05 Sporządzanie sprawozdań rocznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Teresa Stolarek

Sporządzanie sprawozdań rocznych
412[01].Z1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Krystyna Kielan
mgr Anna Kuczyńska-Cesarz

Konsultanci:
mgr inż. Maria Majewska

Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska

Korekta:
Joanna Iwanowska
Edyta Kozieł

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 412[01].Z1.05
Sporządzanie sprawozdań rocznych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik rachunkowości.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie ............................................................................................................................ 3
2. Wymagania wstępne ................................................................................................................... 5
3. Cele kształcenia .......................................................................................................................... 6
4. Materiał nauczania ...................................................................................................................... 7

4.1. Rozliczenie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych......................................................... 7

4.1.1. Materiał nauczania ......................................................................................................... 7
4.1.2. Pytania sprawdzające ................................................................................................... 12
4.1.3. Ćwiczenia ..................................................................................................................... 13
4.1.4. Sprawdzian postępów................................................................................................... 17

4.2. Wynik

finansowy............................................................................................................. 17

4.2.1. Materiał nauczania ....................................................................................................... 17
4.2.2. Pytania sprawdzające ................................................................................................... 23
4.2.3. Ćwiczenia ..................................................................................................................... 23
4.2.4. Sprawdzian postępów................................................................................................... 26

4.3. Kapitały i fundusze własne.............................................................................................. 26

4.3.1. Materiał nauczania ....................................................................................................... 26
4.3.2. Pytania sprawdzające ................................................................................................... 32
4.3.3. Ćwiczenia ..................................................................................................................... 33
4.3.4. Sprawdzian postępów................................................................................................... 35

4.4. Sprawozdawczość finansowa .......................................................................................... 36

4.4.1. Materiał nauczania ....................................................................................................... 36
4.4.2. Pytania sprawdzające ................................................................................................... 48
4.4.3. Ćwiczenia ..................................................................................................................... 49
4.4.4. Sprawdzian postępów................................................................................................... 59

4.5 Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem komputera ........................................ 60

4.5.1. Materiał nauczania ....................................................................................................... 60
4.5.2. Pytania sprawdzające ................................................................................................... 62
4.5.3. Ćwiczenia ..................................................................................................................... 62
4.5.4. Sprawdzian postępów................................................................................................... 71

5. Sprawdzian osiągnięć................................................................................................................ 72
6. Literatura................................................................................................................................... 77

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik

będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej sporządzania

sprawozdań finansowych oraz czynności księgowych, których należy dokonać zamykając rok
obrotowy.
W poradniku uwzględniono:
- wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinien posiadać

uczeń przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,

- cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności uczeń opanuje po przeprowadzeniu procesu

kształcenia,

- materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby prawidłowo

zamknąć księgi oraz sporządzić sprawozdania finansowe, które stanowią końcowy element
rachunkowości będącej logicznym zwartym systemem.

- pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń

potwierdzających nabycie umiejętności.

- ćwiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierają: polecenie, sposób wykonania oraz opis

niezbędnych materiałów do wykonania ćwiczenia, niektóre z ćwiczeń mogą wymagać
pomocy nauczyciela,

- sprawdzian postępów pomoże ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,
- sprawdzian osiągnięć, znajduje się po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki

modułowej pozwoli ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia danej
jednostki modułowej,

- wykaz literatury.
Zamiarem

autorek

było napisanie poradnika, który może służyć jako materiał dydaktyczny do

nauczania jednostki modułowej – Sporządzanie sprawozdań rocznych oraz do uzupełnienia
wiedzy już posiadanej w tej dziedzinie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SCHEMAT UKŁADU JEDNOSTEK MODUŁOWYCH

412[01].Z1.01

Organizowanie
rachunkowości

w przedsiębiorstwie

412[01].Z1

Ewidencja księgowa działalności

przedsiębiorstwa

412[01].Z1.02

Ewidencjonowanie

rozrachunków i obsługa

płatności

412[01].Z1.04

Prowadzenie ewidencji

procesów gospodarczych

412[01].Z1.03

Ewidencjonowanie zmian

w zasobach rzeczowych

przedsiębiorstwa

412[Z1].Z1.05

Sporządzanie sprawozdań

rocznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji,
− korzystać z ustawy o rachunkowości,
− znać zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych,
− sporządzać podstawowe dokumenty księgowe,
− dokonać inwentaryzacji droga spisu z natury,
− zaewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane ze środkami

pieniężnymi, rozrachunkami, zasobami rzeczowymi, majątkiem finansowym,

− zaewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem kosztów,
− rozliczać koszty,
− przeprowadzać kalkulację różnymi metodami,
− zaewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem

przychodu,

− dokonać wyceny majątku,
− zaewidencjonować wszystkie typowe operacje gospodarcze związane z ustaleniem

przychodów
i kosztów z pozostałej działalności operacyjnej,

− dokonać rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów,
− wymienić podstawowe pojęcia z zakresu sprawozdawczości,
− poruszać się w oknach systemu Windows i DOS,
− wykonywać podstawowe operacje na plikach i folderach,
− stosować podstawowe zasady obsługi programów w środowisku Windows,
− sterować miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach,
− znać podstawowe zasady obsługi wybranych programów komputerowych: środków trwałych,

handlowych i finansowo-księgowych,

− zabezpieczyć dane w postaci elektronicznej: dodać nowego użytkownika, edytować jego dane

oraz zmienić mu hasło, nadawać uprawnienia użytkownikom do pracy z programem,

− zarchiwizować i odtworzyć dane w postaci elektronicznej,
− obsługiwać typowy program ekonomiczny w zakresie: wprowadzania, uzupełniania

i modyfikowania danych przedsiębiorstwa, kontrahentów i towarów,

− sporządzić zestawienia i sprawozdania na podstawie wprowadzonych danych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− przeprowadzić inwentaryzację metodą potwierdzenia salda i weryfikacji dokumentów,
− rozliczyć i zaksięgować różnice inwentaryzacyjne,
− utworzyć i rozwiązać rezerwę na niedobory,
− wycenić należności przedawnione i nieściągalne,
− wycenić składniki aktywów i pasywów w walucie polskiej i obcej,
− ustalić wynik finansowy w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym,
− ustalić kategorie wyniku finansowego w sposób arytmetyczny w wariancie porównawczym

i kalkulacyjnym,

− ustalić zmianę stanu produktów,
− ustalić i zaksięgować podatek dochodowy o osób prawnych,
− ustalić wynik finansowy netto,
− ustalić podatek dochodowy odroczony,
− wyodrębnić koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów,
− dokonać podziału zysku netto w jednostkach o różnej formie organizacyjno-prawnej,
− rozliczyć stratę finansową,
− rozróżnić kapitały i fundusze własne w jednostkach o różnej formie organizacyjno-prawnej,
− określić zasady tworzenia kapitałów i funduszów własnych w jednostkach o różnej formie

organizacyjno-prawnej,

− zaksięgować zasilenie kapitałów własnych zyskiem,
− dokonać zamknięcia rocznego ksiąg rachunkowych,
− sporządzić zestawienie obrotów i sald,
− sporządzić roczne sprawozdanie finansowe,
− określić zasady zatwierdzania i publikacji sprawozdań finansowych,
− przygotować sprawozdania finansowe do zatwierdzenia i publikacji,
− określić zasady konsolidowania sprawozdań finansowych,
− archiwizować dokumenty finansowo-księgowe,
− zabezpieczyć dane w księgach rachunkowych prowadzonych z zastosowaniem komputera,
− określić obowiązki jednostki gospodarczej wobec statystyki publicznej,
− wypełnić formularze sprawozdań statystycznych,
− wykonać inwentaryzację środków trwałych,
− wykonać inwentaryzację w programie handlowym,
− dokonać księgowań związanych z ustaleniem wyniku finansowego,
− obliczyć i zaksięgować podatek dochodowy od osób prawnych,
− dokonać zamknięć rocznych ksiąg rachunkowych,
− sporządzić zestawienie obrotów i sald na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych,
− sporządzić bilans,
− sporządzić rachunek zysków i strat,
− zdefiniować nowy układ bilansu,
− przypisać konto bilansowe do bilansu,
− przypisać konto wynikowe do układu rachunku zysków i strat
− zarchiwizować dane w księgach rachunkowych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rozliczenie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

Zadaniem inwentaryzacji jest potwierdzenie i urealnienie na dzień bilansowy wartości
składników wykazanych w księgach rachunkowych przez porównanie ze stanem rzeczywistym.
Przeprowadzana jest na ostatni dzień roku obrotowego w różny sposób, w zależności od
składnika jakiego dotyczy. Do metod przeprowadzenia inwentaryzacji zalicza się:
1. Spis z natury – poprzez pomiar rzeczywistej ilości składników majątkowych (mierzenie,

ważenie, liczenie), spisowi podlegają także obce składniki będące w posiadaniu jednostki na
moment spisu (o wynikach spisu jednostka powinna powiadomić podmiot, który jest
właścicielem składnika). Spis przeprowadzają powołane przez kierownika jednostki komisje
inwentaryzacyjne, w skład których nie mogą wchodzić osoby materialnie odpowiedzialne.
Spisu z natury dokonuje się na kolejno numerowanych arkuszach spisu z natury (są drukami
ścisłego zarachowania). Po zakończeniu spisu arkusze przekazuje się do księgowości, gdzie
podlegają: sprawdzeniu formalnemu (rozliczenie z pobranych arkuszy, sprawdzenie
podpisów), opracowaniu zbiorczemu zestawienia spisów z natury (umożliwia to połączenie
remanentów tych samych grup składników, które znalazły się na różnych arkuszach ze
względu na różne miejsca przechowywania), porównaniu danych wynikających ze spisu
z danymi z ewidencji.

2. Potwierdzenie sald – uzyskanie potwierdzenia od kontrahentów prawidłowości stanu

należności. Do potwierdzenia salda wzywa wierzyciel, jeżeli wierzyciel tego nie uczyni
obowiązek spada na dłużnika. Potwierdzenie salda powinno być podpisane przez
upoważnione osoby z adnotacją „zgodne” lub „niezgodne z powodu .....”. Tą drogą dokonuje
się inwentaryzacji środków pieniężnych na rachunkach bankowych, należności, zobowiązań,
kredytów, pożyczek, własnych elementów majątku poza jednostką. Nie weryfikuje się sald
z tytułów publiczno-prawnych, należności spornych i wątpliwych, rozrachunków z osobami
nie prowadzącymi ksiąg rachunkowych.

3. Porównanie danych z ksiąg rachunkowych z dokumentami źródłowymi – dotyczy: gruntów,

środków trwałych trudno dostępnych, należności spornych i wątpliwych, rozrachunków
z osobami nie prowadzącymi ksiąg rachunkowych, rozrachunków z tytułów publiczno-
prawnych, wartości niematerialnych i prawnych, kapitałów i funduszy, rezerw, rozliczeń
międzyokresowych, środków trwałych w budowie, przychodów przyszłych okresów, innych
składników aktywów i pasywów nie objętych spisem z natury i potwierdzeniem sald.
Dokumentacja inwentaryzacji przeprowadzonej przez porównanie danych powinna
obejmować: protokół weryfikacji salda na dzień bilansowy stwierdzający prawidłowość
ewidencji i wyceny oraz ewentualne nieprawidłowości i różnice inwentaryzacyjne, a także
zestawienie różnic inwentaryzacyjnych stwierdzonych w wyniku porównania, z określeniem
sposobu ich rozliczenia i ujęcia w księgach.

W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji mogą być ujawnione różnice inwentaryzacyjne
(niedobory lub nadwyżki), które podlegają rozliczeniu. Wstępne wyniki rozliczenia należy
przedłożyć komisji inwentaryzacyjnej, która wskazuje (jeżeli to możliwe) przyczyny powstania
różnic, proponuje sposób rozliczenia różnic i ujęcia w księgach oraz wnioskuje o ewentualną
kompensatę niedoborów i nadwyżek.
Zaproponowany przez komisję sposób rozliczenia różnic powinien być zaakceptowany przez
kierownika jednostki. Różnice inwentaryzacyjne muszą być rozliczone na koniec roku
obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z punktu widzenia księgowego różnice dzieli się na:
- podlegające kompensacie,
- odnoszone w koszty:

w granicach norm – w koszty działalności podstawowej,
ponad normę niezawinione - w koszty pozostałej działalności operacyjnej,
spowodowane trudnościami w ustaleniu zużycia (pozorne) - w koszty działalności

podstawowej,

- odnoszone w pozostałe przychody operacyjne – nadwyżki,
- obciążające osoby materialnie odpowiedzialne,
- odnoszone w straty lub zyski nadzwyczajne.

Księgowe ujęcie różnic inwentaryzacyjnych polega na doprowadzeniu w ewidencji stanów
wykazywanych na kontach do wysokości ustalonej według inwentaryzacji, tzn.
zaewidencjonowanie różnic na konta: „Rozliczenie niedoborów i szkód” i „Rozliczenie
nadwyżek”, a następnie ich rozliczenie w korespondencji z odpowiednimi kontami.
Niedobory i nadwyżki można kompensować jeżeli spełnione są warunki:
- dotyczą podobnych składników majątkowych (asortymentu),
- zostały ujawnione w toku tego samego spisu z natury,
- dotyczą tej samej osoby materialnie odpowiedzialnej,
- zostały ujawnione w tym samym polu spisowym.
Kompensaty dokonuje się według zasady najmniejszej ilości i najniższej ceny niedoboru lub
nadwyżki.
Wartość niedoborów i nadwyżek wycenia się w zależności od składnika jakiego dotyczą:
- rzeczowe środki obrotowe – według cen ewidencyjnych z uwzględnieniem odchyleń,
- środki pieniężne i papiery wartościowe – według wartości nominalnej,
- składniki majątku trwałego – według wartości początkowej pomniejszonej o umorzenie,
- szkody – w wysokości różnicy między wartością jaką składnik posiadał a wartością po

pogorszeniu jakości.

Ewidencję ujawnienia i rozliczenia niedoborów i nadwyżek obrazują poniższe schematy.

Rys. 4. 1 Schemat ewidencji kompensaty niedoboru i nadwyżki. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk kompensata niedoborów i nadwyżek
2. Pk rozliczenie nieskompensowanego niedoboru
3. Pk rozliczenie nieskompensowanej nadwyżki.

7 Pozostałe koszty 2 Rozliczenie 2 Rozliczenie 7 Pozostałe
przychody
operacyjne niedoborów i szkód nadwyżek operacyjne

* 1. *

2. 3.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4.2 Schemat ewidencji ujawnienia i rozliczenia niedoborów. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk ujawnienie niedoboru we własnych składnikach majątkowych
2. Pk wyksięgowanie odchyleń debetowych na niedobór składników majątkowych
3. Pk wyksięgowanie odchyleń kredytowych na niedobór składników majątkowych
4. Pk ujawnienie niedoboru w obcych składnikach majątkowych
5. Pk rozliczenie niedoborów niezawinionych w granicach norm i pozornych (materiałów

i towarów)

6. Pk rozliczenie niedoborów niezawinionych w granicach norm i pozornych produkcji

w toku

7. Pk rozliczenie niedoborów niezawinionych w granicach norm dopuszczalnych przy

obrocie i pozornych (wyrobów gotowych)

8. Pk rozliczenie niedoborów niezawinionych ponad normę i uznanych za niezawinione –

niedochodzonych

9. Pk rozliczenie niedoborów z zakładem ubezpieczeniowym
10. Pk rozliczenie niedoborów uznanych przez pracownika za zawinione
11. Pk rozliczenie niedoborów powstałych w wyniku strat losowych

Konta składników aktywów 2 Rozliczenie niedoborów 4 Koszty rodzajowe
trwałych i obrotowych i szkód
5.
1.
5 Koszty produkcji
podstawowej
Odchylenia od cen 6.
ewidencyjnych
2.
7 Pozostałe koszty operacyjne
3. 8.

2 Pozostałe rozrachunki
2 Pozostałe rozrachunki 9.

4. 2 Należności z tytułu
niedoborów i szkód

7 Koszt własny sprzedaży 10.
7.
7 Straty nadzwyczajne
11.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeżeli przedsiębiorstwo uprawdopodobni trudności w spłacie należności z tytułu niedoboru
powinno najpóźniej na koniec roku obrotowego dokonać odpisu aktualizującego (Wn Pozostałe
koszty operacyjne, Ma Odpisy aktualizujące).

Rys. 4.3 Schemat ewidencji ujawnienia i rozliczenia nadwyżek. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk ujawnienie nadwyżek w składnikach majątkowych
2. Pk wyksięgowanie odchyleń debetowych na nadwyżkę składników majątkowych
3. Pk wyksięgowanie odchyleń kredytowych na nadwyżkę składników majątkowych
4. Pk umorzenie dotyczące nadwyżek w ujawnionych środkach trwałych i wartościach

niematerialnych i prawnych

5. Pk rozliczenie nadwyżki pozornej
6. Pk rozliczenie nadwyżki o nieustalonym źródle pochodzenia

Jeżeli osoba materialnie odpowiedzialna nie uznaje niedoboru i nie ma porozumienia co do
sposobu rozliczenia, jednostka może skierować roszczenie o niedobór na drogę sądową. W tym
przypadku również może być dokonany odpis aktualizacyjny w wysokości realnej straty
możliwej do poniesienia z tytułu niedoboru. Odpis tworzony jest pod datą skierowania sprawy
do sądu, najpóźniej w ostatnim dniu roku obrotowego w pozostałe koszty operacyjne. Dokonane
odpisy nie stanowią kosztu uzyskania przychodu dla celów podatkowych.

Konta składników aktywów
0 Umorzenie 2 Rozliczenie nadwyżek trwałych i obrotowych

4. 1.

4 Koszty rodzajowe
5 Koszty produkcji
podstawowej
7 Koszt własny sprzedaży Odchylenia od cen

ewidencyjnych

5. 2.

3.
7 Pozostałe przychody
operacyjne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4.4 Schemat ewidencji skierowania sprawy o niedobór do sądu. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk skierowanie sprawy o niedobór do sądu
2. Rk, Wb opłacenie kosztów postępowania sądowego

Dalsze

księgowania będą zależne od wyroku sądu.

1. Sąd zasądził od osoby materialnie odpowiedzialnej roszczenie o niedobór powiększone
o zasądzone odsetki i zwrot kosztów sądowych. O zasądzone odsetki i koszty postępowania
sądowego należy zwiększyć wcześniej dokonany odpis aktualizacyjny.

