CHIP

| WRZESIEŃ 2001

Żywa legenda

Po serii sukcesów związanych z kartami Ri-

va 128, ZX, TNT i TNT 2 firma Nvidia wpro-

wadziła w 1999 roku do sprzedaży legendę

wśród akceleratorów – układ GeForce 256.

Był to pierwszy na świecie procesor graficz-

ny przeznaczony do domowego użytku,

i procesory graficzne. Jakość tych wyrobów

jest na bardzo niskim poziomie, dlatego też,

aby całość działała stabilnie, zaniża się

wszystkie parametry pracy karty graficznej.

Oczywiście o jakimkolwiek ich podkręcaniu

raczej nie może być mowy. Biorąc pod uwa-

gę wszystkie te fakty, przyjrzyjmy się bliżej

uogólnionym możliwościom podkręcenia

wyrobów spod wspólnego sztandaru Nvidii.

N

ajłatwiejszym i jednocześnie naj-

tańszym sposobem na zwiększe-

nie wydajności komputera pod-

czas generowania grafiki trójwymiarowej

jest odpowiednia konfiguracja sterowników

karty oraz – jeśli to oczywiście możliwe –

podkręcenie częstotliwości zegara taktują-

cego pamięć i układ graficzny. Proces ten,

podobnie jak w przypadku procesorów, na-

zywa się podkręcaniem. Jednak w środowi-

sku komputerowych graczy przyjęło się

nazywać go zwyczajowo tweakingiem. Róż-

nica pomiędzy oboma pojęciami polega na

tym, że overclocking dotyczy zwiększania

częstotliwości zegara, tweaking zaś jest po-

jęciem nieco szerszym. Obejmuje ono rów-

nież przystosowanie ustawień akceleratora

do uzyskania maksymalnej wydajności

w konkretnej grze.

Spośród dostępnych obecnie na rynku

modeli kart graficznych dominują produkty

Nvidii. Pamiętać jednak trzeba, że koncern

ten w przeciwieństwie do np. ATI (choć

ostatnio pojawiły się klony wyrobów tej

marki) czy Matroksa nie wytwarza kart gra-

ficznych, a dostarcza jedynie chipy innym

producentom. Nie wszyscy z nich trzymają

się dokładnie specyfikacji (np. częstotliwo-

ści taktowania). Wśród sprzedawanych eg-

zemplarzy występują odchylenia zarówno

w górę, jak i w dół. Dzieje się tak dlatego, że

do markowych wyrobów wykorzystuje się

zawsze najlepsze układy oraz komponenty

pomocnicze (m.in. kondensatory, rezysto-

ry, rezonatory kwarcowe czy pamięci).

Wówczas parametry takiego akceleratora są

często „z wejścia” fabrycznie podkręcone.

Niestety, jak dowodzi praktyka, do naj-

tańszych dostępnych na rynku kart graficz-

nych (tzw. no name’ów) trafiają niepeł-

nowartościowe komponenty, a niekiedy

38

Pionowa synchronizacja obrazu

Monitorowy zawalidroga

Pierwszym krokiem do zwiększenia wydaj-
ności karty graficznej jest wyłączenie piono-
wej synchronizacji obrazu (tzw. V-Sync lub
Vertical sync mode). Można tego dokonać
(oddzielnie dla trybów Direct3D i OpenGL)
w zakładkach sterownika karty graficznej,
niezależnym programem (np. PowerStrip,
R3D Tweak) lub bezpośrednio w opcjach
gry. Część programów, jak na przykład testy
z serii 3DMark, wyłącza synchronizację au-
tomatycznie podczas startu programu.

Synchronizacja pionowa związana jest

ściśle z tworzeniem obra-
zu na monitorze. Każ-
da nowo wygenerowana
ramka obrazu przed wy-
świetleniem oczekuje na
powrót wiązki elektronów
do lewego górnego rogu
ekranu. Jeżeli monitor
pracuje z częstotliwością
odświeżania równą 85
Hz, to teoretycznie karta
w ciągu sekundy może
wygenerować maksimum
85 klatek. Wyłączenie
synchronizacji powoduje,
że obraz na ekranie ryso-
wany jest bez oczekiwa-
nia na powrót wiązki –

czyli można przekroczyć wartości wynikają-
ce z ustawień odświeżania karty. W prakty-
ce wyłączenie synchronizacji jest opłacalne,
nawet jeśli karta nie dochodzi do maksy-
malnej wartości odświeżania. Dzieje się tak
dlatego, że przy włączonej synchronizacji
ze względu na opóźnienia w komunikacji
karta-monitor mamy do czynienia z reduk-
cją prędkości wyświetlania o jedną trzecią
lub niekiedy do połowy teoretycznej warto-
ści. Oznacza to, że dla 50 ramek włączona
synchronizacja może zredukować szybkość

działania karty do 25–35
klatek na sekundę.

