BIOS od podszewki

Dobrze skonfigurowany BIOS zapewnia optymaln

ą

wydajno

ść

i stabilno

ść

działania

komputera. Poni

ż

ej najlepsze ustawienia oraz wgl

ą

d w sztuczki prawdziwych

zawodowców.

Producenci komputerów i płyt głównych wol

ą

i

ść

na pewniaka - najwi

ę

ksz

ą

wag

ę

przykładaj

ą

do stabilno

ś

ci działania sprz

ę

tu. Jednak do

ść

cz

ę

sto wykazuj

ą

si

ę

przesadn

ą

ostro

ż

no

ś

ci

ą

.

Cz

ę

sto mo

ż

na wydoby

ć

z peceta wi

ę

ksz

ą

wydajno

ść

, nie powoduj

ą

c uszkodze

ń

sprz

ę

tu. W

programie konfiguracyjnym BIOS-u, który przywołuje si

ę

przewa

ż

nie klawiszem [Del], [F1]

lub [F2] przed wczytywaniem systemu, czekaj

ą

na ciebie liczne opcje. Poni

ż

szy materiał

podpowiada, które z nich warto zmieni

ć

. Producenci pecetów i płyt głównych nabywaj

ą

BIOS

od jednego z markowych producentów, jednak potem sami dokonuj

ą

wielu modyfikacji. Z

tego wzgl

ę

du te same funkcje BIOS-u ró

ż

ni

ą

si

ę

cz

ę

sto nazw

ą

, s

ą

umieszczone w

odmiennych menu lub na stałe usuni

ę

te z programu konfiguracyjnego.

Poni

ż

szy materiał składa si

ę

z trzech du

ż

ych cz

ęś

ci. Z pierwszej dowiesz si

ę

, jak

skonfigurowa

ć

komputer, aby uzyska

ć

maksymaln

ą

wydajno

ść

i stabilno

ść

działania. Je

ż

eli

brakuje ci w BIOS-ie okre

ś

lonych parametrów, zajrzyj do drugiej cz

ęś

ci artykułu ("BIOS bez

autoryzacji"). Podpowiadamy w niej, jak odblokowa

ć

jego ukryte funkcje. Nieoficjalne

warianty BIOS-u oferuj

ą

znacznie wi

ę

cej ni

ż

oryginalne.

Bardziej szczegółowe informacje znajdziesz w ostatniej sekcji artykułu ("BIOS dla
zawodowców").

Szybsze uruchamianie

Gdy wł

ą

czysz komputer, mo

ż

esz i

ść

na fili

ż

ank

ę

kawy. Uruchamianie systemu zajmuje kilka

dobrych minut. Je

ś

li zale

ż

y ci na czasie, przyspiesz wczytywanie systemu z poziomu BIOS-

u.

1. Bez postu

Funkcja Quick Power On Self Test
Nazwa alternatywna Quick Boot
Lokalizacja Advanced CMOS Features, Boot
Zalecane ustawienie Enabled

Producenci płyt głównych używają takich narzędzi, jak Modbin, aby wybrać, które
opcje BIOS-u mają być dostępne dla użytkownika (patrz porada 1.).

Zanim BIOS zainicjuje sprz

ę

t w komputerze, musi przeprowadzi

ć

obszerne testy. Je

ś

li jeste

ś

pewien,

ż

e sprz

ę

t działa bez zarzutu, mo

ż

esz ograniczy

ć

procedur

ę

POST (Power On Self

Test) do najbardziej istotnych czynno

ś

ci. Dzi

ę

ki temu mo

ż

esz zaoszcz

ę

dzi

ć

nawet niespełna

minut

ę

czasu (najwi

ę

ksz

ą

ró

ż

nic

ę

zanotujesz w pececie z pami

ę

ci

ą

RAM o pojemno

ś

ci

powy

ż

ej 64 MB). Po wył

ą

czeniu POST-u pami

ęć

robocza jest testowana tylko raz (zamiast

trzech razy po wł

ą

czeniu procedury POST).

Je

ż

eli nie chcesz na stałe rezygnowa

ć

z bezpiecze

ń

stwa, które zapewniaj

ą

dogł

ę

bne testy

POST, lecz mimo tego wolałby

ś

niekiedy pomija

ć

czasochłonn

ą

procedur

ę

, nie uaktywniaj

opcji szybkiego uruchamiania (jw.). Gdy na ekranie pojawi si

ę

komunikat sygnalizuj

ą

cy

diagnozowanie pami

ę

ci RAM, naci

ś

nij klawisz [Esc]. W ten sposób przerwiesz testy. T

ę

prost

ą

sztuczk

ę

docenisz przede wszystkim, gdy b

ę

dziesz musiał cz

ę

sto restartowa

ć

komputer.

2. Wła

ś

ciwy dysk

Funkcja First Boot Device
Nazwa alternatywna Boot Sequence
Lokalizacja Advanced BIOS Features, Advanced, Boot
Zalecane ustawienie HDD:0 lub C:

Napęd startowy powinien być ustawiony jako pierwszy (porada 2).

Nap

ę

d startowy powinien by

ć

ustawiony jako pierwszy (porada 2).

Za pomoc

ą

tego parametru wybiera si

ę

nap

ę

d, na którym BIOS ma w pierwszej kolejno

ś

ci

szuka

ć

systemu operacyjnego. Przewa

ż

nie system jest zainstalowany na dysku C:,

podł

ą

czonym jako nadrz

ę

dny (master) do głównego kanału EIDE. Wybierz opcj

ę

HDD-0, C:

lub zawieraj

ą

c

ą

nazw

ę

(etykiet

ę

) dysku. Inny nap

ę

d startowy wyznacza si

ę

tylko wtedy, gdy

trzeba wczyta

ć

system z innego no

ś

nika, np. dyskietki (opcja Floppy lub A:), nap

ę

du CD-

ROM (opcja CDROM), zewn

ę

trznego dysku podł

ą

czanego przez USB (opcja USB-HDD) lub

nap

ę

du Zip (opcja ZIP).

