 Cytryna, Marc0 i spółka
Blok p-k I stopnia
" Występuje w przypadkach:
o Zwiększonego napięcia nerwu błędnego  najczęściej (wtedy zanika po wysiłku)  u
koni fizjologiczny
o Zmian degeneratywnych lub zapalnych układu przewodzenia
W przypadku zmian degeneratywnych może postępować prowadząc do
bardziej zaawansowanych bloków
o Stosowanie leków nasercowych (glikozydy)
o Hiperkaliemia
Fizjologiczny blok A-V II stopnia
" Często u koni wytrenowanych
" Duża pojemność minutowa
" Wzrost ciśnienia i impuls hamowany jest w węz
le A-V
" Fizjologicznie tylko w spoczynku
" Podczas pracy: patologia
Blok p-k II stopnia
" Mobitz typ 1 (Wenekenbacha)
o Stopniowe wydłużenie odcinka P-Q aż do chwili, gdy po kolejnym załamku P  wypada
zespół komorowy
o Zespoły komorowe są najczęściej prawidłowe
" Mobitz typ 2  czas PQ jest stały jednak okresowo  wypada zespól komorowy przy zachowanej
dwukrotności odstępu czasowego RP dla przerwy w rytmie komorowym
o Zablokowane dwa lub trzy bodz
ce komorowe określane są jako blok wysokiego
stopnia
o Przerwa pracy komór może trwać do przywrócenia bodz
ca zatokowego lub
wyzwolenia ekotopowej depolaryzacji, np. węzła przedsionkowo-komorowego lub
komorowego
o Najczęściej związany z bardziej zaawansowaną chorobą i może poprzedzać blok
całkowity
16 Cytryna, Marc0 i spółka
Blok p-k III stopnia PATOLOGIA!
" Trwałe przerwanie przewodzenia przez łącze przedsionkowo-komorowe z odpowiednio wolnym
rytmem zastępczym
" Występuje kiedy bodz
ce z przedsionków nie docierają do komór
" Załamki P występują w prawidłowych odstępach
" Zespól komorowe nie są związane z załamkami P i występują w częstotliwości pracy węzła
komorowego.
" Różnokształtne zespoły QRS są widoczne dlatego, bo są wytwarzane w różnych ośrodkach
ektopowych jeden może być w lewej komorze dawać większe i silniejsze a drugi będzie w prawej
komorze ( i będzie poza węzłem zatokowym) i będzie inny kształt
" Brak synchronizacji pomiędzy P i QRS
" Zespoły komorowe utrzymują pacjenta przy życiu!
Tachykardia zatokowa z dodatkowymi pobudzeniami. Rejestracja konia w galopie
Tachykardia zatokowa
" Zaburzenie przewodzenia
" y
ródła przeważnie poza sercowe
" Stres
" Ból
" Wysiłek fizyczny
" Gorączka
" Hipowolemia
" Intoksykacja
17 Cytryna, Marc0 i spółka
Tachykardia zatokowa
Etiologia arytmii serca u koni
Przyczyny pozasercowe
" Zaburzenia metaboliczne
" Zaburzenia układu nerwowego
" Choroby układu oddechowego serce płucne w wyniku niewydolności oddechowej lub
pokarmowego zaczopowanie płynów, co skutkuje oligowolemią
" Zatrucia lekami, zaburzenia elektrolitowe
" Endokrynopatie choroba Cushinga
" Hipotermia, hipowolemia, niedotlenienie
" Nowotwory
" Wstrząs, sepsa, urazy
Bradykardia zatokowa jako przykład odwrotny do tachykardii
Bradykardia zatokowa
" Wysokie napięcie układu parasympatycznego
" Cz ester u konie w spoczynku (norma 24-42)
" Patologia ze strony układu nerwowego (nowotwór, uraz, procesy zapalne)
" Może prowadzić do omdleń
Migotanie przedsionków fala f
Rozpoznajemy migotanie przedsionków po zniknięciu załamka p!