W niektórych starszych

kartach brak synchroniza-
cji może spowodować mi-
gotanie obrazu lub składa-
nie go z fragmentów po-
chodzących z dwóch kolej-
no generowanych ramek.
Inną niedogodnością, jaka
może się pojawić przy wy-
łączonej synchronizacji,
jest „rozrywanie tekstur”.
Jeżeli w naszej karcie wy-
stąpią takie niekorzystne
efekty, trzeba będzie nie-
stety zrezygnować z wyłą-
czenia synchronizacji.

Akcelerator z pewnością przy-
śpieszy! Wyłącz tylko z pozio-
mu sterowników

Synchroniza-

cję pionową

– oddzielnie dla

trybu DirectX i Open GL.

Podkręcanie kart graficznych nie jest wcale trudne

Szybciej

niż światło

Oprócz miłośników gier komputerowych niewiele osób kupujących

kartę graficzną zastanawia się nad jej wydajnością w grafice 3D.

Ale co zrobić, gdy zakupiona okazyjnie gra działa przeraźliwie wolno?

T

To

om

ma

as

szz H

Hrryyc

cu

un

niia

ak

k

jacek szleszyńs

ki

Tuning peceta: przyśpieszanie grafiki

AK TUALNOŚCI

>>

TEMAT NUMER U

>>

HARDWARE

>>

SOFT WARE

>>

INTERNET

>>

PORADY

>>

MAGAZYN

który miał wbudowaną jednostkę T&L

(Transform and Lighting) odpowiedzialną

za obliczenia transformacji geometrycznych

i kalkulacje oświetlenia. Kość ta pozwalała

znacząco odciążyć główny procesor kompu-

tera, a więc przyczyniła się do znacznej po-

prawy wydajności peceta w grach 3D.

Overclocking kart graficznych był znany

wcześniej i powszechnie stosowany zarów-

no przez entuzjastów Rivy TNT2 oraz miło-

śników akceleratorów Voodoo, jak i same

firmy (np. seria „fabrycznie podkręconych”

układów Riva TNT2 Ultra Nvidii). Jednak

dopiero GeForce 256 pokazał rezerwy mocy

tkwiące w kartach graficznych.

GeForce 256 taktowany był standardowo

120-megahercowym zegarem i komuniko-

wał się za pomocą 128-bitowej magistrali

z pamięcią SDRAM pracującą z częstotliwo-

ścią 166 MHz. W jego konstrukcji bardzo ła-

two można było zauważyć wąskie gardło –

niewystarczającą szybkość pamięci. Wyraź-

nie odczuwalne braki w wydajności tego

podsystemu szybko doprowadziły do

pojawienia się kart z GeForce’em wykorzy-

stujących pamięci typu DDR (Double Data

Rate). Taktowanie rdzenia pozostało na nie

zmienionym poziomie (120 MHz), ale 150-

megahercowa szybkość pracy pamięci

w trybie DDR, dająca efektywną wydajność

300 MHz, poprawiła wyniki w grach.

W praktyce przy podkręcaniu uzyskać moż-

na stabilne działanie kart graficznych z Ge-

Force’em przy częstotliwościach na pozio-

mie 155/350 (rdzeń/pamięć), co umożliwia

otrzymanie w grze Quake III (przy proceso-

rze 600–800 MHz) nawet 60–65 klatek na

sekundę (fps – frame per second) w 32-bito-

wym kolorze dla rozdzielczości 1024

768

punktów i całkiem przyzwoitych 40 fpsów

dla 1280

1024 piksele. W przypadku stan-

dardowych ustawień te przybliżone rezulta-

ty są o około dziesięć ramek niższe.

