plik


ÿþEPIZOOTIOLOGIA KONI 1.Epizootyczne zapalenie naczyD chBonnych  rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Epizootyczne zapalenie naczyD chBonnych (Bac.Lymphangitis epizootica; nosacizna afrykaDska  nazwa wywodzi si z miejsca stacjonarnego wystpowania tej choroby - Afryka) - przewlekBa choroba zakazna koni,muBów,osBów i wielbBdów -objawy ropnego zapalenia podskórnych naczyD chBonnych i regionalnych wzBów chBonnych - etiologia: Histoplasma farciminosum  rezerwuarem jest gleba (zwBaszcza nawo|onej obornikiem) Rozpoznawanie - typowe objawy kliniczne: przewlekBy przebieg choroby, paciorkowato uBo|one guzki ró|nej wielko[ci wzdBu| przebiegu naczyD limfatycznych na skórze gBowy,szyi i na koDczynach w miejscach najbardziej nara|onych na otarcia i uszkodzenia , rozmikanie i pkanie guzów ze cigliw,[mietanowat zawarto[ci ropn i tworzeniem si owrzodzeD; naczynia chBonne pomidzy guzkami powrózkowato zgrubione i silnie uwypuklone ponad powierzchni skóry -badanie mikroskopowe ropnej zawarto[ci guzów (punktaty z ropni zamknitych)  barwienie Ziehl-Nielsena,PAS;owalne lub kuliste blastospory z podwójnie zarysowan otoczk luzem lub wewntrz leukocytów -w przypadkach wtpliwych wykonanie posiewów na podBo|a staBe Sabourauda z dodatkiem chloramfenikolu  kolonie |óBtawobrzowe -posiew na podBo|a bakteriologiczne (np.. agar z krwi)  wykluczenie wrzodzejcego zapalenia naczyD chBonnych lub wikBajcych pierwotn chorob bakterii (paciorkowce,gronkowce) - wykluczy nosacizn Zapobieganie i Zwalczanie - lista B OIE , podlega obowizkowi zgBaszania, w PL choroba nie objta ustaw o zwalczaniu chorób zakaznych -izolacja koni chorych i podejrzanych, -poprawa warunków bytowych , gBównie peBnowarto[ciowe |ywienie - preparaty witaminowe i stymulujce reakcje odporno[ciowe (Biotropina, Lydium KLP) -leczenie miejscowe  oczyszczenie owrzodzeD i pdzlowanie jodgliceryn lub Biotinctur, spryskiwanie owrzodzeD fungicydami (enilkonazol) -odka|anie boksu 2-3% roztworami preparatów jodoforowych -przy nadka|eniu bakteryjnym - antybiotykoterapia 2.Wrzodziejce zapalenie naczyD limfatycznych  rozpoznawanie,zapobieganie,zwalczanie. Wrzodziejce zapalenie naczyD limfatycznych(Bac. Lymphangitis ulcerosa) -Corynebacterium pseudotuberculosis przewlekBa choroba zakazna koni, guzy i wrzody wzdBu| przebiegu naczyD limfatycznych na skórze gBowy,szyi,tuBowia i koDczyn -konie w wieku 5 m-cy  2 lata -szerzenie drog kontaktow, przybiera charakter enzooti Rozpoznanie - typowe objawy kliniczne (jak przy epizootycznym zapaleniu naczyD chBonnych) -badanie bakteriologiczne punktatu z zamknitego guza lub z wymazów z wrzodów - rozpoznanie ró|nicowe: nosacizna, epizootyczne zapalenie naczyD chBonnych, melioidoza Zapobieganie i zwalczanie - leczenie miejscowe  [rodki antyseptyczne (rywanol, preparaty jodoforowe) -antybiotykoterapia ogólna (penicylina, penicylina ze streptomycyn) - immunoprofilaktyka swoista  swoiste inaktywowane szczepionki lub autoszczepionki (2x podanie w przecigu 14 dni chroni przed zachorowaniem, podawana kilkukrotnie co 3-4 dni w maBych dawkach skraca czas trwania choroby) - choroba nie jest zwalczana z urzdu, w czasie trwania choroby ograniczenie obrotu zwierztami, oczyszczenie i odka|enie pomieszczeD 3.Dermatofiloza  rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie - dermatophilus congolensis Rozpoznanie - charakterystyczne objawy kliniczne  ciepBy wilgotny klimat,zapalenie skóry spowodowane dBugotrwaBym przemoczeniem, okolice pcin i dalszych odcinków koDczyn, pdzlowato sklejone kpki wBosów, strupy -wymazy odciskowe zabarwione metod Grama lub Giemsy  gram dodatnie rozgaBziajce si nitki rozpadajce si na liczne rzdy ziarniniaków -rozpoznanie ró|nicowe :gruda, dermatofitoza, fotosensytyzacja, kontaktowe zapalenie skóry, leukoklastyczne zapalenie naczyD okolicy pciny 1 Zapobieganie i Zwalczanie - konie umieszcza w suchej stajni, wyleczy wspóBistniejce choroby -usun strupy rcznie lub przy pomocy keratolitycznych szamponów - dwa razy dziennie zmiany przemywa roztworami chlorheksydyny i mikonazolu, spBuka i osuszy skór - ogólna antybiotykoterapia (standardowe dawki, 5 dni) -odizolowa chore zwierzta i wydezynfekowa uprz| i sprzty 4.Ospa koni  rozpoznawanie, zapobieganie, zwalczanie. -pcherzykowe zapalenie bBony [luzowej jamy ustnej, osutka w postaci guzków w zgiciu pcinowym, w nielicznych przypadkach wystpowanie pcherzyków i krost na caBej powierzchni ciaBa - orthipoxvirus (immunologiczne pokrewieDstwo do wirusa ospy krowiej i wirusa krowianki) Rozpoznawanie -ospa koni pojawia si sporadycznie (zwizana byBa ze szczepieniem ludzi przeciwko ospie  rozprzestrzenianie wirusa krowianki przez osoby szczepione) - charakterystyczne objawy  bBona [luzowa jamy ustnej w regionie górnej wargi i przej[cie bBony [luzowej jamy ustnej i nosa w skór  guzki wielko[ci ziarna grochu, pcherzyki i krosty, lekki wzrost wcc, nad|erki i gBbsze wrzody, [linienie, zanik apetytu, zapalenie spojówek ze znacznym obrzkiem powiek , gsty |óBty wypByw z oka; zgicie pcinowe  niewielki obrzk, guzki i pcherzyki, pkaj i tworz si strupy - mikroskop elektronowy  próbki ze zmian skórnych -badanie histopatologiczne  ciaBka wtrtowe - wykazanie wirusa w hodowli komórkowej (komórki MA 104) - badania serologiczne  ELISA , badanie par surowic w odstpie 3 tygodni - rozpoznanie ró|nicowe: dermatofiloza, zmiany powodowane przez gronkowce i paciorkowce Zapobieganie i Zwalczanie -chore i podejrzane o zaka|enie konie odizolowane i nieu|ywane do pracy - najcz[ciej samoistne wyleczenie w przecigu 14 dni 5.Grzybice skórne koni 1.grzybica strzygca (trichophytosis) Trichophyton sp. 2.grzybica drobnozarodnikowa (microsporosis) Microsporum sp. (klinicznie bardzo do siebie podobne) 1. Trichophyton equinum T. mentagrophytes T. verrucosum Rozpoznanie: Ï% objawy kliniczne -zmiany na Bopatkach, bocznych [cianach klatki piersiowej, sBabiznach, zadzie, grzbiecie, szyi i gBowie -powstaj nieregularne, owalne obrzki skóry wielko[ci monety -pojawiaj si szare, szaro-|óBte strupy, luzno przytwierdzone -wydziela si |óBtawy pByn sklejajcy wBosy -wBosy mo|na Batwo wyrwa caBymi pczkami -po usuniciu strupów- plackowate wyBysienia, na których czsto wystpuje ropne zapalenie mieszków wBosowych w nastpnie wtórnych zaka|eD -proces odnowy od centrum zmian, skóra pokrywa si nowo wyrastajcymi wBosami Ï% zeskrobiny skóry, pobrane skalpelem w miejscu przej[cia zmiany w zdrow skór, a| pojawi si pByn tkankowy Ï% wskazanie obecno[ci artrospor Ï% zeskrobiny na podBo|e Saboaurauda z chloramfenikolem i aktydionem- wzrost po 5-8 dniach w temp. 27stC 2. Microsporum equinum M. canis M. gypseum M praecox Rozpoznanie: Ï% objawy kliniczne -pojedyDcze ogniska o [rednicy 2-3cm - Buszczce si okrgBe zmiany w ich obrbie nastroszenie wBosów -|óBtawy wysik, tworz si guzki i pcherzyki zapalne, przechodzce w twarde strupy -pozostaj po nich pozbawione wBosów, suche, Buszczce si okrgBe zmiany, brzegi  wygryzione Ï% ogldanie zmian skórnych w promieniach UV (lampa Wooda)- fluorescencja Ï% bad mikroskopowe zeskrobin skóry Ï% bad hodowlane 2 Zapobieganie i zwalczanie: Ï% postpowanie: -pasza bogata w wit A (marchew, dobrej jako[ci kiszonki, siano -dodatek cynku -leczenie miejscowe: imidazole Fungidermin, Clinaform- spray natamycyna 0,01% Mycophyt 10% rozt. preparatów jodoforowych- Pollena JK pomieszczenie zdezynfekowa: Lysoformin 3000, Steridial W derki, szczotki na 30 min we wrzcej wodzie lub spali wstrzyma obrót koDmi Ï% szczepionk atenuowana monowalentne lub wielowa|ne Insol Dermatophyton odporno[ po ok 5tyg po pierwszym szczepieniu i trwa przez okres 9m-cy 6.Listerioza- rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie Listeria monocytogenes Rozpoznanie: -objawy kliniczne: Ï% zap rdzenia i opon mózgowych niepokój, zaburzenia w koordynacji ruchowej, pora|enie koDczyn zrebita mog porusza si w niewielkim stopniu lub wcale ropne zapalenie spojówek, za|óBcenie twardówki Ï% ronienie, przedwczesne porody, narodziny martwych lub sBabych zrebit Ï% posocznica -bad serologiczne (aglutynacja, OWD, ELISA) -zmiany sekcyjne -bad histologiczne Zapobieganie i zwalczanie: Ï% zapobiega zaka|eniom drog alimentarn (zapobieganie kontaminacji pokarmu) Ï% zwalczanie gryzonii Ï% uniemo|liwienie kontaktu midzy zwierztami chorymi, a zdrowymi 7.Choroba bornaska- rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie rodzina: Bornaviridae rodzaj: Bornavirus Rozpoznanie: Ï% dane epizootyczne i objawy kliniczne (nerwowe)- podejrzenie *stacjonarne wystpowanie, zachorowalno[ do 5%, [miertelno[ 90% *objawy nerwowe -pocztkowo nadmierna pobudliwo[- gwaBtowne ruchy, przestrach, wzmo|ona reakcja na bodzce -ruchy mane|owe, przymusowe wdrowanie -niezborno[ ruchów- potykanie si, przewracanie -niefizjologiczne postawy- rozstawienie lub krzy|owanie koDczyn przednich -zaburzenie |ucia i poBykania, [linotok -puste |ucie, trzymanie ksa w pysku (tzw. palenie fajki) -czste wysuwanie prcia z napletka -zaburzenia [wiadomo[ci- brak reakcji na gBos, opuszczenie gBowy, zapieranie gBowy o |Bób, [cian -osBabienie odruchów, zaburzenie czucia powierzchownego i gBbokiego -obfite pocenie -przemijajce lub trwaBe skurcze mi[ni szyi (torticollis) -oczopls, zapalenie rogówki i zama -koDcowa faza choroby: pora|enie warg, powiek, uszu rozszerzenie zrenic, zwisanie jzyka pora|enie koDczyn tylnych- pozycja siedzcego psa, ruchy wiosBowe Ï% przy|yciowe badanie pBynu mózgowo- rdzeniowego zwikszona liczba kom jednojdrzastych kilkakrotny wzrost poziomu biaBka caBkowitego Ï% bad histopatologiczne- ciaBka wtrtowe Joesta- Degana w neuronach 3 Ï% bad wirusologiczne - wykrywanie w mózgu swoistego rozpuszczalnego antygenu OWD, ELISA lub kom jednojdrzastych krwi (cytometr przepBywowy) -zaka|enie rozcierem z mózgu hodowla wirusa w HK nerki maBpy- ciaBka wtrtowe króliki domózgowo- padaj po 3-6tyg identyfikacja testem IF, PCR Ï% bad molekularne- PCR, nested PCR, hybrydyzacja in situ Ï% bad serologiczne- przeciwciaBa w surowicy lub p m-r OWD ELISA IF-po[rednia miarodajne tylko wyniki dodatnie Zapobieganie i zwalczanie: Ï% po wystpieniu choroby- izolacja zwierzt chorych, kontumacja, bie|ce i koDcowe odka|anie pomieszczeD Ï% immunoprofilaktyka swoista szczepionki inaktywowane lub atenuowane na terenach endemicznych Ï% przestrzeganie zasad san.wet higiena pomieszczeD oddzielny chów wra|liwych gatunków zakaz importu koni, bydBa, owiec z terenów zapowietrzonych Pytanie 8 : Wirusowe zapalenie mózgu i rdzenia (WEE, VEE, EEE)  rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Etiologia  wirusy z rodziny Togaviridae, rodzaj Alphavirus  wirus EEE  wschodnie zapalenie mózgu i rdzenia  wirus WEE  zachodnie zapalenie mózgu i rdzenia  wirus VEE  wenezuelskie zapalenie mózgu i rdzenia GBównie przenoszone przez stawonogi. Wschodnie zapalenie mózgu i rdzenia koni (EEE) Rozpoznawanie:  stacjonarno[ i sezonowo[ choroby  dwufazowa gorczka i objawy nerwowe  badania wirusologiczne  do badaD najlepszy mózg - zaka|enie zarodków kurzych, pisklt, osesków mysich, [winek morskich, królików - izolacja wirusa w HKZK, BHK - identyfikacja  SN, ELISA  badania molekularne  RT-PCR  badania serologiczne - u ozdrowieDców  HI, OWD, SN, ELISA - badanie par surowic  odstp 10-14 dni  wzrost 3-4 krotny (wynik+) Rozpoznawanie ró|nicowe  W[cieklizna, Choroba Bornaska, Listerioza, Choroba Aujeszkyego, zaka|enie EHV-1 (posta nerwowa), WEE, VEE, JBE (japoDskie zapalenie mózgu typu B), SLE (zapalenie mózgu St. Louis), MVE (zapalenie mózgu Murray-Valley), RSSE (rosyjskie wiosenno-letnie zapalenie mózgu), FSME (wczesno-letnie zapalenie opon i mózgu) Zapobieganie i zwalczanie  lista OIE  EEE, WEE, VEE, JBE  notyfikacja w UE  wszystkie typy  zaB. 3 do Ustawy z 2004r. - podlega obowizkowi rejestracji (nazwa: Wirusowe zapalenie mózgu i rdzenia koni)  po wystpieniu - izolacja koni chorych (leczenie lub u[pienie) - kwarantanna (28 dni) - ograniczenie obrotu zwierztami z terenów endemicznych (VEE) - stosowanie insektycydów - du|a inwazja stawonogów  konie w przyciemnianych pomieszczeniach - zmniejszanie populacji stawonogów  zabiegi agrotechniczna  import tylko z terenów wolnych po 12 mies. od zwalczenia choroby 4  immunoprofilaktyka swoista - na terenach endemicznych - szczepienia przed sezonem aktywno[ci stawonogów (2x co 3 tygodnie i coroczna rewakcynacja)  wczesna wiosna - szczepionki inaktywowane mono- i biwalentne (EEE i/lub WEE) oraz trójwalentne (EEE, WEE, VEE) - szczepionki zBo|one  EEE, WEE, VEE + toksoid t|cowy i/lub wirus influenzy - szczepionki atenuowane  VEE (szczepionka TC-83), dla koni i ludzi stosowana od 1967r. - wyniki ró|ne - szczepienia chroni przed zachorowaniem  po zaka|eniu wiremia i serokonwersja, ale brak wnikania do OUN - konieczno[ opracowywania nowych szczepionek  na terenach endemicznych oprócz koni mog chorowa ba|anty. Zachodnie zapalenie mózgu i rdzenia koni (WEE) Rozpoznanie  badania wirusologiczne, molekularne i serologiczne Zapobieganie i zwalczanie  lista OIE, notyfikacja w UE, obowizek rejestracji  ZaB. 3 do Ustawy z 2004r.  