Fale przedsionkowe powyżej 350/min
18 Cytryna, Marc0 i spółka
Migotanie przedsionków  przyczyny
" Powiększenie przedsionków
" Hipokaliemia
" Procesy zapalne/zakaz
ne
" Procesy zwyrodnieniowe w obrębie m. sercowego
" Przewlekłe choroby płuc / wzrost ciśnienia w płucach
" Napadowe: u koni z kolką
Drżenia mięśniowe  artefakt
Ekstrasystle  wywołane przez przedwczesne pobudzenie komorowe
(VPC  ventricular premodal complex)
" Pobudzenie powstaje poniżej węzła p-k
" Brak załamków P
" Zespół QRS może mieć prawidłową morfologię, jeżeli pobudzenie powstaje blisko węzła p-k lub
może być nieprawidłowo szeroka, jeżeli pochodzi z tkanki położonej niżej w komorach
" Załamki T są duże i skierowane w odwrotnym kierunku do zespołu QRS
19 Cytryna, Marc0 i spółka
Bigeminia
" Bigeminia komorowa  na zmianę jedno pobudzenie zatokowe, jedno VPC
Przedwczesne pobudzenie komorowe (VPC)
" Choroby zapalne mięśnia sercowego
" Niedokrwienie
" Niewydolność serca
" Ciężkie kolki
" Zatrucia
" Wstrząs
Częstoskurcz napadowy
20 Cytryna, Marc0 i spółka
" Salwa przedwczesnych skurczów komorowych
" Pochodzenie z ogniska ekotopowego
" Przy poważnych chorobach mięśnia sercowego
" Komórki serca robocze (co się kurczą i rozkurczają) i bodz
cotwórcze przewodzące (od węzła
podzatokowego, węzeł międzykomorowy, pęczek Hissa, włókna przewodzące). Czasami powstają
dodatkowe rozruszniki w mięśniach komór w przegrodzie itp. Które tworzą same impuls nerwowy
(ekotopowy!)
Tachykardia komorowa
" minimum 3 kolejnych pobudzeń pochodzenia komorowego
" pobudzenie powstaje za rozwidleniem pęczka Hissa a zależnie od umiejscowienia zespołu QRS
ma wygląd bardziej normalny lub zmieniony, szeroki
" nieutrwalona tachykardia komorowa
o <30 sek.
" Utrwalona tachykardia komorowa
o >30 sek.
Migotanie komór- ciężkie zaburzenie zagrażające życiu
Wtedy, kiedy nastąpi znaczne obniżenie poziomu potasu. Jak spadnie poniżej 2 mmol/l surowicy
Echokardiografia
Kryształ piezoelektryczny wytwarza falę ultradz
więkową, ona odbija się od poszczególnych tkanek i
przetwarza odbite fale na obraz
" Umożliwia uwidocznienie serca i naczyń
" Badanie nieinwazyjne
" Ocena morfologii i zaburzeń morfologicznych mięśnia sercowego
Echo  prawa strona
21 Cytryna, Marc0 i spółka
M-mode
Stenoza aortalna  zwężenie pod zastawką aorty. Co skutkuje przeciążeniem prawej komory
Oś krótka - naczyniowa
Nad aortą widać 3 płatki (znaczek mercedesa :& )
22 Cytryna, Marc0 i spółka
Echo - oś krótka serca
Na poziomie mięsni brodawkowatych lewej komory
W przypadku chorób płuc prawa Komora serca ulega rozstrzeni.
Echo  strona lewa
Krzyż serca.
Zastawka mitralna jest ułożona niżej niż zastawka trójdzielna
O koni zakażenia wsierdzia występują po stronie lewej (po prawej u bydła)
Fala zwrotna / fala wsteczna. Występuje podczas niedomykalności komór! Widać ją na kolorowym
Dopplerze
Kardiomioopatia przerostowa  wodoosierdzie
" N a skutek koncentrycznego przerostu coraz mniejsza przestrzeń serca
Bakteryjne zapalenie wsierdzia  endocarditis
" Bakteryjne zapalanie wsierdzia powoduje zmiany w aparacie zastawkowym. Tzn. we wsierdziu
zastawek i niciach ścięgnistych
Etiologia
" Endocarditis przeważnie ma charakter wtórny
" Rozszerzenie się procesu zapalnego z innych ognisk  szerzącego się drogą hematogenną
o Ropień ww. chłonnych
o Septyczne zapalenie naczyń (thrombophlebitis) u konie potrafi ona zarosnąć
przerosnąć itd. że aż trzeba wycinać
o Ropnie zębów
o Ropne zapalenie zatok
o Zagwożdżenie
Etiologia czynniki patogenne
" Streptococcus
" Actinobacillus
" Staphylococcus
" Pasteurella
" Strongylus vulgaris  formy larwalne uszkadzające błonę wewnętrzną pnia aorty i zastawek aorty
Przełamanie bariery tkanka-krew -> bakteriemia -> zapalenie wsierdzia
Patogeneza. Czynniki predystymujące
" Długotrwała ekspozycja zastawek na bakteriemię
" Zmiany morfologiczne w sercu (szybkie strumienie krwi uszkadzające wsierdzie)
" Niedomykalność tła zwyrodnieniowego u koni starszych
Patogeneza  lokalizacja zmian
" Zastawka dwudzielna
" Zastawka aortalna
23 Cytryna, Marc0 i spółka
Patogeneza
" Zakażenie bakteriami
" Ubytki wsierdzia
" Odsłonięcie włókien kolagenowych
" Reakcje obronne leukocytów
" Aktywacja czynników krzepnięcia
" Kalafiorowate narośla wegetacje bakteryjne!