Czas na dwójkę

Drugie wcielenie układu GeForce’a – GTS –

już na samym starcie prezentowało się inte-

resująco. Chip taktowany jest 200-megaher-

cowym zegarem, a pamięci DDR pracują

z częstotliwością 166 MHz (efektywnie

333 MHz). Oznacza to, że uzyskać możemy

(w Quake’u III) ok. 85 fps w trybie

1024

768 i 55 klatek na sekundę dla roz-

dzielczości 1280

1024 piksele. Typowe kar-

ty klasy GTS dają się zwykle przetaktować

do poziomu 220/380 MHz (rdzeń/pamięć),

co podnosi ich osiągi do ok. 95 ramek w try-

bie 1024

768 oraz 65 klatek przy 1280

1024

pikselach i 45 klatkach w rozdzielczości

ekranu ustawionej na 1600

1200 punktów.

Produkty oznaczone symbolem Ge-

Force2 Pro dysponują lepszymi pamięciami

(tzn. o mniejszym czasie dostępu – zwykle

4,5 lub 5 ns zamiast standardowych 6 ns).

Tutaj standardem taktowania jest 200-mega-

hercowy zegar dla pamięci DDR, co daje

efektywną wydajność 400 MHz. W grach

(znowu na przykładzie Quake’a III) zapew-

nia to ok. 95 klatek w 1024

768, 67 fps dla

1280

1024 i ok. 45 ramek w rozdzielczości

1600

1200. Wydajność wersji Pro jest więc

zbliżona do przetaktowanego GTS-a.

W wyniku overclockingu kart z serii Pro

spodziewać się można przyśpieszenia do

ok. 220/440 MHz (rdzeń/pamięć) i popra-

wy wyników o kilka klatek na sekundę, jed-

nak tym razem efekty widoczne będą głów-

nie w wysokich rozdzielczościach.

Fabrycznie podkręconą „dwójką” jest

kość GeForce2 Ultra – rdzeń taktowany jest

częstotliwością 250 MHz, a pamięci DDR

Pracę magistrali AGP szybko
skonfigurujesz za pomocą programu
PowerStrip –

zakładka Diagnostics

.

40

»

Podkręcając nowego MX 400, jest o co wal-

czyć, bo znane są przypadki pracy karty

przy 230/250 MHz (rdzeń/pamięć). Wersję

MX 200 przeznaczono na dolny segment

rynku. Układ taktowany jest zegarem 175

MHz, a pamięci SDRAM tak jak dotychczas

pracują z prędkością 166 MHz. Niestety,

szyna danych ograniczona została do 64 bi-

tów, co obniża koszty produkcji, ale i wy-

dajność karty. Oczywiście i te modele

można podkręcać, jednak z powodu ograni-

czonej przepustowości pamięci nawet wy-

sokie taktowanie rdzenia nie spowoduje

wzrostu wydajności do poziomu MX–a.

100. Na razie najsłabszy układ (MX 100) nie

ujrzał jeszcze światła dziennego w żadnej

seryjnej karcie, ale wiadomo, że połączony

on jest z pamięcią tylko 32-bitową szyną da-

nych. To drastyczne ograniczenie „odbije

się” na jego wydajności 3D i nawet po pod-

kręceniu nie zapewni płynnego funkcjono-

wania gier w wyższych rozdzielczościach.

GeForce2 MX 400 jest następcą dotych-

czasowej serii MX. Kość pozostała identycz-

na, zwiększono jedynie taktowanie układu

do 200 MHz. W części modeli stosuje się też

szybszy RAM (5 ns), a zdarzają się także

karty wyposażone w 64 MB pamięci DDR.

zegarem 230 MHz (efektywnie 460 MHz).

W związku z tym wydajność w grach wyno-

si prawie 100 kl./s dla rozdzielczości

1024

768 i ponad 50 ramek w 1600

1200.

Nic tylko pozazdrościć – grać można swo-

bodnie we wszystkich trybach. Tego wspa-

niałego samopoczucia nie zepsuje z pewno-

ścią informacja o niepodkręcalności kart

Ultra. Standardowe parametry są już tak

wyśrubowane, że dalsze zwiększanie takto-

wania szybko doprowadza do zniekształceń

obrazu i zawieszania się całego systemu.

GeForce2 dla mas

Seria procesorów graficznych oznaczonych

wspólnym symbolem GeForce2 MX prze-

znaczona jest na rynek masowy. Architek-

tura tego chipa w stosunku do pełnej wersji

GTS została okrojona, tak aby obniżyć

koszty produkcji do poziomu akceptowal-

nego dla przeciętnego użytkownika. Z dru-

giej strony konstruktorzy postarali się o to,

żeby wydajność była nieznacznie niższa od

tej z wersji „pełnej”.

