WETERYNARIA W PRAKTYCE CHOROBY WEWN
TRZNE
dr n. wet. Kamila Glińska-Suchocka
Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Stłuszczenie
wątroby kotów
FELINE HEPATIC LIPIDOSIS
Stłuszczenie wątroby (FHL  feline he- bami nowotworowymi, neurologiczny-
Streszczenie
patic lipidosis) jest jedną z najczęstszych mi lub zakaz
nym zapaleniem otrzew-
chorób wątroby kotów, wywołaną gro- nej (3, 8, 9).
Stłuszczenie wątroby jest jedną z naj-
madzeniem się wewnątrz hepatocytów Bez względu na pierwotną przyczynę
częstszych chorób wątroby kotów, wy-
trójglicerydów w wyniku zaburzeń me- w końcowym efekcie dochodzi do gro-
wołaną gromadzeniem się wewnątrz
tabolizmu lipidów, prowadząc do ostrej madzenia się nadmiernej ilości trój-
hepatocytów trójglicerydów. Gromadze-
dysfunkcji narządu (3, 4, 5, 6, 7, 8, 9). glicerydów w wątrobie, co prowadzi
nie się lipidów w wątrobie jest wynikiem
Gromadzenie się lipidów w wątrobie jest do powstania cholestazy i niewydolno-
zaburzeń równowagi między ich dostar-
wynikiem zaburzeń równowagi między ści narządu.
czaniem a syntezą. Wywołane może być
ich dostarczaniem a syntezą. W patome- Ze względu na fakt, że większość ko-
wieloma przyczynami: żywieniowymi,
chanizmie stłuszczenia wątroby uwzględ- tów, u których występuje stłuszczenie
endokrynologicznymi, metabolicznymi
nia się zaburzenia acetylacji, estryfikacji wątroby, jest otyła, objawem poprze-
oraz toksycznymi. Stłuszczenie wątro-
i utleniania w hepatocytach oraz upośle- dzającym wystąpienie choroby jest spa-
by najczęściej występuje u kotów oty-
dzenie wiązania tłuszczów z białkami no- dek lub całkowity brak apetytu. U więk-
łych, dwukrotnie częściej u samic niż
śnikowymi w komórkach wątrobowych szości kotów nie można jednoznacznie
u samców. W większości przypadków
(tłuszcze mogą być wydalone z hepato- określić, co było czynnikiem inicjują-
związane jest z długotrwałym brakiem
łaknienia trwającym od kilku do kilku- cytów wyłącznie po uprzednim połącze- cym. Gdy rozwinie się stłuszczenie wą-
niu z białkiem) (5). Wywołane może być troby, u zwierząt najczęściej obserwuje
nastu dni.
wieloma przyczynami: żywieniowymi, się: senność, spadek masy ciała, wy-
Słowa kluczowe endokrynologicznymi, metabolicznymi mioty, biegunkę, zaparcia oraz żółtaczkę
oraz toksycznymi (4). (4, 8). W zaawansowanym stadium cho-
kot, stłuszczenie wątroby
roby mogą wystąpić objawy encefalopatii
DIAGNOZOWANIE CHOROBY wątrobowej oraz tendencje do krwawień,
W przypadku kiedy nie można jedno- jednak są one rzadkością. Podczas bada-
znacznie określić przyczyny, chorobę nia klinicznego można stwierdzić zażół-
Abstract
klasyfikuje się jako idiopatyczne stłusz- cenie lub bladość błon śluzowych, od-
czenie wątroby kotów. Stłuszczenie wą- wodnienie, nadmierne ślinienie się oraz
Feline hepatic lipidosis (FHL), characte-
troby najczęściej występuje u kotów powiększenie wątroby.