Je

ś

li chcesz uruchomi

ć

system ze startowej wtyczki pami

ę

ciowej USB, mo

ż

esz mie

ć

kłopoty

ze znalezieniem wła

ś

ciwej opcji w BIOS-ie. Wtyczki USB z kartami pami

ę

ciowymi s

ą

do

ść

cz

ę

sto identyfikowane jako nap

ę

dy USB. Wówczas nale

ż

y ustawi

ć

opcj

ę

USB-FDD, USB-

ZIP lub USB-HDD. Szczegółowe informacje zaczerpnij z instrukcji obsługi wtyczki. Je

ś

li nie

znajdziesz w niej stosownej informacji, wypróbuj po kolei wszystkie nap

ę

dy USB

wyszczególnione w BIOS-ie.

3. Dyskietka na spalonym

Funkcja Boot Up Floppy Seek
Nazwy alternatywne Seek Floppy, Floppy Drive Seek
Lokalizacja Advanced BIOS Features, Boot
Zalecane ustawienie Disabled

BIOS po

ś

wi

ę

ca kilka sekund na sprawdzanie stacji dyskietek. Tymczasem po prawidłowym

zainstalowaniu nap

ę

d ten nie powinien przysparza

ć

kłopotów. Oszcz

ę

d

ź

kilka sekund,

wył

ą

czaj

ą

c procedur

ę

testow

ą

.

4. Turbo Windows

Funkcja IDE HDD Block Mode
Nazwa alternatywna HDD Block Mode Sectors
Lokalizacja Integrated Peripherals
Zalecane ustawienie Enabled

Wczytywanie systemu w ogromnym stopniu obci

ąż

a twardy dysk. Nim dojdzie do

uruchomienia Windows, dysk musi dostarczy

ć

procesorowi i pami

ę

ci RAM wiele megabajtów

danych. Mo

ż

esz przyspieszy

ć

t

ę

operacj

ę

, uaktywniaj

ą

c tryb transmisji, w którym dane nie s

ą

przenoszone pojedynczymi sektorami, lecz w blokach po kilkana

ś

cie lub kilkadziesi

ą

t

(zazwyczaj 32) sektorów. W ten sposób przyspieszysz tylko wczytywanie Windows. Po
uruchomieniu systemu si

ę

gnie on po swój własny sterownik trybu blokowego.

Maksymalne wykorzystanie procesora

Nowe procesory wymagaj

ą

wci

ąż

nowych ustawie

ń

w BIOS-ie. Dzi

ę

ki nim mo

ż

na

wykorzysta

ć

w praktyce nowe dobrodziejstwa oferowane przez AMD, Intela i innych

producentów. Najlepszym przykładem jest technologia hiperw

ą

tkowo

ś

ci wprowadzona przez

Intela. Dzi

ę

ki niej system traktuje jeden procesor zainstalowany na płycie głównej jako dwa

oddzielne (logiczne) procesory. W niektórych zastosowaniach przynosi to znaczny wzrost
wydajno

ś

ci.

5. Szybciej równolegle

Funkcja Hyper-Threading
Nazwy alternatywne CPU Hyper-Threading, Hyper-Threading Technology, Hyper-Threading
Function
Lokalizacja Advanced Bios Features, Advanced | CPU Configuration
Zalecane ustawienie Enabled

Je

ś

li procesor, płyta i system obsługuj

ą

hiperw

ą

tkowo

ść

, zaleca si

ę

uaktywni

ć

t

ę

opcj

ę

w

BIOS-ie (porada 5).

Opisywana opcja pozwala wł

ą

cza

ć

hiperw

ą

tkowo

ść

w okre

ś

lonych modelach procesora

Pentium 4 - taktowanych z cz

ę

stotliwo

ś

ci

ą

3,06 GHz przy cz

ę

stotliwo

ś

ci FSB (Front Side

Bus) 533 MHz i we wszystkich modelach z FSB 800 MHz. Dzi

ę

ki tej funkcji procesor

prezentuje si

ę

systemowi jako dwa układy logiczne. W ten sposób mo

ż

na uzyska

ć

znaczny

wzrost wydajno

ś

ci, korzystaj

ą

c z aplikacji, które pozwalaj

ą

dzieli

ć

si

ę

na procesy (w

ą

tki), a

tak

ż

e podczas u

ż

ytkowania kilku czy kilkunastu programów jednocze

ś

nie.

Hiperw

ą

tkowo

ść

powinna by

ć

obsługiwana nie tylko przez procesor, lecz równie

ż

przez

chipset. Ma to miejsce w przypadku modeli Intel 875P, 865G, 865PE, 865E, a tak

ż

e 850E,

845GE, 845E, 845PE, 845G (tylko B-Stepping) i 845 GV.

Je

ś

li przed pa

ź

dziernikiem byłego roku kupiłe

ś

płyt

ę

główn

ą

z chipsetem, który figuruje na

powy

ż

szej li

ś

cie, prawdopodobnie BIOS nie ma funkcji do wł

ą

czania hiperw

ą

tkowo

ś

ci.

Jednak chyba mo

ż

na temu zaradzi

ć

, aktualizuj

ą

c BIOS. To samo dotyczy chipsetów SiS 655

(B-Stepping), 648FX, R658 (B-Stepping), 648 (B-Stepping), 645DX (B-Stepping), 651 (B-
Stepping) i M650 (B-Stepping), a tak

ż

e VIA P4X400. Dodatkowo hiperw

ą

tkowo

ść

wymaga

systemu operacyjnego Windows XP Home Edition lub Professional. Wcze

ś

niejsze edycje

Windows nie obsługuj

ą

tej technologii.

Niektóre układy Pentium 4 potrafi

ą

emulowa

ć

dwa procesory (porada 5).

Wł

ą

czanie hiperw

ą

tkowo

ś

ci Je

ż

eli BIOS zawiera funkcj

ę

Hyper-Threading, wraz z systemem

Windows zostały automatycznie zainstalowane odpowiednie sterowniki. Konieczne jest
obsługiwanie przez system trybu ACPI (patrz rozdział "Energooszcz

ę

dno

ść

") i kontrolera

APIC (Advanced Programmable Interrupt Controller). Ten ostatni jest odpowiedzialny w
systemie wieloprocesorowym za organizowanie

żą

da

ń

przerwa

ń

dla poszczególnych

procesorów.