Rys. 4.5 Schemat ewidencji zasądzonego osobie materialnie odpowiedzialnej roszczenia o niedobór. Źródło:
opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk zasądzenie pracownikowi zwrotu kosztów postępowania sadowego i odsetek
2. Pk wyrokiem sądu obciążenie pracownika wartością niedoboru, kosztami sądowymi,

odsetkami.

W momencie spłaty niedoboru lub jego części przez osobę materialnie odpowiedzialną należy
dokonać równoległego księgowania w przychody spłaconej części kosztów sądowych i odsetek.
W wysokości spłaty niedoboru wraz z odsetkami i kosztami sadowymi dokonuje się
zmniejszenia odpisu aktualizującego w pozostałe przychody operacyjne (Wn Odpisy
aktualizujące, Ma Pozostałe przychody operacyjne).

Należności dochodzone

2 Rozliczenie niedoborów i szkód na drodze sądowej
1.

1 Kasa lub Rachunek bieżący 7 Pozostałe koszty operacyjne

2.

8 Rozliczenia międzyokresowe 2 Należności dochodzone 2 Należności z tytułu
przychodów na drodze sądowej niedoborów i szkód

Sp. wartość
niedoboru 2.
1.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4.6 Schemat ewidencji w przychody spłaconej części kosztów sądowych i odsetek. Źródło; opracowanie
własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk zmniejszenie przychodów przyszłych okresów o spłacone koszty postępowania

sądowego

2. Pk zmniejszenie przychodów przyszłych okresów o spłacone odsetki

2. Sąd oddalił roszczenie – jeżeli był tworzony odpis aktualizujący na niedobór należy
zmniejszyć jego wartość, jeżeli nie, odpisać roszczenie w pozostałe koszty operacyjne.

Rys. 4.7 Schemat ewidencji oddalenia przez sąd roszczenia o niedobór. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk rozwiązanie odpisu na skutek ustania przyczyny jego tworzenia
1.a. Pk odpisanie oddalonego roszczenia w koszty

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest inwentaryzacja?
2. Jakimi metodami przeprowadza się inwentaryzację?

7 Pozostałe przychody 8 Rozliczenia międzyokresowe
operacyjne przychodów

1.

7 Przychody finansowe

2.

2 Należności dochodzone
na drodze sądowej 2 Odpisy aktualizujące

1.

lub 7 Pozostałe koszty operacyjne

1.a.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Jak przebiega spis z natury? Jakich składników dotyczy ta metoda?
4. W jaki sposób dokonuje się uzgodnienia sald? Jakich składników dotyczy ta metoda?
5. W jaki sposób dokonuje się porównania danych? Jakich składników dotyczy ta metoda?
6. W jaki sposób dokonuje się rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych?
7. Na czym polega kompensata?
8. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące ujawnienia niedoboru?
9. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące rozliczenia niedoboru?
10. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące ujawnienia nadwyżki?
11. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące rozliczenia nadwyżki?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych.

W czasie spisu z natury w przedsiębiorstwie handlowym ujawniono różnice inwentaryzacyjne
w towarach A i B. Różnice wyceniono, do ich rozliczenia przyjęto kompensatę. Niedobór towaru
A wynosił 100 szt. po 40,00 za szt. - wartość 4 000,00
Nadwyżka towaru B wynosi 90 szt. po 45,00 za szt. - wartość 4 050,00.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać kompensaty różnic inwentaryzacyjnych,
4) ustalić i rozliczyć różnice ilościowo-wartościowe,
5) ustalić i rozliczyć różnice wartościowe,
6) dokonać ewidencji kompensaty i jej rozliczenia,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.

Ćwiczenie 2

Rozliczanie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.

W przedsiębiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzację w wyniku której ujawniono
różnice:
- niedobór towaru X 20 szt. po 3,00 = 60,00
- niedobór towaru Y 30 kg po 15,00 = 450,00
- niedobór towaru V 10 m po 8,00 = 80,00
- nadwyżkę towaru T 5 l po 7,00 = 35,00
- nadwyżkę towaru U 15 szt. po 5,00 = 75,00
Ustalono przyczyny powstania różnic i przyjęto sposób ich rozliczenia:
- niedobór towaru X i nadwyżka towaru U podlegają kompensacie,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- niedobór towaru Y w 1/3 stanowi ubytki w granicach norm, za pozostałą część

odpowiedzialność ponosi pracownik, który niedobór uznał,

- niedobór towaru V stanowi niezawiniony niedobór ponad normę,
- nadwyżka towaru T uznana została za pozorną.
Na niedobór zawiniony dokonano odpisu aktualizującego. Pracownik spłacił połowę wartości
niedoboru do kasy.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby

wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) rozliczyć kompensatę różnic,
4) ułożyć treść operacji gospodarczych,
5) dokonać ewidencji operacji gospodarczych zgodnie z ułożoną treścią,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,
- arkusze papieru,
- pisaki.

Ćwiczenie 3

Ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.

W przedsiębiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzację, w wyniku której ujawniono
i rozliczono różnice w towarach. Salda wybranych kont wynoszą:

330 Towary

60 000,00

341 Odchylenia – marża 9

000,00

Operacje gospodarcze:

1. Pk ujawniono niedobór towarów

2 000,00

2. Pk wyksięgowanie odchyleń od ujawnionego niedoboru

400,00

3. Pk rozliczono niedobór
a) niezawiniony w granicach norm

600,00

b) zawiniony – pracownik nie uznał roszczenia, sprawę skierowano do sądu 1

000,00

4. Pk dokonano odpisu aktualizującego na niedobór zawiniony

..............

5. Pk sąd wyrokiem zasądził od pracownika spłatę niedoboru

1 000,00

6. Pk potrącono pracownikowi część niedoboru z wynagrodzeń 500,00
7. Pk wyksięgowano odpis aktualizujący na spłacony niedobór

.............

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby

wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych.
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 4
Ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.
Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym wynoszą:
101 Kasa

1 000,00

310 Materiały 10

000,00

010 Środki trwałe 18

000,00

050 Umorzenie środków trwałych 3

000,00

601 Wyroby gotowe

15 000,00

330 Towary

10 000,00

341 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów – marża 1

000,00

Po przeprowadzonej inwentaryzacji ustalono operacje gospodarcze:

1. Protokół różnic – stwierdzono nadwyżki
a) gotówki w kasie

100,00

b) materiałów 500,00
w tym: podstawowe

350,00

pomocnicze

150,00

c) środków trwałych

500,00

wartość początkowa 1

500,00

umorzenie

1 500,00

d) wyrobów gotowych

400,00

2. Protokół różnic – stwierdzono niedobór

a) materiałów

950,00

w tym: podstawowych

300,00

pomocniczych

450,00

paliwa

1 200,00

b) środków trwałych

800,00

wartość początkowa 1

800,00

umorzenie

1 800,00

c) towarów:
wartość według cen ewidencyjnych 600,00
odchylenia – marża 60,00
3. Pk kompensata niedoborów i nadwyżek materiałów podstawowych
...................

4. Pk rozliczenie nieskompensowanej nadwyżki
...................
5. Pk rozliczenie nadwyżki kasowej 100,00
6. Pk rozliczenie nadwyżek, których przyczyna nie może być wyjaśniona
..................
a) materiały pomocnicze 150,00
b) wyroby gotowe

400,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) środki trwałe

wartość początkowa 1

500,00

umorzenie

1 500,00

7. Pk rozliczenie niedoborów:
a) magazynier złożył pisemne oświadczenie, w którym zobowiązuje się do uregulowania

równowartości materiałów pomocniczych 450,00

b) przyczyną niedoboru paliwa jest błędne ustalenie wielkości zużycia węgla pobieranego do

kotłowni (produkcja pomocnicza) 1 200,00

c) przyczyną niedoboru środka trwałego użytkowanego przez administrację jest jego

wycofanie bez wystawienia dowodu LT
.............

d) magazynier nie wyraził zgody na uregulowanie równowartości niedoboru towarów – sprawę

skierowano do sądu w wysokości wartości ewidencyjnej (cena sprzedaży netto)
600,00

e) dokonano odpisu aktualizującego na niedobór zawiniony wg ceny zakupu 540,00
f) księgowanie dodatkowe – dotyczy różnicy między ceną zakupu a ceną sprzedaży netto
( ustalona przez kierownika wysokość roszczenia)

60,00

g) opłacono gotówką koszty postępowania sądowego 100,00
h) prawomocny wyrok sądu:
wartość roszczenia zasądzona na rzecz przedsiębiorstwa
(1) przysądzone koszty postępowania sądowego 100,00
(2) obciążenie osoby materialnie odpowiedzialnej
(niedobór + koszt sądowe)

700,00

8. KP spłata należności gotówką za niedobór materiałów pomocniczych

450,00

9. LP potrącenie z listy płac niedoboru za towary

700,00

10.Pk wyksięgowanie odpisu na spłacony niedobór

540,00

11. Pk zmniejszenie przychodów przyszłych okresów o zapłacone koszty postępowania

sądowego 100,00

12. Pk przeksięgowanie różnicy, o którą podwyższono wartość niedoboru, przypadającą na jego

spłatę 60,00

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby

wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych.
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie inwentaryzacji?

2) określić metody przeprowadzania inwentaryzacji?

3) określić jakie składniki podlegają spisowi z natury?

4) określić jakie składniki inwentaryzowane są poprzez uzgodnienie sald?

5) określić jakie składniki inwentaryzowane są poprzez porównanie

danych?

6) zidentyfikować różnice inwentaryzacyjne?

7) określić warunki stosowania kompensaty?

8) rozliczać kompensatę?

9) ewidencjonować typowe operacje dotyczące ujawnienia niedoboru?

10) ewidencjonować typowe operacje dotyczące rozliczenia niedoboru?

11) ewidencjonować typowe operacje dotyczące ujawnienia nadwyżki?

12) ewidencjonować typowe operacje dotyczące rozliczenia nadwyżki?

13) dokonywać odpisu aktualizacyjnego na niedobory zawinione?

4.2. Wynik finansowy

4.2.1. Materiał nauczania

Wynik finansowy stanowi miernik efektywności działania jednostki za okres sprawozdawczy.
Może stanowić wartość dodatnią (zysk) lub ujemną (stratę). Wynik finansowy ustala się dla:
- podstawowej działalności operacyjnej,
- pozostałej działalności operacyjnej;
- operacji finansowych,
- operacji nadzwyczajnych.
Ustalając wynik na poszczególnych etapach należy określić przychody i koszty. Sumując
poszczególne wyniki oblicza się wynik brutto, który zmniejsza się o obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego ustalając w ten sposób wynik netto.
Do ewidencji i obliczania wyniku finansowego służy konto „Wynik finansowy”.
W zależności od sposobu ujmowania kosztów w ewidencji przepisy dopuszczają dwa warianty
wyznaczania wyniku finansowego: porównawczy i kalkulacyjny.
Ustalenie wyniku w wariancie porównawczym możliwe jest w jednostce, która
ewidencjonuje koszty układzie rodzajowym. Kosztami uzyskania przychodów są wówczas
zgromadzone koszty według rodzaju, które koryguje się o różnicę stanu produktów.
Różnica stanu produktów ustalana jest m. in. poprzez porównanie wielkości poniesionych
kosztów rodzajowych (strona Ma konta „Rozliczenie kosztów”) ze stroną Wn konta
„Rozliczenia kosztów”, na które przenosi się salda kont „Koszt własny sprzedaży” oraz „Koszt
obrotów wewnętrznych”, „Koszty handlowe”. „Rozliczenie kosztów” w związku z tym może
wykazywać saldo Wn – oznaczające zmniejszenie stanu produktów lub saldo Ma – zwiększenie
stanu produktów.

Księgowania roczne związane z ustaleniem wyniku finansowego metodą porównawczą
w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym obrazuje poniższy schemat.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4 Koszty według rodzaju 8 Wynik finansowy 7 Przychody ze sprzedaży

1. 8.

7 Wartość sprzedanych 7 Przychody ze sprzedaży
towarów w cenie zakupu towarów

2. 9.

7 Wartość sprzedanych 7 Przychody ze sprzedaży
materiałów w cenie zakupu towarów
3. 10.

7 Pozostałe koszty 7 Pozostałe przychody
operacyjne operacyjne
4. 11.

7 Koszty finansowe 7 Przychody finansowe
5. 12.

7 Zyski nadzwyczajne
7 Straty nadzwyczajne
6. 13.

8 Podatek dochodowy 8 Dotacje i subwencje
i inne obowiązkowe obciążenia
14.
7.

4 Rozliczenie kosztów
7 Koszt własny sprzedaży 17.
wyrobów gotowych
18.

15.

5 Koszty handlowe

16.

Rys. 4.8 Schemat księgowego ustalenia wyniku finansowego w wariancie porównawczym. Źródło: opracowanie

własne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objaśnienia do schematu:
1-7. Pk przeksięgowanie w końcu roku kosztów, strat, podatku dochodowego i innych
obowiązkowych obciążeń,
8-14. Pk przeksięgowanie w końcu roku przychodów, zysków, dotacji i subwencji,
15. Pk przeksięgowanie w końcu roku kosztu własnego sprzedaży w celu ustalenia zmiany stanu
produktów,
16. Pk przeksięgowanie w końcu roku kosztów handlowych w celu ustalenia zmiany stanu
produktów,
17. Pk zwiększenie stanu produktów,
18. Pk zmniejszenie stanu produktów.

Wynik w wariancie kalkulacyjnym może być stosowany w jednostkach, które księgują koszty
według typów działalności, na kontach zespołu 5. Na konto wyniku finansowego przenosi się
koszt wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży i zarządu. Nie ustala się zmiany
stanu produktów, gdyż wariant kalkulacyjny zakłada uwzględnienie podstawowych kosztów
operacyjnych, które przypadają na sprzedane produkty i towary. Koszty rodzajowe przenosi się
na konto Wn „Rozliczenie kosztów” w celu zamknięcia kont.
Księgowe rozliczenie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym obrazuje rysunek 4.9.

Między wynikiem finansowym, który jest kategorią bilansową a dochodem będącym
podstawą opodatkowania powstają różnice wynikające z rozbieżności momentu kwalifikowania
określonych przychodów i kosztów do wyniku finansowego oraz do podstawy opodatkowania.
Różnice te mają charakter trwały i przejściowy:
- różnice trwałe - nie wpływają na dochód podatkowy oraz na wynik finansowy w latach

następnych , mają jedynie wpływ na podstawę opodatkowania w danym roku podatkowym.
Do różnic trwałych zalicza się: przychody zwolnione z opodatkowania (np.: wypłacone
odszkodowania, zwrócone podatki, zwrócone wierzytelności, które odpisano jako
przedawnione) oraz koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów (np.: zapłacone
kary, grzywny w postępowaniu karnym, wydatki przekraczające limity na koszty
reprezentacji i reklamy, diety na koszty podróży, amortyzacja samochodu osobowego
o wartości ponad 20 000 euro),

- różnice przejściowe – mają wpływ na dochód podatkowy w innych okresach niż wpływają na

wynik finansowy, np.: naliczone nie wypłacone wynagrodzenia, naliczone nie zapłacone
odsetki, zarachowane nie otrzymane odsetki, utworzenie rezerwy na naprawy gwarancyjne.

Różnice przejściowe mogą mieć charakter dodatni (+) lub ujemny (-):
- różnice (+) – zwiększają w przyszłości podstawę opodatkowania, w związku z tym należy

utworzyć od dodatnich różnic rezerwę kwoty podatku wymagającej zapłaty w przyszłości,

- różnice (-) - zmniejszają w przyszłości podstawę opodatkowania, w związku z tym należy

utworzyć aktyw w wysokości kwoty przewidzianej do odliczenia od podatku dochodowego
w przyszłości.

Różnice trwałe i przejściowe powinny być podane w sprawozdawczości finansowej –
w informacji dodatkowej.
Obliczając rezerwę i aktywa na podatek odroczony należy ustalić lata, w których nastąpi
uwzględnienie różnic w rachunku podatkowym i zastosować do obliczeń stawki obowiązujące
w tych latach.
Ustawa o rachunkowości dopuszcza, aby jednostki, które nie podlegają badaniu i ogłaszaniu
rocznych sprawozdań finansowych mogły odstąpić od ustalania podatku odroczonego. Zasadę
odstąpienia muszą ująć w polityce rachunkowości.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4.9 Schemat księgowego ustalenia wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym. Źródło: opracowanie

własne.

7 Koszt własny sprzedaży 8 Wynik finansowy 7 Przychody ze sprzedaży

1. 10.

7 Wartość sprzedanych 7 Przychody ze sprzedaży
towarów w cenie zakupu towarów

2. 11.

7 Wartość sprzedanych 7 Przychody ze sprzedaży
materiałów w cenie zakupu towarów
3. 12.

7 Pozostałe przychody
5 Koszty zarządu operacyjne
4. 13.

5 Koszty sprzedaży 7 Przychody finansowe
5. 14.

5 Koszty handlowe 7 Zyski nadzwyczajne
6. 15.

7 Pozostałe koszty 8 Dotacje i subwencje
operacyjne
16.
7.

8 Podatek dochodowy
i

inne

obowiązkowe

obciążenia
7 Koszty finansowe
17.
8.

7 Straty nadzwyczajne

9.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objaśnienia do schematu:
1-9. Pk przeksięgowanie w końcu roku kosztów, strat,
10-16 Pk przeksięgowanie w końcu roku przychodów, zysków, dotacji i subwencji,
17. Pk przeksięgowanie w końcu roku podatku dochodowego i innych obowiązkowych
obciążeń.