rized by an excessive accumulation of
otyłych. Choroba występuje dwukrot- W badaniach biochemicznych krwi
triglycerides in the liver and caused by
nie częściej u samic niż u samców (5). można stwierdzić znaczny wzrost ak-
increased lipids delivery to the organ
W większości przypadków związana tywności ALP oraz zwiększenie aktyw-
and reduced release of fatty acids, is
jest z długotrwałym brakiem łaknienia ności ALT i AST. Czas półtrwania ALP
one of the most common hepatic di-
trwającym od kilku do kilkunastu dni. u kotów jest bardzo krótki (wynosi oko-
sorders in cats. The pathogenesis of
Czynnikami wywołującymi anoreksję ło 6 godzin), dlatego jego wzrost obser-
the FHL includes nutritional, endocri-
mogą być: zmiana diety lub czynniki wuje się jedynie w ostrym uszkodzeniu
ne, metabolic and toxic factors. Obese
stresowe (3). wątroby (6). W stłuszczeniu wątroby ALP
cats are most susceptible to the dise-
Wtórne stłuszczenie wątroby kotów jest znacznie podwyższone (4-5-krotnie),
ase and two times higher incidence in
może być wywołane jedną z chorób prze- a jego wartość jest wyższa niż w przypad-
female than male cats has been noted.
miany materii (np. cukrzyca, w przebiegu ku innych chorób wątroby kotów. War-
The FHL symptoms usually appear after
której dochodzi do zwiększonej lipolizy tość GGT w większości przypadków jest
several days of inappetance.
w tkance tłuszczowej), chorobami ukła- w normie lub nieznacznie podwyższo-
du pokarmowego powodującymi spadek na. Stężenie bilirubiny całkowitej jest
Key words
apetytu (np. zapalenie błony śluzowej żo- zazwyczaj podwyższone, a jego wartość
cat, feline hepatic lipidosis
Å‚Ä…dka lub jelit, zapalenie trzustki, prze- uwarunkowana jest stopniem cholesta-
rost flory bakteryjnej jelit), kardiomiopa- zy wewnÄ…trzwÄ…trobowej. U ponad 50%
tią, toksycznym uszkodzeniem wątroby, kotów występują zaburzenia krzepnię-
długotrwałym podawaniem pozajelitowo cia. W zaawansowanym stadium cho-
glukozy, niedoborem karnityny, choro- roby może pojawić się hipoalbuminemia
MAJ " 5/2010
37
www.weterynaria.elamed.pl
CHOROBY WEWN
TRZNE WETERYNARIA W PRAKTYCE
biopsję cienkoigłową aspiracyjną. Z uzy-
skanego materiału należy wykonać roz-
maz tzw.  technikÄ… rozgwiazdy i prze-
kazać do pracowni cytologicznej w celu
interpretacji.
Morfologicznie istniejÄ… dwa typy
stłuszczenia wątroby: grubokropelko-
we i drobnokropelkowe. W stłuszcze-
niu grubokropelkowym w cytoplazmie
hepatocytów obecne są grube zlewają-
ce się krople lipidów, które często two-
rzą wakuole tłuszczowe spychające jądro
na obwód. W stłuszczeniu drobnokro-
pelkowym drobne krople nie zlewajÄ… siÄ™
i są gromadzone we wtórnych lizoso-
mach. Komórki zwykle wykazują pian-
kowatą cytoplazmę, a jądro jest ułożone
centralnie (1).
LECZENIE
Podstawowe postępowanie lecznicze
obejmuje podaż płynów w celu wyrów-
nania zaburzeń elektrolitowych i rów-
Ryc. 1. Stłuszczenie wątroby. Barwienie HE 100x
nowagi kwasowo-zasadowej. Można po-
dawać płyn fizjologiczny (5, 7, 8, 9). Nie
powinno się podawać glukozy, chyba
że u kota występuje hipoglikemia. Glu-
koza stymuluje syntezę tłuszczów w wą-
trobie oraz hamuje utlenianie kwasów
tłuszczowych, co pogłębia stłuszczenie.
Nie należy podawać płynów zawierają-
cych mleczany (np. płyn Ringera), po-
nieważ ulegają one przemianie w wą-
trobie.