Reszta jak przy EEE Wenezuelskie zapalenie mózgu i rdzenia koni (VEE) Rozpoznanie  badania wirusologiczne - namna|anie w HKZK, VERO i BHK-21 - identyfikacja  MAC-ELISA i IF  badania molekularne  RT-PCR  badania serologiczne (OWD, SN) - u ozdrowieDców Zapobieganie i zwalczanie  lista OIE, notyfikacja w UE  obowizek rejestracji  ZaB. 3 do Ustawy z 2004r.  immunoprofilaktyka swoista  na terenach endemicznych. 9. Borelioza- rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Patrz pytanie 15! 10. W[cieklizna- rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Etiologia: wirus Lyssavirus z rodziny Rhabdowiridae, 4 serotypów: 1-[cielkizna, 2-Lagos, 3-Mokola, 4-Duvenhage, 5- (2 podtypy) EBL1 i EBL2 yródBa i drogi zaka|enia: do zaka|enia dochodzi drog krwi po pogryzieniu przez zwierzta chore i w fazie inkubacji choroby, u których wirus pojawiB si w [linie Patogeneza: (du|e uproszczenie) wirus namna|a si w kom. mi[ni i tk. Bcznej w miejscu ukszenia, do zwojów midzykrgowych (namna|anie) i OUN dostaje si drog nerwów, tam namna|a si w korze mózgowej i ukB. limbicznych powodujc zmian zachowania zwierzcia. Objawy: inkubacja od 10 dni do 7 m-cy (14-60dni), -stadium zwiastunowe: cicha w[cieklizna, zmiany zachowania, [wid miejsca ukszenia, wylizywanie i samooklaleczenia tego miejsca, pBochliwo[, dra|liwo[c, depresja, zaburzenia przeBykania do zupeBnego braku pobierania paszy i wody, [lienienie, poBykanie niejadalnych przedmiotów, ocrypBe r|enie, pora|enie twarzy, skrzywienie gBowy, [lepota, mo|e wzrosn popd pBciowy, niedowBad odbytu, utrata napicia ogona. -stadium pobudzenia: rzadko, agresja, ruchy przymusowe, koBowacizna, dr|enie mi[ni, cz[te oddawania kaBu i moczu, napady padaczkowe -stadium pora|enia: zaburzenia nerwów rdzeniowych, pora|enia i [mier (do 100%) 5 Zmiany ap: u padBych zwierzt: wychudzenie zwBok, miejsce po pogryzieniu poranione (to miejsce zwierzta gryz), bB. [luz. przekrwione, mi[nie ciemne (u koni zwykle s ciemne) krew pBynna i ciemna. BB. [luz. jelit zapalenie surowiczo-krwotoczne, obrzk i przekrwienie opon mózgowych i istoty szarej mózgu. Histopatologicznie  ciaBa wtrtowe w cytoplazmie komórek zwojowych (mó|d|ek i rogi Amona), nieropne zapalenie mózgu i rdzenia, nacieki Ly Rozpoznawanie: wywiad, ocena sytuacji epizootycznej i objawy. Barwione met. Manna preparaty histopatologiczne wykazujce ciaBka Negri ego, izolacja na myszach SPF, Serologicznie: miano przeciwciaB met. RFFIT, ELISA (tzn. RREID), IF-najczulszy, IFT, immunoperoksydazowy, typizacja izolatu wirusa Leczenie: brak, eutanazja Profilaktyka: szczepienia ochronne zaw. inaktywowany wirus od 5-go m-ca |ycia na terenach zagro|onych Zwalczanie: choroba podlega notyfikacji do OIE, wyznacza si ognisko choroby oraz okrg zapowietrzony i zagro|ony o promieniu 10 km, na danych terenie zwierzta powinny by w zamkniciu lub na uwizi, wszystkie zwierzta wykazujce objawy poddaje si likwidacji, w tym czasie ka|de zwierz, które poksaBo lub podrapaBo czBowieka podlega 10-cio dniowej obserwacji a nastpnie likwidacji bez wzgldu na wynik obserwacji. 11. Choroba Aujeszky ego - rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Etiologia: Herpesvirus suis typ 1, rodzina Herpesviridae, Pozdoszina Alfaherpesvirinae, rodzaj Varicellovirus, SHV-1 yródBa i drogi zaka|enia: nieparzystokopytne s maBo wra|liwe! [winie chore i ozdrowieDcy jako zródBo i rezerwuar wydalaj z wydzielinami i wydalinami, ich miso i odpady rzezne, drog aerogenn i po[redni, zaka|enie drog donosow, per os, przez uszkodzon skór, w czasie krycia i unasienniania Patogeneza: wirus poliorganotropowy dla [wiD, u koni wybitne neurotropowy, namna|anie w miejscu wniknicia na niskim poziomie  powoduje silny [wid którego brak tylko u [wiD, wnikanie do zakoDczeD nerwowych, do OUN, namna|anie w komórkach zwojowych i gleju dajc obj. nerwowe, a nastpnie drog równie| nerwów oraz krwi i chBonki do innych narzdów Objawy: inkubacja ok 11 tyg., wzrost wcc powy|ej 39*, ci|kie zaburzenia neurologiczne w nastpstwie zap. Mózgu: pocenie, dr|enie mi[niowe, stany maniakalne, uszkodzenia nerwów z przeczulic i silnym [wiadem, niepokój, wzmo|enie odruchów, drgawki, [mier po kilku dniach, zapalenie bB. naczyniowej i [lepota U koni choroba czsto równie| bezobjawowo. Zmiany ap: gB. uszkodzenia spow. [widem oraz zmiany zapalne w oun Rozpoznawanie: objawy sBabo wyra|one, izolacja wirusa (wymazy z wydzielin i wydaliny) i serokonwersja (SN) Leczenie: jedynie objawowe Profilaktyka: izolacja koni od [wiD, szczepionek dla koni brak Zwalczanie: w Polsce podlega jedynie rejestracji, program zwalczania dla [wiD. 12. Botulizm - rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Etiologia: toksoinfekcja lub intoksykacja egzotoksynami (toksyn botulinow) przetrwalnikujcej paBeczki G+ Clostridium botulinum, typy toksyczne A-G yródBa i drogi zaka|enia: zaka|enie per os lub botulizm przyranny, w przewodzie pokarmowym zwierzt mog znajdowa si paBeczki wydalane z kaBem, zarodniki znajduj si w glebie i [ciekach, równie| w misie i zwBokach, tak|e w konserwach, na terenach bagnistych, zepsutych kiszonkach (to gBównie zródBo dla koni) i |ywno[ci, choroba gBownie wystpuje w miesicach letnich ze wzgldu na znacz produkcj toksyny w temp. midzy 22 a 37*. Patogeneza: toksyna resorbowana jest w jelicie i |oBdkach, dostaje si do krwi, jest neurotoksyn, dziaBa cholinergicznie na zakoDczenia wBókien nerwowych, pocztkowo na synapsy wBókien mi[niowych hamujc 6 uwalnianie acetylocholiny, postpujce pora|enie nerwów motorycznych i w koDcu n. przeponowego, powodujc [mier z uduszenia Objawy: przebieg jest zale|ny od ilo[ci pobranej toksyny, choroba maostry lub podostry przebieg, koDczy si [mierci; niepewny chód, zaburzenia ruchu, konie le|, trudno[ci w poBykaniu, osBabienie szmerów jelitowych, rzadkie oddawania maBych ilo[ci moczu, rektalnie napita okr|nica du|a i maBa oraz wypeBniony pcherz, duszno[, konie le|, wydaj si bardzo chore, bardzo rzadko nadostro - wtedy upadki bez uprzednich objawów, Zmiany ap: nieswoiste, narzdy przekrwione, obrzk pBuc, wypeBniony pcherz Rozpoznawanie: wywiad, objawy, badanie zaw. |oBdka, kaBu i krwi oraz pasz Leczenie: podawanie antytoksyny, ma ono sens tylko pocztkowo gdy| wi|e tylko woln toksyn, dodatkowo mo|e by nieskuteczne (inna toksyna ni| dostpna na rynku antytoksyna), [rodki przeczyszczajce podawa sond do|oBdkow, Bromek neostygminy (2,5mg/kg) i fluniksyna (1,1 mg/kg)  poprawiaj perystaltyk, równie| karmi przez sond do ustpienie pora|enia przeByku, wlewy do|ylne, antybiotykoterapia, zapobieganie odle|ynom, podejrzan karm usun Profilaktyka: podawanie dobrej paszy szczególnie w mies. letnich, unika zanieczyszczenia jej ziemi, kaBem i odpadami misnymi, likwidacja gryzoni, Profilaktyka swoista: w zagro|onych stadach stosowanie anatoksyny, obecnie dostpne na rynku w USA i Afryce PBd Zwalczanie: brak 13.Gorczka Zachodniego Nilu-rozpoznawanie, zapobieganie, zwalczanie. Rodzina: Flaviviridae Rodzaj: Flavivirus Rozpoznawanie Øð Ocena sytuacji epidemiologicznej: " Wystpowanie uprzednio zachorowaD " Ustalenie dróg i sposobów szerzenia si zaka|enia w populacji zwierzt i ludzi (rola ptaków-rezerwuar i komarów,kleszczy-wektor) Øð Izolacja WNV w HK (RK-13,Vero)-CPE " Konie: mózg, rdzeD krgowy, krew, [lina, pByn mózgowo- rdzeniowy " Ptaki-mózg,nerki,serce, watroba,jelita Øð Identyfikacja WNV- po[rednia IF Øð Antygen- badanie immunohistochemiczne Øð MateriaB genetyczny- RT-PCR, RT-nPCR Øð Wykrycie swoistych przeciwciaB dla WNV w klasie IgM (badanie serologiczne): " test redukcji Bysinek, " ELISA (pary surowic) " Wykrycie przeciwciaB dla WNV w klasie IgM wystpujcych w pBynie mózgowo-rdzeniowym przesdza o zaatakowaniu OUN przez WNV. Zapobieganie i zwalczanie Øð Podlega zgBaszaniu do OIE Øð Brak notyfikacji w UE Øð Brak w ZaB. 2 i 3 do Ustawy z 2004 r. Øð PoBczenie szczepieD z redukcj wektora i ochrona koni na obszarach enzootycznych Øð Szczepionki dla koni tylko w USA: " Inaktywowane, wektorowe, DNA Øð Zmniejszenie ekspozycji koni na wektor: " Insektycydy i repelenty " Wypasanie poza okresami rojenia komarów " Utrzymywanie pod moskitierami " Osuszanie bagien i wód stojcych " Kontrola importu ptaków " U ludzi-ochrona przed ukBuciami komarów 7 14.Erlichioza . 1.Anaplasma (Ehrlichia) phagocytophilum- koDska erlichioza granulocytarna EGE 2.Ehrlichia risticii-koDska erlichioza monocytarna (EME, POTOMAC HORSE FEVER) Rozpoznawanie: Øð Sytuacja epidemiologiczna " Wypas zwierzt na Bce, inwazja kleszczy " Charakter sezonowy (ze wzgldu na aktywno[ wektorów) Øð Objawy kliniczne: EGE:wysoka gorczka,apatia, obrzki koDczyn. Konie do 1 roku:Bagodne objawy Starsze konie: gorczka 39-40 oC trwajca nawet do 6-12 dni Konie powy|ej 3 roku |ycia; sztywy chód, gorczka 41oC, anoreksja, arytmie,obrzki EME: przebieg ostry, gorczka ,apatia, biegunka, bóle kolkowe.W rejonach endemicznych czsto towarzyszy B.burgorferi. Paso|ytuje w monocytach. Øð Badanie hematologiczne: " Leukopenia z nagBym spadkiem liczby leukocytów " Trombocytopenia " Niedokrwisto[ mormochromowa normocytarna Øð Badanie mikroskopowe: " Rozmazy krwi barwione metod Giemzy (w ostrej fazie choroby) " Potwierdzaj obecno[ paso|ytów w cytoplazmie neutrofilów , rzadziej eozynofilów (paso|yty wewntrzkomórkowe) Øð Badanie serologiczne: " Western Blot " IFT Zapobieganie i zwalczanie Øð Stosowanie [rodków przeciwkleszczowych(akarycydy) u wszystkich zwierzt w stadzie np. permetryn, deltametryn,flumetryn,cypermetryn,amitraz,awermektyny. Øð Unikanie miejsc zasiedlonych przez kleszcze 15.Borelioza.Choroba z Lyme. Borrelia burgdorferi-póBkula póBnocna Borrelia theileri-Afryka PoBudniowa Rozpoznawanie: Øð Wywiad epizootyczny " Choroba ma charakter enzootii utrzymujcej si w rejonach wystpowania kleszczy (Ixodes ricinus, I.hexagonus) " Infekcja pastwiskowa " Mog by przeniesione wraz ze sBom jako [cióBka do stajni Øð Objawy kliniczne " Okres inkubacji od kilku dni do kilku tygodni: gorczka " Ostre/podostre zapalenie jednego lub wielu stawów " Kulawizny, ból, obrzk stawów, koDczyn miednicznych i piersiowych " Sztywno[ koDczyn " Zaburzenia ze strony OUN,zapalenie rogówki, ciaBka rzskowego, odklejenie siatkówki " Objawy ze strony ukBadu mie[niowo-szkieletowego, nerwowego i sercowo-naczyniowego " Nie mo|na postawi diagnozy tylko na podstawie objawów! Øð Badania laboratoryjne " MateriaB genetyczny(DNA bakterii) PCR " Swoiste przeciwciaBa igG i igM- ELISA, Immunofluorescencji po[redniej ( badania powtórzy kilkakrotnie) " Western Blot ([wie|o przebyte zaka|enie) " Izolacja krtka z materiaBu biologicznego(biopsja skóry, pmr, krew,pByn stawowy)-hodowla mikrobiologicza trudna. Zapobieganie i zwalczanie: Øð Unikanie miejsc zasiedlonych przez kleszcze, usuwanie kleszczy Øð Stosowanie repelentów ,akarycydów np. permetryna pod postaci emulsji do wtarcia w dystalne cz[ci koDczyn i w gBow. 16.Pcherzykowe zapalenie jamy ustnej (VS- vesicular stomatitis) Rodzina: Rhabdoviridae Rodzaj: Vesiculovirus Rozpoznawanie: Øð Objawy kliniczne: " krótkotrwaBa gorczka, [linotok, pcherze w j. ustnej, jzyku, wargach, dzisBach na koronie kopyt " pcherze pkaj, powstaj nad|erki 8 " Przebieg choroby zazwyczaj Bagodny, po 2 tygodniach wracaj do zdrowia " Wystpowanie tej choroby u koni , w hodowli ró|nych gat. zwierzt wyklucza pryszczyc!!! Øð Szybkie szerzenie si choroby w stadzie " Zachorowalno[ u koni do 90% Øð Badania laboratoryjne: " materiaB: krew, [ciana pcherzyka, pByn z pcherzyka, wymazy do ZakBadu Pryszczycy w ZduDskiej Woli " OWD,ELISA,SN " Hodowle komórkowe Øð Rozpoznanie ró|nicowe: " Ospa koni (pierwszy objaw ospy to silny stan zapalny spojówek a potem zmiany na bBonie [luzowej jamy ustnej) Zapobieganie i zwalczanie: " Zwalczana z Urzdu i podlegajca obowizkowi zgBaszania " Brak profilaktyki swoistej " Oczyszczanie i odka|anie przy stwierdzeniu lub podejrzeniu pcherzykowego zapalenia jamy ustnej wykonuje si w sposób wBa[ciwy dla pryszczycy " Izolacja zwierzt chorych i podejrzanych " Dezynfekcja i dezynsekcja