Patogeneza Wegetacje bakteryjne  mikroskopowo
" Bakterie
" Płytki krwi
" Fibrynogen
" Leukocyty
" Tkanka włóknista
" Tkanka ziarninująca
Bakterie powodujące endocarditis mogą doprowadzać do:
" Zapalenia opon mózgowych i mózgu
" Zapalenia stawów
" Zapalenia nerek
" Zawału, jeżeli konglomerat bakterii dostanie się do tętnic wieńcowych
Powikłania - septyczne zatory
" Zawał nerki
" Zawał mózgu
" Zawał serca
Objawy kliniczne
" Gorączka ciągła lub przerywana
" Apatia
" Wychudzenie (proces przewlekły)
" Nietolerancja wysiłku
" Kulawizna
" Szmery wewnątrzsercowe
" Obrzęk na przedpiersiu
Badania laboratoryjne
" Leukocytoza
" Neutrofilia
" Niedokrwistość (czasami)
" Wzrost fibrynogenu
" Hiperglobulinemia
" Posiew z próbek krwi w kierunku bakterii tlenowych i beztlenowych
Rozpoznanie  decydujące badanie ECHO
Leczenie
" Penicylina  50 000 j.m./kg mc łącznie z Gentamycyną  6,6-8,8 mg/kg mc
" 1 x dziennie przez 4 tygodnie
" Brak spadku temperatury po 4-5 dniach to zmieniamy na pochodne penicyliny
24 Cytryna, Marc0 i spółka
Interna 2012.03.21
Choroby górnych dróg oddechowych u koni
Zapalenie błony śluzowej nosa (rhinitis)
" Rzadko jako samoistna jednostka chorobowa
" Zazwyczaj jako cześć zespołu chorobowego
" Towarzyszy zapaleniom górnych i dolnych dróg oddechowych  wypływ z nosa, kaszel i
duszność  triada wskazująca na chorobę układu oddechowego
Etiologia:
" Różnorodna
" Zakażenia wirusowe: wirus grypy koni, rinowirusy, herpeswirusy, wirusy zapalenia tętnic u
koni
" Zakażenia bakteryjne  Streptococcus equi
" Zakażenia grzybicze  Aspergillu sp.
" Pasożyty  giez nosowy Rhinoestrus purpureus
" Alergie
" Czynniki fizyczne  kurz, ciała obce, zmiany temperatury
Patogeneza:
" Przekrwienie i obrzęk błony śluzowej
" Nadmierna sekrecja wydzieliny surowiczej, śluzowej i ropnej
" Zmniejszenia światła jamy nosowej
" Zakażenia grzybicze: ziarniniaki, guzki, owrzodzenia
Rhinoskopia  wydzielina ropna. Endoskopia niezbędna do prawidłowego rozpoznania i potem
leczenia.
Objawy kliniczne:
" Wypływ z nosa jedno lub obustronny  obustronny wskazuje na lokalizacje w dalszej części,
np. tchawicy, oskrzeli czy płuc, jednostronny  jama nosowa, zatoki
" Surowiczy, śluzowy, ropny, krwisty lub posokowaty
" Szmery oddechowe (świsty, sapania, chrapania)
-płyn może być z zatok (7 par zatok)
- najpierw wypływ jest śluzowy, potem ulega on zakażeniu bakteryjnemu, robi się naciek leukocytów
tworzy się wydzielin ropna. W długotrwających procesach zapalnych dochodzi do uszkodzenia
nabłonka, Dochodzi do podbarwienia krwi, jeżeli proces się pogłębia będzie tworzyła się posoka i
będziemy mieli nieprzyjemny zapach
Badania dodatkowe  rhinoskopia:
" Widoczny guz od strony grzbietowej
Tomografia komputerowa  grzbietowa i brzuszna małżowina nosowa
Nowotwór nosa (włókniakokostniak)  guz mieszany (mogą być tez inne)  zniekształcenie głowy
zwierzęcia
25 Cytryna, Marc0 i spółka
Leczenie:
" Samoistne wyleczenie przy przebiegu łagodnym
" Płukanie jamy nosa roztworem fizjologicznym
" Przebieg ciężki  stosowanie antybiotyków/sulfonamidów miejscowo lub ogólnie
" Grzybicze  zmiana środowiska, płukanie preparatami przeciwgrzybicznymi. Chirurgiczne
usuwanie polipowatych i guzowatych tworów. Aspergillus upodobał sobie stajnie i atakuje jak
ma sposobność.