DIETA W
TROBOWA
Kluczową rolę odgrywa żywienie cho-
rych zwierzÄ…t. W poczÄ…tkowej fazie cho-
roby można próbować podawać środ-
ki pobudzajÄ…ce apetyt, np. diazepam
(0,2 mg/kg i.v. co 12-24 godz.), oksa-
zepam (1/4 15-miligramowej tablet-
ki p.o. co 12-24 godz.), cyproheptadynÄ™
(1-2 mg p.o. co 8-12 godz.). Jednak na-
leży pamiętać, że diazepam może powo-
dować martwicę wątroby, dlatego należy
stosować go z ostrożnością. Jeżeli po za-
stosowaniu stymulatorów apetytu zwie-
Ryc. 2. Zwyrodnienie wÄ…troby. Barwienie HE 100x
rzÄ™ w ciÄ…gu 2-3 dni nie zacznie przyjmo-
i hiperamonemia. Pojawienie się hypo- kować go do zabiegu. Przeciwwskazania- wać zwiększonej ilości pokarmu, trzeba
kalemii w większości świadczy o złym mi do wykonania zabiegu są zaburzenia wprowadzić intensywne żywienie wy-
rokowaniu (6). W badaniu morfolo- krzepnięcia. Dlatego przed jego wykona- muszone.
gicznym można stwierdzić anemię nie- niem należy dokonać oceny parametrów W większości przypadków konieczne
regeneratywną z poikilocytozą oraz ery- układu krzepnięcia  czasu protrombi- jest założenie zgłębnika doprzełykowe-
trocyty z ciałkami Heinza. W badaniu nowego (PT), ilości płytek krwi, czasu go, dożołądkowego lub dojelitowego (5).
USG jamy brzusznej u większości kotów krwawienia, czasu krzepnięcia i stężenia Najczęściej zakłada się zgłębniki dożo-
można stwierdzić wzrost echogeniczno- hematokrytu. Biopsja wątroby powinna łądkowe, przez które podaje się płynny
ści wątroby w porównaniu z więzadłem być wykonywana przez wykwalifikowa- pokarm. W początkowej fazie żywienia
sierpowatym. nego lekarza (1, 2). Zabieg powinien być podaje się kilka mililitrów ciepłej wody,
Ostateczne rozpoznanie stłuszczenia przeprowadzany w ośrodkach, w któ- aby stwierdzić, czy u zwierzęcia wystę-
wątroby kotów stawia się na podstawie rych w przypadku wystąpienia powi- pują objawy nietolerancji w postaci wy-
biopsji wątroby (1, 2, 3). Jest ona metodą kłań możliwa jest hospitalizacja zwie- miotów. U każdego kota należy ustalić
inwazyjną, dlatego przed jej wykonaniem rzęcia i obserwacja pacjenta przez kilka zapotrzebowanie kaloryczne. Zaleca się
należy ocenić stan kliniczny pacjenta, godzin po zabiegu. W celu diagnostyki podawanie wysokobiałkowej, kalorycz-
na podstawie którego można zakwalifi- stłuszczenia wątroby można wykonać nej diety (np. Hills Feline p/d lub c/d).
MAJ " 5/2010
38
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE CHOROBY WEWN
TRZNE
Karmę przed podaniem należy ogrzać Kotom w zaawansowanej fazie cho- 4. Hall E.J., Simpson J.W., Williams D.A.:
Manual of canine and feline gastroeneterology.
i rozcieńczyć wodą 1:1. Jeżeli u kota wy- roby, u których wystąpiły objawy ence-
BSAVA, Gloucester 2005.
stępują objawy encefalopatii wątrobowej, falopatii wątrobowej, należy podawać
5. Lechowski R.: Choroby wątroby psów i ko-
należy podawać dietę niskobiałkową. Po- laktulozę i metronidazol. Jeżeli występu-
tów. SI-MA, Warszawa 2003.