pomieszczeD " Ograniczenie obrotu zwierztami na terenach zapowietrzonych " Kwarantanna zwierzt importowanych z terenów endemicznych 17.Gorczka Q - rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. Gorczka Q,FebrisQ, Q fever,  Kozia grypa , jest zakazn i zarazliw chorob przebiegajc u zwierzt w postaci utajonej z wieloletnim nosicielstwem, natomiast u ludzi w[ród objawów grypopodobnych. Etiologia: Coxiella burnetii, jest Gram-ujemn, pleomorficzn, w porównaniu do innych bakterii maB paBeczk, Wcze[niej zaliczana do rzdu Rickettsiales, rodziny Rickettsiaceae, jest obecnie zaklasyfikowana do rodziny Coxiellaceae, rzdu Legionellales, a w tych ramach do grupy proteobakterii. Nie rozmna|a si w po|ywkach bakteriologicznych, stanowic pod tym wzgldem w[ród bakterii jeden z nielicznych wyjtków. Jej rozmna|anie nastpuje wyBcznie w komórkach zwierzcych, a zatem w hodowlach komórkowych, zarodkach kurzych oraz w organizmie czBowieka i licznych gatunków zwierzt domowych i dzikich. Do badaD laboratoryjnych u|ywane s myszy, [winki morskie i chomiki. Coxiella burnetii tworzy wariant LCV, który, podobnie jak przetrwalniki bakterii z rodzajów Bacillus lub Clostridium, wykazuje wysokiego stopnia oporno[ na niekorzystne warunki [rodowiska zewntrznego, w którym przez dBugi czas zachowuje potencjaln |ywotno[ poza komórk zwierzc. Kolejn charakterystyczn wBa[ciwo[ci C. burnetii s dwie postacie antygenowe  faza I, chorobotwórcza i immunogenna, oraz faza II, niechorobotwórcza i niewywoBujca odporno[ci przeciwzakaznej, w któr faza I przechodzi w wyniku pasa|y przez zarodki kurze lub hodowle komórkowe. Opisano ponadto dwie postacie morfologiczne: wikszy wariant komórkowy LCV i mniejszy wariant komórkowy SCV. Wystpuj w cytoplazmie i Batwo ulegaj fagocytozie, wykazujc przy tym oporno[ na wewntrzkomórkow inaktywacj. Wykazano szczepy ró|nice si patogenno[ci. Na tej podstawie wyró|nia si 6 genetycznych grup. - I, II i III s odpowiedzialne za ostra posta gorczki Q u ludzi - IV wywoBuje przewlekB posta choroby, - V przewlekBe zapalenie wsierdzia - VI izolowana od gryzoni i jak dotd uznana za niepatogenn dla ludzi. Coxiella burnetti cechuje si nisk zjadliwo[ci, lecz wysok zaka|alno[ci, jedna komórka mo|e zapocztkowa zaka|enie i rozwój choroby. yródBa i drogi zaka|enia: -GBównym rezerwuarem, skd C. Burnetii si szerzy, s: krowy, owce, kozy oraz zwierzta towarzyszce czBowiekowi  psy i koty. Znaczcy rezerwuar znajduje si w[ród nieudomowionych krgowców, zwBaszcza prze|uwaczy, gryzoni i ptaków. -Zaka|enia przenosz kleszcze w zwizku ze ssaniem krwi w okresie bakteriemii u zwierzt zaka|onych. Innym 9 zródBem wymienionego drobnoustroju jest kaB kleszczy, który po wyschniciu jako pyB lub aerozole z zarazkami wdychany jest przez zwierzta lub czBowieka. Wa|niejszym miejscem rozprzestrzeniania si patogenu, ni| wymienione poprzednio, jest wyschnity kaB domowych prze|uwaczy, z którego pyB lub aerozole wraz z zarazkiem docieraj do dróg oddechowych zwierzt i ludzi. Z analizy epidemiologicznej wynika, |e C. burnetii, oprócz zaka|enia aerogennego, przekazywana jest czBowiekowi oraz zwierztom, do tego momentu wolnym od zaka|enia, przez kontakt z zaka|onymi prze|uwaczami, gBównie w okresie porodu oraz z poronionymi pBodami, Bo|yskiem lub wodami pBodowymi, lub [luzem pochwowym. Rzadko ma miejsce transmisja od czBowieka do czBowieka, np. od zaka|onej matki do noworodka, jak te| w czasie sekcji zwBok. U zwierzt, podobnie jak u ludzi, oprócz podanych sposobów zaka|enia C. burnetii mo|e mie miejsce transmisja pionowa, matka  zarodek lub pBód. Do zaka|enia czBowieka mo|e doj[ drog doustn za po[rednictwem niepasteryzowanego mleka krów, owiec, kóz oraz sporzdzonych z niego serów. Znaczcym rezerwuarem zarazka s gryzonie (szczury, myszy) przebywajce w pomieszczeniach dla zwierzt, od których zaka|aj si koty, stanowice nastpnie zródBo zaka|enia czBowieka. Rozpoznanie: Ze wzgldu na najcz[ciej bezobjawowy przebieg choroby podstaw s badania laboratoryjne. MateriaBem biologicznym jest surowica krwi oraz fragment poronionego Bozyska i kaB , a z poronionego pBodu narzdy. 1) Stosowane s gBównie metody serologiczne OWD, ELISA 2) PCR 3) Metody hodowlane i immunohistochemiczne. Ró|nicowanie: bruceloza, kampylobakterioza, chlamydioza, i inne powodujce bronchopneumoni. Objawy: -Do namno|enia wikszej liczby bakterii, a tym samym nasilenia objawów choroby, dochodzi podczas ci|y lub w wyniku dziaBania czynników immunosupresyjnych.  drobnoustrój warunkowo chorobotwórczy. -Nieznaczne podwy|szenie temperatury, zapalenie spojówek i gaBek ocznych, wyciek surowiczy z worka spojówkowego i nosa. -Liczne zachorowania w[ród ludzi w ognisku choroby -przedwczesne porody i poronienia !!! -obrzki i wylewy krwawe w Bo|ysku -W przypadku silnej immunosupresji mo|e doj[ do zaostrzenia, w postaci zapalenia pBuc, wymienia oraz stawów - umiejscowienie si zarazka w trofoblastach utrudnia serologiczne rozpoznanie choroby. Zmiany A-P: -obrzk pBuc i [ledziony, -w wtrobie [ledzionie i ww. chBonnych obecne s guzki ogniska martwicze i zakrzepy w naczyniach. Zwalczanie i zapobieganie: 1)W Polsce choroba podlega rejestracji. 2)Leczenia u zwierzt si nie stosuje. 3)Przy sporadycznych zachorowaniach  eliminacja zwierzt 4)Przy licznych zachorowaniach selekcja zwierzt na serologicznie pozytywne i ujemne. Pozytywne eliminuje si a ujemne poddaje dalszej kontroli serologicznej. 5)Porody powinny odbywa si w odrbnych pomieszczeniach a zwierzta powinny by tam przenoszone wcze[niej na wypadek poronienia. 6)Po ka|dym porodzie nale|y unieszkodliwi Bo|ysko i wody pBodowe, oraz poronione pBody - spalenie, dezynfekcja. 7)Pomieszczenia nale|y poddawa gruntownej dezynfekcji. 18. Wglik - rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie.  Wglik- Splenic fever, Anthrax - zakazna, zarazliwa, najcz[ciej u zw ro[lino|ernych, przebiegajca ostro w postaci posocznicy z charakterystycznym obrzkiem [ledziony, oraz surowiczo krwotocznymi naciekami w tkance podskórnej i pod bBonami surowiczymi. Choruj: owce, kozy, bydBo, konie oraz dziko |yjce ro[lino|erne, Rzadko choruj [winie Znaczn odporno[ wykazuj psy (miso|erne) Ptaki w warunkach naturalnych niewrazliwe. 10 Etiologia: Laseczka wglika ( Bacillus anthracis)- G+ laseczka namna|a si w warunkach tlenowych, w organizmie wytwarza otoczk a w obecno[ci tlenu w temp. 12-40 wytwarza przetrwalniki- endospory. W rozmazach ukBadaj si pojedynczo lub w BaDcuszki przypominajce Bodyg bambusa. Endospory powstaj z reguBy przy otwarciu zwBok, s bardzo oporne na czynniki [rodowiska, trwajc w nim wiele miesicy a nawet kilkadziesit lat. yródBa i drogi zaka|enia: Wydaliny i wydzieliny chorych ZwBoki padBych zwierzt Najczstsz przyczyn zachorowaD s zarodniki, GBównym zródBem zaka|enia jest u zwierzt spo|ywana pasza zawierajca przetrwalniki bakterii. Do zara|enia mo|e doj[ podczas wypasów, jak i podczas skarmiania traw lub sianem. Bakterie pod postaci przetrwalników mog równie| wnikn razem z wod podczas pojenia zwierzt. Zwierzta miso|erne zaka|aj si po zjedzeniu zwierzt padBych na wglik. Zaka|enie bezpo[rednie z jednego zwierzcia na drugie jest mo|liwe tylko wtedy gdy krew lub wydaliny zwierzcia chorego dostan si na [wie|e rany lub bBon [luzow. Rozpoznanie: Wglik mo|na jedynie podejrzewa na podstawie objawów i badania sekcyjnego, ze wzgldu na ró|ne ich nasilenie w zale|no[ci od postaci choroby. Pierwsze objawy pojawiaj si po ok. 3 dniach u koni i bydBa, wcze[niej bo po 24h u owiec. 1) Mo|e przebiega w 4 postaciach: 1)nadostrej- u owiec, zwierzta padaj nagle w[ród bardzo silnej duszno[ci i drgawek , oraz wypBywie ciemnej krwi z jamy nosowej, ustnej i odbytu. 2)ostrej- bydBo, konie choroba zaczyna si szybkim wzrostem temp do 42 stC, osBabienie utrata [wiadomo[ci, krwawa biegunka i krwiomocz, duszno[ w wyniku obrzku krtani i szyi. 3)podostrej- jw. 4)przewlekBej- [winie- czsto brak objawów, je[li ju| to obrzk gardBa i krtani- posta gardBowo-jzykowa (glossoanthrax) 2) Zmiany AP: -z naturalnych otworów ciaBa wypBywa ciemnoczerwona niekrzepnca krew -wylewy krwawe i nacieki galaretowate w tk podskórnej, pod bBonami surowiczymi i sluzowymi -wybroczyny we wszystkich narzdach wewntrznych -obrzk wzBów chBonnych -obrzk wtroby i nerek -[ledziona silnie powikszona, na przekroju czarnoczerwona póBpBynna - u bydBa mo|e wystpi tylko obrzk wzBów chBonnych, przekrwienie, wybroczyny i karbunkuBowate obrzmienia w przewodzie pokarmowym. 3)Konieczne wykonanie badan laboratoryjnych.- Przy pobieraniu materiaBu zachowa szczególn ostrozno[. Od |ywych krew, przy rozkBadzie gnilnym maB|owin uszn, kawaBek ko[ci, od [wiD wzBy chBonne zagardBowe. 1. badanie hodowlane i mikroskopowe ogldanie preparatów z rozmazu 2. bad serologiczne: Elisa, odczyn aglutynacji, hemaglutynacji biernej 3. PCR Zwalczanie i Zapobieganie: Waglik podlega obowizkowi zgBaszania i jest zwalczany z urzdu w oparciu o Rozp. MpiRW , z dnia 5 maja 2005 1) Przy podejrzeniu choroby nale|y odizolowa zwierzta chore lub podejrzane od zdrowych. Nakazane jest oddzielne gromadzenie mleka od zw. odizolowanych. Zakazuje si przemieszczania zwierzt, poddawania ubojowi i przeprowadzania sekcji zwierzt padBych. 2) W przypadku stwierdzenia choroby PLW wyznacza ognisko choroby i obszar zapowietrzony o promieniu 20km. 3) PLW nakazuje odosobnienie i oznakowanie zwierzt i zwBok, a nastpnie spalenie zwBok w miejscu w którym zwierz padBo, lub jest kierowane do ZU. Staranne usunicie i unieszkodliwienie wydalin, paszy, sBomy, [cióBki i przedmiotów z którymi zwierz miaBo kontakt oraz poddanie odka|aniu obornika, gnojówki i gnojowicy. 4) po usuniciu zwBok i przedmiotów miejsca i pomieszczenia czy[ci si i odka|a, 5) W ognisku choroby zwierzta podejrzane poddaje si obserwacji przez 20 dni, mierzc im 2x dziennie temp ciaBa. Mog zosta poddane leczeniu, je[li choroba rozwinie si  ubój metod bezkrwaw. 6) W obszarze zapowietrzonym zwierzta które nie wykazuj objawów mog zosta zaszczepione i poddane 30 dniowej obserwacji z 2x pomiarem temp w cigu doby. 11 7) Ognisko uznaje si za wygasBe je[li d. 1) upBynBo 15 dni od uznania zwierzt za zdrowe, lub likwidacji zwierzt e. 2)upBynBy 42 dni od przeprowadzenia szczepienia. f. 3) odpowiednio przeprowadzono czyszczenie i odka|anie. 8)Ponowne umieszczanie zwierzt w gospodarstwie mo|liwe jest po uznaniu ogniska za wygasBe. 19.Salmoneloza klaczy-rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie Salmonelloza klaczy Czynnik etiologiczny: Salmonella abortusequi serowar specyficzmny W dzisiejszych czasach zaka|enia straciBy na znaczeniu. Zaka|enia drog doustn, ale mo|e równie| podczas krycia. Dochodzi do infekcji ogólnej w konsekwencji której ci|arna klacz roni po 4 miesicu ci|y. Poronienia po 7 miesicu ci|y mo|e si wiza z ci|kimi powikBaniami: Zatrzymanie bBon pBodowych, zapalenie macicy, zapalenie bony [luzowej macicy. Z reguBy nie obserwuje si |adnych objawów zbli|ajcego si poronienia. Gdy jednak klacz urodzi zrbie, jest ono sBabe rozwija si u niego salmonelloza posocznicowa a nastpnie wielostanowa. Z reguBy klacze zaka|one S.abortusequi roni tylko raz- wytworzenie odporno[ci. Zmiany anatomopatologiczne: Poronione pBody: W nienaruszonych bBonach plodowych zaawansowane zmiany autolityczne.Odró|nienie salmonellozy od EHV-1. Obrzki i zmiany nekrotyczne, otoczone przekrwionymi tkankami. Diagnostyka bakteriologiczna i serologiczna: 1.S.abortusequi ro[nie powoli na po|ywkach dopiero po 48 godzinach mo|na zaobserwowa niewielkie kolonie. 2.Z kaBu wyizolowanie S.abortusequi jest bardzo trudne.(zaka|enia latentne u zrebit) 3.O wiele lepiej sprawdza si hodowla bakterii znajdujcych si w poronionych pBodach i Bo|yskach.(wiksza koncentracja bakterii) 4.Oznaczania miana przeciwciaB. 5.Metody biologii molekularnej.PCR Leczenie i zapobieganie: Postpowanie jak przy ka|dym poronieniu. Usuwanie poronionych pBodów i Bo|ysk, dezynfekcja, izolcja podejrzanych podejrzanych o chorob zwierzt. Leczenie chorych klaczy, antybiotyki miejscowo oraz w razie potrzeby domacicznie. Badania serologiczne oznaczenia miana poziomu przeciwciaB. Immunizacja pozostaBych klaczy za pomoc inaktywowanej specyficznej dla stada szczepionki. 