Klasyczny, nie produkowany już „MX”

taktowany był zegarem 175 MHz i współpra-

cował z pamięciami SDRAM (128-bitowa

magistrala danych) pracującymi z częstotli-

wością 166 MHz lub DDR (64-bitowa szyna

pamięci) działającą z efektywną częstotliwo-

ścią 333 MHz (nominalnie 166 MHz). Wy-

dajność obu modeli jest porównywalna,

gdyż przewaga DDR-owej pamięci tracona

jest przez zastosowanie węższej magistrali

danych. Szybkość GeForce’e 2 MX plasuje

go na pozycji między GeForce’em 256 SDR

a GeForce’em 256 DDR. Karty z serii MX

można podkręcać aż do częstotliwości

200 MHz zarówno dla rdzenia, jak i pamięci

SDRAM i DDR (efektywnie 400 MHz).

Firma Nvidia, chcąc zastąpić swój do-

tychczasowy „biurowy” chip – Rivę TNT2

M64 – nowocześniejszą konstrukcją z wbu-

dowaną jednostką T&L, podzieliła dotych-

czasową rodzinę produktów z serii MX na

trzy linie – GeForce2 MX 400, MX 200 i MX

AK TUALNOŚCI

>>

TEMAT NUMER U

>>

HARDWARE

>>

SOFT WARE

>>

INTERNET

>>

PORADY

>>

MAGAZYN

Tuning peceta: przyśpieszanie grafiki

40

Podkręcanie karty graficznej

Overclockerze, do dzieła!

Overclocking kart graficznych nie różni się
zasadniczo niczym od przyśpieszania pro-
cesorów. Również tutaj należy podkręcać
do ostatniej stabilnej wartości (tzn. karta
graficzna nie zawiesza komputera i nie ma
przekłamań na wyświetlanym obrazie),
a następnie cofnąć się o jeden krok. Zwięk-
szając częstotliwość taktowania rdzenia,
osiągamy wzrost mocy obliczeniowej akce-
leratora 3D i tym samym większą liczbę ge-
nerowanych klatek na sekundę.

Należy zaznaczyć, że o ile wyłączenie

synchronizacji pionowej jest bezpieczne
dla karty, o tyle przekroczenie częstotliwo-
ści fabrycznych może do-
prowadzić do jej zniszcze-
nia. Podobnie jak w przy-
padku procesorów, „podra-
sowane” układy będą wy-
dzielały znacznie więcej cie-
pła. Warto więc zadbać
o dobre chłodzenie. Podsta-
wą jest to, aby w pobliżu
slotu karty graficznej nie
było innych urządzeń
utrudniających przepływ
powietrza – np. karty
dźwiękowej.

Przy dużym przetaktowa-

niu należy wymienić stan-
dardowy radiator na bar-
dziej wydajny model, np.
„overclockerski” Golden
Orb dla kart graficznych.
Nie zaszkodzi też przykleić
specjalnym klejem termo-
przewodzącym do kości pamięci odpo-
wiednich radiatorów.

Jak dowodzi praktyka, samo przetakto-

wanie układu graficznego nie przynosi pra-
wie żadnych efektów. Natomiast dość sku-
teczne jest przyśpieszenie zegara pamięci –
to właśnie pasmo przepustowości pamięci

jest najwęższym gardłem systemów grafiki
3D. Najlepsze rezultaty daje zaś jednocze-
sne podniesienie parametrów pracy obu
podzespołów. W części kart graficznych
odpowiednie opcje regulacji dostępne są
z poziomu sterowników. Jednak najlep-
szym uniwersalnym narzędziem do pod-
kręcania wszelkich modeli akceleratorów
jest program PowerStrip firmy EnTech.
Umożliwia on dowolne, niezależne usta-
wienie częstotliwości pracy zarówno rdze-
nia układu graficznego, jak i pamięci (z wy-
jątkiem kart, w których zastosowano syn-
chroniczne taktowanie obu elementów).

W serwisie CHIP Online dostępnych jest

również wiele programów przeznaczo-
nych do regulacji parametrów pracy po-
szczególnych typów kart. Wśród nich są
m.in. Radeon Tweaker, NVmax dla ukła-
dów Nvidii, Kyro Tools XP (Kyro i Kyro II)
czy MGA Tweak (Matrox).