Rys. 4.10 Schemat ewidencji tworzenia aktywu i rezerwy na podatek dochodowy. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk utworzenie rezerwy na odroczony podatek dochodowy od osób prawnych
2. Pk utworzenie aktywu na odroczony podatek dochodowy od osób prawnych

Na koniec roku obrotowego wynik finansowy może wykazywać saldo Wn oznaczające stratę
netto za dany rok lub saldo Ma oznaczające zysk netto za dany rok. Ustalony wynik finansowy
po weryfikacji i zatwierdzeniu podlega rozliczeniu, tzn. określeniu przeznaczenia zysku lub
pokrycia straty.
Podział zysku może mieć charakter fakultatywny – zależy od decyzji właściciela (np.:
zwiększenie kapitałów podstawowych, wypłata dywidend dla akcjonariuszy i udziałowców,
wypłata nagród i premii, zwiększenie ZFŚS) oraz obligatoryjny – wynikający z przepisów
(np.: odpis na kapitał zapasowy w spółce akcyjnej).
Podział zysku w jednostkach o różnej formie organizacyjno-prawnej:
- przedsiębiorstwo państwowe – obligatoryjnie jest zobowiązane do dokonania wpłaty z zysku

do budżetu państwa w wysokości 15% zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym,
pozostałą część zysku może przeznaczyć na: fundusz przedsiębiorstwa, fundusz nagród,
ZFŚS, prowizje dla dyrektora, jego zastępców, głównego księgowego, oraz osób
zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach,

- spółdzielnia – osiąga nadwyżkę bilansową, którą zgodnie z przepisami prawa spółdzielczego

obligatoryjnie przeznacza na fundusz zasobowy w wysokości 5% nadwyżki bilansowej do
momentu osiągnięcia przez ten fundusz wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych,
pozostała część może być przeznaczona na cele określone w statucie np.: zwiększenie
funduszu zasobowego, dywidendy dla członków spółdzielni, fundusz nagród, ZFŚS,

- spółka akcyjna – na podstawie KSH obligatoryjnie przeznacza 8% zysku po opodatkowaniu

na kapitał zapasowy, dopóki ten nie osiągnie 1/3 kapitału zakładowego, podział pozostałej
części zależy od decyzji walnego zgromadzenia akcjonariuszy i uregulowań zawartych
w statucie, np.: wypłaty dywidend dla akcjonariuszy, zwiększenie kapitału zapasowego,
kapitału rezerwowego, na fundusz nagród,

- spółka z o.o. – nie musi dokonywać odpisów obligatoryjnych, zysk po opodatkowaniu

dzielony jest na takich samych zasadach jak w spółce akcyjnej,

- spółka jawna – każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zysku i w takim samym

stosunku uczestniczy w stratach, nie ma obowiązku przeznaczania zysku na kapitały, jeżeli
kapitał udziałowy wspólnika został uszczuplony z powodu straty to zysk w pierwszej
kolejności przeznacza się na uzupełnienie udziału wspólnika,

- spółka komandytowa – wspólnicy uczestniczą w zysku po opodatkowaniu proporcjonalnie

do wniesionych udziałów,

8 Rezerwa z tytułu odroczonego 6 Aktywa z tytułu odroczonego
podatku dochodowego 8 Podatek dochodowy podatku dochodowego

1. 2.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- spółka komandytowo-akcyjna - wspólnicy uczestniczą w zysku po opodatkowaniu

proporcjonalnie do wniesionych udziałów, komplementariuszowi, który pobiera
wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki nie przysługuje udział w zysku w części
odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki,

- spółka jawna – zysk do podziału przypada wspólnikom proporcjonalnie do wniesionych

wkładów lub w innych proporcjach określonych umową spółki.

Strata bilansowa pokrywana jest przede wszystkim z kapitałów własnych wypracowanych
z zysku.
Do ewidencji rozliczenia zysku lub straty służy konto „Rozliczenie wyniku finansowego”, na
które przenosi się saldo wyniku finansowego po jego zatwierdzeniu. „Rozliczenie wyniku
finansowego” może wykazywać saldo Wn oznaczające nie pokrytą stratę lub saldo Ma
oznaczające niepodzielony zysk.

Rys. 4.11 Schemat rozliczenia zysku lub straty. Źródło: opracowanie własne.

8 Rozliczenie wyniku
8 Kapitały (fundusze) własne finansowego 8 Wynik finansowy

2. strata zysk
8.

1.
2 Rozrachunki z pracownikami
7.
3.

2 Rozrachunki z ZUS

4.

2 Pozostałe rozrachunki

5.

8 Fundusze specjalne

6.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objaśnienia do schematu:

1. Pk przeksięgowanie zysku do rozliczenia
2. Pk przeznaczenie zysku na kapitały (fundusze) własne
3. Pk przeznaczenie zysku na nagrody
4. Pk przeznaczenie zysku na pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne od nagród
5. Pk przeznaczenie zysku na dywidendy dla akcjonariuszy i osób posiadających udziały
6. Pk przeznaczenie zysku na fundusze specjalne
7. Pk przeksięgowanie straty do rozliczenia
8. Pk pokrycie straty z kapitałów (funduszów) własnych

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest wynik finansowy?
2. W jakich etapach oblicza się wynik finansowy?
3. Jakimi metodami sporządzany jest wynik finansowy?
4. Czym różni się wariant kalkulacyjny od wariantu porównawczego?
5. Od czego zależy wybór wariantu ustalania wyniku finansowego?
6. Kiedy nalicza się podatek odroczony?
7. W jaki sposób ustala się księgowo wynik finansowy w wariancie porównawczym?
8. W jaki sposób ustala się księgowo wynik finansowy w wariancie kalkulacyjnym?
9. W jaki sposób rozlicza się wynik finansowy/

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustalanie i podział wyniku finansowego.

Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym – spółka akcyjna wynoszą:
Zużycie materiałów 112

000,00

Usługi obce

13 800,00

Podatki i opłaty 2

500,00

Wynagrodzenia

75 600,00

Ubezpieczenia społeczne 37

200,00

Amortyzacja 11

347,00

Pozostałe koszty rodzajowe

15 501,00

Koszty handlowe

1 011,00

Koszty sprzedaży 20

000,00

Koszty zarządu 60

000,00

Koszt własny sprzedaży wyrobów

163 139,00

Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu

33 020,00

Sprzedaż produktów

264 413,00

Sprzedaż towarów

48 943,00

Pozostałe koszty operacyjne

115,00

Koszty finansowe

24 945,00

Straty nadzwyczajne

3 951,00

Pozostałe przychody operacyjne

38 592,00

Przychody finansowe

20 881,00

Zyski nadzwyczajne

357,00

Podatek dochodowy

18 054,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ustalić księgowo wynik finansowy netto w wariancie porównawczym wykorzystując

odpowiednie dane,

4) ustalić księgowo wynik finansowy netto w wariancie kalkulacyjnym wykorzystując

odpowiednie dane,

5) zaproponować i podzielić wynik finansowy, wiedząc że spółka dokonuje odpisu

obligatoryjnego na kapitał zapasowy.

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.

Ćwiczenie 2
Podział wyniku finansowego.
Saldo konta „Wynik finansowy” w spółce z o.o. wykazuje zysk netto 70 000,00. zgromadzenia
wspólników zatwierdziło wynik i dokonało podziału zgodnie z umową spółki. Operacje
związane z podziałem zysku:
1. Pk przeksięgowanie zysku netto do rozliczenia

70 000,00

2. Pk przeksięgowanie części zysku na kapitał zapasowy

10 000,00

3. Pk przeznaczenie części zysku na dywidendy

20 000,00

4. Pk przeznaczenie części zysku na nagrody dla pracowników

20 000,00

5. Pk naliczono od nagród składki na ubezpieczenia społeczne,
Fundusz Pracy, FGŚP .................
6. Pk przeznaczenie części zysku na ZFŚS 5

000,00

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby

wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konto Wynik finansowy,
4) zaksięgować operacje gospodarcze,
5) ustalić saldo konta Rozliczenie wyniku finansowego,
6) zinterpretować znaczenie salda konta Rozliczenie wyniku finansowego.
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Oblicz podatek odroczony.

Z uwagi na przeterminowaną należność od odbiorcy wynoszącą 5 000,00 spółka naliczyła
odsetki w wysokości 200,00.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

zgromadzić literaturę,

zapoznać się z treścią zadania,

określić powstanie przychodu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego,

określić wartość księgową należności,

określić wartość podatkową należności,

ustalić charakter przejściowej różnicy,

obliczyć odroczony podatek dochodowy,

dokonać dekretacji odroczonego podatku dochodowego.

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,
- arkusze papieru,
- pisaki.

Ćwiczenie 4

Obliczanie podatku odroczonego.

Przedsiębiorstwo utworzyło rezerwy na naprawy gwarancyjne w wysokości 10 000,00, które
kosztem będą w momencie wypłaty na naprawy.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) określić powstanie kosztu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego,
4) określić wartość księgową kosztu,
5) określić wartość podatkową kosztu,
6) ustalić charakter przejściowej różnicy,
7) obliczyć wartość aktywu na odroczony podatek dochodowy,
8) dokonać dekretacji odroczonego podatku dochodowego.
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.2 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,
- arkusze papieru,
- pisaki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie wyniku finansowego?

2) określić metody ustalania wyniku finansowego?

3) wybrać wariant ustalania wyniku finansowego w zależności od
rachunku kosztów?

4) ustalić wynik finansowy w wariancie porównawczym?

5) ustalić wynik finansowy w wariancie kalkulacyjnym/

6) określić zasady podziału zysku?

7) określić zasady pokrycia straty?

8) ewidencjonować podział wyniku finansowego?

9) obliczyć rezerwę na podatek dochodowy?

10) obliczyć aktyw na podatek dochodowy/

4.3. Kapitały i fundusze własne

4.3.1. Materiał nauczania

Kapitały własne są zróżnicowane w zależności od formy własności danej jednostki (zobacz

tabela 4.1).

Tabela 4.1 Kapitały zasadnicze w różnych podmiotach gospodarczych.

Nazwa kapitału (funduszu)

Forma organizacyjna

podstawowego innych

kapitałów(funduszów)

Przedsiębiorstwo państwowe Fundusz

założycielski -

równowartość wyodrębnionego
mienia państwowego (podlega
wpisowi do rejestru
przedsiębiorstw państwowych).
Zasady określają przepisy
o gospodarce finansowej
przedsiębiorstw państwowych.

Fundusz przedsiębiorstwa –
tworzony w trakcie
z wypracowanego zysku,
Fundusz z aktualizacji
wyceny – z tytułu
przeszacowania, odpisów
aktualizujących.

Spółdzielnia

Fundusz udziałowy – z
udziałów członków spółdzielni,
z podziału nadwyżki
bilansowej. Zasady określają
przepisy prawa spółdzielczego.

Fundusz zasobowy -
tworzony w trakcie z
wypracowanego zysku,
niepodzielny, tzn. nie może
być wypłacany członkom
spółdzielni w przypadku ich
wystąpienia,
Fundusz z aktualizacji
wyceny – z tytułu
przeszacowania, odpisów
aktualizujących.

Spółka akcyjna

Kapitał zakładowy (akcyjny) –
suma wartości nominalnej
emitowanych akcji określona

Kapitał zapasowy – głównie
z podziału zysku, emisji akcji
powyżej wartości nominalnej,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w statucie i rejestrze sądowym
(min. 500 000 zł.). Zasady
określa Kodeks Spółek
Handlowych
i zarejestrowany statut spółki.

dopłat wspólników.
Wysokość tego kapitału
powinna wynosić co najmniej
1/3 kapitału zakładowego,
Kapitał z aktualizacji wyceny
– z tytułu przeszacowania,
odpisów aktualizujących,
Kapitał rezerwowy – może
być tworzony na pokrycie
szczególnych strat i
wydatków.

Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością

Kapitał zakładowy (udziałowy)
– suma wartości majątku
wniesionego przez wspólników
określona w umowie spółki
i rejestrze sądowym (min. 50
000 zł.). Zasady określa Kodeks
Spółek Handlowych i umowa
spółki.

Kapitał zapasowy – nie
obowiązku tworzenia
i przelewania zysku, ale jeżeli
udziały spółki obejmowane są
po cenie wyższej od wartości
nominalnej istnieje
konieczność utworzenia
kapitału zapasowego, gdyż
nie wolno umieścić różnicy
na kapitale rezerwowym
Kapitał z aktualizacji wyceny
– z tytułu przeszacowania,
odpisów aktualizujących,
Kapitał rezerwowy – tworzy
się w przypadku wniesienia
dopłat przez wspólników.

Spółki osobowe - cywilna

Kapitał właścicieli – równowartość wniesionych wkładów
pieniężnych i niepieniężnych w wysokości określonej
w umowie, który staje się majątkiem wspólników a nie spółki.
Zmiany wysokości kapitału nie wymagają zmiany umowy.
Zasady określają przepisy Kodeksu cywilnego.

Spółki osobowe handlowe –
jawna partnerska,
komandytowa, komandytowo-
akcyjna.

Kapitał właścicieli – równowartość wniesionych wkładów
pieniężnych i niepieniężnych w wysokości określonej w
umowie, który staje się majątkiem wspólników a nie spółki.
Zmiany wysokości kapitału nie wymagają zmiany umowy.
Zasady określają przepisy Kodeksu Spółek Handlowych.

Przedsiębiorstwo osoby
fizycznej

Kapitał właściciela – faktycznie wniesiony wkład właściciela,
w ewidencji wykazywany częściej jako „Rachunek
właściciela”.

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ewidencja podstawowych operacji związanych ze zmianami funduszów w przedsiębiorstwie
państwowym.

Rys. 4.12 Schemat ewidencji zmian w funduszu założycielskim. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk przyznana dotacja na sfinansowanie rozwoju przedsiębiorstwa
2. Wb przelew dotacji
3. Pk nieodpłatne przekazanie środka trwałego na mocy decyzji administracyjnej
4. Pk dotychczasowe umorzenie przekazanego środka
5. Pk nieodpłatne otrzymanie środka trwałego na mocy decyzji administracyjnej
6. Pk dotychczasowe umorzenie otrzymanego środka
7. Pk umorzenie kredytów bankowych sfinansowanych przez budżet państwa

Rys. 4.13 Schemat ewidencji zmian w funduszu przedsiębiorstwa. Źródło: opracowanie własne.

2 Rozrachunki
0 Środki trwałe 8 Fundusz założycielski publiczno-prawne 1 Rachunek
bieżący

3. 1. 2.

5.

0 Umorzenie
środków trwałych 1 Kredyty bankowe

6.
7.
4.

8 Fundusz rezerwowy
0 Środki trwałe 8 Fundusz przedsiębiorstwa z aktualizacji wyceny

5. 1.

4.

8 Rozliczenie
wyniku finansowego

3.

2.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objaśnienia do schematu:

1. Pk odpis wartości netto przyrostu cen z tytułu przeszacowania sprzedanego,

zlikwidowanego, przekazanego majątku

2. Pk odpis z zysku netto
3. Pk pokrycie straty bilansowej
4. Pk nieodpłatne otrzymanie środka trwałego
5. Pk nieodpłatne przekazanie środka trwałego

Ewidencja podstawowych operacji związanych ze zmianami funduszów w spółdzielni.

Rys. 4.14 Schemat ewidencji zmian w funduszu udziałowym. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Wb, KP wpłata udziałów członkowskich
2. Pk zarachowanie zadeklarowanych udziałów członkowskich
3. Pk wypowiedzenie udziałów członkowskich
4. Pk zwiększenie udziałów z nadwyżki bilansowej
5. Pk pokrycie straty netto w części niepokrytej przez fundusz zasobowy

8 Fundusz udziałowy 2 Rozrachunki z tytułu zmian
w funduszu

2.
3.

1 Rachunek bieżący, Kasa
1.

8 Rozliczenie wyniku
finansowego
4.

5.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4.15 Schemat ewidencji zmian w funduszu zasobowym. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Wb, KP wpłaty wpisowego przez członków spółdzielni

Pk odpis z nadwyżki bilansowej

Pk pokrycie straty netto

Pk przejęcie wkładów na własność spółdzielni na mocy decyzji właściciela

Pk odpis wartości netto przyrostu cen z tytułu przeszacowania sprzedanego,
zlikwidowanego, przekazanego majątku

Ewidencja podstawowych operacji związanych ze zmianami kapitałów w spółce
akcyjnej/spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Rys. 4.16 Schemat ewidencji zmian w kapitale zakładowym spółki akcyjnej/z ograniczoną odpowiedzialnością.
Źródło: opracowanie własne.

8 Fundusz rezerwowy

8 Fundusz udziałowy 8 Fundusz zasobowy z aktualizacji wyceny

5.
4.

8 Rozliczenie 1 Rachunek bieżący, Kasa
wyniku finansowego
1.
3.
2.

2 Rozrachunki z tytułu Konta składników
zmian w kapitale 8 Kapitał zakładowy majątkowych

4. 2.
3.

8 Rozliczenie 1 Rachunek bieżący, Kasa
wyniku finansowego
1.
6.
5.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objaśnienia do schematu:

1. Wb, KP utworzenie kapitału zakładowego z wpłat pieniężnych właścicieli
2. Pk wniesienie kapitału zakładowego w formie aportu
3. Pk emisja akcji/udziałów zadeklarowanych do spłaty ratalnej
4. Pk umorzenie akcji/udziałów, obniżenie kapitału zakładowego
5. Pk odpis z zysku
6. Pk pokrycie straty netto w części niepokrytej przez kapitał zapasowy/rezerwowy

Rys. 4.17 Schemat ewidencji zmian w kapitale zapasowym i rezerwowy spółki akcyjnej/z ograniczoną
odpowiedzialnością. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Pk odpis zysku netto
2. Pk pokrycie straty netto
3. Wb wpływ nadwyżki powstałej ze sprzedaży akcji/udziałów ponad wartość nominalną
4. Wb, KP dopłaty wspólników

Pk odpis wartości netto przyrostu cen z tytułu przeszacowania sprzedanego,
zlikwidowanego, przekazanego majątku

Pk przeznaczenie kapitału zapasowego na zwiększenie kapitału zakładowego

Pk utworzenie kapitału rezerwowego na wypłatę dywidend lub umorzenie akcji/udziałów

Pk rozliczenie kapitału rezerwowego według zasad jego utworzenia

9. Pk przeznaczenie części zysku na kapitał rezerwowy

8 Kapitał rezerwowy

8 Kapitał zakładowy 8 Kapitał zapasowy z aktualizacji wyceny

5.
6.

8 Rozliczenie 1 Rachunek bieżący, Kasa
wyniku finansowego
3., 4.
2.
1.

8 Kapitał rezerwowy
7.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ewidencja podstawowych operacji w spółkach osobowych i przedsiębiorstwach
indywidualnych, w których na ogół wykorzystuje się konto „Rozrachunki z właścicielami”.
Konto ma charakter aktywno-pasywny, służy do ewidencji zmian zarówno na potrzeby jednostki
jaki i właścicieli. Saldo Wn oznacza należności od właścicieli, saldo Ma zobowiązania wobec
właścicieli.

Rys. 4.18 Schemat ewidencji rozrachunków z właścicielami. Źródło: opracowanie własne.

Objaśnienia do schematu:

1. Wb wpłaty przez właścicieli na rzecz firmy
2. Wb pobrane środki na zaliczki i cele prywatne
3. Pk zapłata zobowiązań przez właścicieli z ich środków prywatnych
4. Pk pobrane środki od kontrahentów nie wpłacone do kasy
5. Pk Przeznaczenie zysku do podziału na zwiększenie rachunku właściciela (brutto, gdyż

spółki osobowe jako podmiot nie podlegają opodatkowaniu)

6. Pk obciążenie wspólników podatkiem dochodowym

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie kapitały własne występują w podmiotach o różnych formach własności?
2. W jaki sposób ewidencjonuje się fundusze własne w przedsiębiorstwie państwowym?
3. W jaki sposób ewidencjonuje się fundusze własne w spółdzielni?
4. W jaki sposób ewidencjonuje się kapitały własne w spółce akcyjnej i z ograniczoną

odpowiedzialnością?