Aby sprawdzi

ć

, czy sterowniki zostały zainstalowane, przywołaj Mened

ż

er urz

ą

dze

ń

i wska

ż

menu Widok | Urz

ą

dzenia według poł

ą

cze

ń

. W wierszu symbolizuj

ą

cym komputer PC z

interfejsem ACPI powinna znale

źć

si

ę

wzmianka o systemie jedno- lub wieloprocesorowym.

Gdy wł

ą

czysz hiperw

ą

tkowo

ść

z poziomu BIOS-u i wybierzesz w Mened

ż

erze urz

ą

dze

ń

menu Widok | Urz

ą

dzenia według typów, w gał

ę

zi Procesory powinny figurowa

ć

dwa logiczne

układy CPU.

Doinstalowanie hiperw

ą

tkowo

ś

ci W gorszej sytuacji znajdziesz si

ę

, je

ż

eli Windows jest ju

ż

zainstalowany na dysku, lecz brakuje stosownej funkcji w BIOS-ie. Wówczas nie wystarczy
jego aktualizacja. Wł

ą

czenie hiperw

ą

tkowo

ś

ci oka

ż

e si

ę

mo

ż

liwe tylko wtedy, gdy w

Mened

ż

erze urz

ą

dze

ń

s

ą

wymienione powy

ż

ej wpisy. W przeciwnym razie Windows nie

wykryje drugiego procesora logicznego. Je

ż

eli Mened

ż

er urz

ą

dze

ń

zamiast komputera jedno-

czy wieloprocesorowego wskazuje komputer standardowy lub komputer z interfejsem ACPI,
musisz (po zako

ń

czeniu czynno

ś

ci aktualizacyjnych) wł

ą

czy

ć

w BIOS-ie funkcje APIC i ACPI

(w obu wypadkach nale

ż

y ustawi

ć

opcj

ę

Enabled), a nast

ę

pnie ponownie zainstalowa

ć

Windows.

6. Wieloprocesorowo

ść

do oporu

Funkcja MPS Version Control for OS
Nazwy alternatywne MPS Revision, MPS Table Version
Lokalizacja Advanced Bios Features, Advanced | CPU Configuration
Zalecane ustawienie 1.4

MPS (Multi-Processor Specification) to standard tworzony z my

ś

l

ą

o systemach

wieloprocesorowych. Informuje system operacyjny o bie

żą

cej konfiguracji komputera.

Spo

ś

ród popularnych obecnie systemów operacyjnych wieloprocesorowo

ść

oferuj

ą

Windows

2000 i XP, a tak

ż

e Linux. Wszystkie obsługuj

ą

standard MPS w jego rozszerzonej wersji 1.4.

Korzystaj

ą

c z którego

ś

z nich, powiniene

ś

zatem wybra

ć

ustawienie 1.4.

MPS 1.4 jest obsługiwany równie

ż

przez Windows NT 4. Je

ż

eli jednak twój system b

ę

dzie

działa

ć

niestabilnie po ustawieniu powy

ż

szej opcji w BIOS-ie, wybierz MPS 1.1. Pozostałe

edycje Windows nie potrafi

ą

działa

ć

w trybie wieloprocesorowym, wi

ę

c zmiany

przedstawionej funkcji nie maj

ą

wpływu na działanie systemu.

Opisywana funkcja jest oferowana nawet przez płyty główne, które dysponuj

ą

wprawdzie

tylko jednym procesorem, lecz obsługuj

ą

hiperw

ą

tkowo

ść

(patrz porada 5). Po wł

ą

czeniu tej

technologii procesor udaje przed systemem operacyjnym dwa procesory, a pole MPS
Version Control for OS przybiera zwykle domy

ś

ln

ą

warto

ść

MPS 1.4.

7. Przetaktowa

ć

Athlon

Funkcja S2K Bus Driving Strength
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration
Zalecane ustawienie Auto

T

ę

opcj

ę

mo

ż

esz znale

źć

w BIOS-ie płyt głównych z gniazdem Socket A. S2K oznacza

magistral

ę

Athlona. Przedstawiona funkcja słu

ż

y do regulowania mocy sygnałów danych

przesyłanych za po

ś

rednictwem magistrali procesora, która zale

ż

y przede wszystkim od

układu

ś

cie

ż

ek drukowanych na płycie głównej.

Uaktywnij t

ę

opcj

ę

, aby komputer ustawił taktowanie pami

ę

ci zgodne z zaleceniami

producenta (porada 8).

Zmiana domy

ś

lnego parametru mo

ż

e si

ę

przyda

ć

tylko w przypadku podkr

ę

cenia systemu.

Moc sygnałów tranzystora mo

ż

na wówczas ustawia

ć

, podaj

ą

c go w postaci liczby

szesnastkowej w polach S2K Strobe P Control i S2K Strobe N Control. W tym wypadku
wy

ż

sza moc sygnału stabilizuje działanie systemu, bo w wyniku przetaktowania dochodzi do

pogorszenia jako

ś

ci sygnałów ze wzgl

ę

du na krótsze cykle taktowania. Natomiast moc

sygnału wy

ż

sza od nominalnej mocy podanej przez producenta stanowi wi

ę

ksze obci

ąż

enie

dla podzespołów i na dłu

ż

sz

ą

met

ę

mo

ż

e doprowadzi

ć

do ich uszkodzenia.

Porównywaln

ą

funkcj

ę

do regulowania mocy sygnałów pomi

ę

dzy chipsetem i pami

ę

ci

ą

DDR

znajdziesz w polu DQS Driving Strength.

Stabilizowanie pami

ę

ci RAM

Niewła

ś

ciwe ustawienia pami

ę

ci w BIOS-ie s

ą

cz

ę

st

ą

przyczyn

ą

niestabilnego działania

systemu. Poprawiaj

ą

c je, powiniene

ś

przywróci

ć

wła

ś

ciwe działanie komputera.