Najpopularniejszy

wśród „karcianych

overclockerów”

program

Power

Strip

(tu w wersji

2.67 i 3.0) umożli-

wia niezależne

ustawienie często-

tliwości zegara

taktującego proce-

sor graficzny

i kości pamięci.

CHIP

| WRZESIEŃ 2001

Waga ciężka

Sztandarowym, ale niestety też bardzo dro-

gim chipem firmy Nvidia jest GeForce3.

O jego sile decyduje głównie nowa architek-

tura wewnętrzna, gdyż parametry taktowa-

nia ustalone na poziomie 200 MHz rdzeń

i 460 pamięci DDR (nominalnie 230) nie są

niczym nadzwyczajnym. W

typowych

grach wydajność GF3 porównywalna jest

z kością GeForce2 Ultra. Jednak gdy poja-

wią się nowe tytuły przygotowane już pod

biblioteki DirectX 8, powinniśmy odczuć

znaczną poprawę jakości grafiki, czego do-

wodzi test 3DMark 2001.

Próby overclockingu kart zbudowanych

na bazie GeForce’a 3 kończą się zwykle na

wartościach 235/510 (rdzeń/pamięć), trzeba

jednak pamiętać, że w niskich rozdzielczo-

ściach nie przyniesie to spodziewanego przy-

rostu liczby klatek na sekundę. Poprawę

wyników o ok. 10% odnotujemy dopiero od

trybu 1600

1200 w 32-bitowym kolorze.

Klonowy liść

Drugim co do popularności producentem

układów i kart graficznych jest kanadyjska

firma ATI. Najnowsze chipy – ATI Radeon –

to konstrukcje dysponujące sprzętową jed-

nostką T&L (Charisma Engine), 128-bitową

szyną pamięci oraz bogatym zestawem

funkcji 3D. Co ciekawe, kości ATI w pełni

sprzętowo wspomagają odtwarzanie filmów

DVD. Obecnie w kartach przeznaczonych

dla typowych pecetów stosowana jest

w większości właśnie taka, podstawowa

wersja układu Radeon. Istnieje jeszcze chip

Radeon VE (Value Edition) będący uprosz-

czoną i tańszą odmianą Radeona. Główne

ograniczenia to brak silnika Charisma odpo-

wiedzialnego za kalkulacje oświetlenia

i operacje geometryczne, usunięcie jednego

strumienia renderowania i zastosowanie

węższej, 64-bitowej szyny pamięci.

Za pomocą programów typu GeTune
możesz w dowolny sposób modyfikować
wpisy

„Detonatorów“

w Rejestrze syste-

mowym.

Wpisy do Rejestru systemowego

Producenci kart graficznych często celowo
ograniczają dostęp do niektórych opcji
w sterownikach. Ich uaktywnienie możliwe
jest jednak dzięki odpowiednim wpisom
do Rejestru systemowego Windows. Najbar-
dziej znanym przykładem tego typu wpisu
są tzw. CoolBitsy aktywujące dodatkowe
opcje w sterownikach kart z układami firmy
Nvidia. Wpisując w kluczu:

HKEY_LOCAL_MACHINE\

Software\NVIDIA Corporation\

Global\NV Tweak

stałą typu DWORD o nazwie CoolBits
(

'CoolBits'=dword:00000003

),

uzyskamy dostęp do zakładki z suwakami
pozwalającymi podkręcać częstotliwość
pracy rdzenia układu, regulować szybkość
działania kości pamięci karty oraz włą-
czać/wyłączać synchronizację pionową.
W przypadku kart innych producentów
odpowiednie wpisy do Rejestru – niestety,
nie przekładające się na dodatkowe
zakładki widoczne w sterownikach –

dokonywane są zazwyczaj z poziomu nie-
zależnych zewnętrznych programów, np.
Radeon Tweaker dla kart ATI.

Po wpisaniu do rejestru

magicznego

słowa „CoolBits” w opcjach sterowni-
ków Nvidia pojawia się zakładka
Hardware Options pozwalająca
swobodnie podkręcać kartę.

Aby móc więcej

42

»

CHIP

| WRZESIEŃ 2001

pochwalić się przetaktowanym rdzeniem

i pamięciami pracującymi z częstotliwością

ok. 200 MHz (400 dla kości typu DDR).