5. W jakich podmiotach stosuje się rachunek właścicieli?
6. W jaki sposób ewidencjonuje się rozrachunki z właścicielami?

2 Rozrachunki
2 Rozrachunki z właścicielami 1 Rachunek bieżący

4. 1.
2.
3.

8 Rozliczenie 2 Rozrachunki z budżetem
wyniku finansowego
6.

5.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Ewidencja kapitałów i funduszów.
W przedsiębiorstwie państwowym stany początkowe wybranych kont były następujące:
Fundusz założycielski 420

000,00

Fundusz przedsiębiorstwa 980

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Wn

16 000,00

1. Pk pokrycie straty z roku ubiegłego funduszem przedsiębiorstwa 16

000,00

2. Pk (PT) na podstawie decyzji administracyjnej otrzymano środek trwały:
a) wartość początkowa 24

000,00

b) dotychczasowe umorzenie

9 000,00

3. Pk przyznano dotację z budżetu państwa na rozwój przedsiębiorstwa 140

000,00

4. Wb przelew dotacji

140 000,00

5. Pk (PT) przekazano nieodpłatnie szkole komputery nabyte ze środków

własnych

a) wartość początkowa 15

000,00

b) dotychczasowe umorzenie

15 000,00

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) zaksięgować operacje gospodarcze,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.3 poradnika,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 2
Ewidencja kapitałów i funduszów.
Salda wybranych kont w Spółdzielni „LIST” wynoszą:
Kasa

1 000,00

Fundusz udziałowy 50

000,00

Fundusz zasobowy

80 000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Ma

8 000,00

1. KP gotówkowe wpłaty udziałów członkowskich

4 000,00

2. KP wpłata (bezzwrotna) wpisowego członków spółdzielni 300,00
3. Pk odpis części nadwyżki bilansowej na powiększenie funduszu zasobowego

400,00

4. Pk prawomocną decyzją właściciela przejęcie wkładów na własność spółdzielni 1

000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Kapitał zakładowy 500

000,00

Kapitał zapasowy

80 000,00

Kasa

1 500,00

Rachunek bieżący 28

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Ct

17 000,00

1. Wb dopłaty akcjonariuszy za przyznanie akcji uprzywilejowanych

2 000,00

2. Pk przeznaczenie 10% zysku netto na kapitał zapasowy

1 700,00

3. KP imienne wpłaty akcjonariuszy za akcje II emisji:
a) wartość sprzedaży 100 akcji po 54,00

5 400,00

b) wartość nominalna 100 akcji po 50,00

5 000,00

c) różnica 400,00
4. Pk wartość akcji zadeklarowanych do spłaty ratalnej

10 000,00

5. Wb utworzenie kapitału rezerwowego na zabezpieczenie nowego

przedsięwzięcia z wpłat wspólników

10 000,00

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4
Ewidencja kapitałów i funduszów.
Salda wybranych kont w Spółce z o.o. „JERZY” wynoszą:
Kapitał zakładowy 100

000,00

Kapitał zapasowy

3 000,00

Rachunek bieżący 4

000,00

Rozliczenie wyniku finansowego Dt

3 500,00

1. Pk pokrycie straty bilansowej z roku ubiegłego z kapitału zapasowego

3 000,00

2. Pk pokrycie pozostałej straty z kapitału zakładowego 500,00
3. Wb wpłaty udziałowców w związku ze zmianą umowy spółki
i podwyższeniem udziałów 12

000,00

4. PT przyjęcie przez udziałowców środka trwałego w budowie jako aportu

8 000,00

5. Pk zwiększenie kapitału zapasowego o wartość przyrostu kapitału

rezerwowego z aktualizacji wyceny przypadającego na zlikwidowany środek
trwały

200,00

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie kapitałów własnych?

2) wymienić kapitały/fundusze własne w różnych formach własności?

3) wymienić przepisy prawne, które regulują zasady gospodarki

kapitałami i funduszami w różnych formach własności?

4) podać sposób ewidencji funduszów własnych w przedsiębiorstwie

Państwowym/

5) podać sposób ewidencji kapitałów własnych w spółce akcyjnej

spółce z ograniczona odpowiedzialnością?

6) podać sposób ewidencji funduszów własnych w spółdzielni?

7) określić w jakich podmiotach stosuje się rachunek właścicieli?

8) podać sposób ewidencji rozrachunków z właścicielami?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Sprawozdawczość finansowa

4.4.1. Materiał nauczania

Ustawa o rachunkowości nakłada na jednostki prowadzące księgi rachunkowe obowiązek
sporządzania sprawozdana finansowego na dzień bilansowy, którym jest: dzień kończący rok
obrotowy, dzień zakończenia działalności w związku ze sprzedażą, zakończeniem likwidacji,
postępowania upadłościowego, na przeddzień postawienia jednostki w stan upadłości,
likwidacji, zmiany formy prawnej.
Sprawozdawczość stanowi końcowy etap tworzenia informacji w systemie rachunkowości.
Do podstawowych sprawozdań finansowych zalicza się: bilans, rachunek zysków i strat,
informację dodatkową, które sporządzają obligatoryjnie wszystkie jednostki. Ponadto
zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym i rachunek przepływów pieniężnych, które
dodatkowo obligatoryjnie sporządzają: banki, zakłady ubezpieczeniowe, spółki akcyjne,
jednostki działające w oparciu o przepisy o obrocie papierami wartościowymi, jednostki
działające w oparciu o przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, inne
które spełniają dwa z trzech warunków: średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty
wynosi co najmniej 50 osób, równowartość aktywów wynosi co najmniej 2 500 000 euro,
równowartość przychodów ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji finansowych wynosi
co najmniej 5 000 000 euro. Jednostki te dołączają sprawozdanie z działalności jednostki.
Wszystkie sprawozdania sporządzane są w języku polskim i walucie polskiej (można
dodatkowo dołączyć tekst w języku obcym i walucie obcej).
Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tys. złotych, jeżeli nie zniekształca to
obrazu jednostki. Dane wykazuje się za bieżący i poprzedni rok. Jeden egzemplarz sprawozdania
podlega trwałemu przechowywaniu w jednostce.
Wzory poszczególnych sprawozdań stanowią załączniki do ustawy o rachunkowości, są one
dostosowane do specyfiki jednostek: załącznik nr 1 – stanowi zestaw sprawozdań dla jednostek
innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe, załącznik nr 2 – stanowi zestaw sprawozdań dla
banków, załącznik nr 3 – stanowi zestaw sprawozdań dla zakładów ubezpieczeniowych.
Bilans
Bilans – przedstawia sytuację podmiotu na dany dzień. Jest sprawozdaniem statycznym.
Zawiera: określenie jednostki, określenie momentu bilansowego (datę), wyszczególnienie
aktywów i pasywów określone ustawą, sumy cząstkowe, sumy bilansowe aktywów i pasywów,
datę sporządzenia, podpisy osób sporządzających i kierownika jednostki.
Bilans

sporządza się metodą netto, tzn.:

- wartość składników aktywów wykazywana jest w wartości skorygowanej o umorzenie,

odpisy aktualizujące, odchylenia,

- wartość składników pasywów wykazywana jest ze znakiem (-) należnych lecz nie

wniesionych wpłat na kapitał podstawowy, udziałów (akcji) własnych, odpisów z zysku
netto w ciągu roku obrotowego, jeżeli taka możliwość wynika z odrębnych przepisów, straty
bilansowej.

Przepisy ustawy dopuszczają, aby tzw. podmioty „małe” sporządzały bilans w formie
uproszczonej – punkty literowe i rzymskie. Podmioty te to takie, które spełniają dwa z trzech
warunków: średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosi nie więcej niż 50
osób, równowartość aktywów wynosi nie więcej niż 2 000 000 euro, równowartość
przychodów ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji finansowych wynosi nie więcej niż
4 000 000 euro.
Aktywa bilansu wykazywane są według stopnia płynności (możliwości spieniężenia), pasywa
według stopnia wymagalności (pilności spłaty).
Sposób wyceny składników aktywów i pasywów na dzień bilansowy obrazuje tabela 4.2.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 4.2 Wycena poszczególnych składników aktywów i pasywów na dzień bilansowy

Składniki aktywów i pasywów

Sposób wyceny do bilansu

Wartości niematerialne i prawne

Według wartości księgowej (cena nabycia, koszt
wytworzenia, cena rynkowa) pomniejszonej o odpisy
umorzeniowe i aktualizujące.

Środki trwałe i inwestycje w obcych
środkach trwałych

Według wartości księgowej (cena nabycia, koszt
wytworzenia, cena rynkowa, wartość po ulepszeniu)
pomniejszonej o odpisy umorzeniowe i aktualizujące.

Środki trwałe w budowie

Według kosztów wytworzenia lub ogółu kosztów
w bezpośrednim związku z ich nabyciem
pomniejszonych o odpisy aktualizujące.

Należności długoterminowe
i krótkoterminowe

W kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady
ostrożności.

Inwestycje długoterminowe inne niż
nieruchomości i wartości niematerialne
i prawne

Według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy
aktualizujące, ceny rynkowej, wartości godziwej.

Nieruchomości i wartości niematerialne
i prawne zaliczane do inwestycji

Według ceny nabycia, kosztów wytworzenia
pomniejszonych o odpisy umorzeniowe i odpisy
aktualizujące, ceny rynkowej, wartości godziwej.

RMK długoterminowe i
krótkoterminowe

Według wartości nominalnej.

Zapasy (rzeczowe składniki majątku
obrotowego)

Według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie
wyższych niż ich ceny sprzedaży netto.

Inwestycje krótkoterminowe

Według cen rynkowych albo cen nabycia lub cen
rynkowych w zależności, która z nich jest niższa,
wartości godziwej, jeżeli dla danych inwestycji nie
istnieje aktywny rynek.

Kapitały (fundusze własne) Według wartości nominalnej
Zobowiązania

W kwocie wymagającej zapłaty – z uwzględnieniem
odsetek.

Rezerwy na zobowiązania Według uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej

wartości.

Środki pieniężne

Według wartości nominalnej

Źródło: opracowanie własne.
Jeżeli pozycje bilansowe wyrażone są w walutach obcych to na dzień bilansowy należy je
wykazać:

- po obowiązującym w dniu bilansowym średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez

NBP,

- w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych – po kursie ich zakupu,

w wysokości nie wyższej niż średni kurs ustalony dla danej waluty przez NBP.

W tabeli 4.3 zamieszczony jest wzór uproszczonego bilansu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 4.3 Bilans uproszczony dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe.

A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie

III. Długoterminowe należności
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe RM (czynne)
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy

1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki zapłacone na dostawy

II. Należności krótkoterminowe

1. Należności z tytułu dostaw i usług
2. Należności z tytułu podatków,

dotacji,
ceł, ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnych oraz innych
świadczeń

3. Inne należności
4. Należności dochłodzone na drodze

sądowej

III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa

finansowe

a) udziały i akcje
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne krótkoterminowe

aktywa finansowe

2. Środki pieniężne

a) środki pieniężne w kasie i

na
rachunkach bankowych

b) inne środki pieniężne
c) inne aktywa pieniężne

IV. Krótkoterminowe RM (czynne)

A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz podstawowy)
II. Pozostałe kapitały (fundusze)
III. Zysk (strata) z lat ubiegłych
IV. Zysk (strata) netto
V. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
obrotowego
B. Zobowiązania i rezerwy na
zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
1. Rezerwa z tytułu odroczonego
podatku
dochodowego
2. Rezerwa na świadczenia emerytalne
i podobne

3. Pozostałe rezerwy

II. Zobowiązania długoterminowe

1. Kredyty i pożyczki
2. Zobowiązania z tytułu emisji

dłużnych
papierów wartościowych

3. Inne zobowiązania finansowe
4. Inne zobowiązania

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Zobowiązania wobec innych

jednostek

a) Kredyty i pożyczki
b) Zobowiązania z tytułu dłużnych
papierów wartościowych
c) Inne zobowiązania finansowe
d) Zobowiązania z tytułu dostaw i
usług
e) Zaliczki otrzymane na dostawy
f) Zobowiązania wekslowe
g) Zobowiązania z tytułu podatków,
ceł,
ubezpieczeń i innych świadczeń
h) Zobowiązania z tytułu
wynagrodzeń
i) Inne zobowiązania
2. Fundusze specjalne

IV. Rozliczenia międzyokresowe (bierne)

SUMA AKTYWÓW (Σ A)

SUMA PASYWÓW (Σ P)

miejscowość i data podpis osoby sporządzającej podpis kierownika
bilans jednostki

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat w przeciwieństwie do bilansu jest sprawozdaniem w ujęciu
dynamicznym. Ujmuje się w nim oddzielnie przychody i zyski oraz koszty i straty
z uwzględnieniem obowiązkowych obciążeń za dany i poprzedni rok obrotowy. Poszczególne
elementy rachunku zysków i strat powinny być przedstawione w kolejności i sposób określony
w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości dla jednostek innych niż banki i zakłady
ubezpieczeń.
Rachunek zysków i strat jest ściśle powiązany z bilansem , w którym zysk netto jest
ujmowany jako pozycja zwiększająca kapitał (fundusz) własny, a strata netto wykazywana jest
jako zmniejszenie kapitału (funduszu własnego) ze znakiem minus.
Do kwoty wyniku dochodzi się etapami ustalając:

- wynik na sprzedaży,
- wynik na działalności operacyjnej,
- wynik na działalności gospodarczej,
- wynik brutto,
- wynik netto.

Źródłem sporządzenia rachunku zysków i strat są zapisy na kontach zespołu 4, 5, 6, 7
w zależności od wybranego wariantu. Podmiot ma możliwość wyboru jednego z dwóch
wariantów: porównawczego lub kalkulacyjnego. Wariant określa kierownik jednostki
w zasadach rachunkowości. Jeżeli ewidencja prowadzona jest w zespole 4 i 5 wybór jest
swobodny. Jeżeli tylko w zespole 4 – podmiot musi wybrać wariant porównawczy , tylko
w zespole 5 – wariant kalkulacyjny.
Różnica między wariantami dotyczy sposobu ujęcia kosztów wytworzenia sprzedanych
produktów.
W wariancie porównawczym prezentowane są koszty według rodzajów z uwzględnieniem
zmiany stanu produktów w grupie „przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi”.
Zwiększenie zmiany wykazywane jest ze znakiem plus, zmniejszenie ze znakiem minus.
W wariancie kalkulacyjnym koszty wytworzenia ustala się dla sprzedanych produktów
z wyodrębnieniem kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu. Nie uwzględnia się zmiany stanu
produktów.
Ustawa o rachunkowości definiuje elementy tworzące wynik finansowy jako:

- przychody i zyski – uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści

ekonomiczne, o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia aktywów lub
zmniejszenia zobowiązań, które doprowadzą do zwiększenia kapitału własnego lub
zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub
właścicieli,

- koszty i straty - uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści

ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia aktywów lub
zwiększenia zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub
zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków,

- straty i zyski nadzwyczajne – powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia poza

działalnością operacyjną i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Niektóre pozycje prezentowane są w rachunku zysków i start metodą netto:

- wynik ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych (sprzedaż, likwidacja, nieodpłatne

przekazanie, niedobór: środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości
niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości i wartości niematerialne i prawne) –
zysk wykazywany jest w pozostałych przychodach operacyjnych, strata w pozostałych
kosztach operacyjnych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- wynik ze zbycia inwestycji (sprzedaż: akcji, udziałów, papierów dłużnych, wykup papierów

dłużnych) - zysk wykazywany jest w przychodach finansowych, strata w kosztach
finansowych,

- różnice kursowe powstałe w roku obrotowym – nadwyżka dodatnich nad ujemnymi

wykazywana jest w przychodach finansowych, ujemnych nad dodatnimi w kosztach
finansowych.

Zakres informacji w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym rachunku zysków i strat
obrazuje tabela 4.4

Tabela 4.4 Rachunek zysków i strat w uproszczonej wersji porównawczej i kalkulacyjnej

wersja porównawcza

wersja kalkulacyjna

A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane
z nimi
B. Koszty działalności operacyjnej (według
rodzajów)
C. Zysk/strata ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
F. Zysk/strata z działalności operacyjnej
(C+D-E)
G. Przychody finansowe
H. Koszty finansowe
I. Zysk/strata na działalności gospodarczej
(F+G-H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I. –
J.II.)
I. zyski nadzwyczajne
II. straty nadzwyczajne
K. Zysk/strata brutto (I +/- J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia
zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk/strata netto (K-L-M)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów,
towarów, materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów,
materiałów

I. koszt wytworzenia sprzedanych

produktów

II. wartość sprzedanych towarów
i materiałów
C. Zysk/strata brutto na sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty zarządu
F. Zysk/strata na sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk/strata z działalności operacyjnej
(F+G-H)
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk/strata na działalności gospodarczej
(I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-
M.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk/strata brutto (L+/-M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia
zysku

(zwiększenia straty)

R. Zysk/strata netto (N-O-P)

Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 1 do ustawy

Informacja dodatkowa

Informacja dodatkowa – stanowi uzupełnienie bilansu i rachunku zysków i strat o niezbędne
informacje i wyjaśnienia, aby sprawozdanie finansowe jako całość rzetelnie i jasno
przedstawiało sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Jest sprawozdaniem
obligatoryjnym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Celem informacji dodatkowej jest dostarczenie informacji nie zawartych w bilansie
i rachunku zysków i strat. Jest przede wszystkim sprawozdaniem opisowym.
Wzorcowy

układ określa załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości. Według załącznika

informacja dodatkowa obejmuje dwie części:

1. wprowadzenie do sprawozdania finansowego – zawiera informacje o jednostce, czas

trwania działalności, okres sprawozdawczy, zdolności do kontynuowania działalności
w dającej się przewidzieć przyszłości, przyjęte zasady rachunkowości, co do których
ustawa dopuszcza możliwość wyboru rozwiązań,

2. dodatkowe informacje i objaśnienia – obejmują dziewięć grup informacji:

uszczegółowienie bilansu, uszczegółowienie rachunku zysków i strat, uszczegółowienie
rachunku przepływów pieniężnych, dane dotyczące zatrudnienia, dane pozwalające
ocenić sytuację majątkową i finansową, dane dotyczące sprawozdań jednostek
powiązanych, informacje w przypadku połączenia z inną firmą, informacje w przypadku
niepewności kontynuowania działalności, informacje, których nie zaprezentowano
w poprzednich częściach, a mają istotny wpływ na ocenę sytuacji majątkowej
i finansowej.