karm dodatkowo można wzbogacić kar- ją zaburzenia krzepnięcia, należy zasto-
6. Leveille-Webster C.R.: Laboratory diagnosis
nityną (250 mg), która stymuluje utlenie- sować witaminę K (0,5-1,5 mg/kg). Do-
of hepatobiliary disease. [W:] Ettinger S.J.,
nie kwasów tłuszczowych. datkowo zaleca się podawanie witaminy
Feldman E.C.: Textbook of veterinary inter-
Karmienie rozpoczyna siÄ™ podaniem B, C (30 mg/kota), E (100-400 mg/kota),
nal medicine. WB Saunders, Philadelphia
1/3 dawki pokarmowej wyliczonej dla cynku (7-8 mg), SAME oraz kwasu urso-
2000, 1277-1293.
kota podanej w 5-6 posiłkach. Jeżeli dezoksycholowego. Jeżeli występują obja-
7. Maddison J.: Drug and liver disease. Proc.
u zwierzęcia nie występują objawy nieto- wy niedoboru tiaminy (dobrzuszne zgięcie
World Small Animal Veterinary Associa-
lerancji, dawkę pokarmową należy stop- szyi), zalecana jest suplemnetacja tiami- tion World Congress, Vancouver 2001,
niowo zwiększać przez kolejne 3-4 dni ny w dawce 100 mg doustnie lub inie- 34-36.
8. Rothuizen J., Bunch S.E., Cullen J.M.,
do całkowitego zapotrzebowania ka- kcyjnie dwa razy dziennie przez 3 dni.
Charles J.A., Desmet V.J., Twedt D.C.,
lorycznego podawanego w 3-4 posił- Rokowanie zazwyczaj jest ostroż-
van den Ingh T., Winkle T., Washabau J.:
kach. Zgłębnik dożołądkowy zakłada się ne, a śmiertelność wynosi około 40%.
Standards for clinical and histological diagnosis
na 4-5 pięć tygodni. Nie zaleca się zakła- W przypadku wyleczenia często nastę-
of canine and feline liver diseases. WSAVA,
dać zgÅ‚Ä™bnika na krócej niż 2 tygodnie. pujÄ… nawroty choroby. qð
Saunders/Elsevier, Edinburgh, 2006.
Najczęstszymi powikłaniami żywienia
9. Twedt D.C.: Treatment options for liver
Piśmiennictwo
przez zgłębnik są wymioty i biegunka.
disease. [W:] Proceedings. North Ameri-
1. Buckley A., Petrunia D.: Practice guidelines
Do rzadszych należą zachłystowe zapa-
can Veterinary Conference, Orlando, FL,
of liver biopsy.  Canad. J. Gastroent. , 2000,
lenie płuc oraz hipofosfatemia (ciężka
Eastern States Veterinary Association,
14, 481-482.
hipofosfatemia może wywołać anemię
2003, 428-430.
2. Day G.D.: Indications and techniques for liver
hemolitycznÄ…).
biopsy. [W:] Ettinger S.J., Feldman E.C.:
Jeżeli u kota występują wymioty, zale-
Textbook of veterinary internal medicine. 5th
ca się podanie pozajelitowo metoclopra- dr n. wet. Kamila Glińska-Suchocka
ed. Vol. 2. W.B. Saunders, Philadelphia,
midu w dawce 0,2-0,5 mg/kg 30 minut Katedra Chorób Wewnętrznych
2000, 1294-1298.
przed posiłkiem. Jeżeli u zwierząt wy- z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów
3. Ettinger S.J., Feldman E.C.: Textbook of ve-
stąpią objawy zapalenia błony śluzowej Wydział Medycyny Weterynaryjnej
terinary internal medicine, diseases of the dog
żołądka, zaleca się podawanie ranitydy- Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
and cat. 6th ed. WB Saunders, Philadelphia
ny lub famotydyny. 50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47
2005.
MAJ " 5/2010
39
www.weterynaria.elamed.pl