8. Synchronizacja pami

ę

ci

Funkcja DRAM Timing
Nazwy alternatywne Configure SDRAM by SPD, DRAM Timing Selectable, Memory Detect
By, Memory Timing, SDRAM Configuration, SDRAM Controlled By
Lokalizacja Advanced | Advanced Chipset Features, Advanced | Chip Configuration,
Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie By SPD, Optimal, SPD, Yes

Parametry techniczne modułów pami

ę

ciowych s

ą

umieszczone w układzie SPD (porada 8).

Je

ś

li zastosujesz si

ę

do powy

ż

szej wskazówki, BIOS automatycznie skonfiguruje czasy

dost

ę

pu i czasy propagacji modułów pami

ę

ciowych, pobieraj

ą

c odpowiednie dane z układu

scalonego SPD (Serial Presence Detect).

9. Dostrajanie cz

ę

stotliwo

ś

ci

Funkcja w pami

ę

ciach (DDR) SDRAM CPU: DRAM Clock Ratio

Nazwy alternatywne DDR: CPU Ratio, DRAM Frequency: FSB Ratio, System/DRAM Ratio
Funkcja w pami

ę

ciach Rambus RDRAM Frequency: FSB Ratio

Nazwy alternatywne System/Rambus Ratio
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced Chipset Features, Advanced |
Frequency/Voltage Control
Zalecane ustawienie Auto, Default

Nieprawidłowy stosunek cz

ę

stotliwo

ś

ci procesora do pami

ę

ci pogarsza stabilno

ść

działania

systemu. Najlepiej pozostawi

ć

warto

ść

domy

ś

ln

ą

proponowan

ą

przez BIOS.

10. Szybka pami

ęć

Funkcja w pami

ę

ciach (DDR) SDRAM DRAM Clock

Nazwy alternatywne DRAM Frequency, Memory Frequency
Funkcja w pami

ę

ciach Rambus Direct Rambus Clock

Nazwa alternatywna Rambus Channel Frequency
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie Auto, By SPD, SPD

Gdy ustawisz opcj

ę

wymienion

ą

powy

ż

ej, BIOS przejmie cz

ę

stotliwo

ść

taktowania

przewidzian

ą

przez producenta modułów pami

ę

ciowych. Je

ś

li u

ż

ywasz szybszych układów

pami

ę

ci, ni

ż

dopuszcza płyta główna (sprawd

ź

w instrukcji), musisz r

ę

cznie ustawi

ć

maksymaln

ą

dopuszczaln

ą

cz

ę

stotliwo

ść

pami

ę

ci.

Szybka partyjka

Karta graficzna zalicza si

ę

na pewno do podzespołów, które decyduj

ą

o ł

ą

cznej wydajno

ś

ci

komputera. Je

ś

li uda ci si

ę

wydoby

ć

z niej ostatnie poty, odczujesz to podczas pracy, lecz

przede wszystkim podczas grania na komputerze.

11. Współpraca z procesorem

Funkcja Video Memory Cache Mode
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration
Zalecane ustawienie USWC

Wydajny tryb USWC nie jest obsługiwany tylko przez najstarsze karty graficzne (porada 11).

Stosuj

ą

c si

ę

do naszej rady, mo

ż

esz liczy

ć

na wzrost wydajno

ś

ci w zastosowaniach z

przewag

ą

grafiki - np. w grach 3D. Procesor przejmie gromadzenie danych, które powinny

znale

źć

si

ę

w pami

ę

ci karty graficznej. Dzi

ę

ki temu dane s

ą

przesyłane szyn

ą

AGP do karty

w wi

ę

kszych pakietach (przewa

ż

nie w pakietach 64-bitowych). Wówczas procesor nie musi

tak cz

ę

sto odrywa

ć

si

ę

od innych obowi

ą

zków, aby realizowa

ć

zapis danych w pami

ę

ci karty

graficznej. Jednak przy rzadkich operacjach zapisu przedstawiona metoda prowadzi do
zmniejszenia wydajno

ś

ci, bo dane musz

ą

by

ć

długo zbierane, nim procesor mo

ż

e wysła

ć

cały pakiet do karty graficznej. W programach generuj

ą

cych grafik

ę

przetwarzane dane s

ą

umieszczone przewa

ż

nie blisko siebie, co wyklucza dłu

ż

sze oczekiwanie.

Opcj

ę

USWC (Uncacheable Speculative Write Combining) powinny obsługiwa

ć

nawet leciwe

karty graficzne, bo standard VBE 2.0 (VESA Bios Extension), na którym si

ę

opiera, pochodzi

sprzed około siedmiu lat. W razie ewentualnych problemów (np. zawieszania systemu lub
czarnego ekranu) powiniene

ś

zmieni

ć

warto

ść

pola Video Memory Cache Mode z USWC na

UC (Uncached).

12. Karta graficzna a RAM

Funkcja AGP Aperture Size
Nazwa alternatywna Graphics Windows Size
Lokalizacja Advanced | Chip Configuration, Advanced | Advanced Chipset Features,
Advanced Chipset Features
Zalecane ustawienie 64, 64 MB lub 128, 128 MB

Szybka grafika - nie trzeba mie

ć

szybkiej karty, aby skorzysta

ć

z trybu USWC (porada 11).

Rozmiar obszaru w pami

ę

ci roboczej (pami

ę

ci RAM), który jest bezpo

ś

rednio adresowany

przez procesor karty graficznej, np. w celu buforowania tekstur, zale

ż

y od ł

ą

cznej pojemno

ś

ci

pami

ę

ci RAM i od zasobów pami

ę

ciowych karty graficznej. Zasadniczo nie nale

ż

y

przydziela

ć

parametrowi AGP Aperture Size obszaru przekraczaj

ą

cego połow

ę

zainstalowanej pami

ę

ci roboczej. Maksymalna zalecana warto

ść

wynosi 128 MB. W wypadku

starszych kart graficznych, które s

ą

wyposa

ż

one w pami

ęć

o pojemno

ś

ci nieprzekraczaj

ą

cej

32 MB, przydział dodatkowych 128 MB powinien przynie

ść

optymalne wyniki. Je

ż

eli masz

kart

ę

, która dysponuje pami

ę

ci

ą

o pojemno

ś

ci ponad 32 MB, wystarczy wydzieli

ć

tylko 64

MB.