Dane do sporządzenia informacji dodatkowej pochodzą z ewidencji bilansowej i podatkowej.

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym – zostało wprowadzone nowelizacją
ustawy o rachunkowości z 09 listopada 2000 r. Obowiązek sporządzania tego sprawozdania
spoczywa na jednostkach, które podlegają obowiązkowo badaniu i ogłaszaniu sprawozdań.
Celem sprawozdania jest pokazanie zmian w poszczególnych składnikach kapitału (funduszu)
własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.
Zestawienie

umożliwia użytkownikom sprawozdań analizę struktury i dynamiki zmian

w kapitałach własnych, wartości księgowej aktywów netto, dla których źródłem finansowania są
kapitały własne.
W sprawozdaniu tym przedstawia się też proponowany podział zysku lub propozycje
pokrycia straty.
Jednostki, które nie muszą sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym
ujmują informacje o zmianach w informacji dodatkowej.
Przy

sporządzaniu zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym należy pamiętać, aby

dane wykazywane jako stan na początek okresu – BO i stan na koniec okresu – BZ były zgodne
z odpowiadającymi im danymi w pasywach bilansu. Sprawozdanie kończy się informacją
o stanie kapitału własnego po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku lub pokryciu
straty. W związku z tym kwota kapitału własnego wykazana w pozycji III zestawienia może
różnić się od kwoty kapitału własnego wykazanego w pasywach bilansu.
Forma zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym ujęta jest w załączniku nr 1 do
ustawy o rachunkowości.

STRUKTURA ZESTAWIENIA ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM

I. Kapitał własny na początek okresu (BO)
- korekty błędów podstawowych
I. a Kapitał własny na początek okresu (BO), po korektach
1. Kapitał podstawowy na początek okresu
1.1 Zmiany kapitału podstawowego (+/-)
1.2 Kapitał podstawowy na koniec okresu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek okresu
2.1 Zmiana należnych wpłat na kapitał podstawowy (+/-)
2.2 Należne wpłaty na kapitał podstawowy na koniec okresu

3. Udziały własne na początek okresu (+/-)
3.1 Udziały własne na koniec okresu (+/-)

4. Kapitał zapasowy na początek okresu
4.1 Zmiany kapitału zapasowego (+/-)

5. Kapitał z aktualizacji wyceny na początek okresu
5.1 Zmiany kapitału z aktualizacji wyceny (+/-)
5.2 Kapitał z aktualizacji wyceny na koniec okresu

6. Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników na początek okresu
6.1 Zmiany kapitału rezerwowego (+/-)
6.2 Kapitał rezerwowy na koniec okresu

7. Należne wpłaty na kapitał rezerwowy na początek okresu
7.1 Zmiana należnych wpłat na kapitał rezerwowy (+/-)
7.2 Należne wpłaty na kapitał rezerwowy z dopłat wspólników na koniec okresu

8. Pozostałe kapitały rezerwowe na początek okresu
8.1 Zmiany pozostałych kapitałów rezerwowych (+/-)
8.2 Pozostałe kapitały rezerwowe na koniec okresu

9. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu

9.1Zysk z lat ubiegłych na początek okresu

- korekty błędów podstawowych
9.2 Zysk z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach (+/-)
9.3 Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
9.4 Strata z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
9.5 Strata z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach (+/-)
9.6 Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
9.7 Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu

10. Wynik netto

a) zysk netto
b) strata netto
c) odpisy z zysku

II. Kapitał własny na koniec okresu (BZ)

III. Kapitał własny po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych wykazuje nadwyżkę wpływów nad
wydatkami albo wydatków nad wpływami w ujęciu kasowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dostarcza informacji o ocenie płynności i wypłacalności, zdolności do generowania nadwyżki
środków pieniężnych. Jest uzupełnieniem informacji memoriałowej zawartej w bilansie
i rachunku zysku i strat.
Przepływy pieniężne ujmowane są w trzech obszarach:

- działalności operacyjnej – dotyczącej podstawowego rodzaju działalności oraz innych nie

zaliczonych do działalności inwestycyjnej lub finansowej,

- działalności inwestycyjnej – nabywania lub zbywania składników aktywów trwałych

i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie koszty pieniężne i korzyści z nimi
związane,

- działalności finansowej – pozyskiwania źródeł finansowania lub ich utraty oraz wszystkie

koszty pieniężne i korzyści z nimi zawiązane.

Analiza dodatnich lub ujemnych wyników na poszczególnych rodzajach działalności pozwala
dokonać oceny działalności jednostki:
1. (+) wynik z działalności operacyjnej - oznacza, że jednostka z działalności podstawowej
uzyskiwała

wpływy większe niż wydatki,

(-) wynik to sygnał, że jednostka nie wypracowała środków na podstawowej działalności

i wykorzystuje do jej prowadzenia źródła obce lub środki pozyskane z działalności

inwestycyjnej,
2. (+) wynik z działalności inwestycyjnej – oznacza, że wpływy ze sprzedaży i korzyści
z posiadania składników niefinansowych aktywów trwałych były wyższe niż wydatki na ich
zakup,
(-) wynik oznacza, że jednostka więcej środków pieniężnych inwestuje niż uzyskuje
wpływów z tej

działalności,

3. (+) wynik z działalności finansowej – informuje, że jednostka pozyskała w ostatnim okresie
sprawozdawczym

źródło finansowania obce lub własne,

(-) wynik oznacza, że jednostka spłaca zaciągnięte zobowiązania finansowe lub poniosła
koszty ich pozyskania.

Rachunek przepływów pieniężnych sporządza się metodą bezpośrednią lub pośrednią.
Wyboru dokonuje kierownik jednostki. Wybrana metoda powinna zostać określona w zasadach
rachunkowości. Ustawa o rachunkowości nie opisuje tych metod, jednak Krajowy Standard
Rachunkowości Nr 1 i Międzynarodowy Standard Rachunkowości Nr 7 mówi, że jednostka
powinna wykazywać przepływy środków pieniężnych:

- z działalności operacyjnej:

metodą bezpośrednią – ujawnia się kategorie otrzymanych i wydatkowanych środków

pieniężnych brutto, lub

metodą pośrednią – zysk lub stratę netto koryguje się o skutki transakcji

bezgotówkowych, RMK czynne i bierne, pozycje przychodowe i kosztowe związane
z działalnością inwestycyjną i finansową,

- z działalności inwestycyjnej i finansowej wyłącznie metodą bezpośrednią – wykazując

oddzielnie kategorie wpływów i wydatków środków pieniężnych.

Bez

względu na rodzaj zastosowanej metody ostateczna wartość przepływów pozostaje taka

sama.

Rachunek przepływów środków pieniężnych sporządza się na podstawie danych
pochodzących z bilansu, rachunku zysków i strat, ewidencji księgowej, informacji dodatkowej.
W

załączniki nr 1 do ustawy o rachunkowości układ rachunku dla jednostek innych niż banki

i zakłady ubezpieczeniowe.

Tabela nr 4.5 obrazuje pozycje przepływów środków pieniężnych dla metody bezpośredniej
i pośredniej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 4.5 Rachunek przepływów środków pieniężnych w jednostkach innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe

Metoda bezpośrednia Metoda

pośrednia

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

I. Wpływy

I. Zysk (strata netto)

1. sprzedaż

II. Korekty razem

2. inne wpływy z działalności operacyjnej

1. amortyzacja

II. Wydatki

2. zyski (straty ) z tytułu różnic

kursowych
1. dostawy i usługi

3. odsetki i udziały w zyskach

(dywidendy)
2. wynagrodzenia netto

4. zysk (strata) z działalności

inwestycyjnej
3. ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz

5. zmiana stanu rezerw

inne świadczenia

6. zmiana stanu zapasów

4. podatki i opłaty o charakterze publiczno-

7. zmiana stanu należności

-prawnym

8. zmiana stanu zobowiązań

5. inne wydatki operacyjne

krótkoterminowych, z wyjątkiem

III. Przepływy pieniężne netto z działalności pożyczek
operacyjnej (I-II)

9. zmiana stanu rozliczeń

międzyokresowych

10. inne korekty

III.Przepływy pieniężne netto z działalności

operacyjnej (I+/-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy

1. zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych
3. z aktywów finansowych, w tym:

a) w jednostkach powiązanych,

b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finansowych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych

4. inne wydatki inwestycyjne

II. Wydatki
1. nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. na aktywa finansowe, w tym:

a) w jednostkach powiązanych,

b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe

5. inne wydatki inwestycyjne

III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

C. Przepływu środków pieniężnych z działalności finansowej
I.

Wpływy

1. wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych

oraz dopłat do kapitału

2. kredyty i pożyczki
3. emisja dłużnych papierów wartościowych
4. inne wpływy finansowe

II.

Wydatki

1. nabycie udziałów (akcji) własnych
2. dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
3. inne niż wypłaty na rzecz właścicieli wydatki na z tytułu podziału zysku
4. spłata kredytów i pożyczek
5. wykup dłużnych papierów wartościowych
6. z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
8. odsetki
9. inne wydatki finansowe

III.

Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto razem (A+/-B+/-C)

E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych (F+/-G) w tym zmiana stanu środków

pieniężnych

z tytułu różnic kursowych

Środki

pieniężne

początek

okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu

Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika nr 1 do ustawy

Sprawozdanie z działalności

Sprawozdanie z działalności (sprawozdanie zarządu) jest dokumentem uzupełniającym
roczne sprawozdanie finansowe, który sporządzają: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółki akcyjne, spółki komandytowo-akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,
spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe.
Ustawa o rachunkowości nie określa formy sprawozdania, wskazuje natomiast, że powinno to
sprawozdanie zawierać istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym
ocenę uzyskiwanych efektów, wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń, a zwłaszcza
informacje o:

- zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku

obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,

- przewidywanym rozwoju jednostki,
- ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i nauki,
- aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej.

W sprawozdaniu z działalności wskazane jest by były przedstawione wyniki analizy
finansowej (pionowej, poziomej, wskaźnikowej) z oceną zmian.
Sprawozdanie z działalności służy głównie potrzebom własnym: dla akcjonariuszy,
udziałowców, organów zarządu, komisji rewizyjnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Użytkownicy sprawozdań finansowych

Sprawozdania finansowe dostarczają informacji o różnym przekroju. Ich treść służy między
innymi do podejmowania decyzji opartych na ocenie zdolności przedsiębiorstwa do generowania
środków pieniężnych (wielkości, terminowości, ryzyka).
Do

użytkowników sprawozdań finansowych należą:

- zarząd jednostki,
- właściciele (akcjonariusze, udziałowcy),
- wierzyciele (banki, pożyczkodawcy, dostawcy),
- odbiorcy,
- partnerzy biznesowi,
- konkurencja,
- budżet państwa i jego organy lokalne,
- pracownicy,
- społeczeństwo.

Konsolidacja

sprawozdań finansowych

Sprawozdanie finansowe skonsolidowane jest sprawozdaniem wspólnym jednostek
powiązanych, tworzących grupę, do której należą: jednostka dominująca lub znaczący inwestor i
jednostki od niej zależne, współzależne i stowarzyszone.
Konsolidacja jest rozumiana jako łączenie sprawozdań finansowych jednostek tworzących
grupę kapitałową.
Skonsolidowane sprawozdanie sporządza się na ten sam dzień bilansowy i za ten sam rok
obrotowy co sprawozdanie jednostki dominującej, nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty
obowiązującej dla sporządzenia jednostkowego sprawozdania finansowego.
Sprawozdanie skonsolidowane może być przeprowadzone:

- metodą pełną - polega na sporządzeniu skonsolidowanego bilansu, rachunku zysków i strat,

zestawienia zmian w kapitale, rachunku przepływów pieniężnych poprzez zsumowanie
poszczególnych pozycji odnośnych sprawozdań jednostki dominującej i jednostek
zależnych, obejmuje się nią jednostki zależne od jednostki dominującej,

- metodą konsolidacji proporcjonalnej – polega na zsumowaniu poszczególnych pozycji

odpowiednich sprawozdań finansowych jednostki dominującej w pełnej wartości, z częścią
wartości poszczególnych sprawozdań finansowych jednostek współzależnych nie będących
spółkami handlowymi, proporcjonalną do posiadanych przez jednostki grupy kapitałowej
udziałów i dokonanych wyłączeń,

- metodą praw własności – do skonsolidowanego sprawozdania finansowego włącza się

wartość akcji (udziałów) posiadanych przez jednostkę dominującą w jednostkach
podporządkowanych.

Skonsolidowane sprawozdanie finansowe podpisuje kierownik jednostki dominującej,
podlega zatwierdzeniu przez organ jednostki dominującej, nie później niż w ciągu 8 miesięcy od
dnia bilansowego, na który należało sporządzić sprawozdanie finansowe jednostki dominującej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Badanie, zatwierdzanie i ogłaszanie sprawozdań

Obligatoryjnemu badaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe podmiotów
kontynuujących działalność takich jak: banki, zakłady ubezpieczeniowe, spółki akcyjne,
jednostki działające w oparciu o przepisy o obrocie papierami wartościowymi, jednostki
działające w oparciu o przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, inne
które spełniają dwa z trzech warunków: średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty
wynosi co najmniej 50 osób, równowartość aktywów wynosi co najmniej 2 500 000 euro,
równowartość przychodów ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji finansowych wynosi
co najmniej 5 000 000 euro.
Badanie przeprowadza biegły rewident lub podmiot uprawniony do badania sprawozdań
finansowych spełniający warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii o sprawozdaniu.
Wybór podmiotu uprawnionego do badań i podpisanie z nim umowy powinno nastąpić
w terminie umożliwiającym mu udział w inwentaryzacji.
Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej
opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe było prawidłowe oraz czy rzetelnie
i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową badanej jednostki i jej wynik finansowy.
Opinia

może być wydana przez biegłego: bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniami, negatywna (muszą

być podane powody wyrażenia zastrzeżeń lub wydania opinii negatywnej). Biegły rewident
może odmówić wydania opinii – musi wskazać okoliczności, które uniemożliwiły mu wydanie
opinii.
W raporcie biegły rewident podaje: charakterystykę badanej jednostki, potwierdzenie
uzyskania żądanych informacji, ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości,
charakterystykę pozycji sprawozdania finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta
wymagają omówienia, ocenę sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego ze
zwróceniem uwagi na zjawiska, które negatywnie wpływają na tę sytuacje lub mogą stanowić
zagrożenie dla jednostki, fakty stanowiące naruszenie prawa, statutu, umowy spółki.
Po badaniu sprawozdanie finansowe zostaje poddane procedurze zatwierdzania przez organ
zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.
Organami

zatwierdzającymi są:

- w spółce akcyjnej – zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- w spółce z o.o. - zwyczajne walne zgromadzenie wspólników,
- w spółdzielni – walne zgromadzenie członków,
- w przedsiębiorstwie państwowym – rada pracownicza (jeżeli jej nie ma – organ

założycielski),

- w spółce, w której ogłoszono upadłość – sędzia komisarz,
- w osobowych (z wyjątkiem komandytowo-akcyjnej) – właściciele.

Zatwierdzenie sprawozdania poprzedzone opinią biegłego rewidenta (bez zastrzeżeń lub
z zastrzeżeniami) jest warunkiem koniecznym do podziału zysku netto lub pokrycia straty.
W

ciągu 15 dni od zatwierdzenia kierownik jednostki składa sprawozdanie finansowe

z opinią biegłego rewidenta (jeżeli jednostka podlegała badaniu), odpisem uchwały
o zatwierdzeniu i podziale zysku lub pokryciu straty, sprawozdaniem z działalności (w
przypadku jednostek, które mają taki obowiązek) we właściwym rejestrze sądowym.
W

ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego kierownik jednostki musi

również złożyć do ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitorze B
(spółdzielnia – w Monitorze Spółdzielczym) w kolejności:

- wprowadzenie stanowiące część informacji dodatkowej,
- bilans,
- rachunek zysków i strat,
- zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- rachunek przepływów pieniężnych,
- opinie biegłego rewidenta,
- odpis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania

finansowego i podziale zysku lub pokryciu strat.

Sprawozdania statystyczne

Na jednostki gospodarcze w zakresie sprawozdawczości nakładane są także obowiązki
wynikające z przepisów GUS. Podstawowym aktem prawnym regulującym te obowiązki jest
ustawa o statystyce publicznej.
Już w momencie rozpoczynania działalności gospodarczej podmiot obowiązany jest wystąpić
o numer statystyczny REGON, którym posługuje się między innymi dla celów statystycznych.
Przepisy statystyczne zobowiązują jednostki do stosowania w ewidencji i dokumentacji oraz
rachunkowości standardów klasyfikacyjnych ustalonych przepisami ustawy o statystyce
publicznej.
Ustawa ta zobowiązuje jednostki do przekazywania jednorazowo lub okresowo, nieodpłatnie
informacji i danych statystycznych

dotyczących prowadzonej działalności i jej wyników

w formach
i terminach oraz według zasad określonych szczegółowo w programie badań statystycznych
statystyki publicznej.
Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wzory formularzy
sprawozdawczych i objaśnienia co do sposobu ich wypełniania oraz wzory kwestionariuszy
i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań
statystycznych statystyki publicznej.
Spośród dużej ilości formularzy sprawozdawczych jednostki gospodarcze muszą sporządzić
między innymi:

- F-02 – roczne statystyczne sprawozdanie finansowe (zawiera dane jednostki, bilans, rachunek

zysków i strat)

F-01/I-01 – sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz nakładach na

środki trwałe – sprawozdanie przekazuje się do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego co
kwartał, ujmując dane narastająco od początku roku,

Z-03 - sprawozdanie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu,

F-03 –sprawozdanie o stanie i ruchu środków trwałych,

G-01 – sprawozdanie o zużyciu i zapasach wybranych materiałów,

P-01 – sprawozdanie o produkcji,

DG-1 – meldunek o działalności gospodarczej.

Dane podawane są w tysiącach złotych bez przecinków, wykorzystywane są tylko dla celów
statystyki.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie podstawowe elementy obejmuje sprawozdanie finansowe?
2. Które jednostki mają obowiązek sporządzać bilans?
3. Na czym polega uproszczenie bilansu i kiedy jest dozwolone?
4. Jaką metodą sporządza się bilans?
5. Jakie obowiązują zasady wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów na dzień

bilansowy?