Ostatnią serią kart z rodziny Radeon są

urządzenia bazujące na chipie VE. Modele

te przeznaczono dla mniej wymagających

klientów, dla których wydajność 3D

(w grach) nie jest tak istotna. Niestety, ze

względu na ograniczone funkcje sprzętowe

i tylko 64-bitową magistralę łączącą proce-

sor graficzny z pamięciami nawet przy sto-

sowaniu w tych kartach szybkich pamięci

DDR wydajność w grach jest znacznie niż-

sza (w niektórych przypadkach o połowę)

niż pełnego Radeona. Oczywiście możliwe

jest nadtaktowanie, lecz w praktyce pomysł

ten mija się z ce-

lem – jeśli

istotne

Standardowe częstotliwości taktowania to

166 MHz dla samego układu i 166 MHz dla

pamięci w kartach typu OEM i po 183 MHz

(rdzeń/pamięć) w przypadku wersji pudeł-

kowej. Jako że ATI konsekwentnie nie

wprowadza do swoich sterowników funkcji

pozwalających na przetaktowanie karty,

można użyć jakiegoś niezależnego pro-

gramu np. PowerStripa. Zwrócić należy jed-

nak uwagę na konieczność synchroniczne-

go (taka sama częstotliwość) taktowania

pamięci i rdzenia, gdyż mimo teoretycznej

możliwości niezależnego regulowania obu

częstotliwości przy różnych ustawieniach

karta pracuje nieprawidłowo.

W praktyce spodziewać się możemy

podkręcenia częstotliwości pracy do pozio-

mu ok. 180 MHz dla wersji OEM bez nega-

tywnych skutków w postaci przekłamań ob-

razu lub zawieszania się systemu. Wzrost

taktowania przekłada się w zasadzie linio-

wo na większą liczbę klatek

w grach 3D. W rozdzielczości

1024

768 w naszym ulubio-

nym Quake’u III jest to ok. 55

klatek na sekundę przy takto-

waniu standardowym i ok. 65

fps po podkręceniu. Posiada-

cze wersji pudełkowej przy

odrobinie szczęścia mogą

Do niedawna firma ATI wyłącznie sama

produkowała karty bazujące na własnych

chipsetach (teraz pojawił się niezależny

producent Video No1), co gwarantuje wyso-

ką i – co bardzo ważne – powtarzalną jakość

produktu. Jest w tym jednak mały haczyk.

Częstotliwość taktowania procesora graficz-

nego i pamięci jest płynna. Najlepsze eg-

zemplarze o najszybszych zegarach, choć

i tu zdarzają się różnice, są sprzedawane

w wersji pudełkowej wraz z instrukcjami,

przewodami i tym podobnym wyposaże-

niem dodatkowym. Nabywając tańszą od-

mianę, oznaczoną jako OEM, przygotować

się musimy na nietypowe, niższe taktowa-

nie rdzenia i pamięci karty. Oczywiście

w każdym z tych przypadków możemy po-

kusić się o zwiększenie częstotliwości pracy

we własnym zakresie. Uzyskane wyniki bę-

dą się oczywiście różniły, ponieważ przy

niższym taktowaniu często stosowane są

też wolniejsze pamięci (o większym czasie

dostępu), co w oczywisty sposób ogranicza

ich zdolność do pracy na wyższych, nie-

standardowych częstotliwościach.

W gąszczu Radeonów

Podstawowa wersja Radeona, mająca z zało-

żenia konkurować z układem GeForce2 MX,

wyposażona jest w 32 MB pamięci SDRAM.

AK TUALNOŚCI

>>

TEMAT NUMER U

>>

HARDWARE

>>

SOFT WARE

>>

INTERNET

>>

PORADY

>>

MAGAZYN

Tuning peceta: przyśpieszanie grafiki

42

W naszym redakcyjnym laboratorium przy
okazji testu kart graficznych (

108), na

stanowisku pomiarowym – komputer
z procesorem Pentium III 800 – przeprowa-
dziliśmy kilka eksperymentów z podkręca-
niem wybranych modeli akceleratorów 3D.
Pod lupę trafiły następujące karty różniące
się chipsetami: Gainward CardExpert Ge-
Force3 Power Pack!!!, Matrox Millennium
G450, Hercules 3D Prophet 4500 64 MB
(Kyro II), ATI All-in-Wonder Radeon 32 MB
DDR, Asus V7700 Pro Deluxe DDR (GeFor-
ce2 Pro) oraz InsideTNC Dream GeForce2
MX 400 64 MB DDR. Overclocking prze-
prowadziliśmy za pomocą uniwersalnego
programu PowerStrip w wersji 3.0 build
171. Najpierw zajęliśmy się pamięcią, a na-
stępnie zwiększaliśmy szybkość pracy jądra
układu. W przypadku synchronicznego
taktowania pamięci i kości akceleratora
(Matrox G450, ATI Radeon, Kyro II) jedno-
cześnie podnoszone były obie wartości
taktujące do momentu uzyskania ostatniej
stabilnej częstotliwości zegara.