20.Rodokokoza zrebiat - rozpoznawanie i zapobieganie Rodokokoza zrebit Zakazna choroba przebiegajca z objawami ropnego zapalenia oskrzeli i pBuc, a sporadycznie ropnego zapalenia jelit. Atakuje zrebita w wieku od 3 do 6 miesicy (zanik odporno[ci siarowej). Zachorowania maj miejsce gBównie w okresie letnim. Bardziej wra|liwe: zrebita rasowe ( czystej krwi arabskiej) Z defektami immunologicznymi Czynnik etiologiczny: Rhodococcus equi (Corynebacterium equi) Objawy kliniczne: Zmiany anatomopatologiczne: 12 POSTA PAUCNA: 1. Otorbione ogniska ropne w pBucach ( du|e ropnie w przednich pBatach, drobne ogniska prosówkowe we wszystkich pBatach) 2. Mi|sz pBuc wokóB ropni zwtrobiaBy, bezpowietrzny, opBucna pokryta wBóknikowym nalotem POSTA JELITOWA: Ropne zapalenie okr|nicy (ropne lub serowate ogniska rozrzucone na obrzkBej i zaczerwienionej bBonie [luzowej) Zmiany w obrzkBych wzBach chBonnych krezkowych. Rozpoznanie: Wywiad Objawy kliniczne  niespecyficzne Zmiany anatomopatologiczne Badanie bakteriologiczne wypBywów z nosa (KaBu) Transtracheal wash - Procedura ta polega na umieszczeniu cewnika (donosowo) w -tchawicy zrebicia, wprowadzeniu sterylnego roztwór do tchawicy i pobieranie roztworu z powrotem. Z pozyskanych popBuczyn tchawiczo-oskrzelowych powinien zosta wykonany posiew.   zBoty standard RTG Badanie krwi (monitoring leukocytów i fibrynogenu) Leczenie: " Skuteczne, gdy podjte szybko i kontynuowane min. 4 tyg. (9 a nawet dBu|ej) " Oporny na penicylin, wra|liwy na erytromycyn, ampicylin, gentamycyn, trimetoprim i sulfonamidy (antybiotykobiogram) " Najskuteczniejsze leczenie skojarzone:  Erytromycyna (25 mg/kg m.c 3 razy dziennie per os) + rifampicyna (10 mg/kg m.c 1 raz dziennie per os)  Ampicylina (15 mg/kg m.c 3 razy dziennie i.m) + gentamycyna (2 mg/kg m.c. 3 razy dziennie)  kotrolowa nerki  Biseptol (sulfametoksazol + trimetoprim) " Lydium KLP Profilaktyka  zabiegi zoohigieniczne: " CigBe usuwanie nawozu ze stajni i padoków oraz nieu|ywanie go do nawo|enia pastwisk " Izolacja chorych zrebit i natychmiastowe usuwanie ich kaBu w celu ograniczenia zanieczyszczenia [rodowiska " Zraszanie dróg i padoków, obsiewanie traw wszelkich mo|liwych powierzchni na terenie stadnin oraz ulepszanie pokrywy ro[linnej pastwisk " Dobre warunki zoohigienicznych w stajniach, wBa[ciwa wentylacja " Przesunicie terminów porodów na zim, tak by w okresie najwikszego nara|enia na chorob (sucha, ciepBa pora roku) zrebita miaBy powy|ej 6 miesicy |ycia. Jest to czsto niemo|liwe do wprowadzenia np. w hodowli koni peBnej krwi angielskiej Profilaktyka - immunizacja bierna: PREPARATY OSOCZA " 4 preparaty na rynku. Preparaty osocza. " Ogranicza zachorowania zrebit zarówno po naturalnej ekspozycji, jak i po zaka|eniu do[wiadczalnym " Za gBówny skBadnik zapewniajcy odporno[ uznawane s swoiste przeciwciaBa anty VapA i anty VapC " Do ochrony przed zaka|eniem wystarczy niewielka ilo[ przeciwciaB albo odporno[ zale|y od innych skBadników osocza, jak skBadniki dopeBniacza, interferon i inne cytokiny " Zaleca si podawanie preparatów osocza jak najwcze[niej, zwBaszcza w stadninach z enzootycznie wystpujc chorob " Najcz[ciej zalecany schemat to podanie pierwszej dawki w pierwszych dniach |ycia (od 1 do 10 dnia), a drugiej w wieku 3 4, a nawet 8 tygodni. Profilaktyka - mo|liwo[ci immunizacji czynnej: " Wikszo[ zrebit nabywa odporno[ na zaka|enie R. equi i pozostaje odporna przez caBe |ycie " w Argentynie dostpna jest szczepionka dla klaczy o nazwie Rhodovac, jej zastosowanie w Polsce uniemo|liwiaj regulacje prawne " Wykazano skuteczno[ podawania inaktywowanej szczepionki z caBych komórek bakteryjnych z dodatkiem lub bez komponenty EHV-2 zarówno u zrebit, jak i klaczy " Zastosowanie u zrebit szczepionki przeciwko EHV-2 (ISCOM) tak|e pozwoliBo na ograniczenie zachorowaD w stadninie z endemicznie wystpujc rodokokoz " Jednak wedBug cz[ci badaD szczepienie zrebit zabitymi bakteriami czy egzoenzymami  equi factor nie chroni przed do[wiadczalnym zaka|eniem " Szczepionka oparta na biaBku VapA okazaBa si bardziej immunogenna ni| szczepionka z caBych komórek R. 13 equi " Doustna immunizacja zrebit |ywymi bakteriami " Immunizacja klaczy autoszczepionk pozwoliBa na znaczne zmniejszenie zachorowaD i upadków zrebit 21.Kulawki zrebit rozpoznawanie i zapobieganie. Kulawka wczesna zrebit Wiadomo[ci wstpne: " Bardzo czste zaka|enie stawów, nierzadko koDczce si [mierci " Pod nazw kulawka zrebit kryje si wicej ni| przej[ciowe zapalenie jednego lub kilku stawów, kulawka jest przejawem ostrej posocznicy " Zdarzaj si przypadki, |e zaka|enie przebiega tak szybko, |e do [mierci dochodzi jeszcze przed wystpieniem objawów umo|liwiajcych rozpoznanie " Po wystpieniu objawów nale|y liczy si z ogólnym zaka|eniem organizmu " Posocznica u zrebit nowonarodzonych (1-7 dniowych) " Zapalenie stawów i nephritis u zrebit kilkutygodniowych Czynnik etiologiczny: Actinobacillus equlli Objawy kliniczne: " OsBabienie, zrebi le|y, nie ma siBy ssa  wymi klaczy przepeBnione, twarde, napite " Objawy posocznicy: CTO, wybroczyny, zapalenie bBony naczyniowej oka " Wycignicie gBowy do przodu (sztywno[ karku) " Za|óBcenie bB. [luz. " Odoskrzelowe zapalenie pBuc " (kaszel, duszno[, wypByw z nosa) " Cuchnca biegunka " Zaburzenia neurologiczne " Czasami bolesno[ ok. nerek " Obrzk stawów i pochewek [cignowych, bolesne, cheBbocce, ciepBe, kulawizna  poliarthritis, gBównie stawy kolanowe, biodrowe, skokowe, nadgarstkowe " Po 2-5 dn. [mier (wstrzs toksyczny) Zmiany anatomopatologiczne: " Zmiany posocznicowe " Obrzk mózgu " Ropne zapalenie kBbuszków nerkowych " Zwyrodnienie wtroby " Zapalenie pBuc " Surowiczo - wBoknikowe zapalenie stawów Rozpoznanie: " Badanie kliniczne " Zmiany AP " Badanie mikrobiologiczne krwi " Badania laboratoryjne (leukocytoza, pózniej leukopenia, okre[lenie koncentracji IgG w osoczu, ocena procesów toksycznych  zespóB wstrzsu toksycznego) Profilaktyka: " Autoszczepionka dla klaczy na 4-6 tyg. przed porodem lub na 48-72h antybiotyk o przedBu|onym dziaBaniu Leczenie: O powodzeniu leczenia decyduj: " Stan zrebicia " StopieD nasilenia zmian w stawach 14 " Wyniki badaD laboratoryjnych " Wysokie dawki antybiotyków " Pocztkowo co 8-12h " W celu uniknicia nawrotów choroby stosowa przez 5, najlepiej 7-10 dni " Wyrównanie hypogammaglobulinemii  osocze lub transfuzje krwi (przy ci|kich procesach toksycznych) " PBynoterapia " Zmiany stawowe  punkcje, pBukanie jamy stawowej Preparaty lecznicze: " PóBsyntetyczne penicyliny " Ampicyliny " Gentamycyna " Tetracykliny " Streptomycyny parenteralnie Kulawka pózna zrebit Wiadomo[ci wstpne: " Jest chorob najcz[ciej wystpujc u przychówka koDskiego. " Choroba zakazna o tle bakteryjnym, najcz[ciej do zaka|enia dochodzi ju| w |yciu pBodowym " Schorzenie ci|kie, o ostrym przebiegu, powodujce upadki i znaczne straty, leczenie jest trudne, czsto nieskuteczne Czynniki etiologiczne: " Streptococcus pyogenes (G+) " Corynebacterium pyogenes (G+) " E. coli (G-) " Pseudomonas aeruginosa (G-) Czynniki usposabiajce: " Brak higieny porodówek (brud, brak dezynfekcji) " Nieodka|enie ppowiny (te| jej zapalenie) " Zbyt pózne wstawianie klaczy do porodówki " Niedoborowe |ywienie klaczy ci|arnej (witaminy, biaBko) " Trudny poród " Utrata krwi " Niedostateczna odporno[ bierna zrebit " - wcze[niaki, bliznita, sieroty " - zbyt pózne pobranie siary " - niektóre stare klacze wytwarzaj mniej immunoglobulin Objawy: " Choroba rozpoczyna si w 2-4 tyg. |ycia " Podwy|szenie wew. temp. ciaBa do ok.41 st. C " Przyspieszenie ttna i oddechów " Ropne zapalenie stawów  trudno[ci z poruszaniem si, utrudnione wstawianie i kBadzenie si, kulawizny " Stawy gorce, obrzkBe, bolesne " (najcz[ciej stawy kolanowe i skokowe) " Ropne zapalenie ppowiny " yrebita le|, nie maj siBy ssa " BBony [luzowe ciemnoczerwone, purpurowe " Wybroczyny, wynaczynienia (spojówki, inne bBony [luzowe) " Czasami |óBtaczka " Objawy neurologiczne: opistotonus, oczopls, drgawki " Objawy ze strony ukBadu oddechowego : " kaszel, duszno[, wypByw z nosa " Niewydolno[ nerek " Choroba trwa 7-14 dni i zazwyczaj koDczy si [mierci (100%) Zmiany anatomopatologiczne: " Surowiczo-ropne zapalenie wielostawowe " Ropne zapalenie ppowiny (omphalophlebitis) 15 " Ropnie przerzutowe w innych narzdach " Zwyrodnienie wtroby " Obrzk [ledziony Rozpoznanie: " Wywiad " Objawy " Zmiany anatomopatologiczne MateriaB do badaD: " Wydzielina ropna zrebit " Mleko lub wydzielina z pochwy klaczy (badanie bakteriologiczne) Profilaktyka nieswoista: Higieniczne przeprowadzenie porodu PrawidBowe zabezpieczenie ppowiny po porodzie, Bcznie z jej dezynfekcj. Korzystne jest podawanie ci|arnej klaczy witamin oraz preparatów mineralnych. Profilaktyka swoista " Szczepienie ci|arnej klaczy w ostatnich 6 tygodniach ci|y: " Pierwsze szczepienie na ok. 6 tygodni przed porodem " Drugie 4 tygodnie przed porodem. " Ten peBny cykl szczepieD koniecznie nale|y wykona u klaczy, której zrebak padB przy poprzednim porodzie. " Niezale|nie od szczepienia klaczy warto uodporni zrebaka surowic swoist " Nowonarodzonemu zrebakowi podaje si surowic zawierajc przeciwciaBa przeciwko drobnoustrojom najcz[ciej wywoBujcym kulawk " Surowic mo|na pod ponownie ok. 6-7 dnia. 22. Choroba Tyzzera  rozpoznanie i zapobieganie. W  3 sBowach : - przez Clostridium Piliforme, - szczególnie u gryzoni i inne gatunki , -choruj najsBabsze , objawy ogólnoustrojowe ( spad. Apetytu , gorczka , biegunka ) => wyniszczenie - u zrebit prawie 100 % [miertelno[ , brak leczenia swoistego i szczepieD , terapia wspomagajca ( pBynoterapia, Oksy-/ tetracykliny, penicyliny Bagodz jedynie objawy ) Rozpoznawanie: - na podstawie zmian makro i mikroskopowych : " Ogniska martwicze biaBawe, szare, |óBtawe na wtrobie " Zapalenie krwotoczne z obrzkiem J. [lepego i okr|nicy i pBynn brzow zawarto[ci " Smugi biaBawe na mi[niu sercowym, " Zapalenie i zator pBuc - wykazania charakterystycznych wew. Kom bakterii ( m. Giems ) - na podstawie badania poziomu przeciwciaB w surowicy ( np. metoda IF) Zapobieganie : - ograniczaniu stosowania lek. Immunosupresyjnych czy Sulfonamidów ( predysponuj zwierzta do choroby ) - opiera si gównie na minimalizowaniu cz. Stresowych , -leczeniu inf. Paso|ytniczych , - dezynfekcji pomieszczeD np. 0,3 % rozt. Podchlorynu sodu - ograniczaniu zapylenia powietrza ( obecne zarodniki ) 16 23. Rozpoznawanie chorób zakaznych koni podlegajcych obowizkowi zwalczania w Polsce ( omówi jedn z chorób). Choroby koni podlegajce obowizkowi zwalczania w Polsce: " AfrykaDski pomór koni ( African Horse Sickness) AHS - pytanie nr 25 " Pcherzykowe zapalenie jamy ustnej ( VS- Vesicular Stomatitis) - pytanie nr 16 " W[cieklizna (Rabies) - pyt nr 10 " Wglik (Anthrax)  pyt nr 18 24. Zapobieganie chorobom zakaznym koni podlegajcym obowizkowi rejestracji w Polsce( omówi jedn z chorób). Choroby zakazne koni podlegajce w Polsce obowizkowi rejestracji. " Listerioza (Listeriosis) " Wirusowe zapalenia mózgu i rdzenia koni (Equine encephalomyelitis) " Nosacizna (Glanders) " Niedokrwisto[ zakazna koni (Equine infectious anaemia) " Zakazne zapalenie macicy u klaczy (Contagious equine metritis) " Wirusowe zapalenie ttnic koni (Equine viral arteritis); " Zaraza stadnicza (Dourine); " Gorczka Q (Q fever); Zapobieganie: Ad1) Listerioza: Nale|y zapobiegac zaka|eniom drog alimentarn, zwalcza gryzaonie i uniemo|liwi kontakt zwierztom zdrowym z chorymi , odizolowujc konie chore. Profilaktyka polega na dbaBo[ci o dobra jako[ kiszonek, uzywajc do ich przygotowania dodatków poprawiajcych fermentacj. Lepiej podawa dobre siano i pasze tre[ciwe Istotne znaczenie ma systematyczna deratyzacja, chlorowanie podejrzanych wodopojów, oczyszczanie i odka|anie pomieszczeD, wybiegów. Dobra higiena pomieszczen i ochrona zwierzt przed stresorami. Jedynie u owiec stosowana jest profilaktyka swoista, której brak u innych gatunków. Leczenie jest trudne z powodu zwykle zbyt póznego rozpoznania, sukces zale|y od szybko[ci wdro|enia, przy silnie wyra|onych objawach zwykle maBo skuteczne. Lekiem z wyboru jest penicylina, tetracyklina, erytromycyna, lub sulfonamidy potencjonowane , stosowane 7-14 dni. Ad 2) Wirusowe zapalenie mózgu i rdzenia. W Polsce Zakaznego zapalenia mózgu i rdzenia nigdy nie stwierdzono. W krajach dotknitych choroba profilaktyka polega na zwalczaniu owadów- wektorów zaka|enia w [rodowisku (osuszanie terenu, opryski owadobójcze) i w stajni, ochronie koni przed komarami(repelenty, derki termoaktywne) utrzymywanie zwierzt w ciemnych pomieszczeniach.. Po wystpieniu: izolacja koni chorych (leczenie lub u[pienie), kwarantanna 28 dni, ograniczenie obrotu zwierztami z terenów endemicznych, W u|ytku s tak|e szczepionki stosowane na terenach endemicznych, przed sezonem aktywno[ci stawonogów ( 2x w odstepie 3 tyg i coroczna rewakcynacja na wiosn) Dostpne s szczepionki mono, bi, triwalentne, zBo|one ( z gryp t|cem) inaktywowane i atenuowane. Szczepienia chroni przed zachorowaniem- po zaka|eniu wiremia i serokonwersja- brak wnikana wirusa do OUN. Ad3) Nosacizna: Zwierzta chore- poddaje si eutanazji, zwBoki unieszkodliwia si, Pomieszczenia czy[ci i odka|a Zwierzta majce kontakt z chorymi izoluje si , poddaje kwarantannie, badaniom serologicznym i maleinizacji Na terenie zapowietrzonym wstrzymany obrót koDmi Wyznacza si okrg zapowietrzony i zagrozony  30 km W okrgu wykonuje si przegld koni i maleinizacj Stajnie zaka|one po usuniciu chorych zwierzt obejmuje si 6 miesicznym nadzorem( co tydzieD bad kliniczne, co miesic serologiczne, co 3 mce alergiczne) Bierzce odka|anie pomieszczeD- codziennie Kraj uzanaje si za wolny po upBywie 12 m-cy od likwidacji ostatniego chorego konia. Obowizuje zakaz importu koni z terenów zapowietrzonych. 