6. Gdzie zawarte są obowiązujące wzory elementów sprawozdań finansowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Jakim sprawozdaniem jest rachunek zysków i strat?
8. Czym różni się wariant porównawczy rachunku zysków i strat od wariantu kalkulacyjnego?
9. Jakie podmioty muszą sporządzić zestawienie zmian w kapitale własnym?
10. Jaka jest struktura zestawienia zmian w kapitale własnym?
11. Jakie informacje dostarcza zestawienie zmian w kapitale własnym?
12. W jakim ujęciu sporządza się rachunek przepływów pieniężnych?
13. Jakimi metodami sporządza się rachunek przepływów pieniężnych?
14. Jaka jest rola informacji dodatkowej?
15. Co powinna zawierać informacja dodatkowa?
16. Jaka jest obowiązująca struktura informacji dodatkowej?
17. Kto ma obowiązek sporządzać sprawozdanie z działalności?
18. Co to jest konsolidacja sprawozdań finansowych?
19. Jakimi metodami sporządza się sprawozdania skonsolidowane?
20. Na czym polega badanie sprawozdania finansowego?
21. Kto zatwierdza sprawozdanie finansowe?
22. Które jednostki podlegają badaniu?
23. Gdzie ogłaszane są sprawozdania finansowe?
24. Jakie elementy sprawozdania finansowego podlegają ogłoszeniu?
25. Jakie obowiązki ma jednostka wobec GUS w zakresie sprawozdawczości?
26. Jakie sprawozdania składa jednostka do urzędu statystycznego?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wycena aktywów.

Przedsiębiorstwo „X” prowadzi sprzedaż na rzecz drobnych odbiorców. Posiada należności o
różnej strukturze okresu przedawnienia oraz informacje na podstawie doświadczeń z lat
ubiegłych co do możliwości windykacji w poszczególnych przedziałach okresów przedawnienia.

czas
przeterminowania
w dniach

0 - 30

31 - 90

91 - 150

151- powyżej

Ogółem

wartość
należności

12 000,00

9 000,00

7 500,00

400,00

28 900,00

windykacja 98%

85%

75% 30% x

odpis
aktualizujący

wartość
bilansowa
należności po
dokonaniu odpisu

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) obliczyć wartość odpisu aktualizującego,
4) dokonać dekretacji odpisu,
5) obliczyć wartość bilansową należności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- ustawa o rachunkowości,
- arkusze ćwiczeniowe,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy,

Ćwiczenie 2
Bilans przedsiebiorstwa.
Spółka XYZ posiada informacje wynikające z ksiąg rachunkowych na koniec roku obrotowego.
1. Fundusz emerytalny

5 000,00

2. Weksle własne 1

000,00

3. Gotówka

2 000,00

4. Należności od odbiorców

9 000,00

5. Zobowiązania wobec pracowników

2 200,00

6. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

13 000,00

7. Kapitał rezerwowy

25 000,00

8. Zaliczki otrzymane na dostawy

10 000,00

9. Podatki i opłaty 23

000,00

10. Maszyny i urządzenia – netto

13 000,00

11. Umorzenie maszyn i urządzeń 12

000,00

12. Budynki według wartości początkowej 84

000,00

13. Kapitał zapasowy

12 000,00

14. Rachunek bieżący 13

000,00

15. Pożyczki długoterminowe udzielone

1 200,00

16. Środki trwałe w budowie

5 000,00

17. Dywidendy

3 000,00

18. Kapitał podstawowy

58 000,00

19. Zysk/strata

20. Kredyty bankowe o terminie spłaty 24 miesiące 34

000,00

21. Należności sporne

3 000,00

22. Wynagrodzenia

9 000,00

23. Licencje według wartości bieżącej 9

500,00

24. Odpisy z zysku

2 000,00

25. Zapłacone odsetki

3 000,00

26. Wartość firmy

3 000,00

27. Przychody ze sprzedaży 37

000,00

28. Wzrost akcji własnych 3

000,00

29. Pożyczki otrzymane – termin 2 lata

2 000,00

30. RMK czynne krótkoterminowe

4 000,00

31. Umorzenie budynków

16 000,00

32. Materiały 3

000,00

33. Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów Dt

200,00

34. Towary

5 000,00

35. Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów Ct

400,00

36. Odpis aktualizujący należności od odbiorców

450,00

37. Podatek dochodowy

3 000,00

38. Rezerwa na podatek dochodowy

1 000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić bilans w pełnej wersji, wybierając potrzebne dane,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- ustawa o rachunkowości,
- druk bilansu,
- kalkulator.

Ćwiczenie 3
Rachunek zysków i strat.
Przedsiębiorstwo zebrało niezbędne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego:
1. Zapłacone odsetki od kredytów bankowych

7 000,00

2. Koszty według rodzaju

500 000,00

3. Wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia

90 000,00

4. Podatek dochodowy od osób prawnych (19%)

..................

5. Sprzedane akcje własne 60

000,00

6. Zwiększenie stanu produktów

130 000,00

7. Zapłacone dyskonto weksla

400,00

8. Otrzymane kary z tytułu nie wywiązania się z umów

1 300,00

9. Przychody ze sprzedaży patentu

80 000,00

10. Dodatnie zrealizowane różnice kursowe

11 000,00

11. Wartość bieżąca sprzedanego patentu

65 000,00

12. Odpis nieściągalnych należności 12

000,00

13. Przychody ze sprzedaży towarów

150 000,00

14. Straty losowe

3 100,00

15. Odszkodowanie za straty losowe

2 000,00

16. Otrzymane dywidendy

45 000,00

17. Przychody netto ze sprzedaży produktów

750 000,00

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- druk rachunku zysków i strat,
- kalkulator.

Ćwiczenie 4
Rachunek zysków i strat.
Przedsiębiorstwo zebrało niezbędne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego:
1. Koszt sprzedaży produktów gotowych

93 000,00

2. Odpis na należności wątpliwe 2

000,00

3. Koszty sprzedaży 8

000,00

4. Wartość towarów zniszczonych na skutek zdarzeń losowych

500,00

5. Otrzymane odsetki ustawowe

600,00

6. Podatek dochodowy od osób prawnych (19%)

...............

7. Wartość początkowa zlikwidowanego środka trwałego 5

200,00

8. Wartość netto zlikwidowanego środka trwałego 4

000,00

9. Koszty zarządu 10

000,00

10. Przychody netto ze sprzedaży produktów gotowych

160 000,00

11. Przychody ze sprzedaży zbędnych materiałów 1

000,00

12. Wartość sprzedanych zbędnych materiałów 1

200,00

13. Otrzymane odsetki od środków pieniężnych na lokacie

1 500,00

14. Otrzymane odsetki od posiadanych obligacji

1 300,00

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby

wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić rachunek zysków i strat w odpowiednim wariancie,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
- ustawa o rachunkowości,
- druk rachunku zysków i strat,
- kalkulator.

Ćwiczenie 5
Zestawienie zmian w kapitałach.
Bilans spółki ABC na początek i na koniec roku wykazywał równowagę bilansową. Strona
pasywów w części kapitałów własnych przedstawiała się następująco:

Pozycje pasywów

na początek roku

na koniec roku

1. Kapitał podstawowy

10 000,00

10 800,00

2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

- 600,00

- 500,00

3. Kapitał zapasowy

2 000,00

3 000,00

4. Kapitał z aktualizacji wyceny

1 000,00

800,00

5. Wynik finansowy

300,00

400,00

Razem:

12 700,00

14 500,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacje dodatkowe:

1. Wartość zysku z ubiegłego roku została podzielona – przeznaczono na zwiększenie

kapitału zapasowego 300,00.

2. Wspólnicy wpłacili część należnych wpłat z tytułu wykupu akcji.
3. Spółka wyemitowała 100 akcji w cenie nominalnej 10,00, cena emisyjna wyniosła 15,00.
4. Sprzedano środek trwały, w przeszłości przeszacowany o 200. Wartość przyrostu cen

sprzedanego środka przeznaczono na kapitał zapasowy.

5. Umorzono 20 akcji w cenie nominalnej.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić zestawienie zmian w kapitałach,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
- ustawa o rachunkowości,
- druk zestawienia zmian w kapitałach,
- kalkulator.

Ćwiczenie 6
Rachunek przepływów pieniężnych.
Przedsiębiorstwo posiada informacje za bieżący okres wynikające z ewidencji w księgach
rachunkowych:
1. zysk netto bieżącego okresu 117 200,00
2. amortyzacja za bieżący okres 30 800,00
3. zrealizowane ujemne różnice kursowe w związku ze spłatą kredytu 4 400,00
4. zapłacono odsetki od kredytu 3 200,00, otrzymano odsetki od lokat bankowych 1 200,00
5. otrzymano nieodpłatnie środek trwały 2 400,00, poniesione dodatkowe koszty likwidacji
środka trwałego 4 800,00
6. zmniejszenie stanu rezerw bilansowych 400,00
7. zapasy na początek 18 400,00, na koniec 22 400,00
8. wzrost należności o 7 400,00, odpisy aktualizujące należności wzrost o 600
9. wzrost zobowiązań 14 000,00
10. zmiana rozliczeń międzyokresowych:
czynne na początek 7 200,00, na koniec 10 800,00
bierne na początek 4 800,00, na koniec 7 200,00
11. zakupiono za gotówkę licencję 8 000,00 oraz środek trwały 64 000,00
12. zakupiono za gotówkę obce papiery dłużne 400,00
13. otrzymano kredyt 18 000,00
14. spłacono kredyt 13 600,00 (z uwzględnieniem różnic kursowych 4 400,00)
15. zapłacono odsetki od kredytu 3 200,00
16. środki pieniężne na początek 26 800,00, na koniec 109 600,00.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) sporządzić rachunek przepływów środków pieniężnych metoda pośrednią,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
- ustawa o rachunkowości,
- druk rachunku przepływów środków pieniężnych,
- kalkulator.

Ćwiczenie 7

Użytkownicy sprawozdań.

Ogłoszone sprawozdanie finansowe spółki akcyjnej jest dostępne w Monitorze Polskim B. Jakie
informacje będą istotne dla użytkowników, którzy:

1. udzielają jednostce kredytu inwestycyjnego, długoterminowego,
2. chcą nabyć akcje jednostki,
3. podejmują w jednostce decyzje finansowe,
4. chcą podpisać długoterminowe umowy, które uzależniają ich działanie od kontynuacji

działalności jednostki,

5. są konkurentami jednostki.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać analizy użyteczności określonych sprawozdań finansowych, dla wymienionych

przypadków.

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- ustawa o rachunkowości,

Ćwiczenie 8
Przykład całościowy w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym.
Przedsiębiorstwo produkcyjno-handlowe, spółka z o.o. jest podatnikiem VAT. Koszty księguje
w zespole 4 i 5 na bieżąco, na podstawie tych samych dokumentów. Do ewidencji materiałów
stosowane są ceny stałe, wyrobów gotowych planowany techniczny koszt wytworzenia, towarów
ceny sprzedaży netto. Operacje gospodarcze dotyczą miesiąca grudnia. Salda kont na początek
grudnia wynoszą:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki trwałe 338

800,00

Wartości niematerialne i prawne

2 232,00

Umorzenie środków trwałych 29

330,00

Umorzenie wartości niematerialnych i
prawnych
1

488,00

Kasa 2

460,00

Rachunek bankowy

171 000,00

Kredyty krótkoterminowe

180 000,00

Rozrachunki z odbiorcami

1 340,00

Materiały 3

800,00

OCE materiały Ct

96,00

Towary 270

000,00

OCE marża 70

000,00

Amortyzacja 15

945,00

Zużycie materiałów i energii

37 900,00

Usługi obce

7 940,00

Wynagrodzenia 142

000,00

Świadczenia na rzecz pracowników 68 444,00
Rozliczenie kosztów

272 229,00

Koszty zarządu 30

262,00

Koszty handlowe

47 071,00

Wyroby gotowe

42 000,00

OCE wyroby gotowe Dt

200,00

RMK czynne (czynsz)

800,00

Sprzedaż produktów

284 000,00

Koszt własny sprzedaży 172

000,00

Sprzedaż towarów

428 600,00

Wartość sprzedaży towarów
w cenie zakupu

319 736,00

Przychody finansowe

980,00

Koszty finansowe

1 240,00

Zyski nadzwyczajne

228,00

Straty nadzwyczajne

289,00

Kapitał zakładowy 320

000,00

Kapitał zapasowy

161 851,00

Podatek dochodowy

85 657,00

Rozrachunki publiczno prawne

t11 614,00

Rozrachunki z dostawcami

700,00

1. FV zakupu materiałów netto

5 000,00

VAT

1 100,00

brutto

6 100,00

2. PZ przyjęcie materiału do magazynu w cenie ewidencyjnej

5 100,00

3. Pk odchylenia na przyjęte materiały
4. Rw wydano do produkcji podstawowej materiały 4

000,00

5. Fv zakupu towarów netto

25 000,00

VAT

5 500,00

brutto

30 500,00

6. Dowód przyjęcia towarów (marża 15%)
7. FV sprzedaży wyrobów gotowych netto

35 000,00

VAT

7 700,00

brutto

42 700,00

8. Wz rozchód sprzedanych wyrobów gotowych

20 000,00

9. FV sprzedaży towarów netto

120 000,00

VAT

26 400,00

brutto

146 400,00

10. Dowód wydania towarów

100 000,00

11. Pk bieżące rozliczenie kosztów czynszu lokalu sklepowego

400,00

12. Pk amortyzacja środków trwałych 1

535,00

a) koszty wydziałowe 800,00
b) koszty zarządu 245,00
c) koszty handlowe 490,00
13. Pk amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych – koszty zarządu

62,00

14. Rk zapłacono gotówką za naprawę samochodu dostawczego
wykorzystywanego do celów działalności handlowej netto

150,00

VAT

33,00

brutto

183,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. WB spłata raty kredytu kapitał 20

000,00

odsetki

1 000,00

16.WB przelew zobowiązań publiczno-prawnych

11 614,00

17. Pw przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu

14 000,00

18. FV za energię elektryczną zużyta według licznika netto

700,00

a) w administracji 100,00
b) w wydziałach produkcyjnych 400,00
c) w sklepie 200,00
VAT

154,00

brutto

854,00

19. LP wynagrodzenia brutto

14 200,00

a) pracownicy produkcji 8 400,00
b) pracownicy handlu 2 800,00
c) pracownicy wydziałowi 1 400,00
d) pracownicy zarządu 1 600,00
20. Pk wyksięgowanie odliczeń: 4

428,39

a) składki na ubezpieczenia społeczne 2 656,82
b) składki na ubezpieczenia zdrowotne 981,17
c) zaliczki na podatek dochodowy 790,40
21. Pk narzuty na wynagrodzenia

2 952,18

a) pracownicy produkcji 1 746,36
b) pracownicy handlu 582,12
c) pracownicy wydziałowi 291,06
d) pracownicy zarządu 332,64
22. WB opłacono przelewem prenumeratę wydawnictw dzienników
urzędowych na następny rok netto

1 200,00

VAT

264,00

brutto

1 464,00

23. Pk obciążono odbiorcę odsetkami za nieterminową zapłatę 82,00
24. WB przelew wynagrodzeń dla pracowników

9 771,61

25. WB sprzedano wyemitowane udziały:
a) wartość nominalna 20 000,00
b) wartość emisyjna 24 000,00
26. Pk przeksięgowanie kosztów wydziałowych .....................
27. Pk rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia (zakładając, że cała produkcja jest
zakończona)
28. Pk odchylenia na przyjęte wyroby
29. Wb utworzono kapitał rezerwowy z wpłat wspólników

8 000,00

30. Pk rozliczenie odchyleń marża na sprzedane towary
31. Pk rozliczenie odchyleń na sprzedane wyroby gotowe
32. Pk rozliczenie odchyleń na rozchód materiałów
33. Pk rozliczenie podatku VAT:
a) przeksięgowanie podatku naliczonego
b) przeksięgowanie podatku należnego
34. Pk ujawniono niedobór towarów w sklepie

600,00

35. Pk rozliczenie niedoboru – uznany za zawiniony

600,00

36. Pk utworzono odpis aktualizujący na niedobór zawiniony

600,00

37 Pk rozliczenie różnic na podatek dochodowy odroczony
a) rezerwy
b) aktywu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38. Pk księgowania roczne związane z ustaleniem wyniku finansowego brutto metodą
kalkulacyjną
39. Pk naliczenie podatku dochodowego od osób prawnych 19%

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta na podstawie sald początkowych,
4) zaksięgować operacje gospodarcze,
5) dokonać stosownych rozliczeń do operacji: 30, 31, 32, 37, 39,
6) ustalić wynik finansowy metoda kalkulacyjną,
7) sporządzić bilans,
8) sporządzić rachunek zysków i strat,
9) sporządzić zestawienie zmian w kapitale,
10) sporządzić rachunek przepływów wybrana metodą.
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.4 poradnika,
- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,
- ustawa o rachunkowości,
- literatura poradników do jednostek modułowych Z1.02, Z1.03, Z1.04,
- druki sprawozdań finansowych,
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.

Ćwiczenie 9

Przykład całościowy w przedsiębiorstwie świadczącym usługi.

Firma świadcząca usługi posiada salda kont:
Środki trwałe 12

000,00

Umorzenie środków trwałych 3

000,00

Rachunek bieżący 8

000,00

Kapitał właścicieli 17

000,00

Firma jest podatnikiem VAT, ewidencjonuje koszty tylko w zespole 5, stosując konta: Koszty
działalności podstawowej, Koszty zarządu. Zakupione materiały nie podlegają magazynowaniu.