Postępujący krwiak kości sitowej. Naczyniak małżowin sitowych
Etiologia:
" Specyficzny dla koni, nienowotworowy proces rozrostowy tkanek
" Wywodzi się z tkanki podśluzowej błędnika sitowego
" Krwiak może obejmować okolice nosowo-gardłową oraz zatoki przynosowe
" Chorują konie gorącokrwiste w średnim wieku powyżej 8 lat
" Nie stwierdzano predyspozycji płciowej
" Endoskopowo duży twór podbarwiony krwią
Objawy:
" Krwawienie z nosa słabo lub średnio nasilone
" Przebieg choroby  wiele tygodni a nawet miesięcy
" Charczący szmer oddechowy
" Potrząsanie głową  krwiak przeszkadza koniowi
" Duszność
" Stan ogólny przeważnie niezmieniony, nawet zachowany apetyt
Rozpoznanie  badanie radiologiczne
Krwawienie z nosa  diagnostyka różnicowa
" Urazy czaszki
" Grzybica worków powietrznych
" Polipy
" Martwica małżowin nosowych
" Grzybica przewodów nosowych
" Krwawienia do płuc, wynikające z przeciążenia
Leczenie:
" Usuniecie chirurgiczne
" Nastrzykiwanie guza 4% roztworem formaliny i wywołanie martwicy
Zapalenia zatok przynosowych (sinusitis)
" 7 par zatok
" Zapalenia zatoki czołowej występują rzadko
" Szczękowe częściej, podwójne, składa się z części donosowej i doogonowej, blisko są
wierzchołki zębów  skutkuje to wieloma powikłaniami
Etiologia:
" Pierwotne zapalenie błony śluzowej zatok u koni występuje rzadko
" Najczęściej w przebiegu zapalenia błony śluzowej nosa, gardła lub krtani
" Zakażenia korzeni zębów i tkanek je otaczających (okostnej, dziąseł, zębodołów): pierwszego
trzonowca oraz czwartego przedtrzonowca
26 Cytryna, Marc0 i spółka
Objawy:
" Jednostronny wypływ z nosa: ropny, cuchnący, zbity w grudki
" Obrzęk tkanek nad chorą zatoką
" Odgłos opukowy stłumiony
" Zapalenie spojówek i obrzęk trzeciej powieki
" Objawy ogólne: osowiałość, niechęć do pracy
Rozpoznanie  badanie radiologiczne
" Widoczne linie ropnego płynu
" Cienie wysięku zapalnego, zakażenie wierzchołka zęba
" Przy intensywnym procesie zapalnym, cienkie ścianki zatoki zostają przebite  przetoka
pokarmowa do zatoki szczękowej (liza kości)
" Przetoka nosowo-zatokowa
" Sinuskopia - endoskopia zatok  obrzęk, ropna wydzielina
Grzybicze zapalenie zatok:
" Usuwanie zbitej wydzieliny  włóknik, rozwijająca się grzybnia, grube, zbite, twarde twory
Scyntygrafia:
" Metoda obrazowania przy pomocy radioznaczników (izotopów)
" Komputerowa konstrukcja obrazu przedstawia intensywność procesów w tkankach
" Wysoka czułość zmian strukturalnych w kościach
" Dożylnie wprowadza się izotopy, następnie komputerowa konstrukcja obrazu
" Obraz nieswoisty  ale pokazuje intensywność procesów w tkankach (fizjologia i patologia)
Leczenie:
" Usuniecie przyczyny  np. chorego zęba
" Leczenie zachowawcze  antybiotyki, sulfonamidy wg antybiogramu
" Płukanie jamy zatoki po nakłuciu: roztworem izotonicznym, antybiotykowym, roztwory jodu
niedrażniące (rozcieńczony Povidone)
" Trepanacja zatoki szczękowej  usuwanie ropnego wysięku  silna premedykacja i
znieczulenie miejscowe
" Sinustomia zatoki szczękowej  otwarcie i oczyszczenie, zwłaszcza przy grzybiczych
Choroby worków powietrznych (uchyłki trąbki słuchowej)
" Lokalizacja pomiędzy gardłem a jama bębenkową
" Komunikują się z jama gardła
" Pojemność jednego worka 300-500 ml
" Nowa teoria  chłodzenie krwi w tętnicy szyjnej wewnętrznej i zewnętrznej/tętnicy
szczękowej
" W okolicy dodatkowo są nerwy  IX językowogardłowy X błędny XI dodatkowy XII
podjęzykowy decydują one i pobieraniu i przełykaniu pokarmu, więc jak będą tam stany
zapalne to będziemy mieli problemy z pobieraniem i przełykaniem
Endoskopia worków powietrznych  cienki endoskop  specjalista: kość gnykowa dzieli worki na 2
części
Wzdęcia worków powietrznych (bębnica)
" Znaczne nagromadzenie się powietrza we wnętrzu worków powietrznych, obserwowane
najczęściej u młodych koni.