17 Ad 4) Niedokrwisto[c zakazna: choroba znajduje si na li[cie B OIE. Wprzypadku podejrzenia o chorob powinno zosta wdro|one typowe postpowanie przeciwepizootyczne. Szczepienie zabronione- brak skutecznych szczepionek, Leczenie zabronione. Ochrona krajowego pogBowia koni polega na przestrzeganiu zasady aby ka|de nieparzystokopytne zwierz importowane do Polski zaopatrzone byBo w [wiadectwo informujce |e pochodzi z kraju i stada wolnego od AIE, a badanie w kierunku NZK jest ujemne. Profilaktyka przeciwzakazna to tak|e zapobieganie zaka|eniu jatrogennemu. Zabobieganie przez zwalczanie zwierzt chorych: 1 Eutanazja koni u których stwierdzono NZK, takie postpowanie jest uzasadnione, bowiem potwierdzono mo|liwo[ do|ywotniego nosicielstwa i wydalania wirusa przez konie seropozytywne. 2 Zamknicie chorego stada a| do chwili uznania go za wolne 3 Import zwierzt z dokumentami potwierdzajcymi uzyskanie wyniku ujemnego testem Cogginsa na 30 dni przed transportem. Ad5) CEM- pyt 29 Ad6) EVA -pyt 26 Ad7) Zaraza stadnicza koni- pyt 41 Ad8) Gorczka Q: 1)W Polsce choroba podlega rejestracji. 2)Leczenia u zwierzt si nie stosuje. 3)Przy sporadycznych zachorowaniach  eliminacja zwierzt 4)Przy licznych zachorowaniach selekcja zwierzt na serologicznie pozytywne i ujemne. Pozytywne eliminuje si a ujemne poddaje dalszej kontroli serologicznej. 5)Porody powinny odbywa si w odrbnych pomieszczeniach a zwierzta powinny by tam przenoszone wcze[niej, na wypadek poronienia. 6)Po ka|dym porodzie nale|y unieszkodliwi Bo|ysko i wody pBodowe, oraz poronione pBody - spalenie, dezynfekcja. 7)Pomieszczenia nale|y poddawa gruntownej dezynfekcji. 25. AfrykaDski pomór koni- rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie. AfrykaDski pomór koni  AHS- African horse sickness, Pestis equorum Choroba zakazna, ale niezarazliwa, wirusowa koniowatych, przenoszona przez stawonogi krwiopijne, std gBównie wystpujca w sezonie letnim. Jest najgrozniejsz choroba koniowatych Afryki wystpujca tam sezonowo i cyklicznie, charakteryzujc si wysok gorczk, krwotoczno[ci, obrzkami niewydolno[ci ukBadu kr|eniowo oddechowego i wysok [miertelno[ci. Etiologia: - pantropowy Orbiwirus ( Orbivirus) nale|cy do Reoviridae. Wirus RNA- genom koduje siedem biaBek strukturalnych VP 1-7 - wirus w okresie od pojawienia si gorczki do wyzdrowienia obecny we wszystkich tkankach wydalinach i wydzielinach. - replikuje si w endotelium, makrofagach i fibroblastach - Dotychczas znanych jest 9 odmiennych immunologicznie typów , a w[ród nich 50 ró|nych szczepów ( neurotropowe, wiscerotropowe, pantropowe) yródBa i drogi zaka|enia: -Wra|liwe koniowate i w pewnym stopniu te| psy -Zasadniczym zródBem s zwierzta chore, ozdrowieDcy i nosiciele (nosicielstwo po przechorowaniu do 90 dni) -Konieczna jest obecno[ du|ej populacji wektora ( Cullicoides, Stomoxys, prawdopodobnie te| Culex), s zdolne do przenoszenia zaka|enia przez 5 tygodni od pobrania zaka|onej krwi. -Najwiksz wra|liwo[ wykazuj konie >muBy >osBy >zebry u których podkliniczny przebieg, w rejonach enzootycznych 18 Afryki najcz[ciej zwierzta tubylcze s odporne na zaka|enie. -Po przechorowaniu zwierzta nabywaja w cigu 3 tyg odporno[ na caBe |ycie ale tylko na homologiczny serotyp, -OzdrowieDcy s nosicielami  gBównie zebry z poronnym przebiegiem choroby. -{rebita od uodpornionych matek s zabezpieczone na 6 m-cy. -Nie przenosi si przez bezpo[redni kontakt koni, tylko w obecno[ci wektora (sezon letni) -Nie jest do koDca poznany rezerwuar pozwalajcy przezimowa chorobie, wykluczono konie. Rozpoznawanie: 1.- Na podstawie obrazu klinicznego i sekcyjnego w rejonach enzootycznych nie nastrcza problemów. ( pojawia si sezonowo, du|a [miertelno[ i zachorowalno[. -na terenach dotd zdrowych choroba ma typowy nadostry lub ostry przebieg i wystpuje w postaci pBucnej lub mieszanej z obrzkiem pBuc, gBowy i innych cz[ci ciaBa. -du|e znaczenie ma fakt |e choroba mo|e si szybko rozprzestrzenia na du|ym i wolnym dotychczas terenie. 2.-potwierdzenie laboratoryjne : " identyfikacja wirusa( ELISA, PCR, Oseski mysie), wirus obecny przez 4-8 dni we krwi " badanie serologiczne.(ELISA, Immunoblotting i OWD) Do badaD pobiera si krew przy|yciowo, a po[miertnie wycinki [ledziony i pBuc. Diagnostyka Ró|nicowa:  wirusowe zapalenie ttnic- obrzki na tylnych koDczynach, mosznie lub gruczole sutkowym, rzadko objawy oddechowe, najcz[ciej przebieg poronny.  Niedokrwisto[ zakazna- silnie powikszona [ledziona, w postaci przewlekBej wtroba muszkotoBowa, dBugi okres inkubacji , gorczka powrotna niedokrwisto[  Wglik- Zmiany ap, [ledziona, krwawa biegunka, krwiomocz, ciemna krew z otworów ciaBa Objawy przy rozpoznawaniu: S 4 postaci choroby ,wspólna cecha wysoka gorczka sigajca nawet 40-41 " nadostr (pBucn)- krótka inkubacja 3-5 dni, [miertelno[ 90-100%, wysoce wirulentny szczep wirusa na nowym terenie, dwudniowa gorczka mo|e by jedynym objawem, po czym wystpuje silna niewydolno[ oddechowa (60-80 oddechów/ min), pojawia si silny kaszel, duszno[, w cigu 12-48 godzin obrzk pBuc doprowadza do [mierci. W ostatnim stadium obfity |óBtawy, surowiczy, pienisty wypByw z nozdrzy, poty i osBabienie. " ostr (pBucno- sercow)- mieszana- ró|ne szczepy, [miertelno[ do 80% nastpuje w cigu 3-6 dni, objawy sercowo oddechowe z dominacj jednego z ukBadów. " podostra (sercow)  inkubacja 7-14 dni, [miertelno[ ok. 50 %, najcz[ciej u koni z terenów enzootycznych. Nazywana jest postaci obrzkow przez wzgld na obrzki pochodzenia sercowego, szczególnie doBów nadoczodoBowych skroniowych powiek, warg policzków i jzyka, |uchwy i krtani, szyi, klatki piersiowej i barków. Silne przekrwienie bBon [luzowych, nosa i pyska, sinica wybroczyny wylewy krwawe, szczególnie spojówek jzyka który czsto wypada. Szmery sercowe zwizane z puchlin i zapaleniem osierdzia. " Gorczkow- po[rednia , poronna. Oprócz gorczki inne objawy pojawiaj si rzadko, spadek apetytu, osBabienie. 19 Zmiany A-P: g. zapalenie opBucnej, wybroczyny, puchlina opBucnej h. drogi oddechowe wypeBnione |óBtawym, surowiczym, spienionym pBynem i. puchlina osierdzia, wybroczyny i wylewy krwawe, zwyrodnienie mi[nia sercowego, j. puchlina jamy brzusznej , obrzk bB, [luz. |oBdka i jelit, wtroby , przekrwienie nerek, k. obrzki gBowy- nadoczodoBowe, szyi i przedpiersia l. patognomiczny objaw- galaretowaty obrzk mi[ni w okolicy wizadBa karkowego Zapobieganie i zwalczanie: W Polsce choroba ta jest zwalczana z urzdu, jakkolwiek jeszcze nigdy nie byBo wypadków zachorowaD w Polsce na t chorob. Celem niedopuszczenia do wystpienia tej choroby na terenie Polski, stosuje si rygorystyczne przepisy dotyczce importu lub wwozu koniowatych do Polski. W Polsce AHS podlega obowizkowi zwalczania i zgBaszania. Wszystkie chore zwierzta s likwidowane, podobnie jak wszystkie nieparzystokopytne w ognisku choroby. Na obszarze zapowietrzonym wszystkie zwierzta nieparzystokopytne s zamykane w pomieszczeniach wolnych od wektorów i obserwowane przez 40 dni. Wg. OIE okrg zapowietrzony wokóB ogniska choroby powinien by wyznaczony w promieniu 100km, przy czym w obrbie tego okrgu w promieniu 10-20 km przeprowadza si szczepienie zwierzt wra|liwych. WokóB okrgu zapowietrzonego ustala si okrg zagro|ony w promieniu 50 km, w którym nie prowadzi si szczepieD. Najbardziej efektywne zapobieganie polega na masowym szczepieniu na du|ym terenie wszystkich koniowatych. Obecnie produkowane na liniach komórkowych szczepionki nie powoduj objawów ubocznych i uwa|a si |e na terenach zaka|onych stosowanie |ywych szczepionek produkowanych na kulturze tkankowej jest metod z wyboru. Okres uzyskania peBnej odporno[ci poszczepiennej trwa mo|e nawet do 5 m-cy. Odporno[ po szczepionkach poliwalentnych trwa 6m-cy do 6 lat. A po szczepionkach momowalentnych caBe zycie. yrebita od odpornych matek szczepi si od 8 miesica. Najlepsze efekty w zwalczaniu AHS uzyskiwano przez wybijanie zwierzt i stosowanie szeroko zakrojonych szczepieD. Samo wybijanie okazywaBo si maBo skuteczne. Rozprzestrzenianiu si choroby z Afryki i Azji mo|na zapobiega przez kwarantann koni przeznaczonych na eksport w specjalnych pomieszczeniach pozbawionych wektorów, szczepienie i kwarantann w bazach zaBadowczych. Kraj uznaje si za wolny od AHS po 2 latach od wyga[nicia choroby oraz po upBywie 12 m-cy od ostatnich szczepieD. Wikszo[ wolnych od AHS krajów zapobiega przez wstrzymanie importu z krajów gdzie choroba wystpuje. Zaleca si stosowanie 40 dniowej kwarantanny dla wszystkich koni pochodzcych z Afryki i Azji. Ze wzgldu na mo|liwo[ zawleczenia choroby przez przywiezienie wektorów (Cullcoides), du|e ryzyko stwarza obecnie transport lotniczy. 26. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie wirusowego zapalenia ttnic. Rozpoznawanie: Øð Badanie nasienia Øð Wymazy z jamy nosowej, worka spojówkowego Øð Krew z EDTA Øð Badania wirusologiczne z nasienia Øð Badania serologiczne SN, IF, pary surowic ( odstp 3-4 tygodni), ELISA, PCR Øð Próba biologiczna Øð Badanie histopatologiczne  zmiany zwyrodnieniowe( szklista martwica bBony [rodkowej maBych ttniczek) i nacieki zapalne w [rodkowej warstwie ttniczek Zapobieganie: izolacja chorych, odka|enie stajni, eliminacja ogierów  nosicieli, szczepienia  szczepionki inaktywowane. Zwalczanie: podlega rejestracji. 20 27. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zakaznego zapalenia jamy nosowej i pBuc oraz ronienia. Rozpoznawanie : wywiad, objawy kliniczne, zmiany sekcyjne ( p. oddechowa  zaczerwienienie i obrzk bBon [luzowych, zmiany zapalne w pBucach, zmiany posocznicowe, zwyrodnienie wtroby, nerek, obrzk [ledziony. P. z ronieniami  bBon y pBodowe niezmienione, poroniony pBód nie wykazuje cech autolitycznych, tylko obrzk tkanki podskórnej, za|óBcenie tkanki podskórnej i bBon [luzowych, pByn w jamach ciaBa, wybroczyny w bBonach [luzowych i pod bBonami surowiczymi. Badanie wirusologiczne  izolacja z wymazów z nosa, z narzdów pBodu. Badania serologiczne: ID,SN,OWD Badanie PCR, histopatologiczne. Zapobieganie: nieswoiste oraz systematyczne szczepienia ochronne àð Szczepionki inaktywowane: Klacze: 5,7,9, miesic ci|y powtarza co rok yrebita: 4,5,7,10 miesic |ycia Roczniaki: kwiecieD i wrzesieD Roczniaki nie szczepione wcze[niej: I  w dowolnym czasie II  po6-9 tyg. III  po 6 miesicach Szczepionki |ywe  klacze  4 i 9 miesic ci|y. Zwalczanie: nie jest zwalczana, nie podlega rejestracji ani zgBaszaniu 28. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie otrtu. Rozpoznawanie:badanie kliniczne  objawy: " Klacze: zaczerwienienie bBony [luzowej pochwy lub szyjki macicy i okolic Bechtaczki; grudki przechodz w pcherzyki i pBytkie owrzodzenia pokryte nalotem, wycieki [luzowo  ropne. " Ogiery: obrzk napletka, jder i moszny, pcherzyki, krosty, owrzodzenia. Badania serologiczne: SN, IF Badanie wirusologiczne  izolacja wirusa PCR Zapobieganie: swoistego brak  brak szczepionek, jedynie nieswoiste  u|ywa do rozrodu koni zdrowych Zwalczanie: obowizek zgBaszania. 29. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zakaznego zapalenia macicy. CEM Rozpoznawanie: badania bakteriologiczne  wymazów z bBony [luzowej [rodkowej zatoki ( doBka) Bechtaczki ( specjalne podBo|a do transportu  Stuarta lub agar Amesa) ; u ogierów z uchyBka cewki moczowej, wypBuczyny z worka napletkowego, sperma i wydzielina przedejakulacyjna. Przy poronieniu  Bo|ysko i narzdy poronionych pBodów oraz tkanki Bo|yska, poronione pBody. Badanie serologiczne: - maBo przydatne  czasem brak odpowiedzi immunologicznej Czasem PCR Zapobieganie: brak skutecznych szczepionek, stosowa tylko profilaktyk nieswoist oraz przestrzega pewnych przepisów W niektórych paDstwach wolnych od CEM  przy imporcie wymagany jest ujemny wynik badania bakteriologicznego, a przed wprowadzeniem do elitarnych hodowli  próba biologiczna. Zwalczanie: choroba podlega obowizkowi zgBaszania w OIE, a w PL obowizek rejestracji. 30. Rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie grypy koni (opracowalam z mat dr Platt) Influenza koni (Bronchitis infectiosa equorum, Influenzae equorum, kaszel hoppergarteDski) Ostre, zakazne i zarazliwe wirusowe schorzenie gornych dróg oddechowych nieparzystokopytnych w ka|dym wieku, którego podstawowym objawem jest bolesny, gBuchy kaszel. Ortomyxoviridae rodzaj A- 2 typy u koni ze wzgeledu na ró|nice w budowie otoczki H7N7(A-equi 1)- prototypem jest szczep A/equi/Praha/1/56- wglednie stabilny nie ulega mutacj, atakuje gBównie mBode zwierzta H3N8(A-equi 2)- prototyp A/equi/Miami/2/63- zakazenia o ci|szym przebiegu klinicznym, atakuje zwierzta w ka|dym wieku podtyp A2 dzieli si na 2 linie ewolucyjne: szczepów amerykaDskich i europejskich zmienno[ antygenowa oparta na 2 zjawiskach: -dryft antygenowy (zmienno[c antygenowa) - zmienno[ genetyczna (skok antygenowy-shift) Wirus cechuje si wysokim wspóBczynnikiem zaka|alno[ci i wysokim wspóBczynnikiem zachorowalno[ci. Drogi zaka|enia: -bezposredni kontakt - droga aerogenna 21 - po[rednio przez sprzt Odporno[: A1-okolo roku A2 krotsza okoBo 6 mscy BRAK odporno[ci krzy|owej!!!! Patogeneza: -nabl bB sluz nosa-replikacja, uszkodzenie bl [luz, infiltracja ,zwyrodnienie,liza i zBuszczenie nabBonka, nad|erki i ubytki w blonie sluzowej -krtaD, tchawica, oskrzela- kaszel i gorczka - mo|e doj[ do przej[ciowej wirusemii - pBuca zaatakowane gdy koD|yje w zBych warunkach- zaczopowanie oskrzelików-niedodma zrazików- wtrobienie- obok rozedma zastpcza - dochodz powikBania bakteryjne (paciorkowce,pasterele, diplokoki) OBJAWY: Oi-1-10 dni -gwaBtowny wzrost temp do 41.5 st przez 1-3 dni pózniej opada (febris remitens)- dobowe wahania 1-2 st -ogólne osBabienie, brak Baknienia, zaczerwienienie spojówek - kaszel pocztkowo lekki, potem silny czsty, suchy, mczcy, napadowy- po ok 4 dniach rzadszy, wilgotny. Utrzymuje si przez 2 tygodnie i jest to najbardziej charakterystyczny objaw influenzy. -duszno[ i przyspieszenie tetna do 50-60 /min - zapalenie bB [luz nosa- wypByw bez zmian w wzBach - [wiatlowstrt, obrzmienie powiek, zaczerwienienie spojówek, pozniej za|óBcenie, szkliste z galaretowatym obrzkiem, wypByw - powikszenie wzBów pod|uchwowych - bolesno[ mm szkieletowych, niech do ruchu - bB [luz jamy ustnej gorca i sucha, jzyk silnie obBo|ony - zaparcia-kal suchy powleczony [luzem - na ogóB po 2-3 dniach zdrowienie, przy typie equi 2 rekonwalescencja nawet do 6 miesicy Czsto wikBane bakteryjnie: Streptococcus haemliticus aequi (obrzki podbrzusza i koDczyn, zaburzenia kr|enia, uszkodzenie mm sercowego, ronienia) Zmiany A-P zBuszczenie nablonka, bronchioloitis, zagszczenie tkanki plucnej, keratoconjunctivis purulenta. ROZPOZNANIE: 1. Wywiad- ustalenie zrodBa zaka|enia 2. Badanie Kliniczne- objawy choroby 3. Sekcja 4. Badania laboratoryjne: - wirusologiczne- wymazy i wypluczyny z jamy nosowej - serologiczne- test HI do wykrywania przeciwcial, ELISA i SRH - badania par surowic - test immunoenzymatyczny Directing Flu A 5. Badanie hematologiczne: - przyspieszone OB - leukopenia z limfocytopenia - wzrost poziomu bilirubiny i transferaz w surowicy 6. test DIRECTIGEN- wykrywanie antygenu wirusowego 22 Rozpoznanie ró|nicowe: - schorzenia oddechowe- Streptococcus pneumoniae, Actinobacillus equili - Rhinitis na tle nieswoistym - zakazne zapalenie nosa i pluc oraz ronienie - zapalenie tetnic u koni -zaka|enie rhinowirusami - zaka|enie adenowirusami - pastereloza -zolzy Leczenie: swoistego brak - preparaty immunostymulujce - Aspiryna 10-100mg/kg - Penicylina, streptomycyna - preparaty wapniowe - glukoza - witamina C - sr wykrztu[ne - preparaty nasercowe ZAPOBIEGANIE! I zwalczanie: Szczepienie 2x podstawowe i doszczepianie co 6 mscy( zwBaszcza konie wy[cigowe i sportowe reszta mo|e by doszczepiana co rok) 1 szczepienie 4 mc |ycia 2 po 2 tyg 3 po 10 tyg po 1 4 po 6miesiacach 31. Rozpoznawanie , zapobieganie i zwalczanie gruzlicy. U koni rzadko rozpoznawana. Mycobacterium tuberculosis, M. bovis, M avium Rozpoznawanie na podstawie objawów klinicznych i zmian anatomopatologicznych Objawy: przebieb bardzo powolny, choroba mo|e ciagna si przez lata - utrata kondycji przy zachowanym dobrym wygldzie - osowiaBo[ - spowolnienie reakcji - latwe mczenie - utrata masy ciaBa mimo dobrego apetytu -z biegiem czasu i rozwoju choroby pojawiaj si niewielkiego stopnia duszno[ci, zwBaszcza w upalne dni, duszno[c poglebia si- zwiekszona liczba oddechów, wydete nozdrza, tzw astmatyczna zadyszka - obrzki okolicy piersiowej  zapadnite zmetniaBe oczy -blednicie blon sluzowych - objawy zaawansowanej rozedmy plucnej oddychanie piersiowe -po|niej za|óBcenie bBon [luzowych [wiadczce o dysfunkcji watroby 23 - osluchowo szmery pecherzykowe  sekcyjnie zmiany w plucach ogniska rozedmy, gruzeBki Pyt 32 Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie brucelozy. Czynnik etiologiczny: Brucella abortus, melitensis, ovis, suis Objawy kliniczne : obrzki narzdów pBciowych, wyciek ze szpary pochwy, powikszenie jder, zapalenie kaletek maziowych kBbu I karku, zapalenie stawów I wizadeB, zapalenie mi[ni I narzdów pBciowych. Zmiany anatomopatologiczne: Zmiany zapalne, amrtwicowe i ogniska ropne w jdrach u ogierów, podobne za=miany diagnozuje si równie| w obrbie stawów. Zmiany zapalne, martwicoe i ogniska ropne obserwowane równie| w obrbie narzdów pBciocyh u klaczy oraz w mi[niach, stawach i kaletkach maziowych. Rozpoznanie na podstawie: - objawów klinicznych - zmian anatomopatoloicznych - zaburzen krycia i pBodnosci w stadzie - Badania serologiczne OKAP, OWD - TESTY IMMUNOENZYMATYCZNE ELISA - PCR - badania bakteriologiczne - proby biologiczne na [winkach morskich. Zwalczanie: Nie jest to choroba zwalczana z urzdu u tego gatunku zwierzt w przeciwieDstwie do brucelozy bydB owies [win i kóz. Zwalczanie polega na izolacji zwierzt chorych, odkazaniu pomieszczen, [cióBki. Zapobieganie Zapobieganie, podobnie jak zwalczanie choroby, polega na izolacji zwierzt chorych od zdrowych, przeprowadzenia kwarantanny w przypadku zakupu zwierzcia z nieznanej stadniny, nie sprowadzanie zwierzt ze stadnin objetych t chorob. Dodatkowo osobny chów i utrzymywanie zwierzt podatnych na bruceloz, ograniczenie kontaktu koni z bydBem, maBymi prze|uwaczami i [winiami które mog by nosicielami zarazka. Przestrzeganie zasad dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji w stadninach. Odkazanie pomieszczen, [cioBki i sprztu u|ywanego do obsBugi zwierzt. 33. Diagnostyka ró|nicowa zaka|eD grypopodobnych (parainfluenza i adeno-, pikorna- i rinowirusowe). Jednostka Parainfluenza Zaka|enia Zaka|enia Zaka|enia rinowirusowe chorobowa adenowirusowe pikornawirusow e Czynnik Wirus PI-3 Rodzaj: Rodzina: Rodzaj: Rhinovirus etiologiczny Rodzaj: Paramyxovirus Mastadenovirus Picornaviridae Rodzina: Picornaviridae Rodzina: Rodzina: Pikornawirusy Dwa serotypy: serotyp 1, Paramyxoviridae Adenoviridae koDskie  reprezentowany przez szczep NM serotypy 1, 2 i 3 11 oraz serotyp 2, U koni wyodrbniono (equine reprezentowany przez szczep 7 podobnych picornavirus  1, P1436 antygenowo 2, 3). szczepów. KoDskie adenowirusy nie wykazuj powizania serologicznego z adenowirusami innych gatunków ssaków. Charakterys - wra|liwe: bydBo, - wikszo[ koni jest - maBa - charakteryzuj si [cisB tyka konie, owce, czBowiek; seropozytywna; specyficzno[ specyfik gatunkow; - jeden z gBównych - zaka|enie drog gatunkowa  - u koni zaka|enie przebiega pod czynników oddechow ’! zakazne równie| postaci cyklicznych schorzeD wywoBujcych namna|anie w komm. dla bydBa i kotów; ogólnych; enzootyczn nabBonkowych ’! do - przebycie - zaka|enie przez ukB. oddech. ’! bronchopneumoni krwi (wiremia) ’! choroby indukuje namna|anie na bBB. [luz. g.d.o. ’! cielt; zasiedlanie odporno[ naczyniami limfatycznymi do krwi - powoduje poszczególnych swoist na (wiremia) ’! zasiedlanie zmniejszenie lub zanik narzdów wew. homologiczny poszczególnych narzdów wew. produkcji [luzu przez - ciaBka wtrtowe typu serotyp na okres - wiremia trwa zwykle 4  5 dni i [luzówki dróg Cowdry A i B w ok. 6 m-cy. zwykle koDczy si z chwil 24 oddechowych; nozdrzach, krtani, powstania p-ciaB; - osBabienie ruchliwo[ci tchawicy i pBucach; - choroba dotyczy koni mBodych, u i chemotaktycznej - ostre których wygasBa ju| odporno[ aktywno[ci [ródmi|szowe zap. siarowa; makrofagów pBuc i oskrzeli ju| 3 - zaka|enie mo|e by mieszane i pcherzykowych, d.p.z. przebiega zarówno z bakteriami, zahamowanie funkcji - wtóra wiremia i jak i wirusami (np. EHV-1, fagosomalno  zasiedlanie komm. reowirusami itp.) lizosomalnej i ukB. oddechowego, bakteriobójczej; jelit, trzustki, - osBabienie odpowiedzi gruczoBów Bzowych i limfocytów; [linowych, spojówek i Zmniejszenie liczby ukB. moczowego; limfocytów i zale|nej od - je[li odporno[ nich odporno[ci zwierzcia jest humoralnej; zaburzona, powstaje - zahamowanie uogólniona infekcja aktywno[ci limfocytów i koDczca si [mierci cytotoksycznych ’! zrebita z neutrofilów; prawidBow - przebycie choroby immunologi  pozostawia odporno[, zahamowanie a w surowicy pojawiaj replikacji wirusa i si przeciwciaBa uwolnienie od patogenu w cigu 10 dni; - ci|arne klacze  zaka|enie pionowe ’! poronienie lub [mier pBodu ’! zmiany histologiczne w Bo|ysku, poronienie typu póznego. yródBo i - wirus wydalany z - zaka|enie - zródBem s - wirusy wydalane z wydzielin drogi wydzielin z nosa i aeorgenne, per os, konie dorosBe z g.d.o. zaka|enia gardBa podczas kaszlu; pionowo, po[rednio; chronicznym zap. - zaka|enie drog doustn lub - zaka|enie drog - wikszo[ koni gardBa, niekiedy oddechow; aerogenn. zaka|a si w wieku bydBo i koty; - zaka|enia po[rednie  zrebicym; - zaka|enie drog zanieczyszczone wirusem - przebieg kropelkow lub przedmioty. enzootyczny. aerozolow. Objawy - zale| od: stanu - choruj zrebita w - inkubacja 3-7 - przewa|nie przebieg odporno[ci siarowej ka|dym wieku, nawet dni; podkliniczny lub bezobjawowy; noworodków, |ywienia roczniaki, czasem - osowienie, - inkubacja 3  7dni; matek, warunków konie dorosBe; w.c.c. 39-40°C; - w.c.c. nawet do 39,5°C; zoohigienicznych, - zrebita zaka|one - zap. bB. [luz. - bark Baknienia, apatia; stresu, wtórnych midzy 10  60 d.|.  nosa i gardBa; - klarowny wypByw z nosa (zap. bB. infekcji; choroba trwa 10-65 - surowiczo- [luz.); - w.c.c. do 39°C; dni; [luzowy wyciek z - obrzk ww. chB. pod|uchwowych - duszno[; - inkubacja 5-7 dni; nosa oraz obrzk (nie zawsze); - zapalenie nosa  - w.c.c. do 39,9°C ’! ww. chB. - zap. mo|e rozprzestrzenia si surowiczy lub gorczka falowa od pod|uchwowych; na: gardBo, krtaD; wówczas silny, surowiczo  [luzowy 37,1°C - obrzk i mokry kaszel oraz obrzk i wypByw; - apatia; ogniskowe bolesno[ ww. chB. okolicy gBowy. - niekiedy zap. - zap. nosa  |óBty, zaczerwienienia - wtórne infekcje bakteryjne (u spojówek, Bzawienie; [luzowy wypByw bB. [luz. gardBa; koni gBównie streptokoki): wysik Bolesne zap. ww. chB. - duszno[, - pózniej proces z nosa [luzowo  ropny, zap. pod|uchwowych; przyspieszenie akcji chorobowy oskrzeli, oskrzelików, - choroba trwa zwykle oddechowej, obejmuje odoskrzelowe zap. pBuc, ropne 7-9 dni; podwójna faza tchawic i zap. nagBo[ni; - wirus mo|e te| u koni wdechu; oskrzela ’! - czas trwania choroby zale|y od atakowa gaBk oczn; - gBboki, suchy napadowy, suchy stopnia powikBaD bakter. - zachorowalno[ u kaszel, szmery kaszel; mBodych zwierzt 80 - oddechowe (ostre - mo|liwe wtórne 100% [miertelno[ zap. oskrzeli); infekcje przy zaka|eniach - zap. spojówek ’! bakteryjne powikBanych 10 - 30% wypByw, sklejanie (paciorkowce, 25 powiek; maczugowce) - zmtnienie rogówki, oraz ropne zielonkawy osad na odoskrzelowe rogówce, zaburzenia zap. pBuc wzroku, zap. bB. ([luzowo-ropny naczyniowej oka lub ropny wyciek (niekiedy panuveitis); z nosa); - biegunka u 50% - przy zrebit w stadzie  komplikacjach krwisto  wodnista, pBucnych czsto oporna na leczenie, dochodzi do przypomina biegunk [mierci. rota wirusow; - limfopenia i neutropenia; - prze|ywaj tylko te zrebita, u których nie wystpiBa ani limfopenia ani biegunka; - czste wtórne infekcje bakt., gBównie E. coli, streptokoki, stafilokoki, Pseudomonas (zap. pBuc i oskrzeli, posocznica); - czsto równolegBe zaka|enia EHV-2. Rozpoznani - wywiad, objawy klin. - hodowla wirusa z - badania - rozpoznanie praktycznie e - wykazanie wymazów z nosa; wirusologiczna; niemo|liwe ’! maBo nieprawidBowych - badanie wymazów - testy charakterystyczny przebieg; warunków [rodowiska; pod mikroskopem serologiczne  - badania serologiczne. - badanie par surowic; elektronowym; SN. - HI, SN, IF, OWD - metody serologiczne: badanie par surowic w odstpie 14-dniowym, test immunodyfuzji, OWD, SN, HI, IF, pojedynczy test radialnej hemolizy. 