Podkr

ę

canie dysku

Interfejs Serial ATA zapewnia wy

ż

sz

ą

wydajno

ść

dyskow

ą

(porada 13).

Na rynku twardych dysków ci

ą

gle pojawiaj

ą

si

ę

nowo

ś

ci. Standard Ultra-DMA/133 nie jest

najlepszym rozwi

ą

zaniem. Coraz wi

ę

cej producentów dysków stosuje nowatorski interfejs

Serial ATA, poci

ą

gaj

ą

c za sob

ą

producentów płyt głównych. Z kolei w przypadku dysków

zewn

ę

trznych godny polecenia jest interfejs FireWire.

13. Konfigurowanie dysku Serial ATA

Funkcja On-Chip-SATA
Nazwa alternatywna On-Chip Serial ATA Setting
Lokalizacja Advanced | Onboard Device Configuration | Onchip IDE (Device), Integrated
Peripherals, Integrated Peripherals | Onboard PCI Controller
Zalecane ustawienie Enabled

Ten parametr BIOS-u słu

ż

y do wł

ą

czania i wył

ą

czania kontrolera interfejsu Serial ATA

(SATA). Wielu producentów wyposa

ż

a swoje płyty główne w kontrolery tego typu. SATA

stanowi nast

ę

pc

ę

wysłu

ż

onego równoległego interfejsu ATA (PATA), obsługuj

ą

cego twarde

dyski i inne typy nap

ę

dów. Kontroler SATA mo

ż

e wyst

ę

powa

ć

na płycie jako element

składowy chipsetu (w tym wypadku chipset obsługuje protokół Serial ATA; obecnie
wła

ś

ciwo

ść

t

ę

maj

ą

modele Intel 875P, 865G, 865P i865PE) lub jako oddzielny układ scalony

(układy tego typu oferuj

ą

Promise i Silicon Image).

Je

ż

eli chipset obsługuje protokół SATA, stosowna opcja BIOS-u powinna zawiera

ć

parametr

podrz

ę

dny Serial ATA Port0/Port1 Mode, SATA Port0 Configure as lub podobny. Je

ś

li do

komputera s

ą

podł

ą

czone zarówno nap

ę

dy PATA, jak i SATA, powiniene

ś

skonfigurowa

ć

dyski SATA jako nadrz

ę

dne lub podrz

ę

dne. Wybierz w tym celu opcj

ę

Primary Master/Slave

lub Secondary Master/Slave w obr

ę

bie wspomnianego pola. Jest to konieczne, bo standard

SATA nie przewiduje konfiguracji dysków nadrz

ę

dnych/podrz

ę

dnych, której wymaga leciwy

standard PATA. W nap

ę

dach SATA nie ma nawet zworek konfiguracyjnych, jak w

dotychczasowych dyskach. Za pomoc

ą

parametru ATA Configuration, SATA/PATA Keep

Enabled lub podobnego mo

ż

esz wybra

ć

rodzaj interfejsu, z którego chcesz korzysta

ć

. Do

wyboru s

ą

trzy mo

ż

liwo

ś

ci - tylko SATA, tylko PATA lub oba interfejsy równolegle.

14. Uaktywnianie FireWire

Funkcja Onboard 1394
Nazwa alternatywna Onboard IEEE 1394 Controller
Lokalizacja Integrated Peripherals, Integrated Peripherals | Onboard PCI Controller,
Advanced | Onboard Device Configuration,
Zalecane ustawienie Enabled

Coraz wi

ę

cej modeli płyt głównych ma równie

ż

szybkie ł

ą

cze FireWire, zwane oficjalnie

interfejsem IEEE 1394. Za pomoc

ą

powy

ż

szego parametru mo

ż

esz wył

ą

cza

ć

i wył

ą

cza

ć

wewn

ę

trzny kontroler FireWire na płycie głównej.

Opcje dodatkowe

Administratorzy sieci

ż

yj

ą

w nieustannej obawie,

ż

e u

ż

ytkownicy mogliby samowolnie

rozkr

ę

ca

ć

swoje komputery i grzeba

ć

w nich. Niektóre wersje BIOS-u zawieraj

ą

zabezpieczenie przed niedozwolonymi manipulacjami wewn

ą

trz peceta. Inne z kolei potrafi

ą

zgłasza

ć

bł

ę

dy w formie "głosowej". Dzi

ę

ki temu ju

ż

nie b

ę

dziesz si

ę

zastanawia

ć

, co

oznacza kombinacja kilku krótkich lub długich sygnałów akustycznych.

15. Zabezpieczenie obudowy

Funkcja Case Opening Warning
Nazwy alternatywne Case Opened, Chassis Intrusion
Lokalizacja HW Monitor, PC Health Status
Zalecane ustawienie Enabled

Seagate Barracuda V to jeden z nielicznych dysków, które s

ą

wyposa

ż

one w interfejs Serial

ATA (patrz porada 13.).

Je

ż

eli masz obudow

ę

wyposa

ż

on

ą

w sensory lub czujniki mechaniczne poł

ą

czone z płyt

ą

główn

ą

(sprawd

ź

w instrukcji obsługi płyty głównej lub komputera), ten parametr uaktywni

nadzorowanie obudowy. Je

ś

li została otworzona, komputer poinformuje ci

ę

o tym specjalnym

sygnałem lub komunikatem podczas kolejnego uruchamiania systemu. Alternatywnie w
powy

ż

szym polu ustawie

ń

BIOS-u mo

ż

e si

ę

pojawi

ć

napis "Case Opened: Yes".

Przedstawiona funkcja musi oferowa

ć

mo

ż

liwo

ść

resetowania. W przeciwnym razie pecet

b

ę

dzie zgłasza

ć

otwarcie obudowy podczas ka

ż

dego uruchamiania systemu.

Opisana metoda nadzorowania obudowy znajduje najwi

ę

ksze zastosowanie w serwerach.

Korzystaj

ą

c z programów narz

ę

dziowych LAN, komputer mo

ż

e natychmiast sygnalizowa

ć

administratorowi,

ż

e kto

ś

otworzył obudow

ę

danego peceta.