Operacje gospodarcze:
1. FV za sprzedaż usługi netto

1 500,00

VAT 7%

105,00

brutto

1 605,00

2. FV za zakup materiałów do świadczenia usług netto

3 500,00

VAT 22%

770,00

brutto

4 270,00

3. FV za benzynę do samochodu wykorzystywanego do celów ogólnych
netto

500,00

VAT 22%

110,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

brutto

610,00

4. FV za sprzedaż usługi netto

1 200,00

VAT 7%

84,00

brutto

1 284,00

5. FV zakup aparatu telefonicznego netto

900,00

VAT 22%

198,00

brutto

1 098,00

6. Pk amortyzacja za bieżący miesiąc 400,00
a) działalność podstawowa 300,00
b) działalność ogólnozakładowa 100,00
7. LP wynagrodzenia brutto

3 000,00

a) pracownika podstawowego 2 000,00
b) pracownika administracji 1 000,00
8. Pk narzuty na wynagrodzenia

623,70

a) pracownika podstawowego 415,80
b) pracownika administracji 207,90
9. Pk wyksięgowanie odliczeń z wynagrodzeń

a) składki na ubezpieczenia społeczne 561,30

b) składki na ubezpieczenia zdrowotne 207,29
c) zaliczki na podatek dochodowy 147,20
10. Wb odsetki od środków na rachunku bankowym

52,00

11. Wb przelew podatku od nieruchomości 300,00
12. Wb pobrana opłata przez bank za prowadzenie rachunku

40,00

13. LT likwidacja zużytego środka trwałego
a) wartość początkowa 4 000,00
b) dotychczasowe umorzenie 3 800,00
14. Pk Przeksięgowanie technicznego kosztu wytworzenia usług
15. Pk Księgowania roczne zawiązane z ustaleniem wyniku finansowego odpowiednia metodą

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić literaturę,

2) zapoznać się z treścią zadania,

3) otworzyć konta na podstawie sald początkowych,

4) zaksięgować operacje gospodarcze,

5) ustalić wynik finansowy odpowiednią metodą,

6) sporządzić bilans uproszczony,

7) sporządzić rachunek zysków i strat w odpowiednim wariancie.

8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

- literatura punktu 4.4 poradnika,

- załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości,

- ustawa o rachunkowości,

- literatura poradników do jednostek modułowych Z1.02, Z1.03, Z1.04,

- druki sprawozdań finansowych,

- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy sprawozdania finansowego?

2) określić, które jednostki mają obowiązek sporządzać sprawozdanie

Finansowe?

3) określić zasady wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów

na dzień bilansowy?

4) odnaleźć w przepisach obowiązujące wzory sprawozdań finansowych?

5) określić jaką metodą sporządza się bilans?

6) określić jakimi metodami sporządza się rachunek zysków i strat?

7) określić różnice ujęcia kosztów w wariancie kalkulacyjnym i

porównawczym?

8) sporządzić bilans?

9) sporządzić rachunek zysków i strat w obydwu wariantach?

10) określić, które podmioty muszą sporządzić zestawienie zmian w kapitale

(funduszu) własnym i rachunek przepływów pieniężnych?

11) sporządzić zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym?

12) określić jakimi metodami sporządza się rachunek przepływów

pieniężnych?

13) sporządzić rachunek przepływów pieniężnych?

14) określić rolę informacji dodatkowej?

15) określić co powinna zawierać informacja dodatkowa?

16) określić, które podmioty mają obowiązek sporządzać sprawozdanie

z działalności?

17) określić na czym polega konsolidacja sprawozdań finansowych?

18) określić jakimi metodami sporządza się sprawozdania skonsolidowane?

19) określić na czym polega badanie sprawozdania finansowego?

20) wymienić organy zatwierdzające sprawozdanie finansowe?

21) określić, które jednostki podlegają badaniu?

22) podać w jaki sposób ogłaszane są sprawozdania finansowe?

23) określić użytkowników sprawozdań finansowych?

24) określić jakie obowiązki ma jednostka wobec GUS w zakresie

Sprawozdawczości?

25) sporządzić sprawozdanie do urzędu statystycznego?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5 Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem komputera

4.5.1. Materiał nauczania

Ćwiczenia komputerowe dla tej jednostki szkoleniowej zostały opracowane w taki sposób,

by można było je stosować, w typowym finansowo – księgowym programie komputerowym
w celu sporządzania bilansu i rachunku zysków i strat.

Musisz w tej jednostce wykorzystać umiejętności komputerowe zdobyte w jednostkach

szkoleniowych: Z1.01 – Organizowanie rachunkowości w przedsiębiorstwie i Z1.02 –
Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych przedsiębiorstwa.

Zamknięcie miesiąca i roku

Zestawienie bilansu i rachunku zysku i strat na koniec roku obrachunkowego będziesz mógł

sporządzić w programie po zaksięgowaniu dokumentów i zamknięciu miesiąca oraz roku. Przed
zamknięciem miesiąca (Wybieraj kolejno <Rok> <Zamknięcie miesiąca>) wykonaj kopię
bezpieczeństwa danych firmy. Zwykle w programie mogą być otwarte dwa sąsiednie okresy
sprawozdawcze tzn., że jeżeli nie było jeszcze księgowań w okres o dwa miesiące późniejszy, to
możesz zaksięgować dokument w okres poprzedni. Przepisy dopuszczają księgowanie
dokumentów w poprzedni miesiąc do 15-tego następnego miesiąca. Zamknięcie roku (<Rok>
<Zamknięcie roku> jest operacją księgową, wykonaną przez program, a dotyczącą:
-

zebrania danych z całego roku obrachunkowego,

przeksięgowania sald kont wynikowych na konto wyniku finansowego,

obliczenia rachunku zysku i strat,

sporządzenia bilansu.

W celu uzyskania powyższych informacji będziesz musiał sporządzić w programie właściwe
raporty. Przed zamknięciem roku skorzystaj z propozycji programu i wykonaj archiwizację
danych.
Po zamknięciu roku możesz wykonać jeszcze ostateczne zatwierdzenie roku, które uniemożliwi
wykonywanie jakichkolwiek operacji na tym roku. W trakcie zamykania roku stosuj się
bezwzględnie do komunikatów pojawiających się na ekranie (czytaj dokładnie każdy
komunikat):
-

po obliczeniu przez program rachunku zysków i strat odpowiedz <Zapisz>, by dokonać jego

zapisu,

na pytanie wykonania przeksięgowań z kont wynikowych na konto bilansowe <wynik

finansowy> odpowiedz pozytywnie, w przeciwnym razie zamykanie roku zostanie
przerwane.

Jeśli proces zamykania roku zakończy się pomyślnie, program powinien automatycznie obliczyć
końcowy bilans z uwzględnieniem kwot przeksięgowanych i zapisać go do bazy danych.

Bilans

Jeśli chcesz przeglądać obliczony w programie bilans powinieneś wybrać z menu głównego
funkcję <Raporty> <Zestawienia> <Bilans> <Oblicz>, określić okres, dla którego będziesz
sporządzał bilans oraz potwierdzić wykonanie operacji. Możesz w programie definiować inne
układy bilansu bądź modyfikować te które zostały wprowadzone (standardowo w programie
wprowadzony jest układ pozycji bilansu zgodny z ustawą o rachunkowości). Pamiętaj jednak,
abyś wszystkim kontom określonym w planie kont jako konta bilansowe, przyporządkował
właściwą pozycję w bilansie.
Struktura bilansu prezentowana jest zwykle w postaci drzewa ( na pewno stosujesz to
określenie np. w stosunku do struktury folderów i podfolderów). Drzewo możesz przeglądać,
przewijając pozycje przy pomocy klawiszy strzałek lub paska przewijania. Zwinięcia bądź
rozwinięcia danego poziomu na drzewie możesz dokonywać używając klawisza <Enter> lub

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w niektórych przypadkach stosując klawisze „+”, „_” i „*” z klawiatury numerycznej.
Definiowanie nowego układu bilansu jest bardzo pracochłonne, gdyż wymaga zdefiniowania
każdej pozycji w bilansie od początku, dlatego warto skopiować bilans już zdefiniowany
i wprowadzać w nim zmiany.

Jeśli chcesz skopiować wszystkie pozycje w bilansie z już istniejącego układu powinieneś

wykonać następujące czynności:
-

zdefiniować nowy układ bilansu (jego zawartość na razie będzie pusta) wybierając kolejno

<Ustawienia> <Układy bilansu> <Dodaj> <wprowadź nazwę układu>,

użyj nowo zdefiniowanego układu,

wskaż układ, który będziesz chciał kopiować (<Układy> <Kopiuj>,

wybierz opcję <Użyj>.

Pozycje skopiowanego układu pojawią się w nowo zdefiniowanym układzie . Możesz już

dokonywać ich modyfikacji.

Modyfikowanie pozycji w bilansie wymaga następujących czynności:

wskaż układ, którego pozycje będziesz modyfikował (<Ustawienia> <Układy> <Wybierz>

wskaż układ <Użyj>,

wskaż pozycję, której opis będziesz chciał zmodyfikować,

wybierz opcję <Popraw>,

wprowadź nowy opis pozycji,

zapisz zmiany.

Zdefiniowanie nowej pozycji w bilansie wymaga następujących czynności:

wskaż pozycję w układzie, do której będziesz chciał zdefiniować pozycję podrzędną,

wybierz opcję <Dodaj>,

wprowadź opis dla nowej pozycji,

zapisz nowe ustawienia.

Do określonej pozycji w bilansie możesz przypisać konto (<Ustawienia> <Układ bilansu>

ustaw kursor na odpowiedniej pozycji, <Konta> wskaż konto, które chcesz przypisać
<Przypisz>).

Rachunek zysków i strat

Zestawienie rachunku i strat na koniec roku obrachunkowego sporządzisz wybierając

<Raporty> <Zestawienia> <Rachunek zysków i strat> <Oblicz>. Zostanie wczytany i obliczony
standardowy układ rachunku zysku i strat. Układ rachunku zysków i strat możesz, analogicznie
jak dla bilansu, definiować i modyfikować (<Ustawienia> <Układ Rachunku zysków i strat>
<Wybierz>). Każde nowe konto wynikowe musi mieć określoną pozycję w układzie rachunku
zysków i strat (postępuj analogicznie jak dla bilansu, aby przypisać konto wynikowe do
określonej pozycji w rachunku zysków i strat). Sposób poruszania się po drzewie układu
rachunku zysku i strat i identyczny jak dla bilansu.

Obroty i zapisy na kontach

W każdym momencie pracy z programem możesz kontrolować zapisy i obroty na kontach

wybierając:
-

<Ustawienia> <Plan kont> wskaż numer konta i przycisk <Obroty>. Z okna <Obroty> masz

również dostęp do zapisów na koncie, po wybraniu opcji <Zapisy>.

z menu głównego <Raporty> <Konta> <Obroty konta> / <Zapisy na koncie>.

Możesz również przeglądać obroty na kontach zbiorczo np. z podziałem na: konta aktywne,

obroty kont w danym miesiącu bądź roku itp.

Zestawienia rejestrów

Jeśli zaksięgujesz dokument bądź chociaż wypełnisz jego cześć stanowiącą rejestr

i umieścisz go w buforze, możesz przeglądać zapisy w rejestrach . Dla rejestrów VAT można
tworzyć zestawienia kompleksowe (<Raporty> <Zestawienia> <Zestawienia rejestrów VAT>)
lub przeglądać zawartość każdego rejestru oddzielnie (<Rejestry> <Sprzedaż / <Zakup>).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dziennik księgowań

Zestawień wprowadzonych dokumentów dokonuje się z kilku miejsc w programie,
w zależności od tego, czy dokument by czy nie zaksięgowany. Dla dokumentów w buforze
postępuj w następujący sposób:
-

wyświetl listę dokumentów w buforze (<Dokumenty> <Przeglądanie>),

uporządkuj dokumenty np. wg numerów operacji bądź numeru dokumentu itp.,

zaznacz dokumenty do zestawienia (zwykle zaznaczamy wszystkie stosując klawisz Ctrl lub

podwójne kliknięcie myszką w obszarze numeracji,

wybierz opcję <drukowanie>,

<Wykonaj> - zestawienie dokumentów w buforze zostanie wydrukowane.

Dla dokumentów zaksięgowanych postępuj w następujący sposób:

wybierz <Raporty> <Dokumenty> <Zestawienie kontrolne księgowań> - otrzymasz tylko

zestawienie robocze,

wybierz <Raporty> <Dokumenty> <Wydruk dziennika> - otrzymasz wydruk dziennika

księgowań w układzie zgodnym z obowiązującą ustawą o rachunkowości.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

w programie komputerowym.
1. Jakie czynności powinieneś wykonać przed sporządzeniem bilansu i rachunku zysku i strat?
2. W jaki sposób zamkniesz miesiąc i rok obrachunkowy?
3. Gdzie możesz przeglądać obliczony bilans?
4. W jaki sposób wykonasz zestawienie rachunku zysków i strat?
5. Jak można zdefiniować nowy układ bilansu / rachunku zysków i strat?
6. Jak zmodyfikujesz pozycję w bilansie / rachunku zysków i strat?
7. W jaki sposób możesz dodać nową pozycję w bilansie / rachunku zysków i strat?
8. Jak przypiszesz konto bilansowe do układu bilansu?
9. Jak przypiszesz konto wynikowe do układu rachunku zysków i strat?
10. W jaki sposób możesz kontrolować zapisy i obroty na kontach?
11. Jak możesz sporządzić zestawienie dla rejestrów VAT?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenia 1

Utwórz nową firmę w programie finansowo-ksiegowym o następujących danych:

pełna nazwa firmy - Zakład Konfekcyjny MOENA,

nazwa skrócona (kod firmy) – MOENA,

NIP – 112-700-10-40,

regon – 569234562,

adres - ul. Zachodnia 11; 94-062 Łódź,

rachunek kosztów: tylko konta zespołu „4” i „5”, oraz RW wg „5”,

struktura własności firmy – Spółka Z O.O,

rok obrachunkowy – firma rozpoczęła działalność z dniem 200_-01-01

typ prowadzonej działalności: produkcyjna - handlowa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uruchomić program finansowo-księgowy,
2) wybrać opcję <Nowa>,
3) określić w oknie zakładania nowej firmy położenie folderu z danymi firmy oraz wprowadzić

wymagane dane,

4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy,
5) odpowiedzieć twierdząco w oknie generowania planu kont, aby wygenerować wzorcowy

plan kont.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 2

Wprowadź dane dodatkowe firmy w programie: bank PEKAO SA /Odział w Zgierzu, bank

PEKO SA; nr rachunku bankowego – 61 1240 0000 1222 1111 0001 2222; Urząd Skarbowy
w Łodzi; 55-555 Łódź, ul. Kościuszki 25.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać <Kartoteki> <Rachunki>, aby wprowadzić rachunek bankowy,
2) wybrać <Kartoteki> <Urzędy>, aby wprowadzić urząd skarbowy,
3) zapisać wprowadzone bądź zmodyfikowane dane.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 3

Dokonaj ustawień parametrów pracy dla firmy (pozostałe pozostaw bez zmian); ustaw

następujące parametry:

Tabela 4.5.3.1. Konta specjalne

KONTA SPECJALNE

Konto różnic kursowych Wn

755

Konto różnic kursowych po Ma

755

Przychody przyszłych okresów

844-1

Konto techniczne przeszacowania walut

200

Konto księgowania odsetek WN

757-2

Konto księgowania odsetek po Ma

752-2

Wynik finansowy

860

Rozliczenie kosztów zespołu „4”

490

Źródło: opracowanie własne

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać w oknie głównym programu <Ustawienia> <Parametry> <Konta specjalne>,
2) odszukać kolejno parametry do modyfikacji i dokonywać ich ustawień,
3) zapisać.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 4
Wprowadź do kartoteki <Kontrahenci> następujących kontrahentów i pracownika:
Dostawcy:
1. Zakład Włókienniczy ALDONA – ul. Długa 12/15; 95-100 Zgierz; NIP – 732-111-10-11;

regon – 289025678; bank PEKO BP; nr rachunku bankowego: 04 1230 2002 3003 4004
5005 6006,

2. Zakład Energetyczny- ul. Barona19/1; 95-100 Zgierz; NIP – 732-600-20-20; regon –

221156310; bank Śląski; nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 0003 0004 0005 0006.

Odbiorca:
1. Sklep Ogólnoprzemysłowy „ANNA” – ul. Więckowskiego 5/10; 95-090 Łódź; NIP – 732-

000-23-56; regon – 321321321; bank PEKO SA; nr rachunku bankowego: 61 0000 1234
2345 0000 2222 2345,

Pracownik:
Jan Kowalski – NIP 116-869-13-14; pesel 60010133333; urodzony w Łodzi; adres: 3Maja 2/1;
95-100 Zgierz; Urząd Skarbowy w Zgierzu; bank PEKO BP; rachunek: 04 0011 9111 1234 2345
1212 1111.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać opcję <Kontrahenci> z menu głównego programu,
2) wybrać opcję <Nowy> (Dodaj),
3) wypełniać w oknie „Nowy kontrahent” kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku itd.,
4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować tak dla każdego nowego kontrahenta.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 5

Utwórz nowy układ bilansu pod nazwą <bilans 200_>.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zdefiniować nowy układ bilansu (jego zawartość na razie będzie pusta) wybierając kolejno

<Ustawienia> <Układy bilansu>,

2) wybrać <Dodaj>,
3) wprowadzić nazwę dla nowego układu,
4) wybrać <Użyj>, aby użyć nowo zdefiniowanego układu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

Skopiuj wszystkie pozycje w bilansie z układu standardowego do nowego układu

<bilans_200_)> (musisz najpierw wykonać ćwiczenie poprzednie).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wskazać układ, który będziesz chciał kopiować: <Układy> <Kopiuj>,
2) wybrać opcję <Użyj>.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 7

Zmodyfikuj pozycję <Półprodukty i produkty w toku> w bilansie <bilans 200_> na

<Produkty w toku>, a pozycję <Środki pieniężne> na <Inne środki pieniężne>.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wskazać układ, którego pozycje będziesz modyfikował (<Ustawienia> <Układy> <Wybierz>

wskaż układ <Użyj>,

2) wskazać pozycję, której opis będziesz chciał zmodyfikować,
3) wybrać opcję <Popraw>.
4) wprowadzić nowy opis pozycji,
5) zapisać zmiany.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 8
1. Zdefiniuj nowe konta analityczne w programie :

dla konta syntetycznego – materiały podstawowe: puch gęsi i puch syntetyczny,

dla konta syntetycznego – wyroby gotowe: kołdry puchowe i kołdry syntetyczne,

dla konta syntetycznego – niedobory, szkody: niedobory i nadwyżki.