34. Program szczepieD zapobiegajcy chorobom zakaznym ukBadu oddechowego. Szczepienie przeciwko Influenzie koni: " Najcz[ciej stosowana szczepionka: Equilis Prequenza (influenza) lub Equilis Prequenza Te (influenza + t|ec) " Program szczepieD: o Szczepienie w cyklu podstawowym: pierwsza dawka od 6 miesica |ycia, druga dawka 4 tygodnie pózniej o Szczepienia przypominajce: pierwsze szczepienie przypominajce (trzecia dawka) jest podawana 5 miesicy po szczepieniu w cyklu podstawowym. Kolejne szczepienia przypominajce s prowadzone co 6 miesicy (konie sportowe, konie je|d|ce na wystawy) lub co 12 miesicy (konie rekreacyjne) " Powstawanie odporno[ci: 2 tygodnie po podstawowym cyklu szczepieD " Utrzymywanie si odporno[ci: o 5 miesicy po podstawowym cyklu szczepieD o 12 miesicy po pierwszej rewakcynacji Szczepienie przeciwko Wirusowemu zapaleniu jamy nosowej i pBuc koni oraz ronieniu klaczy: Szczepionki inaktywowane Szczepionki |ywe Klacze 5, 7 i 9 miesic ci|y 4 i 9 miesic ci|y Powtarza corocznie yrebita 4, 5, 7 i 10 miesic |ycia Roczniaki KwiecieD i wrzesieD Roczniaki nie szczepione I w dowolnym czasie wcze[niej II po 6-9 tygodniach 26 III po 6 miesicach 35. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie t|ca. T|ec (tetanus)  ostra, zakazna, niezarazliwa choroba zwierzt i ludzi  wzmo|ona pobudliwo[ nerwowa i spastyczne skurcze mi[ni Wystpowanie: " Na caBym [wiecie (zwierzta ro[lino|erne), ciepBe i umiarkowane strefy klimatyczne " Konie i [winie bardzo wra|liwe Etiologia: " Laseczka Clostridium tetani, G+, zarodnikujca, beztlenowa, wygld paBeczki dobosza " Egzotoksyny  neurotoksyna (tetanospazmina), fibrynolizyna, tetanolizyna " Zarodniki bardzo oporne (10 lat) " W temp. 100oC prze|ywa 40-60 minut " 5% fenol niszczy przetrwalniki w 10-12 godzin yródBa i drogi zaka|enia: " KaB zwierzt ro[lino|ernych, nawo|ona gleba " Rany  kastracje i ppek " Chore zwierz nie jest zródBem zaka|enia Patogeneza: " Spory wnikaj do tkanek przez ran, rzadziej przez ppowin i drogi rodne w trakcie porodu " W ranie warunki beztlenowe (ziemia, tkanki martwicze) " Laseczka w bramie wej[cia (toksoinfekcja) " Toksyna (tetanospazmina) ’! nerwy obwodowe ’! neurony ruchowe rdzenia krgowego i przedBu|onego ’! zatrucie acetylocholin ’! staBy przepByw impulsów nerwowych ’! skurcz t|cowy Objawy kliniczne: " Inkubacja 1-2 dni do kilku tygodni  zale|y od miejsca wniknicia " Skurcze wszystkich mi[ni szkieletowych (pocztkowo gBowy, szczególnie |uchwy) " Sztywny chód, trudno[ci w pobieraniu pokarmu, wycignita gBowa, sztywny ogon, le|enie na boku, wyprostowane koDczyny, opisthotonus, przeczulica, niepokój, rozszerzone otwory nosowe, wypadnicie trzeciej powieki, pocenie, postawa kozBa " Niedomoga kr|enia, utrudnione oddychanie, uduszenie Zmiany anatomopatologiczne: " Brak charakterystycznych zmian " Uszkodzenie skóry (droga zaka|enia) " Przekrwienie i obrzk pBuc, ogniska niedodmy i rozedmy w pBucach " Szybkie st|enie po[miertne " SBaba krzepliwo[ krwi Rozpoznanie: " Aatwe  rany; kastracje " Wywiad epizootyczny " Charakterystyczne objawy kliniczne " Wymaz z rany " Test neutralizacji na myszkach  rzadko Diagnostyka ró|nicowa: 1. W[cieklizna  brak szczko[cisku pomimo wystpienia pora|eD 2. Zapalenie mózgu i opon mózgowych 3. Zatrucie strychnin  narastanie gwaBtownych pr|eD na przemian z prawidBowym napiciem mi[ni Leczenie: " Bardzo trudne, czsto spóznione a wtedy maBo skuteczne, czasem ubój z konieczno[ci " Wczesne opatrzenie rany  przemy pBynami utleniajcymi i antyseptycznymi " Podanie surowicy antytoksycznej (niedostpna w Polsce)  najcz[ciej 2 razy z przerw jednodniow  w dawkach dla koni i bydBa 10 000  20 000 j.m., dla psa i jagnicia 3 000 j.m., wzgldnie wedBug zasady 50  100 j.m./kg m.c. " Antybiotyk np. penicylina Rokowanie: " Z reguBy niepomy[lne " Zmiertelno[ 90% u koni Zapobieganie: 2. Ochrona i toaleta ran 3. Higiena pomieszczeD 4. Immunoprofilaktyka swoista  jednokrotne podanie anatoksyny wywoBuje odporno[ trwajc 6 miesicy, 27 dwukrotna immunizacja w odstpie co najmniej 3 tygodniowym zabezpiecza na 1 rok, nastpnie po roku trzecia iniekcja daje odporno[ nawet do 5 lat. W Polsce najcz[ciej stosowana szczepionka Equilis Prequenza Te (t|ec + influenza). 36. ZoBzy  rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie. ZoBzy (Adenitis equorum, Coryza contagiosa equorum, Lymphadenitis equorum acuta, ang. Strangles)  ostra zakazna, zarazliwa choroba mBodych koni, przebiegajca z wysok gorczk, zapaleniem bBony [luzowej górnych dróg oddechowych oraz ze zropieniem wzBów chBonnych |ychwowych i zagardBowych Etiologia: 13) Streptococcus equi subsp. equi  paciorkowiec zoBzowy, ropotwórczy, G+, zaliczany do grupy C wg Lancefield 14) Jednorodny antygenowo i genetycznie 15) Poszczególne szczepy ró|ni si zjadliwo[ci, co Bczy si z obecno[ci biaBka M, antygenu o wBa[ciwo[ciach antyfagocytarnych wystpujcego w otoczce (bezotoczkowe szczepy s sBabo chorobotwórcze) 16) W ropie z nosa prze|ywa od tygodnia do miesica 17) W temperaturze 50oC ginie po 90 minutach 18) Wra|liwy na penicylin, amoksycylin, ampicylin, linkomycyn, sulfonamidy, cefalosporyny 19) Choruj konie, osBy, muBy yródBa i drogi zaka|enia: " Konie chore na zoBzy " Droga kropelkowa " Podczas krycia " Z karm, wod " Poprzez uprz|, sprzt do czyszczenia zanieczyszczone rop/[luzem chorych koni " Rzadko zaka|enie [ródmaciczne Patogeneza: " Zarazem po przenikniciu bBony [luzowej nosa lub jamy ustnej, naczyniami chBonnymi dostaje si do wzBów chBonnych, gdzie si namna|a i powoduje powstanie zlewajcych si ognisk ropnych. " Najcz[ciej proces dotyczy wzBów chBonnych pod|uchwowych, mo|e jednak doj[ do zajcia dalszych wzBów chBonnych, gdzie tworz si nowe ropnie. WzBy chBonne ’! zropienie w. chB. ’! przetoki ’! w. c. c. ’! wyzdrowienie “! Ropnie przerzutowe ’! posocznica Objawy: " Inkubacja 1-21 dni " Gorczka 39,0-39,5oC " Objawy ogólne " 1-2 dni po zaka|eniu pojawia si ostry nie|yt nosa " BBona [luzowa jamy nosowej jest zaczerwieniona, gorca i sucha " Po 3 dniach pojawia si wypByw [luzowo-ropny " Przy przerzutach pojawia si gorczka przerywana i utrata kondycji " Zapalenie opBucnej lub otrzewnej prowadzi do zaka|enia ogólnego " Mo|e wystpi lekki kaszel, trudno[ci w poBykaniu, niewielki obrzk i wra|liwo[ okolicy midzy|uchwowej. Bolesno[ wzBów chBonnych pod|uchwowych w miar rozwoju choroby. " Trudno[ci w oddychaniu (konieczno[ wykonania tracheotomii) " Temperatura wzrasta do 40-41oC " Niekiedy rozwijaj si guzki wielko[ci ziarna konopi (zropiaBe grudki chBonne), które pkaj tworzc wrzody PowikBania: " Zapalenie mi[nia sercowego " Ropnie metastatyczne (tzw. ZoBzy wdrujce) " Zapalenie pBuc wskutek zarespirowania ropy " Morzyska " Zapalenie otrzewnej " Niedokrwisto[ " ZoBzy skórne (dotyczy naczyD chBonnych w obrbie gBowy) " Ropne zapalenie tkanki Bcznej podskórnej prowadzce do posocznicy i [mierci Rokowanie: " Bez powikBaD choroba trwa 2-3 tygodnie i koDczy si wyzdrowieniem. Rokowanie jest pomy[lne, [miertelno[ bez powikBaD 1-2% " Przy ropniach przerzutowych rokowanie jest ostro|ne lub niepomy[lne, w zale|no[ci od umiejscowienia ropni Zmiany anatomopatologiczne: " Zmiany zapalne nosa, zmiany ropne wzBów chBonnych, zapalenie opBucnej i/lub worków powietrznych oraz osierdzia 28 " BBona [luzowa gardBa, oskrzeli i tchawicy  przekrwiona, pokryta wybroczynami i [luzowo-ropn wydzielin " Zmiany posocznicowe Rozpoznanie: " Badanie kliniczne " Badanie bakteriologiczne (materiaBem s ropnie) " Odczyn ELISA Diagnostyka ró|nicowa: " Grypa koni " Zapalenie jamy nosowej i pBuc koni " Zaka|enie herpeswirusami " Zapalenie górnych dróg oddechowych wywoBane przez Rinowirusy i Adenowirusy Leczenie: " W pierwszej iniekcji zalecane jest podawanie penicyliny krystalicznej oraz prokainowej. Kuracja trwa 5 dni " W pózniejszym etapie choroby skuteczniejszym [rodkiem jest oksytetracyklina podawana do|ylnie (mo|e wystpi biegunka) " Leczenie objawowe Zapobieganie: " Kwarantanna nowych zwierzt, izolacja chorych " Odka|anie sprztu, pojemników do karmienia i pojenia, terenu stajni " Po przechorowaniu po trzykrotnym badaniu bakteriologicznym [luzu s uznawane za wolne od siewstwa " Immunoprofilaktyka swoista: o Szczepienia (Equilis StrepE)  odporno[ powstaje w 2 tygodniu po szczepieniu. Odporno[ utrzymuje si do 3 miesicy 37. Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie niedokrwisto[ci zakaznej koni. * zakazna, zarazliwa choroba nieparzystokopytnych dot krwi i narzdów krwiotwórczych, wywoBywana przez Lentivirus z rodziny Retroviridae. Rozpoznanie: " Wywiad " Objawy kliniczne " Próba czynno[ciowa (wysiBkowa)- lon|owanie kBusem przez 10 min, natychmiast po zatrzymaniu badamy liczbe uderzeD serca w ka|dych 5 sekundach- ró|nica midzy pierwszym i ostatnim pomiarem fizj wynosi 1-1,5 u konia z NZK 2-3 " Bad laboratoryjne krwi ( 2-1,5 mln erytrocytów) " Badania serologiczne: AGID, ELISA, RT-PCR, specyficzny odczyn immunodyfuzji w |elu agarowym czyli test Cogginsa " Izolacja wirusa: namna|anie w makrofagach, namna|anie w hodowli komórkowej limfocytów lub kom szpiku *mat do badaD krew, nasienie(przy|yciowo), skrzepy krwi, [ledziona, wtroba, pBuca( po[miertnie) " Próba biologiczna (rzadko stosowana)  zaka|enie zrebit w wieku 6-12 mcy krwi lub surowic badanych koni(100- 200 ml) i poddajemy [cisBej izolacji. Wynik pozytywny gdy w cigu 3 mcy zachoruj. Zwalczanie: *choroba jest li[cie OIE, podlega zwalczaniu, rejestracji i notyfikacji. Øð Wyznaczmy ognisko, obszar zapowietrzony i zagro|ony Øð Zwierzta w zagrodzie zapowietrzonej dzielimy na 3 grupy " I. chore z objawami klinicznymi- podlegaj zabiciu i utylizacji " II. Podejrzane o chorob- zrebita ssce, klacze- 3 miesice izolacji, w trakcie której 2/dob mierzona jest temp.(indywidualne termometry, indywidualne wykresy temp.), badanie kliniczne co 10 dni, badanie hematologiczne przeprowadzone co 10 dni (gdy nie wystpuje gorczka) lub co 3 dni( gdy wystpi gorczka) " III. Podejrzane o zaka|enie- izolacja, zakaz wywozu zwierzt, paszy, nawozu " Trzykrotne czyszczenie stajni 2% sod kaustyczn (co 3 dni) " NZK uznaje si za wygasBy gdy : Øð Wszystkie chore konie padBy zostaBy zabite lub usunite. Øð W okresie 6 miesicy od usunicia ostatniego chorego lub podejrzanego konia nie stwierdzono nowych przypadków Øð Przeprowadzono ostateczne odka|enie potwierdzone przez urzdowego lek.wet. " Sprzeda| lub przerzut koni ze stadniny zapowietrzonej mo|liwy po 6 miesicach od daty uchylenia zarzdzenia. Zapobieganie: " Profilaktyka nieswoista: utrzymywanie higieny stada, stosowanie jednorazowych sprztów 29 medycznych, dezynfekcja i dezynsekcja(lampy owadobójcze, kwarantanna po zakupie konia, import koni ze stadnin wolnych od NZK przynajmniej 12 mcy, bad na NZK na 3 mce przed sprzeda|) " Profilaktyka swoista: brak i zakaz szczepienia, zakaz leczenia. 38. Zapobieganie i zwalczanie nosacizny. Zwalczanie " chorob zwalczan z urzdu i podlegajc obowizkowi zgBaszania (lista B) " eutanazja chorych " odka|enie pomieszczeD i sprzt " kwarantanna zwierzt, które stykaBy si z chorymi - (w trakcie przeprowadza si bad. serologiczne i kliniczne). " 6-miesiczn obserwacj zwierzt w dotknitej stadninie wraz ze wszystkimi rygorami sanitarno- weterynaryjnymi. " odka|anie bie|ce pomieszczeD, co tydzieD badania kliniczne wszystkich koni, co miesic badania serologiczne, " przeszkolenie obsBugi zwierzt w zakresie unikania zaka|enia oraz zaopatrzenie w odzie| ochronn " wstrzymanie obrotu koDmi na terenie zapowietrzonym. Zapobieganie: " zakaz importu koni z krajów gdzie wystpowaBy przypadki choroby " kwarantanna koni zakupionych 39. Badania diagnostyczne w kierunku nosacizny stosowane w UE oraz w innych krajach. Badanie laboratoryjne: - materiaB: punktaty pobrane z guzków, próbki ropy z otwartych wrzodów, wypByw z dróg oddechowych " Izolacja patogenu- posiew na agar z krwi lub z dekstroz ziemniaczan (przed wykonaniem posiewów rop nale|y zmiesza z penicylin ® eliminacji paciorkowców) " Próba biologiczna- zaka|enie do jamy otrzewnowej [winki morskie/myszy- wynik dodatni to zapalenie otrzewnej lub jder (zjawisko Straussa " Testy serologiczne: ELISA, OWD( nie tak czuBy jak test alergiczny z mallein ale bardzo dobry) " RT-PCR- problem z odró|nieniem na poziomie molekularnym B.mallei od B.pseudomallei " maleinizacja  ZABRONIONA w UE! test alergiczny wykonany za pomoc maleiny. S trzy metody wykonania tego testu - maleinizacja spojówkowa, [ródskórno-powiekowa i podskórna. 