16. Komunikaty głosowe

Funkcja Speech Post Reporter
Nazwa alternatywna Voice Genie
Lokalizacja Integrated Peripherals, Advanced Speech Configuration, Advanced I/O

Configuration
Zalecane ustawienie Enabled

Je

ś

li płyta obsługuje tylko APM, sprawd

ź

w witrynie producenta, czy nie oferuje aktualizacji

BIOS-u (porada 17).

Niektórzy producenci (m.in. Albatron, Asus i Gigabyte) wyposa

ż

aj

ą

płyty główne w układ

syntezatora mowy. Dzi

ę

ki niemu komputer nie sygnalizuje bł

ę

dów startowych jednym czy

kilkoma sygnałami akustycznymi, lecz werbalizuje je, przedstawiaj

ą

c w postaci głosowej.

Dzi

ę

ki temu znacznie szybciej ustalisz problem, który uniemo

ż

liwia uruchamianie systemu

operacyjnego. Ustawie

ń

dokonuje si

ę

z poziomu oprogramowania lub przestawiaj

ą

c zwork

ę

na płycie głównej. Asus doł

ą

cza nawet narz

ę

dzie, które pozwala zast

ę

powa

ć

predefiniowane

komunikaty własnymi nagraniami w postaci plików WAV.

Energooszcz

ę

dno

ść

Oszcz

ę

dzaj

ą

c energi

ę

elektryczn

ą

, zadbasz o

ś

rodowisko naturalne, lecz równie

ż

o swój

portfel. Kilka nast

ę

pnych porad obja

ś

nia stosowne parametry BIOS-u i ich ustawienia.

17. Uaktywni

ć

oszcz

ę

dzanie

Funkcja ACPI Function
Nazwa alternatywna ICPA Function
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie Enabled

Standard ACPI (Advanced Configuration and Power Interface) stanowi najbardziej skuteczn

ą

metod

ę

oszcz

ę

dzania pr

ą

du w komputerze. Systemy operacyjne obsługuj

ą

ce ACPI (np.

Windows 98 SE, Me, 2000 i XP) nadzoruj

ą

wszystkie programy i podzespoły sprz

ę

towe. W

ten sposób wykrywa wszystkie działania w obr

ę

bie całego systemu. Gdy stwierdzi

bezczynno

ść

jednego lub wi

ę

cej urz

ą

dze

ń

, przeł

ą

cza je w tryb energooszcz

ę

dny.

Aby Windows mógł korzysta

ć

z dobrodziejstw ACPI, komputer musi by

ć

wyposa

ż

ony w płyt

ę

główn

ą

, która obsługuje ten standard. Je

ż

eli w BIOS-ie brakuje funkcji do wł

ą

czania

mechanizmu energooszcz

ę

dnego ACPI, prawdopodobnie masz płyt

ę

główn

ą

sprzed połowy

1999 r.

Cho

ć

płyty wyprodukowane przed wprowadzeniem ACPI nie zapewniaj

ą

zaawansowanych

funkcji oszcz

ę

dzania energii, niektórzy producenci komputerów lub płyt głównych oferuj

ą

w

swoich witrynach internetowych aktualizacje BIOS-u, które uzupełniaj

ą

go o nowy standard.

Na przykład na stronie http://www.asuscom.de/support/FAQ/faq009_acpi-support1.htm
znajdziesz list

ę

płyt głównych (obejmuje równie

ż

leciwe modele) z wyszczególnieniem, które

z nich mo

ż

na wyposa

ż

y

ć

w energooszcz

ę

dny tryb ACPI (lista jest dost

ę

pna, niestety, tylko w

j

ę

zyku niemieckim).

Poszukaj wskazówek w witrynie producenta swojej płyty. Tryb ACPI uaktywnia si

ę

w BIOS-ie

dopiero po zainstalowaniu Windows. Z tego wzgl

ę

du musi by

ć

zaimplementowany równie

ż

w

obr

ę

bie systemu operacyjnego. Szczegółowe wskazówki znajdziesz w ramce "Oszcz

ę

dzanie

energii - przygotowania w Windows".

18. Oszcz

ę

dzanie do oporu

Funkcja ACPI Suspend Type
Nazwy alternatywne Sleep State, ACPI Standby State
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie S1 & S3

Producenci płyt głównych implementuj

ą

w BIOS-ie zazwyczaj energooszcz

ę

dne tryby ACPI

S1 i S3. W bardzo nielicznych przypadkach BIOS dysponuje trybem S4. W pierwszym
spo

ś

ród wymienionych trybie S1 system operacyjny wył

ą

cza jedynie procesor, twardy dysk i

monitor. Wszystkie pozostałe podzespoły kontynuuj

ą

prac

ę

, wi

ę

c powoduj

ą

stosunkowo du

ż

e

zu

ż

ycie energii elektrycznej.

W trybie S3 znanym równie

ż

pod nazw

ą

STR (Suspend to RAM) Windows zapisuje

informacje o otwartych aplikacjach i przetwarzanych w nich plikach w pami

ę

ci roboczej

komputera. Dopiero pó

ź

niej nast

ę

puje wył

ą

czenie wszystkich urz

ą

dze

ń

. W wypadku trybu S4

(STD, Suspend to Disk) wszystkie dane zgromadzone w pami

ę

ci operacyjnej peceta zostaj

ą

zapisane na twardym dysku przed wył

ą

czeniem komputera. Zdecydowana wi

ę

kszo

ść

producentów płyt głównych rezygnuje z implementowania tej opcji, bo jest identyczna w
działaniu z Hibernacj

ą

- funkcj

ą

systemu Windows. Jest ona dost

ę

pna we wszystkich

edycjach tego systemu pocz

ą

wszy od wersji 98 SE niezale

ż

nie od tego, czy BIOS i płyta

główna obsługuj

ą

standard ACPI.