Wśród akceleratorów z układami firmy

Nvidia najlepiej udało się przetaktować

kartę Asus V7700 ze standardowych
wartości 200/400 (rdzeń/pamięć) na
240/472 MHz. Równie podatny na podkrę-
canie okazał się Gainward (z 200/460 do
230/472 MHz) oraz Dream GeForce2 MX –
ze standardowych częstotliwości 200/334
do wartości 220/374 MHz. W układzie ATI
zarówno pamięć, jak i rdzeń przetaktowali-
śmy ze 164 MHz do 200 MHz, natomiast

Kyro II ze 175 do 195 MHz. Najniższą stabil-
ną częstotliwością pracy cechował się nato-
miast Matrox G450. Tę kość udało nam się
zmusić do pracy z częstotliwością 125 MHz
(standardowo 115 MHz), a pamięć karty
przyśpieszyła ze 144 do 156 MHz. A oto jak
zwiększone częstotliwości przełożyły się na
wzrost wydajności kart w kilku najpopular-
niejszych testach.

C

Czzę

ęsstto

ottlliiw

wo

ośśccii ffa

ab

brry

ycczzn

ne

e

G

Ga

aiin

nw

wa

arrd

d C

Ca

arrd

dE

Ex

xp

pe

errtt

A

Assu

uss V

V7

77

70

00

0 P

Prro

o

D

Drre

ea

am

m G

Ge

eF

Fo

orrcce

e2

2 M

MX

X 4

40

00

0

A

AT

TII R

Ra

ad

de

eo

on

n

M

Ma

attrro

ox

x M

Miilllle

en

nn

niiu

um

m G

G4

45

50

0

H

He

errccu

ulle

ess 3

3D

D P

Prro

op

ph

he

ett 4

45

50

00

0

P

Po

o p

po

od

dk

krrę

ęcce

en

niiu

u

G

Ga

aiin

nw

wa

arrd

d C

Ca

arrd

dE

Ex

xp

pe

errtt

A

Assu

uss V

V7

77

70

00

0 P

Prro

o

D

Drre

ea

am

m G

Ge

eF

Fo

orrcce

e2

2 M

MX

X 4

40

00

0

A

AT

TII R

Ra

ad

de

eo

on

n

M

Ma

attrro

ox

x M

Miilllle

en

nn

niiu

um

m G

G4

45

50

0

H

He

errccu

ulle

ess 3

3D

D P

Prro

op

ph

he

ett 4

45

50

00

0

K

Ka

arrtta

a

87,0

86,5

5749

4124

88,1

84,2

5677

2372

81,0

56,6

4537

2074

82,4

66,2

4493

2170

25,2

16,7

2239

1014

79,3

71,8

4198

1382

87,8

86,6

5810

4322

90,9

87,9

5795

2728

84,9

62,8

4826

2223

86,4

76,6

4549

2319

35,4

22,4

2385

1062

77,0

76,0

4549

2319

Quake III
800×600 [fps]

Quake III
1024×768 [fps] 3DMark 2000

3DMark 2001

Ile można „wycisnąć” z karty graficznej

Akcelerator z turbodoładowaniem

Porównanie wydajności kart graficznych po overclockingu

Szybkość

pracy

pamięci

i układu graficznego

GeForce3 jest na tyle du-

ża, że nie obędzie się bez
solidnego ich chłodzenia.

są gry, lepiej zainteresować się standardo-

wym modelem Radeona.