40.Melioidoza  rozpoznawanie i zapobieganie Melioidoz wywoBuje Burkholderia pseudomallei, bakteria G- Wstpne rozpoznanie kliniczne: " objawy niecharakterystyczne, przypominaj prawdziw nosacizn " w miejscu wniknicia patogenu powstaje ropowica " wzrost temp. Do 40 stopni " ropny wysik z nosa Konieczno[ potwierdzenia badaniami mikrobiologicznymi : " mikroskopia fluorescencyjna z przeciwciaBami monoklonalnymi " hodowla mikrobiologiczna  kolonie biaBe, kremowe, brak hemolizy, starsze pofaBdowanie i wysuszone Zapobieganie: " zwalczanie gryzoni  zanieczyszczaj pasz i wod " izolacja chorych zwierzt i badania bakteriologiczne " niszczenie zwBok padBych zwierzt " dezynfekcja 41.ZARAZA STADNICZA  ROZPOZNAWANIE, ZAPOBIEGANIE, ZWALCZANIE ZARAZA STADNICZA (DOURINE )- EXANTEMA COITALE PARALITICUM EQUORUM Zarazliwa , paso|ytnicza choroba koni i osBów wywoBywana przez pierwotniaki Podtyp: Wiciowce Rodzaj : Zwidrowce (Trypanosoma ) Grupa B : Brucei Czynnik etiologiczny : Trypanosoma equiperdum Do poBowy ubiegBego stulecia choroba wystpowaBa w Europie i powodowaBa ogromne straty w hodowlach koni, 30 szczególnie w stadninach. Czsto wystpuje w Azji, Afryce. Pojawia si enzootycznie na caBym [wiecie. Przebieg zwykle przewlekBy. Choruj klacze i ogiery, do zaka|enia dochodzi drog pBciow, sporadycznie przenoszony na rkach personelu obsBugujcego stadniny ,mo|liwe zaka|enie laktogenne. T.equiperdum rozmna|a si w bBonie [luzowej narzdów rodnych. Konie ras szlachetnych s bardziej wra|liwe ni| konie ras prymitywnych. Po przechorowaniu choroby- odporno[ [ródzakazna. T.equiperdum znajduje si w osoczu krwi, w pierwszym stadium w wydzielinie [luzowej dróg rodnych, pózniej w pBynie mózgowo- rdzeniowym, w wzBach chBonnych, [ledzionie, w wysiku ze zmian skórnych ROZPOZNANIE : 1.Objawy kliniczne przy typowym przebiegu Stadium 1 : trwa 4-6 tyg , obrzki, owrzodzenia pochwy, napletka, moszny, po wygojeniu PLAMY BIELACZE, chBodny, ciastowaty, niebolesny obrzk puzdra, owrzodzenia z |óBtawym dnem na bBonie [luzowej pochwy Stadium 2 : zmiany skórne i wzBów chBonnych Rozpoczyna si gdy paso|yty przedostaj si do krwi, a wytwarzane przez nie toksyny powoduj obrzk wzBów chBonnych i zmiany w naczyniach zwBaszcza skórnych. W wyniku zmian w przepuszczalno[ci [cian naczyD krwiono[nych powstaj wybroczyny i OBRZKI TALAROWATE. Zmiany niebolesne, chBodne o [rednicy ok. 4-5 cm, ksztaBtu kr|ka lub podkowy, przewa|nie na po[ladkach, udach i bokach klatki piersiowej, sier[ nad nimi nastroszona, matowa, utrzymuj si ok. 3-4 dni. Nowe zmiany mog si pojawia i znika przez kilka miesicy. Niekiedy powikBania pod postaci nie|ytowego zapalenie bBon [luzowych ukBadu rozrodczego Stadium 3 : objawy nerwowe Nadwra|liwo[ skóry zwBaszcza w okolicy grzbietu.Niepewny, sztywny chód, podnoszenie jednej koDczyny ( w stajni, podczas odpoczynku), lewostronne pora|enie n.twarzowego (Twarz Hipokratesa) pora|enie zwieracza odbytu i pcherza moczowego, pora|enie nn.midzy|ebrowych ( pBytkie oddechy, ból przy oddychaniu, napady kaszlu ),zataczanie, upadanie, zaleganie. Zmier po kilku tygodniach 2. Badania serologiczne- badanie surowicy krwi na obecno[ przeciwciaB, wiarygodne wyniki po 3 tygodniach od zaka|enia OWD ( metoda zalecana ) Ewentualnie ELISA, IFAT 3.Rozmazy barwione metod Giemzy- krwi, wydzielin z narzdów rozrodczych i owrzodzeD skóry Paso|yta mo|na wykry bezpo[rednio w rozmazach jedynie gdy temperatura wewntrzna ciaBa jest podwy|szona ZWALCZANIE I ZAPOBIEGANIE W Europie, w tym w Polsce choroby nie leczy si. W okresie powojennym zaraza zostaBa zwalczona poprzez eliminacje zwierzt zara|onych Choroba znajduje si na li[cie B OIE W Polsce Zaraza stadnicza podlega obowizkowi rejestracji- Ustawa z dnia 11.03.2004 o ochronie zdrowia zwierzt i zwalczaniu chorób zakaznych Obowizkowe s badania koni importowanych z krajów o wysokim ryzyku wystpowania choroby oraz okresowe badania ogierów w stacjach ogierów i punktach kopulacyjnych ( OWD ) Do punktów kopulacyjnych mog by wprowadzane ogiery , które w okresie 30 dni przed wprowadzeniem zostaBy poddane, z wynikiem ujemnym, badaniu na zaraz stadnicz zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie szczegóBowych wymagaD weterynaryjnych dla prowadzenia punktu kopulacyjnego 42.Badania diagnostyczne stosowane w rozpoznawaniu chorób zakaznych koni (skrócony opis). 1. Badanie kliniczne 20) Ocena stanu zdrowia zwierzt 2. Badanie anatomopatologiczne i histopatologiczne 21) Sekcja zwierzt padBych lub poddanych ubojowi sanitarnemu 22) Badania mikro w mikroskopach [wietlnych, skaningowych, immunofluorescencyjnych, elektronowych, skaningowych  podstawa do rozpoznania choroby zakaznej 3. Badania dodatkowe " Próby biologiczne " Badanie bakteriologiczne " Badanie mikologiczne -identyfikacja patogenu na podstawie wygldu kolonii, charakteru wzrostu, cech morfologicznych grzybni, cech biochemicznych " Badanie wirusologiczne -identyfikacja wirusa na podstawie struktury wirionów w mikroskopie elektronowym -wyniki testów serologicznych " Badanie parazytologiczne " Badania serologiczne -testy immunoenzymatyczne (ELISA-przeciwciaBo zwizane z okre[lonym enzymem mo|e specyficznie rozpoznawa dane biaBko-zawarte w materiale biologicznym-które wcze[niej zostaBo unieruchomione na podBo|u) 31 -testy immunofluorescencyjne IFA (reakcja serologiczna znakowana bezpo[rednia lub po[rednia) -testy radioimmunologiczne RIA (metody immunochemiczne wykrywajce reakcj antygenu ze swoistym dla niego przeciwciaBem w oparciu o pomiar radioaktywno[ci izotopu promieniotwórczego, którym wyznakowany jest jeden ze skBadników reakcji - antygen lub przeciwciaBo) -aglutynacja (reakcja zachodzi midzy przeciwciaBami a upostaciowanym antygenem) -hemaglutynacja -precypitacja (zachodzi midzy przeciwciaBami a rozpuszczalnym antygenem) -odczyn wizania dopeBniacza OWD -Western-blotting (test oddziela zdenaturowane biaBka wedBug ich mas oraz niezdenaturowane wedBug ich struktury 3-D, za pomoc elektroforezy w |elu) " Metody biologii molekularnej -PCR- BaDcuchowa reakcja polimerazy (wielokrotne powielanie okre[lonego odcinka DNA- wybranej sekwencji- w celu uwidocznienia go po odpowiednim wyznakowaniu; wizualizacja za pomoc elektroforezy w |elu agarowym) Obowizujce i alternatywne testy diagnostyczne stosowane w rozpoznawaniu chorób zwierzt z listy OIE Choroba Testy obowizujce Testy alternatywne AfrykaDski pomór koni OWD, ELISA Identyfikacja cz. etiologicznego, RT- PCR, odczyn neutralizacji wirusa (VN) Zakazne zapalenie macicy klaczy Identyfikacja czynnika etiologicznego - Zaraza stadnicza koni OWD ELISA, IF (odczyn fluorescencji po[redniej) Zapalenie mózgu i rdzenia koni - OWD, HI(odczyn hamowania (zachodnie i wschodnie) hemaglutynacji), test neutralizacji redukcji Bysinek NZK niedokrwisto[ zakazna koni AGID (odczyn immunodyfuzji agarowej) ELISA Grypa koni - HI Piroplazmoza koni ELISA, IF OWD Zakazne zapalenie jamy nosowej i - VN pBuc koni Wirusowe zapalenie ttnic koni Identyfikacja czynnika etiologicznego - (tylko z nasienia), VN Nosacizna OWD, maleinizacja - Wenezuelskie zapalenie mózgu i - OWD, HI, test neutralizacji redukcji rdzenia koni Bysinek Zwierzb koni - Identyfikacja czynnika etiologicznego 43.Zalecane programy szczepieD w stadninach koni w Polsce W Polsce nie ma szczepieD dla koni , które s obowizkowe i nakazywane z urzdu . Przede wszystkim obowizuje zasada ,|e szczepi si konie w momencie prawdopodobnego zagro|enia dan chorob na okre[lonym terenie . Podczas wystaw oraz zawodów obowizkowo szczepi si konie przeciwko grypie. Poza tym najpopularniejsze szczepienia które wykonuje si gBównie w stadninach hodowlanych i o du|ej ilo[ci zwierzt to : - grypa koni - t|ec - zaka|enia Herpeswirusowe (zakazne zapalenie nosa i tchawicy oraz ronienia zakazne) - w[cieklizna - zoBzy - trichofytoza SZCZEPIENIA SZCZEPIENIA BAZOWE PRZYPOMINAJCE I SZCZEPIENIE II SZCZEPIENIE III SZCZEPIENIE DODATKOWE SZCZEPIENIA DLA KLACZY yREBNEJ (NIEZALE{NIE OD SCHEMATU 32 SZCZEPIEC) 4-6 tyg. po I 5-7 mie[. po II 4-6 tyg. przed GRYPA 4 miesic co 6 miesicy szczepieniu szczepieniu wyzrebieniem 4-6 tyg. po I HERPES 4 miesic co 6-8 miesicy 5,7,9 mie[. ci|y szczepieniu 6-8 tyg. po I 12 mie[. po II T{EC 5 miesic co 2 lata** 9 miesic ci|y szczepieniu szczepieniu WZCIEKLIZNA 6 miesic 1 raz na rok 3 i 7 mie[. ci|y Zasady szczepienia koni przeciwko grypie ( obowizkowe dla koni jadcych na zawody) Dla wszystkich kuców, maBych koni i koni biorcych udziaB w zawodach organizowanych zgodnie z przepisami Midzynarodowej Federacji Jezdzieckiej i Polskiego Zwizku Jezdzieckiego szczepienia ochronne przeciwko grypie koni s obowizkowe. To znaczy, |e w jakimkolwiek kraju Zwiata gdzie spotykaj si na zawodach konie sportowe, wszystkie s zaszczepione przeciwko grypie, a szczepienie prowadzone jest wedBug jednego schematu. Obowizuje nastpujcy schemat szczepieD: 1. szczepienie podstawowe: · pierwsze szczepienie  w dniu rozpoczcia szczepieD · drugie szczepienie  nie wcze[niej ni| 21-go dnia i nie pózniej ni| 92 dnia od daty pierwszego szczepienia 2. szczepienie przypominajce: · co 6 miesicy od daty ostatniego szczepienia (dopuszczalny jest 21-dniowy okres przekroczenia terminu) · |adne szczepienie przypominajce nie mo|e si odby pózniej ni| na 7 dni przed przybyciem na zawody Je|eli chodzi o gryp i t|ec mamy do wyboru szczepionki albo tylko na gryp albo od razu grypa + t|ec . Trzeba pamita ,|e na influenz szczepimy co 6 miesicy za[ szczepienie na t|ec jest wa|ne 2 lata , wic nie u|ywamy bez sensu szczepionek grypa+ t|ec co póB roku. Nie wolno równie| szczepi zrebit mBodszych ni| 4 miesice , najlepszy okres szczepieD to 6 miesicy je|eli chcemy szczepi wcze[niej nale|y zbada miano przeciwciaB matczynych u zrebicia. Wirus EHV-1 jest jedn z najczstszych przyczyn ronieD u klaczy. Natomiast drugi typ herpeswirusa  EHV-4 odpowiedzialny jest za zaka|enia ukB. oddechowego. Na rynku w tej chwili dostpna jest tylko jedna szczepionka dla koni przeciwko herpeswirusom i zawiera ona oba typy wirusa. Cykl podstawowy: I dawka najwcze[niej w 4-6 miesicu |ycia, a II  4-6 tygodni pózniej Szczepienia przypominajce: co 6 miesicy. Szczepienie klaczy ci|arnych: w 5, 7 i 9 miesicu ci|y. 44. Pytanie zjebane 45. Obowizki wBa[ciciela koni sportowych wg Polskiego Zwizku Jezdzieckiego przed startem w zawodach. Obowizki u|ytkownika konia przed wyjazdem na zawody. 1.1. Ka|dy koD sportowy wyje|d|ajcy na zawody, musi by zdrowy i posiada paszport konia. 1.2. KoD wykazujcy objawy choroby majcej wpByw na jego wydolno[ lub bdcej zagro|eniem dla innych koni nie mo|e bra udziaBu w zawodach. 2. Obowizki Osoby odpowiedzialnej za konia podczas zawodów. Osob odpowiedzialn za konia podczas zawodów jest zawodnik na nim startujcy lub powo|cy albo lon|ujcy w dyscyplinie wolty|erki. WBa[ciciel konia mo|e by uznany jako osoba dodatkowo odpowiedzialna za konia, je|eli jest obecna w czasie zawodów i je|eli podjBa decyzje odno[nie konia. Je|eli zawodnik startujcy na koniu ma poni|ej 18 stu lat, wtedy osob odpowiedzialn za jego konia jest osoba wyznaczona przez klub lub wBa[ciciela konia. 33 2.1 Osoba odpowiedzialna za konia odpowiada za: " dbaBo[ o zdrowie, kondycj konia oraz jego pielgnacj; " wBa[ciwe zachowanie jezdzca i luzaka wobec konia; " wBa[ciwe przedstawienie koni do przegldu i badaD weterynaryjnych; " przedstawienie wBa[ciwie wypeBnionego paszportu konia; " wBa[ciwe szczepienia konia przeciwko grypie koni; (schemat szczepieD w pyt wcze[niejszym) " doprowadzenie konia na wyznaczone miejsce i o wyznaczonej porze do badaD antydopingowych; " zgBoszenie na wBa[ciwym formularzu przypadków leczenia konia przed zawodami, w transporcie i podczas zawodów 34

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Interna konie calosc
bwcz calosc 35
13 Prace specjalistyczne całość
Zadanie całościowe 21 05 2014
Konie w dowcipach
Człowiek jako całość Układy funkcjonalne
W07 08 WYKLADY TIORB 2007 MECHANIZACJA CALOSC z rysunkami
łacina (całość)
CALosc OP
całość maszyny pomoc
całość materiału test czlowiek w srodowisku
LEKI PRZECIWDEPRESYJNE całość
Pędzą konie Golec Orkiestra
14 Maszyny i urządzenia całość
całosc
Stany nieustalone G ważny dodatek do całości

więcej podobnych podstron