Aby wł

ą

czy

ć

hibernacj

ę

, przywołaj aplet Opcje zasilania w Panelu sterowania (menu Start |

Ustawienia | Panel sterowania). Nast

ę

pnie zaznacz pole wyboru Wł

ą

cz obsług

ę

hibernacji na

karcie Hibernacja. Dzi

ę

ki temu b

ę

dziesz mógł szybko zamyka

ć

system bez obawy przed

utrat

ą

aktualnie edytowanych plików. Po ponownym uruchomieniu system automatycznie

przywróci poprzedni stan pulpitu, uruchamiaj

ą

c aplikacje i otwieraj

ą

c stosowne pliki. Je

ś

li

obawiasz si

ę

,

ż

e dane mog

ą

by

ć

podejrzane przez osoby trzecie, wska

ż

kart

ę

Zaawansowane i zaznacz pole wyboru Monituj o hasło przy wychodzeniu ze stanu
wstrzymania i hibernacji. Zauwa

ż

,

ż

e hibernacja wymaga okre

ś

lony obszar wolnego miejsca

na twardym dysku (zale

ż

y od pojemno

ś

ci pami

ę

ci operacyjnej komputera).

19. Oszcz

ę

dny staruszek

Funkcja Power Management/APM
Nazwa alternatywna Power Management Option, PM Control by APM
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie Disabled przy wł

ą

czonym trybie ACPI, w przeciwnym razie Enabled

lub Min Savings

Podczas gdy zaawansowany ACPI jest dost

ę

pny tylko w pecetach nie starszych ni

ż

trzyletnie, niemal ka

ż

dy BIOS oferuje s

ę

dziwy tryb energooszcz

ę

dny APM (Advanced Power

Management). Je

ż

eli jednak masz do dyspozycji ACPI, powiniene

ś

z niego korzysta

ć

, a w

polu dotycz

ą

cym APM ustawi

ć

opcj

ę

Disabled. Zarz

ą

dzanie energi

ą

jest w APM znacznie

mniej funkcjonalne i nie działa tak niezawodnie jak ACPI.

W trybie APM BIOS przeł

ą

cza w stan wstrzymania poszczególne podzespoły systemu.

Poniewa

ż

nie potrafi sprawowa

ć

tak dobrego nadzoru, jak system operacyjny, mo

ż

e na

przykład wył

ą

czy

ć

twardy dysk, mimo

ż

e nie zostały zapisane wszystkie dane z otwartych

dokumentów. W nast

ę

pstwie mo

ż

e doj

ść

do zawieszenia systemu, a nawet do utraty

cennych danych.

Niektóre warianty daj

ą

jedynie mo

ż

liwo

ść

wł

ą

czania i wył

ą

czania trybu APM, inne za

ś

pozwalaj

ą

wybra

ć

jeden z trzech poziomów oszcz

ę

dzania energii - Min Saving, Max Saving i

User define. Przy uaktywnionym poziomie Min Saving funkcje energooszcz

ę

dne dochodz

ą

do głosu przewa

ż

nie po około godzinnej bezczynno

ś

ci systemu. Poziom Max Saving wył

ą

cza

podzespoły sprz

ę

towe niekiedy nawet po upływie minuty. Gdy wybierzesz opcj

ę

User define,

b

ę

dziesz mógł samodzielnie ustali

ć

, po ilu minutach bezczynno

ś

ci BIOS ma przeł

ą

cza

ć

w

stan spoczynku elementy sprz

ę

towe komputera. Godna polecenia okazuje si

ę

opcja Min

Savings, bo podczas ci

ą

głego u

ż

ytkowania nast

ę

puje najmniejsze zu

ż

ycie urz

ą

dze

ń

.

Tymczasem notoryczne wł

ą

czanie i wył

ą

czanie prowadzi do zmniejszenia

ż

ywotno

ś

ci

sprz

ę

tu, a straty wynikaj

ą

ce z tego tytułu znacznie przerosn

ą

korzy

ś

ci powstałe w wyniku

oszcz

ę

dzania energii.

20. Faksy w spoczynku

Funkcja IRQ/Event Activity Detect
Nazwa alternatywna Set WakeUp Events
Lokalizacja Power Management Setup, Power Management Features, Power
Zalecane ustawienie np. Power Up On LAN/Ring, Resume on Ring lub Ring Wake Up

Za pomoc

ą

tego parametru mo

ż

esz ustawi

ć

, które urz

ą

dzenia sprz

ę

towe maj

ą

prawo budzi

ć

komputer ze stanu spoczynku. Je

ś

li odbierasz faksy za po

ś

rednictwem komputera, wybierz

opcj

ę

Power Up On LAN/Ring, Resume on Ring lub Ring Wake Up. Wówczas nadchodz

ą

ce

faksy b

ę

d

ą

wyprowadza

ć

komputer ze stanu oczekiwania, co pozwoli je odbiera

ć

, a

jednocze

ś

nie oszcz

ę

dza

ć

pr

ą

d w przerwach mi

ę

dzy poszczególnymi wiadomo

ś

ciami.

Nowy BIOS prosto z Windows
Aktualizowanie BIOS-u z poziomu systemu Windows ma dwie zalety. Po pierwsze, robi si

ę

to

zadziwiaj

ą

co łatwo. W odró

ż

nieniu od klasycznego aktualizowania z poziomu DOS-u, gdzie

mo

ż

na było wgra

ć

do układu Flash-ROM niewła

ś

ciwy BIOS, program aktualizuj

ą

cy w

Windows akceptuje tylko plik aktualizacyjny do wła

ś

ciwej płyty głównej. Je

ś

li wi

ę

c pomylisz

si

ę

i pobierzesz nieprawidłowy plik z witryny producenta, nie b

ę

dziesz nara

ż

ony na

negatywne skutki. Obok dosowej aktualizacji z dyskietki startowej prawie wszyscy markowi
producenci płyt głównych oferuj

ą

mo

ż

liwo

ść

wymiany BIOS-u bez opuszczania Windows.

Rozwi

ą

zanie to jest o tyle dobre,

ż

e nie wszystkie komputery wyposa

ż

a si

ę

jeszcze w stacj

ę

dysków.