2. Zdefiniuj w programie nowe konto analityczne,: 409 – usługi transportowe.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać <Plan kont> wskaż konto syntetyczne <Dodaj> - określić parametry konta

(bilansowe),

2) wybrać <Plan kont> <Dodaj> - określić parametry nowego konta analitycznego: wynikowe,

zwykłe

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 9

Przypisz nowe konto syntetyczne do układu rachunku zysków i strat.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybierać <Ustawienia> <Układ rachunku zysków i strat>,
2) ustawić kursor na odpowiedniej pozycji w RZiS,
3) wybrać opcję <Konta>,
4) wskazać konto, które chcesz przypisać,
5) wybrać opcję <Przypisz>,
6) skontrolować pozycję konta w układzie RZiS.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 10
Wprowadź do programu bilans otwarcia:
Aktywa

Tabela 4.5.3.2. Aktywa

Nazwa konta

Kwota

Kasa 10

000,00

Rachunek bieżący 15

000,00

Kredyty krótkoterminowe

2 500,00

Materiały podstawowe: puch z gęsi

20 kg x 25,00

500,00

Materiały podstawowe: puch syntetyczny 10 kg x 11,44

114,40

Wyroby gotowe: kołdra puchowa

100 x 122,00

12 200,00

Wyroby gotowe: kołdra syntetyczna

15 x 55,00

825,00

Rozrachunki z odbiorcami: Sklep „ANNA” (FVS 14/05; płatność – dzisiaj)

850,00

Środki trwałe – maszyny i urządzenia 335

500,00

Razem 377

489,40

Źródło: opracowanie własne

Pasywa

Tabela 4.5.3.3. Pasywa

Nazwa konta

Kwota

Kapitał zakładowy 225

000,00

Kapitał zapasowy

50 000,00

Umorzenie środków trwałych 5

000,00

Rozrachunki z dostawcami: ALDONA (FVZ121/05 płatność – dzisiaj)

740,00

Kredyt bankowy długoterminowy 96

749,40

Razem 377

489,40

Źródło: opracowanie własne

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w programie opcję <Bilans> <Wprowadź bilans otwarcia>,
2) wybrać listy kont konto, na którym będziesz rejestrował saldo,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wprowadzić kwoty po odpowiedniej stronie Wn lub Ma (Pamiętaj o zasadach wprowadzania

rozrachunków!),

4) zapisać wprowadzone dane do bufora,
5) skontrolować po wprowadzeniu całego bilansu otwarcia sumy kwot po stronie Wn i Ma,
6) zapisać do ksiąg.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 11
Zaksięguj w programie następujące operacje gospodarcze:
1. 1-FVZ 25/05 – za zakupione materiały z zakładu ALDONA:
-

puch z gęsi

10 kg x 26,00 = 260,00,

puch syntetyczny

20 kg x 12,00 = 240,00,

transport 200,00,

VAT 154,00,

2. 2-PZ 23/05 – przyjęto do magazynu zakupione materiały:
-

puch z gęsi

10 kg x 25,00 = 250,00,

puch syntetyczny

20 kg x 11,44 = 228,80,

3. 3-PK 1 – zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych zakupu,
4. 4-RW – wydano do produkcji przyjęte materiały,
Sposób wykonania:
zdefiniuj nowy dokument rozchód wewnętrzny na bazie dokumentu prostego,
5. 5- FVS 1/05 – za sprzedane wyroby do sklepu ANNA:
-

kołdra puchowa

10 x 150,00=1 500,00,

kołdra syntetyczna

5 x 80,00=400,00,

VAT 418,00,

6. 6- WZ 1/05 – rozchód sprzedanych wyrobów gotowych (wg cen ewidencyjnych),
Sposób wykonania:
zdefiniuj nowy dokument wydanie na zewnątrz na bazie dokumentu prostego.
7. 7-PK 2 – amortyzacja środków trwałych:
-

koszty wydziałowe 1

000,00,

koszty zarządu 250,00,

koszty handlowe

500,00,

8. 8- WB 1 – spłata raty kredytu długoterminowego: 10 000,00,
9. 9-FVZ 56/05 – za energię elektryczną wg licznika: netto 500,00 + VAT 110,00,
10. 10-LP 1 – naliczono wynagrodzenia brutto pracownikom:
-

pracownika administracji

1 500,00,

pracownika podstawowego

1 500,00,

11. 11-PK 3 – składka ZUS:
-

pracownika administracji

300,00,

pracownika podstawowego

300,00,

12. 12-PK 4 – potrącenia na liście płac:
-

składki na ubezpieczenie społeczne 560,30,

składki na ubezpieczenie zdrowotne

200,00,

zaliczki na podatek dochodowy

147,20,

13. 13- KP 1 – przyjęcie do kasy kwoty potrąceń,
14. 14-WB 2 – zapłacono przelewem dostawcy za fakturę FVZ 25/05,
15. 15- PK 5 – protokół różnic inwentaryzacyjnych - nadwyżki:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

materiałów podstawowych: puch gęsi 0,25 kg x 25,00=6,25,

wyrobów gotowych (kołdry puchowe): 400,00,

16. 16-PK 6 – protokół różnic inwentaryzacyjnych – niedobory:
-

materiałów podstawowych: puch syntetyczny 0,50 kg x 11,44=5,72,

środków trwałych: wartość początkowa 1 800,00 i umorzenie 1 800,00,

17. 17-PK 7 rozliczenie niedoborów i nadwyżek:
-

skompensować niedobory z nadwyżkami: 0,25kg x 11,44=2,86,

magazynier złożył pisemne oświadczenie, w którym zobowiązuje się do uregulowania
równowartości materiałów podstawowych: 5,72.

przyczyną niedoboru środka trwałego użytkowanego przez administrację jest jego wycofanie
bez wystawienia dowodu LT,

nie skompensowana nadwyżka – pozostałe przychody operacyjne.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) kolejno księgować operacje na dokumentach i jeśli zajdzie konieczność zdefiniować nowy

dokument np. zdefiniować nowy dokument lista płac na bazie dokumentu zwykłego,

2) zapisywać wprowadzone operacje do bufora,
3) zweryfikować poprawność księgowań.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 12
Sporządź kopię bezpieczeństwa danych firmy (za moment będziesz wprowadzał do ksiąg
dokumenty).

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w menu głównym programu opcję <Kopia bezpieczeństwa>,
2) określić w oknie <Kopia bezpieczeństwa> nazwę dla kopii, hasło zabezpieczające oraz

lokalizację,

3) wybrać opcję <Wykonaj>.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

dyskietki, płyty CD.

Ćwiczenie 13
Wprowadź do ksiąg operacje zaksięgowane w ćwiczeniu 11.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wyświetlić listę dokumentów wprowadzonych (<Dokumenty> <Przeglądanie>),
2) uporządkować dokumenty na liście wg kolejności ich wprowadzania.
3) sprawdzić poprawność wprowadzonych dokumentów.
4)

wybrać opcję <Księguj>.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 14
Sporządź i wydrukuj zestawienie obrotów i sald na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać z menu głównego <Raporty> <Konta> <Obroty kont w miesiącu>,
2) wydrukować gotowe zestawienie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

Ćwiczenie 15
Zamknij

miesiąc i rok obrachunkowy w firmie MOENA.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybierać kolejno <Rok> <Zamknięcie miesiąca>,
2) wskazać miesiąc, który chcesz zamknąć,
3) potwierdzić wykonanie operacji,
4) wybierać kolejno <Rok> <Zamknięcie roku>,
5) wskazać rok, który chcesz zamknąć,
6) potwierdzić wykonanie operacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym.

Ćwiczenie 16
Sporządź kopię bezpieczeństwa w firmie MOENA

na dzień zamknięcia roku

obrachunkowego.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przygotować dyskietki, płytę CD lub miejsce na dysku twardym,
2) wykonać polecenia zawarte w ćwiczeniu 12.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

dyskietka lub płyta CD-ROM.

Ćwiczenie 17
Sporządź i wydrukuj zestawienie księgowań (<Wydruk dziennika> na koniec miesiąca
w firmie MOENA.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Wydruk dziennika>,
2) określić parametry raportu,
3) wydrukować raport księgowań za dany miesiąc.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

Ćwiczenie 18
Sporządź i wydrukuj bilans na koniec roku obrachunkowego w firmie MOENA.

Sposób

wykonania

ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybrać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Bilans>,
2) wskazać układ bilansu, który będziesz sporządzał,
3) wybrać <Oblicz>,
4) określić parametry raportu,
5) wydrukować raport.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

Ćwiczenie 19
Sporządź i wydrukuj rachunek zysków i strat na koniec roku obrachunkowego w firmie
MOENA.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rachunek zysków i strat>,
2) wybrać <Oblicz>,
3) określić parametry raportu,
4) wydrukować raport rachunku zysków i strat.

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 20
Sporządź i wydrukuj zestawienie rejestrów na koniec roku obrachunkowego w firmie
MOENA.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wybierać kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rejestry VAT>,
2) określić parametry raportu,
3) wydrukować raport zestawienia rejestrów VAT,

Wyposażenie stanowiska pracy:

komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym,

drukarka sieciowa.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) utworzyć nowy układ bilansu?

skopiować wszystkie pozycje w bilansie z układu
standardowego do nowego układu?

wprowadzić do ksiąg zaksięgowane operacje?

sporządzić i wydrukować zestawienie obrotów i sald na dzień
zamknięcia ksiąg rachunkowych?

zamknąć miesiąc i rok obrachunkowy w firmie?

sporządzić i wydrukować zestawienie księgowań?

sporządzić i wydrukować bilans na koniec roku
obrachunkowego w firmie?

sporządzić i wydrukować rachunek zysków i strat na koniec
roku obrachunkowego w firmie?

sporządzić i wydrukować zestawienie rejestrów na koniec roku
obrachunkowego w firmie?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zadanie zawiera 23 pytania.
5. 10 pierwszych pytań (od 1 do 10 włącznie) jest testem jednokrotnego wyboru, 13

następnych (od 11 do 23 włącznie) jest testem wielokrotnego wyboru.

6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak x . W przypadku

pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i zakreśl odpowiedź prawidłową.

7. Za każdą prawidłowa odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

0 punktów.

8. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

estaw zadań testowych

1. Dniem bilansowym jest:

a) dzień sporządzenia bilansu,
b) dzień zatwierdzenia bilansu,
c) dzień, na który sporządza się bilans,
d) dzień ogłoszenia bilansu.

2. Z jakich kapitałów spółki akcyjnej pokrywana jest strata bilansowa:

a) kapitału rezerwowego,
b) funduszu specjalnego,
c) kapitału zapasowego,
d) funduszu zasobowego.

3. Przedsiębiorstwo nabyło grunt zakwalifikowany jako inwestycja długoterminowa (nie

będzie wykorzystywało go na własne potrzeby). Cena nabycia wynosiła 50 000 zł. a wartość
rynkowa na dzień bilansowy 70 000 zł. Którą z kwot jednostka powinna wykazać
w bilansie:

50 000 zł.

b) 70 000 zł.
c) 50 000 zł. lub 70 000 zł. w zależności od przyjętej polityki rachunkowości,
d) nie wykazuje w bilansie żadnej kwoty.

4. Zysk brutto na sprzedaży to pozycja rachunku zysków i strat w wariancie:

a) kalkulacyjnym,
b) porównawczym,
c) kalkulacyjnym i porównawczym,
d) nie występuje taka pozycja.

5. Odpisy aktualizujące wartość aktywów są:

a) pokazane w bilansie w aktywach,
b) pokazane w bilansie w pasywach,
c) ujmowane w księgach rachunkowych,
d) żadna z powyższych odpowiedzi.

6. Należne wpłaty na poczet kapitału podstawowego:

a) wykazywane są w aktywach jako należności krótkoterminowe,
b) odejmowane są od kapitału podstawowego,
c) wykazywane są w pasywach ze znakiem minus,
d) nie są wykazywane.

7. Różnica przejściowa ujemna stanowi podstawę do utworzenia:

a) rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
b) aktywu z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
c) nie ma wpływu na podatek dochodowy w przyszłości,
d) odpisu aktualizującego.

8. Spółka akcyjna dokonała emisji akcji w wartości nominalnej 70 000 zł., emisyjnej 100 000 zł.

W bilansie wykaże:

a) wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 70 000 zł.,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

b) wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 100 000 zł.,
c) wartość kapitału zapasowego z tytułu emisji akcji 30 000 zł.,
d) wartość kapitału zakładowego z tytułu emisji akcji 70 000 zł., zapasowego 30 000 zł.

9. Sprawozdanie finansowe jednostki nie podlegającej badaniu przez biegłych rewidentów

składa się z:

a) tylko bilansu i rachunku zysków i strat,
b) z bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej,
c) jednostka taka nie sporządza sprawozdania finansowego,
d) z bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej, rachunku przepływu środków

pieniężnych.

10. Jednostka w trakcie roku dokonała następujących transakcji: nabyła akcje A za 10 000 zł.,

sprzedała akcje a za 17 000 zł., nabyła akcje B za 40 000 zł., sprzedała akcje B za 30 000 zł.
W rachunku zysków i strat wykaże:

a) koszty finansowe 50 000 zł., przychody finansowe 47 000 zł.,
b) koszty finansowe 3 000 zł.,
c) koszty finansowe 10 000 zł., przychody finansowe 7 000 zł.,
d) nie wykaże w rachunku zysków i strat.

11. Przychody ze sprzedaży licencji wykazuje się w rachunku zysków i strat, jako:

a) pozostałe przychody operacyjne,
b) przychody ze sprzedaży,
c) przychody finansowe,
d) element wyniku na działalności operacyjnej.

12. Spółka wykazuje średnioroczne zatrudnienie 54 osoby, wartość aktywów 2 700 000 euro,
przychody ze sprzedaży 3 200 000 euro. Spółka ta:

a) może sporządzać sprawozdania uproszczone,
b) musi poddać badaniu i ogłoszeniu sprawozdanie finansowe,
c) musi sporządzić wszystkie elementy sprawozdawczości finansowej,
d) nie musi sporządzać informacji dodatkowej.

13. Kapitał z aktualizacji wyceny jest to:

a) wartość akcji w cenie rynkowej,
b) element kapitału rezerwowego,
c) element kapitału własnego,
d) element kapitału zapasowego.

14. Obowiązkowym obciążeniem wyniku brutto jest:

a) podatek VAT,
b) podatek dochodowy od osób prawnych,
c) podatek od nieruchomości,
d) opodatkowanie zysku po zapłaceniu podatku dochodowego.

15. Jeżeli kapitał własny wynosi 60 000 zł., a kapitał obcy 10 000 zł., to:

a) majątek jednostki wynosi 70 000 zł.,
b) majątek trwały wynosi 60 000 zł.,
c) majątek trwały jest wartością z przedziału 0 – 70 000 zł.,
d) majątek trwały wynosi 10 000 zł.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Zgodnie z wymaganiami ustawy o rachunkowości inwentaryzację należy przeprowadzać:

a) raz na tydzień,
b) na pierwszy dzień miesiąca,
c) na ostatni dzień roku obrotowego,
d) na przeddzień postawienia w stan upadłości.

17. Wpływem gotówki z tytułu działalności inwestycyjnej wykazanym w rachunku przepływów

pieniężnych jest:

a) otrzymana dywidenda z tytułu posiadanych akcji obcych,
b) wpływ ze sprzedaży rzeczowego składnika aktywów trwałych,
c) sprzedaż produktów,
d) emisja własnych obligacji.

18. Do przepływów pieniężnych z działalności finansowej zalicza się:

a) udzielenie pożyczek długoterminowych,
b) spłatę kredytów długoterminowych,
c) zmianę stanu zobowiązań,
d) wypłacone dywidendy z podziału zysku.

19. Zmiana stanu produktów pojawia się:

a) w bilansie,
b) w rachunku zysków i strat – w wariancie porównawczym,
c) w rachunku zysków i strat – w wariancie kalkulacyjnym,
d) w rachunku przepływów środków pieniężnych jako element korekty wyniku.

20. Które z poniższych zdarzeń wpłyną na wynik finansowy:

a) spłata kredytu – rat kapitałowych,
b) otrzymane wezwanie do zapłaty odsetek,
c) przychód ze sprzedaży środka trwałego,
d) emisja kapitału własnego.

21. Metoda pośrednia w rachunku przepływów środków pieniężnych:

a) dotyczy wyłącznie działalności operacyjnej,
b) polega na ujęciu podstawowych wpływów i wydatków operacyjnych,
c) dotyczy wszystkich rodzajów działalności,
d) pozwala na skorygowanie wyniku finansowego netto o pozycje niepieniężne.

22. Kalkulacyjny wariant rachunku zysków i strat można zastosować, gdy jednostka księguje

koszty:

a) tylko w układzie rodzajowym,
b) jednocześnie w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym,
c) w układzie kalkulacyjnym,
d) jednostka nie dowolności stosowania wariantów rachunku zysków i strat.

23. Sprawozdanie z działalności muszą sporządzać:

a) spółki akcyjne,
b) spółdzielnie,
c) spółki osobowe,
d) przedsiębiorstwa indywidualne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Sporządzanie sprawozdań rocznych.

Zakreśl prawidłowe odpowiedzi:

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d

22 a b c d

23 a b c d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska – Rachunkowość finansowa; DIFIN; Warszawa 2004,
2. A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część I, wyd. II; Difin; Warszawa 2005,
3. A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część II; Difin; Warszawa 2005,
4. A. Kuczyńska-Cesarz, T. Cesarz – Rachunkowość, zbiór zadań z rozwiązaniami; Difin;

Warszawa 2004,

5. J. Maciejewska – Rachunkowość finansowa; WSiP; Warszawa 2002,
6. J. Marcinkowoski – Rachunkowość finansowa; Centrum Controllingu i Analiz

Ekonomicznych; Łódź 2003,

7. J. Matuszewicz, P. Matuszewicz – Rachunkowość od podstaw w świetle ustawy

o rachunkowości; Finans-Servis; Warszawa 2001,

8. K. Sawicki (red.) – Rachunkowość finansowa, wyd. II; PWE; Warszawa 2001,
9. M. Sobolewska – Rachunkowość po nowelizacji w praktyce; INROF; Warszawa 2003,
10. Ustawa o rachunkowości z dnia 29.09.1994 r. (Dz. U. 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.),
11. Wzorcowy Plan Kont.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
05 Sporządzanie sprawozdań rocznych
05 Sporządzanie sprawozdań rocznych
05 Sporzadzanie sprawozdan rocz Nieznany (2)
05 Sporządzanie i ekspedycja potraw z mąki oraz kasz
Przygotowanie do sporządzenia sprawozdania finansowego za 2010 r
05 Sporzadzanie rysunku technic Nieznany
05 Sporządzanie podstawowego asortymentu potraw z owoców
sporządzanie sprawozdań skonsolidowanych
sporządzanie sprawozdania finansowego, Gazeta Podatkowa
jak sporzadzic sprawozdanie
CEL I ZASADY OGOLNE SPORZADZANIA SPRAWOZDAN, NBPfinanse
Zasady sporządzania sprawozdań, Pomoce naukowe SGSP, Moje Dokumenty, Laborki Środki gaśnicze
25 Sporzadzanie sprawozdan fina Nieznany (2)
05 Sporządzanie i ekspedycja potraw z mąki oraz kasz
Przygotowanie do sporządzenia sprawozdania finansowego za 2010 r

więcej podobnych podstron