Ten trzeci

Firma Matrox od dłuższego czasu nie roz-

pieszcza swoich sympatyków. Producent

ten, który kiedyś był liderem na rynku grafi-

ki 3D (m.in. opracował nowatorską techno-

logię środowiskowego mapowania wypukło-

ści EMBM), dziś nie może sobie poradzić

z wprowadzeniem nowego modelu – zrezy-

gnowano z prac rozwojowych nad układem

G800, a opisany w CHIP-ie 7/2001

20

G550 wciąż nie znalazł się w seryjnej pro-

dukcji. Obecnie w sklepach kupić można

różne odmiany kart Matrox Millennium

G450, wyposażonych w 16 lub 32 MB pa-

mięci SGRAM lub DDR SGRAM. Układ fa-

brycznie taktowany jest zegarem 125 MHz,

a pamięć w zależności od czasu dostępu

145–166 MHz (w wersji DDR zazwyczaj

300–333 MHz).

Karty Matroksa jak zawsze cechują się

rewelacyjnymi sterownikami oraz doskona-

łą jakością obrazu, jednak ich wydajność

w grafice 3D jest niska jak na dzisiejsze cza-

sy. Ich szybkość w Quake’u III odpowiada

połowie wydajności GeForce’a 2 MX 400.

Wzrost taktowania przekłada się liniowo na

liczbę generowanych klatek. Jednak spo-

dziewać się możemy niewielkiej rezerwy

mocy układu, wynoszącej zaledwie ok.

7–12%. Rdzeń karty da się podkręcić za-

zwyczaj do 150 MHz, pamięć zaś do

190 MHz (380 MHz w trybie DDR).

Europejska ofensywa

Karty z układami Kyro i Kyro II francusko-

-włoskiej firmy STMicroelectronics dopiero

od niedawna można bez problemu kupić

w sklepach. Obydwie kości pod względem

budowy praktycznie się między sobą nie

różnią. Pierwsza z nich produkowana jest

w technologii 0,25 mikrona, a jej maksymal-

ny zegar wynosi 125 MHz. W dostępnych

w sprzedaży egzemplarzach częstotliwość

tę zmniejszono jednak fabrycznie do 105

lub 115 MHz. Kyro II wytwarzany jest zaś

w technologii 0,18 mikrona i działa ze

175-megahercowym zega-

rem. W obu przypadkach pa-

mięć SDRAM (lub DDR dla

Kyro II) taktowana jest syn-

chronicznie, tzn. z tą samą

częstotliwością co rdzeń.

Wydajność kart z układa-

mi Kyro jest porównywalna

do GeForce’a 2 MX. Kyro II

w 32-bitowym kolorze, niezależnie od roz-

dzielczości, jest natomiast szybszy od kart

GeForce2 GTS. Podobnie jak w kartach fir-

my Matrox, rezerwy mocy nie są zbyt duże.

Układy Kyro z obniżoną fabrycznie często-

tliwością do 105–115 MHz udaje się zmusić

do pracy w najlepszym przypadku z często-

tliwością 125 MHz. A te, które działały z no-

minalną szybkością, można podkręcać do

maksimum 135 MHz. Kyro II pod tym

względem też raczej rozczarowuje zwięk-

szenie szybkości o 10–15 MHz nie zachęca

do tego typu eksperymentów.

Czy warto?

Wzrost wydajności peceta przy podkręceniu

karty graficznej nie jest tak spektakularny

jak przy overclockingu procesorów. Nie-

mniej jest to najlepszy sposób na zwiększe-

nie wydajności w grach 3D zwłaszcza wte-

dy, gdy działają one przeraźliwie wolno przy

włączonej maksymalnej liczbie szczegółów.

Dodatkowo dzięki temu, że wszelkich ope-

racji przetaktowywania dokonuje się z po-

ziomu systemu operacyjnego, po skończo-

nej wymagającej grze możemy szybko

wrócić do ustawień standardowych.

INFO

Podkręcanie kart graficznych

http://www.benchmark.pl
http://www.tweak.pl
http://www.guru3d.com
http://www.tweakfiles.com

Na płycie CD w dziale T

Te-

mat numeru: Tuning
peceta | Podkręcanie kart

graficznych znajduje się najnowsza wer-
sja programu PowerStrip oraz szereg
aplikacji pomocnych przy podkręcaniu
kart graficznych różnych producentów.
Na krążku umieściliśmy też wcześniejsze
artykuły o podkręcaniu kart graficznych,
publikowane na łamach CHIP-a.

Wszystkie programy można
również pobrać z sekcji Down-
load serwisu CHIP Online.

W kartach z chipsetem Kyro i Kyro II

przyśpieszanie

częstotliwości pracy układu i kości pamięci dokonywane
jest za pomocą pojedynczego suwaka.