Aktualizacja bez DOS-u Je

ż

eli masz leciw

ą

płyt

ę

główn

ą

, aktualizowanie z poziomu

Windows mo

ż

e si

ę

okaza

ć

niemo

ż

liwe. Zale

ż

y to od producenta i modelu płyty. Na przykład

A-Open udost

ę

pnia na pro

ś

b

ę

u

ż

ytkownika windowsowe programy aktualizacyjne do wielu

starszych płyt. Jak informuje Fujitsu-Siemens, ma takie programy do wi

ę

kszo

ś

ci płyt z

gniazdami Socket A i Socket 370, a tak

ż

e do wszystkich modeli, które obsługuj

ą

procesor

Pentium 4. W wypadku płyt tego producenta mo

ż

esz nawet dokona

ć

aktualizacji BIOS-u z

poziomu Linuksa w dystrybucji SuSe 7.3 (j

ą

dro systemu 2.2.14 lub nowsze). Natomiast Intel

proponuje program Express Bios Update do niemal wszystkich płyt głównych, które opu

ś

ciły

fabryk

ę

nie wcze

ś

niej ni

ż

w 2000 r.

Zagro

ż

enia w Windows Je

ś

li dojdzie do zawieszenia systemu podczas aktualizacji BIOS-u

z poziomu Windows, nie uda ci si

ę

ju

ż

wi

ę

cej uruchomi

ć

peceta. Wówczas ujrzysz komunikat

na niebieskim ekranie. Z tarapatów wybawi ci

ę

drugi układ BIOS-u, je

ż

eli płyta główna jest

wyposa

ż

ona w moduł tego typu (nosi nazw

ę

Dual-BIOS i oferuj

ą

j

ą

takie firmy, jak A-Open,

Asus, Gigabyte i in.). Płyty Fujitsu-Siemens s

ą

wyposa

ż

ane od ko

ń

ca 1998 r. w funkcj

ę

przywracania poprzedniego BIOS-u.

Zmniejszy ryzyko Aby zminimalizowa

ć

ryzyko zawieszenia systemu, przed rozpocz

ę

ciem

aktualizowania BIOS-u pozamykaj wszystkie aplikacje, ł

ą

cznie z programami działaj

ą

cymi w

tle (np. stra

ż

nik antywirusowy).

Oszcz

ę

dzanie energii - przygotowania w Windows

Je

ś

li w twoim systemie jest uaktywniony standard ACPI (Advanced Configuration and Power

Interface), powiniene

ś

znale

źć

stosown

ą

wzmiank

ę

w gał

ę

zi Komputer Mened

ż

era urz

ą

dze

ń

Windows 2000 i XP. W Windows 98 SE i Me rozwi

ń

gał

ąź

Urz

ą

dzenia systemowe.

Powiniene

ś

znale

źć

wiersz Zaawansowana konfiguracja i interfejs energii (ACPI) BIOS. Je

ś

li

zamiast tego znajdziesz napis sugeruj

ą

cy komputer standardowy lub Advanced Power

Management, oznacza to,

ż

e masz wł

ą

czony tryb APM.

BIOS musi obsługiwa

ć

ACPI Instalator systemu Windows 98 SE, Me i 2000 nie zainstaluje

trybu ACPI,
je

ś

li nie jest on wł

ą

czony w BIOS-ie. Tymczasem program instalacyjny Windows XP

sprawdza sw

ą

wewn

ę

trzn

ą

list

ę

kompatybilno

ś

ci i dat

ę

BIOS-u. Instaluje i uaktywnia tryb

ACPI tylko w BIOS-ach, które zostały wypuszczone po 1.1.1999. W przypadku starszego
BIOS-u sprawdza jego kompatybilno

ść

. Je

ś

li test zostaje zako

ń

czony z wynikiem

negatywnym, nie instaluje trybu ACPI, lecz tylko APM.

Doinstalowanie ACPI Je

ż

eli zdobyłe

ś

i wgrałe

ś

BIOS obsługuj

ą

cy ACPI dopiero po

zainstalowaniu Windows Me, 2000 lub XP, nie minie ci

ę

ponowna instalacja systemu. Inaczej

nie uda ci si

ę

uaktywni

ć

trybu ACPI. Tylko w Windows 98 SE mo

ż

na doinstalowa

ć

ACPI za

pomoc

ą

okre

ś

lonego wpisu do Rejestru. Metoda ta niesie pewne ryzyko, bo spowoduje nowy

podział zarz

ą

dzania sprz

ę

tu na BIOS i Windows. Je

ś

li zawiedzie, musisz przeinstalowa

ć

system poleceniem setup /p j. (Wi

ę

cej informacji o parametrach instalatora Windows

95/98/Me znajdziesz w bazie wiedzy Microsoftu, pod adresem
http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;en-us;186111.)

Je

ś

li jednak zdecydujesz si

ę

pomajsterkowa

ć

w Rejestrze, przejd

ź

do klucza

"HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Detect". Wska

ż

menu Edycja | Nowy | Warto

ść

DWORD. Zast

ą

p ła

ń

cuch "Nowa warto

ść

#1" w prawym

panelu Edytora Rejestru ła

ń

cuchem "ACPIOption". Kliknij dwukrotnie utworzon

ą

w ten

sposób warto

ść

i przydziel jej cyfr

ę

1 w polu Dane warto

ś

ci. Zamknij Edytor Rejestru, włó

ż

płyt

ę

instalacyjn

ą

Windows do nap

ę

du i zrestartuj system. Windows samodzielnie zainstaluje

wymagane sterowniki.

Uwaga - utrata danych! Je

ż

eli korzystasz z Windows XP, masz dysk o pojemno

ś

ci

przekraczaj

ą

cej 137 GB i wł

ą

czony tryb ACPI, jeste

ś

nara

ż

ony na utrat

ę

danych. Polecenie

flush cache, które inicjuje kopiowanie danych z buforu na twardy dysk, nie działa w
poł

ą

czeniu z du

ż

ymi dyskami stosuj

ą

cymi 48-bitowe adresowanie LBA (Logical Block

Addressing). W wyniku tego przej

ś

cie w stan wstrzymania lub hibernacji mo

ż

e spowodowa

ć

nieodwracaln

ą

utrat

ę

danych. Aby temu zapobiec, pobierz i zainstaluj łat

ę

dost

ę

pn

ą

pod

adresem http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;[LN];331958 (rozmiar pliku:
398 KB).