Anatomia czynnościowa
" Krążenie płucne:
prawa komora serca pień płucny tętnice płucne tętnice płatowe i segmen-
towe płuc włośniczki pęcherzyków płucnych żyły międzyzrazikowe i między-
segmentowe żyły płucne lewy przedsionek serca.
W tętnicach krążenia systemowego krąży krew utlenowana (tętnicza), a w żyłach odtlenowana (żyl-
na). W krążeniu płucnym tętnice prowadzą krew odtlenowaną (żylną), żyły zaś krew utlenowaną (tęt-
niczą).
Szczególną siecią naczyń krwionośnych jest krążenie wieńcowe.
" Odpowiedzialne jest za zaopatrzenie w tlen i substancje odżywcze głównie
mięśnia sercowego.
" Składa się z tętnic wieńcowych oraz żył serca.
" Tętnice wieńcowe prawa i lewa (arteriae coronariae dextra et sinistra) to
gałęzie części wstępującej aorty odchodzące od niej tuż nad płatkami za-
stawki półksiężycowatej. Poprzez swe gałęzie zaopatrują ścianę serca. Krew
przez naczynia wieńcowe płynie podczas rozkurczu mięśnia sercowego.
" Żyły serca uchodzą głównie do zatoki wieńcowej otwierającej się do pra-
wego przedsionka.
Dusznica bolesna (angina pectoris)  to piekący ból zlokalizowany za mostkiem, często promieniujący
do żuchwy i lewego ramienia pojawiający się w chwili niedostatecznego dowozu tlenu w stosunku do
potrzeb mięśnia sercowego. Przyczyną mogą być zmiany w tętnicach wieńcowych upośledzające krążenie
wieńcowe, lub zwiększone chwilowe zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen (wysiłek, emocje).
Zawał mięśnia sercowego (infarctus myocardii)  to martwica mięśnia spowodowana miejscowym
niedokrwieniem wynikającym z niedrożności danej gałęzi tętnicy wieńcowej.
W profilaktyce zawału mięśnia sercowego prócz metod farmakologicznych stosuje się wewnątrznaczy-
niowe rozszerzanie balonem tętnic wieńcowych zwężonych przez procesy miażdżycowe (PTCA), lub
pomostowanie aortalno-wieńcowe (by-pass), czyli zespolenie aorty wstępującej z tętnicą wieńcową
poniżej zwężonego odcinka za pomocą własnej żyły bądz
tętnicy danego pacjenta.
W obrębie jamy brzusznej występuje także układ nieco odmienny nazwany
krążeniem wrotnym.
" Układ wrotny odpowiada za transport krwi żylnej z nieparzystych narzą-
dów jamy brzusznej (żołądek, jelito cienkie, jelito grube, trzustka, śledzio-
na) do wątroby.
" Głównym jego naczyniem jest żyła wrotna (vena portae).
" Krew w układzie żyły wrotnej bogata jest w substancje odżywcze wchłonię-
te w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego oraz toksyny czy
leki. W wątrobie dokonuje się wyrównanie stężeń poszczególnych skład-
ników stosownie do aktualnego zapotrzebowania, substancje szkodliwe są
natomiast metabolizowane.
Tak  przygotowana krew włącza się znów w obieg ustrojowy poprzez żyłę
główną dolną.
 66 
Rozdział 4 Człowiek jako całość. Układy funkcjonalne
Układ żyły wrotnej łączy się z krążeniem systemowym dodatkowo poprzez
tzw. zespolenia wrotno-systemowe. Są to naczynia żylne przede wszystkim:
" przełyku;
" odbytu;
" żyły okołopępkowe.
T. i ż. żołądkowa
lewa
Więzadło
Więzadło wieńcowe
sierpowate
Więzadło
obłe
wątroby
Pień trzewny
T. krezkowa górna
Ż. wrotna
T. i ż. śledzionowa
Pęcherzyk
żółciowy
Ż. żołądkowo-
-sieciowa lewa
Przewody
żółciowe
Ż. krezkowa dolna
Aorta
Ż. okrężnicza środkowa
Ż. krezkowa górna
Żż. okrężnicze lewe
Ż. główna
dolna
Żż. esicze
Ż. krętniczo-
-kątnicza
Żż. wyrostka
Ż. odbytnicza
robaczkowego
górna
Ryc. 4.6. Naczynia jamy brzusznej.
Nadciśnienie w układzie żyły wrotnej (np. w przebiegu schorzeń wątroby) powoduje żylakowate
poszerzenie żył przełyku, odbytu oraz okolicy pępka (tzw. głowa Meduzy).
Ściany naczyń tak tętnic, jak i żył budują trzy warstwy:
" błona wewnętrzna  śródbłonek;
" środkowa  mięśniowa;
" zewnętrzna  przydanka (tkanka łączna).
W żyłach poszczególne warstwy są cieńsze.
System naczyń można porównać do drzewa, te o większym przekroju rozga-
łęziają się na coraz to mniejsze kończąc się naczyniami włosowatymi. Z ich sieci
tworzą się naczynia żylne, których główne pnie uchodzą do serca. Należy tu wspo-
 67