27 Cytryna, Marc0 i spółka
Etiologia:
" Wrodzone nieprawidłowości ujścia worka powietrznego
" Powietrze jest wpuszczane, ale nie ma ujścia
" Zaburzenia występują jednostronnie lub obustronnie
" Odkryto czynnik genetyczny warunkujący wadę rozwojowa u koni arabskich
Objawy:
" Powiększenie okolicy gardła
" Wypuk bębenkowy
" Ucisk na gardło wywołuje chrapliwe szmery oddechowe
" Trudność w połykaniu
" Duszność
Rozpoznanie  badanie radiologiczne  znaczne powiększenie w tej okolicy, nagromadzenie
powietrza
Leczenie:
" Chirurgiczne  resekcja części fałdu trąbkowo-gardłowego
" Punkcja worków i upust powietrza  możliwe nawroty
" Cewnik Foleya (moczowego) na 8 tyg.
Ropne zapalenie worka powietrznego
" Zakażenie bakteryjne Streptococcus equi
" Szerzenie się zakażenia z gardła i okolicznych węzłów chłonnych
" Gromadzenie się wydzieliny ropnej na dnie worka powietrznego
Objawy:
" Okresowy wypływ z nosa jedno lub obustronny
" Wyciągnięta głowa
" Powiększenie okolicy ślinianki przyusznej
" Chełbotanie przy ucisku
" Szmery oddechowe
" Trudność w połykaniu
Rozpoznanie  badanie radiologiczne  kamienie worka powietrznego  wydzielina wysycha w bardzo
charakterystyczny sposób, powstają twarde twory, jeden lub wiele  chondroidy.
Leczenie:
" Wprowadzenie endoskopu do jamy worka
" Wlać 1 l płynu fizjologicznego
" Powtarzamy przez kilka dni aż do uzyskania czystego płynu wypływającego z nozdrzy
" Ogólnie  antybiotykoterapia Penicylina benzatynowa lub potasowa 10000 50 000 jm/kg mc
im
Grzybicze zapalenie worków powietrznych
Aspergiloza worków powietrznych naciekająca i niszcząca ściany tętnic, co objawia się krwawieniem z
nosa (epistaxis)
" Występuje rzadko
" Może prowadzić do skrwawienia się zwierzęcia
" Uszkadza również nerwy czaszkowe IX do XII co objawia się zaburzeniami neurologicznymi
28 Cytryna, Marc0 i spółka
Objawy neurologiczne:
" Dysfagia
" Świszczące szmery oddechowe
" Regurgitacja
" Zespól Hornera - ptosis miosis et ophtlamus Jednostronne zwężenie powieki, zwężenie z
renicy
i wciągnięcie gałki do oczodołu
" Porażenie nerwu twarzowego  m. okrężny powieki  brak mrugania, wysychanie rogówki i
wrzodu
" Skośne ustawienie głowy  zawsze w stronę uszkodzenia
Endoskopia  asymetria chrząstek nalewkowatych; wypływ krwi z ujścia worków do gardła;
dyfteroidalne żółtawobrunatne naloty  b. dobrze ukrwione
Leczenie:
" Stosowanie miejscowo leków przeciwgrzybicznych
" Econazol 0,2 g 15 razy co 3-4 dni na koniu stojącym
" Na koniu leżącym na grzbiecie (znieczulenie ogólne) irygacja i Econazol co 14 dni  najczęściej
na stronie grzbietowej worka  lepsza penetracja leku
" Enilkonazol 1,7% do worka powietrznego przez 10 dni
" Mikonazol, nystatyna, natamycyna
29 Cytryna, Marc0 i spółka