Dé jà vu

Déjà vu (fr. już widziane)- od

czucie, że przeżywana obecnie sytuacja wydarzyła się już

kiedyś, w jakiejś nieokreślonej przeszłości, połączone z pewnością, że to niemożliwe. Osoba ma
świadomośd tego przeżycia niezwykle intensywnie i nie potrafi opisad jakichkolwiek dotyczących go
okoliczności. Nie umie powiedzied, gdzie, kiedy ani jak do tego doszło. Po pewnym czasie osoba
świetnie pamięta, co przeżyła ale nie jest w stanie wytłumaczyd czego sam fenomen dotyczył.
Ostatnio para badaczy z University of Leeds, zaproponowała nowy sposób na wytłumaczenie tego
dziwnego zjawiska. Według wcześniejszej teorii, gdzie zakładano, że

déjà vu jest powodowane

przez nierównoczesne przekazywanie obrazu od oczu do mózgu. Sądzono wówczas, że jedno
ko robi to wcześniej niż drugie, a opóźnienie trwa zaledwie kilka milisekund. Wystarczało to,
aby mózg rejestrował informacje, która doszła jako pierwsza. Kiedy dochodziła informacja z
drugiego oka, mózg porównywał ją z wcześniejszą i wyciągał wniosek, że to się już zdarzyło.
To optyczne wyjaśnienie przez długi czas wydawało się logiczne, dopóki nie stwierdzono
przypadku niewidomego mężczyzny który doznawał Déjà vu poprzez węch, słuch i dotyk.
Naukowcy zaproponowali nowe wytłumaczenie tego zjawiska, jako rodzaj żartu jaki robi
sobie mózg na naszej świadomości, którego sens oddaje stwierdzenie „znajomośd bez
rozpoznawania”. Mózg produkuje wspomnienia w pobliżu swojego środka, w zapętlonym
mostku z tkanki zwanym hipokampem. Nowe badania sugerują, że tylko jego mały fragment
zwany łukiem zębatym, jest odpowiedzialny za wspomnienia czyli informacje pozwalające
odróżnid podobne miejsca i sytuacje. Odkrycie to pomaga nam wyjaśnid, gdzie ukryte jest
zjawisko déjà vu.

Inne wyjaśnienia skupiają się na tym, ze déjà vu częściej przytrafia się osobą

cierpiącym na choroby psychiczne jak schizofrenia czy nerwice natręctw, lub w największym
stopniu w przypadku padaczki skroniowej. Jest to postad epilepsji, która charakteryzuje się
nieprawidłowymi wyładowaniami elektrycznym ograniczonymi do płata skroniowego mózgu.
Ludzie dotknięci tym rodzajem padaczki nie miewają uogólnionym napadów z drgawkami i
utratą świadomości, za to mogą odczuwad dziwne dźwięki i zapachy które nie mają realnego
źródła lub mogą znieruchomied na chwilę, zanim ich mozg wróci do normalnej pracy i
działania. Naukowcy nie są pewni, ale uważają, że déjà vu może byd małym napadem
padaczkowym tylko, że zamiast dźwięków czy zapachów objawia się przy pomocy
powtarzających się obrazów. Związek pomiędzy tymi zjawiskami wykazali w latach 60. XX
wieku dwaj neurolodzy Malwin Cole i Oliver Zangwill którzy dowiedli, że uczucie to można
wywoład pobudzając prądem tylną cześd zakrętu skroniowego górnego. Jeszcze inne
wyjaśnienie pojawiło się również na University of Leeds, gdzie naukowcy kazali zdrowym
uczestnikom zapamiętad zestaw słów, a następnie poddali ich hipnozie i podczas
przeprowadzanej hipnozy kazali zapamiętad wyuczone słowa. Kiedy to badanym ponownie
pokazano zapamiętane wcześniej wyrazy tylko u polowy z nich ukazało się zjawisko déjà vu.
Możliwe, że wrażenie przeżycie powtórnie jakiegoś zjawiska jest po prostu czymś w rodzaju
krótkiego spięcia w mózgu, pomylenia informacji. Może wydawad się to niezwykle niegroźnie
i nie potrzebujące zwracania uwagi, to ciągłe odczuwanie tego samego zjawiska, dla osób
które mają to często może byd bardzo poważne. Ciągłe przeżywanie tego samego może
prowadzid do depresji, ludzie zaczynają się wycofywad z życia społecznego, porzucają swoje
życie, bo wszystko to już robili i wszędzie już byli.

W starożytności znano już déjà vu. Fenomen ten wiązano wtedy z metapsychozą, czyli

wędrówką dusz. Taką technikę wyznawali m.in. pitagorejczycy i orficy. Niekiedy nawet
sądzono, że za to zjawisko odpowiedzialne są złe i kłamliwe duchy. Pogląd, że déjà vu to
wspomnienia z poprzednich wcieleo, chod zupełnie nienaukowy i podparty tylko wiarą i
wierzeniami przetrwał do naszych czasów. Jeszcze w 1828 roku odwoływał się do niego sir
Walter Scott, mówiąc o odczuciu preegzystencji. Dopiero w 1844 Artur Landbroke Wigan
wprowadził ideę podwójnego mózgu. Twierdził, że w czasie gdy jeden mózg funkcjonuje,
drugi znajduje się w stanie uśpienia, lecz mimo to odbiera informacje. Zjawisko déjà vu
pojawia się, gdy mózg powraca z uśpienia do stanu normalnego działania i porównuje
aktualną percepcję z tą nabytą podczas snu. Znanym przypadkiem déjà vu, jest scena z filmu
„Matrix” w której Neo spostrzegają przechodzącego korytarzem czarnego kota. Neo sądzi, że
doświadczył déjà vu. Wszystko wskazuje na to, że w naszej rzeczywistości tajemniczy
fenomen déjà vu ma również całkiem racjonalne chod nie zawsze proste wyjaśnienie.

Bibliografia:

„Wiedza i Życie”, Kwiecieo 2006, s.66-68,

http://pl.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9j%C3%A0_vu

http://portalwiedzy.onet.pl/7093,,,,,,,488164,tematyczne.html